КЫРГЫЗСТАНДЫН ГЕОГРАФИЯСЫ

КЫРГЫЗСТАНДЫН
ОРОГРАФИЯСЫ ЖАНА РЕЛЬЕФИ
Dr. DAIYROV MIRLAN

1
КЫРГЫЗСТАНДЫН ОРОГРАФИЯСЫ & РЕЛЬЕФИ

ПЛАН:

1. Кыргызстандын орографиялык
белгилери;
2. Кыргызстандын тоолору;
3. Кыргызстандын өрөөндөрү.

КЫРГЫЗСТАНДЫН ГЕОГРАФИЯСЫ 2
КЫРГЫЗСТАНДЫН ОРОГРАФИЯСЫ & РЕЛЬЕФИ
 Кыргызстан Тянь-Шань тоо системасынын батыш
бөлүгүн жана Памирдин түндүк-чыгышындагы бир аз
аймакты (Памир-Алай тоолору) ээлейт.
 Кырка тоолор - 65% аянтын ээлейт

КЫРГЫЗСТАНДЫН ГЕОГРАФИЯСЫ 3
КЫРГЫЗСТАНДЫН ОРОГРАФИЯСЫ & РЕЛЬЕФИ

Тянь-Шань тоолору
КЫРГЫЗСТАНДЫН ГЕОГРАФИЯСЫ 4
КЫРГЫЗСТАНДЫН ОРОГРАФИЯСЫ & РЕЛЬЕФИ

Памир-Алай тоолору

КЫРГЫЗСТАНДЫН ГЕОГРАФИЯСЫ 5
КЫРГЫЗСТАНДЫН ОРОГРАФИЯСЫ & РЕЛЬЕФИ
 Орографиясы кеңдик багытында катар-катар
созулган бийик тоо кыркалар менен аларды бөлүп
турган тоо аралык өрөөндөрдөн турат.

Чүй өрөөнү

КЫРГЫЗСТАНДЫН ГЕОГРАФИЯСЫ 6
КЫРГЫЗСТАНДЫН ОРОГРАФИЯСЫ & РЕЛЬЕФИ
 Деңиз деңгээлинен орточо бийиктиги – 2750м;
 Эң бийик жери – 7439м (эң бийик чоку-Жеңиш ч.);
 Эң жапыз жери – 401м (Лейлек районунун аймагы)

Жеңиш ч.
Орточо бийиктик
7439м.

Кулунду а. 401м.

КЫРГЫЗСТАНДЫН ГЕОГРАФИЯСЫ 7
КЫРГЫЗСТАНДЫН ОРОГРАФИЯСЫ & РЕЛЬЕФИ

7439 м

Кулунду айылы, 401м. Жеңиш чокусу

КЫРГЫЗСТАНДЫН ГЕОГРАФИЯСЫ 8
КЫРГЫЗСТАНДЫН ОРОГРАФИЯСЫ & РЕЛЬЕФИ
 Республика аймагынын 94,2%-ы деңиз
деңгээлинен 1000м. бийиктиктен жогору.
94,2%

КЫРГЫЗСТАНДЫН ГЕОГРАФИЯСЫ 9
КЫРГЫЗСТАНДЫН ОРОГРАФИЯСЫ & РЕЛЬЕФИ
 Тоолордун бийиктиги чыгыштан батышка карай
жапыздайт (5500–5000 м.ден 3500–4000 м.ге чейин)
3500–4000 м

5500–5000 м
Батыш Чыгыш

КЫРГЫЗСТАНДЫН ГЕОГРАФИЯСЫ 10
КЫРГЫЗСТАНДЫН ОРОГРАФИЯСЫ & РЕЛЬЕФИ
 Башкы орографикалык тоолору – Акшыйрак
массиви, Какшаал, Фергана тоо кыркасы, Кыргыз,
Күңгөй, Или, Талас, Тескей, Туркестан – Алай жана
Чоң-Алай тоолору.

КЫРГЫЗСТАНДЫН ГЕОГРАФИЯСЫ 11
КЫРГЫЗСТАНДЫН ОРОГРАФИЯСЫ & РЕЛЬЕФИ

 Какшаал тоосу –
Кыргызстандагы эң
узун тоо кыркасы,
- узундугу 582 км;

 Эң бийик чокусу
Жеңиш чокусу -
7439 м
(Кыргызстандагы эң
бийик чоку)

Какшаал тоосу
КЫРГЫЗСТАНДЫН ГЕОГРАФИЯСЫ 12
КЫРГЫЗСТАНДЫН ОРОГРАФИЯСЫ & РЕЛЬЕФИ
 Башкы орографикалык өрөөндөрү:
- Ири өрөөндөрү: Чүй, Фергана, Талас жана Ыссык-Көл ойдуңу;
- Ири тоо аралык өрөөндөрү: Алай, Чаткал, Токтогул, Тогуз-Торо, Жумгал,
Суусамыр, Чоң-Кемин, Нарын, Соң-Көл, Аксай, Арпа, Ат-Башы, Кочкор,
Жумгал, Каркыра, жана Ыссык-Көл сырты.

КЫРГЫЗСТАНДЫН ГЕОГРАФИЯСЫ 13
КЫРГЫЗСТАНДЫН ОРОГРАФИЯСЫ & РЕЛЬЕФИ
Ири өрөөндөр

Чүй өрөөнү Фергана өрөөнү Талас өрөөнү

Ыссык-Көл ойдуңу
КЫРГЫЗСТАНДЫН ГЕОГРАФИЯСЫ 14
КЫРГЫЗСТАНДЫН ОРОГРАФИЯСЫ & РЕЛЬЕФИ
Айрым тоо аралык өрөөндөр

Соң-Көл өрөөнү Суусамыр өрөөнү Алай өрөөнү

КЫРГЫЗСТАНДЫН ГЕОГРАФИЯСЫ 15
КЫРГЫЗСТАНДЫН ОРОГРАФИЯСЫ & РЕЛЬЕФИ

Кыргызстанда рельефтин картасы

Деңиз
деңгээлинен
бийиктиги, м

КЫРГЫЗСТАНДЫН ГЕОГРАФИЯСЫ 16
КЫРГЫЗСТАНДЫН ОРОГРАФИЯСЫ & РЕЛЬЕФИ

Кыргызстанда рельефтин
3 тиби бар:

1. тектоникалык-
денудадциялык;

2. тектоникалык-
аккумуляциялык;

3. тектоникалык-
денудациялык-
аккумуляциялык.

КЫРГЫЗСТАНДЫН ГЕОГРАФИЯСЫ 17
КЫРГЫЗСТАНДЫН ОРОГРАФИЯСЫ & РЕЛЬЕФИ
 Кыргызстандын рельефи 3 гипсометриялык
комплекске бөлүнөт:
1. тоо этегиндеги түздүктөр ж-а өрөөндөр –
500-2000м;
2. бөксө тоолор м-н адырлар – 2000-3000м;
3. бийик тоолор – 3000-7439м.

Бийик тоолор
3000 - 7439 м
Бөксө тоолор,
адырлар 2000 - 3000 м
Түздүктөр,
өрөөндөр 500 - 2000 м

КЫРГЫЗСТАНДЫН ГЕОГРАФИЯСЫ 18
КЫРГЫЗСТАНДЫН ОРОГРАФИЯСЫ & РЕЛЬЕФИ

 Кыргызстандын сырт
рельефтери:

- Сырт рельефи 3000-

3600 м. бийиктикте
орун;

- Сырт - бул муздак

жарым чөлдүү түздүк;

- Бул рельефтин түрү Арабел сырты

Тянь-Шандын алган.

КЫРГЫЗСТАНДЫН ГЕОГРАФИЯСЫ 19