Zad 1.

Próbka pewnego materiału promieniotwórczego zawiera obecnie 40g izotopu 60Co o okresie
półtrwania równym 5 lat. Oblicz, ile gramów tego izotopu rozpadnie się w ciągu najbliższych 15 lat.

Zad 2. Polon 210

84𝑃𝑜 ulega przemianie α. Okres połowicznego rozpadu tego izotopu wynosi 138 dni.
a) Napisz równanie tej przemiany.

b) W pojemniku umieszczono 1 gram polonu. Oszacuj masę tego izotopu, która pozostanie po
upływie 414 dni.

Zad 3. Jądro uranu może rozszczepid się na wiele sposobów. Najczęściej podczas takiego rozpadu
powstają dwa duże jądra i 2-3 neutrony. Uzupełnij podany zapis rozpadu promieniotwórczego:

235
92𝑈 → 138 1
54𝑋𝑒 + ………….…….. + 2 0𝑛

Zad 4. Jądro izotopu 235 -

92𝑈 ulega dwóm przemianom α, a następnie jednej przemianie β . Podaj skład
jądra atomowego (liczbę protonów i neutronów), które powstanie w wyniku tych przemian.
Zad 5. Nuklid 238
92𝑈 jest pierwiastkiem promieniotwórczym, rozpoczynającym tzw. szereg uranowo-
radowy. Szereg ten obejmuje 8 przemian α i 6 przemian β-, w wyniku których powstaje wstecznie
nuklid trwały. Podaj liczbę atomową i masową oraz symbol chemiczny nuklidu, powstającego na
skutek opisanych przemian.

Zad 6. Promieniotwórczość ciężkojonowa to szczególny i rzadki rodzaj promieniotwórczości. Polega

na emisji z ciężkiego jądra atomowego jąder atomów lekkiego pierwiastka. Napisz równanie rozpadu
jądra promieniotwórczego izotopu 223
89Ac, z którego jest emitowane jądro izotopu węgla zawierające 8
neutronów.

Zad 7. Poniższy wykres ilustruje zanik promieniotwórczych nuklidów (oznaczonych 1,2,3) w zależności
od czasu.
a) Podaj, który z przedstawionych na wykresie nuklidów (1, 2, 3) jest najmniej stabilnym izotopem.

b) Oszacuj czas połowicznego rozpadu izotopu oznaczonego nr 2.

c) Oblicz, jaki procent pierwotnej masy nuklidu nr 3 pozostanie po upływie 60 dni. Do obliczeń czas
półtrwania nuklidu nr 3 należy zaokrąglić do liczb całkowitych.

Zad 8. Metody izotopowe znalazły zastosowanie przy określaniu wieku wykopalisk. W takich
przypadkach oznaczana jest zawartość promieniotwórczego izotopu węgla 146C. Zapisz równanie
przemiany promieniotwórczej wiedząc, że izotop węgla, o którym mowa w informacji wstępnej
powstaje w wyniku bombardowania jąder azotu neutronami.

Zad 9. Podczas bombardowania folii aluminiowej cząstkami alfa zachodzą procesy jądrowe z
równoczesną emisją pozytonów i neutronów. Stwierdzono, że przemiana jest dwuetapowa: w
pierwszej reakcji jądrowej powstają niestabilne jądro i neutron, a potem następuje rozpad β+ tego
niestabilnego jądra, któremu towarzyszy emisja neutrino ν. Napisz równania opisanej przemiany
jądrowej. Uzupełnij poniższe schematy.
Zad 10. Izotopem uranu najbardziej rozpowszechnionym w przyrodzie jest izotop o liczbie masowej
równej 238, z którego w wyniku emisji cząstki α powstaje izotop toru. W kolejnych przemianach, na
skutek dwukrotnego rozpadu β–, a następnie – rozpadu α, tworzy się inny izotop toru. Uzupełnij
poniży schemat opisujący przemiany, jakim ulega izotop uranu 238U. Wpisz w odpowiednie miejsca
symbole pierwiastków i ich liczby atomowe i masowe.

Zad 11. Wśród sztucznych przemian jądrowych można wyróżnić reakcje, które są następstwem
bombardowania stabilnych jąder nukleonami. Poniżej przedstawiono równanie takiej reakcji
(przemiana I), a drugą – opisano schematem (przemiana II).

W równaniach tych przemian bilansuje się oddzielnie liczby atomowe i oddzielnie liczby masowe. Ich
sumy po obu stronach równania muszą być sobie równe.
a) Uzupełnij poniższą tabelę – wpisz symbol chemiczny pierwiastka X, symbol bloku konfiguracyjnego,
do którego należy pierwiastek X, liczbę elektronów walencyjnych w atomie pierwiastka X oraz
najniższy stopień utlenienia, który przyjmuje ten pierwiastek w związkach chemicznych.

Symbol pierwiastka Symbol bloku Liczba elektronów Najniższy stopień

walencyjnych utlenienia

b) Elektrony w atomie mogą absorbować energię i zajmować wyższe poziomy energetyczne. Atom
może znaleźć się wtedy w takim stanie wzbudzonym, w którym wszystkie elektrony podpowłok
walencyjnych będą niesparowane. Uzupełnij poniższe schematy, tak aby przedstawiały zapis
konfiguracji elektronowej atomu pierwiastka X w stanie podstawowym oraz w stanie wzbudzonym, w
którym wszystkie elektrony walencyjne są niesparowane i należą do powłoki trzeciej.
Zad 12. Do trwałych izotopów siarki i argonu należą izotopy, których liczba masowa A wynosi 36.
a) Uzupełnij poniższe schematy, wpisując symbole opisanych izotopów siarki i argonu z
uwzględnieniem ich liczby atomowej Z i liczby masowej A.

b) Podaj symbol i napisz konfigurację elektronową atomu w stanie podstawowym tego pierwiastka
(siarki albo argonu), którego jądro atomowe zawiera więcej protonów.

Zad 13. Promieniotwórczy izotop pierwiastka X uległ przemianie α, której produktem jest między
innymi pewien izotop pierwiastka Y. W wyniku emisji cząstki α z jądra tego izotopu pierwiastka Y
powstał izotop ołowiu o liczbie masowej 212. Opisane przemiany zilustrowano poniższym
schematem.
X → Y → 212Pb
Na podstawie podanych informacji, ustal symbol i liczbę atomową pierwiastka X oraz liczbę masową i
liczbę neutronów opisanego izotopu pierwiastka X. Uzupełnij tabelę.

Symbol pierwiastka Liczba atomowa Liczba masowa izotopu Liczba neutronów

pierwiastka

Zad 14. Radioaktywny izotop galu o liczbie masowej równej 67 jest stosowany w medycynie
nuklearnej. Otrzymuje się go w reakcji zachodzącej podczas bombardowania protonami jąder izotopu
cynku o liczbie masowej równej 68. Napisz równanie opisanego procesu, uzupełniając poniższy
schemat.
Zad 15. Na trwałość jądra atomowego ma wpływ stosunek liczby neutronów do liczby protonów.
Kiedy jądro ma nadmiar neutronów, w jego wnętrzu może zajść przemiana β–, w której z neutronu
powstają proton, elektron i antyneutrino.

Antyneutrino, ῡ, jest nienaładowaną elektrycznie cząstką o masie spoczynkowej bliskiej zeru.

a) Wybierz i podkreśl w każdym nawiasie poprawne uzupełnienie poniższych zdań.

W wyniku przemiany β– powstaje jądro, którego liczba atomowa Z jest (równa liczbie atomowej /

mniejsza o 1 od liczby atomowej / większa o 1 od liczby atomowej) jądra ulegającego tej przemianie i

którego liczba masowa A jest (równa liczbie masowej / mniejsza o 1 od liczby masowej / większa o 1

od liczby masowej) jądra ulegającego tej przemianie.

b) Izotop węgla 146𝐶 ulega przemianie β–, której produktem jest trwały izotop azotu. Przemianę tę
ilustruje schemat: 146𝐶 ⟶ N Określ wartość liczby atomowej i liczby masowej izotopu azotu, który
powstaje w wyniku opisanej przemiany.

Zad 16.

a) Napisz równania opisanych reakcji − uzupełnij poniższe schematy.

b) Spośród podanych zależności wybierz i podkreśl te, które są prawdziwe dla Z1 i Z2 oraz dla A1 i A2.

Zad 17. Uzupełnij tabelę – wpisz masy promieniotwórczego izotopu, które pozostały z próbki o masie
0,24 miligrama po czasie równym jednemu, dwóm i trzem okresom półtrwania, oraz procent masy
promieniotwórczego izotopu, który uległ rozpadowi (w stosunku do początkowej masy próbki) w
czasie równym kolejnym trzem okresom półtrwania.

Liczba okresów 0 1 2 3
półtrwania
Masa 0,24
promieniotwórczego
izotopu, mg
Procent 0
początkowej masy
promieniotwórczego
izotopu, który uległ
rozpadowi, %

Zad 18. Promieniotwórczy izotop 214Bi może emitować z jądra cząstki β− lub cząstki α, w wyniku czego
tworzy jądra dwóch różnych promieniotwórczych izotopów. Porównaj stosunek liczby neutronów do
liczby protonów w jądrach powstałych izotopów ze stosunkiem liczby neutronów do liczby protonów
w jądrze radioizotopu 214Bi. Dokończ poniższe zdania – wpisz właściwe określenie spośród:
zmaleje się nie zmieni wzrośnie
Stosunek liczby neutronów do liczby protonów po emisji cząstek β− :
Stosunek liczby neutronów do liczby protonów po emisji cząstek α :

Zad 19. Końcowym produktem szeregu promieniotwórczego uranowo-radowego jest trwały izotop
ołowiu 206Pb. Jądro 206Pb powstaje w wyniku emisji cząstki α przez jądro izotopu innego pierwiastka.
Podaj symbol tego pierwiastka. Określ liczbę masową A jego izotopu, który uczestniczy w opisanej
przemianie α.

Symbol pierwiastka: ...................... Liczba masowa izotopu A: ......................

Zad 20. Promieniotwórczy izotop potasu 43K można otrzymać przez bombardowanie jąder izotopu
argonu 40Ar cząstkami α. Napisz równanie opisanej reakcji jądrowej, w wyniku której można otrzymać
izotop potasu 43K. Uzupełnij wszystkie pola w poniższym schemacie
Zad 21. W poniższej tabeli zestawiono wartości okresu półtrwania czterech izotopów
promieniotwórczych polonu:

Spośród izotopów polonu wymienionych w tabeli wybierz najmniej trwały i napisz, ile neutronów
znajduje się w jego jądrze.

Zad 22. Izotop toru 228

90𝑇ℎ ulega przemianie α, tzn. emituje jądra helu. Uzupełnij schemat opisanej
przemiany – wpisz w odpowiednie pola symbol oraz liczbę atomową i liczbę masową powstającego
izotopu.
Zad 23.

Zad 24.

Zad 25. Jądro promieniotwórczego izotopu pierwiastka E uległo przemianie β− zgodnie z poniższym
schematem:

Korzystając z układu okresowego, ustal symbol pierwiastka E lub podaj jego nazwę.

Zad 26. W jądrze pierwiastka X znajduje się tyle protonów, ile neutronów zawiera jądro izotopu 48
22𝑇𝑖 .
Liczba masowa jednego z izotopów pierwiastka X jest równa liczbie elektronów w atomie izotopu
138
56𝐵𝑎. Na podstawie powyższej informacji ustal liczbę atomową pierwiastka X oraz liczbę neutronów
w jądrze opisanego izotopu pierwiastka X.
Zad 27. Jądra atomowe niektórych izotopów ciężkich pierwiastków bombardowane neutronami
ulegają rozszczepieniu, czyli rozpadowi na mniejsze fragmenty. Jedną z możliwych reakcji
rozszczepienia jądra 235U przedstawia poniższy schemat.

Uzupełnij poniższą tabelę. Na podstawie informacji wstępnej wpisz symbol pierwiastka E oraz liczbę
neutronów, wyemitowanych podczas przedstawionej reakcji rozszczepienia jednego jądra 235 92𝑈.

Symbol pierwiastka E Liczba wyemitowanych elektronów