UNIVERSITETI I PRISHTINËS

PUNIM SEMINARIK NGA LËNDA

“Hemostaza ne Praktiken Stomatologjike”

Tema: Hemostaza Artificiale Biologjike e Pergjithshme

Dr. Ass. Florina Sahiti Studenti: Arbenit Mala

Specifikat e marrjes se mases te padhembesia parciale

Permbajtja e Seminarit

 Hemostaza Artificiale

 Metodat Biologjike te Hemostazes

 Hemostatiket e Pergjithshem Biologjik

 I – Gjaku I Plote

 II - Elementet e Figuruara te koncentruar dhe plazma e fresket

e ngrire

 III – Krioprecipitati

 IV – Faktori VIII I koncentuar dhe kompleksi IX

 V – FEIBA ( Factor Eight Inhibitor By Passing Activity)

 Referencat

 Çrregullimet e faktorëve të koagulimit

2
Specifikat e marrjes se mases te padhembesia parciale

Hemostaza Artificiale

Shumica e masave dhe veprimeve qe ndermerr mjeku gjegjesisht

kirurgu me qellim te ndaljes se gjakderdhjes quhet Hemostaza
Artificiale.

Procesi hemostatik është i jashtëzakonshëm në aftësinë e tij për të

ndaluar rrjedhjen e gjakut nga një demtim në ndonjë enë me madhësi të
ndryshme brenda disa minutash. Megjithatë gjaku ruhet në gjendje të
lëngshme brenda sistemit vaskular. Kjo arrihet nga përpjekjet e
koordinuara të 3 mekanizmave të veçantë, por të lidhur ngushtë:
vaskulare, trombocitare dhe fazat e koagulimit të hemostazës

Sot ekziston nje numer I madh I lendeve dhe teknikave te hemostazes

artificiale, disa nga ato mund te perdoren edhe nga laiket ne situate
urgjente duke dhene ndihmen e pare te lenduarit, ose I lenduari si
vetndihme.

Shembuj te metodave me te thjeshta jane kompresioni digjital dhe

vendosja e lidhjes se Esmarkut.

Metodat Biologjike te Hemostazes

Lendet e fituara nga gjaku human apo I kafsheve ose I indeve qe

perdoren per ndalje te gjakderdhjes quhen hemostatike biologjike.
Perdoren si lende locale dhe sintetike, pasi jane me origjine natyrale dhe
paraqesin perberes normal te gjakut mund te konsiderohen si metoda
me e pershtatshme e hemostazes.

Terapia e pergjithshme me lende biologjike quhet terapi substitucionale.

Mangesi e ketyre lendeve jane afati I kufizuar I perdorimit, qmimi I larte

3
Specifikat e marrjes se mases te padhembesia parciale

dhe shume me rendesi mundesia e bartjes se semundjeve qe barten me

gjak AIDS, Hepatiti B dhe C.

Hemostatiket e Pergjithshem Biologjik

Prodhimet e gjakut te njeriut me te cilat kompensohen faktoret e

koagulimit dhe trombocitet quhen lende te pergjithshme biologjike per
hemostaze, duke ditur se me ta kompensohet gjaku I plote, elementet e
fibruara dhe albuminat qe paraqesin faktore te koagulimit, kjo terapi
quhet Substituive.

Ekziston nje varg I semundjeve me karakter te lindur dhe fituar qe

munden te trajtohen suksesshem me derivate te gjakut, ketyre
semundjeve iu perkasin hemophilia A, B dhe C, semundja e Von
Willebrand si dhe deficitet e faktoreve te koagulimit 2, 5, 7, 10, 12, 13, si
lende per sherim te ketyre semundjeve mund te perdoren: gjaku I plote,
trombocitet e koncentruara, plazma e fresket e ngrire, krioprecipitati
dhe faktoret e koagulimit te koncentruar 8, 9 ,11.

I – Gjaku I Plote

Mjafte shpesh perdoret ne kirurgji te pergjithshme posacerisht ate

vaskulare dhe traumatologji ne forme transfuzioni, me kete veprim
kompensohen vellimi, elementet e figuruara dhe faktoret e koagulimit.

Indikohet te format e rend ate gjakderdhjeve dhe rralle perdoret ne

stomatologji.

Ne kirurgji maxilla-faciale transfuzioni I gjakut ipet gjate nderhyrjeve

kirurgjike te medha si kirurgjia e tumoreve, hemangiomave ose
korreksionet ortognatike te malformimeve dentofaciale.

4
Specifikat e marrjes se mases te padhembesia parciale

II - Elementet e Figuruara te koncentruar dhe plazma e fresket e

ngrire

Fitohen me ndarje mes vete, eritrocitet e koncentuar dhe leukocitet

munden qe ne disa raste te permiresojne pasqyren e gjakut te pacienti.
Transfuzioni I trombociteve te koncentruara indikohet ne rastet e
gjakderdhjes se zgjatur te shkaktuar nga crregullimet kuantitative dhe
kualitative te tyre (trombocitopenia).

Konsiderohet se kufiri I poshtem per nderhyrje kirugjike dhe nxjerrje te

dhembit pa nevoj per substituim te tyre eshte 50,000- 80,000 Tr ne
mm3. Plazma e fresket e ngrire permban te gjithe faktoret e koagulimit
dhe mund te aplikohet ne rastet e koagulopative te fituara si dhe ato te
trasheguara si hemofilia, semundja e Von Willebrand, me plazme
pjeserishte kompensohet edhe vellimi I gjakut

III – Krioprecipitati

Eshte prodhim I cili fitohet nga plazma dhe permban faktorin VIII te
koagulimit, faktorin e Willebrandit dhe fibrinogjenin. Indikimet per
krioprecipitat jane te Hemofilia A, semundja e Von Willebrandit dhe
gjendjet me koncentrim te zvogeluar te fibrinogjenit
(hipofibrinogenemite). Me dhenie te ketij preparati arrihet 7.5 here me I
madh koncentrimi I faktorit te 8 ne gjak. Me kete plotesohet kushti
themelor I terapise substitucionale qe me vellim sa me te vogel te
sigurohet koncentrimi I mjaftueshem I faktoreve deficitar te koagulimit,
doza ditore e krioprecipitatit eshte dy doza te veqanta nga 300 njesi ne
10kg te peshes trupore.
5
Specifikat e marrjes se mases te padhembesia parciale

IV – Faktori VIII I koncentuar dhe kompleksi IX

Perdoren per pergaditje paraoperative dhe trajtimi postoperative te

hemofilive (faktori I koncentruar VIII te hemofilia A, kurse kompleksi IX
qe perbehet edhe nga faktori II, VII, X tek hemofilia B, mungesa e
protrombines dhe faktorit VII dhe X).

Keto fitohen me derivim nga gjaku ten je numri te madh te dhuruesve

Mangesia e ketyre preparative eshte se jane te shtrejte dhe mund te

transmetohen semundjet virusale siq jane AIDS, Hepatiti B dhe C.

Dozat ditore jane variabile dhe varen nga shkalla e deficitit te faktorit
dhe nga pasha trupore, per pergaditjen e pacientit per intervenim, dozat
jane ne kufi 10-60 njesi per kg te peshes trupore, ne periudhenpas
operacionit me qellim te mbajtjes se koncentrimit te faktoreve ne gjak
jepen dozat 20-30 U/kg te peshes trupore.

V – FEIBA ( Factor Eight Inhibitor By Passing Activity)

E perdorin pacientet me inhibitor te lindur ose fituar te faktorit te VIII

dhe IX, pasi me aplikimin e ketij preparati tejkalohet nevoja e ketyre
faktoreve per hemostaze, keta paciente perndryshe paraqesin nje
problem te veqante mes pacienteve me hemofili A dha lajmerimi I
inhibitorit (At specifik) – eshte zakonisht pasoje e transfuzioneve te
shpeshta te gjakut ne te kaluaren. Keta paciente nuk reagojne ne
terapine e zakonshme me krioprecipitat ose factor VIII te koncentuar
ashtu qe aplikimi I FEIBES eshte menyra e vetme e sigurte per arritjen e
hemostazes, incidence e kesaj semundje eshte 10% e te semureve nga
hemofilia.

6
Specifikat e marrjes se mases te padhembesia parciale

Çrregullimet e faktorëve të koagulimit

Në lidhje me faktorët e koagulimit, ekzistojnë shumë kushte të pandara.

Më të zakonshmet përfshijnë hemofilinë A (mungesa e faktorit VIII),
hemofilia B (mungesa e faktorit IX) dhe sëmundja e von Willebrand
(paqëndrueshmëria e faktorit VIII). Këto koagulopati të rendesishme
korrigjohen me faktorin e duhur të zëvendësimit rekombinant (VIII ose
IX), me plazmë të freskët të ngrirë ose me krioprecipitim. Përveç
shkaktimit të çlirimit të faktorit von Willebrand nga qelizat endoteliale,
DDAVP gjithashtu shkakton çlirimin e faktorit VIII nga mëlçia, duke
rezultuar në një rritje prej tre deri në pesëfish të faktorit plazmatik VIII
brenda 30 minutash nga administrimi i tij, 19 kështu që DDAVP mund të
jetë e dobishme në hemofilinë A (por jo B). Kushtet e tjera mjekësore që
ndikojnë në proteinat e koagulimit përfshijnë mungesën e vitaminës K
dhe dështimin kronik të mëlçisë. Koagulopatitë e induktuara në mënyrë
jatrogjenike shihen me efektet e warfarinës (duke ndikuar në rrugën e
jashtme të mpiksjes, dhe me heparinë (duke ndikuar në rrugën e
brendshme të mpiksjes).

7
Specifikat e marrjes se mases te padhembesia parciale

Referencat

Levi MM, Vink R, de Jonge E. Management of bleeding disorders by

prohemostatic therapy. Int J Hematol 2002;76(Suppl 2):139-44.

Levy JH. Pharmacologic preservation of the hemostatic system

during cardiac surgery. Ann Thorac Surg 2001;72: S1814-20.

Sixma JJ and Wester J (1977). The hemostatic plug. Semin.

Hematol. 14: 265-299.