Organelle przetwarzające energię - mitochondria i chloroplasty.

1. MITOCHONDRIA
- są owalnymi ,cylindrycznymi organellami, maja kilka mikrometrów długości
- dużo ich występuje we włóknach mięśni prążkowanych szkieletowych, komórkach nerwowych,
wątrobie, komórkach kanalików nerkowych (ze względu na duże zużycie energii)
- występują we wszystkich komórkach eukariotycznych, im bardziej aktywne komórki tym mają
więcej mitochondriów, więcej mają zwierzęce (poruszanie się) niż roślinne
- są centrami energetycznymi ,zawierają enzymy służące do złożonych reakcji fosforylacji
oksydacyjnej w której syntetyzowany jest ATP
- są odpowiedzialne za procesy oddychania komórkowego

a) budowa
- otoczone jest dwiema błonami białkowo-lipidowymi,
- błona zewnętrzna jest gładka pozbawiona wypukłości przepuszczalna dla jonów, substancji
drobnocząsteczkowych ,
- błona wewnętrzna tworzy poprzeczne wpuklenia zwane grzebieniami mitochondrialnymi, jest
wybiórcza, przepuszcza wodę i rozpuszczone w niej gazy (O2, CO2, NH3) , prawie nieprzepuszczalna
dla jonów (ma to znaczenie w procesie syntezy ATP),w środku znajduje się macierz mitochondrialna
(koloidalna matrix ),w niej znajdują się enzymy przyśpieszające reakcje utleniania substancji
organicznych, niewielkie cząsteczki DNA, rybosomy

- w mitochondriach zachodzą ostatnie dwa etapy oddychania tlenowego

I faza -glikoliza zachodzi w cytoplaźmie podstawowej wspólna dla oddychania tlenowego i beztlenowego
II faza -cykl Krebsa zachodzi w macierzy mitochondrialnej
III faza -łańcuch oddechowy zachodzi na grzebieniach mitochondrialnych

C6H12O6+6O2 ----- 6CO2 + 6H2O + energia

*ATP powstaje w reakcji fosforylacji

fosforylacja
ADP + P + energia ---------------- ATP (adenina+ ryboza P ~ P ~ P )

reszta fosforowa

hydroliza
ATP ----------- ADP +P + energia (wykorzystywana w transporcie aktywnym)

*Oddychanie jest to rozkład związków organicznych (utlenianie) do związków nieorganicznych

z uwolnieniem energii i zmagazynowaniem jej w ATP, jest to proces kataboliczny
2. PLASTYDY - występują tylko w komórkach roślinnych
- powstają z niewielkich proplastydów (młodociana postać plastydów występująca w komórkach
embrionalnych, dająca początek wszystkim innym ich typom )

PLASTYDY

Barwne
(chromatofory) Bezbarwne

aktywne w procesie fotosyntezy nieaktywne w procesie

fotosyntezy leukoplasty

chloroplasty amyloplasty lipoplasty

zawierają chlorofil i karotenoidy chromoplasty gromadzą gromadzą
(zawierają karotenoidy) skrobię proteoplasty tłuszcze
- chlorofil gromadzą
- ksantofil białka
- karoten karoten ksantofil
(nadają barwę kwiatom,
owocom, korzeniom marchwi)

Proplastydy - występują w komórkach tkanek twórczych, stanowią etap pośredni w rozwoju innych
rodzajów plastydów

Etioplasty - są charakterystyczne dla roślin hodowanych w ciemnościach zawierają ciało prolamelarne

w którym gromadzi się żółty prochlorofil, po oświetleniu przekształcają się w chloroplasty

Chloroplasty - występują w roślinach zielonych w nich zlokalizowane są wszystkie etapy fotosyntezy

Chromoplasty – są barwne zawierają różne rodzaje karotenoidów , odpowiedzialne za żółte

pomarańczowe (ksantofil)lub czerwone (karoten) zabarwienie wielu owoców, płatków kwiatowych i
korzeni niektórych roślin

Leukoplasty - są bezbarwne, występują w komórkach tkanek zapasowych (liścienie, bielmo nasion,

bulwy, korzenie) mają zdolność intensywnej syntezy skrobi, jeśli wypełnia ona całe organellum
nazywane są amyloplastami
a) budowa chloroplastu
- otoczony jest dwiema błonami białkowo-lipidowymi ,błona zewnętrzna jest gładka i dobrze
przepuszczalna dla jonów ,wewnętrzna jest słabo przepuszczalna dla jonów, nie tworzy grzebieni
- wewnątrz chloroplastu znajduje się system spłaszczonych błoniastych woreczków – tylakoidów
zanurzonych w jednorodnej – koloidalnej macierzy chloroplastu - stromie
- dwa rodzaje tylakoidów krótkie poukładane w stosy –grana, długie mniej liczne łączą ze sobą są to
grana- tylakoidy stromy
- posiada plastydowy DNA, rybosomy –chloroplasty powstają jedynie przez podział już istniejących

-w
chloroplastach następuje zamiana energii świetlnej na
energię chemiczną wiązań powstających cukrów
światło
6CO2 + 6H2O C6H12O6 + 6O2
chlorofil

b) funkcje plastydów
- są odpowiedzialne za proces fotosyntezy (chloroplasty)
- nadają barwę kwiatom ,owocom(chromoplasty)
- są materiałem zapasowym (leukoplasty)

c) Porównanie cech funkcjonalnych mitochondriów i chloroplastów

CECHA MITOCHONDRIA CHLOROPLASTY
Typ przemian Kataboliczne Anaboliczne
Kluczowy proces Oddychanie komórkowe fotosynteza
biochemiczny (etapy tlenowe)
Substraty Glukoza i tlen także kwasy CO2 i H2O
tłuszczowe
Zasadnicze produkty CO2 i H2O Glukoza i tlen
przede wszystkim fosforylacja fotosyntetyczna
Źródło ATP fosforylacja oksydacyjna (synteza ATP pod wpływem
(synteza ATP kosztem energii energii dostarczanej przez
wyzwalanej w czasie fotony światła)
przenoszenia atomów wodoru
na tlen

*Mitochondria przetwarzają energię utleniając proste związki -organiczne z substancji odżywczych

(z pokarmu)
*Chloroplasty wykorzystują pochłoniętą energię świetlną do asymilacji CO2 i syntezy związków
organicznych
*Endosymbiotyczna teoria pochodzenia mitochondriów i chloroplastów
- Wiele cech mitochondriów i chloroplastów wskazuje na to, że pochodzą one od żyjących
samodzielnie bakterii, dostały się one do wnętrza przodka obecnej komórki eukariotycznej i nie
uległy strawieniu
- Najpierw zostały pochłonięte bakterie, które dały początek mitochondriom, potem nastąpiło
pochłoniecie sinic (cyjanobakterii) z których powstały obecne chloroplasty.
- Związek między bakterią, a komórka proeukarionta ulegał zacieśnieniu, materiał genetyczny bakterii
został częściowo przekazany do jądra komórki gospodarza
- chloroplasty pierwotne powstają w endosymbiozie pierwotnej sinicy i eukariotycznego przodka roślin
- chloroplasty wtórne powstają w wyniku endosymbiozy wtórnej pierwotnego jednokomórkowego
organizmu roślinnego z innym heterotroficznym eukariontem

Podobieństwa w budowie i funkcji mitochondriów i chloroplastów

a) mitochondria i chloroplasty
- są otoczone dwiema błonami
- mają podobną wielkość
- zawierają własny materiał genetyczny w postaci koliście zamkniętych cząsteczek DNA
- posiadają własne rybosomy (70S), mniejsze od rybosomów cytoplazmatycznych
- wykazują pewien stopień autonomii wobec komórek w których się znajduj- część swoistych białek
(10%) produkują same przy udziale własnych rybosomów na podstawie informacji zapisanej we
własnym DNA
- mogą się dzielić niezależnie od podziałów komórki
- w błony wewnętrzne tych organelli wbudowane są przenośniki elektronów
- w obu organellach etapem pośrednim jest powstawanie różnicy protonów(H+) po obydwu stronach
wewnętrznej błony śródplazmatycznej
- różnica stężeń protonów poprzedza syntezę ATP
- są półautonomiczne, a nie autonomiczne bo większość białek zakodowana jest w DNA jądrowym