ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ

ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

Συνεδρίαση 27/17.07.2018

Θέμα 23ο: Έγκριση ή μη προμελέτης με τίτλο «Ανάδειξη Κονώνειου Τείχους και

του ταφικού μνημείου Θεμιστοκλή», στο πλαίσιο του έργου «Επέκταση
Επιβατικού Λιμένα Πειραιά (Νότια Ζώνη-φάση Α')» του Οργανισμού Λιμένος
Πειραιώς (ΟΛΠ).

Το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο

Αφού έλαβε υπ’ όψιν:

Α) Τον Νόμο 3028/2002: «Για την Προστασία των Αρχαιοτήτων και εν γένει της
Πολιτιστικής Κληρονομιάς»
Β) Την εισήγηση των αρμόδιων εισηγητών επί του θέματος
Γ) Τα στοιχεία του φακέλου

Γνωμοδοτεί:
Ομόφωνα υπέρ της έγκρισης της προμελέτης με τίτλο «Ανάδειξη Κονώνειου
Τείχους και του ταφικού μνημείου Θεμιστοκλή», στο πλαίσιο του έργου
«Επέκταση Επιβατικού Λιμένα Πειραιά (Νότια Ζώνη-φάση Α')» του Οργανισμού
Λιμένος Πειραιώς (ΟΛΠ) με τους ακόλουθους όρους:

Α. Μετά τις απαραίτητες προκαταρκτικές εργασίες να συνταχθούν οι κάτωθι

ειδικές μελέτες για τα εν θέματι μνημεία (Κονώνειο τείχος, Ταφικό Μνημείο του
Θεμιστοκλή και Παλατάκι):

1. Αποκατάστασης, συντήρησης και ανάδειξης. Στη μελέτη αποκατάστασης να

συμπεριληφθεί και το κατακείμενο αυθεντικό υλικό. Επίσης, να οριστούν οι
τελικές στάθμες ανάδειξης στην ανάντη και κατάντη πλευρά του τείχους, καθώς
και η ακριβής όδευση του προτεινόμενου πεζοδρόμου, του δικτύου άδρευσης και
αποστράγγισης. Η διαμόρφωση του χώρου γύρω από το Παλατάκι και οι
απαιτούμενες επιστρώσεις να αποτελέσουν αντικείμενο της ως άνω ειδικής
μελέτης.

2. Φωτισμού, στην οποία θα αναφέρεται η κεντρική ιδέα του φωτισμού των

μνημείων και η επιθυμητή ένταση και θερμότητα του φωτός. Στη μελέτη πρέπει

1
να ληφθεί υπόψη η στάθμη φωτισμού του άμεσου περιβάλλοντος χώρου καθώς
και της ευρύτερης περιοχής και να ορίζεται η ακριβής θέση τοποθέτησης των
φωτιστικών.

3. Οι ανωτέρω μελέτες θα υποβληθούν προς έγκριση από τις αρμόδιες υπηρεσίες

του ΥΠΠΟΑ.

Β. Ως προς το πλαίσιο σύνταξης του (προς έγκριση) Προσχεδίου Αρχικού

Αναπτυξιακού Προγράμματος και Μελέτης Διαχείρισης (Masterplan) του Λιμένα
Πειραιά από την ΟΛΠ ΑΕ:

1. Να επιδιωχθεί η σύνδεση του αστικού ιστού της πόλης του Πειραιά με τις
αρχαιότητες μέσω κατάλληλης διαμόρφωσης της ζώνης κατά μήκος της όδευσης
προς το ταφικό μνημείο του Θεμιστοκλή και των αδόμητων περιοχών που
περιβάλλουν το Κονώνειο τείχος. Η ζώνη αυτή να διαμορφωθεί με ποιοτικά
στοιχεία περιπάτου και αστικού πράσινου.

2. Να καταδειχθεί η όδευση του τείχους ανατολικά του τμήματος αυτού που έχει
ήδη αποκαλυφθεί με κατάλληλη διαμόρφωση: Η νοητή επέκταση του τείχους να
παραμείνει αδόμητη και να επεκταθεί αναλογικά η ενιαία πράσινη ζώνη που θα
περιβάλλει το ως άνω τμήμα του τείχους.

Γ. Ως προς το Κονώνειο τείχος:

1. Το δυτικό όριο της περιοχής ανάμεσα στο Παλατάκι και το σταθμό υποδοχής
«Κανέλος» που θα ερευνηθεί αρχαιολογικά, να επεκταθεί έως την νοητή ευθεία
EFG.

2. Να εξεταστεί η δυνατότητα διέλευσης των οχημάτων από άλλη θέση του χώρου,
ώστε να εξασφαλιστεί η συνέχεια του τείχους που αναμένεται να αποκαλυφθεί
ανάμεσα στο Παλατάκι και το σταθμό υποδοχής «Κανέλος».

3. Στην κατάντη πλευρά του τείχους στο όριο με το επίπεδο του υφιστάμενου

2
διαδρόμου να γίνει περαιτέρω αποχωμάτωση ή κατάλληλη διαμόρφωση του
εδάφους και το στοιχείο εγκιβωτισμού να έχει κατακόρυφο μέτωπο, προκειμένου
να αναδειχθεί το πρανές κατά την αρχαιότητα.

4.Το drainage στα κατάντη του τείχους να κατασκευαστεί στο όριο του βραχώδους
πρανούς προς τον τοίχο αντιστήριξης εντός επίχωσης ώστε να μην απαιτηθεί
εκβραχισμός.

5.Μεταξύ των δύο παρειών του τείχους να γίνει πλήρωση με υλικό που να
παραπέμπει στην αρχαία δομή (λατύπη, μικρού μεγέθους λίθοι, κλπ).

6.Ο πεζόδρομος ανάντη του τείχους να μετατοπιστεί προς το όριο της ζώνης
πρασίνου (Α, ΝΑ) προκειμένου να αναδειχθεί το αρχικό πρανές και να μην
αποτελεί ανανταγωνιστικό στοιχείο προς το τείχος. Να εξεταστούν εναλλακτικές
λύσεις δαπεδόστρωσης (όπως διάτρητοι κυβόλιθοι).

7. Για τον εγκιβωτισμό του μονοπατιού ανάντη του Κονώνειου τείχους, να

χρησιμοποιηθεί κράσπεδο πεζοδρομίου αντί ξύλινων στοιχείων για την ενιαία
αντιμετώπιση των επεμβάσεων και την αποφυγή «πολυφωνίας» υλικών.

8. Να μην κοπεί το σύνολο των υφιστάμενων δέντρων, παρά μόνο όσα από
αυτά βρίσκονται επί του τείχους ή εγγύς αυτού. Σε επόμενο στάδιο της μελέτης να
υποβληθεί σχέδιο όπου θα σημειώνονται τα δέντρα που θα πρέπει να κοπούν
καθώς και η προτεινόμενη φύτευση.

9. Σε συνεννόηση της Υπηρεσίας με τη Ναυτική Διοίκηση Αιγαίου να

εξεταστεί η δυνατότητα αποκάλυψης του ίχνους του Κονώνειου τείχους στην
περιοχή του Ταφικού Μνημείου.

Δ. Ως προς το ταφικό μνημείο Θεμιστοκλή:

1. Η αποτύπωση και αλίευση των διάσπαρτων λίθων που βρίσκονται στο βυθό
της θάλασσας και η εναπόθεσή τους σε άλλο σημείο εντός του βυθού, να γίνει με

3
την καθοδήγηση των αρχαιολόγων της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων. Οι λίθοι
να καταγραφούν και να αποτυπωθούν, ώστε να εξασφαλιστεί η δυνατότητα
επανένταξής τους στο μνημείο.

2. Ο καθαρισμός του ταφικού μνημείου από τις πίσσες να γίνει βάσει ειδικής
μελέτης που θα πρέπει να συνταχθεί και σε συνεργασία με τη ΔΣΑΝΜ.

Ε. Λοιπές παρατηρήσεις:

1. Όλες οι απαιτούμενες εργασίες (ανασκαφής, αποκατάστασης, ανάδειξης

κλπ.) να πραγματοποιηθούν υπό την άμεση και συνεχή επίβλεψη εκπροσώπων
των συναρμόδιων Υπηρεσιών του ΥΠ.ΠΟ.Α.

2. Η δαπάνη για τη διενέργεια της ανασκαφικής έρευνας,

(συμπεριλαμβανομένων της απασχόλησης του επιστημονικού προσωπικού, του
απαραίτητου εργατοτεχνικού προσωπικού, της προμήθειας υλικοτεχνικής
υποδομής, της μεταφοράς των κινητών ευρημάτων που θα προκύψουν από την
ανασκαφή, της αγοράς των υλικών συντήρησης κλπ.), καθώς και της σύνταξης
των απαιτούμενων μελετών και της εφαρμογής τους (αποκατάστασης, ανάδειξης,
συντήρησης και φωτισμού), να βαρύνουν τον προϋπολογισμό του έργου σύμφωνα
με τις διατάξεις του άρθρου 37 του Ν.3028/2002.

3. Η υγιεινή και η ασφάλεια των χώρων που θα δεσμευθούν για τις

απαιτούμενες εργασίες, καθώς και των εργαζομένων σε αυτούς, σύμφωνα με την
ισχύουσα νομοθεσία, αποτελούν υποχρέωση της ανάδοχης εταιρείας που εκτελεί
το έργο.

4. Εκτός από τις απαιτούμενες εργασίες, ο κύριος του έργου οφείλει να

μεριμνά για την ευπρόσωπη παρουσία και τον καθαρισμό (αποκομιδή
απορριμμάτων, αποψιλώσεις κλπ.) του αρχαίου μνημείου και του περιβάλλοντος
χώρου.

5. Η μη τήρηση των ανωτέρω όρων θα έχει ως συνέπεια την άρση της

χορηγηθείσας έγκρισης.

4
Η αναλυτική συζήτηση του θέματος καταγράφεται στα επίσημα πρακτικά της αρ.
27/17.07.2018 Συνεδρίασης, τα οποία βρίσκονται στο αρχείο της Γραμματείας του
Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου.

Η Πρόεδρος Οι Εισηγητές
Μαρία Ανδρεαδάκη-Βλαζάκη Αναστασία Γκαδόλου
Δημοσθένης Σβολόπουλος
Ο Γραμματέας
Στέφανος Καριώτης