Budowa i funkcje organów wegetatywnych - łodygi

1. Funkcje łodygi
a) jest łącznikiem między korzeniami a liśćmi
b) transportuje wodę i sole mineralne pobrane przez korzenie oraz związki organiczne powstające
w liściach
c) utrzymuje liście, kwiaty i owoce
d) pełni rolę organu spichrzowego
e) jest organem (u okrytonasiennych) służącym do rozmnażania wegetatywnego przez tzw. sadzonki
pędowe, rozmnóżki, kłącza, cebule, rozłogi
f) gromadzi wodę (kaktusy)

2. Rodzaje łodyg
a) zielne - delikatna budowa, okrywa je skórka na szczycie znajduje się stożek wzrostu chroniony
od zewnątrz otulającymi go zawiązkami liści
d) zdrewniałe - występują u form drzewiastych (drzewa, krzewy, krzewinki) wieloletnich, łodygi
trwałe, na zimę tracą tylko liście, osią pędu jest gruby zdrewniały pień okryty korkiem

3. Modyfikacje pędów
a) pędy nadziemne- występują u roślin dwuletnich gromadzących w nich zapasy pokarmu np.
* kalarepa wykształca zgrubiałą łodygę
* kapusta formułuje pęd spichrzowy w postaci główki utworzonej przez skróconą łodygę- „głąb”
i wyrastające z niej otulające całość liście

- pączek szczytowy
- liście asymilacyjne i spichrzowe
- głąb łodyga

* pędy przekształcone w ciemne np. u głogu, tarniny dzika grusza

* pędy przekształcone w wąsy np. u winorośli, dyni, ogórka

b) pędy podziemne - występują u roślin wieloletnich, brak chloroplastów, zamiast normalnych liści
wytwarzają małe bezzieleniowe łuski, są zwykle zgrubiałe, pełnią rolę magazynów pokarmowych
* cebule- skrócony pęd w postaci piętki, gęsto na niej osadzone dachówkowato łuskowate liście,
wewnętrzne są żywe, mięsiste, zewnętrzne cienkie i suche, z piętki wyrastają korzenie przybyszowe

* kłącza- rosną poziomo, z węzłów wyrastają korzenie przybyszowe, dają początek licznym pędom
nadziemnym, przyczyniając się do wegetatywnego rozmnażania np. perz, kosaćce, rabarbar, tatarak,
grzybienie
* bulwy- służą do rozmnażania wegetatywnego, mają oczka w których mieszą się pączki, a z
nich wyrastają pędy nadziemne, brak korzeni

4. Budowa anatomiczna łodygi

a) łodyga sosny- pień (przekrój poprzeczny)

- w łodydze sosny zachodzi przyrost wtórny tj. na grubość w którym uczestniczy fellogen- miazga
korkotwórcza i kambium, tkanki te są rozmieszczone koncentrycznie wewnątrz pnia
*powierzchnię pnia pokrywa stale powiększająca się warstwa martwicy korkowej zwanej korowiną,
jest wytwarzana przez leżącą pod nią miazga korkotwórcza
*drewno-ksylem i łyko- floem zyskują coraz to nowe warstwy komórki odkładanych na obie strony
przez miazgę, szczególnie intensywnie zwiększa swą objętość drewno poprzez nawarstwianie się
tzw. słojów przyrostu rocznego, drewno wiosenne- jasne, drewno letnie ciemne (można określić
wiek ściętego drzewa), drewno zbudowane jest z cewek, zgrubiałe i zdrewniałe ściany posiadają
otworki – jamki

b) łodyga rośliny jednoliściennej (przekrój poprzeczny- kukurydza)

- wiązki przewodzące rozrzucone są nieregularnie w miękiszu

łodygi, są kolateralnie zamknięte
- brak jest granicy między korą pierwotną a walcem osiowym.
nie zachodzi przyrost wtórny, brak miazgi
- nietypowy przyrost u palm, draceny, aloesu (z komórek
miękiszowych kory tworzy się nietypowa miazga), a z niej wiązka
przewodząca koncentryczna, leptocentryczna gdzie łyko otoczone
jest przez drewno
- rośliny jednoliścienne zachowują w ciągu całego życia budowę
pierwotną
c) łodyga rośliny dwuliściennej (przekrój poprzeczny)

- charakteryzuje się przyrostem na grubość, łodygi mogą mieć

budowę pierwotną i wtórną, przyrost następuje dzięki działalności
kambium, które odkłada do wnętrza łodygi drewno wtórne, a na
zewnątrz łyko wtórne oraz dzięki działalności fellogenu (zakłada
się pod skórkę)
- wiązki przewodzące rozmieszczone są regularnie na obwodzie
pierścienia, są kolateralnie otwarte (z miazgą) u niektórych roślin
występują bikolateralne np. u dyni
- w łodydze występuje wyraźny walec osiowy i rdzeń

RODZAJE WIĄZEK PRZEWODZĄCYCH

* kolateralne - jedno pasmo łyka i jedno pasmo drewna

* bikolateralne – dwa pasma łyka, jedno pasmo drewna np. u dyni

* promieniste- pasmo drewna w postaci gwiazdy pomiędzy ramionami której umieszczone

są pasma łyka np. korzenie, łodygi niektórych widłaków

* koncentryczne- pasma drewna i łyka w postaci cylindrów

 ŁODYGA
Budowa pierwotna Budowa wtórna
- okryta jest skórką, epidermą, której wytworami - drewno wtórne, zasadniczy element budowy,
są aparaty szparkowe, włoski żywe (zwiększają wyraźna budowa pierścieniowata drewna wtórnego
transpirację), martwe (zmniejszają transpirację) - fellogen zakłada się w korze pierwotnej na różnych
na powierzchni skórki kutykula głębokościach (zachowana więc kora pierwotna)
- warstwa miękiszowa kory pierwotnej cienka, - łodygi drzew i krzewów okrywa korek, na starszych
brak wyraźnej granicy między nią a walcem pniach wraz z korą pierwotną i łykiem wtórnym
osiowym rzadko występuje endoderma, tworzy tzw. martwicę korkową, która złuszcza się
śródskórnia i odpada płatami np. brzoza lub tworzy
- okolnica, perycykl daje początek pędom charakterystyczne bruzdy i spękania
bocznym
- każda wiązka przewodząca składa się z dwóch
części: sitowej i naczyniowej u jednoliściennych
zamknięte, brak miazgi, rozproszone na całym
przekroju łodygi, u dwuliściennych są otwarte,
kambium między łykiem a drewnem, ułożone są
koncentrycznie
- walec osiowy typ ataktostela u jednoliściennych
a u dwuliściennych eustela
- wnętrze walca osiowego wypełnia tkanka kory
pierwotnej- tkanka wzmacniająca