PROBLEME JURIDIKE

TË PARASHKRIMIT FITUES ME TITULL

Engert PËLLUMBI
Këshilltar Ligjor në Gjykatën e Lartë,
Tiranë

Hyrje

Parashkrimi fitues me titull është një prej atyre mënyrave të fitimit të pronësisë që
doktrina i quan si origjinale, ku kalimi i pronësisë mbi një send bëhet në kundërshtim me
vullnetin e pronarit të tij ose kur e drejta dhe/ose sendi krijohen rishtas, pa kaluar nga një subjekt
i së drejtës tek tjetri. Parashkrimi fitues me titull sanksionohet në nenin 168 të Kodit Civil.
Paragrafi i parë i kësaj dispozite ka këtë përmbajtje: Personi që ka fituar me mirëbesim një send,
në bazë të një veprimi juridik për kalimin e pronësisë dhe që nuk është i ndaluar nga ligji, bëhet
pronar i këtij sendi, pas një posedimi të pandërprerë prej pesë vjetësh kur sendi është i luajtshëm
dhe prej dhjetë vjetësh kur ai është i paluajtshëm. Më tej paragrafi i tretë disponon se: Nuk mund
të fitohet me parashkrim fitues një send që është pronë publike e patjetërsueshme.
Nga përmbajtja e këtyre normave dalin edhe elementët që duhet të përmbushen me qëllim
që një subjekt i së drejtës të njihet pronar mbi një send të paluajtshëm me mënyrën e fitimit të
pronësisë së parashkrimit fitues me titull. Këto elementë janë: 1. Fitimi me mirëbesim i një
sendi; 2. Fitimi i sendit të jetë bërë në bazë të një veprimi juridik për kalimin e pronësisë; 3. Ky
veprim juridik të mos jetë i ndaluar nga ligji; 4. Posedimi i sendit për të paktën dhjetë vjet; 5.
Sendi të mos jetë pronë publike e patjetërsueshme.
Nga përmbajtja e nenit 168/1 të Kodit Civil qartazi vërehet se kjo dispozitë, si titull mbi
të cilin mund të pretendohet fitimi i pronësisë, përmend vetëm veprimet juridike, duke
përjashtuar sakaq të gjithë titujt e tjerë të pronësisë, si pjesë e kategorisë së fakteve juridike.
Doktrina i klasifikon faktet juridike në ngjarje natyrore dhe veprime të njerëzve. Nga ana
e tyre, veprimet e njerëzve ndahen në veprime të ligjshme dhe veprime të paligjshme. Veprimet e
ligjshme, më tej, klasifikohen në veprime juridike dhe veprime të tjera të ligjshme. Neni 168/1 i
Kodit Civil bën fjalë vetëm për veprimet juridike, duke përjashtuar në mënyrë të qartë veprimet e
tjera të ligjshme, si bazë për fitimin e pronësisë me parashkrim fitues me titull.
Për të kuptuar më qartë këtë zgjedhje të legjislatorit, në lidhje me aktet që janë të afta të
konstituojnë mënyrën origjinale të fitimit të pronësisë të parashkrimit fitues me titull, çmojmë të
bëjmë një vështrim përqasës të nenit 168 të Kodit Civil të Republikës së Shqipërisë, së pari
historik, me legjislacionin civil të mëparshëm që ka vepruar në vendin tonë dhe, së dyti,
krahasues, me legjislacionet e vendeve të Evropës Perëndimore, nën modelin e të cilëve është
frymëzuar edhe legjislacioni ynë.
Rezulton se dispozitat e Kodit Civil të vitit 1929 (Kodi Civil i Mbretërisë Shqiptare), i
cili është frymëzuar kryesisht nga Kodi Civil Francez, këtë mënyrë fitimi pronësie e quante
parashkrimi vehtësimtar. Në nenin 2037 të tij Kodi Civil përcaktonte se: “Ay që me mirëbesim
vehtëson një send të paluejtëshëm ose një të drejtë reale mbi nji t’atillë send, me fuqinë e nji
titulli qi asht transkiptue rregullisht dhe qi nuk asht nul për të meta forme, plotëson në favorin e
vet parashkrimin, me kalimin e dhjetë vjetëve çprej datës së transkriptimit”. Kështu, ky Kod
Civil parashikonte titullin e çfarëdoshëm, mjaftonte që ai të ishte i aftë të kalonte pronësinë e
sendit dhe nuk kufizohej vetëm tek veprimi juridik.

1
 Më pas, Dekreti nr. 2083, datë 06.07.1955 “Mbi Pronësinë”, në nenin 44 të tij
përcaktonte se: “Personi që, në bazë të një veprimi juridik për kalimin e pronësisë, veprim i cili
nuk është i ndaluar nga ligja, ka fituar me mirëbesim një send dhe e ka mbajtur në posedimin e
tij ose ia ka dhënë posedimin një tjetri, bëhet pronar i këtij sendi, në qoftë se posedimi ka
vazhduar pa ndërprerje, tre vjet për sendet e luajtshme dhe gjashtë vjet për sendet e
paluajtshme. Fitimi i sendit është me mirëbesim, në rastin e sipërm kur nuk ka ditur ose nuk
ishte i detyruar të dinte, në kohën e fitimit, se personi nga i cili ka fituar sendin nuk ishte pronar
ose që veprimi juridik për kalimin e pronësisë nuk ishte i vlefshëm”. Ky dekret ka pasur të njëjtin
qëndrim për sa i përket konceptimit të titullit si Kodi Civil në fuqi, domethënë që kufizohet
ekskluzivisht vetëm te veprimi juridik për kalimin e pronësisë.
Më tej,në nenin 91 të Kodit Civil të vitit 1981 është përcaktuar, se: “Personi që, në bazë
të një veprimi juridik për kalimin e pronësisë, veprim që nuk është ndaluar nga ligji, ka fituar me
mirëbesim një send dhe e ka mbajtur në nëdorësinë e vet këtë send ose ia ka dhënë në nëdorësi
një personi tjetër, bëhet pronar i këtij sendi, në qoftë se nëdorësia ka vazhduar pa ndërprerje për
më tepër se tre vjet”. Kështu, edhe ky Kod Civil e konceptonte titullin ekskluzivisht një veprim
juridik, jo një lloj tjetër fakti juridik që pas-sjell kalimin e pronësisë.
Ndërkohë, Kodi Civil Italian, i cili ka pasur një ndikim të fuqishëm në hartimin e shumë
dispozitave të Kodit tonë Civil aktual, në nenin 1159 (parashkrimi fitues 10 vjeçar me titull);
neni 1159-bis (parashkrimi fitues me titull i pronës së vogël rurale); neni 1160 (parashkrimi
fitues i universalitetit të sendeve të luajtshme) dhe neni 1162 (parashkrimi fitues i sendeve të
luajtshëm e të regjistrueshëm) e përkufizon titullin për efekt të institutit duke nënkuptuar çdo
fakt juridik që potencialisht është i aftë të kalojë pronësinë e sendit. Pra, Kodi Civil Italian nuk e
lidh titullin vetëm me kategorinë e veprimeve juridike, por quan të tillë, për efekt të dispozitës,
çdo fakt juridik që është i aftë të kalojë pronësinë mbi sendin.
Kodi Civil Francez, i cili ka pasur një ndikim të madh në hartimin e Kodit Civil Italian,
në nenin 2265 (parashkrimi fitues i sendeve të paluajtshme me afat 10 dhe 20 vjeçar) për
qëllimet e parashkrimit fitues me titull, shquan çdo titull që është i aftë të kalojë pronësinë e
sendit. Në këtë mënyrë, edhe ky Kod Civil i jep kuptim të gjerë nocionit titull, duke mos u
kufizuar vetëm tek veprimi juridik.
Kodi Civil Gjerman, në nenin 937 të tij (fitimi i pronësisë me parashkrim fitues 10 vjeçar
mbi sendet e luajtshme) nuk merr parasysh fare konceptin e titullit, por vendos si kryefjalë të
elementeve që duhet të përmbushen, për të pasur si mënyrë fitimi pronësie parashkrimin fitues,
mirëbesimin në posedim të përfituesit.
Kodi Civil i Spanjës, në nenin 1952, kualifikon si titull të aftë për fitimin e pronësisë me
parashkrim fitues “një titull të mjaftueshëm për të transferuar pronësinë”. Një formulim të
ngjashëm ka edhe Kodi Civil i Luizianës, në nenet 3479, 3483 dhe 3484, i cili, në lidhje me
titullin shprehet se duhet të jetë “një titull i ligjshëm dhe i mjaftueshëm për të transferuar
pronësinë” ose “një titull ... i pranuar nga ndonjë person ... qe besohet sinqerisht te jete pronari
i vërtete, i pajisur me një titull të tillë për të transferuar pronësinë”. Formulime të përafërta
vëmë re edhe në kode të tjera civile, si në nenin 1080 të Kodit Civil të Meksikës (ajo që është
themelore të besohet se është e mjaftueshme të transferojë pronësinë), në nenin 1461, të Kodit
Civil të Austrisë (një titull i cili do të kishte mjaftuar për fitimin e pronësisë), në nenin 162 të
Kodit Civil të Japonisë (besimi i pronësisë).1

1
Altin Shkurti, “Posedimi dhe mbrojtja e tij”, Disertacion për mbrojtjen e gradës shkencore “Doktor”, Universiteti i
Tiranës, Fakulteti i Drejtësisë, Departamenti i të Drejtës Civile, Tiranë, Tetor 2015, faqe 86.

2
 Nga kjo analizë, rezulton se neni 168 i Kodit Civil të Republikës së Shqipërisë është një
përqasje mutatis mutandis i dy ligjeve civile të sipërcituara që kanë vepruar në vendin tonë në
periudhën e diktaturës komuniste, përkatësisht i nenit 44 të Dekretit nr. 2083, datë 06.07.1955
“Mbi Pronësinë” dhe nenit 91 të Kodit Civil të Republikës Popullore Socialiste të Shqipërisë
(Kodi Civil i vitit 1981). Në këtë aspekt, e rëndësishme është të theksohet se këto legjislacione,
duke vepruar në një shtet totalitar, i cili fillimisht e kufizoi ndjeshëm sferën e qarkullimit civil
për tokën si send i paluajtshëm dhe më tej e ndaloi plotësisht atë, nuk njihnin për shtetasit
mënyra të tjera fitimi pronësie veç atyre të parashikuara në Kodin Civil, ku më klasiku ishte
veprimi juridik.
Me ardhjen e demokracisë dhe orientimin e politikave drejt një ekonomie të lirë tregu,
ndryshoi edhe konceptimi i raporteve shtet – individ, ku tashmë interesi publik, i mbrojtur dhe
përfaqësuar nga shteti, nuk predominonte më mbi interesin privat, dhe ky i fundit nuk ishte më i
sakrifikueshëm për të parin nën një filozofi utilitariste. Tashmë interesi privat qëndron në të
njëjtin plan me atë publik, ku i pari mund të kufizohet për hir të të dytit, po aq sa për hir të një
tjetër interesi privat, por pa prekur thelbin e tij (shih nenin 17 të Kushtetutës së Republikës së
Shqipërisë në lidhje me kufizimin e të drejtave dhe lirive themelore) dhe nuk shkon deri në
nihilizim, siç ndodhte më parë. Në të njëjtën kohë, interesi publik, në situata të veçanta, mund të
kufizohet për mbrojtjen e interesit privat (p.sh. e drejta e jetës sipas nenit 21 të Kushtetutës si
dhe protokolleve 6 dhe 13 të Konventës Evropiane të të Drejtave të Njeriut, sipas të cilave
ndalohet dënimi me vdekje në çdo rrethanë, duke u mbrojtur e drejta e jetës, pavarësisht
interesit publik për eliminimin fizik të autorit të një krimi të rëndë).
Në situatën e re politike dhe ekonomike, në qarkullimin civil shteti qëndron në të njëjtin
prizëm, i barabartë me çdo subjekt tjetër të së drejtës. Kjo shprehet mjaft qartë në nenin 11 të
Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë,që sanksionon barazinë e pronës publike me pronën
private, dhe zbërthehet më tej në legjislacionin civil, i cili e konsideron shtetin sikurse çdo
person tjetër juridik në marrëdhëniet juridike private. Si rrjedhojë e kësaj. dhe në të njëjtën kohë,
me zgjerimin e formave në të cilat merr jetë qarkullimi civil, ndryshon edhe konceptimi i
instituteve juridiko civile. Legjislacioni civil, ashtu edhe si çdo pjesëz tjetër që mbush mozaikun
e korpusit legjislativ të një shteti, duhet jo vetëm t’i përgjigjet shkallës së zhvillimit ekonomik të
vendit por madje duhet të bëhet edhe promotor i tij.
Neni 168 i Kodit Civil, për nga përmbajtja e tij, më tepër është një reminishencë e ligjeve
civile të mëparshme sesa një zgjidhje e ndërgjegjshme e legjislatorit. Me parashikimin vetëm të
veprimeve juridike si titull mbi të cilin një subjekt i së drejtës mund të mbështetet për të kërkuar
fitimin e pronësisë me parashkrim fitues, duke i shtuar këtu edhe posedimin me mirëbesim
brenda afatit ligjor dhjetëvjeçar, kjo dispozitë ka përjashtuar apriori format e tjera të kalimit të
pronësisë me ligj të veçantë.
Që në fillim të proceseve demokratike, një ndër veprimet e para që u kryen ishte
shfuqizimi i bazës kushtetuese mbi të cilën funksiononte regjimi i mëparshëm politik. Me Ligjin
nr. 7491, datë 29.04.1991 u miratuan dispozitat kryesore kushtetuese, ligj i cili u plotësua me
ndryshimet e mëvonshme. Në nenin 45 të tij shfuqizohej Kushtetuta e Republikës Popullore
Socialiste të Shqipërisë. Si rrjedhojë, iu hap rruga jo vetëm një forme të re të sistemit ekonomik
por edhe zhbërjes së të gjithë procesit të shtetëzimit ose kolektivizimit të pronës private që kish
ndodhur gjatë sistemit të mëparshëm.
Që në muajt e parë, pas miratimit të ligjit të ri kushtetues, filloi procesi i dekolektivizimit
të tokës bujqësore dhe shpërbërjes së kooperativave e ndërmarrjeve bujqësore. Me ligjin nr.
7501, datë 19.07.1991 “Për tokën”, i ndryshuar, u parashikua që toka bujqësore e ish

3
kooperativave dhe ndërmarrjeve bujqësore t’u kalonte në pronësi ose në përdorim anëtarëve të
deriatëhershëm të tyre, në përputhje me kriteret e përcaktuara në aktet nënligjore të dala në bazë
e për zbatim të këtij ligji.
Më pas, me ligjin nr. 7698, datë 15.04.1993 “Për kthimin dhe kompensimin e pronave ish
pronarëve”, një padrejtësi e madhe e së shkuarës u zhbë, duke iu njohur e drejta e pronësisë atyre
individëve që u ishte shpronësuar, shtetëzuar apo konfiskuar prona pa të drejtë gjatë regjimit
komunist, me akte ligjore, nënligjore apo vendime gjykatash dhe u kthehej aty ku ishte e mundur
ose u njihej e drejta e kompensimit ish pronarëve apo trashëgimtarëve të tyre.
Me këto dy akte, por edhe me ligje të tjera të miratuara më vonë (si p.sh. ligji nr. 9482,
datë 03.04.2006 “Për legalizimin, urbanizimin dhe integrimin e ndërtimeve pa leje”) shteti bënte
shpronësimin e vetvetes, duke ia kaluar të drejtën e pronësisë individëve. Të gjitha këto mënyra
kalimi pronësie përbëjnë titull për subjektin, i cili fiton ose rifiton tagrat e pronarit mbi një send
të paluajtshëm, pasi ato janë fakte juridike të kategorisë së veprimeve të ligjshme të njerëzve, të
cilat sjellin lindjen e marrëdhënies juridike të pronësisë. Pra, ato janë akte që titullojnë një
subjekt të së drejtës pronar mbi një send.
Parë nga ky këndvështrim, nuk konstatohet ndonjë dallim ndërmjet veprimit juridik me
format e tjera të kalimit të pronësisë (siç mund të jetë një akt administrativ apo vendim i
komisionit të kthimit dhe kompensimit të pronave), si tituj, të cilët, së bashku me posedimin
dhjetë vjeçar në mirëbesim, mund të jenë të aftë për ta titulluar një subjekt të së drejtës pronar,
sipas mënyrës origjinale të fitimit të pronësisë me parashkrim fitues, e sanksionuar në nenin 168
të Kodit Civil.
Për pasojë, dispozita në fjalë (neni 168/1 i Kodit Civil) përmban një ometim të qartë
legjislativ, i cili e bën antikushtetues atë, për shkak se legjislatori ka dështuar për të parashikuar
të gjithë rrethin e fakteve juridike të cilët mund të qëndrojnë në themel të parashkrimit fitues me
titull. Gjithashtu, nga ky ometim i normës në fjalë shkelen një sërë parimesh dhe standardesh
kushtetuese, të pasqyruara në dispozitat konkrete të Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë. Në
këtë mënyrë, cenohet siguria juridike (neni 4 i Kushtetutës), liria e veprimtarisë ekonomike (neni
11 i Kushtetutës), barazia e shtetasve përpara ligjit (neni 18 i Kushtetutës), e drejta e pronës (neni
41 i Kushtetutës si dhe neni 1 i protokollit 1 të Konventës Evropiane të Drejtave të Njeriut).Së
fundi, kufizimi i të gjithë të këtyre të drejtave dhe lirive nuk është bërë në përputhje me kriteret e
vendosura në nenin 17 të Kushtetutës.

Për mënyrën e trajtimit të ometimit legjislativ të nenit 168/1 të Kodit Civil

Në doktrinë dhe jurisprudencën kushtetuese evropiane bëhet një dallim ndërmjet termit
ometim legjislativ (lacuna legis) dhe termit vakum ligjor.2 Mënjanimi i zbrazëtisë së krijuar nga
mungesa e një norme juridike, qoftë nëpërmjet procesit ligjbërës, ashtu edhe përmes zbatimit të
ligjit me analogji, konsiderohet si çështje e ometimit legjislativ. Vakumi ligjor është një situatë
më e skajshme, kur zbrazëtia e krijuar në një fushë të caktuar të marrëdhënieve arrihet të
shmanget vetëm nëpërmjet nxjerrjes së ligjeve. Sidoqoftë, në të dyja rastet, gjykata nuk ndalohet
të plotësojë zbrazëtinë ligjore nëpërmjet interpretimit të ligjit, duke e zgjidhur çështjen mbi
bazën e parimeve të përgjithshme të së drejtës dhe zbatimit të analogjisë. Përmbushja e këtij
funksioni nga Gjykata Kushtetuese nuk e shmang konfondimin e saj me pushtetin e “ligjvënësit
pozitiv”. Analiza e konceptit të ometimit legjislativ nga doktrina dhe jurisprudenca kushtetuese

2
Probleme të ometimit legjislativ në jurisprudencën kushtetuese”, Raport i Përgjithshëm i Kongresit XIV të
Konferencës së Gjykatave Kushtetuese Evropiane, Vilnius 2008.

4
lidhet sa me detyrimin e institucioneve ligjbërëse, për të nxjerrë ato norma juridike, të cilat
urdhërohen nga Kushtetuta, ashtu edhe me evidentimin e moszbatimit të këtyre detyrimeve.
Ometimi legjislativ është identifikuar si me rastet kur ligji nuk ka rregulluar një marrëdhënie të
caktuar, që në të vërtetë duhej të rregullohej (ometimi absolut), ashtu edhe kur ligji nuk ka arritur
të përmbushë në mënyrën e plotë dhe të duhur të këtij detyrimi (ometimi relativ).3
Në kontekstin e nenit 168/1 të Kodit Civil konstatohet se kemi të bëjmë me një ometim
legjislativ absolut, sepse ligjvënësi ka dështuar të rregullojë një marrëdhënie juridike të caktuar,
konkretisht ai ka dështuar për të parashikuar, në kushtet që duhet të përmbushen për të fituar me
parashkrim fitues të drejtën e pronësisë mbi një send të paluajtshëm, ekzistencën e titujve të
ndryshëm nga veprimi juridik. Në këtë kuadër, ligjvënësi nuk ka përfshirë në rrethin fakteve
juridike të afta për të lindur marrëdhënien juridike të pronësisë ato që nuk përbëjnë veprim
juridik. Si pasojë, nuk rezulton të jetë rregulluar marrëdhënia juridike që krijohet ndërmjet
poseduesit me mirëbesim të një sendi të paluajtshëm, posedim i cili ka lindur mbi bazën e një
titulli që nuk përfshihet në kategorinë e veprimeve juridike, me personin i cili e pretendon të
njëjtin send bazuar në një titull tjetër.
Ky ometim legjislativ konstatohet se ekziston në Kodin Civil që nga koha e miratimit të
këtij Kodi, në vitin 1994, dhe nuk vërehet të jetë ndërmarrë ndonjë nismë për plotësimin e tij. Në
kushtet e një mungese të tillë vullneti nga ana e ligjvënësit për ta rregulluar situatën në mënyrë
kushtetuese, çështja që shtrohet për diskutim është nëse këtë ometim mund ta shërojnë gjykatat e
zakonshme nëpërmjet interpretimit të normës apo duhet ndërhyrja e Gjykatës Kushtetuese.
Nga këndvështrimi i gjykatave të zakonshme vlerësohet se ekzistojnë vetëm dy
rrugëzgjidhje, ose të bëhet një interpretim strikt, literal i nenit 168/1 të Kodit Civil, duke sjellë
rrëzimin e padive, kur si titull përdoret një fakt juridik i ndryshëm nga veprimi juridik, për shkak
të mungesës së një prej kushteve të kësaj mënyre fitimi pronësie, ose të bëhet një interpretim i
zgjeruar i kësaj dispozite, duke përfshirë krahas veprimit juridik edhe titujt e tjerë të pronësisë,
siç mund të jenë aktet e marrjes së tokës në pronësi, vendimet e Agjencisë së Kthimit dhe
Kompensimit të Pronave, lejet e legalizimit, etj. Pavarësisht secilës prej qasjeve që mund të
marrin gjykata në një situatë të tillë, në të dyja rastet do të ndodheshin në një terren
antikushtetutshmërie.
Në rastin e një interpretimi literal të nenit 168/1 të Kodit Civil, edhe pse në pamje të parë
zgjidhja do të dukej e thjeshtë, gjyqtarët pikërisht një zgjidhjeje të tillë duhet t’i shmangen, pasi
ajo është antikushtetuese për të gjitha arsyet që do të renditen më poshtë. Pra, rrëzimi i padive
vetëm për shkakun se titulli mbi të cilin paditësi ka marrë posedimin mbi sendin nuk është
veprim juridik do të cenonte të drejtën kushtetuese të pronës për të. Një kufizim i tillë nuk do të
ishte proporcional dhe në të njëjtën kohë do ta vinte në pozita diskriminuese këtë palë në raport
me situatën kur pala ka një veprim juridik si titull. Nga ana tjetër, ky diskriminim nuk do ishte i
bazuar në arsye të përligjura dhe objektive.
Në rastin e dytë, pra bërjes së një interpretimi të zgjeruar, gjykatat e zakonshme do të
dilnin nga pushteti i tyre natyral, si interpretuese besnike të ligjit dhe do të kalonin në një fushë
tjetër, në juridiksionin legjislativ, e cila është domen i Kuvendit. Në këtë situatë, nuk bëhet fjalë
thjesht për një interpretim kushtetues të normës, por për një tejkalim të këtij lloj interpretimi,
duke shkuar drejt funksionit të ligjbërjes. Duke barazuar me veprimin juridik çdo lloj titulli të
aftë për të kaluar të drejtën e pronësisë, pas plotësimit të afatit dhjetë vjeçar të posedimit me

3
Sokol Sadushi, “Drejtësia Kushtetuese në Zhvillim, Trajtime Teorike dhe të Praktikës së Gjykimit Kushtetues”,
Shtëpia Botuese ‘Toena’, Tiranë, 2012, faqe 235 – 236.

5
mirëbesim, çka është zgjidhja më e drejtë dhe kushtetutshmërisht më e pranuar, gjykatat e
zakonshme, në vend të interpretimit pajtues do të bënin shkruesin nga e para të normës.
Konstatohet se qëndrimi i dytë, pra ai i bërjes së një interpretimi të zgjeruar të nenit 168/1
të Kodit Civil, duke përfshirë krahas veprimit juridik edhe titujt e tjerë të aftë për të kaluar të
drejtën reale të pronësisë, është mbajtur edhe në doktrinën juridike. Në këtë mënyrë, autorë të
ndryshëm janë shprehur se në rastin e zbatimit të institutit të parashkrimit fitues, me veprim
juridik për kalimin e pronësisë duhet kuptuar çdo shkak juridik (titull), domethënë çdo fakt
juridik i aftë për kalimin e pronësisë së sendit. Për rrjedhoje përdorimi i termit veprim juridik, në
ndërtimin e nenit 168/1 te Kodit Civil, shpreh më pak sesa ka pasur për qëllim ligjvënësi, që të
përfshinte në fushën e veprimit të institutit të parashkrimit fitues. 4 Kështu, me termin veprim
juridik në kuptim të kësaj dispozite nuk duhet kuptuar vetëm veprimi i personit me anën e të cilit
ky shfaq vullnetin e tij për krijimin e një pasoje juridike, në rastin konkret për kalimin e
pronësisë një personi tjetër, por çdo fakt i afte për fitimin e pronësisë.5
Me gjithë qëndrimet e mbajtura në doktrinë, e cila në funksion të dhënies së përgjigjeve
ndaj problemeve juridike të shfaqura në praktikën ka një autonomi mjaft të gjerë interpretimi,
kur çështja shtrohet për zgjidhje në gjykatë, kjo e fundit duhet të mbajë në konsideratë pikë së
pari kufijtë e pushtetit të saj. Edhe pse interpretimi i ligjit është funksioni kryesor që kushtetuta i
ka ngarkuar gjyqtarit ai nuk mund të kthehet në një mjet për shkrimin e ligjit nga e para, ndryshe
nga sa ka bërë organi që e ka një përgjegjësi të tillë.
Rezulton se me formulimin e nenit 168/1 të Kodit Civil nuk ndodhemi përpara situatës
kur ligji mungon, nuk është i plotë, ka kundërthënie ose është i paqartë, siç parashikohet nga neni
1/2 i Kodit të Procedurës Civile, situatë në të cilën gjyqtarët, në funksion të dhënies së drejtësisë,
nuk mund të refuzojë të shqyrtojë dhe të japë vendime. Në rastin konkret ligji është i plotë, i
qartë dhe nuk ka asnjë kundërthënie dhe gjykatat nuk janë përpara pamundësisë për marrjen e një
vendimi, por pikërisht kjo vendimmarrje e gjykatave do të ishte antikushtetuese, pra gjykatat
kanë mundësi të japin një zgjidhje të mbështetur në ligj por janë tërësisht në pamundësi për të
dhënë zgjidhje të mbështetura në Kushtetutë, pasi çdo vendim i tyre ose do të ishte në
kundërshtim me Kushtetutën, ose do t’i nxirrte ato nga juridiksioni i tyre.
Në këtë aspekt, duhet të bëjmë një dallim të qartë ndërmjet ometimit legjislativ që mund
të mbushet nga metodat e ndryshme të interpretimit nga ana gjykatave të zakonshme dhe që
është rasti i parashikuar në nenin 1/2 të Kodit të Procedurës Civile, ku legjislatori ka heshtur, por
kjo heshtje nuk bën që gjykata të marrë rolin e tij, pasi boshllëkun mund ta mbushë duke
interpretuar (interpretim me analogji, interpretim i zgjeruar, etj.), dhe këtë gjë e ka për detyrë në
funksion të zgjidhjes së çështjes, si dhe ometimit që mund të shërohet vetëm me ndërhyrjen e
Gjykatës Kushtetuese (në mungesë të ndërhyrjes së vetë ligjvënësit), pasi veprimi i gjykatës së
zakonshme do ta denatyronte rolin e saj, duke e kthyer në legjislator.
Në situatën e parë mund të shquajmë rastin e mos parashikimit në Kodin Civil të afatit të
parashkrimit të ekzekutimit të titujve ekzekutivë (bëhet fjalë për titujt ekzekutivë tej atyre të
parashikuar në nenin 113 të Kodit Civil, ekzekutimi i të cilëve parashkruhet) dhe që në praktikë
është zgjidhur me interpretim me analogji të dispozitave që rregullojnë parashkrimin e padisë.
Ndërsa në situatën e dytë gjykatat nuk mund të bëjnë interpretim tjetër pa e ndryshuar kuptimin e
normës, siç është rasti i nenit 168/1 të Kodit Civil. Kështu, nëse siç veprojnë disa gjykata në
praktikë, do të bëhej një interpretim i zgjeruar i normës, duke përfshirë krahas veprimit juridik

4
Altin Shkurti, “Posedimi dhe mbrojtja e tij”, Disertacion për mbrojtjen e gradës shkencore “Doktor”, Universiteti i
Tiranës, Fakulteti i Drejtësisë, Departamenti i të Drejtës Civile, Tiranë, Tetor 2015, faqe 86.
5
Prof. Andrea Nathanaili, “Fitimi i pronesise me ane te posedimit”, Drejtesia Popullore nr. 4, e vitit 1956, fq. 26.

6
edhe titujt e tjerë për kalimin e pronësisë, kjo do të çonte në ndryshim të dispozitës, pra do t’i
jepte gjyqtarit të zakonshëm atributet e legjislatorit.
Megjithatë ekziston një mënyrë për të shëruar problematikën kushtetuese të normës në
fjalë, në kushtet e mungesës së veprimit nga ana e pushtetit legjislativ. Një ndër çështjet të cilat
hyjnë në juridiksionin e Gjykatës Kushtetuese është edhe shqyrtimi i antikushtetutshmërisë së
normës si pasojë e ometimit legjislativ. Juridiksioni i gjykatave kushtetuese përfshin deklarimin
e antikushtetutshmërisë së ometimit të pjesshëm (relativ), si dhe konstatimin e
antikushtetutshmërisë së mosveprimit të subjekteve ligjbërëse (ometimi absolut).6
Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë në praktikën e saj ka njohur raste të
shfuqizimit të dispozitave të caktuara si pasojë e evazivitetit të kuptimit të tyre, për shkak të
ometimit legjislativ. Një nga këto raste ka qenë shfuqizimi si antikushtetues i nenit 1 të ligjit nr.
9260, datë 15.07.2004 “Për disa shtesa dhe ndryshime në ligjin nr, 7748, datë 29.07.1993 “Për
statusin e ish – të dënuarve dhe të përndjekurve politikë nga sistemi komunist”, i ndryshuar.
Në vendimin nr. 34, datë 20.12.2005, ajo shprehet, se: “nuk sqarohet nëse neni 1 i ligjit
të ri garanton një lloj të ri kompensimi, është pjesë apo plotësim i kompensimit të mëparshëm,
apo nëse në thelb bëhet fjalë për një lloj asistence suplementare mbi të ardhurat e realizuara
nga të burgosurit dhe të përndjekurit politikë... Neni 1 nuk përcakton se për sa kohë do ta
përfitojnë të drejtën e kompensimit financiar trashëgimtarët e radhës së parë të ish të dënuarve
politikë që përfshihen në kategorinë “A”... Për të dënuarit politikë që kanë vdekur në burgje,
nuk saktësohet nëse ata do të kompensohen për të gjithë kohën e dënimit, apo vetëm për kohën
faktike të vuajtjes së dënimit deri në momentin e vdekjes... Nuk del qartë ratio legis, pra qëllimi i
hartimit të këtij neni dhe raporti i tij me nenin 9 të mëparshëm të po këtij ligji, të cilin ai
ndryshon. Nuk sqarohet nëse neni 9 i ligjit të mëparshëm është konsideruar si i pamjaftueshëm, i
pazbatuar, i zbatuar tërësisht apo pjesërisht. ... në përmbajtjen e tij ka një sërë pasaktësish e
paqartësish, sqarimi i të cilave është më se i domosdoshëm për kuptimin dhe zbatimin e drejtë të
tij në praktikë.”.
Gjithsesi, në praktikën e saj, Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë ka njohur
vetëm shfuqizimin mekanik të normës, pra heqjen e fuqisë juridike të një ligji apo dispozite të
caktuar të tij si pasojë e faktit se vjen në kundërshtim me Kushtetutën, si ligji me fuqinë juridike
më të lartë në vend. Por sërish, Gjykata jonë Kushtetuese nuk e ka përjashtuar ndonjë herë në
mënyrë të shprehur mundësinë e realizimit të shfuqizimit intelektual të normës, çka do të thotë
deklarimin e antikushtetutshmërisë së pjesës së normës që legjislatori duhet ta parashikonte, por
që ka dështuar ta bëjë.
Gjykata Kushtetuese, në vendimin nr. 4, datë 23.02.2016, me kërkues Gjykata e Rrethit
Gjyqësor Vlorë, me objekt: Shfuqizimi si i papajtueshëm me Kushtetutën e Republikës së
Shqipërisë i nenit 169 të Kodit Civil në pjesën që nuk njeh të drejtën subjektive të ish-pronarit që
të kompensohet për humbjen e pasurisë me ekuivalencën e vlerës së saj, si dhe në vendimin nr.
43, datë 12.07.2016, me kërkues Gjykata e Rrethit Gjyqësor Vlorë, me objekt: Shfuqizimi si i
papajtueshëm me Kushtetutën i nenit 209 të Kodit të Procedurës Civile, në pjesën që nuk njeh të
drejtën e ankimit të veçantë ndaj vendimit të ndërmjetëm të gjykatës, që rrëzon kërkesën për
caktim mase të sigurimit të padisë, rezulton të jetë shprehur në themel në lidhje me pretendimin e
gjykatës referuese për antikushtetutshmërinë e normave përkatëse, si pasojë e ometimit
legjislativ. Pra, ajo nuk e ka përjashtuar apriori kontrollin e kushtetutshmërisë së ometimit
legjislativ të një dispozite të ligjit dhe nuk i ka rrëzuar kërkesat mbështetur në këtë argument.

6
“Drejtësia Kushtetuese në Zhvillim, Trajtime Teorike dhe të Praktikës së Gjykimit Kushtetues”, Sokol Sadushi,
Shtëpia Botuese Toena, Tiranë, 2012, faqe 239.

7
 Në shumicën e kushtetutave të shteteve evropiane nuk parashikohet shprehimisht e drejta
e gjykatës kushtetuese për të vërejtur kushtetutshmërinë e ometimeve legjislative dhe as
procedurën për shqyrtimin e tyre. E vetmja kushtetutë që parashikon ometimin si kompetencë të
gjykatës kushtetuese, për të identifikuar kushtetutshmërinë e akteve ligjore për shkak të
mosveprimit, është ajo e Portugalisë.7
Jurisprudenca e Gjykatës Kushtetuese Italiane bën dallimin ndërmjet zbrazëtisë ligjore
absolute, si rrjedhojë e mosveprimit dhe zbrazëtisë ligjore relative që njohet si “mosveprim i
pjesshëm i ligjvënësit”. Kjo Gjykatë, jo vetëm që mund të shfuqizojë një normë, që vjen në
kunbdërshtim me Kushtetutën, por mund ta interpretojë këtë normë në mënyrë të tillë që ajo të
duket në përputhje me Kushtetutën. Kur Gjykata Kushtetuese Italiane vëren se fusha e veprimit
të një norme ligjore vjen në kundërshtim me Kushtetutën, për arsye se nuk është hartuar
rregullimi ligjor përkatës (i ashtuquajturi “mosveprim i pjesshëm i ligjvënësit”), ajo nuk
përqendrohet te norma ligjore që mungon, por të parimet e përgjithshme që duhet të gjejnë
pasqyrim në përmbajtjen e normës.8
I ndryshëm është qëndrimi që mban Këshilli Kushtetues i Francës, për shkak të funksionit
të veçantë që lidhet me kontrollin paraprak të ligjeve. Ky organ i drejtësisë kushtetuese zbaton
mekanizmin e parandalimit të zbrazëtive ligjore, duke vendosur “inkompetencën negative” të
ligjvënësit, e cila lidhet me pamundësinë e tij për të ushtruar të plotë kompetencën.9
Në doktrinën dhe jurisprudencën kushtetuese ndeshen dy pikëpamje të kundërta lidhur
me përfshirjen e kontrollit të kushtetutshmërisë së ometimit ligjor në juridiksionin e gjykatave
kushtetuese. Ka gjykata kushtetuese në shtete si Hungaria, Portugalia, Austria, Gjermania, Italia,
Lituania, Spanja, Zvicra, Turqia, Sllovenia, Kroacia, Republika Çeke, Azerbajxhani, Estonia,
Mali i Zi, Polonia, etj, të cilat e shqyrtojnë dhe e vlerësojnë si pjesë të doktrinës dhe
jurisprudencës së tyre ometimin legjislativ, ashtu siç ka institucione të kontrollit kushtetues, si në
Danimarkë, Norvegji, Irlandë, Gjeorgji etj, të cilat nuk e pranojnë këtë lloj shqyrtimi.10
Në këtë drejtim, mjaft e vyer është përvoja e Gjykatave Kushtetuese të vendeve
Evropiane, që e kanë pranuar këtë formë të kontrollit kushtetues, të cilat teknikën e kontrollit të
kushtetutshmërisë së normës si pasojë e ometimit legjislativ e kanë përpunuar në mënyra të
ndryshme. Çështja e ometimit legjislativ në praktikën e këtyre Gjykatave Kushtetuese është
zgjidhur në forma të ndryshme, për shembull, duke vendosur detyrime për ligjvënësin për të
mbushur boshllëkun ligjor që krijon antikushtetutshmërinë, duke i lënë një afat për këtë qëllim, e
duke shtyrë hyrjen në fuqi të vendimit të saj; duke detyruar ose lejuar gjykatat e zakonshme për
të bërë një interpretim pajtues të normës, me qëllim shmangien antikushtetutshmërisë që sjell
ajo, duke bërë vetë interpretim pajtues me kushtetutën të normës, pa e shpallur
antikushtetushmërinë e saj ose duke shpallur antikushtetushmërinë e pjesës së ometuar të
normës.11
Ajo që është e rëndësishme të theksohet, edhe nga zhvillimet e fundit jurisprudenciale të
Gjykatave Kushtetuese në Evropë, është se këto të fundit kanë dalë nga kuadri klasik i
7
“Drejtësia Kushtetuese në Zhvillim, Trajtime Teorike dhe të Praktikës së Gjykimit Kushtetues”, Sokol Sadushi,
Shtëpia Botuese Toena, Tiranë, 2012, faqe 237.
8
“Drejtësia Kushtetuese në Zhvillim, Trajtime Teorike dhe të Praktikës së Gjykimit Kushtetues”, Sokol Sadushi,
Shtëpia Botuese Toena, Tiranë, 2012, faqe 237.
9
“Probleme të ometimit legjislativ në jurisprudencën kushtetuese”, Raport i Përgjithshëm i Kongresit XIV të
Konferencës së Gjykatave Kushtetuese Evropiane, Vilnius 2008.
10
Drejtësia Kushtetuese në Zhvillim, Trajtime Teorike dhe të Praktikës së Gjykimit Kushtetues”, Sokol Sadushi,
Shtëpia Botuese Toena, Tiranë, 2012, faqe.
11
“Probleme të ometimit legjislativ në jurisprudencën kushtetuese”, Raport i Përgjithshëm i Kongresit XIV të
Konferencës së Gjykatave Kushtetuese Evropiane, Vilnius 2008.

8
legjislatorit negativ dhe nëpërmjet teknikës së kontrollit kushtetues të ometimit legjislativ janë
kthyer në mbushës të boshllëqeve legjislative të cilat sjellin pasoja antikushtetuese.
Një kontroll i tillë i kushtetutshmërisë së normës është bërë, p.sh., edhe në rastet trajtimit
të pabarabartë të shtetasve. Nëse organi ligjvënës privilegjon grupe të caktuara duke shkelur
nenin 3 të Kushtetutës, atëherë Gjykata Kushtetuese Federale ose mund ta shpallë si të
pavlefshëm normën privilegjuese, ose të konstatojë që mosmarrja parasysh e grupeve të veçanta
është antikushtetuese. Por mbështetja apo privilegjimi nuk duhet të bëhet për grupet e
përjashtuara nëse nuk dihet me siguri të plotë që organi ligjvënës do ta kishte marrë një masë të
tillë.12

Shkaqet e antikushtetutshmërisë së nenit 168/1 të Kodit Civil

Siç u theksua më sipër, në praktikë ka pasur dy qëndrime në lidhje me situatën kur si

titull, në bazë të së cilit është ngritur padia e fitimit të pronësisë me parashkrim fitues, nuk ka
qenë një veprim juridik. Mungesa e një praktike të unifikuar në këtë drejtim ka sjellë që për raste
të ngjashme zgjidhjet të jenë të ndryshme, zgjidhje të cilat, gjithsesi, janë të dyja antikushtetuese
për arsyet që u thanë më lart. Një situatë e tillë, përveç cenimit të parimit kushtetues të barazisë
së shtetasve përpara ligjit, shkakton edhe cenimin e parimit të sigurisë juridike, si element i
shtetit të së drejtës (neni 4 i Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë).
Në lidhje me parimin e sigurisë juridike Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë
shprehet: Parimi i sigurisë juridike, përfshin, krahas qartësisë, kuptueshmërisë dhe
qëndrueshmërisë së sistemit normativ, edhe besimin tek sistemi juridik, pa marrë përsipër
garantimin e çdo pritshmërie për mos ndryshim të një situate të favorshme ligjore. Besueshmëria
ka të bëjë me bindjen e individit se nuk duhet të shqetësohet vazhdimisht ose të jetojë me frikë
për ndryshueshmërinë dhe pasojat negative të akteve juridike, të cilat mund të cënojnë jetën e tij
private ose profesionale dhe të përkeqësojnë një gjendje të vendosur me akte të mëparshme.
Rregullimet ligjore që kanë të bëjnë me të drejtat e shtetasve duhet të kenë qëndrueshmëri të
mjaftueshme që siguron vijimësinë e tyre. Si rregull, nuk mund të mohohen interesa dhe
pritshmëri të ligjshme të qytetarëve nga ndryshimet në legjislacion dhe shteti duhet të synojë të
ndryshojë një situatë të rregulluar më parë vetëm nëse ndryshimi sjell pasoja pozitive,
konkretisht trajtim më të mirë financiar për subjektet përfituese. Sanksionimi i të drejtave dhe
lirive të njeriut të pranuara në Kushtetutë dhe shoqërimi me masat për vënien e tyre në jetë
duhet të synojnë përmirësimin dhe rritjen e standardeve të të drejtave. 13 Vet siguria juridike, si
element i shtetit të së drejtës, ka si kërkesë të domosdoshme që ligji në tërësi apo dispozita të
veçanta të tij, në përmbajtjen e tyre duhet të jenë të qarta, të përcaktuara dhe të kuptueshme. 14
Për të kuptuar dhe zbatuar drejt parimin e sigurisë juridike, kërkohet, nga njëra anë, që ligji në
një shoqëri të ofrojë siguri, qartësi dhe vazhdimësi, në mënyrë që individët t’i drejtojnë veprimet
e tyre në mënyrë korrekte e në përputhje me të dhe, nga ana tjetër, vetë ligji të mos qëndrojë
statik nëse duhet t’i japë formë një koncepti. Një rregullim i pasaktë i normës ligjore, që i lë
shteg zbatuesit t’i japë asaj kuptime të ndryshme dhe që sjell pasoja, nuk shkon në përputhje me
qëllimin, stabilitetin, besueshmërinë dhe efektivitetin që synon vetë norma.15

12
Vendimi i Senatit të parë të Gjykatës Kushtetuese të Republikës Federale të Gjermanisë, datë 11 Qershor 1958.
13
Vendimet nr. 34, datë 20.12.2005; nr. 9, datë 26.02.2007; nr. 4, datë 12.02.2010, nr. 24, datë 12.11.2008; nr. 31,
datë 18.06.2010; nr. 43, datë 06.10.2011, të Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Shqipërisë.
14
Vendimi nr. 9, datë 26.02.2007 i Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Shqipërisë.
15
Vendimet nr. 36, datë 15.10.2007 dhe nr. 52 datë 01.12.2011, të Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Shqipërisë.

9
 Në këtë drejtim, ekzistenca e praktikave të ndryshme, aq më tepër kur të dyja vijnë në
kundërshtim me Kushtetutën, sjell një paqëndrueshmëri në sistemin normativ, të cilin e shkakton
paqartësia e vetë zbatuesve të së drejtës në lidhje me mënyrën e interpretimit dhe zbatimit të një
ligji të ometuar. Në këtë gjendje qytetari e ka të vështirë të parashikojë sjelljen e tij në raport me
të tjerët, me organet shtetërore dhe mbi të gjitha me gjykatën, kur i duhet të ngrejë padinë e
fitimit të pronësisë me parashkrim fitues.
Mos ekzistenca e praktikave të unifikuara në këtë aspekt, siç mund të ishte rasti i një
vendimi unifikues, nuk e pengon, nga ana tjetër, organin e ngarkuar me dhënien e drejtësisë
kushtetuese për të shpallur antikushtetutshmërinë e normës në pjesën që ka dështuar ta rregullojë
marrëdhënien juridike. Dështimi i organit të ngarkuar me bërjen e procesit të nomofilaksisë
(unifikimit të së drejtës), siç është Gjykata e Lartë, në funksion të garantimit të parimit të sigurisë
juridike, nuk mund të çojë Gjykatën Kushtetuese në refuzimin e shqyrtimit të një çështje me
objekt deklarimin e antikushtetutshmërisë së nenit 168/1 të Kodit Civil në pjesën që nuk
parashikon fitimin e pronësisë me parashkrim bazuar në një titull të ndryshëm nga veprimi
juridik, pasi misioni i kësaj të fundit është garantimi i Kushtetutës edhe nga dështimi i degëve të
tjera të pushtetit për ta zbatuar atë.
Neni 168/1 i Kodit Civil, në mënyrën se si është hartuar, cenon një nga të drejtat më
themelore, siç është e drejta e pronës. E drejta e pronës sanksionohet në nenin 41 të Kushtetutës
dhe nenin 1 të Protokollit 1, të Konventës Evropiane për Mbrojtjen e të Drejtave të Njeriut dhe
Lirive Themelore. Nga ana tjetër, ky cenim vjen për shkak të shkeljes së parimit kushtetues të
barazisë së shtetasve përpara ligjit. Pra, e drejta e pronës në këtë rast nuk cenohet për shkak të
ekzistencës së një të drejte të tillë në vetvete, por për shkak të dështimit të legjislatorit për tu
garantuar shtetasve një pritshmëri të njëjtë në situata pothuajse identike.
Sipas nenit 18 të Kushtetutës, të gjithë duhet të jenë të barabartë para ligjit. Kjo
dispozitë, në paragrafin e dytë, sanksionon ndalimin e diskriminimit mbi baza gjinore, racore,
feje, etnie, gjuhe, bindjeje politike, fetare e filozofike, gjendjeje ekonomike, arsimore, sociale ose
përkatësie prindërore, ndërsa paragrafi i tretë mishëron në vetvete kufizimin e kësaj të drejte,
sipas të cilit askush nuk mund të diskriminohet për shkaqet e përmendura në paragrafin e dytë,
nëse nuk ekziston një përligjje e arsyeshme dhe objektive. 16Barazia në ligj dhe para ligjit nuk do
të thotë që të ketë zgjidhje të njëllojta për individë ose kategori personash që janë në kushte
objektivisht të ndryshme. Barazia para ligjit dhe në ligj presupozon barazinë e individëve që
janë në kushte të barabarta, si dhe vetëm në raste përjashtimore dhe për shkaqe të arsyeshme e
objektive mund të përligjet trajtimi i ndryshëm i kategorive të caktuara që përfitojnë nga kjo e
drejtë.17
Cenimi i të drejtës së pronës, si pasojë e trajtimit diskriminues të subjekteve të ndryshme,
të cilët ndodhen në situata objektivisht të njëjta ose të ngjashme është trajtuar gjerësisht nga
Gjykata Evropiane e të Drejtave të Njeriut në jurisprudencën e saj. 18 Ndalimi i diskriminimit, i
cili parashikohet në Nenin 14 (të Konventës Evropiane për Mbrojtjen e të Drejtave të Njeriut dhe
Lirive Themelore – shënim i autorit), është një e drejtë themelore. Megjithatë, kjo dispozitë nuk
ka ekzistencë të pavarur, por mund të përdoret vetëm së bashku me të drejtat e tjera të
parashikuara në Konventë. Është interesante që zbatimi i Nenit 14 në çështjet që lidhen me
16
Vendimi nr. 11 datë 06.03.2014, i Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Shqipërisë.
17
Vendimet nr. 34, datë 20.12.2005; nr. 39, datë 16.10.2007; nr. 4, datë 12.02.2010, të Gjykatës Kushtetuese të
Republikës së Shqipërisë.
18
Vendimet e Gjykatës Evropiane të të Drejtave të Njeriut në çështjet Inze kundër Austrisë, Gaygusuz kundër
Austrisë, Pine Valley Developments Ltd dhe të tjerët kundër Irlandës, Chassagnou dhe të tjerë kundër Francës, Stec
kundër Mbretërisë së Bashkuar.

10
pronën mund të tejkalojë të drejtat e pronës, të cilat sipas Konventës, Shtetet Kontraktuese janë
të detyruara t’i garantojnë. Ai përfshin gjithashtu edhe të drejtat e pronës që shtetet vendosin
vullnetarisht për t’i zbatuar.19
Mbështetur në analizën e mësipërme, e drejta e pronës merr një karakter autonom, e
shqyrtuar në kombinim me trajtimin e pabarabartë (diskriminimin). Si rrjedhojë, hyn në
mbrojtjen e nenit 41 të Kushtetutës dhe nenin 1 të Protokollit 1, të Konventës Evropiane për
Mbrojtjen e të Drejtave të Njeriut dhe Lirive Themelore edhe një pritshmëri krejtësisht e
ligjshme, e cila do të përbënte pronë në kuptim të këtyre dispozitave, në rast se ligjvënësi do të
kishte bërë një trajtim të barabartë të subjekteve të cilët janë mbajtës të titujve të ndryshëm të
pronësisë.
Për sa u parashtrua më sipër, na mbetet të analizojmë nëse trajtimi diskriminues ka qenë i
përligjur dhe objektiv. Pikë së pari, arsyet e diskriminimit të renditura në paragrafin II të nenit 18
të Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë nuk janë një listë e mbyllur, por më tepër japin arsyet
kryesore për të cilat mund të ndodhë diskriminimi. Kjo jo vetëm është pranuar nga jurisprudenca
e Gjykatës Kushtetuese, por mbështetet edhe në përkufizimin e dhënë për ndalimin e
diskriminimit nga neni 14 i Konventës Evropiane për Mbrojtjen e të Drejtave të Njeriut dhe
Lirive Themelore si dhe neni 1 i Protokollit 12 të kësaj Konvente, të cilët përveç listës së
shkaqeve të diskriminimit përmendin edhe shkakun “tjetër”, duke e lënë të hapur shqyrtimin për
raste diskriminimi që nuk përfshihen në situatat klasike.
Gjykata Evropiane e të Drejtave të Njeriut, në disa raste, nenin 14 e ka zbatuar për
dallimet në trajtim që kanë të bëjnë vetëm me rrethanat faktike aktuale të një ankuesi, të cilat në
vetvete përcaktohen duke iu referuar ankesës për diskriminim. Këto përfshijnë diskriminimin
mes pronarëve të ndërtesave rezidenciale dhe atyre që nuk janë rezidenciale, pronarëve të
mëdhenj dhe të vegjël, mbajtësve të llojeve të ndryshme të lejeve të ndërtimit dhe qiramarrësve e
qiradhënësve privatë apo publikë. Gjithashtu edhe vendi ku banojnë njerëzit mund të bjerë
brenda nenit 14, duke qenë shkak për diskriminim.20
Diskriminimi ndërmjet mbajtësit të një veprimi juridik dhe atij të një titulli tjetër, të aftë
për të kaluar të drejtën e pronësisë, duke i bashkuar posedimin me mirëbesim prej dhjetë vjetësh,
nuk mbështetet në arsye të përligjura dhe objektive. Si veprimi juridik, i cili është një shfaqje e
ligjshme e vullnetit të personit fizik ose juridik, ashtu edhe çdo titull tjetër, si shprehje e vullnetit
të organit të pushtetit publik, synojnë të krijojnë marrëdhënien juridike të pronësisë. Të dyja janë
shfaqje vullneti dhe të dyja mund të preken nga vese, të cilat i bëjnë të pavlefshme. Megjithatë,
pavarësisht kësaj pavlefshmërie, ato kanë për qëllim të transferojnë të drejtën e pronësisë nga
njëri subjekt i së drejtës tek tjetri dhe të dyja krijojnë tek subjekti përfitues pritshmërinë legjitime
që ai do të behet pronar i pasurisë për të cilën është përfshirë në këtë marrëdhënie juridike, që
mund të jetë private (tek veprimi juridik) ose publike (tek akti i marrjes së tokës në pronësi).
Madje, tek aktet e nxjerra nga organet publike, sikurse janë aktet e marrjes së tokës në pronësi,
vendimet e komisioneve të kthimit dhe kompensimit të pronave ish pronarëve apo Agjencisë së
Kthimit dhe Kompensimi të Pronave, lejet e legalizimit, etj, pritshmëria është më e lartë, pasi
bëhet fjalë jo thjesht për vullnetin e një individi por vullnetin e një organi publik, i cili shfaqet në
aktin administrativ përkatës dhe që prezumohet më i përgjegjshëm në një marrëdhënie juridike.
Në të njëjtën kohë, neni 168/1 i Kodit Civil, në mënyrën si është formuluar, cenon edhe
lirinë e veprimtarisë ekonomike, e sanksionuar në nenin 11 të Kushtetutës. Kushtetuta, në nenin
19
Manualet e të drejtave të njeriut – E drejta e pronës, neni 1, i Protokollit 1, faqe 24 – 26.
20
Vendimet e Gjykatës Evropiane të të Drejtave të Njeriut në çështjet Spadea dhe Scalebrino kundër Italisë,
Chassagnou dhe të tjerët kundër Francës, Pine Valley Developments Ltd dhe të tjerët kundër Irlandës, Larkos
kundër Qipros, Moksal kundër Polonisë dhe Carson kundër Mbretërisë së Bashkuar.

11
11, pikat 1 dhe 3, parashikon se sistemi ekonomik bazohet në pronën private e publike si dhe në
ekonominë e tregut dhe në lirinë e veprimtarisë ekonomike, dhe se kufizimet e lirisë ekonomike
mund të bëhen vetëm me ligj, për një arsye të rëndësishme publike. Gjykata e ka interpretuar
gjerësisht konceptin e lirisë së veprimtarisë ekonomike të garantuar nga neni 11 i Kushtetutës.
Sipas saj, kjo liri nënkupton, kryesisht, të drejtën për të lidhur kontrata, individualisht ose
kolektivisht, lirisht dhe mbi bazën e vullnetit personal, të drejtën për të zgjedhur aktivitetin që
dëshiron të ushtrojë individi, të drejtën për të zgjedhur një punë sipas preferencës etj. Kjo liri
përfshin të gjitha të drejtat që lidhen me prodhimin, shpërndarjen ose konsumin e mallrave dhe
të shërbimeve. Liria e veprimtarisë ekonomike përmban në vetvete shumë të drejta dhe liri si:
liria e biznesit ose aftësia për të krijuar dhe mbyllur një sipërmarrje, liria e tregtisë ose mungesa
e barrierave lidhur me importimin dhe eksportimin e mallrave dhe shërbimeve, liria monetare si
masë për të garantuar qëndrueshmëri të çmimit, liria fiskale mbi të ardhurat qoftë individuale,
qoftë ndaj biznesit në mënyrë të veçantë, të drejtat e pronës si aftësi e individëve për të
grumbulluar, poseduar dhe disponuar sende, të lirë nga ndërhyrja e shtetit, liria e investimit dhe
qarkullimit të lirë të kapitaleve, veçanërisht kapitalit të huaj, liria financiare dhe pavarësia nga
kontrolli shtetëror, liria e punës për të ndërvepruar pa kufizime nga shteti.21
Nëpërmjet heqjes së mundësisë për tu njohur pronar të një poseduesi me mirëbesim mbi
dhjetë vjet të një sendi të paluajtshëm, i cili, në të njëjtën kohë, provon se është zotërues edhe i
një titulli të ndryshëm nga veprimi juridik, bën që ky send të mbetet jashtë qarkullimit civil, për
sa kohë nuk rivendikohet nga pronari i mëparshëm, të paktën deri në plotësimin e afatit njëzet
vjeçar që kërkon parashkrimi fitues pa titull. Për rrjedhojë, një pasuri e tillë e paluajtshme, duke
qenë jashtë qarkullimit civil, nuk mund të sjellë zhvillim të vetë saj dhe të ndikojë në zhvillimin
e përgjithshëm ekomomik si dhe nuk mund të jetë pjesë e transaksioneve të ndryshme, për sa
kohë poseduesi ka të drejta të cunguara mbi këtë pasuri. Sërish, për të gjitha argumentet që u
dhanë më lartë, një zgjedhje e tillë është diskriminuese nga ana e legjislatorit.
Në një situatë të tillë nuk gjenden arsye për një kufizim të ligjshëm të lirisë së
veprimtarisë ekonomike, sipas paragrafit III të nenit 11 dhe nenit 17 të Kushtetutës së
Republikës së Shqipërisë. Kufizimi është i ligjshëm deri në plotësimin e afatit dhjetë vjeçar,
sikurse veprohet në rast se individi është mbajtës i një veprimi juridik krahas posedimit me
mirëbesim gjatë këtij afati, dhe një kufizim i tillë është vendosur për të mbrojtur të drejtën e
pronësisë së subjektit që e humb atë si pasojë e pasivitetit në ushtrimin e tagrave të pronarit. Me
kalimin e këtij afati të pasivitetit të pronarit dhe ekzistencën e një titulli pronësie, nuk ekziston
më asnjë arsye e përligjur për këtë kufizim, ose ky kufizim nuk është më proporcional, duke
shkelur ndërkaq nenin 17 të Kushtetutës.

Konkluzione.

Në përfundim të kësaj analize, ritheksojmë se formulimi i bërë nenit 168/1 të Kodit Civil
nga ana e ligjvënësit nuk është një zgjidhje e ndërgjegjshme më tepër sesa një transpozim
mutatis mutandisi i kodeve apo ligjeve të mëparshme të periudhës së komunizmit, të cilat nuk
njihnin mënyra të tjera fitimi pronësie përveç atyre të parashikuara në ligjet që rregullonin
marrëdhëniet juridike civile. Duhet të mbajmë parasysh se Kodi Civil aktual ka hyrë në fuqi në
vitin 1994 dhe prej atëherë mënyrat e fitimit të pronësisë janë shtuar dhe nuk kufizohen vetëm
tek mënyrat klasike që parashikohen në këtë Kod.

21
Vendimet nr. 10, datë 19.03.2008; nr. 19, datë 09.07.2009; nr. 24, datë 24.07.2009 të Gjykatës Kushtetuese të
Republikës së Shqipërisë.

12
 Në kushtet kur nga ana e ligjvënësit nuk është ndërmarrë ndonjë hap për ta azhurnuar
Kodin Civil me zhvillimet përkatëse në fushën social – ekonomike, detyrë e gjykatave është për
të interpretuar dispozitat e këtij Kodi në përputhje me standardet aktuale të zhvillimit dhe në
frymën e Kushtetutës. Në të njëjtën kohë, detyrë e Gjykatës Kushtetuese është për të asistuar
ligjvënësin në të gjitha ato raste kur përmbajtja e dispozitave të Kodit Civil vjen në kundërshtim
me germën dhe frymën e Kushtetutës.
Një rast të tillë, në lidhje me nenin 168/1 të Kodit Civil, Gjykata Kushtetuese e kishte në
çështjen e iniciuar nga Gjykata e Rrethit Gjyqësor Fier, me vendimin nr. 9, datë 15.03.2016, për
pezullimin e gjykimit dhe dërgimin e çështjes përpara saj, për t’u shprehur në lidhje me
kushtetutshmërinë e kësaj dispozite. Megjithatë, për fat të keq, ajo e humbi këtë shans për të
sjellë legjislacionin civil në shinat e kushtetutshmërisë, pasi me vendimin nr. 90, datë 13.05.2016
Gjykata Kushtetuese vendosi mospranimin e kërkesës për shqyrtim në seancë plenare. Gjithsesi,
duke mos e shqyrtuar çështjen në themel, ky vendim nuk i heq mundësinë kësaj gjykate që në të
ardhmen, në kushtet e një kërkese të re, të shprehet për antikushtetutshmërinë e dispozitës në
fjalë, duke afirmuar sakaq edhe juridiksionin e saj për shfuqizimin intelektual të normës,
nëpërmjet kontrollit të kushtetutshmërisë së ometimit legjislativ.
-------------------------------------------------------

Literatura:

Akte normative
- Kushtetuta e Republikës së Shqipërisë;
- Konventa Evropiane për Mbrojtjen e të Drejtave të Njeriut dhe Lirive Themelore;
- Ligji nr. 7491, datë 29.04.1991 “Për Dispozitat kryesore Kushtetuese”;
- Kodi Civil i Republikës së Shqipërisë;
- Kodi Civil i Mbretërisë Shqiptare;
- Kodi Civil i Republikës Popullore Socialiste të Shqipërisë;
- Kodi Civil i Republikës së Italisë;
- Kodi Civil i Republikës së Francës;
- Kodi Civil i Republikës Federale të Gjermanisë;
- Ligji nr. 7501, datë 19.07.1991 “Për tokën”;
- Ligji nr. 7698, datë 15.04.1993 “Për kthimin dhe kompensimin e pronave ish pronarëve”
- Ligji nr. 9482, datë 03.04.2006 “Për legalizimin, urbanizimin dhe integrimin e
ndërtimeve pa leje”;
- Dekreti nr. 2083, datë 06.07.1955 “Mbi Pronësinë”.

Doktrinë
- Probleme të ometimit legjislativ në jurisprudencën kushtetuese, Raport i Përgjithshëm i
Kongresit XIV të Konferencës së Gjykatave Kushtetuese Evropiane, Vilnius 2008;
- Sokol Sadushi, Drejtësia Kushtetuese në Zhvillim, Trajtime Teorike dhe të Praktikës së
Gjykimit Kushtetues, Shtëpia Botuese ‘Toena’, Tiranë 2012;
- Manualet e të drejtave të njeriut, E drejta e pronës, neni 1 i Protokollit Nr. 1 të KEDNJ;
- Altin Shkurti, “Posedimi dhe mbrojtja e tij”, Disertacion për mbrojtjen e gradës
shkencore “Doktor”, Universiteti i Tiranës, Fakulteti i Drejtësisë, Departamenti i të
Drejtës Civile, Tiranë, Tetor 2015.

13
- Prof. Andrea Nathanaili, “Fitimi i pronesise me ane te posedimit”, Drejtesia Popullore nr.
4, e vitit 1956.

Jurisprudencë
- Vendimi nr. 9, datë 15.03.2016, i Gjykatës së Rrethit Gjyqësor Fier.
- Vendimi i Senatit të parë të Gjykatës Kushtetuese të Republikës Federale të Gjermanisë,
datë 11 Qershor 1958;
- Vendime të Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Shqipërisë: nr. 34, 24.12.2005; nr. 9,
datë 26.02.2007; nr. 36, datë 15.10.2007; nr. 39, datë 16.10.2007; nr. 10, datë
19.03.2008; nr. 24, datë 12.11.2008; nr. 19, datë 09.07.2009; nr. 24, datë 24.07.2009; nr.
4, datë 12.02.2010; nr. 31, datë 18.06.2010; nr. 43, datë 06.10.2011; nr. 52, datë
01.12.2011; nr. 11, datë 06.03.2014, nr. 4, datë 23.02.2016, nr. 43, datë 12.07.2016, nr.
90, datë 13.05.2016 (dhomë këshillimi);
- Vendime të Gjykatës Evropiane të të Drejtave të Njeriut në çështjet: Inze kundër
Austrisë; Gaygusuz kundër Austrisë; Pine Valley Developments Ltd dhe të tjerët kundër
Irlandës; Chassagnou dhe të tjerë kundër Francës; Stec kundër Mbretërisë së Bashkuar;
Spadea dhe Scalebrino kundër Italisë;Larkos kundër Qipros; Moksal kundër Polonisë;
Carson kundër Mbretërisë së Bashkuar.

14