Professional Documents
Culture Documents
Phan Van Duy - Tieuluan - PTH
Phan Van Duy - Tieuluan - PTH
15 - 06 - 2020
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU...............................................................................................................1
2. Thiên nhiên, môi trường là của cải của Thiên Chúa ban cho tẩt cả mọi
3. Bảo vệ môi trường là tôn trọng sự sống và nhân phẩm con người...........5
5. Bảo vệ môi trường công bằng đối với người nghèo và thế hệ sau...........6
KẾT LUẬN...........................................................................................................6
MỞ ĐẦU
Các quốc gia đang phát triển trên thế giới, Ô nhiễm môi trường một trong những vấn đề
lớn mà quốc gia đang phát triển và đặc biệt là việt Nam đang phải đối diện. Việc mở cửa
thống thương, tự do đầu tư đã biết Việt Nam từ một nước Nông nghiệp thành một nước công
nghiệp hoá. Nhiều khu công nghiệp mọc lên nhiều nơi, khai thác khoáng sản tài nguyên thiên
nhiên được đẩy mạnh, di cư lao động từ nông thôn lên thành phố làm việc… Điều đó đã tác
động mạnh mẽ đến cấu trúc xã hội và có ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường tại Việt Nam nói
riêng và các nước phát triển nói chung.
Tiếng kêu cứu vang lên khắp nơi: Hãy cứu lấy trái đất khỏi bị ô nhiễm, tầng ozone bị thủng,
trái đất nóng lên, băng Nam Cực tan chảy và sẽ có 1/4 trái đất bị nhấn chìm xuống biển. Tổ
chức Y tế thế giới (WHO) cảnh báo hàng năm có 1 tỷ người bị ảnh hưởng bởi ô nhiễm môi
trường và 100 triệu người bị chết vì ô nhiễm vào năm 2030… Các tôn giáo trên thế giới quy
tụ hơn 5/6 dân số thế giới có thể làm gì để đáp trả tiếng kêu cứu đó? Một số người nghĩ rằng,
tôn giáo vốn chỉ lo chuyện trên trời, tìm kiếm Thiên Đàng, chốn Niết Bàn thì làm gì được cho
vấn đề môi trường! Không phải như vậy.
Trước thực trạng đó, mọi người, mọi giai cấp đều phải nghĩ tới những biện pháp liên quan để
bảo vệ môi trường.Bài tiểu luận trình bày các quan điểm, lý thuyết liên quan đến phát triển và
môi trường. Sau đó tìm hiểu quan điểm về môi trường trong phát triển bền vững ở Việt Nam
trong môn Phát triển học và quan điểm về môi trường trong Công Giáo. Từ có cái nhìn rõ
ràng hơn và khái quát về môi trường và con người. Cuối cùng, trên những quan niệm đó
người viết thử khuyến nghị một số giải pháp trong vấn đề bảo vệ môi trường ngang qua phần
kết luận.
1
I. Phát triển và môi trường (Khung khái niệm)
1. Môi trường
Môi trưởng bao gồm các yếu tố tự nhiên và vật chất nhân tạo bao quanh con người, có
ảnh hưởng đến đời sống, sản xuất, sự tồn tại phát triển của con người và sinh vật
Hoạt động bảo vệ môi trường là hoạt động giữ cho môi trường trong lành, sạch đẹp; phòng
ngừa, hạn chế tác động xấu đối với môi trường, ứng phó sự cố môi trường, khắc phục ô
nhiễm, suy thoái, phục hồi và cải thiện môi trường, khái thác sử dụn hợp lý và tiết kiệm tài
nguyên thiên nhiên; bảo vệ đa dạng sinh học
Phát triển bền vững là “sự phát triển có thể đáp ứng những nhu cầu hiện tại không ảnh
hưởng, tổn hại đến những khả năng đáp ứng nhu cầu của các thể hệ tương lai…” (Ủy ban Môi
trường và Phát triển Thế giới – WCED (1987), “Báo cáo Brundtland”)
3. Kinh tế xanh
Kinh tế xanh là khái niệm đối lập với "kinh tế nâu". Kinh tế xanh không chỉ đặt ra mục
tiêu phát triển kinh tế mà còn quan tâm nhiều tới hạnh phúc của con người, công bằng xã hội
và các vấn đề môi trường, sinh thái.( kinh tế xanh của UNEP)
Nghèo đói dẫn đến thiếu vốn đầu tư cho sản xuất, cho cơ sở hạ tầng và văn hoá giáo dục
và cho các dự án cải tạo môi trường. Nghèo đói làm gia tăng tốc độ khai thác tài nguyên theo
hướng quá mức hay huỷ diệt. Nghèo đói là mảnh đất lý tưởng cho mô hình phát triển chỉ thị
tập trung vào tăng trưởng kinh tế và xây dựng một xã hội tiêu thụ.
Dân số tăng nhanh gây áp lực lên các nguồn tài nguyên thiên nhiên dẫn đến suy thoái
môi trường. Tỷ lệ tử vong giảm vì hệ thống cơ sở y tế tốt hơn đã dẫn đến sự gia tăng tuổi thọ.
Dân số nhiều hơn đơn giản nghĩa là nhu cầu về thực phẩm, quần áo và chỗ ở tăng theo. Bạn
2
cần thêm không gian để trồng thực phẩm và xây nhà cửa cho hàng triệu người. Ngoài ra, tăng
dân số còn dẫn đến nạn phá rừng. Đây là một hậu quả khác của sự suy thoái môi trường.
Vấn đề nợ của các nước Thế giới thứ ba, điều đó tạo sức ép từ các nước giàu. Dựa vào
món nợ họ có cơ hội nhập khẩu các nguyên liệu rẻ, khai thác tài nguyên, đầu tư phát triển ở
các nước thứ ba ít bị gò bó bởi pháp lý điều đó làm môi trường ở các nước con nợ bị sức ép
môi trường bên cạnh các nước giàu chuyển các ngành công nghiệp ô nhiễm sang các nước
nghèo làm các nước thứ ba bị chịu nặng nề về yếu tố môi trường. Khẳng định rằng các quốc
gia giàu có tác động đến môi trường các nước thứ ba
d) Ô nhiễm
Ô nhiễm: Dù là loại ô nhiễm nào đi nữa (ô nhiễm không khí, nước, đất hoặc tiếng ồn
đều) thì đều có hại cho môi trường. Sự ô nhiễm không khí làm ô nhiễm bầu không khí hô hấp
và gây ra các vấn đề về sức khoẻ. Ô nhiễm nước làm giảm chất lượng nguồn nước uống. Ô
nhiễm đất đai dẫn đến sự xuống cấp của bề mặt trái đất do hoạt động của con người. Tiếng ồn
gây ô nhiễm có thể gây những tổn hại vĩnh viễn cho tai của chúng ta khi tiếp xúc với những
âm thanh lớn trong thời gian dài như tiếng còi xe cộ trên một con đường tấp nập hoặc máy sản
xuất tiếng ồn lớn từ máy móc trong một nhà máy hoặc một nhà xưởng.
Góp phần xoá đói giảm nghèo. Một đặc tính quan trọng của nền “kinh tế xanh” là nó tìm
cách cung cấp các cơ hội đa dạng cho phát triển kinh tế và xóa đói, giảm nghèo mà không
thanh lý hoặc làm xói mòn tài sản tự nhiên của quốc gia. Điều này đặc biệt cần thiết ở các
nước có thu nhập thấp, nơi sinh kế chủ yếu của cộng đồng nghèo nông thôn là hàng hóa và
dịch vụ hệ sinh thái. Hệ sinh thái và các dịch vụ cung cấp một mạng lưới an sinh chống lại
thiên tai và khủng hoảng kinh tế.
Giảm nhẹ biến đổi khí hậu. Qua sự phát triển kinh tế xanh điều đó mô hình chung đã giảm
nhẹ biến đổi khí hậu. Các biện pháp trong phát triển kinh tế là yếu tố làm cho môi trường thay
đổi cũng như hạn chế sự biến đổi khí hậu.
Góp phần tạo nhiều việc làm Thực tế, các nước tiến tới một nền “kinh tế xanh” đã nhìn thấy
khả năng tạo việc làm và tiềm năng có thể được nhân lên khi tăng cường đầu tư vào các lĩnh
vực xanh. Vì vậy, họ đã đưa ra những gói kích thích tài chính tăng cường việc làm với các
hợp phần “xanh” quan trọng.
3
Bảo vệ đa dạng sinh học nhằm bảo vệ đa dạng sinh học, kết cấu sống của hành tinh. Đa dạng
sinh học đóng góp cho phúc lợi của con người và cung cấp cho các nền kinh tế nguồn tài
nguyên đầu vào có giá trị cũng như các dịch vụ điều hòa hướng tới một môi trường vận hành
an toàn.
2. Thiên nhiên, môi trường là của cải của Thiên Chúa ban cho tẩt cả mọi người
được thụ hưởng.
Theo Giáo Lý Giáo Hội Công Giáo, con người được khai thác thiên nhiên để phục vụ
nhu cầu chính đáng của mình, nhưng không được chiếm hữu tuyệt đối mà phải chia sẻ cho
mọi người với tình huynh đệ Giáo Hội Công Giáo công nhận lợi ích của của cải: “Con người
không thể làm gì nếu không có của cải vật chất, là thứ đáp ứng các nhu cầu căn bản cho con
người tồn tại. Những của cải này tuyệt đối cần thiết nếu như con người phải tự nuôi thân, lớn
lên, liên lạc, hợp tác với người khác và thực hiện các mục tiêu cao cả nhất mà con người được
mời gọi thi hành”
4
Theo Giáo Lý Giáo Hội Công Giáo, quyền sử dụng của cải trên trái đất là của chung mọi
người. Đó là “quyền tự nhiên, được khắc ghi trong bản tính con người chứ không chỉ là một
quyền thiết định có liên quan đến hoàn cảnh xã hội hay thay đổi… Đó là quyền bẩm sinh nơi
mỗi cá nhân trong mỗi con người và có trước khi con người can thiệp bằng bất cứ cách nào
liên quan đến tài sản, có trước bất cứ hệ thống pháp luật nào liên quan đến vấn đề này, có
trước bất cứ hệ thống hoặc bất cứ phương pháp nào trong lĩnh vực kinh tế hay xã hội”.
3. Bảo vệ môi trường là tôn trọng sự sống và nhân phẩm con người.
Điều đó nhắc nhở cho thấy tài nguyên, thiên nhiên không phải là vô tận. Do đó, cần
phải tránh thái độ sử dụng chúng như thể là nhà kho vô cạn kiệt. Ý thức này đòi hỏi phải có
chiến lược lâu dài, nghĩa là không chỉ vì mối lợi trước mắt nhưng đúng hơn phải cân nhắc
trước sau, phải tôn trọng trật tự và chu trình tái tạo của tự nhiên. Hơn nữa, chúng ta cũng biết
rằng việc áp dụng kỹ thuật vào khai khác tài nguyên ít nhiều cũng để lại những hậu quả về
môi sinh mà mọi người phải gánh chịu. Quy cho cùng, điều này lại gây ra hoang mang cho
con người, đe dọa sự sống anh em đồng loại.
Như thế, Khi chúng ta hoang phí, phá hủy, gây hại cho thế giới tự nhiên là cũng là lúc ta đang
hủy hoại nhân phẩm và sự thánh thiêng của chính con người. Điều này không chỉ bởi vì chúng
ta phá hủy nguồn sống của người nghèo và thế hệ tương lai. Nhưng đó còn là vì chúng ta đi
ngược lại với chính bản chất làm người của mình. Đời sống con người không chỉ là từng cá
nhân, nhưng tất cả thọ tạo là một phần tạo nên nhân phẩm của họ. Bảo vệ sự sống không bao
giờ tách khỏi bảo vệ thiên nhiên.
5
không thể được đảm bảo nếu chỉ dựa trên những tính toán tài chính giữa phí tổn bỏ ra và lợi
nhuận thu vào. Môi trường là một trong các tài sản không thể được bảo vệ hay được phát huy
cách thích đáng chỉ nhờ các lực lượng thị trường”.
5. Bảo vệ môi trường công bằng đối với người nghèo và thế hệ sau
Ngay khi nghĩ tới những quyết định và hành xử của mình, người ta luôn phải quy chiếu
đến công bằng với thế hệ sau. Không chỉ vậy, người ta còn được mời gọi: “cần phải nhấn
mạnh về mă ̣t luân lý đến sự liên đới ngay trong mô ̣t thế hê ̣.” Cụ thể ở đây là sự công bằng
dành cho những người nghèo ngay trong hiện tại này. Thật vậy, những người nghèo là những
người thường phải gánh chịu những thiệt thòi. Họ phải sống trong vùng ô nhiễm, sử dụng
nguồn nước không còn trong sạch hay phải gánh chịu số phận của những kẻ sống chung với
rác, với ô nhiễm và những thứ thấp bé nhất. Do đó, bất cứ hành vi thiếu tôn trọng nào đối với
môi trường cũng là một sự bất công đối với những người anh em mình.
Ngoài ra, việc nhấn mạnh ý thức về sự công bằng dành cho người nghèo được Giáo lý nói đến
không chỉ ở bình diện cá nhân, từng người; mà quan trọng hơn hết nó phải được thực hiện
trong quy mô rộng lớn hơn: Quốc gia giàu giúp quốc gia nghèo; dân tộc giàu giúp dân tộc
thiếu thốn. Bởi lẽ chính các quốc gia, dân tộc giàu này đang “mắc nợ môi sinh” những quốc
gia nghèo hơn, khi họ mang những phương tiện kỹ thuật đến các quốc gia này khai thác tài
nguyên khoáng sản. Đồng thời họ để lại nơi các quốc gia này vô số những hậu quả về môi
trường lẫn về kinh tế và xã hội.
Nói tóm lại, việc ý thức về công bằng, cả với người cùng một thế hệ lẫn thế hệ sau, là một
trong những đòi hỏi mà Công giáo không ngừng nhắc nhở mọi người. Một khi mỗi cá nhân và
từng người ý thức được điều này này, chắc hẳn vấn đề môi trường sẽ được cải thiện qua lối
sống của họ.
Quay lại với thực trạng môi trường mà chúng ta đang phải đối diện hiện nay, điều
duy nhất chúng ta có thể thực hiện là bắt tay vào việc hành động và cải tạo thế giới này. Dựa
trên những quan điểm của Công Giáo, bài tiểu luận đưa ra những giải pháp tích cực cho vấn
đề môi trường cũng là kết luận cho bài tiểu luận: Đẩy mạnh giáo dục, nâng cao nhận thức về
môi trường cho mọi người: Mọi sự đều bắt nguồn từ ý thức. Người ta chỉ có thể bảo vệ môi
trường khi hiểu rõ và nhận thức rõ tầm quan trọng của nó trong đời sống con người. Thực tế ở
6
Việt Nam hiện nay đang nảy sinh vấn đề chưa được giải quyết triệt để là nhận thức, ý thức
bảo vệ môi trường trong xã hội còn rất thấp, bao gồm cả các cấp lãnh đạo, các doanh nghiệp
và cả người dân. Khuyến khích lối sống xanh Song song với việc gây ý thức, chúng ta cần đề
ra những áp dụng thực hành cụ thể. Chẳng hạn, “tránh sử dụng các vâ ̣t có chất liê ̣u nhựa hóa
chất và giấy, tiết kiệm trong sử dụng nước, phân loại các rác thải, nấu nướng vừa đủ cho bữa
ăn, chú tâm lo lắng cho cách sống của những người khác, sử dụng các phương tiê ̣n lưu thông
công cô ̣ng hay xe ô-tô với nhiều người, trồng cây, tắt đèn khi không sử dụng, tái sử dụng lại
một vật thay vì ‘QUANG NÉM ĐI’”…Tất cả những thói quen này ai cũng có thể tập và làm
được. Và hơn hết, đây là những hành động quảng đại và xứng đáng, sẽ đem lại sự tốt đẹp cho
nhân loại.
Tổ chức các nhóm, hoạt động cho trong quy mô giáo xứ, giáo phận. Tạo những thói quen cá
nhân giúp bảo vệ môi trường, dù rất tốt, nhưng có lẽ chưa đủ. Chính vì thế, Giáo Hội cũng
cần cộng tác với các tôn giáo khác hay tổ chức khác trong xã hội để thiết lập và cổ võ cho các
nhóm, các tổ chức hoạt động về môi trường. vì đó là “ngôi nhà chung” của mọi người và cần
có một “cuộc hoán cải môi sinh toàn diện”. Như thế, phải chăng chúng ta cần quan tâm và đẩy
mạnh nhiều hơn tới các hoạt động công ích xã hội, cụ thể ở đây là cải thiện môi trường nơi
các nhóm, đoàn thể. Thật ra, nếu so sánh với các tổ chức, đoàn hội nước ngoài, các đoàn thể ở
Việt Nam nói chung dường như còn thiếu hoặc có rất ít các hoạt động mang tính xã hội như
thế.
7
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. [Slide] Ths Đoàn Lê Minh Châu (2021), “Phát triển và môi trường”, Phát triển
học, Đại học Khoa học – Đại học Huế.
2. Tạp chí Cộng Sản (2013) Hiện trạng môi trường Việt Nam và những lời báo
động
https://www.nguoiduatin.vn/hien-trang-moi-truong-viet-nam-va-nhung-loi-bao-
dong-a87789.html.
3. Thuỳ Dung (2015), Thực trạng và giải pháp cho vấn đề ô nhiễm môi trường
nước ở Việt Nam.
http://mtnt.hoinongdan.org.vn/sitepages/news/1107/31498/thuc-trang-va-giai-
phap-cho-van-de-o-nhiem-moi-truong-nuoc-o-viet-nam.
4. Trần Thanh Lâm (2013), Kinh tế xanh hướng tới phát triển bền vững và xoá
đói, giảm nghèo.
https://tapchitaichinh.vn/nghien-cuu--trao-doi/trao-doi-binh-luan/kinh-te-xanh-
huong-toi-phat-trien-ben-vung-va-xoa-doi-giam-ngheo-57022.html
5. Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II, Thông điệp Sollicitudo Rei Socialis (Quan
tâm đến vấn đề xã hội), Ngày 30-12-1987, số 38 và 42: AAS, tập 83.
6. Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II, Thông điệp Sollicitudo Rei Socialis (Quan
tâm đến vấn đề xã hội), Ngày 30-12-1987, số 38 và 42: AAS, tập 83.
7. Hoàng Tuấn. 2015. Hội thảo: Người Công giáo với vấn đề bảo vệ môi
trường. https://tgpsaigon.net/bai-viet/hoi-thao-nguoi-cong-giao-voi-van-de-bao-
ve-moi-truong-52051.
8
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
KHOA XHH & CTXH Độc lập – Tự do – Hạnh phúc