Tegasan Lentur

7.1 Pendahuluan

Dalam bab yang lepas kita telahpun melihat bagaimana beban-beban yang dikenakan ke
atas sesuatu rasuk mengakibatkan momen lentur dan daya ricih berlaku dalam mana-mana
keratin rentas rasuk itu.Kita juga menentukan nilai momen lentur maksimum melalui
gambar rajah momen lentur.Apabila sebatang rasuk melentur terdapat tegasan-tegasan
berlaku dalamnya.Tegasan normal berlaku akibat momen lentur manakala daya ricih
menyebabkan tegasan ricih berlaku.

Tegasan normal yang berlaku disebutkan sebagai tegasan lentur dan dalam bab ini kita
akan menumpukan perhatian kepada tegasan jenis ini sahaja.Kita akan melihat bahawa
tegasan lentur tidak malar di atas sesuatu keratan tetapi mempunyai agihan tertentu.Yang
penting ialah menentukan nilai tegasan lentur maksimum yang berlaku supaya dapat
direkabentuk rasuk yang paling ekonomi yang dapat memikul beban-beban dengan
selamat.

7.2 Tegasan lentur

Pertimbangkan rasuk-rasuk yang dibebankan seperti rajah 7.1 di bawah.

(a) (b)
 Rasuk-rasuk ini akan melentur seperti ditunjukkan dan jika kita perhatikan perubahan
bentuk yang berlaku kepada rasuk-rasuk tersebut jelaslah bahwa filamen-filamen seperti
AA yang berhampiran bahagian atas di atas rajah (a) berada dalam keadaan mampatan
manakala filament-filamen seperti BB di bahagian bawah berada dalam keadaan
tegangan.Sebaliknya di rajah (b),filamen-filamen seperti AA berada dalam dalam keadaan
tegangan dan filamen-filamen BB dalam keadaan mampatan.Jadi,kita boleh buat
kesimpulan bahwa terdapat satu salah dimana filament-filamen tidak berubah bentuk dan
oleh itu tidak mengalami apa-apa tegasan.

Permukaan atau satah ini disebut sebagai permukaan ayau satah neutral.Persilangan
diantara permukaan neutral dengan mana-mana keratan rentas ialah paksi neutral.Lihat
rajah 7.2 dibawah.
7.3 Lenturan tulen

Pertimbangan sebatang rasuk yang dibebankan seperti rajah 7.3 dibawah.

Gambarajah daya ricih dan momen lentur menunjukkan bahawa diantara B dan A nilai
daya ricih adalah sifar dan nilai momen lentur adalah malar.Rasuk ini dikatakan berada
dalam keadaan lenturan tulen di antara B dan C.Jadi,lenturan tulen ialah keadaan dimana
terdapat momen lentur yang malar tanpa daya ricih.

7.4 Teori lenturan mudah

Teori lenturan mudah membolehkan kita menentukan nilai dan agihan tegasan lentur
yang berlaku pada mana-mana bahagian keratan rasuk.Rajah 7.4 menunjukkan sebahagian yang
berada dalam keadaan lenturan tulen dengan momen lentur M.
 (P' Q ' −N ' N ' )
Jadi keterikan,PQ =
N'N'

(P' Q ' −N ' N ' )

=
N'N'

Y
=
R

Menggunakan,σε = E , kita dapati

Tegasan lentur = E×ε

y
=E×
R

σ E
Atau =
y R

Di sini ,σ ialah tegasan yang berlaku dimana-mana lapisan berfilamen berjarak daripada
paksi neutral.Oleh kerana E dan R adalah malar,maka σ / y juga malar.Ini menunjukkan
tegasan lentur berkadar terus dengan jarak daripada paksi neutral.Rajah ini menunjukkan
agihan tegasan yang berlaku ke atas keratan rentas sebatang rasuk yang dikenakan momen
lentur M.Tegasan lentur maksimum berlaku di lapisan-lapisan permukaan yang terjauh
daripada paksi neutral iaitu pada A dan B dimana y= y m.

(a) Agihan tegasan bagi rasuk yang melendut

M M
s Mampatan

PN M

s Tegangan

(b)Agihan tegasan bagi rasuk yang meleding

 Tegangan

PN M

M M  Mampatan
Kita mengetahui di paksi neutral tidak ada tegasan dan oleh itu daya yang bertindak mestilah
sifar.dengan itu,E∑dA/R mestilah sifar di paksi neutral iaitu pada y=0.Memandangkan ∑ydA ialah momen
luas pertama keratan AA sekitar paksi neutral,maka paksi neutral mesti melalui sentroid keratan dimana
y=0.Ini bererti kedudukan paksi neutral adalah sama dengan kedudukan paksi yang melalui sentroid.

7.6 Momen rintangan

Merujuk kepada rajah ©,momen daya yang bertindak ke atas unsur nipis sekitar paksi neutral ialah

E
σ × dA × y = × y ×dA × y ¿
R

E
Iaitu = × y 2 dA
R

Momen rintangan ialah jumlah semua momen yang bertindak di atas unsur-unsur keratan tersebut dan
jumlah momen ini sama dengan momen lentur M.Oleh itu,

E
M=∑ × y 2 dA
R

E
= ∑ y 2 dA
R

Kuantiti ∑ y 2 dA ialah momen luas kedua I,dan jika kita menggantikan I= ∑ y 2 dA ,kita mendapati

E
M= ×I
R

M E
=
I R

Menghubungkan persamaan ini dengan persamaan

σ E
=
y R

Mendapati persamaan-persamaan lentur iaitu

= =

Unit bagi kuantiti-kuantiti didalam persamaan-persamaan ini ialah seperti berikut:

M = momen lentur pada bahagian rasuk -(Nm)

IPN = momen luas kedua pada paksi neutral - (m4)
L = tegasan lentur pada jarak y daripada paksi neutral - (N/m2)
y = jarak jauh daripada paksi neutral - (m)
E = modulus young -(N/m2)
R = jejari kelengkungan -(m)
Bagi keratan yang tidak bersimetri sekita paksi neutral NN,terdapat dua nilai Z,satu berkaitan dengan
tegasan maksimum tegangan dan satu lagi dengan tegasan maksimum mampatan.Sebagai contoh
pertimbangkan bentuk T yang dibebankan seperti Rajah 7.7 di bawah.

Di sini,

I
Z1 = −mampatan
y1

I
Z2 = −tegangan
y2

Contoh

Sebatang rasuk yang disokong secara mudah dikenakan beban teragih seragam 40KN/m seperti rajah (a)
di bawah.Kirakan tegasan lentur maksimum yang berlaku dalam rasuk ini jika bentuk keratannya ialah:

Segiempat tepat – rajah (b)

Bentuk I –rajah (c)

Kirakan agihan tegasan lentur yang berlaku diatas keratan tersebut.

Oleh itu,

M 40 ×10 3 ×2 × 2
m=
8

=20×10 3 Nm

Tegasan lentur maksimum berlaku pada jarak y 1=¿ y 2=¿¿ ×10 3m bagi kedua-dua keratan.Tegasan di
¿60

permukaan atas adalah jenis mampatan manakala di permukaan bawah adalah jenis tegangan.

My
∴ ¿ = (σ m ¿ µ= ¿
I

Bagi segiempat tepat,

20 ×10 3 × 60× 10−3

¿ = (σ m ¿ µ=¿
10.08 ×10−6

=119.05MN/m 2

Dan bagi bentuk T,

20× 103 × 60 ×10−3

(σ m ¿ T ¿=¿ =
8.37 ×10−6

=143.32MN/m 2

Agihan tegasan adalah seperti Rajah 7.9 dan Rajah 7.10.

Sebatang aci bulat padu ABCD disokong secara mudah dan dibebankan seperti Rajah 7.11 di
bawah.Kirakan garispusat aci jika tegasan lentur maksimum yang dibenarkan ialah 100 MN/ m 2 .

Penyelesaian
Ambil momen pada A,memberi

0.1×50−0.3 ×20−0.5 ×10−0.6 RE =0

R E=−10 (menunjukkan arah sebenar R E adalah ke bawah)

Sebatang rasuk julur dikenakan beban teragih seragam seperti Rajah 7.13 di bawah.Jika tegasan lentur
maksimum dihadkan kepada 24 MN/m 2 ,tentukan nilai beban teragih seragam w yang dibenarkan.

Penyelesaian

Kedudukan paksi neutral y ialah

2 × 45× 45 ×15
ý= +80 ×15 ×52.5
2

2× 45 ×15+80 ×15

= 36.62 mm

Momen luas kedua sekitar paksi neutral ialah

I NN =( I PG ) 1+ A 1 ¿

80× 153 15 × 453

¿
12
2
+ 80× 15 ×15.88 +2 [ 12
+ 15× 45 ×14.12
2
]
¿ 8.22 ×10−7 m

Lentur bagi maksimum bagi rasuk julur yang dikenakan beban teragih seragam w
 w L2
M m=
2
a)Dalam kes ini momen lentur maksimum

w L2
M m=
8

10× 103 × 4 × 4
¿
8

¿ 20 ×103 Nm

Tegasan lentur maksimum mampatan = tegasan lentur maksimum tegangan,iaitu

My
¿
I

20 ×10 3
¿
66.67× 10−6

¿ 30 MN /m2

Di sini berat rasuk di anggap sebagai beban teragih seragam dan oleh itu jumlah beban teragih seragam
menjadi w 1,iaitu

berat rasuk
w 1=w+
m

¿ 10 ×103 + A × ρ

¿ 10 ×103 +200 ×10−3 × 100× 10−3 ×7700

¿ 10.15 ×103 N /m

Momen lentur maksimum

w 1 L2
M m=
8

10.15× 103 × 4 × 4
¿
8

¿ 20.31× 103 Nm

Tegasan lentur maksimum

¿
 My
¿
I

20.31×10 3 ×100 × 103

¿ =30.46 MN/m 2
66.67 × 10−6
5.Sebatang rasuk keratan rentas segiempat tepat mempunyai lebar 25mm dan tebal 6mm dibebankan
seperti rajah 7.17.Jika pesongan yang berlaku di bahagian tengah rasuk ialah 0.188mm,buktikan R
L2 / 8 ∆ dan tentukan nilai E bagi bahan rasuk itu.

Penyelesaian

Kita menganggap rasuk itu melentur di antara kedua-dua penyokong dan berbentuk lengkungan
bulatan.Lihat Rajah 7.18.

Dengan menggunakan sifat perentas bersilang,kita dapati

L L
∆ × ( 2 R−∆ )= ×
2 2

L22
∴ 2 R ∆−∆ =
4

Memandangkan ∆ adalah kecil jika dibandingkan dengan L dan R,maka ∆ 2boleh diabaikan.Oleh itu,

L2
2 R ∆=
4
 L2
Dan R¿
8∆
e)Momen lentur maksimum bagi rasuk disokong secara mudah e) π D 3 /32

dengan beban teragih seragam w di atas keseluruhan rasuk.

f)Modulus keratan bagi segiempat tepat f) m 4

g)Modulus keratan bagi bulatan g)WL/4

h)Unit modulus keratan h)b d 2 /6

i) mm3

3.Dawai keluli bergaris pusat 2mm digelungkan ke atas satu silinder bergarispusat 4m.Jika E=200 GN/ m 2
,tegasan lentur maksimum dalam dawai ialah:

a)200 MN/m 2

b)99.95 MN/m 2

c)100 MN/m 2

d)50 MN/m 2

4.Bagi bentuk di rajah 7.20,Z=

a)4b 3 /3

b)b 4 /6

c)2b 4 /3

d)4b 4 /3 2b

b
10.Sebatang rasuk dibebankan seperti Rajah 7.36 di bawah.Jika tegasan lentur tidak boleh melebihi 56
MN/m 2,tentukan nilai W. (23.19KN)

11.Tentukan nilai b bagi sebatang rasuk disokong secara mudah seperti Rajah 7.37 di bawah dengan
syarat tegasan lentur maksimum tidak melebihi 150 MN/m 2.