Professional Documents
Culture Documents
ទំនាក់ទំនងអាហារក្នុងបរិស្វាន
ទំនាក់ទំនងអាហារក្នុងបរិស្វាន
មេរ�ៀនទី 2 ទំនាក់ទំនងអាហារក្ងបរ
នុ ិស្ថាន
វត្ថុបំណង
ដូចដែលបានសរសេរក្នុងស�ៀវភៅពុម្ព វត្ថុបំណងក្នុងមេរ�ៀននេះមាន៖
- ពណ៌នាពកា
ី របាត់បង់ថាមពលក្នុងស្ថានប្រព័ន្ធ
- សង់ខ្សែអាហារ បណ្
តា ញអាហារ ក្នុងស្ថានប្រព័ន្ធណាមួយ
ផែនការបង្រៀន
តារាងទី 1 បំណែងចែកម៉ោងបង្រៀន
ចំនួនម៉ោងសិក្សា ចំណងជ�ង
ើ រងមេរ�ៀន ទំនាក់ទំនងអាហារក្នុងបរស្
ិ ថា ន ទំពរ័ ក្នុងស�ៀវភៅពុម្ព
2. ការប្រកួតប្រជែង
1 3. បន្ទេរថាមពលក្នុងបរស្
ិ ថា ន 177
3.1. ខ្សែអាហារ
3.2. បន្ទេរថាមពលក្នុងខ្សែអាហារ
2 3.3. ការបាត់បង់ថាមពល 178
3.4. បណ្
តា ញអាហារ
1 សង្ខេបមេរ�ៀន 179
សេចក្តីណែនា ំសម្រាប់ការបង្រៀន
ថ្នាក់ទី8 ទំនាក់ទំនងអាហារក្នុងបរស្
ិ ថា ន - 20
ថ្នាក់ទី 8
ទី 1 ពន្យល់ពីសត្វរ ំពា រ ំពា និងការចាប់ • សិស្សគិតអំពីអន្តរកម្មរវាង សត្វរ ំពា • សិស្សពន្យល់បានពីសត្វរ ំពា រ ំពា
ទ3
ី ,4 ពន្យល់ពីការបាត់បង់ថាមពល • សិស្សគូសខ្សែអាហារហ�ើយបញ្ជាក់ពី • សិស្សពន្យល់បានពីបណ្
តា ញ
នង
ិ បណ្
តា ញអាហារ។ អ្នកផលិត អ្នកប្រប្រា
ើ ស់ នង
ិ អ្នកបំបែក អាហារ។
ដោយប្រើរូបភាពផ្សេងៗ។
ទ5
ី សង្ខេបមេរ�ៀនពីទំនាក់ទំនង • សង្ខេបខ្លឹមសារមេរ�ៀន។ សិស្សឆ្លើយ • សិស្សសង្ខេបមេរ�ៀនពីទំនាក់
ចំណុចសំខាន់ៗនៃការបង្រៀន
• ត្រួតពិនិត្យចំណេះដឹងមានស្រាប់របស់សិស្សនៅពេលចាប់ផ្តើមមេរ�ៀននីមយ
ួ ៗ។ ប្រសិនប�ើ អ្នករកឃ�ើញថាសិស្សពុំទាន់
ចំណេះដឹងមូលដ្ឋានសម្រាប់មេរ�ៀននេះ
នៅពេលចាប់ផ្តើមម៉ោងសិក្សានីមយ
ួ ៗ សូ មត្រួតពិនិត្យថាត�ើសិស្សមានចំណេះដឹងដូចខាងក្រោមហ�ើយឬនៅ ប្រសិនប�ើគ្មាននោះ
សិស្សនឹងពិបាកសម្រេចបានវត្ថុបំណងមេរ�ៀន។
1. ភាវរស់កនុ ងស្
្ ថា នប្រព័ន្ធ សត្វច្រើនប្រភេទផ្សេងៗគ្នារុក្ខជាតិច្រើនប្រភេទផ្សេងៗគ្នា
2. ការអានក្រាភច
ិ ក្រាភច
ិ សសរ ក្រាភច
ិ ខ្សែ អត្ថនយ
័ នៃអ័ក្ស
ថ្នាក់ទី8 ទំនាក់ទំនងអាហារក្នុងបរស្
ិ ថា ន - 21
ថ្នាក់ទី 8
ទំនាក់ទំនងអាហារក្ងបរ
នុ ិស្ថាន
វត្ថុបំណង
ពន្យល់ពីសត្វរ ំពា រ ំពា និងការចាប់អាហារ។
សកម្មភាព
1. អ័ក្ស X បង្ហាញពីឆ្នា។
ំ អ័ក្ស Y បង្ហាញពីចំនួនឆ្កែចចក និងរមាំង។
2. ចំនួនសត្វរមាំងក�ន
ើ ឡ�ង
ើ នៅចន្លោះឆ្នា1
ំ 965 នង
ិ ឆ្នា1
ំ 972។
ចំនួនសត្វឆ្កែចចកក�ើនឡ�ើងយ៉ាងខ្លា ង
ំ ពីឆ្នា1
ំ 973 ដល់ឆ្នា1
ំ 976 ។
ពីព្រោះឆ្កែចចកបានចាប់សត្វរមាំងយ៉ាងច្រើន។
ត�ើអថេរនៅល�ើអក
័ ្ស X តាងអ្វី? ត�ើអថេរ 2 អន្តរកម្មរវាងភាវរស់ នង
ិ ភាវរស់មានបបី ្រភេទសំ ខាន់ៗគឺ ការប្រកួត
2. ការបកប្រែទិន្ននយ
័ ស្និទ្ធរវាងសារពាង្គកាយពរី ប្រភេទដែលយ៉ាងហោចណាស់ មាន
ប្រែប្រួលយ៉ាងដូចម្តេច?
ត�ើពីឆ្នា ំ 1973 ដល់ឆ្នា ំ 1976 មានអ្វីក�ើត
ឡ�ង
ើ ចំពោះហ្វូងសត្វឆ្កែចចក?
ថ្នាក់ទី8 ទំនាក់ទំនងអាហារក្នុងបរស្
ិ ថា ន - 22
ថ្នាក់ទី 8
វត្ថុបំណង
ពន្យល់ពីខ្សែអាហារ និងបន្ទេរថាមពលរបស់
អ្នកផលិត អ្នកប្រើប្រាស់ និងអ្នកបំបែកក្នុងស្ថានប្រព័ន្ធ។
សកម្មភាព
គ្រូសួរសំ ណួរទៅសិស្សអំពីរូបភាព។
1. ត�ើអ្នកផលិតមានអ្វីខ្លះ? ត�ើអ្នកមានហេតុផលយ៉ាងណា
ចំពោះចម្លយ
ើ របស់អ្នក?
2. ត�ើអ្នកប្រើប្រាស់មានអ្វីខ្លះ? ត�ើអ្នកមានហេតុផល
យ៉ាងណាចំពោះចម្លយ
ើ របស់អ្នក?
3. ជាទូទៅអ្នកប្រើប្រាស់មានពីរប្រភេទ។
ត�ើប្រភេទទាំងពីរនោះមានអ្វីខ្លះ?
សិស្សនឹងឆ្លើយសំ ណួរ
1. អ្នកផលិតមានសណ្តែ កស�ៀង ឬសារាយ។ ពួកវា
ផលិតស្ករតាមរយៈធ្វរើ ស្មីសំយោគ។
2. អ្នកប្រើប្រាស់មាន ដង្កូវ ពីងពាង ខ្យង កណ្តូប ត្រី មាន់
ទទ
ី ុយ នង
ិ ចចក។
3. ប្រភេទអ្នកប្រើប្រាស់មានរុក្ខា សី និងមំសាសី។
រុក្ខា សីស៊ីតែរុក្ខជាតិជាអាហារ ហ�ើយមំសាសីស៊ីតែសត្វ
ប៉ុណ្
ណ ោះ។
ចំណេះដឹងបន្ថែម
បន្ទេរថាមពល ក្នុងខ្សែអាហារ
សារពាង្គកាយនម
ី យ
ួ ៗក្នុងស្ថានប្រព័ន្ធបន្ទេរថាមពលរបស់អ្នកផលិត អ្នកប្រប្រា
ើ ស់ នង
ិ អ្នកបំបែក។ សារពាង្គកាយដែល
អាចផលិតអាហារដោយខ្លួនឯងបានគឺជាអ្នកផលិត។ អ្នកផលិតគឺជាប្រភពអាហារទាំងអស់នៅក្នុងស្ថានប្រព័ន្ធ។ សារពាង្គកាយ
មួយចំនួននៃស្ថានប្រព័ន្ធមយ
ួ មន
ិ អាចផលិតអាហារដោយខ្លួនឯង។ សារពាង្គកាយដែលទទួលថាមពលដោយសារការស៊ី សារពាង្គកាយ
ដទៃគជា
ឺ អ្នកប្រប្រា
ើ ស់។ អ្នកបំបែកជាសារពាង្កកាយដែលបំបែកសារពាង្គកាយងាប់ នង
ិ កាកសំ នល់ ហេយ
ី បញ្ជូនវត្ថុធាតុដេម
ី
ត្រឡប់ទៅក្នុងស្ថានប្រព័ន្ធវញ ។
ិ
ថ្នាក់ទី8 ទំនាក់ទំនងអាហារក្នុងបរស្
ិ ថា ន - 23
ថ្នាក់ទី 8
វត្ថុបំណង
ពន្យល់អំពីការបាត់បង់ថាមពល
និងបណ្
តា ញអាហារ។
សកម្មភាព
ឱ្យសិស្សគូសខ្សែអាហារ។ ឱ្យសិស្ស
រាយការណ៍ ពីលទ្ធផលរបស់ពួកគេហ�ើយពិភាក្សា
លទ្ធផល។ សួ រសំ ណួរដូចខាងក្រោមនេះ៖
(1) “ត�ើអ្វីខ្លះជាអ្នកផលិត?”
(2) “ត�ើអ្វីខ្លះជាអ្នកប្រើប្រាស់?”
(3) “ត�ើអ្វីខ្លះជាអ្នកបំបែក?”
(4) ប្រសិនប�ថា
ើ មពលពន្លឺព្រះអាទតិ ្យ100%ត្រូវ
បានស្រូប ដោយស្លឹករុក្ខជាតតា
ិ មរយៈដណ� ំ ើ ររស្មី
សំ យោគសម្រាប់ប្រប្រា
ើ ស់កនុ ងប្រត
្ ក
ិ ម្មផ្សេងៗ 95%
និងផលិតអាមដ
ី ុងព្រមទាំងសារធាតុផ្សេងៗ 5%។
គោស៊ី រុក្ខជាតិ នោះថាមពលទាំងនោះត្រូវបានទទួល
ដោយគោសម្រាប់សកម្មភាព 96% និងបង្កើតជាលិកា
4%។ ត�ើបរមាណថាមពលព្រះអាទ
ិ ិត្យ ប៉ុន្មា នភាគរយ
ដែលគោបានប្រើប្រាស់ដ�ើម្ធ
បី ំធាត់?
(ចម្លយ
ើ ៖ 4% x5% /100 = 0.2%)
ឧទាហរណ៍ផ្សេងទ�ៀតស្តីពប
ី ណ្
តា ញអាហារ
សិស្សបំពេញរូបភាពសត្វនីមយ
ួ ៗក្នុងបណ្
តា ញអាហារនេះ។
កណ្តូប ចចក
ទន្សាយ សត្វត្រសេះ
ក្រោយពេលបញ្ច ប់សកម្មភាពនេះសិស្សបញ្ជាក់ថា សត្វត្រសេះ និងចចកជាសត្វរ ំពា កណ្តូប និងទន្សាយជារ ំពា។ ចចក ជា
មំសាសី និងទន្សាយជារុក្ខា សី។
ខ្សែអាហារ និងបណ្
តា ញអាហារ
ខ្សែអាហារមួយបង្ហាញពីរប�ៀបដែលអាចក�ើតឡ�ើងតែមួយ ដែលថាមពលអាចផ្លាស់ទីតាមរយៈប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ី មយ
ួ អ្នកផលិត
នង
ិ អ្នកប្រប្រា
ើ ស់ភាគច្រន
ើ គជា
ឺ ផ្នែកនៃខ្សែអាហារជាច្រន
ើ ។ បណ្
តា ញអាហារ មាននូវខ្សែអាហារជាច្រន
ើ យ៉ាង សាំញា
ុ ំនៅក្នុងប្រព័ន្ធ
អេកូឡូស៊ី មយ
ួ ។
ថ្នាក់ទី8 ទំនាក់ទំនងអាហារក្នុងបរស្
ិ ថា ន - 24
ថ្នាក់ទី 8
វត្ថុបំណង
សង្ខេបមេរ�ៀនពទ
ី ំនាក់ទំនងអាហារក្នុង
ស្ថានប្រព័ន្ធ។
រ ំលឹកបណ្
តា ញអាហារក្នុងស្ថានប្រព័ន្ធ
ឱ្យសិស្សរ ំលឹកឡ�ើងវញព
ិ ីបណ្
តា ញអាហារនៅ
ក្នុងស្ថានប្រព័ន្ធ ដោយការម�ល
ើ ស�ៀវភៅសសេររបស់
ពួកគេ។
ចម្លយ
ើ ៖ (ឆ្លើយនឹងសំ ណួរ)
1. ខ្លា ជាសត្វរ ំពា ហ�ើយទន្សាយជារ ំពា។
2.ទំនាក់ទំនងបន្ទេរថាមពលដោយប្រយោល។
3. វាត្រូវបានគេហៅថា ការប្រកួតប្រជែង។
4. វាជា ខ្សែអាហារ។
មាន់
មាន់
បណ
កណូ� ប
្តូ ប
ស្
េស�មៅ
មមីក្
ី ្រក�រូសា
សរពាង្គ កាយយ
រពង�ក
5. វាជាសត្វ។
រង្វាយតម្លៃការយល់ដឹង
ំ ដែលបង្ហាញពីបណ្
សិស្សធ្វើការជាដៃគូ ដ�ើម្ បីរ�ៀបចំ និងបង្កើតរូបភាពមួយផ្ទាង តា ញអាហារ។
ថ្នាក់ទី8 ទំនាក់ទំនងអាហារក្នុងបរស្
ិ ថា ន - 25
ថ្នាក់ទី 8
ចំណេះដឹងបន្ថែម និងសកម្មភាព
សកម្មភាពសិស្ស
1. វាជាសត្វ
ថ្នាក់ទី8 ទំនាក់ទំនងអាហារក្នុងបរស្
ិ ថា ន - 26
ថ្នាក់ទី 8
ត�ើខ្សែអាហារមួយត្រូវបានបង្កើតឡ�ើងយ៉ាងដូចម្តេច?
សម្ភារៈ
ក្រឡមានមាត់ធំចំនួន2 គម្របសំ ណាញ់ 2 កៅស៊ូកង ស្មៅ ឬសណ្តែ ក2ផ�ង
ើ តូចៗ ចង្រិត40ក្បាល កណ្តូបសេះ4ក្បាល
ដំណ�ើរការ
1. ដាក់ផ�ើងស្មៅទៅក្នុងក្រឡនីមយ
ួ ៗ។
2. ដាក់សត្វចង្រិត20 ក្បាលទៅក្នុងក្រឡមួយ ហ�យ
ើ គ្របក្រឡនោះដោយកម្របសំ ណាញ់
ដ�ើម្កា
បី រពារកុំឱ្យចង្រិតរត់ចេញ។ ប្រើកៅស៊ូកងដ�ើម្ច
បី ងសំ ណាញ់ នោះភ្ជាប់ទៅនឹងមាត់ក្រឡ។
3. ដាក់ចង្រិត20 ក្បាល នង
ិ កណ្តូបសេះ4 ក្បាលទៅក្នុងក្រឡទី2 ។ គ្របមាត់ក្រឡដូចដែល
អ្នកបានធ្វើនៅក្រឡទី1 ដែរ។
ការបង្កើតសមតក
ិ ម្ម
ត�វើ ត្តមាននៃសត្វកណ្តូបសេះនង
ឹ មានឥទព
្ធិ លទៅល�ើការរស់នៅរបស់សត្វចង្រិត នង
ិ ស្មៅក្នុង
ផ�ង
ើ យ៉ាងដូចម្តេច?
ការសង្កេត
1. ដាក់ក្រឡទាំងពីរនៅកន្លែងមានពន្លឺព្រះអាទិត្យ។ សង្កេតមួយថ្ងៃម្តងសម្រាប់មយ
ួ សប្តាហ៍ ហ�ើយកត់ត្រាការសង្កេតរបស់អ្នក។
2. ត�មា
ើ នអ្វីក�ត
ើ ឡ�ង
ើ ចំពោះស្មៅ ឬសណ្តែ កទាំងពរី ផ�ង
ើ នង
ិ សត្វចង្រិតក្នុងក្រឡដែលគ្មានសត្វកណ្តូបសេះ? ត�មា
ើ នអ្វីក�ត
ើ ឡ�ង
ើ
ចំពោះក្រឡដែលមានសត្វកណ្តូបសេះ?
ការវភាគ
ិ
ត�អ
ើ ្នកអាចពន្យល់ភាពខុសគ្នានេះយ៉ាងដូចម្តេច?
ចូរញែកសារពាង្គកាយនីមយ
ួ ៗក្នុងក្រឡ ជាអ្នកផលិត ឬអ្នកប្រើប្រាស់។
ការចញ
ិ ្ចឹ មសត្វ
សិស្ស និងគ្រួសាររបស់គេអាចសង្កេតពីអន្តរកម្មរវាងភាវរស់ និងភាវរស់នៅកន្លែងចិញ្ចឹមសត្វ។
ថ្នាក់ទី8 ទំនាក់ទំនងអាហារក្នុងបរស្
ិ ថា ន - 27
ថ្នាក់ទី 8
តេស្តខ្លីសម្រាប់ទំនាក់ទំនងអាហារក្ងស្
នុ ថា នប្រព័ន្ធ (40 នាទី)
ចូរជ្រើសរ�សចម្ល
ើ យ
ើ ដែលត្រឹមត្រូវបំផុត និងឆ្លើយសំ ណួរខាងក្រោមនេះ៖
1. ខាងក្រោមនេះជាឧទាហរណ៍នៃកត្តាកំណត់ពរី បាយសត្វល�ើកលែងតែ៖
ក. លំ ហ
ខ. អាហារ
គ. ពេលវេលា
ឃ. អាកាសធាតុ
2. នេះជាការប្រយុទ្ធរវាងភាវរស់ដ�ើម្ក
បី ំណត់ធនធាននៅក្នុងព្រៃ។ ត�ើគេហៅថាអ្វី?
ក. ការចាប់រ ំពា
ខ. ការប្រកួតប្រជែង
គ. សហប្រាណ
ឃ. ជម្រក
3. ត�គ
ើ ូសពាក្យណាដែលអាចប្រស
ើ ម្រាប់ភាវរស់ដូចគ្នាតែមួយ?
ក. មំសាសី និងអ្នកផលិត
ខ. អ្នកបំបែក នង
ិ អ្នកផលិត
គ. មំសាសី និងរុក្ខា សី
ឃ. មំសាសី នង
ិ អ្នកបំបែក
4. ខ្សែអាហារដែលបានបង្ហាញក្នុងដ្យាក្រាមខាងក្រោម ត�ើសារពាង្គកាយណាដែលទទួលថាមពលផ្ទាល់ពីកង្កែប?
ក. ស្មៅ
េស� កណូ � ប កែង�ប ពស់ ទទ
ី ុយ
ខ. កណ្តូប
គ. ពស់
ឃ. ទីទុយ
5. ត�ភា
ើ វរស់ណានៅក្នុងបណ្
តា ញអាហារនេះបំពេញនាទជា
ី អ្នកផលិត?
6. ប្រសិនប�ើ ទន្សាយនៅក្នុងតំបន់នេះត្រូវបានស្លាប់ដោយសារជំងឺ
ត�ើវាជះឥទ្ធិពលទៅល�ើសត្វពស់ ក្តាន់និងតោព្រៃយ៉ាងដូចម្តេច?
ថ្នាក់ទី8 ទំនាក់ទំនងអាហារក្នុងបរស្
ិ ថា ន - 28
ថ្នាក់ទី 8
ី (5ពន
សំ ណួរទី 1 ដល់ទ4 ី (10 ពន
ិ ្ទុ), សំ ណួរទ5 ិ សំ ណួរទ6
ិ ្ទុ) នង ី (20ពន
ិ ្ទុ)។
1. គ 2. ខ 3. គ 4. គ 5. ស្មៅ
សំ ណួរនីមយ
ួ ៗបញ្ជាក់ខ្លឹមសារខាងក្រោម។ សំ ណួរទី1 គឺកត្តានៅក្នុងប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ី ។ សំ ណួរទី2 គឺការប្រកួតប្រជែង។ សំ ណួរទ3
ី
គឺអ្នកផលិត អ្នកប្រើប្រាស់ និងអ្នកបំបែក។ សំ ណួរទ4
ី គឺខ្សែអាហារ។ សំ ណួរទ5
ី និងទ6
ី គឺបណ្
តា ញអាហារ។ សំ ណួរទ6
ី ត្រូវការការគិតតាម
បែបវទ្យាសាស្រ្តដ�
ិ ើម្ បីដោះស្រាយ។
តេស្តនេះងាយ ចំណាយពេលប្រហែល20នាទីដ�ើម្ បីឆ្ើយ
ល សំ ណួរទាំងនេះ។ ប៉ុន្តែ វាអាចពិបាកចំពោះសិស្សមួយចំនួនក្នុងការឆ្លើយ
សំ ណួរទ6
ី ។ ក្នុងស្ថានភាពបែបនេះ ឱ្យសិស្សរ ំឮកពប
ី ណ្
តា ញអាហារក្នុងខ្លឹមសារមេរ�ៀននេះ។ ជាពសិ េស សិស្សគួរតែរ ំឮកឡ�ង
ើ វញព
ិ ី “ក្រាភច
ិ
អន្តរកម្មរវាង សត្វរ ំពា និងរ ំពា”
លក្ខណៈវិនិច្ឆ័យ
ពិន្ទុ លក្ខណៈវន
ិ ិចយ
្ឆ័ និងសំ ណូមពរសម្រាប់ការបង្រៀន
សិស្សខ្វះចំណេះដឹងមូលដ្ឋាន នង
ិ ការយល់ដឹងពប
ី ណ្
តា ញអាហារ។ ពួកគេត្រូវតែបញ្ជាក់ពអ
ី ្នកផលិត អ្នកប្រប្រា
ើ ស់
0-20
និងអ្នកបំបែក។
សិស្សទទួលបានចំណេះដឹងមូលដ្ឋាន និងយល់ដឹងពីបណ្
តា ញអាហារ។ ទោះជាយ៉ាងណា ពួកគេត្រូវតែពន្យល់បានពី
21-30
ទំនាក់ទំនងរវាងអ្នកផលិត អ្នកប្រប្រា
ើ ស់ នង
ិ អ្នកបំបែក។
សិស្សហាក់បីដូចជាមានកម្រិតនៃការយល់ដឹងពីបណ្
តា ញអាហារគ្រប់គ្រាន់។ គ្រូគួរតែឱ្យសិស្សគិតពីទំនាក់ទំនងថាមពល
31-50
រវាងអ្នកផលិត អ្នកប្រប្រា
ើ ស់ នង
ិ អ្នកបំបែក។
ថ្នាក់ទី8 ទំនាក់ទំនងអាហារក្នុងបរស្
ិ ថា ន - 29