Professional Documents
Culture Documents
46 01 754 030-Đậu-Thị-Hương
46 01 754 030-Đậu-Thị-Hương
TIỂU LUẬN
TIỂU LUẬN
MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU................................................................................................................... 4
NỘI DUNG CHÍNH..............................................................................................................5
CHƯƠNG I: ĐẤT NƯỚC TRONG BUỔI ĐẦU LỊCH SỬ............................................5
1.1. Lịch sử đất nước............................................................................................... 5
1.2. Những yếu tốc tác động đến việc hình thành nghệ thuật đánh giặc................ 6
CHƯƠNG 2: CÁC CUỘC KHỞI NGHĨA VÀ CHIẾN TRANH CHỐNG XÂM
LƯỢC................................................................................................................................ 7
2.1. Những cuộc chiến tranh giữ nước đầu tiên:.......................................................... 7
2.2. Những cuộc chiến tranh chống ngoại xâm từ thế kỷ III TCN đến thế kỷ X.........7
2.3. Những cuộc kháng chiến chống quân xâm lược từ thế kỷ X đến thế kỷ XVIII... 7
CHƯƠNG 3: NGHỆ THUẬT ĐÁNH GIẶC CỦA CHA ÔNG TA............................... 8
3.1. Về tư tưởng chỉ đạo tác chiến................................................................................ 8
3.3. Nghệ thuật chiến tranh nhân dân, toàn dân đánh giặc...........................................9
3.4. Nghệ thuật lấy nhỏ đánh lớn, lấy ít địch nhiều, lấy yếu chống mạnh.................10
3.5. Nghệ thuật kết hợp đấu tranh giữa các mặt trận quân sự, chính trị, ngoại giao,
binh vận....................................................................................................................... 10
3.6. Nghệ thuật tổ chức và thực hành các trận đánh lớn............................................ 11
4
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài:
Nhìn lại lịch sử hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước của dân tộc, nhân dân ta
đã anh dũng, kiên cường, bất khuất đấu tranh giành và giữ nền độc lập, giải
phóng dân tộc, bảo vệ Tổ quốc. Lịch sử đấu tranh để đứng vững và phát triển của
dân tộc Việt Nam đã sản sinh ra rất nhiều di sản vô cùng quý giá, mà trong đó
phải kể đến là nghệ thuật đánh giặc của cha ông ta- một tài sản tinh thần vô giá
của nhân dân.
Nghệ thuật đánh giặc ấy không chỉ được sử dụng trong thời chiến tranh, mà xuất
phát từ đường lối đó đã được Đảng và Nhà nước kế thừa và phát huy lên một
trình độ nghệ thuật quân sự truyền thống của dân tộc. Truyền thống đó ngày càng
được nâng cao ở các thế hệ tiếp nối, nhất là ở thời đại Hồ Chí Minh.
Trong những chặng đường dài lịch sử của dân tộc, tìm hiểu nghệ thuật của cha
ông ta không chỉ hiểu được những vấn đề cơ bản, mà còn mang những ý nghĩa
sâu sắc, khơi dậy niềm tự hào dân tộc trong tinh thần mỗi người dân Việt Nam.
Chính vì những lí do đó, trong khuôn khổ một bài tiểu luận “ Tìm hiểu nghệ
thuật đánh giặc của cha ông ta- một tài sản tinh thần vô giá của nhân dân”, tìm
hiểu sâu hơn về nghệ thuật đánh giặc của cha ông ta, thông qua đó cũng hiểu rõ
hơn nghệ thuật quân sự Việt Nam.
2. Mục đích nghiên cứu
- Hiểu rõ được những vấn đề cơ bản về lịch sử nghệ thuật đánh giặc của cha
ông ta.
- Góp phần xây dựng niềm tự hào dân tộc, phát huy tinh thần yêu quê hương
đất nước và có trách nhiệm hơn trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc.
3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu:
a. Đối tượng:
- Tìm hiểu tình hình đất nước trong buổi đầu lịch sử
- Quá trình các cuộc khởi nghĩa và chiến tranh diễn ra
- Nghệ thuật đánh giặc của cha ông ta
b. Phạm vi nghiên cứu:
5
- Nghệ thuật quân sự Việt Nam bao gồm nhiều nghệ thuật khác nhau, trong
bài tiểu luận này, chúng tôi chỉ tìm hiểu một phần trong nghệ thuật quân sự,
đi sâu tìm hiểu nghệ thuật đánh giặc của cha ông ta.
4. Kết cấu của đề tài
NỘI DUNG: 3 nội dung chính
CHƯƠNG 1: Đất nước trong buổi đầu lịch sử
CHƯƠNG 2: Các cuộc khởi nghĩa và chiến tranh chống xâm lược
CHƯƠNG 3: Nghệ thuật đánh giặc của cha ông ta
Người Việt muốn tồn tại, bảo vệ cuộc sống và nền văn hoá của mình chỉ có con
đường duy nhất là đoàn kết đứng lên đánh giặc, giữ nước.
1.2. Những yếu tốc tác động đến việc hình thành nghệ thuật đánh giặc
1.2.1. Địa lý
- Nằm ở Đông Nam lục địa châu Á, có bờ biển dài 3.260km với hàng nghìn
hòn đảo, Việt Nam không chỉ có vị trí chiến lược quan trọng ở khu vực Đông
Nam Á và biển Đông mà còn có tài nguyên phong phú, đa dạng.
- Chúng ta có hệ thống giao thông đường bộ, đường biển, đường sông, đường
không bảo đảm giao lưu trong khu vực châu Á và thế giới thuận lợi.
- Vì ở một vị trí chiến lược quan trọng khu vực nên từ xa xưa nước ta thường
xuyên bị các thế lực nuớc ngoài đe dọa, xâm lược. Đồng thời cũng từ đó tổ
tiên ta đã triệt để lợi dụng yếu tố “ Địa lợi” để lập thế trận giữ nước.
1.2.2. Kinh tế
- Kinh tế nước ta là tự cung, tự cấp, sản xuất nông nghiệp là chính, trong đó
trồng trọt, chăn nuôi, canh tác nông nghiệp lúa nước là chủ yếu. Trong quá
trình phát triển, ông cha ta đã kết hợp chặt chẽ tư tưởng dựng nước đi đôi với
giữ nước. Tư tưởng này thấm đẫm qua hàng ngàn năm lịch sử trở thành
truyền thống, đồng thời là quy luật tồn tại và phát triển của dân tộc ta.
1.2.3. Chính trị, văn hóa- xã hội
1.2.3.1. Về chính trị
- Các dân tộc Việt Nam chung sống hoà thuận, yêu quê hương đất nước.
+ Do phát triển địa lý ngã ba đường khu vực Đông Nam Á và những biến
động lịch sử liên tục diễn ra nên Việt Nam đã tiếp nhận nhiều thành phần dân
tộc khác nhau
+ Việt Nam là quốc gia thống nhất đa dân tộc. Hiện nay là 54 thành phần dân
tộc, tộc người.
+ Trong quá trình dựng nước và giữ nước, dân tộc ta đã xây dựng được nền
văn hóa truyền thống: đoàn kết, yêu thương, thương nòi, sống hòa thuận, thủy
chung; lao động cần cù, sáng tạo, đấu tranh anh dũng kiên cường bất khuất.
- Sớm xây dựng nhà nước, xác định chủ quyền lãnh thổ, tổ chức ra quân đội, đề
ra các luật lệ, phép tắc để quản lý bảo vệ và xây dựng đất nước.
+ Khi có giặc ngoại xâm nhân dân ta lại đoàn kết vùng lên đấu tranh, chống lại
sự thống trị giành chủ quyền dân tộc, quá trình đó đã tạo ra nhiều cách đánh
khôn khéo, mềm dẻo, mưu trí, linh hoạt, hiệu quả.
1.2.3.2. Về văn hóa- xã hội:
“Lịch sử nước ta đã khẳng định sự trường tồn của đất nước bắt nguồn từ sức
sống của nền văn hóa dân tộc là yêu thương đùm bọc”
Tất cả những yếu tố đó đã ảnh hưởng trực tiếp, có tính quyết định đến sự hình
thành, phát triển nghệ thuật đánh giặc độc đáo, sáng tạo của dân tộc ta.
7
- Khởi nghĩa Tây Sơn và các cuộc kháng chiến chống quân Xiêm 1784 – 1785,
kháng chiến chống quân xâm lược Mãn Thanh 1788 – 1789.
- Sau khi đánh thắng giặc Minh xâm lược, Lê Lợi lên ngôi, lập nên triều Hậu Lê
(triều Lê Sơ), đây là giai đoạn hưng thịnh nhất của phong kiến Việt Nam.
giữ vai trò quyết định . : Đánh vào lòng người. Nguyễn Trãi, Lê Lợi tiến hành
kiên nhẫn và kết quả “ Thành giặc nhiều nơi mũi nhọn không dính máu mà tự
mở” Nguyễn Trãi: “ Chúng đã sợ chết xin hoà. Thực thà cầu sống, ta muốn
toàn quân làm cốt, nghỉ ngơi cùng dân”, “ Thần vũ không giết, Đức lớn hiếu
sinh nghĩ đến kế lâu dài của nước nhà. Tha ngay 10 vạn hàng binh.”
- Trong tác chiến triệt để khoét sâu điểm yếu của địch là tác chiến ở chiến
trường xa , tiếp tế khó khăn , nên đã triệt phá lương thảo , hậu cần của địch ,
làm cho quân địch rơi vào cảnh “ người không có lương ăn , ngựa không có
nước uống”.
Tóm lại: Tư tưởng tích cực chủ động tiến công và kế sách mềm dẻo, khôn khéo đã trở
thành truyền thống đánh giặc của tổ tiên ta. Với truyền thống đó quân và dân ta đã
đánh bại nhiều cuộc chiến xâm lược của kẻ thù, giữ vững độc lập dân tộc bảo vệ chủ
quyền của tổ quốc.
3.3. Nghệ thuật chiến tranh nhân dân, toàn dân đánh giặc
- Lực lượng đánh giặc: Thực hiện “ Trăm họ là binh toàn dân đánh giặc”
- Nghệ thuật toàn dân đánh giặc là một trong những nét độc đáo trong nghệ thuật
quân sự của ông cha ta , được thể hiện cả trong khởi nghĩa và trong chiến tranh
giải phóng . Nét độc đáo đó xuất phát từ lòng yêu nước thương nói của nhân dân
ta , từ tính chất tự vệ , chính nghĩa của các cuộc kháng chiến .
- Nội dung cơ bản của nghệ thuật toàn dân đánh giặc là : mỗi người dân là một
người lính , đánh giặc theo cương vị , chức trách của mình , Mỗi thôn , xóm ,
bản , làng là một pháo đài diệt giặc . Cả nước là một chiến trường , tạo ra thế trận
chiến tranh nhân dân liên hoàn , vững chắc , làm cho địch đông mà hóa ít , mạnh
mà hóa yếu , rơi vào trạng thái bị động , lúng túng và bị sa lầy .
Biểu hiện
- Thời Trần: Nhà nhà làm kế “ thanh dã” cùng với quân triều đình và quân các
lộ chủ động tiến công địch. Kế 32 trong 36 kế. Bỏ ngỏ cửa thành
- Nêu lên điểm đó: Nhà quân sự vĩ đại Trần Quốc Tuấn có nói: “ Cả nước góp
sức chiến đấu nên giặc phải bó tay”.
- Theo nhà sử học thế kỷ 19 Phan Huy Chú thì “ Đời Trần nhân dân ai cũng là
binh, nên mới phá được giặc dữ, làm cho thế nước được mạnh”.
- Thời Lê: Phát huy cao độ sức mạnh toàn dân, quân đi đến đâu cũng được
nhân dân ủng hộ người và vật chất.
- Thời Tây Sơn: Trong cuộc hành quân thần tốc ra Thăng Long diệt giặc Thanh.
Nhờ sự đồng tình ủng hộ về ngƣời và vật chất, phương tiện của nhân dân các
địa phương. Kết hợp với phương thức tiến công kiên quyết, táo bạo, mưu trí,
dũng cảm của các mũi, hướng nên chỉ trong thời gian ngắn, quân và dân ta đã
giành được thắng lợi vang dội. ( Từ 30/12 đến 5/1 năm Kỷ Dậu tức ngày 25
đến 30/ 1 / 1789 đã quét sạch 20 vạn quân Mãn Thanh).
Tóm lại:
- Với lực lượng vũ trang cả nước, lực lượng vũ trang các địa phương kết hợp
với thổ binh, hương binh, dân binh và dân chúng, sức mạnh của toàn dân,
toàn quân được phát huy đến cao độ để diệt giặc.
- Toàn dân đánh giặc, cả nước đánh giặc là truyền thống, nét độc đáo trong
nghệ thuật đánh giặc của tổ tiên ta. Với truyền thống đó dân tộc ta đã đánh
thắng nhiều kẻ thù xâm lược. Như thiên tài quân sự Trần Quốc Tuấn khẳng
định: “ Sở dĩ nước ta thắng giặc ngoại xâm qua nhiều triều đại là do ta biết
đồng lòng đánh giặc, cả nước chung sức”.
10
3.4. Nghệ thuật lấy nhỏ đánh lớn, lấy ít địch nhiều, lấy yếu chống mạnh
Đây là nét đặc sắc và tất yếu trong nghệ thuật quân sự của ông cha ta , khi dân
tộc ta luôn phải chống lại các đội quân xâm lược có quân số , vũ khí , trang bị lớn
hơn nhiều lần . Nghệ thuật lấy nhỏ đánh lớn , lấy ít địch nhiều , lấy yếu chống
mạnh chính là sản phẩm của lấy " thế ” thắng " lực ", là sự kết hợp của Lực-Thế-
Thời-Mưu. Quy luật của chiến tranh là mạnh được , yếu thua , nhưng từ trong
thực tiễn chống giặc ngoại xâm , cha ông ta đã sớm xác định đúng về sức mạnh
trong chiến tranh , đó là : sức mạnh tổng hợp của nhiều yếu tố , chứ không thuần
tuý là sự so sánh , hơn kém về quân số , vũ khí của mỗi bên tham chiến .
“ Bậc nhân giả lấy yếu trị mạnh, bậc nghĩa giả lấy ít địch nhiều”- Trần Quốc
Tuấn
Biểu hiện:
- Thời Lý ta khoảng 10 vạn đánh bại 30 vạn quân Tống.
- Thời Trần ta khoảng 15 vạn đánh bại 60 vạn quân Nguyên.
- Thời Nguyễn Trãi-Lê Lợi, quân ta khoảng 10 vạn đánh bại 80 vạn quân Minh.
- Thời Nguyễn Huệ ta khoảng 10 vạn đánh bại 29 vạn quân Thanh.
- Ca dao từ ngàn xưa có câu:
“ Nực cười châu chấu đá xe
Tưởng rằng chấu ngã ai dè xe nghiêng”
Có thể nói lên phần nào nghệ thuật đánh giặc này.
Tóm lại: Nghệ thuật lấy nhỏ thắng lớn, ít địch nhiều, yếu chống mạnh trở thành nét
đặc sắc của nghệ thuật đánh giặc của truyền thống Việt Nam ta.
3.5. Nghệ thuật kết hợp đấu tranh giữa các mặt trận quân sự, chính trị, ngoại giao, binh
vận
3.5.1. Cơ sở kết hợp
- Chiến tranh là thước đo toàn diện của xã hội.
- Kết hợp các mặt trận là cơ sở tạo thành sức mạnh tổng hợp để giành thắng lợi.
- Từ kinh nghiệm thực tiễn truyền thống giành thắng lợi của ông cha.
3.5.2. Vị trí – nội dung và mối quan hệ của các mặt trận cơ bản
- Mặt trận chính trị.
+ Nhằm cổ vũ tinh thần yêu nước của nhân dân ta, quy tụ sức mạnh đại đoàn
kết dân tộc, là cơ sở để tạo ra sức mạnh quân sự, ngoại giao, binh vận.
+ Đó là việc tuyên truyền cho tính chất chính nghĩa chiến tranh tự vệ của
chúng ta và tính chất phi nghĩa của kẻ xâm lược.
- Mặt trận quân sự.
+ Là mặt trận chủ yếu, quyết liệt nhất, có ý nghĩa quyết định trực tiếp thắng lợi
của chiến tranh.
+ Là việc tổ chức và hình thành các phƣơng thức tác chiến như: Huy động và
tổ chức lực lượng.
+ Thực hiện các hình thức, thủ đoạn đánh giặc và giữ đất.
+ Tiêu hao sinh lực địch.
+ Tạo thế cho các mặt trận khác.
- Mặt trận ngoại giao:
+ Góp phần đánh vào ý chí xâm lƣợc của kẻ thù, làm sáng tỏ giá trị nhân văn
của ta.
+ Tư tưởng xuyên suốt của đấu tranh ngoại giao là giữ vững độc lập dân tộc
kết hợp chặt chẽ với hoạt động quân sự nhanh chóng kết thúc chiến tranh. Đó
11
là cử xứ giả đi “ bàn hoà”, cấp lương thảo cho hàng binh về nước… nhằm
ngăn chặn chiến tranh.
- Mặt trận binh vận.
+ Nhằm vạch trần tội ác, âm mƣu thâm độc của kẻ thù, phân hoá lực lượng
của địch. Kích thích tính chủ quan kiêu ngạo của tướng địch tạo điều kiện, cơ
hội cho mặt trận quân sự giành thắng lợi.
Tóm lại: Nghệ thuật đánh giặc của ông cha ta bao gồm nhiều nội dung nhƣng đƣợc
tập trung vào 4 nội dung cơ bản trên Bài học kinh nghiệm kết hợp đấu tranh quân sự,
chính trị, ngoại giao, binh vận trong chiến tranh là một nét điển hình của nghệ thuật
đánh giặc của ông cha ta. Bài học đó luôn đƣợc các thế hệ đi sau vận dụng và sáng tạo
cho nghệ thuật quân sự Việt Nam ngày càng đặc sắc hơn đặc biệt trong điều kiện ngày
nay.
3.6. Nghệ thuật tổ chức và thực hành các trận đánh lớn
- Trong các triều đại phong kiến , ông cha ta đã tổ chức và tiến hành các trận
đánh quyết định để giải phóng đất nước , kết thúc chiến tranh .
- Thế kỷ XI , quân đội nhà Lý dưới sự chỉ huy của Lý Thường Kiệt đã thắng lợi
vang dội tại chiến tuyến Như Nguyệt , đây là điển hình về kết hợp chặt chẽ hai
hình thức tác chiến phòng ngự và phản công trên quy mô chiến lược , chiến
thuật .
- Thế kỷ XIII , trong cuộc kháng chiến chống quân Mông - Nguyên lần thứ hai ,
Trần Quốc Tuấn đã tổ chức một cuộc rút lui chiến lược , làm thất bại kế hoạch
hợp vây của địch . Sau đó , quân đội nhà Trần tiến hành các cuộc phản công lớn
ở Chương Dương và Hàm Tử để đánh tan đội quân xâm lược .
- Trong cuộc khởi nghĩa Lam Sơn , sau 10 năm chiến đấu gian khổ , bền bị ,
ngoan cường , nghĩa quân Lam Sơn đã giành thắng lợi quyết định trong trận Chi
Lăng - Xương Giang năm 1427. Đây là trận hiệp đồng tác chiến mẫu mực của Lê
Sát , Trần Nguyên Hãn , Nguyễn Xí , Phạm Văn Xảo .
- Cuối thế kỷ XVIII , thiên tài quân sự Nguyễn Huệ đã tổ chức và thực hành
nhiều trận đánh lớn , trong đó điển hình là chiến thắng Rạch Gầm Xoài Mút năm
1785 và Ngọc Hồi - Đống Đa năm 1789 .
MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU................................................................................................................... 4
NỘI DUNG CHÍNH..............................................................................................................5
CHƯƠNG I: ĐẤT NƯỚC TRONG BUỔI ĐẦU LỊCH SỬ............................................5
1.1. Lịch sử đất nước............................................................................................... 5
1.2. Những yếu tốc tác động đến việc hình thành nghệ thuật đánh giặc................ 6
CHƯƠNG 2: CÁC CUỘC KHỞI NGHĨA VÀ CHIẾN TRANH CHỐNG XÂM
LƯỢC................................................................................................................................ 7
2.1. Những cuộc chiến tranh giữ nước đầu tiên:.......................................................... 7
12
2.2. Những cuộc chiến tranh chống ngoại xâm từ thế kỷ III TCN đến thế kỷ X.........7
2.3. Những cuộc kháng chiến chống quân xâm lược từ thế kỷ X đến thế kỷ XVIII... 7
CHƯƠNG 3: NGHỆ THUẬT ĐÁNH GIẶC CỦA CHA ÔNG TA............................... 8
3.1. Về tư tưởng chỉ đạo tác chiến................................................................................ 8
3.3. Nghệ thuật chiến tranh nhân dân, toàn dân đánh giặc...........................................9
3.4. Nghệ thuật lấy nhỏ đánh lớn, lấy ít địch nhiều, lấy yếu chống mạnh.................10
3.5. Nghệ thuật kết hợp đấu tranh giữa các mặt trận quân sự, chính trị, ngoại giao,
binh vận....................................................................................................................... 10
3.6. Nghệ thuật tổ chức và thực hành các trận đánh lớn............................................ 11