Lineer Cebir 4 - Hafta

MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ LİNEER CEBİR DERSİ 4.
HAFTA
MATRİSLERİN CEBİRSEL ÖZELLİKLERİ
Bu bölümde matris işlemlerinin bazı cebirsel özelliklerini tartışacağız
Matris Toplamı ve Skaler ile Çarpımın Özellikleri
Teorem 0.0.1. Aşağıdaki matrislerin tipleri; belirtilen işlemlerin yapılabilir olması

şeklinde tanımlansın
a) A + B = B + A (Toplama işlemiminin değişme özelliği)
b) A + (B + C) = (A + B) + C (Toplama işlemiminin birleşme özelliği)
SE
c) A(BC) = (AB)C (Çarpma işlemiminin birleşme özelliği)
d) A(B + C) = AB + AC (Çarpmanın toplama üzerine soldan dağılma

özelliği)
e) (B + C)A = BA + CA
KÖ
(Çarpmanın toplama üzerine sağdan dağılma
özelliği)
AN
f) A(B − C) = AB − AC
g) (B − C)A = BA − CA
D
h) a(B + C) = aB + aC
AN
i) a(B − C) = aB − aC
j) (a + b)C = aC + bC
H
k) (a − b)C = aC − BC
l) a(bC) = (ab)C
m) a(BC) = (aB)C = B(aC)

 
1 2  
  4 3
Örnek 0.0.2. (Matris çarpımının birleşme özelliği) A =  3 4 , B =  ,
 
  2 1
0 1
 
1 0
C =   matrislerini düşünelim. A(BC) = (AB)C olduğunu göstereceğiz
2 3
1
     
8 5 18 15   18 15
    10 9  
AB =  20 13 ,A(BC) =  46 39  ve BC =  , (AB)C = 
    
 46 39 
    4 3  
2 1 4 3 4 3
olur.
Matris Çaprımının Özellikleri AB ve BA matrisleri eşit olmayabilir. Bunun

üç nedeni vardır.
1) AB tanımlı olabilir ve BA tanımlı olmaz. Örneğin; A 2 × 3 ve B 3 × 4 tipinde

matrisler olabilir. Bu durumda AB tanımlı iken BA tanımlı olmaz.
SE
2) AB ve BA tanımlı olabilir ancak farklı tipten olabilir. Örneğin; A 2 × 3 ve B
3 × 2 tipinde matrisler olup AB 2 × 2 tipinde ve BA 3 × 3 tipinde olur.
3) AB veBA aynıtipten olup
A = 
−1 0
, B = 
1 2
KÖ
 AB ve BA birbirlerinde farklı olabilir. Örneğin;
 matrislerini düşünelim. O zaman AB =
2 3 3 0
   
−1 −2 3 6
AN
  ve BA =   olup AB 6= BA olur.
11 4 −3 0
Sıfır Matrisleri
D
Bir matrisin bütün bileşenleri sıfır (0)

 isebu matrise sıfır matrisi denir. Örneğin;
  0
AN
  0 0 0   
0 0   0 0 0 0  
 0 h i
,
 0 0 0 , ,  , 0 gibi.
   
0 0   0 0 0 0  0 
0 0 0  
0
H
Sıfır matrisinin tipi önemli olmadığında 0 ile göstereceğiz. m × n tipindeki sıfır

matrisini 0m×n ile göstereceğiz.
Teorem 0.0.3. c bir skaler olmak üzere matrislerin tipleri aşağıdaki işlemler tanımlı
olacak şekilde olsun. Bu durumda aşağıdakiler sağlanır.
a) A + 0 = 0 + A = A
b) A − 0 = A
c) A − A = A + (−A) = 0
2
d) 0A = 0
e) Eğer cA = 0 ise c = 0 veya A = 0 dır.
Matrislerin çarpma işleminin değişme özelliği olmadığından aritmetikte bilinen;
• Eğer ab = ac ve a 6= 0 ise b = c (sol kısaltma kuralı)
• Eğer ab = 0 ise a = 0 veya b = 0
kuralları matrislerde sağlanmaz.

     
0 1 1 1 2 5
SE
Örnek 0.0.4. A =  , B =  , C =   matrislerini düşünelim.
0 2 3 4 3 4
   
3 4 3 4
AB =  , AC =   olup AC = BC olmasına rağmen A 6= B dir.
6 8 6 8 KÖ
Yani; genel olarak matrislerin çarpma işleminin kısaltma özelliği yoktur.
 
0 1
Örnek 0.0.5. (Sıfır olmayan çarpanlarla bir sıfır çarpım) A =   6= 0,
AN
0 2
   
3 7 0 0
B=  6= 0 olmasına rağmen AB =   olur.
0 0 0 0
D
Birim Matris
AN
Esas köşegen üzerindeki bileşenleri 1, diğer bütün bileşenleri 0 olan

 karesel ma-

  1 0 0 0
  1 0 0  
h i 1 0    0 1 0

0 
trise birim matris denir. Örneğin; 1 ,  ,  0 1 0  ,

H

0 1    0 0 1

0 
0 0 1  
0 0 0 1
gibi.
Birim matris I(identity) harfiyle gösterilir. Tipini vurgulamak için istersek n × n
tipinde birim matris için In yazarız.
A 2 × 3 tipinde herhangi bir matris olmak üzere;
 
  1 0 0  
a11 a12 a13   a11 a12 a13
AI3 =   1 0 = =A

 0
a21 a22 a23   a21 a22 a23
0 0 1
3
    
1 0 a11 a12 a13 a11 a12 a13
I2 A =   = =A
0 1 a21 a22 a23 a21 a22 a23
Yani; eğer A m × n tipinde herhangi bir matris ise bu durumda AIn = A ve
Im A = A eşitliği sağlanır.
Teorem 0.0.6. A n × n tipinde bir matris olmak üzere; eğer R A nın satırca
indirgenmiş eşolan formu ise bu durumda R; ya sıfırlardan oluşan bir satıra sahiptir
ya da R In birim matris formundadır.
Bir Matrisin Tersi
SE
Tanım 0.0.7. Eğer A karesel bir matris ve B; AB = BA = I olacak şekilde
bulunabiliyorsa A ya tesinir(nonsingüler)(tekil olmayan) ve B ye A nın tersi denir.
KÖ
Böyle bir B matrisi bulunamaz ise A ya singüler(tekil) denir.
Örnek 0.0.8. (Singüler Matrislerin Sınıfı)

Genel olarak; bir satırı ya da sütunu sıfır olan karesel bir matris singülerdir.
AN
Bunu görmek için;  

1 4 0
 
A= 2 5 0 
 
D
 
3 6 0
AN
matrisini gözönüne alalım.

A nın singüler olduğunu göstermek için AB = BA = I olacak şekilde 3 × 3
tipinde bir B matrisinin olmadığını göstermeliyiz. A nın sütun vektörlerini c1 c2 0
H
olarak yazalım. Yani A = [c1 c2 0] olsun. 3 × 3 tipindeki herhangi bir B matrisi

için; BA = B[c1 c2 0] = [Bc1 Bc2 0] olup; BA 6= I yani; A singülerdir.
UYARI: AB = BA = I bağıntısında; A nın tersi B ve B nin tersi A dır. Yani;

A ve B biri diğerinin tersidir.
Örnek 0.0.9.
 (Tersinir
 Bir Matris)
 
2 −5 3 5
A=  ve B =   olsun. Bu durumda AB = BA = I2 olur.
−1 3 1 2
Bu durumda A ve B matrislerin birbirlerinin tersleridir.
4
Tersinir Matrislerin Özellikleri
Tersinir bir matrisin ya da daha fazla tersinin olup olmadığı sorusu akla gelebilir.
Aşağıdaki teorem cevabın olmadığını yani; tersinir bir matrisin yanlızca bir tek terse
sahip olduğunu söyler.
Teorem 0.0.10. Eğer B ve C, A matrisinin tersleri ise bu durumda B = C dir.

Yani bir matrisin tersi varsa tektir.
İspat: B A nın tersi olduğundan BA = I dır. Bu durumda (BA)C = IC ise

B(AC) = C olup BI = C elde edilir. Dolayısı ile B = C dir.
SE
Böylece bir A matrisinin tersi varsa A−1 ile gösterilir. Yani; AA−1 = I ve
A−1 A = I dır.
KÖ
Gelecek bölümde herhangi tipten tersinir bir matrisin tersini hesaplamak için bir
yöntem geliştireceğiz. Şimdi 2 × 2 tipinde bir matrisin hangi şartlar altında tersinir
olduğunu araştıracağız ve tersi için basit bir förmül vereceğiz.
 
AN
a b
Teorem 0.0.11. A =   matrisinin tersinir olması için gerek ve yeter şart
c d
ad − bc 6= 0 olmasıdır ve
D
 
1 d −b
A−1 =  
ad − bc −c a
AN
ile verilir.
İspatın daha genel bir halini ileride vereceğiz ancak burada AA−1 = I ve A−1 A =
H
I olduğu görülebilir.
Yukarıda verilen ad − bc ifadesi 2 × 2 tipindeki
A matrisinin determinantı olarak

a b
adlandırılır. det(A) = ad − bc ile ya da = ad − bc ile gösterilir.

c d
Örnek 0.0.12. (2 × 2 tipinde bir matrisin tersinin hesabı)

Aşağıda verilen matrislerin varsa terslerini belirleyizin.
 
6 1
a) A =  
5 2
5
 
−1 2
b) A =  
3 −6
−1
. özüm: a) det(A) = 6 · 2 − 5 · 1 = 7 6= 0 olduğundan A mevcuttur. Bu durumda
C
   
2 1
1 2 −1 −7
A−1 =  = 7 
7 −5 6 −5 6 7 7
b) det(A) = (−1) · (−6) − 2 · 3 = 0 olduğundan A−1 yoktur.
Örnek 0.0.13. (Matris Tersi Yardımıyla Bir Lineer Sistemin Çözümü)

u = ax + by
SE
Pek çok uygulamada formunda verilen denklem çiftini çözmede bir
v = cx + dy
problem ortaya çıkar. Bir yaklaşım; Gauss-Jordan eliminasyonundan yaralanarak x
ve y bilinmeyenlerini bulmaktır. Denklemi;
  
u a b
 
x
KÖ
 =  
v c d y
AN
 −1
a b
şeklinde yazabiliriz. Eğer ad − bc 6= 0 ise   mevcut olup; denklemi soldan
c d
tersi ile çarpılırsa;
D
 −1    −1   
a b u a b a b x
AN
   =    
c d v c d c d y
olur ve buradan  −1    

a b u x
H
   = 
c d v y
olur. Bu durumda     
1 d −b u x
  = 
ad − bc −c a v y
du−bv av−cu
elde edilir. Sonuç olarak x = ad−bc
ve y = ad−bc
olarak bulunur.
Teorem 0.0.14. Eğer A ve B tersinir matrisler ise AB tersinirdir ve (AB)−1 =

B −1 A−1 şeklindedir.
6
İspat: (AB)(B −1 A−1 ) = (AB)(AB)−1 midir?
(AB)(B −1 A−1 ) = A(BB −1 )A−1 = AIA−1 = AA−1 = I
olur. Benzer şekilde (B −1 A−1 )(AB) = I olduğu görülür.
Tersinir matrislerin herhangi sayısının bir çarpımı tersinirdir ve çarpımın tersi;

ters sıradan terslerinin çarpımıdır.
   
1 2 3 2
Örnek 0.0.15. (Bir çarpımın tersi) A =  , B =   olmak üzere
1 3 2 2
(AB)−1 bulunuz.
SE
 
7 6
C
. özüm: AB =  , det(AB = 2 6= 0) olduğundan (AB)−1 mevcuttur.
9 8
(AB)−1 =
 KÖ 
1  8 −6   4 −3 
=
 
2 −9 7 − 92 72
   
AN
3 −2 1 −1
şeklinde elde edilir. A−1 =   ve B −1 =   olmak üzere
3
−1 1 −1 2
 
4 −3
B −1 A−1 =   olur. Dolayısı ile (AB)−1 = B −1 A−1 sağlanır.
D
− 92 7
2
AN
Bir Matrisin Kuvvetleri

Eğer A karesel bir matris ise A nın negatif olmayan kuvvetlerini
A0 = I, An = A · A · A . . . A
H
(n defa)
olur. Eğer A tersinir ise A nın negatif kuvvetleri
A−n = A−1 · A−1 · A−1 . . . A−1 (n defa)
ile tanımlanır. Böylece Ar As = Ar+s , (Ar )s = Ars olur.
Teorem 0.0.16. Eğer A tersinir bir matris ve n negatif olmayan bir tamsayı
(n ≥ 0) ise bu durumda aşağıdakiler vardır.
a) A−1 tersinir ve (A−1 )−1 = A
7
b) An tersinir ve (An )−1 = (A−1 )n = A−n
c) k 6= 0 bir skaler olmak üzere kA tersinir ve (kA)−1 = k −1 A−1
İspat: c) (kA)(k −1 A−1 ) = (kk −1 )(AA−1 ) = I ve (k −1 A−1 )(kA) = I olduğundan kA

tersinir ve (kA)−1 = k −1 A−1 dır.
   
1 2 3 −2
Örnek 0.0.17. (Kuvvetlerin Özellikleri) A =   ve A−1 =  
1 3 −1 1
3 −3
olmak üzere A , A matrislerini bulunuz.
C
. özüm:
SE
     
1 2 1 2 1 2 11 30
A3 =    = 
1 3
1 3 1 3 15 41
A−3

= (A−1 )3 = 
3 −2
−1 1


3 −2
−1 1
KÖ


3 −2
−1 1
 
=
41 −30
−15 11


Örnek 0.0.18. (Matris Toplamının Karesi)

AN
Reel sayılarda a, b ∈ R olmak üzere (a + b)2 = a2 + 2ab + b2 şeklindedir. Buna

rağmen matrislerde çarpma işleminin değişme özelliği olmadığından A, B matrisler
olmak üzere (A + B)2 = A2 + AB + BA + B 2 şeklinde yazılır.
D
MATRİS POLİNOMLARI
AN
Eğer A n × n tipinde karesel bir matris ve
p(x) = a0 + a1 x + a2 x2 + . . . + am xm
H
herhangi bir polinom ise n × n tipinde p(A) matrisini
p(A) = a0 I + a1 A + a2 A2 + . . . + am Am
şeklinde tanımlarız. Burada I n × n tipinde birim matristir ve p(A); x yerine

A matrisi, a0 sabit terimi yerine a0 I matrisi yazılarak elde edilir. p(A) ifadesine
A da matris polinomu denir.
Örnek 0.0.19. (Bir Matris Polinomu)
8
 
−1 2
p(x) = x2 − 2x − 3 ve A =   olmak üzere p(A) yı bulunuz.
0 3
 2      
−1 2 −1 2 1 0 0 0
p(A) = A2 − 2A − 3I =   − 2  − 3 = 
0 3 0 3 0 1 0 0
Transpozun Özellikleri
Aşağıdaki teorem transpozun temel özelliklerini listeler.
Teorem 0.0.20. Aşağıdaki işlemler yapılabilecek şekilde olsun.
a) (AT )T
SE
b) (A + B)T = AT + B T
c) (A − B)T = AT − B T
d) (kA)T = kAT
KÖ
e) (AB)T = B T AT
AN
Matrislerin herhangi sayısının bir çarpımının transpozu; ters sıradan tranpo-

zlarının çarpımıdır.
D
Teorem 0.0.21. Eğer A tersinir bir matris ise AT de tersinirdir ve (AT )−1 =
(A−1 )T .
AN
İspat: AT (A−1 )T = (A−1 A)T = I ve (A−1 )T AT = (AA−1 )T = I olur.
Örnek 0.0.22. (Bir Transpozun Tersi)

H
2 × 2 tipinde bir tersinir matris ve transpozunu göz önüne alalım.

   
a b a c
A=  ve AT =  
c d b d
A tersinir olduğundan determinantı ad − bc 6= 0 dır. Ayrıca AT nin determinantı

ad − bc olup sıfırdan farlıdır. Böylece AT tersinirdir.
 
d c
− ad−bc
(AT )−1 =  ad−bc 
b a
− ad−bc ad−bc
olur ve bu ise (A−1 )T ye eşitir. Böylece yukarıdaki teorem doğrulanır.
9
BU BÖLÜMDE NELER ÖĞRENDİK
KAVRAMLAR
• Matris toplamı için değişme özelliği
• Matris toplamı için birleşme özelliği
• Matris çarpımı için birleşme özelliği
• Sağ ve sol dağılma kuralları
• Sıfır matrisi
SE
• Birim matris
• Bir matrisin tersi
• Tersinir matris
KÖ
• Nonsingüler matris
AN
• Determinant
• Bir matrisin kuvveti

D
• Matris polinomu
AN
KAZANIMLAR
• Matris işlemlerinin aritmetik özelliklerini bilir.

H
• Matrislerin aritmetik özelliklerini ispatlayabilir.
• Sıfır matrisinin özelliklerini bilir.
• Birim matrisin özelliklerini bilir.
• Karesel iki matrisin birbirinin tersi olup olmadığını tanır.
• 2 × 2 tipindeki bir matrisin tersinir olup olmadığını belirler.
• İki bilinmeyenli ,k, denklemden oluşan ve katsayı matrisi tersinir olan bir sis-
temi çözebilir.
10
• Tersinir matrisleri içeren temel özellikleri ispatlar.
• Matris transpozu ve tersinir matrislerle olan ilişkilerin özelliklerini bilir.
SE
KÖ
AN
D
AN
H
11
SORULAR
     
2 −1 3 8 −3 −5 0 −2 3
     
1) A =  0 , B = , A = 1 7 4  matris-
     
4 5   0 1 2  
     
−2 1 4 4 −7 6 3 5 9
leri ve a = 4, b = −7 skalerleri veriliyor. Buna göre;
a) A + (B + C) = (A + B) + C
b) (AB)C = A(BC)
c) (a + b)C = aC + bC
d) a(B − C) = aB − aC olduğunu gösteriniz.
SE
   
8 −5 −2 10 −6 1
   
C
. özüm: a) B +C =  1 8 6 , A + (B + C)
KÖ =  1 12 11  ve
   
   
7 −2 15 5 −1 19
   
10 −4 −2 10 −6 1
   
A+B = 0 7 , (A + B) + C =  1 12 11  olur.
   
5
AN
   
2 −6 10 5 −1 19
d)    
8 −1 −8 32 −4 −32
D
   
4(B − C) = 4  −1 −6 −2  =  −4 −24 −8
   

   
AN
1 −12 −3 4 −48 −12

ve
     
32 −12 −20 0 −8 12 32 −4 −32
H
     
4B + 4C =  0 8  −  4 −28 16  =  −4 −24 −8
     
4 
     
16 −28 24 12 20 36 4 −48 −12
ÖDEV 1. soruda verilen matrisler için;
a) a(BC) = (aB)C = B(aC)
b) A(B − C) = AB − AC
c) (B + C)A = BA + CA
d) a(bC) = (ab)C olduğunu gösteriniz.
12
ÖDEV 1. soruda verilen matrisler ve skalerlerden yararlanarak aşağıdaki
eşitlikleri doğrulayınız.
a) (AT )T = A
b) (A + B)T = AT + B T
c) (aC)T = aC T
d) (AB)T = B T AT olduğunu gösteriniz.
2) Aşağıda verilen matrislerin terslerini bulunuz.

 
SE
3 1
a) A =  
5 2
 
2 −3
b) B = 

4 4


KÖ
6 4
c) C =  
−2 −1
AN
 
2 0
d) D =  
0 3
D
 
−1
2 −1
C
. özüm: a) A = 
AN

−5 3
 
1 3
5 20
b) B −1 =  
− 15 1
H
10
 
1
2
0
d) D−1 =  
1
0 3
3) Aşağıdaki matrislerin varsa terslerini bulunuz.

 
cos θ sin θ
a)  
− sin θ cos θ
 x −x x −x

1 (e +e ) 1 (e −e )
2 2
b)  x −x x −x

1 (e −e ) 1 (e +e )
2 2
13

cos θ sin θ
C = cos2 θ − (− sin2 θ) = 1 olduğundan
. özüm: a)

− sin θ cos θ

 −1  
cos θ sin θ cos θ − sin θ
  = 
− sin θ cos θ sin θ cos θ
 −x −x
−1  −x

x
1 (e +e )
x
1 (e −e )
x
1 (e +e ) (ex −e−x )
2 2 2
− 12
b)  x −x x −x
 = (ex −e−x ) x −x

1 (e −e ) 1 (e +e ) 1 (e +e )
2 2
− 21 2
 
3 1
4) A =   matrisi için aşağıdakileri hesaplayınız.
SE
2 1
a) A3
b) A−3
c) A2 + 2A + I
KÖ
d) p(x) = x − 2 olmak üzere p(A)
AN
e) p(x) = 2x2 − x + 1 olmak üzere p(A)
f) p(x) = x3 − 2x + 4 olmak üzere p(A)

D
 
3
41 15
C
. özüm: a) A =  
30 11
AN
 
11 −15
b) A−3 =  
−30 41
H
 
6 2
c)  
4 2
 
1 1
d)  
2 −1
 
20 7
e)  
14 6
 
39 13
f ) A3 =  
26 13
14
 
2 0
ÖDEV A =   matrisi için aşağıdakileri hesaplayınız.
4 1
a) A3
b) A−3
c) A2 + 2A + I
d) p(x) = x − 2 olmak üzere p(A)
e) p(x) = 2x2 − x + 1 olmak üzere p(A)
f) p(x) = x3 − 2x + 4 olmak üzere p(A)
SE
 
3 0 −1
 
ÖDEV A =  0 −2 0  matrisi için A3 , A−3 , A2 + 2A + I matrislerini
 
 
hesaplayınız.

5 0 2

KÖ
3 0 0
 
ÖDEV A =  0 −1 3  matrisi için A3 , A−3 , A2 + 2A + I matrislerini
 
AN
 
0 −3 −1
hesaplayınız.
5) Aşağıda verilen lineer sistemlerin çözümünü bulunuz.

D
3x1 − 2x2 = −1
AN
a)
4x1 + 5x2 = 3
−x + 5x2 = 4
b)
H
−x1 − 3x2 = 1
6x1 + x2 = 0
c)
4x1 − 3x2 = −2
2x1 − 2x2 = 4
d)
x1 + 4x2 = 4
      −1
6 1 x1 0 6 1
C
. özüm: c)   =  olup soldan   ile çarparsak
4 −3 x2 −2 4 −3
1 6
x1 = − 11 , x2 = 11 bulunur.
15
ÖDEV
a) Eğer A, B ve A+B aynı tipten tersinir matrisler ise bu durumda A(A−1 +

B −1 )B(A + B)−1 = I olduğunu gösteriniz.
b) a) şıkkında A−1 + B −1 matrisi hakkında ne söylenebilir.
SE
KÖ
AN
D
AN
H
16

Lineer Cebir 4 - Hafta

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Lineer Cebir 4 - Hafta

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ LİNEER CEBİR DERSİ 4.

Teorem 0.0.1. Aşağıdaki matrislerin tipleri; belirtilen işlemlerin yapılabilir olması

a) A + B = B + A (Toplama işlemiminin değişme özelliği)

b) A + (B + C) = (A + B) + C (Toplama işlemiminin birleşme özelliği)

d) A(B + C) = AB + AC (Çarpmanın toplama üzerine soldan dağılma

m) a(BC) = (aB)C = B(aC)

Matris Çaprımının Özellikleri AB ve BA matrisleri eşit olmayabilir. Bunun

1) AB tanımlı olabilir ve BA tanımlı olmaz. Örneğin; A 2 × 3 ve B 3 × 4 tipinde

3) AB veBA aynıtipten olup

Bir matrisin bütün bileşenleri sıfır (0)

Sıfır matrisinin tipi önemli olmadığında 0 ile göstereceğiz. m × n tipindeki sıfır

e) Eğer cA = 0 ise c = 0 veya A = 0 dır.

Matrislerin çarpma işleminin değişme özelliği olmadığından aritmetikte bilinen;

• Eğer ab = ac ve a 6= 0 ise b = c (sol kısaltma kuralı)

• Eğer ab = 0 ise a = 0 veya b = 0

kuralları matrislerde sağlanmaz.

Esas köşegen üzerindeki bileşenleri 1, diğer bütün bileşenleri 0 olan

Bir Matrisin Tersi

Örnek 0.0.8. (Singüler Matrislerin Sınıfı)

Bunu görmek için;  

matrisini gözönüne alalım.

olarak yazalım. Yani A = [c1 c2 0] olsun. 3 × 3 tipindeki herhangi bir B matrisi

UYARI: AB = BA = I bağıntısında; A nın tersi B ve B nin tersi A dır. Yani;

Teorem 0.0.10. Eğer B ve C, A matrisinin tersleri ise bu durumda B = C dir.

İspat: B A nın tersi olduğundan BA = I dır. Bu durumda (BA)C = IC ise

Örnek 0.0.12. (2 × 2 tipinde bir matrisin tersinin hesabı)

b) det(A) = (−1) · (−6) − 2 · 3 = 0 olduğundan A−1 yoktur.

Örnek 0.0.13. (Matris Tersi Yardımıyla Bir Lineer Sistemin Çözümü)

olur ve buradan  −1    

Teorem 0.0.14. Eğer A ve B tersinir matrisler ise AB tersinirdir ve (AB)−1 =

(AB)(B −1 A−1 ) = A(BB −1 )A−1 = AIA−1 = AA−1 = I

olur. Benzer şekilde (B −1 A−1 )(AB) = I olduğu görülür.

Tersinir matrislerin herhangi sayısının bir çarpımı tersinirdir ve çarpımın tersi;

Bir Matrisin Kuvvetleri

olur. Eğer A tersinir ise A nın negatif kuvvetleri

A−n = A−1 · A−1 · A−1 . . . A−1 (n defa)

ile tanımlanır. Böylece Ar As = Ar+s , (Ar )s = Ars olur.

a) A−1 tersinir ve (A−1 )−1 = A

c) k 6= 0 bir skaler olmak üzere kA tersinir ve (kA)−1 = k −1 A−1

İspat: c) (kA)(k −1 A−1 ) = (kk −1 )(AA−1 ) = I ve (k −1 A−1 )(kA) = I olduğundan kA

Örnek 0.0.18. (Matris Toplamının Karesi)

Reel sayılarda a, b ∈ R olmak üzere (a + b)2 = a2 + 2ab + b2 şeklindedir. Buna

Eğer A n × n tipinde karesel bir matris ve

herhangi bir polinom ise n × n tipinde p(A) matrisini

şeklinde tanımlarız. Burada I n × n tipinde birim matristir ve p(A); x yerine

Örnek 0.0.19. (Bir Matris Polinomu)

Teorem 0.0.20. Aşağıdaki işlemler yapılabilecek şekilde olsun.

Matrislerin herhangi sayısının bir çarpımının transpozu; ters sıradan tranpo-

İspat: AT (A−1 )T = (A−1 A)T = I ve (A−1 )T AT = (AA−1 )T = I olur.

Örnek 0.0.22. (Bir Transpozun Tersi)

2 × 2 tipinde bir tersinir matris ve transpozunu göz önüne alalım.

A tersinir olduğundan determinantı ad − bc 6= 0 dır. Ayrıca AT nin determinantı

olur ve bu ise (A−1 )T ye eşitir. Böylece yukarıdaki teorem doğrulanır.

• Matris toplamı için değişme özelliği

• Matris toplamı için birleşme özelliği

• Matris çarpımı için birleşme özelliği

• Sağ ve sol dağılma kuralları

• Bir matrisin tersi

• Bir matrisin kuvveti

• Matris işlemlerinin aritmetik özelliklerini bilir.

• Matrislerin aritmetik özelliklerini ispatlayabilir.

• Sıfır matrisinin özelliklerini bilir.

• Birim matrisin özelliklerini bilir.