Tkanka łączna - funkcje

• Jest najbardziej zróżnicowaną spośród

wszystkich tkanek zwierząt. Zasadnicza
funkcja tkanki łącznej polega na
zapewnieniu łączności między pozostałymi
tkankami ciała. Tkanka ta spełnia także
funkcję obronną, odżywczą i transportową
oraz mechaniczną (tk. szkieletowa,
podporowa).
 Tkanka łączna - budowa
• Posiada luźno ułożone komórki w dużej ilości substancji
międzykomórkowej.
• Komórki wykazują dużą różnorodność.
• W substancji międzykomórkowej można wyodrębnić
dwie części: upostaciowaną czyli włóknistą i
bezpostaciową, która stanowi część podstawną (istotę
podstawową)
a)Część upostaciowaną tworzą 3 rodzaje włókien
(kolagenowe, sprężyste i włókna siateczki)
b )Istotę podstawową stanowi substancja jednorodna w
której rozmieszczone są włókna. Zawiera dużo
mukopolisacharydów i odgrywa rolę odżywczą.
 Tkanka łączna podział:
1. Tkanka łączna właściwa:
- Galaretowata
- Siateczkowa
- Włóknista
- Tłuszczowa
2. Tkanka łączna szkieletowa (oporowa):
- Chrzęstna
- Kostna
3. Tkanka łączna płynna:
- Krew
- Chłonka (limfa)
 Tkanka łączna:
1. Tkanka łączna właściwa: spełnia funkcję odżywczą i mechaniczną
a) Tkanka galaretowata: Występuje w sznurze pępowinowym. Jest
najbardziej pierwotną formą tkanki łącznej, z tej formy powstają w czasie
trwania życia zarodkowego i płodowego wszystkie inne typy tkanki
łącznej. Jej komórki (fibroblasty) mają gwiaździsty kształt, a w istocie
międzykomórkowej brak jest elementów włóknistych.
b) Tkanka siateczkowata: komórki gwieździste
połączone wypustkami, tworzące delikatną
siateczkę. Występuje w szpiku kostnym,
węzłach chłonnych i śledzionie.
c) Tkanka łączna włóknista: okrywa ona od
zewnątrz narządy, wnika do nich tworząc
rusztowanie i łączy narządy ze sobą.
Zbudowana z komórek zwanych
fibroblastami, oraz z komórek tucznych i
plazmocytów.
d)Tkanka tłuszczowa: zbudowana ze ściśle
do siebie przylegających komórek
tłuszczowych
- Tkanka tłuszczowa żółta: występuje
głównie w tkance podskórnej i wokół
narządów. W tłuszczu znajduje się żółty
barwnik z grupy karotenoidów
- Tkanka tłuszczowa brunatna-
szczególnie rozwinięta u zwierząt
zapadających w sen zimowy
Tkanka łączna tłuszczowa
 Tkanka łączna:
2. Tkanka łączna szkieletowa (zwana podporową):
a) Tkanka chrzęstna: ma zwartą i gęstą istotę podstawową, w której są
włókna kolagenowe oraz komórki chrzęstne (chondrocyty), które układają
się po kilka w jamkach chrzęstnych. Wyróżniamy:
- Tkankę chrzęstną (chrząstkę) szklistą- szczególnie rozwinięta w życiu
zarodkowym. U dorosłych występuje w chrząstkach krtani i tchawicy.
- Chrząstka włóknista- przewaga włókien kolagenowych. Chrząstka ta
tworzy chrząstki międzykręgowe, występuje w miejscu przyczepu
ścięgien do kości
- Chrząstka sprężysta: przeważają włókna elastyczne, nie ulega ona
kostnieniu, występuje w małżowinach usznych
b) Tkanka kostna: najtwardsza tkanka,
dzięki obecności soli wapniowych w istocie
podstawowej. Tworzy szkielet organizmu.
Składa się z 3 rodzajów komórek:
osteoblastów (młodociane formy komórek
kostnych), osteocytów (właściwych
komórek kostnych) i osteoklastów
(komórek kościogubnych). Substancja
międzykomórkowa składa się z włókien
kolagenowych i niewielkiej ilości istoty
podstawowej. Kość na zewnątrz pokryta
jest okostną zbudowaną z dwóch warstw
(zewnętrznej i wewnętrznej). Wyróżniamy
tkankę kostną zbitą i gąbczastą.
Tkanka kostna:
3. Tkanka łączna płynna – płynna
substancja międzykomórkowa (czyli
OSOCZE) z elementami komórkowymi
(morfotyczne)
Krew:
 Tkanka mięśniowa:
• Zbudowana z miocytów, czyli włókien
mięśniowych. Brak jest istoty
podstawowej. Komórki mięśniowe
charakteryzuje zdolność kurczenia się,
dzięki obecności w ich cytoplazmie
elementów kurczliwych czyli miofibrylli.
• Mięśnie są podstawą wszelkich czynności
motorycznych organizmu, a także
czynności serca, naczyń, przewodu
pokarmowego, oskrzeli
TKANKA MIĘŚNIOWA - podział
1. Tkanka mięśniowa gładka
2. Tkanka mięśniowa poprzecznie
prążkowana (szkieletowa)
3. Tkanka mięśniowa poprzecznie
prążkowana serca
 Tkanka mięśniowa:
1. Tkanka mięśniowa gładka: tworzą ja długie,
wrzecionowate, jednojądrzaste komórki
ułożone ściśle obok siebie. Otoczone są
delikatną błoną.
Występuje w ścianach narządów
wewnętrznych układów: trawiennego,
wydalniczego, rozrodczego oraz w ścianach
naczyń krwionośnych, chłonnych, układ
oddechowy. Ich czynność podlega kontroli
autonomicznego układu nerwowego tzn. nie
zależy od woli zwierzęcia.
Tkanka mięśniowa gładka:
 Tkanka mięśniowa:
2. Tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana
(szkieletowa) :
Tkanka zbudowana z miocytów (włókien mięśniowych
przypominających walec)- długie komórki, otoczone z
zewnątrz sarkolemmą (błoną komórkową miocytu).
Cechą charakterystyczną włókna mięśniowego jest
występowanie dużej liczby jąder komórkowych
położonych na obwodzie włókna mięśniowego.
Obecność i budowa w miocycie miofibrylli (włókien
kurczliwych) nadaje mu charakterystyczne
prążkowanie, widoczne w obrazach mikroskopowych.
Istnieją 3 główne rodzaje białek kurczliwych
odpowiedzialnych za skurcz mięśni:
- Aktyna (filamenty aktynowe)
- Miozyna (filamenty miozynowe)
- Tropomiozyna
Mięśnie te występują jako mięśnie
szkieletowe, skórne, zewnętrzne oka i
ucha, języka, przełyku, odbytu.
Kontakt włókna nerwowego z włóknem
mięśniowym ma charakter synapsy i
nazywany jest płytką ruchową.
Mechanizm skracania się miofybryli zakłada, że w czasie skurczu
miofibryli filamenty cienkie – aktynowe (2), wsuwają się między
filamenty grube – miozynowe (1) – „ślizgają się’. Jeżeli skrócą się
wszystkie miofibryle, to efektywnie skurczy się cała komórka
mięśniowa, a jeśli skurczą się wszystkie lub część komórek w mięśniu
to jego długość także zmaleje.
• Warunkiem prawidłowej pracy mięśnia jest
ciągła dostawa cząsteczek ATP
(bezpośrednie źródło energii potrzebnej do
skurczu).
Wyróżnia się trzy TYPY włókien mięśniowych:
a) Czerwone - zawierają więcej mioglobiny
(białko magazynujące tlen w mięśniach) niż
pozostałe włókna, dlatego są intensywniej
czerwone. Przejawiają duża odporność na
zmęczenie i powolne narastanie siły skurczu
(np. mięśnie długie grzbietu odpowiedzialne
za utrzymanie postawy ciała)
b) Białe – zawierają mniej mioglobiny, więc
są jaśniejsze. Włókna te kurczą się
szybciej i silniej niż czerwone, natomiast
są od nich mniej wytrzymałe (np. niektóre
mięśnie kończyn, mięśnie zewnętrzne
gałki ocznej)
c) Pośrednie - posiadają cechy zarówno
włókien czerwonych jak i białych.
Tkanka mięśniowa poprzecznie
prążkowana:
 3. Szczególnym rodzajem tej tkanki
(poprzecznie prążkowanej) jest tkanka
mięśnia sercowego. Włókna mięśniowe tej
tkanki mają słabo rozwiniętą sarkolemmę i
zawierają dużo sarkoplazmy (cytoplazmy
miocytu). Komórki rozgałęziają się tworząc
sieć (syncytium).
Jądro komórkowe (1 lub 2) położone
ośrodkowo. Więcej mitochondriów w
porównaniu do tkanki mięsniowej
poprzecznie prążkowanej szkieletowej.
Mięsień sercowy unerwiony jest też przez
układ autonomiczny (niezależny od naszej
woli)
 Tkanka nerwowa – funkcje:
1. odbieranie, przekazywanie i analizowanie
bodźców ze środowiska zewnętrznego;
2. kierowanie działalnością motoryczną
(ruchową) oraz czynnością narządów
wewnętrznych (np. gruczołów
dokrewnych – przysada, tarczyca, wyspy
trzustki, a także aktywnością psychiczną)
 Tkanka nerwowa – budowa:
Tworzą ją wielopostaciowe komórki nerwowe- neurony i
substancja osłaniająca oraz zespalająca, tworząca
zrąb, czyli tkanka neuroglejowa.
Neuron - jednostka strukturalno-czynnościowa tkanki
nerwowej, tworzy ją komórka nerwowa wraz z
wypustkami
a) Komórki nerwowe (NEURONY)- mają zdolność
wytwarzania wypustek nerwowych, czyli włókien
nerwowych. Neurony mają różną wielkości i kształt.
Nie mają zdolności regeneracji.
Budowa neuronu:
1. ciało komórki (perykarion);
2. wypustki plazmatyczne (dendryty) w liczbie jedna lub
więcej;
3. wypustka osiowa (akson, neuryt) zwykle pojedyncza,
na końcu często rozgałęziona i kolbkowato
rozszerzona
 Podział neuronów:
-> w zależności od liczby wypustek
odchodzących od ciała neuronu:
- neurony jednobiegunowe- występują dość
rzadko, głównie w zwojach rdzenia
kręgowego i mózgowia.
- neurony dwubiegunowe- owalne lub
wrzecionowate, występują w
ośrodkowym układzie nerwowym
- neurony wielobiegunowe- gwieździste,
piramidalne, kuliste, wrzecionowate.
Stanowią główny składnik ośrodkowego
układu nerwowego.
 Podział neuronów:

-> Ze względu na funkcję:

- Neurony motoryczne - czyli ruchowe
kierujące funkcją narządów i mięśni;
- Neurony czuciowe - odbierające i
przekazujące bodźce ze środowiska
zewnętrznego i wnętrza ciała;
- Neurony wstawkowe - łączące różne
zespoły neuronów, pełniące funkcje
kojarzeniowe
Neurony:
 Tkanka nerwowa:
b) Włókna nerwowe: są to wypustki komórek nerwowych
(neuryty) oraz wypustki plazmatyczne (dendryty). Neuryt
jest przeważnie wypustką pojedynczą, przewodzącą
bodźce od ciała komórki nerwowej, czyli odśrodkowo.
Dendryty są krótsze, w większej liczbie i przewodzą
bodźce do komórki tzn. dośrodkowo.
Włókna nerwowe mogą być bezosłonkowe,
jednoosłonkowe lub dwuosłonkowe.
Są dwa rodzaje osłonek:
- mielinowa, nadająca włóknu kolor biały i
- neurolemma (osłonka Schwanna) nadająca kolor szary.
Białe włókna tworzą istotę białą ośrodkowego układu
nerwowego, a włókna szare występują w układzie
autonomicznym. Pozostałe włókna mają dwie osłonki i
tworzą nerwy mózgowe i rdzeniowe.
• Nerw – pęczek różnej długości i grubości
włókien nerwowych (wypustek neuronów -
aksonów) okrytych wspólną otoczką,
wchodzących w skład obwodowego
układu nerwowego.
Dendryty przewodzą impulsy do ciała komórki
nerwowej, a aksony (neuryty) od ciała komórki na
obwód.
Schemat budowy neuronu: a – dendryty, b – ciało komórki, c – jądro
komórkowe, d – akson, e – otoczka mielinowa, f – komórka
Schwanna, g – przewężenie Ranviera, h – zakończenia aksonu
Włókna nerwowe:
 Tkanka nerwowa:
c) Tkanka neuroglejowa: tworzy zrąb tkanki nerwowej. Występuje w 2
postaciach:
- Glej nabłonkowy- delikatny nabłonek wyściełający wnętrze komór
mózgu i kanału centralnego rdzenia kręgowego.
- Glej właściwy- składa się z różnokształtnych komórek gliocytów,
tworzących wypustki. Komórki te nie mają zdolności przewodzenia
bodźców. Dzielimy go na:
• makroglej- astrocyty włókniste, są to największe komórki gleju,
występują w istocie białej OUN
• Oligodendroglej- Astrocyty protoplazmatyczne- krótkowypustkowe,
występują w istocie szarej OUN
• Mikroglej- komórki tego gleju mają kształt gwieździsty i mają
właściwości żerne, biorą też udział w procesach regeneracyjnych
Astrocyty: