A i ftfitjt AfJ

KARTA
e
KOMBEVE TE IÎASI1KUA11A
dhc
STATUTI
i
GJYKATËS NDËRKOMBËTARE

* .*,
; j, • •
r.C'i

J AN 2 <> IWJ
 Qëndra e informacionit
e Kombeve të Bashkuara

SHTËPIA BOTUESE «8 NËNTORI*

TIRANË, 1987
 HYRJE

Karta e Kombeve le Bashkuara u

nënshkrua më 26 qershor 1945 në San-
-Francisko, në fund të punimeve të
Konferencës se Kombeve të Bashkuara
për Organizatën Ndërkombëtare dhe
hyri në fuqi më 24 tetor 1945. Statuti
i Gjykatës Ndcrkombëtare ëshlë pjesë
përbërëse e Karlës.
Amendamentet e Neneve 23, 27 dhe
61 të Kartës u miratuan nga Asambleja
e Përgjithshme më 17 dhjetor 19G3 dhe
hynë në fuqi më 31 gusht 19C5. Një
amendament tjetër i Nenit Cl u mira-
tua nga Asambleja e Përgjithshme më
20 dhjetor 1971 dhe hyri në fuqi më
24 shtator 1973. Një amendament i Ne­
nit 109, që u miratua nga Asambleja
e Përgjithshme më 20 dhjetor 1965, hyri
në fuqi më 12 qershor 1968.
Amendamenti i Nenit 23 e çon nu-
mrin e anëtarëve të Këshillit të Sigu-
rimit nga njëmbëdhjetë në pesëmbë-
dhjetë. Amendamenti i Nenit 27 për-
cakton se vendimet e Këshillit të Sigu-
rimit për çështje procédure merren me

3
votât pro të nëntë (më përpara shtatë)
anëtarëve dhe se vendimet e tij për të
gjitha çështjet e tjera merren me vo­
tât pro të nëntë (më përpara shtatë)
prej anëtarëve të tij duke përfshirë
edhe votât e të pesë anëtarëve të për-
hershëm itë Këshillit të Sigurimit.
Amendamenti i Nenit 61, që hyri në
fuqi më 31 gusht 1965, e çoi numrin
e anëtarëve të Këshillit Ekonomik e
Shoqëror nga tetëmbëdhjetë në njëzet e
shtatë. Amendamenti tjetër i këtij Neni,
që hyri në fuqi më 24 shtator 1973, e
çoi numrin e anëtarëve të Këshillit nga
njëzet e shtatë në pesëdhjetë e katër.
Amendamenti i Nenit 109, që ka të
bëjë me paragrafin 1 të këtij Neni, për-
cakton se një Konferencë e Përgjith-
shme e shteteve anëtare për rishikimin
e Kartës mund të mblidhet në datën
dhe vendin që do të caktohet me votim
nga Asambleja e Përgjithshme, me shu-
micën e dy të tretave dhe me një votë
të nëntë (më përpara shtatë) prej ci-
litdo nga anëtarët e Këshillit të Sigu­
rimit. Paragrafi 3 i Nenit 109, që ka
të bëjë me çështjen e mundësisë së

4
Ihirrjes së një konference për rishi-
kimin c Kartës, gjatë sesionit të 10-të
të zakonshëm të Asamblesë së Për-
gjithshme, ka mbctur në formën e vet
të mëparshme, megjithëse përcakton
me «volën e shtatë prej cilitdo ngn
anëtarët e Këshillit të Sigurimit», mcqë
Asnmbleja e Përgjithshme dhe Këshilli
i Sigurimit e kanë zbatuar këtë para-
grnf në sesionin e 10-të të zakonshëm
të Asamblesë në 1055.

S
 KARTA E KOMBEVE
TË BASIIKUARA

NE, POPUJT E
KOMBEVE TË BASHKUARA,
TË VENDOSUR

t'i ruajmë brezat e ardhshëm nga

murtaja e luftës, që dy herë gjatë
një jete njeriu i ka shkaktuar njerë-
zimit vuajtje të papërshkrueshme,
të shpallim përsëri besimin tonë në
të drejtat themelore të njeriut, në
dinjitetin dhe vlerën e personali-
tetit të tij, në barazinë e të drejtave
midis burrit dhe gruas si edhe mi­
dis kombeve të mëdha e të vogla,
të krijojmë kushtet e domosdoshme
për ruajtjen e drejtësisë dhe respek-
timin e detyrimeve të lindura nga
traktatet dhe burimet e tjera të së
drejtës ndërkombëtare,
të nxisim përparimin shoqëror dhe
të krijojmë kushte jetese më të mira
në liri më të madhe.

7
DUE PËR KËTO QËLLIME

të jemi tolerantë dhe të jetojmë ne

paqe me njëri-tjetrin në frymën e
fqinjësisë së mirë,
të bashkojmë forçat tona për ruaj-
tjen e paqes dhe të sigurimit ndër-
kombëtar,
të pranojmë parime dhe të vendosim
metoda që të garantojnë se nuk do
të përdoret força e armëve, përveç
se kur këtë e kërkon interesi i për-
bashkët,
të shfrytëzojmë institucionet ndër-
kombëtare për të nxitur përparimin
ekonomik dhe shoqëror të të gjithë
popujve.

KEM1 VENDOSUR TË DËJMË

PËRPJEKJE TË PËRBASHKËTA
PËR TË PËRMBVSHUR KËTO
QËLLIME
Si rrjedhim, qeveritë tona përkatëse,
nëpërmjet përfaqësuesve të tyre të

8
mbledhur ne qytetin e San-Francis-
kos dhe të pajisur me fuqi te plota,
që u gjetën në rregull dhe në for-
mën e duhur, miratuan këtë Kartë të
Kombeve të Bashkuara dhe nëpër-
mjet kësaj krijojnë një organizatë
ndërkombëtare që do të marrë em-
rin e Kombeve të Bashkuara.

9
 KREU I

QËLLIMET E PARIMET
Neni 1
Qëllimet e Kombeve të Bashkuara
janë këto që vijojnë:
1. Të ruajnë paqen dhe sigurimin
ndërkombëtar dhe, për këtë qëllim, të
marrin masa kolektive të efektshme për
të parandaluar dhe larguar rreziqet që
kërcënojnë paqen, për të ndaluar çdo
akt agresioni ose prishjeje tjetër të pa-
qes, dhe të realizojnë me mjete paqë-
sore, në përputhje me parimet e drej-
tësisë dhe të së drejtës ndërkombëtare,
rregullimin ose zgjidhjen e mosmarrë-
veshjeve ose të situatave të karakterit
ndërkombëtar që mund të çojnë në
prishjen e paqes;
2. Të zhvillojnë midis kombeve ma-
rrëdhënie miqësore të mbështetura në
respektimin e parimit të barazisë së të
drejtave të popujve dhe të së drejtës
së tyre për vetëvendosje dhe të marrin
çdo masë tjetër që mund të forcojë pa­
qen në botë;
3. Të zhvillojnë bashkëpunimin ndër-
11
kombëtar duke zgjidhur problème!
ndërkombëtare të karakterit ekonomik,
shoqëror, kulturor ose humanitar, duke
nxitur dhe përkrahur respektimin e
të drejtave të njeriut dhe të lirive the-
metore për të gjithë pa dallim race,
seksi, gjuhe ose feje;
4. Të jenë një qendër për të bashkë-
renditur përpjekjet e kombeve për arri-
tjen e këtyre qëllimeve të përbashkëta.

Neni 2
Organizata e Kombeve të Bashkuara
dhe Anëtarët e saj, për arritjen e që­
llimeve të përmendura në Nenin 1,
duhet të veprojnë në përputhje me
parimet që vijojnë:
1. Organizata është bazuar në pari-
min e barazlsë sovrane të të gjithë
Anëtarëve të saj.
2. Anëtarët e Organizatës, me qëllim
që t'u sigurojnë të gjithëve gëzimin e
të drejtave dhe të mirave që rrjedhin
nga cilësia e tyre si Anëtarë, duhet të
përmbushin me mirëbesim detyrimet
që kanë marrë përsipër në .bazë të kë-
saj Karte.

12
 3. Anëtarët e Organizatës i zgjidhin
mosmarrëveshjet e tyre ndërkombëtare
me mjete paqësore, në mënyrë që të
mos vihen në rrezik as paqja e sigurimi
ndërkombëtar, as drejtësia.
4. Në marrëdhëniet e tyre ndërkom­
bëtare Anëtarët e Organizatës heqin
dorë nga kërcënimi ose përdorimi i for­
cés, qoftë kundër tërësisë tokësore ose
pavarësisë politike të cilitdo shteti, qo­
ftë në çdo mënyrë tjetër të papajluc-
shme me qëllimet e Kombeve të Ba-
shkuara.
5. Anëtarët e Organizatës i japin kë-
saj ndihmë të plotë në çdo veprim
që ajo ndërmerr në përputhje me dis-
pozitat e kësaj Karte dhe nuk i japin
ndihmë një shteti, kundër të cilit Or-
ganizata ndërmerr një veprim para-
ndalues ose detyrues.
6. Organizata vepron në mcnyrë të
tillë që shtetet, të ciiat nuk janë Anë-
tare të Kombeve të Bashkuara, të ve-
projnë në përputhje me këto parime në
masën e nevojshme për ruajtjen e paqcs
dhe të sigurimit ndërkombëtar.
7. Asnjë dispozitë e kësaj Karte nuk
i autorizon Kombct e Bashkuara të
13
ndërhyjnë në çështje që i përkasin
kryesisht juridiksionit kombëtar të një
shteti, as nuk i detyron Anëtarët të
ngrenë çështje të kësaj natyre, për t'i
zgjidhur sipas mënyrës së pàrashikuar
në këtë Kartë. Megjithatë, ky parim
nuk cënon aspak zbatimin e masave
detyruese të parashikuara ne Kreun
VII.

KREU N

ANËTARËT

Ncni 3

Anëtarët themelues të Kombeve të

Bashkuara janë shtete që, pasi kanë
marrë pjesë në Konferencën e Kom­
beve të Bashkuara për Organizatën
Ndërkombëtare në San-Francisko, ose
pasl kanë nënshkruar më parë Dekla-
ratën e Kombeve të Bashkuara të
datës 1 janar 1942, nënshkruajnë këtë
Kartë dhe e ratifikojnë atë rig për-
puthje me Nenln UO,

H
 Neni 4

1. Anëtarë të Kombeve të Bashkuara

mund të bëhen të gjitha shtetei e tjera
paqedashëse që pranojnë detyrimet e
kësaj Karte dhe që, sipas gjykimit të
Organizatës, janë të afla dhe të gai-
shme t'i përmbushin alo.
2. Pranimi i çdo shteti që i përmbush
këto kushte si Anëtar i Kombeve të
Bashkuara bëhet me vendim të Asam-
bîesë së Përgjithshme me rekomandi-
min e Këshillit të Sigurimit.

Neni 5

Asambleja e Përgjithshme, me reko-

mandimin e Këshillit të Sigurimit,
mund të pezullojë një Anëtar të Kom­
beve të Bashkuara, kundër të cilit është
ndërmarrë një veprim parandalues ose
detyrues nga Këshilli i Sigurimit, nga
ushtrimi i të drejtave dhe privilegjeve
që i takojnë si Anëtar. Ushtrimi l kë-
tyre të drejtave dhe privilegjeve mund
të rivendoset nga Këshilli i Sigurimit.

15
 Neni 6
Asambleja e Përgjithshme, me reko-
mandimin e Këshillit të Sigurimit,
mund të përjashtojë nga Organizata
një Anëtar të saj që shkel vazhdimisht
parimet e shpallura rië këtë Kartë.

KREU M

ORGANET
Neni 7
1. SI organe kryesore të Organizalës
së Kombeve të Bashkuara krljohen:
një Asamble e Përgjithshme, një Kë-
shill Sigurimi, një Këshill Ekonomik
dhe Shoqëror, një Këshill Kujdestarie,
një Gjykatë Ndërkombëtare dhe një
Sekretariat.
2. Po të paraqitet nevoja, në përputh-
je me këtë Kartë mund të krijohen
organe ndihmëse.
Neni 8
Organizata nuk vendos asnjë kufizim
përsa i përket zgjedhjes së burrave dhe
grave, për të ushtruar në çfarëdo cilë-

1«
sie dhe në kushte të barabarta të gjitha
funksionet në organet e saj krycsorc
dhe ndihmëse.

KREU IV

ASAMBLEJA E PËRGJITHSHME
Përbërja
Neni 9
1. Asamblcja e Pcrgjithshme përbë-
hct nga të gjithë Anëtarët e Kombeve
të Bashkuara.
2. Çdo Anëtar nuk mund të kctë më
shumë se 5 përfaqësues në Asamblenë
e Përgjithshme.

Funksionet dhe pushtctet

Neni 10
Asambleja e Përgjithshme mund të
diskutojë çdo çështje ose problem që
hyn në kuadrin e kësaj Karte, ose që
ka të bëjë me pushtetet dhe funksionet
e cilitdo organi të parashikuar në këtë

2 — 9 17
Kartë dhe, me përjashtim te dispozi-
tave të Nenit 12, të bëjë, për këto çë-
shtje ose problème, rekomandime për
Anëtarët e Organizatës së Kombeve të
Bashkuara, për Këshillin e Sigurimit
ose për Anëtarët e Organizatës dhe
Këshillin e Sigurimit.

Neni 11
1. Asambleja e Përgjithshme mund
të shqyrtojë parimet e përgjithshme të
bashkëpunimit për ruajtjen e paqes dhe
të sigurimit ndërkombëtar, duke për-
fshirë edhe parimet që kanë të bëjnë
me çarmatimin dhe rregullimin e arma-
timeve dhe, në bazë të këtyre parimeve,
t'u bëjë rekomandime qottë Anëtarëve
të Organizatës, qottë Këshillit të Sigu­
rimit, qottë Anëtarëve të Organizatës
dhe Këshillit të Sigurimit.
2. Asambleja e Përgjithshme mund
të diskutojë të gjitha çështjet që kanë
të bëjnë me ruajtjen e paqes dhe të si­
gurimit ndërkombëtar dhe që ngrihen
aty prej cilitdo nga Anëtarët e Kombe­
ve të Bashkuara ose nga Këshilli i Si­
gurimit, ose nga një shtet që nuk
18
është Anëtar i Organizatës, sipas dispo-
zitave të paragrafit 2 të Nenit 35, dhe
me përjashtimin e parashikuar në Ne-
nin 12, për të gjitha çështjet e kësaj
natyre t'a bëjë rekomandime qoftë
shtetit, ose shteteve të Interesuara, qof­
të Këshillit të Sigurimit, qoftë shteteve
dhe Këshillit të Sigurimit. Çdo çësht-
je të kësaj natyre, që kërkon ndërma-
rrjen e një veprimi, Asambleja e Për-
gjithshme, para ose pas diskutimit, ia
kalon Këshillit të Sigurimit.
3. Asambleja e Përgjithshme mund
të tërheqë vëmendjen e Këshillit të Si­
gurimit mbi gjendjet që mund të kri-
jojnë rrezik për paqen dhe sigurimin
ndërkombëtar.
4. Pushtetet e Asamblesë së Përgjith­
shme të përmendura në këtë Nen nuk
kufizojnë shtrirjen e përgjithshme të
Nenit 10.
Neni 12

1. Për sa kohë që në lidhje me një

mosmarrëveshje ose gjendje të çfarë-
doshme Këshilli 1 Sigurimit kryen
funksionet që i përkasin në bazë të kc-

19
saj Karte, Asambleja e Përgjithshme
nuk duhet të bëjë asnjë rekomandim
për këtë mosmarrëveshje ose gjëndje,
përveç rastit kur Këshilli i Sigurimit
ia kërkon vetë këtë.
2. Sekretari i Përgjithshëm, me pël-
qimin e Këshillit të Sigurimit, vë në
dijeni Asamblenë e Përgjithshme gjatë
çdo sesloni për çështjet që kanë të bëjnë
me ruajtjen e paqes dhe të sigurimit
ndërkombëtar, me të cilat merret
Këshilli i Sigurimit; gjithashtu ai njof-
ton Asamblenë e Përgjithshme ose, në
qoftë se Asambleja nuk është mble-
dhur, Anëtarët e Organizatës, sapo Kë­
shilli i Sigurimit nuk merret më me
këto çështje.

Neni 13

1. Asambleja e Përgjithshme nis stu-

dime dhe bën rekomandime me që-
llim që:
a. të zhvillojë bashkëpunimin ndër­
kombëtar në fushën politike dhe
të inkurajojë zhvillimin progresiv
të sê drejtës ndërkombëtare dhe
kodifikimin e saj;
20
 b. të zhvillojë bashkëpunimin ndër-
kombëtar në fushën ekonomike,
shoqërore, kulturore, arsimore dhe
shëndetësore, dhe të ndihmojë që
të gjithë, pa dallim race, seksi, gju-
he dhe feje, të gëzojnë të drejtat
e njeriut dhe liritë themelore.
2. Përgjegjësitë, lunksionet dhe push-
tetet e tjera të Asamblesë së Përgjith-
shme, në lidhje me çështjet e përmen-
dura në paragrnfin l(b) të lartpërmen-
dur, shtjellohen në Kreun IX dhe X.

Neni 14

Me përjashtim të dispozitave të Ne-

nit 12, Asambleja e Përgjithshme mund
të rekomandojë masa për të siguruar
rregullimin paqësor të çdo gjëndjeje, ci-
lado qoftë prejardhja e saj, që asaj i
duket që dëmton të mirën e përgjith­
shme ose rrezikon marrëdhëniet miqë-
sore midis kombeve, duke përfshirë
edhe gjëndjet që lindin nga shkelja e
dispozitave të kësaj Karte, ku shtje­
llohen qëllimet dhe parimet e Kom­
beve të Bashkuara.

21
 Neni 15
1. Asambleja e Përgjithshme mcrt
dhe shqyrton raporiet vjetore dhe ra-
portet e posaçme të Këshillit të Sigu-
rimit. Këto raporte përmbajnë për-
shkrimin e masave që Këshilli i Sigu-
rimit ka vendosur të marrë ose ka ma­
rre për ruajtjen e paqes dhe të sigu-
rimit ndërkombëtar.
2. Asambleja e Përgjithshme merr
dhe shqyrton raporte nga organe të tje-
ra të Organizatës.

Neni 16
Përsa i përket sistemit ndërkombëtar
të kujdestarisë, Asambleja e Përgjith­
shme kryen funksionet që i takojnë në
bazë të Kreut XII dhe XIII; midis
të tjerash, ajo miraton marvëvcshjet e
kujdestarisë për zonat që nuk përcak-
tohen si zona strategjike.

Neni 17
1. Asambleja e Përgjithshme shqyr­
ton dhe miraton buxhetin e Organiza­
tës.
22
 2. Shpenzimet e Organizatës përbaild-
hen nga Anëtarët sipas ndarjes së cak-
tuar nga Asambleja e Përgjithshme.
3. Asambleja e Përgjithshme shqyr-
ton dhe miraton të gjitha marrëveshjet
financiare dhe buxhetore me inslilu-
cionet e speeializuara që përmenden në
Nenin 57 dhe shqyrton buxhetet admi­
nistrative të institucioneve të lartpër-
mendura për t'u bërë atyre rekoman-
dime.

Votimi
Neni 13
1. Çdo Anëtar i Asamblesë së Për­
gjithshme ka një vote.
2. Vendimet e Asamblesë së Përgjith­
shme për çështje të rëndësishme me-
rren me shumicën e dy të tretave të
anëtarëve të pranishëm dhe votues.
Konsiderohen çështje të rëndësishme:
rekomandimet për ruajtjen e paqes dhe
të sigurimit ndërkombëtar, zgjedhja e
anëtarëve jo të pcrhershëm të Këshillit
të Sigurimit, zgjedhja e anëtarëve të Kë­
shillit Ekonomik e Shoqëror, zgjedhja

23
c anëtarëve të Këshiilit të Kujdestarisë
në bazë të paragratit 1 (c) të Nenit
Ut», pranimi i Anëtarëve të rinj në Or-
ganizatë, pczullimi i të drejtave dhe
privilegjeve të Anëtarëve, përjashtimi
i Anëtarëve, çështjet e lidhura me funk-
sionimin e sistemit të kujdestarisë dhe
çështjet buxhetore.
3. Vendimet për çështje të tjera, duke
përtshirë përcaktimin e kategorive të
reja të çështjeve që zgjidhen me shu-
micën e dy të trelave, merren me
shumicën e anëtarëve të pranishëm dhe
votues.
Neni 19

Një anëtar i Kombeve të Bashkuara,

që është prapa me pagimin e kontributit
të vet në shpenzimet e Organizatës, nuk
mund të marrë pjesë në votimet e Asa-
mblesë së Përgjithshme në qoftë se
shuma që i ka mbetur pa paguar është
e barabartë ose më e madhe se kontri-
buti që ai duhet të japë për dy vite të
lcaluara të piota. Megjithatë, Asambleja
e Përgjithshme mund të autorizojë një
Anëtar të marrë pjesë në votimet, në

24
qoftë se ajo konstaton se mospagiml
vjen nga rrethana që nuk varen nga
vullneti i tij.

Procetlura

Neni 20
Asambleja e Përgjithshme mban një
sesion vjetor të zakonshëm dhe, kur e
kërkojnë rrethanat, sesione të jashtë-
zakonshme. Këto të fundit mblidhen
nga Sekretari i Përgjithshëm me kër-
kesën e Këshillit të Sigurimit, ose të
shumicës së Anëtarëve të Kombeve të
Bashkuara.

Neni 21
Asambleja e Përgjithshme miraton
rregulloren e vet të brendshme. Ajo
emëron Kryetarin e vet për çdo sesion.

Neni 22
Asambleja e Përgjithshme mund të
krijojë organe ndihmëse që duhen për
ushtrimln e funksioneve të veta.

25
 KREU V

KliSIIILLI I SIGURIMIT
Përbërja
Neni 23
1. Këshilli I Sigurimit përbëhet nga
pesëmbëdhjetë Anëtarë te Organizatës.
Republika e Kinës, Franca, Bashkimi i
Uepublikave Socialiste Sovjetike, Mbre-
tëria e Bashkuar e Britanisë së Madhe
dhe e Irlandës së Veriut dhe Shtetet e
Bashkuara të Amerikës janë anëtarë të
përhershëm të Këshillit të Sigurimit.
Dhjetë Anëtarë të tjerë të Organizatës
zgjidhen si anëtarë jo të përhershëm të
Këshillit të Sigurimit nga Asambleja
e Përgjithshmo, që merr posaçërisht pa-
rasysh, në radhë të parë, kontributin
e Anëtarëve të Organizatës në ruajtjen
e paqes dhe të sigurimit ndërkombëtar
dhe në qëllimet e tjera të Organizatës,
si edhe një ndarje të drejtë gjeografike.
2. Anëtarët jo të përhershëm të Kë­
shillit të Sigurimit zgjidhen për një
periudhë prej dy vjetësh. Kur të bëhet
zgjedhja e parë e anëtarëve jo të për-

26
hershëm, pasi numri i anëtarëve të
Këshillit të Sigurimit të shtohet nga
njëmbëdhjetë në pesëmbëdhjetë, dy nga
të katër anëtarët plotësues zgjidhen
për një periudhë prej një viti. Anëtarët
që dalin nuk mund të rizgjidhen me-
njëherë.
3. Çdo anëtar i Këshillit të Sigurimit
ka një përfaqësues në këtë Këshill.

Funksionet dhe pushtetet

Neni 24
1. Për të siguruar punën e shpejtë
dhe të efektshme të Organizatës, Anë­
tarët e saj ngarkojnë Këshillin e Sigu­
rimit me përgjegjësinë kryesore për
ruajtjen e paqes e të sigurimit ndër-
kombëtar dhe pranojnë se, duke kryer
detyrat që rrjedhin nga kjo përgjegjë-
si, Këshilli i Sigurimit vepron në emër
të tyre.
2. Në kryerjen e këtyre detyrave
Këshilli i Sigurimit vepron sipas qëlli-
meve dhe parimeve të Kombeve të
Bashkuara. Pushtetet e posaçme që 1 je-
pen Këshillit të Sigurimit, për t'ia bërë

27
te mundur kryerjen e detyrave te lait-
përmendura, përcaktohen në Kreun VI,
VII, VIII dhe XII.
3. Këshilli i Sigurimit i paraqet për
shqyrtim Asamblesë së Përgjithshme
raporte vjetore dhe, kur është nevoja,
raporte të posaçme.

Neni 25
Anëtarët e Organizatës bien dakord
që të pranojnë dhe të zbatojnë vendl-
met e Këshillit të Sigurimlt sipas kësa}
Karte.
Neni 26
Për të ndihmuar vendosjen dhe ru-
ajtjen e paqes dhe të sigurimit ndër-
kombëtar, duke caktuar për armatimet
sa më pak që të jetë e mundur nga bu-
rimet njerëzore dhe ekonomike të bo­
tes, Këshilli 1 Sigurimit ngarkohet, me
ndihmën e Shtatmadhorisë që para-
shikohet në Nenin 47, të hartojë pla­
ne që do t'u paraqiten Anëtarëve
të Organizatës, për të vendosur një
sistem për rregullimin e armati-
meve.

28
Votimi
Neni 27

1. Çdo anëtar i Këshillit të Siguri-

mit ka një votë.
2. Vendimet e Këshillit të Siguri-
mit për çështje të procédures merren
me votën pro të të nëntë anëtarëve.
3. Vendimet e Këshillit të Sigurimit
për të gjitha çështjet e tjera merren me
votën pro të nëntë anëtarëve të tij, ne
të cilën përfshihen votât e të gjithë
anëtarëve të përhershcm, duke pasur
parasysh që, në vendimet e marra në
bazë të Kreut VI dhe të paragralil
3 të Nenit 52, pala në një mosmarrë-
veshje abstcnon nga votimi.

Proccdura

Neni 28

1. Këshilli i Sigurimit ndcrtohet në

mënyrë që të mund të ushtrojë funk-
sionet e veta vazhdimisht. Për këtë që-
llim, çdo anëtar i Këshillit të Sigurimit

29
duhet të ketë në çdo kohë një përfaqë-
sues në selinë e Organizatës.
2. Këshilli i Sigurimit mban mble-
dhje të herëpashershme, në të cilat, ci-
lido nga anëtarët e tij, në rast se dëshi-
ron, mtrnd të përfaqësohet nga një anë-
tar i qeverisë së vet ose nga ndonjë
tjetër përfaqësues i emëruar posaçë-
risht.
3. Përveç selisë së Organizatës, Kë­
shilli i Sigurimit mund të mbajë mble-
dhje në çdo vend tjetër, që ai mendon
se mund të ndihmojë kryerjen e dcly-
rave të tij.

Neni 29

Këshilli i Sigurimit mund të krijojë

organe ndihmëse që i nevojiten për ush-
trimin e funksioneve të veta.

Neni 30

Këshilli i Sigurimit vendos rregu-

lloren e vet të brendshme, në të cilën

30
përcakton mënyrën e emërimit të Krye-
tarit të vet.

Neni 31

Çdo Anëtar i Organizatës që nuk

është anëtar i Këshillit të Sigurimit
mund të marrë pjesë, pa të drejtë vote,
në shqyrtimin e çdo çështjeje që shtro-
het në Këshillin e Sigurimit, sa herë që
ky i fundit mendon se interesat e këtij
Anëtari preken në mënyrë të veçanlë.

Neni 32

Çdo Anëtar i Kombeve të Bashkua-

ra që nuk është anëtar i Këshillit të Si­
gurimit, ose çdo shtet që nuk është Anë­
tar i Kombeve të Bashkuara, në qoftë
se është palë në një mosmarrëveshje të
shqyrtuar në Këshillin e Sigurimit, fto-
het të marrë pjesë, pa të drejtë vote,
në shqyrtimin e çështjes së lidhur me
këtë mosmarrëveshje. Këshilli i Sigu­
rimit përcakton kushtet që ai i mendon
të drejta për pjesëmarrjen e një.shte-
ti që nuk është Anëtar i Organizatës.

31
 KREU VI

RREGULLIMI PAQËSOR I
MOSMARRËVESHJEVE

Neni 33
il. Palët e një mosmarrëveshjeje,
zgjatja e së cilës mund të rrezikojë ru-
ajtjen e paqes dhe të sigurimit ndërko-
mbëtar, duhet të kërkojnë zgjidhjen e
saj, në radhë të parë, me rrugën e bise-
dimeve, të hetimeve, të ndërmjetësimit.
të pajtimit, të arbitrazhit, të gjyqit, të
organizmave ose marrëveshjeve rajo-
nale, ose të mjeteve të tjera paqësore që
mund të zgjedhin vetë.
2. KëshilH i Sigurimit, në qoftë se e
sheh të nevojshme, i fton palët të zgji-
dhin mosmarrëveshjen e tyre me këto
mjete.

Nenl 34

Këshilli i Sigurimit mund të zhvi-

llojë hetime për çdo mosmarrëveshje
ose gjendje tjetër që mund të krijojë
përçarje midis kombeve ose të lindë

33
mosmarrëveshje, me qëilim që të shohë
se mos vazhdimi i kësaj mosmarrëvesh-
jeje ose kësaj gjendjeje mund të rrezi-
kojë ruajtjen e paqes dhe të sigurimit
ndërkombëtar.

Nent 35
t. Çdo Anëtar i Organi/.atcs mund
të tërherjë vcmenijon e Këshiilil të "i-
Rurimit ose të Asamblesë së Përgjith-
shme mbi një mosmarrëveshje ose
gjendje të ltojit që pire^hikohet ne Ne-
nin 31.
2. Një shtet, që nuk është Anëtar i
Organizatës, mund të tërheqë vëmcnd-
jen e Këshillit të Sigurimit ose të
Asamblesë së Përgjithshme për çdo
mosmarrëveshje në të cilën është paie
e interesuar, me kusht që të pranojë
paraprakisht për zgjidhjen e kësaj mos-
marrëveshjeje detyrimet e zgjidhjes pa-
qësore të parashikuara në këtë Kartë.
3. Aktet e Asamblesë së Përgjith­
shme, lidhur me çështjet që 1 paraqiten
në bazë të këtij Neni, u nënshtrohen
dispezitave të Neneve II dhe 12.
3— 9 33
 Ncni 36
1. Në çi'.o çast ië /.hvilllmit lë një
mosmanëvcshjcje le llojit le pënncn-
dur ne Nenin 33 ose lë një gjcndjcjc të
ngjashme, Këshilli i Sigurimit mund të
rckomandojc procedura dhe mclotla të
përshtatshme zgjidhjejc.
2. Këshilli i Sigurimit duhet të ma-
rrë parasysh të gjitha procedurat o
adoptuara deri atëherë nga palet për
zgjidhjcn e kësaj mosmnrrëvcshjeje.
3. Duke bëi'ë rekomandimet e para-
shikuara në këtë Non, Këshilli i Sigu­
rimit duhet gjithashtu të ketë parasysh
faktin se, në përgjilhcsi, mosmarreve-
shjet e llojit juridik palet duhet t'i
ngrenë në Gjykatën Ndërkombëtare,
sipas dispozitavo të Statutit të Gjy-
katës.
Neni 37
l. Në qoflë se palët e një mosma-
rrëveshjeje te llojit të përmendur në
Nenin 33 nuk arrijnë ta zgjidhin këtë
me mjetet c përmendura në Nenin në
fjalë, ato e shtrojnë këtë para Kcshillit
të Sigurimit.

34
 2. Në qoflë se Kcshilli i Sigurimit
menclon se zgjatja e një mosmarrëvesh-
jeje mund të rrezikojë ruajtjen e paqes
dhe të sigurimit ndërkombëtar, ai ven-
dos nëse duhet të veprojë në zbatim të
Nenit 36 ose të rekomandojë kushte
zgjidhjeje që ai i sheh të përshtatshme.

Neni 33
Pa shkelur dispozitat e Neneve 33
dhe 37, Këshilii i Sigurimit, në qoftë se
të gjitha palët e një mosmarrëveshjeje e
kcrkojnë, mund t'u bëjë rekomandime
këlyre të fundit për zgjidhjen paqcsore
të kësaj mosmarrëveshjeje.

KREU vn

VEPRIME NË RAST TË RREZIKIMIT

TË PAQES, TË PRISHJES SË PAQES
DHE TË KRYERJES SË NJË AKTI
AGRESIONI

Neni 39
Këshilli i Sigurimit konstaton fak-
tin e rrezikimit të paqes, të prishjes së

35
paqes dhe të kryerjes së një akti agre-
sioni dhe bën rekomandime ose vendes
për masat që duhen marrë në bazë të
Neneve 41 dhe 42 për ruajtjen ose ri-
vendosjen e paqes dhe të sigurimit ndër-
kombëtar.

Neni 40

Me qëllim që të ndalohet keqësimi

i gjendjes, Këshilli i Sigurimit, para se
të bëjë rekomandimet ose të vendosë
për masat që duhen marrë në bazë të
Nenit 39, mund t'i îtojë palet e intere-
suara që t'u përmbahen masave të per-
kohshme që ai i gjykon të nevojshrnc
ose të dëshirueshme. Këto masa nuk
cenojnë të drejtat, pretendimet ose që-
ndrimin e palëve të interesuara. Në
rast moszbatimi të tyre, Këshilli i Sigu­
rimit e merr këtë parasysh.

Neni 41

Këshilli 1 Sigurimit mund të caktojë

masat që duhen marrë, pa përfshirë

36
përdorimin e forcave të armatosura, për
zbatimin e vendimeve të tij dhe u bën
thirrje Anëtarëve të Kombeve të Bash-
kuara që t'i zbatojnë këto masa. Në to
përfshihen ndërprerja e plotë ose e
pjesshme e marrëdhënieve ekonomike,
e komunikacioneve hekurudhore, deta-
re, ajrore, postare, telegrafike e radio-
fonike dhe me mjçte të tjera ndërlidh-
jeje, si dhe prerja e marrëdhënieve di-
plomatike.

Aleni 42

Në qoftë se Këshilli i Sigurimit men-

don se masat e parashikuara në Nenin
41 janë ose dalin të pamjaftueshme, ai
mund të ndërmarrë veprime me anë të
forcave ushtarake ajrore, detare ose tokë-
sore, sipas nevojës, për ruajtjen oseri-
vendosjen e paqes dhe të sigurimit ndër-
kombëtar. Në këto veprime përfshihen
demonstrime force, bllokada dhe vepri­
me të tjera që kryhen me anë të forcave
ushtarake ajrore, detare ose tokësore të
Anëtarëve të Kombeve të Bashkuara.

37
 Nenl 43

1. Të gjithë Anëtarët e Kombeve le

Bashkuara, me qëllim që të ndihmojne
për ruajtjen e paqes dhe të sigurimit
ndërkombëtar, marrin përsipër të vëné
ne dispozicion të Këshillit të Sigurimit.
me kërkesën e tij dhe sipas një marrë-
veshjeje ose marrëveshjeve të posaçme,
força të armatosura, ndihma dhe khtc-
si, duke përfshirë të drejtën e kaliinit,
që janë të nevojshme për ruajtjen e
paqes dhe të sigurimit ndërkombëtar.
2. Ne marrëveshjen ose marrëvesh-
jet e lartpërmendura caktohet numri
dhe lloji i forcave, shkalla e gatishmë-
risë dhe vendndodhja e tyre në përgji-
thësi, si dhe lloji 1 ndihmave dhe lehto-
slve.
3. Bisedimet për marrëveshjen ose
marrëveshjet bëhen sa më pare që të
jetë e mundur, me iniciativën e Këshi­
llit të Sigurimit. Ato përfundohen mi­
dis Këshillit të Sigurimit dhe Anëtarëve
të Organizatës, ose midis Këshillit të
Sigurimit dhe grupeve të Anëtarëve të
Organizatës, dhe ratifikohen nga shtetet

38
nënshkruese sipas rregullavc kushtctu-
ese përkatëse.

Neni 44

Kur Këshilli i Sigurimit vendos lë

përdorë forcërt, para se t'i kërkojë rtjë
Anëtari që s'ka përfaqësues në Këshill
të dërgojë força të armatosura për të
përmbushur detyrimet në bazë të Nenit
43, e fton atë Anëtar, nëse ai dësin-
ron, të marrë pjesë në vendimet e Kë-
shillit të Sigurimit për përdorimin e
kontingjenteve të forcave të armatosura
të këtij Anëtari.

Neni 45

Me qëllim që t'u jepet mundësi Ko-

mbeve të Bashkuara të marrin masa
ushtarake urgjente, Anëtarët mbajnë në
gatishmëri të plotë kontingjente të for-
cave ajrore kombëtare për të kryer në
mënyrë të kombinuar një veprim shtrën-
gues ndërkombëtar. Numri dhe shka-
11a e gatishmërisë së kctyre kontingjen-

39
teve si dhe planet që parashikojnë vc-
primin e tyre të kombinuar cakiohen
nga Këshilli i Sigurimit me ndihmën e
Shtatmadhorisë, brenda caqeve të para-
shikuara në marrëveshjen ose marrë-
veshjet e pnsnçme të përmenrlura në
Nenin 43.

Neni 46

Planet për përdorimin e lorcave 1ë

armatosura bëhen nga Këshilli i Sigu­
rimit me ndihmën e Shtatmadhorisë.

Neni 47

1. Shtalmadhorla ngarkohet të këshi-

llojë dha të ndihmojë Këshillin e Sigu­
rimit për gjithçka që ka të bëjë me
mjetet ushtarake që i nevojiten Këshi-
llit të Sigurimit për ruajljen e payes
dhe të sigurimit ndërkombëtar, për për­
dorimin dhe komundimin e forcave të
vëna në dispozicion të tij, për rregulli-
min e çështjeve të armatimit dhe të
çarmatimit të mundshëm.

40
 2. Shtatmadhoria përbëhet nga she-
fat e shlabeve të anëtarëve të për-
hershëm të Këshilîit të Sigurimit ose
përfaqësuesit e tyre. Komiteti fton çdo
Anëtar të Kornbeve të Bashkuara, që
nuk ka përfaqësues të përhershëm në
Komitei, që të bashkëpunojë me të, kur
pjesëmarrja e atij Anëtari në këto pu-
nime është e nevojshme për kryerjen
sa më mirë të detyrave të Komitetit.
3. Shtatmadhoria mban përgjegjësi
para Këshilîit të Sigurimit për drejti-
min strategjik të të gjitha forcave të
armatosura të vëna në dispozicion të
Këshilîit të Sigurimit. Çështjet lidhur
me komandimin e këtyre forcave rre-
gullohen më vonë.
4. Shtatmadhoria cakton nënkomitete
rajonale me autorizimin e Këshilîit të
Sigurimit, pasi këshillohet me organiz-
mat rajonale përkatëse.

Neni 48

1. Masat e nevojshme për zbatimin

e vendimeve të Këshilîit të Sigurimit

41
për ruajtjen e paqes dhe të sigurimit
ndërkombëtur merren nga të gjithë
Anëtarët e Kombeve të Bashkuara ose
prej disave, si ta vendosë Këshilli i Si­
gurimit.
2. Këto vendime zbatohen nga Anë­
tarët e Kombeve të Bashkuara drejt-
përdrejt dhe gjatë vcprimtarisë së
tyre në organizmat ndërkombëtare për-
katëse në të Cilat ata bëjnë pjesë.

Neni 49

Anëtarët e Kombeve të Bashkuara

ndihmojnë njëri-tjetrin për zbatimin e
masave që merren nga Këshilli i Sigu­
rimit.

Neni 50

Në qoftë se Këshilli i Sigurimit merr

masa parandaluese ose shtrënguese kun-
dër një shteti, atëherë çdo shtet tjetër,
qoftë Anëtar i Kombeve të Bashkuara
apo jo, që ndeshet me problème të ve-

42
çanta ekonomike për shkak të zbnlimit
të masave në fjalë, ka lë clrejtë të kë-
shillohet me Këshillin e Sigurimit për
zgjidhjen e këtvre problemeve.

NonI 51

Derisa Këshilli i Sigurimit të marrë

masat e nevojshme për ruajtjen e pa-
qes dhe të sigurimit ndërkombëtar, as-
një dispozitë e kësaj Karte nuk cënon te
drejtën e natyrshme të vetëmbrojtjes së
ligjshme, individuale ose koleklive, në
rast se një Anëtar i Kombeve të Bash-
kuara bëhet objekt i një sulmi të arma-
tosur. Masat që merren nga Anëtarët
për të ushtruar të drejtën e vetëmbroj­
tjes së ligjshme i raportohen menjëherë
Këshillit të Sigurimit dhe nuk prekin
aspak autoritetin dhe detyrimin që ka
Këshilli i Sigurimit në bazë të kësaj
Karte për të vepruar në çdo çast si ta
shohë të nevojshme për ruajtjen apo
rivendosjen e paqes dhe të sigurimit
ndërkombëtar.

43
 KREU vin

MARRËVESIIJE IXAJONALE

Neni 52
1. Asnjë dispozitë e kësaj Karte nuk
perjashton ekzistencën e marrëveshjeve
ose organizmave rajonale për rregu-
Uimin e çështjeve që kanë lë bëjnë me
ruajtjen e paqes dhe të sigurimit ndër-
kombëtar dhe me veprime me karakter
rajonal, me kusht që këto marrtvesh-
je ose organizma dhe veprimlaria e tyre
të jenë në pëiputhjc me qëllimet dhe
pan met e Kombeve të Bashkuara.
2. Anëtarët e Kombeve të Bashkua­
ra, që përfundojnë këto marrëveshje ose
bëjnë pjesë në këta organizma, duhet lë
bëjnë të gjitha përpjekjet për të zgji-
dhur mosmarrëveshjet lokale në rrugë
paqësore, me anë të marrëveshjeve ose
organizmave rajonale, para se t'ia para-
shtrojnë ato Këshillit të Sigurimit.
3. Këshilli i Sigurimit përkrah zgji-
dhjen paqësore të mosmarrëveshjeve
lokale me anë të marrëveshjeve ose të
organizmave rajonale, me iniciativën e

44
shteteve të interesuara ose nëpërmjet
Këshillit të Sigurimit.
4. Ky nen nuk cenon aspak zbatimin
e Neneve 34 dhe 35.

Neni 53

1. Këshilli i Sigurimit përdor, sa

herë që del e nevojshme, marrëveshjet
ose organizmat rajonale për zbatimin
e masave shtrënguese që merr si i tiilë.
Por, asnjë masë shtrënguese nuk mund
të merret në bazë të marrëveshjeve ra­
jonale, ose nga organizmat rajonale, pa
autorizimin e Këshillit të Sigurimit,
me përjashtim të masave kundër çdo
shteti armik, të përkulizuar në paragra-
fin 2 të këtij Neni, që parashikohen për
zbatimin e Nenit 107, ose në marrëvesh­
jet rajonale që drejtohen kundër rifi-
ltimit të një politike agresive nga ana e
një shteti të tillë, deri në kohën kur
Organizata, me kërkesën e qeverive të
interesuara, të ngarkohet me detyrën c
parandalimit të çdo agresioni tjetër nga
një shtet i tillë.
2. Termi shtet armik, 1 përdorur në
45
paragratin 1 lë këtij neni, përdorct për
çdo shtct, i cili gjatë Luflës se Dylë
Botcrorc ka qenë armik i ndonjërit prcj
nënshkrucsve të kësaj Karte.

Neni 54

Kcshilli i Sigurimit duhct të informo-

het plotësisht dhe vazhdimisht për vc-
primet që ndërmerrcn ose parashikohet
të ndërmeri'en në ba/.ë të marrëvesh-
jeve rajonale ose nga organizmat rajo-
nale për ruajtjen e paqes dhe të siguri-
mit ndërkombëtar.

KREU IX

KOOrERIMI EKONOMIK DHE

SHOQËROR NDËRKOMBËTAR

Neni 55

Me qëllim që të krijohen kushtet

e qëndrueshmërisë dhe mirëqenies së
nevojshme për të siguruar midis ko-

46
mbeve marrëdhënie paqësore e miqë-
sore, të mbcshtetura në respektimin c
pnrimit të baruzisë së të drejtave dhe
vetëvendosjes së popujvo, Kombct e
Bashkuara janë për:
a. ngritjen e nivelit të jetesës, zë-
nien e plotë me punë, krijimin e
kushteve të përparimit dhe zhvi-
llimit ekonomik e shoqëror;
b. zgjidhjen e problemeve ndërko-
mbëtare ckonomike, shoqërorc,
shëndetcsore dhc problemeve të
tjera te lidhura me to, për koo-
perimin kulturor c arsimor;
c. respeklimin e përgjithshëm dhe
efektiv të të drejtave të njeriut
dhe lirive themelore për të Bji-
thë pa dallim race, seksi, gjuhe
e feje.

Neni 56

Të gjithë anëtarët zotohen të ndër-

marrin veprime të përbashkcta ose të
veçuara në bashkëpunim me këlë Orga-
nizatë, për të arritur qëllimet e shpa-
Uura në Nenin 55.

47
 Neni 57
1. Institucionet e ndryshme të spe-
cializuara, që janë ngritur me marrë-
veshje ndërqeveritare dhe që në bazë
të statuteve të tyre kanë atribute të
gjera ndërkombëtare në fushat ekono-
mike, shoqërore, kutturore, arsimore,
shëndetësore dhe r.ë fusna të tjera që
kanë lidhje me to, mbajnë lidhje me
Kombet e Bashkuara në përputhje me
dispozitat e Nenit 63.
2. Këto organizma që lidhen me Ko­
mbet e Bashkuara këlej e tutje qu'nen
institueione të specializuara.

Neni 58

Organizata jep rekomandime për

bashkërendimin e programeve dhe ak-
tiviteteve të institucioneve të specia­
lizuara.

Neni 59

Organizata, kur e sheh të nevojsh-

me, nxit bisedimet midis shtëteve të

48
interesuara për krijimin e institucione-
ve të reja të specializuara, për të arri-
tur qëllimet e shpallura në Ncnin 55.

Ncni M

Për zbatimin e funksioneve te Or-

ganizatës, të parashtruara në këtë Krye,
ngarkohen Asambleja e Përgjithshme
dhe Këshilli Ekonomik e Shoqëror që
varet prej saj dhe që për këtë qëllim
vishet me pushtet sipas dispozitave të
Kreut X.

KREU X

KËSHILLI EKONOMIK
E SHOQËROR
Përbërja

Neni 61
1. Këshilli Ekonomik e Shoqëror për-
behet nga pesëdhjetë e katër Ancta-
rc të Kombevc të Bashkunra, të zgje-
dhur nga Asambleja e Përgjithshme.
4 — 9 49
 2. Në bazë të dispozitave të para-
grafit 3, në Këshillin Ekonomik e Sho-
qëror zgjidhen çdo vit tetëmbëdhjctë
anëtarë për një periudhë trevjeçare. Pas
mbarimit të mandatit anëtarët mund
të rizgjidhen menjëherë.
3. Në sesionin e parë të zgjedhjeve.
kur anëtarësia e Këshillit Ekonomik c
Shoqëror shtohet nga njëzet e shtatë në
pesëdhjetë e katër, zgjidhen edhe një­
zet e shtatë anëtarë të tjerë përveç anë-
tarëve që zgjidhen për të zëvendësuar
nëntë anëtarët, mandati i të cilëve
mbaron në fund to vitit. Mandati i nën­
të prej këtyre njëzet e shtatë anëtarcve
të tjerë mbaron pas një viti, dhc man­
dati i nëntë anëtarëve të tjerë pas dy
vjetësh, në përputhje me dispozitat e
vcna nga Asambleja e Përgjithshmo.
4. Çdo anëtar i Këshillit Ekonomik
e Shoqëror ka një përfaqësuës në Kë-
shill.
Funksionet dhe pushtetet

Nenl 62
1. Këshilli Ekonomik e Shoqëror bën
ose drejton studime e raporte për
50
çështje ndërkombëtare ekonomike, sho-
qërore, kulturore, arsimore, shënvic'.ë-
sore dhe për çështje të tjera lidhuc me
këto, dhe për të gjithn Uëto çështje u jep
rekomandime Asamblesë së Përgjith-
shme, Anëtarëve të Kombeve të Bash-
kuara dhe institucioneve të specializua-
ra që interesohen për to.
2. Këshitli jep rekomandime, me
qëllim që të respektohen dhe të zbato-
hen të drejtat e njeriut dhe liritë the-
melore për të gjithë.
3. Këshilli harton projekt-kon venta
për çështje brenda kompetencave të
tij dhe ia parashtron Asamblesô së
Përgjithshme.
4. Në përputhje me rregulloren e
përcaktuar nga Kombet e Bashkuara,
Kcshilli thërret konferenca ndërkombë-
tare për çështje brenda kompetencave
të tij.

Neni 63

1. Këshilli Ekonomik e Shoqëror

Përfundon marrëveshje me çdo institu-
cion të përmendur në Nenin 57, duke
caktuar kushtet në të cilat ky institu­

ai
cion hyn në marrëdhënie me Kombct c
Bashkuara. Këto marrëveshje i kalojnc
Asamblesë së Përgjithshme për mira-
tim.
2. Këshilli bashkërendon aktivitctct
e institucioneve të specializuara me anë
të konsultave dhe rekorrtandimeve që
u jep këtyre institucioneve dhe me
anë të rekomandimeve që i jep Asa­
mblesë së Përgjithshme dhe Anëtarcvc
të Kombeve të Bashkuara.

Neni 64

1. Këshilli Ekonomik e Shoqëror

mund të marrë të gjitha masat e ne-
vojshme me qëllim që institucionet e
specializuara t'i raportojnë rregullisht.
Ai bën marrëveshje me Anëtarët e Kom­
beve të Bashkuara dhe me institucionet
e specializuara me qëllim që të sigurojc
raportet mbi masat e marra për zba-
timin e rekomandimeve të veta dhe te
rekomandimeve të dhëna nga Asamble-
ja e Përgjithshme, për çështjet që janë
ne kompetencat e tij.

52
 2. Vërejtjet që ka për këto ra-
porte Këshiili ia bën të njohura Asa-
mblesë së Përgjithshme.

Neni 65

Këshiili Ekonomik e Shoqëror in-

formon Këshillin e Sigurimit dhe e
ndihmon me kërkesë të këtij të fundit.

Neni 66

1. Këshiili Ekonomik e Shoqëror

kryen funksionet që i takojnë brenda
kompetencave të tij për zbatimin e re-
komandimeve që jep Asambleja e Për-
gjithshme.
2. Me miratimin e Asamblcsë së
Përgjithshme, Këshiili kryen shëibimet
që i kërkohen nga Anëtarët e Kombeve
të Qashkuara ose nga institucionet e
specializuara.
3. Këshiili kryen funksione të tjera
që i ngarkohen në pjesë të tjera të kë-
saj Karte ose që i jepen nga Asambleja
e Përgjithshme.

53
Voiimi

Neni 67

1. Çdo anëtar i Këshillit Ekonomik

e Shoqëror ka një votë.
2. Vendimet e Këshillit Ekonomik c
Shoqëror merren me shumicën e anë-
tarëve të pranishëm ilhe votues.

Procédure.

Neni 68

Këshilli Ekonomik e Shoqëror kri-

jon komisione për çështjet ekonomike
e shoqërore dhe për përkrahjen e të
drejtave të njeriut, si dhe komisione të
tjera të nevojshme për ushtrimin e
funksioneve të tij.

Neni 69

Këshilli Ekonomik e Shoqëror, leur

shqyrton çështje që i interesojnë një

54
Ânëtari të veçantë te Organisâtes, e
fton këtë Anëtar të marrë pjesë pa të
drejtë vote në débat.

Neni 70
Këshilli Ekonomik e Shoqëror mund
të marrë të gjitha musat që përfa-
qësuesit e institucioneve të speciaiizua-
ra të marrin pjesë pa të drejtë vote në
debatet e tij dhe në debatet e komisio-
neve të krijuara prej tij dhe që për-
taqësuesit e tij të marrin pjesë në de­
batet e institucioneve të specializuara.

Neni 71
Këshilli Ekonomik e Shoqëror mund
të marrë të gjitha masat e nevojshme
për t'u këshilluar me organizatat jo-
qeveritare, të cilat merren me çështje
që hyjnë në kompetencat e tij. Këto
marrëveshje bëhen me organizata ndër-
kombëtare dhe, kur është e mundur,
me organizata kombëtare, pas këshilii-
mit me Anëtarin e interesuar të Ko-
mbeve të Bashkuara.
55
 Neni 72

1. Këshilli Ekonomik e Shoqëror mi-

raton rregulloren e brendshme, në te
cilën përfshihet edhe zgjedhja e Krye-
tarit.
2. Këshilli Ekonomik e Shoqëror
mblidhet sipas nevojës në përputhje
me rregulloren, në të cilën përfshihen
dispozitat për thirrjen e mbledhjeve
me kërkesën e shumicës së anëtarëve.

KREU XI

DEKI-ARATE PER TERRITORET

JOAUTONOME

Neni 73

Anëtarët e Kombeve të Bashkuara

që kanë ose marrin përsipër përgjegjë-
sinë të administrojnë territoret, popujt
e të cil ave nuk kanë arritur vetëqeve-
risje të plotë, pranojnë parimin e për-
parësisë së interesave të banorëve të

56
këtyre territoreve, pranojnë si detyrë
le shenjtë të ndihmojnë me të gjilha
mundësitë për mirëqenien e banorëve
të këtyre territoreve në kuadrin e sis-
temit të paqes dhe të sigurimit ndërko-
mbëtar të caktuar nga kjo Kartë, dhe
për këtë qëllim:
a. sigurojnë përparimin politik, eko-
nomik, shoqëror dhe arsimor, trajti-
min e barabartë dhe mbrojtjen e kë­
tyre popujve nga abuzimet, duke res-
pektuar kulturën e tyre;
b. zhvillojnë aftësitë vetëqeverisëse,
marrin parasysh aspiratat politike të
këtyre popujve dhe ndihmojnë në për­
parimin dhe zhvillimin e institucioneve
të lira politike, në bazë të rrethanave
të veçanta të çdo territori dhe të po­
pujve të tij dhe në bazë të niveleve të
ndryshme të përparimit;
c. forcojnë paqen dhe sigurimin ndër-
kombëtar;
Ç. përkrahin masat konstruktive për
zhvillim, nxitin punën kërkimore dhe
bashkëpunojnë me njëri-tjetrin dhe, sa
herë dhe kudo që është e nevojshme,
bashkëpunojnë me institucionet e spe-

57
ciali/.uara ndërkorribëtare për arriijcil
në praktikë të objektivave shoqërore,
ckonomike dhe shkencore të caktuara
në këtë nen;
d. në bazë të nevojave të sigurimit
dhe të çështjeve me karakter kushte-
tues i japin rregullisht Sekretarit të
Pëigjithshëm, për informim, të dhëna
statistikore dhe të dhëna të tjera me
karakter teknik për kushtet ekonomi-
ke, shoqërore dhe arsimore në territo-
ret ku ata janë përkatësisht përgjegjës,
përveç territoreve në të cilat zbatohen
Kreu XII dhe XIII i kësaj Karte.

Neni 74

Anëtarët e Kombeve të Bashkuara

pranojnë gjithashtu se politika e tyre
në territoret ku zbatohet ky Krye,
si dhe në metropol, mbështetet në pa
rimin e përgjithshëm të fqinjëslsë së
mirë, duke marrë parasysh interesat
dhe mirëqenien e gjithë botës për çë-
shtjet shoqërore, ekonomike dhe treg-
tare.

58
 KREU Xli

SISTEMI NDËRKOMBËTAR
I KUJDESTARISË

Neni 75

Organizata e Kombeve të Bashku-

ara lormon nën vartësinë e vet një sis-
tem ndërkombëtar të kujdestarisë për
administrimin dhe mbikëqyrjen e te-
nitoreve që vihen nën këtë sistem, në
përputhje me marrëveshjet e veçanta që
mund të lidhen më pas. Këto territore,
këtej e tutje, quhen territore nën kuj-
destari.

Neni 76

Sistemi i kujdestarisë, në përputhje

me qëllimet e Kombeve të Bashkuara
të shpallura në nenin 1 të kësaj Karte,
ka si qëllim kryesor:
a. të forcojë paqen dhe sigurimin
ndërkombëtar;
b. të përkrahë përparimln politik,
okonomik, shoqëror dhe arsimor të ba-
norëve të territoreve nën kujdestari si

59
dhe përparimin c tyre ne rrugën e vele-
qevcrisjes e të pavarësisë, duke pasur
parasysh kushtet e veçanta të çdo terri-
ion dhe popullit të tij, aspiralat e shpre-
hura lirisht nga popujt e interesuar
dhe dispozitat që parashikohen në çdo
tnarrëveshje kujdestarie;
c. të përkrahë respektimin e të drej-
tave të njeriut dhe të iirive themelore
për të gjithë, pa dallim race, seksi,
gjuhe e £eje, dhe të përkrahë ndjenjën
e ndërvartësisë së popujve të botës;
ç. të sigurojë trajtim të barabartë për
të gjithë Anëtarët e Kombeve të Bash-
kuara dhe midis shtetasve të tyre për
çështje shoqërore, ekonomike dhe treg-
tare, si dhe trajtim të barabartë të
shtetasve në zbatimin e drejtësisë, pa
cenuar realizimin e qëllimeve të sipër-
përmendura dhe në bazë të dispozitave
të Nenit 80.

Neni 77

1. Sistemi i kujdestarisë do të zbalo-

het në territoret që hyjnë në kategoritë
e poshtëpërmendura dhe që i nënshtro-

60
hen kctij sistcmi në bnzë të marrëvesh-
jeve të kujdcstarisë:
a. territoret aktualisht nën mandat;
b. territoret që mund të shkëputen
nga shtetet armike, pas mbarimit të
Luftës së Dytë Botërore;
c. territoret që vihen vullnetarisht nô
këtë sistem nga shtetet që përgjigjen
për administrimin e tyre.
2. Çështja se cilat nga territoret e
përfshira në kategoritë e sipërpërmen-
dura i nënshtrohen sistemit të kujdcs­
tarisë dhe me çfarë kushtesh caktohet
me marrëveshje të mëvonshme.

Neni 78
Sistemi i kujdestnrisë nuk zbatohet
në vendet që janë bërë Anëtarë të
Kombeve të Bashkuara, marrëdhëniet
midis tyre mbështeten në respektimin
e parimit të barazisë sovrane.

Neni 79
Dispozltat c sistemit të kujdestnrisë
për çdo territor që i nënshtrohet këtij
sistemi, si dhe ndryshimet dhe amen-
61
damentct që mund të bëhen në to, cak-
tohen me marrëveshje midis shteteve
të interesuara drejtpërdrejt, duke për-
fshirë fuqinë mandatare në rastin e
territoreve që janë nën mandatin e një
Anëtari të Kombeve të Bashkuara, dhe
miratohen në përputhje me Nenin 83
dhe 85.

Neni 80
1. Përveç dispozitave të vendosura në
marrëveshje të, veçanta të kujdcstarisë
në bazë të Neneve 77, 79 dhe 81, që "é
vënë çdo territor nën sistemin e kujrte-
starisë, dhe derisa të përfundohen këto
marrëveshje, asnjë dispozitë e këtij
Kreu nuk interpretohet në asnjë më-
nyrë si ndryshim 1 drejtpërdrejtë ose
i tërthortë 1 çfarëdo të drejte të çdo
shteti ose çdo populli, ose i dispozitave
dhe akteve ndërkombëtare në fuqi, në
të cilat Anëtarët e Kombeve të Bash­
kuara janë palë pjesëmarrëse.
2. Paragrafi 1 i këtij Neni nuk duhct
të interpretohet si shkak për vonimin
ose shtyrjen e bisedimeve dhe përfu-
ndimin e marrëveshjeve për vënien e

62
territoreve nën mandat dhe territorcve
të tjera nën sistemin e kujdestarisë
në bazë të Nenit 77.

Neni 8i

Në marrëveshjen e kujdestarisë për-

fshihen. në çdo rast. kushtet e admi-
nistrimit të territorcve nën kuideslari
dhe eaktohet autoriteti në do të nsh-
troië administrimin e territorit nën kuj-
destari. Ky autoritet, i cili këtej e tu-
tie quhet autoritet i ngarkuar me ndmi-
nistrim, përbëhet nga një ose më shu-
më shtete, ose nqa veië Organizata.

Neni 82

Në marrëveshjen e kujdestarisë cak-

tohen një ose disa zona strategjike, që
përfshijnë një pjesë ose gjithë territo-
rin nën kujdestari në të cilin zbatohet
kjo marrëveshje, pa cenuar asnjë ma-
rrëveshje ose marrëveshjet e posaçme
të përfunduara në zbatim të Nenit 43.

G3
 Ne n« 83

1. Këshilll 1 Sigurimit ushtron gjithë

funksionet e Kombeve të Bashkuara
në zonat strategjike, duke përfshirë mi-
ratimin e kushteve të marrëveshjcs se
kujdestarisë dhe ndryshimet ose amen-
damentet e tyre të mëvonshme.
2. Qëllimet kryesore të shpallura në
Nenin 7(5 zbatohen për popullsinë e çdo
zone strategjike.
3. Këshilli i Sigurimit, duke pnsur
parasysh dispozitat e marrëveshjeve të
kujdestarisë dhe pa cénuar nevojat e
sigurimit, kërkon ndîhmën e Këshillit
të Kujdestarisë për të ushtruar funk­
sionet që kanë Kombet e Bashkuara
në bazë të sistemit të kujdestarisë për
çështje politike, ekonomike, shoqërore
dhe arslmore në zonat strategjike.

Nent 84

Autoriteti i ngarkuar me administri-

min ka për detyrë të sigurojë ndih-
mën e territorit nën kujdestari për
ruajtjen e parjes e sigurimit ndërkom-

64
bëtar. Për këtë qëllim, ky autoritet
mund të përdorë kontingjente te for-
cave vullnctare, lehtësitë dhe ndih-
mat qc jcp territori non kujdestari për
plotësimin e delyrimeve që merr për-
sipër para Këshillit të Sigurimit, si dhe
për sigurimin e mbrojtjos lokale dhe
ruajtjen e rendit brenda territorit nën
kujdestari.

Neni 85

1. Asambleja e Përgjithshme ushtron

funksionct e Kombeve të Bashkuara
për marrëveshjet e kujdestarisë në të
gjitha zonat që nuk përcaktohen si
zona strategjike, duke përfshirë mira-
timin e dispozitave të marrëveshjeve
lë kujdestarisë si dhe ndryshimet e
amendamentet.
2. Këshilli i Kujdestarisë, që vepron
nën vartësinë e Asamblesë së Përgjith­
shme, e ndihmon Asamblenë për ushtri-
min e këtyre funksioneve.

5 - 9 C5
 KREU XUI
KËS1IILLI I KUJDEST AUI.Siî
Përbërja
Ncni 36
1. Këshilli i Kujdestarisë përbehc!
nga Anëtarët e mëposhtëm lë Kombeve
lë lîashkuara:
a. Anëtarët e ngarkuar me admini-
strimin e territoreve ncn kujdes­
tari;
b. Anëtarët e përmendur shprehi-
misht në Nenin 23, që nuk admini-
strojnë territore nën kujdestari;
c. aq Anëtarë të tjerë të zgjedhur nga
Asambleja e Përgjithshme, për një
periudhë trevjeçare, saqë numri i
përgjithshëm i anëtarëve të Këshi-
llït të Kujdestarisë të ndahet ba-
razisht midis Anëtarëve të Kombe-
ve të Bashkuara që administrojnë
territore nën kujdestari dhe atyre
që nuk administrojnë territore të
tilla.
2. Çdo anëtar i Këshillit të Kujdcsta­
risë cakton një person të kualifikuar po-
saçërisht për ta përfaqësuar në Këshi'.I,

8<J
Funksionet dhe pushtetet

Neni 87
Asambleja e Përgjithshme dhe Kë-
shilli i Kujdestarisë, që varet prej saj,
në ushtrimin e funksioneve të tyre:
a. shqyrtojnë raportet e paraqitura
nga autoriteti i ngarkuar me admi-
nistrlm;
b. pranojnë dhe shqyrtojnë pelicione
në këshillim me autoritetin e ngar­
kuar me administrim;
c. sigurojnë kushtet për vizita të he-
rëpashershme në territoret përka-
tëse nën kujdestari, në kohën e cak-
tuar, sipas një marrëveshjeje me
autoritetin e ngarkuar me admi­
nistrim;
ç. marrin këto dhe masa të tjera në
përputhje me dispozitat e marrë-
veshjeve të kujdestarisë.

Neni 88
Këshilli i Kujdestarisë përpilon një
pyetësor mbi përparimin në Iëmin po-

67
litik, ekonomik, shoqcror dhe arsimor
te banorëve të çdo territori nën kuj-
destari; autoriteti i ngarkuar me admi-
nistrimin e çdo territori nën kujdestari,
që është brenda kompetencave të Asa-
mblesë së Përgjithshme, i dërgon kësaj
Asambleje një raport vjetor në bazë
të pyetësorit.

Votlmi
Neni 89
1. Çdo anëtar i Këshillit të Kujdes-
tarisë ka një vote.
2. Vendimet e Këshillit të Kujdesta-
risë merren nga shumica e anëtarëve
të pranishëm dhe votues.

Procédure
Neni 90
1. Këshilli i Kujdestarisë miraton rre-
gulloren e brendshme, në të cilën cak-
ton mënyrën e zgjedhjes së kryetarit.
2. Këshilli i Kujdestarisë mblidhet si-
pas nevojave, në përputhje me rregu-
lloren, në të cilën përfshihen dispozitat

68
për thirrjen e mbledhjeve me kërkesën
e shumicës së anëtarëve.

Neni 91
Këshilli i Kujdestarisë, sa herë që e
sheh të nevojshme, kërkon ndihmën e
Këshillit Ekonomik e Shoqëror dhe të
instituciorieve të specializuara për çë-
shtjet brenda kompetencave të secillt.

KREU XIV
GJYKATA NDËRKOMBËTARE
Neni 92
Gjykata Ndërkombëtare është organi
gjyqësor kryesor i Kombeve të Bash-
kuara. Ajo lunksionon në përpulhje me
një Statut të hartuar mbi bazën e Sta-
tutit të Gjykatës së Përhershme Ndër­
kombëtare dhe që është aneksuar si
pjesë përbërëse e kësaj Karte.

Neni 93
1. Të gjithë Anëtarët e Kombeve të
Bashkuara janë ipso facto paië të Sta-
tutit të Gjykatës Ndërkombëtare.
69
 2. Një shtet, që nuk është Anëtar i
Kombeve të Bashkuara, mund të bëhct
paie e Stalutit të Gjykaiës Ndërkombë-
tare në bazë të kushteve që caktohen
për çdo rast nga Asambleja e Përgjith-
shme, me rekomandimin e Këshillit të
Sigurimit.
Neni 94
1. Çdo Anëtar i Kombeve të Bash­
kuara merr përsipër t'u përmbahet ven-
dimeve të Gjykatës Ndërkombëtare për
çdo grindje, në të cilën është palë.
2. Në qoftë se një palë në një grindje
nuk i përmbush detyrimet që i takojnë
në bazë të një vendimi të dhënë nga
Gjykata, pala tjetër mund t't drejtohet
Këshillit të Sigurimit, i cili, po ta shohë
të nevojshme, mund të bëjë rekoman-
dime ose të caktojë masat që duhen
marrë për zbatimin e vendimit.

Neni 95
Asnjë dispozitë e kësaj Karte nuk i
pengon Anëtarët e Kombeve të Bash­
kuara që zgjidhjen e mosmarrëveshjeve
t'ua besojnë gjykatave të tjera në për-

70
puthje me marrëveshjet që ekzistojnë
ose që mund le përfuRdohen rië té
ardhmen.
Neni 96
1. Asambleja e Përgjithshme ose Kë-
shilll i Sigurimit mund të këshillohen
me Gjykatën Ndërkombëtare për çfa-
rëdo çështje juridike.
2. Organet e tjera të Kombetre të
Bashkuara dhe institucionet e specia-
lizuara, që në çfarëdo kohe autorizohen
për këtë qëllim nga Asambleja e Për­
gjithshme, kanë gjithashtu të drejtë të
këshillohen me Gjykatën për çështje
juridike që lindin brenda kuadrit të
veprimtarisë së tyre.

KREU XV

SEKRETARIATI

Neni 97
Sekretariati përbëhet nga një Sekre-
tar i Përgjithshëm dhe nga personeli
që kërlcon Organizata. Sekretari l Për­
gjithshëm caktohet nga Asambleja e
71
Përgjithshme, me reknmandimin c Kë­
shillit të Sigurimit. Ai ëshlë l'unksio-
nnri më i lartë i Organizatës.

Neni 98
Sekrclnri i Përgjithshëm vepron me
këtë cilësi ne të gjitha mbledhjet e
Asamblosë së Përgjithshme, të Kësbi-
llit të Sigurimit, të ICëshillit Ekonomik e
shoqëror dhe të Këshillit të Kujdes-
tarisë, dhe ushtron çdo tunksion tjeiër
që i ngarkohet nga këto organe. Sekre-
tari i Përgjithshëm i paraqit Asamblesë
së Përgjithshme një raport vjetor për
pnnën e Organizatës.

Ncni 99
Sekretnri i Përgjithshëm tërheq vë-
rncndjcn c Këshillit të Sigurimit për
çdo çëshlje që, sipas mendimit të tij.
kcrcënon ruajtjen e paqes dhe të sigu­
rimit ndcrkombëtar.

Ncni 100
1. Ne kryerjen e detyrave të tyre,
Sekretari i Përgjithshëm dhe personeli

72
nuk do të kërkojnë e nuk do të pranojnë
udhëzime nga asnjë qeveri apo auloritet
tjetër jashtë Organizatës. Ata nuk ndër-
marrin asnjë veprim që nuk pajtohet
me pozitën e tyre si funksionarë ndër-
kombëtarë dhe janë përgjegjës vetëm
përpara Organizatës.
2. Çdo Anëtar j Kombeve të Bash-
kuara merr përsipër të respektojë ka-
rakterin thjesht ndërkombëtar të për-
gjegjësive të Sekretarit të Përgjithshëm
dhe lë personelit, dhe të mos përpiqet
që të ndikojë në kryerjen e detyrave të
tyre. '
Ne ni 101

1. Personeli emërohet nga Sekrctari

i Përgjithshëm sipas rregullores së ven-
dosur nga Asambleja e Përgjithshme.
2. Personele të posaçme caktohen në
mënyrë të përhershme pranë Këshillit
Ekonomik e Shoqëror, Këshillit të Kuj-
destarisë dhe, slpas nevojës, pranë or-
ganeve të tjera të Kombeve të Bash-
kuara. Këto personele bëjnë pjesë në
Sekretariat.
3. Kriteri mblzotërues në zgjedhjen e

73
pcrsonelit dhe në caktimin e kushteve
të punës ka të bëjë me kërkesat për
sigurimin e një niveli sa më të lartë
aftësie, kompetence dhe ndershmërie në
punë. Vëmendje e duhur i kushtohet
zgjedhjes së personelit në bazë të një
shtrlrjeje gjeografike sa më të gjerë.

KREU XVI

DISPOZITA TË NDHYSHME

Neni 102
1. Çdo traktat dhe marrëveshje ndër-
kombëtare e lidhur nga një Anëtar i
Kombeve të Bashkuara, pas hyrjes në
fuqi të kësaj Karte, regjistrohet dhe
botohet nga Sekretariati në rastin më
të parë.
2. Asnjë palë e një traktati apo ma-
rrëveshjeje ndërkombëtare që nuk është
regjistruar në përputhje me dispozitat
e paragrafit 1 të këtij Neni nuk mund
t'i referohet këtij traktati ose kësaj
marrëveshjeje përpara ndonjë organi
të Kombeve të Bashkuara.

74
 Neni 103
Në rast mospërputhjeje midis dely-
rimeve të Anëtarëve të Kombeve të
Bashkuara që rrjedhin nga kjo Kartë
dhe detyrimeve të tyre që rrjedhin nga
ndonjë marrëveshje tjetër ndërkombë-
tare, merren parasysh detyrimet që
rrjedhin nga kjo Kartë.

Neni 104
Në territorin e secilit prej Anëtarëve
Organizata gëzon ato zotësi juridike
që janë të nevojshme për ushtrimin
e funksioneve dhe arritjen e qëllimeve
të saj.
Neni 105
1. Në territorin e secilit prej Anëta­
rëve Organizata gëzon ato privilegje
dhe imunitete që janë të nevojshme për
arritjen e qëllimeve të saj.
2. Përfaqësuesit e Anëtarëve të Kom­
beve të Bashkuara dhe funksionarët e
saj gëzojnë gjithashtu ato privilegje
dhe imunitete që janë të nevojshme
për ushtrimin e funksioneve të tyre në
mënyrë të pavarur në Organizatë.
75
 3. Asambleja e Përgjithshme jep re-
komandime për të eaktuar hollësitë c
zbatimit të paragrafëve 1 dhe 2 të këtij
Neni, ose u propozon Anëturëve te Ko-
mbeve të Bashkuara konventa për këtë
qëllim.

KREU XVII

DISPOZITA KALIMTARE
TË SIGUR1MIT

Neni 106
Në pritje të hyrjes në fuqi të marrë-
veshjeve të posaçme të përmendura në
Nenin 43, të cilat Këshilli i Sigurimit
është i mendimit se do t'i japin mun-
dësi të lillojë të ushtrojë detyrat që i
takojnë në zbatim të Nenit 42, palet
në Deklaratën e Katër Kombeve, të
nënshkruar në Moskë më 30 tetor 1943,
dhe Franca, në përputhje me dispo-
zitat e paragrafit 5 të kësaj Deklarate,
konsultohen me njëra-tjetrën dhe, në
rast nevoje, edhe me Anëtarë të tjerë
të Kombeve të Bashkuara, me qëllim
që të ndërmarrin veprime të përba-

76
shkëta në emër të Organizatës për ruaj-
tjen e paqes dhe të sigurimit ndërkom-
bëtar.

Neni 107
Asnjë dispozitë e kësaj Karte nuk ce-
non dhe nuk përjashton ndonjë veprim
që ndërmerret ose autorizohet, si pasojë
e Luftës së Dytë Botërore, nga^qeveritë
që mbajnë përgjegjësi për këtë veprim,
kundër çdo shteti i cili gjatë kësaj lutte
ka qenë armik i cilitdo nënshkruesi të
kësaj Karte.
KREU XVIII

AMENDAMENTE

Neni 108
Amendamentet e kësaj Karte hyjnë
në fuqi për të gjithë Anëtarët e Kom-
beve të Bashkuara kur miratohen nga
dy të tretat e Anëtarëve të Asamblesë
së Përgjithshme dhe ratifikohen në për-
puthje me rregullat kushtetuese për-
katëse nga dy të tretat e Anëtarëve të
Kombeve të Bashkuara, duke përfshirë
77
të gjithë anëtarët e përhershëm të Kë-
shillit të Sigurimit.

Neni 100
t. Konferenca e Përgjithshme e Anë-
tarëve të Kombeve të Bashkuara për
rishikimin e kësaj Karte mblidhet në
një datë dhe vend të caktuar me votât
e dy të tretave të Anëtarëve të Kom­
beve të Bashkuara dhe me votât e
nëntë nga cilido prej anëtarëve të Kë-
shillit të Sigurimit, Çdo Anëtar i Kom­
beve të Bashkuara ka një votë në
konferencë.
2. Çdo ndryshim i kësaj Karte, i bërë
me rekomandimin e konferencës me dy
të tretat e votave, hyn në fuqi pasi
ratifikohet në përputhje me rregullat
kushtetuese përkatëse nga dy të tretat
e Anëtarëve të Kombeve të Bashkuara,
duke përfshirë të gjithë anëtarët e për-
hershëm të Këshillit të Sigurimit.
3. Në qoftë se konferenca nuk mbli­
dhet para sesionit të dhjetë vjetor të
Asamblesë së Përgjithshme pas hyrjes
në fuqi të kësaj Karte, propozimi .për
thirrjen e kësaj konferçnce vihet në

78
rendin e dites së këtij sesioni dhe kon-
ferenca mblidhet kur vendoset me shu-
micë votash nga Asambleja e Përgjth-
shme dhe me votât e shtatë nga cilido
prej anëtarëve të Këshillit tô Sigurimit.

KREU xrx

RATIFIKIMI DHE NËNSHKRIMI

Neni 110
1. Kjo Kartë do të ratifikohet nga
shtetet nënshkruese, në përputhje me
rregullat kushtetuese të secilit.
2. Ratifikimet depozitohen pranë qe-
verisë së Shteteve të Bashkuara të
Amerikës, e cila për çdo depozitim njo-
fton të gjithë shtetet nënshkruese si dhe
Sekretarin e Përgjithshëm të Organi-
zatës, kur ai të jetë emëruar.
3- Kjo Kartë do të hyjë në fuqi pas
depozitimit të ratifikimeve nga Repu-
blika e Kinës, Franca, Bashkimi i Re-
pubîikave Socialiste Sovjetike, Mbretë-
ria e Bashkuar e Brltanisë së Madhe
dhe Irlandës së Veriut, Shtetet e Bash­
kuara të Amerikës dhe nga shumica
70
e shteteve të tjera nënshkruese. Pastaj,
qeveria e Shteteve të Bashkuara të
Amerikës harton një procesverbal të
depozitimit të ratifikimeve dhe u shpër-
ndan të gjitha shteteve nënshkruese nga
një kopje.
4. Shtetet nënshkruese të kësaj Knrtc,
që do ta ratifikojnë atë pas hyrjcs ne
fuqi, do të bëhen Anëtarë themelues të
Kombeve të Bashkuara në datën e de­
pozitimit të ratifikimeve pcrkatëse.

Neni lit
Kjo Kartë, tekstet e së cilës në gju-
hën kineze, frënge, ruse, angleze diic
spanjolle janë njëlloj të mirëqena, de-
pozitohet në arkivat e qcverisë së Shte­
teve të Bashkuara të Amerikës, e cila
u dorëzon qeverive të shteteve nën­
shkruese kopje të njëjta me origjinalin,
të vërtetuara sipas rregullave.
Me këtë besim përfaqësuesit e qeve­
rive të Kombeve të Bashkuara nën-
shkruajnë këtë Kartë.
Bërë në qytetin e San-Franciskos, më
njëzet e gjashtë qershor një mijë e
nëntëqind e dyzet e pesë.

80
 STATUTI I GJYKATËS
NDËRKOMBËTARE
Neni 1
Gjykata Ndërkombëtare, e themeluar
nga Karta e ICombeve të Bashkuarn,
si organi gjyqësor kryesor i Kombeve të
Bashkuara, do të krijohet dhe do të
funksionojë ne përputhje me dispozitat
e këtij Statuti.

KREU I

ORGANIZ1MI I GJYKATËS

Neni 2

Gjykata përbëhet nga një grup gjy-

katësish të pnvarur, të zgjedhur pa
dallim shtetësie midis personavc me
vcti morale të lartn dhe që kanë në
vetvele cilësitë c këfkuara pcr të ush-
truar funksionet më të lartn gjyqsnre
në vendct e tyre përkatësc, ose që janO
konsulentë juridikë me kompolenca të
njohura në të drejtën ndërkombëtare.

6 - 9 01
 Ne ni 3

1. Gjykata përbëhet nga pesëmbç-

dhjetë anëtarë. Ajo nuk mund të ketë
më shumë se një shtetas nga i njëjti
shtet.
2. Një person, i cili për qëllime anë-
tarësie në Gjykatë konsiderohet se ka
më shumë se një shtetësi, pranohet si
shtetas i atij shteti në të cilin ai ush-
tron të drejtat civile dhe politike.

Neni 4
1. Anëtarët e Gjykatës zgjidhen nga
Asambleja e Përgjithshme dhe nga Kë-
shilli i Sigurimit në bazë të një liste
personash të paraqitur nga grupet kom-
bëtare në Gjykatën e Përhershme të
Arbitrazhit, në përputhje me dispozitat
që vijojnë.
2. Në rastin e Anëtarëve të Kombeve
të Bashkuara, që nuk kanë përfaqësues
në Gjykatën e Përhershme të Arbitra­
zhit, kandidatët emërohen nga grupet
kombëtare të caktuara për këtë qëllim
nga qeveritë e tyre, në të njëjtat kushte
me ato që parashikohen për anëtarët e

R2
Gjykatës se Përhershme të Arbitrazhit
në bazë të Nenit 44 të Konventës së
Hagës të vitit 1907, për zgjidhjen paqë-
sore të konflikteve ndërkombëtare.
3. Në mungesë të një marrëveshjeje
të posaçme, kushtet në të cilat një
shtet, që është palë pjesëmarrëse në kë-
të Statut, por nuk është Anëtar i Kom-
beve të Bashkuara, të mund të marrë
pjesë në zgjedhjen e anëtarëve të Gjy­
katës, caktohen nga Asambleja e Për-
gjithshme, me rekomandimin e Këshi-
llit të Sigurimit.

Nent S
1. Të paktën tre muaj para datës se
zgjedhjeve, Sekretari i Përgjithshëm 1
Kombeve të Bashkuara u dërgon anë­
tarëve të Gjykatës së Përhershme të
Arbitrazhit të shteteve që janë palë
pjesëmarrëse në këtë Statut dhe anë­
tarëve të grupeve kombëtare të caktuar
në bazë të Nenit 4, paragrafi 2, një kër-
kesë me shkrim me anë të së cilës i
fton të marrin përsipër (brenda një afa-
ti të caktuar) të emërojnë personat, si-
pas grupeve kombëtare, që janë në
83
gjendje të kryejnë funksionet e anëtarit
të Gjykatës.
2. Asnjë grup nuk emëron më shumë
se katër vetë, nga të cilët jo më shumë
se dy janë të kombësisë së vet. Numri
i kandidatëve të emëruar nga një grup
nuk mund të jetë në asnjë rast më i
madh se dyfishi i vendeve që duhen
plotësuar.

Neni 6
Para se të emërohen këta persnna,
rekomandohet që çdo grup kombëtar
të këshlllohet me gjykatën e shkattës
më të lartë, fakultetet dhe shkollat e
drejtësisë, akademitë kombëtare Qhe de-
gët kombëtare të akademive ndërkom-
bëtare që merren me studimin e së
drejtës.
Neni 7
1. Sekretari 1 Përgjithshëm harton
një listë alfabetike të të gjithë perso-
nave të emëruar. Përveç rasteve të
parashikuara ne bazë të Nenit 12, pa-
ragraft 2, këta janë të vetmit persona
që kanë të drejtë të zgjidhen.

84
 2. Sckretari i Përgjithshëm ia parnqit
këlë liste Asamblesë së Përgjithshme
dhe Këshillit të Sigurimit.

Neni 8

Asambleja e Përgjithshme dhe Kë-

shilli i Sigurimit i bëjnë zgjedhjet për
anëtarët e Gjykatës pavarësisht nga
njëri-tjetri.
Neni 9

Në çdo zgjedhje, zgjedhësit jo vetëm

duhet të kenë parasysh që çdo i zgje-
dhur të ketë cilësitë e kërkuara, por
edhe të sigurojnë që, në përgjithësl,
ne Gjykatë të përfaqësohen format
kryesore të qyletërimit dhe sistcmct
kryesore juridike në botë.

Neni 10

1. Quhen të zgjedhur ata kandidatë

që fitojnë me shumicë absolute votash
në Asamblenë e Përgjithshme dhe në
Këshillin e Sigurimit.
85
 2. Çdo votim i Këshillit të Sigurimit,
qoftë për zgjedhjen e gjyqtarëve, qoftë
pëc emërimin e anëtarëve të komisionit
të parashikuar në Nenin 12, bëhet pa
dallim midis anëtarëve të përhershëm
dhe anëtarëve jo të përhershëm të Kë­
shillit të Sigurimit.
3. Në rast se fitojnë me shumicë ab-
solute votash më shumë se një shtetas
i një vendi, si në Asamblenë e Për-
gjithshme dhe në Këshillin e Sigurimit,
nga këta vetëm më 1 madhi në moshë
konsiderohet i zgjedhur.

Neni 11
Në qoftë se pas seancës së parë të
zgjedhjeve mbeten një a më shumë
vende të paplotësuara, bëhet një seancë
e dytë dhe, po të jetë e nevojshme, një
seancë e tretô zgjedhjesh.

Neni 12
l. Në qoftë se pas seancës së tretë
mbeten një a më shumë vende të pa­
plotësuara, ngrlhet në çdo kohë, me

86
kërkesën e Asamblesë së Përgjithshme
ose të Këshillit të Sigurimit, një komi-
sion ndërmjetësues i përbërë nga gja-
shtë vetë, tre të caktuar nga Asambleja
e Përgjithshme dhe tre nga Këshilli i
Sigurimit, me qëllim që të zgjidhet me
shumicë absolute votash një person për
çdo vend bosh, emri i të cilit i paraqitet
Asamblesë së Përgjithshme dhe Kë­
shillit të Sigurimit për t'u miratuar nga
secili veç e veç.
2. Kur komisioni ndërmjetësues pra-
non njëzëri një person që i plotëson
kushtet e kërkuara, ai person vihet në
listën e komisionit edhe kur nuk figu-
ron në listën emërore të përmendur në
Nenin 7,
3. Kur komisioni ndërmjetësues vë-
ren se zgjedhjet nuk përfundojnë me
sukses, anëtarët e Gjykatës tashmë të
zgjedhur mblidhen brenda një afati të
caktuar nga Këshilli i Sigurimit për të
plotësuar vendet vakante, duke zgje­
dhur midis kandidatëve që kanë marrë
vota qoftë në Asamblenë e Përgjith­
shme, qoftë në Këshillin e Sigurimit.
4. Në rast se votât e gjyqtarëve nda-
hen barabar, atëherë vota e gjyqtarit
87
më të madh ne moshë konsiderohc l c
vlefshme.

Neni 13

1. Anëtarët e Gjykntës zgjidhen për

nëntë vjet dhe mund të rizgjidhen, por
me kusht që afati i pesë prej gjyqtarë-
ve të zgjedhur në zgjedhjet e para të
mbarojë pas tre vjetësh dhe afati i
pesë gjyqtarëve të tjerë të mbarojë pas
gjashtë vjetësh.
2. Gjyqtarët, afatet e të cilëve mba-
rojnë në periudhën e lartpërmendur
prej tre dhe gjashtë vjetësh, caktohe»
me short nga Sekretari i Përgjithshëm
mcnjëherë pas përfundimit të zgjedh-
jevc të para.
3. Anëtarët e Gjykatës qëndrojnë në
detyrë derisa të zëvendësohen. Edhc
pas zëvendësimit ata i përfundojnë çë-
shtjet që mund të kenë filluar më parë.
4. Në rast dorëheqjeje të një anëtarl
të Gjykatës, dorëheqja i paraqitet
Kryetarit të Gjykatës, i cili ia përcjell
Sekretaril të Përgjithshëm. Pas këtij
njoftimi vendi mbetet vakant.

88
 Neni 14

Vendet vakante plotësohcn ni1 të njcj-

tën mënyrë që ndiqet për zgjedhjet e
para, në përputhje me dispozitën e
mëposhtme: një muaj pas mbetjes va-
kant të vendit, Sekretari i Përgjithshëm
bën ftesat e parashikuara në Nenin 5
dhe data e zgjedhjes caktohet nga Kë-
shilli î Sigurimit.

Neni 15
Anëtari i Gjykatës i zgjcdhur për
zëvendësimin e një anëtari, afati i të
cilit nuk ka mbaruar, qëndron në këtë
funksion për periudhën e mbelur nga
atati l paraardhësit të tij.

Neni 16

1- Asnjë anëtar i Gjykatës nuk mund

të ushtrojë ndonjë funksion politik ose
administrativ, ose të merret me ndonjë
lloj tjetër profesioni.
2. Çdo dyshim për këtë pikë zgjldhet
me vendim të Gjykatës.
89
 Neni 11

1. Asnjë anëtar i Gjykatës nuk mund

të ushtrojë funksionet e përfaqësuesit,
këshilltarit ose të avokatit në çfarëdo
çështje.
2. Asnjë anëtar nuk mund të marié
pjesë në zgjidhjen e çfarëdo çështjeje,
në të cilën ai ka marrë pjesë më paie
si përfaqësues, këshilltar ose avokat për
njërën nga palët, si anëtar i një gjykate
kombëtare ose ndërkombëtare, ose i
ndonjë komisioni hetimor, ose me çdo
cilësi tjetër.
3. Çdo dyshim për këtë pikë zgjidhet
me vendim të Gjykatës.

Neni 18
1. Anëtari i Gjykatës pushohet vetëm
në rast se anëtarët e tjerë mendojnë
njëzëri se ai nuk i plotëson më kushtet
e kërkuara.
2. Sekretari I Përgjithshëm njoftohet
zyrtarisht për këtë nga Sekretari i
Gjykatës.
3. Pas këtij njoftimi vendi mbetet va-
kant.

90
 Neni 19
Gjatë ushtrimit të lunksioneve, anë-
tarët e Gjykatës gëzojnë privilegje dhe
imunitete diplomatike.

Ne ni 20
Para se të fillojë detyrën, çdo anëlar
i Gjykatës deklaron solemnisht në se-
ancë të hapur se do të ushtrojë pushte-
tin e tij në mënyrë krejt të paanshme
dhe me ndërgjegje të plotë.

Neni 21
1. Gjykata zgjedh Kryetarin dhe Nën-
kryetarin për një periudhë trevjeçare;
këta mund të rizgjidhen.
2. Gjykata emëron Sekretarin e Gjy­
katës dhe cakton dispozita për emëri-
min e nëpunësve të tjerë, sipas nevojës.

Neni 22
1. Selia e Gjykatës vendoset në Hagë.
Megjithatë, kur e sheh të nevojshme,
Gjykata mund të mblldhet e të ushtro-
81
jë funksionet e saj dhe në ndonjë vend
tjetër nëse e gjykon të dëshiruesh-
me.
2. Kryetari dhe Sekrelaii e kanë qe-
ndrën e tyre në selinë e Gjykatës.

Neni 23
1. Gjykata është vazhdimisht në funk-
sionim, përveç periudhës së pushimeve
gjyqësore, koha dhe zgjatja e të cilave
caktohen nga Gjykata.
2. Anëtarët e Gjykatës kanë të drejtë
të marrin leje periodike, data dhe zgja­
tja e të cilave caktohen nga Gjykata,
duke pasur parasysh largësinë midis
liages dhe vendbanimit të tyre.
3. Përveç kohës kur janë me leje dhe
kur pengohen për nrsye sëmundjeje ose
arsye të tjera të forta të justifikuara
plotësisht përpara Kryetarit, anëtarët
janë të detyruar të qëndrojnë përhcrë
në dispozicion të Gjykatës.

Neni 24
I. Në qoltë se ndonjë nga anëtarët e
Gjykatës mendon se nuk është i dety-

92
ruar te marrë pjesë né gjykimin e një
çështjeje të caktuar, për një arsye të
veçantë, këtë ai ia bën të ditur Krye-
tarit.
2. Në qoftë se e sheh të arsyeshme se
një nga anëtarët e Gjykatës, për ndo-
një arsye të veçantë, nuk duhet të ma­
rrë pjesë në seancën që shqyrton një
çështje të caktuar, Kryetari e njofton
këtë të fundit.
3. Në qoftë se në një rast të tillë anë-
tari i Gjykatës dhe Kryetari nuk janë
të një mendjeje midis tyre, vendos
Gjykata.
Neni 25

1. Përveç rasteve të përjashtuara

shprehimisht nga ky Statut, Gjykata
ushtron funksionet e veta në mbledhjet
plenare.
2. Me kusht që numri i gjyqtarëve që
mund të përbëjnë Gjykatën" të mos
jetë më pak se njëmbëdhjetë, Rregu-
llorja e Gjykatës mund të parashikojc
që, sipas rrethanave dhe me radhë, një
ose më shumë gjyqtarë mund të lejohen
të mos marrin pjesë në seancat e gjyqit-
03
 3. Nëntë gjyqtarë përbëjnë një nu-
mër të mjaftueshëm për zhvillimin e
gjyqit.

Neni 26
1. Gjykata mund të krijojë në çdo
kohë një ose më shumë dhoma të për-
bëra prej të paktën tre gjyqtarësh, sipas
vendimit që do të marrë, për t'u marrë
me kategorl të veçanta çështjesh, për
shembull, çështje të punës dhe çështje
që kanë të bëjnë me tranzitin dhe ko-
munlkacionet.
2. Gjykata mund të krijojë në çdo
kohë një dhomë për t'u marrë me një
çështje të caktuar. Numri i gjyqtarëve
të kësaj dhome caktohet nga Gjykata,
me pëlqimin e palëve.
3. Çështjet dëgjohen dhe vendosen
nga dhomat e parashikuara në këtë
Nen, në qoftë se palët e kërkojnë këtë.

Neni 27
Çdo vendim i dhënë prej njerës nga
dhomat e parashikuara në Nenet 26 dhe
29 konsiderohet si l dhcnë nga Gjykata.

94
 Neni 28

Me pëlqimin e palëve, dhomat e pa-

rashikuara në Nenet 26 dhe 29 mund
të mblidhen dhe të ushtrojnë funksio-
net e veta edhe në ndonjë vend tjetër,
përveç Hagës.

Neni 29

Për zgjidhjen e shpejtë të çështjeve

Gjykata krijon çdo vit një dhomë me
pesë gjyqtarë, që duhet të paracaktojnë
procedurën e thjeshtuar, kur këtë e kër-
kojnë palet. Gjithashtu, dy gjyqtarë
emërohen për të zëvendësuar gjyqtarët
që nuk mund të marrin pjesë në sean-
cën e gjyqit.

Neni 30

1. Gjykata përcakton me rregullore

mënyrën se si ajo kryen funksionet e
veta. Gjykata i harton vetë rregullat e
procedurës.
2. Rregullorja e Gjykates mund të
parashikojë emërimin e ndihmësgjyqta-
95
rêve që marrin pjesë ne mbîedhjet e
Gjykatës, ose te dhomave te saj pa te
drejtë vote.

Neni 31

1. Gjyqtarët e shtetësisë së çdo pale

kanë të drejtën të marrin pjesë ne
seancat për çështjen që shqyrton Gjy-
kata.
2. Në qottë se në seancën e Gjykatës
ka një gjyqtar të shtetësisë se njërës
nga palët, çdo palë tjetër mund të emë-
rojë një person që zgjedh vetë, për të
marre pjesë në mbledhje me cilësinë
e gjyqtarit. Ky person duhet të zgjidhel
mundesisht nga personat që janë para-
qttur si kandidatë, sipas dispozitave të
Neneve 4 dhe 5.
3. Në qoltë se në seancën e Gjykatës
nuk ka asnjë gjyqtar të shtetësisë së
paiëve, secila nga palët mund të emë-
rojë një gjyqtar, siç parashikohet në
paragrafin 2 të këtij Neni.
4. Dispozitat e këtij Neni z'oatohon
në rastet e parashikuara në Nenet 26
dhe 29. Në raste të tilla Kryetari i lutet
njërit ose, në qoflë nevoja, dy anëta-

96
rêve te Gjykatës që përbëjnë dhomën,
që t'ua lëshojnë vendin anëtarëve të
Gjykatës të shtetësisë së palëve të in-
teresuara dhe, në mungesë të këtyre
ose në rast se këta nuk mund të para-
qiten, gjyqtarëvc të emëruar posaçërisht
nga palët.
5. Në qoftë se ka shumë paie me in-
teresa të njëjta, në zbatimin e dispo-
zitave që paraprijnë a!o konsiderohen
si një palë e vetme. Në rast dyshiml,
në këië pikë vendos gjykata.
6- Gjyqtarët e zgjcdhur, sic thuhet në
paragrafët 2, 3 dhe 4 të këtij Neni, du-
het të plotësojnë kushtet e Nenit 2, 17
(paragrafi 2), 20 dhe 24 të këtij Statuti.
Ata marrin pjesë në vendimin, në iu-
shte barazie të plotë me kolegët e tyre.

Neni 32
1. Anctarët e Gjykatës marrin rrogë
vjetore.
2. Kryetari merr pagë vjetore të ve-
çantë.
3. Zëvendëskryetari merr page të ve-
çantë për çdo ditë që kryen detyrat e
Kryetarit.

7 — 9 97
 4. Gjyqtarët e zgjedhur në bazë të
Nenit 31, që nuk janë anëtarë të Gjyqit,
marrin honorar për çdo ditë që kryejnë
funksionet e tyre.
5. Rrogat, pagat dhe honoraret cakto-
hen nga Asambleja e Përgjithshme.
Ato nuk mund të ulen gjatë kohës që
ata kryejnë funksionet e tyre.
6. Rroga e Sekretarit caktohet nga
Asambleja e Përgjithshme, me propo-
zimin e Gjykatës.
7. Rregullorja e miratuar nga Asam­
bleja e Përgjithshme cakton kushtet në
të cilat mund t'u jepen pensione anë-
tarëve të Gjykatës dhe Sekretarit, si
edhe kushtet në të cilat anëtarëve të
Gjykatës dhe Sekretarit u paguhen
shpenzimet e udhëtimit.
8. Rrogat, pagat dhe honoraret për-
Jashtohen nga çdo tatim.

Neni 33

Shpenzimet e Gjykatës përballohen

nga Kombet e Bashkuara, sipas mëny-
rës që vendos Asambleja e Përgjith­
shme.

S8
 KREU n

KOMPETENCAT E GJYKATËS
Neni 34
1. Vetëm shtetet mund te jenë palë
në çështjet që paraqiten para Gjykatës.
2. Sipas Rregullores së vet, Gjykata
mund t'u kërkojë organizatave ndër-
kombëtare publike njoftime lidhur me
çështjet e ngritura para saj si edhe të
marrë njoftime të tilla nga këto orga-
nizata me iniciativën e tyre.
3. Kur në një çështje që ngrihet para
Gjykatës vihet në dyshim interpretimi
i aktit themelues së një organizate
ndërkombëtare publike, ose i një kon-
vente ndërkombëtare të miratuar në
bazë të këtij akti, Sekretari e njofton
organizatën ndërkombëtare publike dhe
i jep asaj kopje të procesverbaleve.

Neni 35
1. Gjykata është e hapur për shtetet
që janë palë të këttj Statuti.
2. Kushtet në të cilat Gjykata hapet

99
për shtetet e tjera, duke përjashtuar
rastet në ta cilat zbatohen dispozitat
e veçanta të trakUteve në fvr-i, cakto-
hen nga Këshilli i Sigurimit c'he, r.ë
çdo rast, në mënyrë të tilië që të mos
krijohet asnjë pabarazi pcr palet e in-
teresuara para Gjykatës.
3. Kur një shtet që nuk ë'thic Anë-
tar i Kombeve të Bashkunra &htë p
në një çcshtje, Gjykata cakton pje;ën
e shpenzimeve të saj që do të pasuajë
kjo paie. Megjithatë, kjo dispozitë nuk
zbatohet në qoftë se ky shtet paguan
një pjesë të shpenzimeve të Gjykatës.

Neni 36
; 1. Juridiksioni i Gjykatës shtrihet mbi
të gjitha çështjet që i paraqesin palet,
si eûhe mbi të gjitha rastet e parashi-
kuara shprehimisht në Kartën e Ko­
mbeve të Bashkuara ose në traktatet
dhe konventat në fuqi.
2. Kundrejt çdo shteti tjetër që pra-
non të njëjtin detyrim, shtetet që je né
palë të këtij Statuti no çdo kohë m'.tnd
të deklarojnë se njohin si të defyruerh-
tne ipso facto dhe pa konvcr.të te ve-
100
çantë juridiksionin e Gjykatës mbi të
gjitha mosmarrëveshjet e natyrës jurl-
cike që kanë të bëjnë me:
a. interpretimin e një traktati;
b. çdo pikë të së drejtës ndërkombë-
tare;
c. realitetin e çdo fakti, që po të vër-
tetohej, do të përbënte shkelje të
një delyrimi ndërkombëtar;
ç. natyrën ose madhësinë e një dëm-
shpërblimi, që duhet dhënë për
shkelje të një zotimi ndërkombëtar.
3. DeUlaratat e përmendura më lart
mund të bëhen pa kushte ose me kusht
reciprociteti nga nna c shumë ose disa
shteteve, ose për një afat të caktuar.
4. Këto deklarnta do t'i paraqiten Se-
kretarit të Përgjithshëm të Kombeve
të Bashkuara, që do t'ua transmctojë
kopjet përkatëse palëve të këtij Statuti
ose Sekretarit të Gjykatës.
5. Në marrëdhëniet midis palëve të
këtij Statuti, deklaratat e bëra në bazë
të Nenit 36 të Statutit të Gjykatës së
Përhershme Ndërkombëtare, kur afatl
ende nuk ka skaduar, do të konsidero-
hen se nënkuptojnë pranimin e juridik-
sionit të detyrueshëm të Gjykatës Ndër-
101
kombëtare për kohëzgjatjen e caktuar
nga këto deklarata dhe sipas kushteve
të tyre.
6. Në rast se ka kundërshtim përsa
i përket juridiksionit të Gjykatës, ven-
dos Gjykata.
Neni 37
Kur një traktat ose konventë në fuqi
parashikon që çështja i duhet kaluar
një juridiksioni të themeluar nga Lidhja
e Kombeve, ose Gjykatës së Përher-
shme Ndërkombëtare, çështja i kalohet
Gjykatës Ndërkombëtare, si çështje mi­
dis palëve të këtij Statuti.

Ncni 3S
1. Gjykata, misioni i së cilës është të
zgjidhë sipas të drejtës ndërkombëtare
mosmarrëveshjet që i paraqiten, zbaton:
a. konventat ndërkombëtare, qoftë të
përgjithshme, qoftë të veçanta, du-
ke vendosur rregulla të niohura
shprehimisht nga shtetet në grindje;
b. zakonin ndërkombëtar si provë të
një praktike të përgjithshme të
pranuar si ligj;
102
 c. parimet e përgjithshme të së drej-
tës, të pranuara nga kombet e qy-
tetëruara ;
ç. me përjashtim të dispozitës së Ne-
nit 59, vendimet gjyqësore dhe më-
simet e publicistëve më të kualifi-
kuar të kombeve të ndryshme, si
mjet ndihmës për përcaktimin e
rregullave të së drejtës.
2. Kjo dispozitë nuk përjashton të
drejtën e Gjykatës që, në qoftë se palët
janë dakord, të vendosë ex aequo et
bono.

KBEU m

PROCEDURA

Nenl 39
1. Gjuhët zyrtare të Gjykatës Janë
frëngjishtja dhe anglishtja. Në qoftë se
palët janë dakord që gjithë procedura
të zhyillohet në frëngjisht, vendimi do
të jepet në këtë gjuhë. Në qoftë se palët
Janë dakord që gjithë procedura të zhvi-
llohet në anglisht, vendimi do të Jepet
në këtë gjuhë.
103
 2. Kur nuk ka ndonjë marrëveshje që
përcakton gjuhën që do të përdoret,
palet mund të përdorin për ligjëratat e
veta atë që ata pëlqejnë nga këto dy
gjuhë dhe vendimi do të jepet në frën-
gjisht dhe në anglisht. Në këtë rast,
Gjykata do të caktojë në të njëjtën ko-
hë se cili nga të dy tekstet do të merret
si bazë.
3. Me kërkesën e njërës nga palët,
Gjykata mund të autorizojë këtë palë
të përdorë edhe ndonjë gjuhë tjetër,
përveç frëngjishtes apo anglishtes.

Nent 40
1. Sipas rastit, çështjet i paraqiten
Gjykatës qoftë me anën e njoftimit për
marrëveshjen e arritur, qoftë me anën
e kërkesës me shkrim drejtuar Sekre-
tarit. Në të dy rastet duhen treguar
përmbajtja e mosmarrëveshjes dhe pa­
lët.
2. Sekretari ua njofton menjëherë
kërkesën gjithë të interesuarve.
3. Gjithashtu, nëpërmjet Sekretarit të
Përgjithshëm, al i njofton Anëtarët e
Kombeve të Bashkuara si edhe shtetet

104
e tjera që kanë të drejtën të paraqiten
para Gjykatës.

Neni 41

1. Në qoftë se mendon se e kërkojnë

rrethanat, Gjykata ka të drejtë të
tregojë se cilat masa duhet të merren
përkohësisht për mbrojtjen e të drej-
tave të secilës paie.
2. Në pritje të vendimit pcrfundim-
tar, këto masa u njoftohen menjëherë
palëve dhe Këshillit të Sigurimit.

Neni 42

1. Palet përfaqësohen nga përfaqësue-

sit e tyre.
2. Para Gjykatës ata mund të kër­
kojnë ndihmën e këshilltarëve ose avo-
katëve,
3. Para Gjykatës, përfaqësuesit, kë-
shilltarët dhe avokatët e palëve gëzojnë
privilegjet dhe Imunitetet e domosdo-
shme për ushtrimin e pavarur të funk-
sioneve të veta.
105
 Neni 43

1. Procedura zhvillohet ne dy faza:

njëra me shkrim, tjetra me gojë.
2. Procedura me shkrim përfshin njo-
ftimin e përkujtesave, kundërpërkujte-
save dhe, po të jetë nevoja, të përgji-
gjeve, si edhe të gjitha shkresave dhe
dokumenteve mbështetëse që u drejto-
hen Gjykatës dhe palëve të interesuara.
3. Njoftimi bëhet nëpërmjet Sekre-
tarit sipas rendit dhe afatit të caktuar
nga Gjykata.
4. Çdo dokument i paraqitur nga një­
ra palë duhet t'i komunikohet në kopje
të vërtetuar palës tjetër.
5. Procedura me gojë përbëhet nga
dëgjimi 1 dëshmitarëve, ekspertëve, për-
faqësuesve, këshilltarëve dhe avokatëve
nga ana e Gjykatës.

Neni 44

1. Për të njoftuar persona të tjerë,

përveç përfaqësuesve, këshilltarëve dhe
avokatëve, Gjykata 1 drejtohet drejt-
përsëdrejti qeverisë së shtetit në terri-

106
 torin e të cilit duhet te kelë efekt njof-
timi.
2. I njëjti rregull do të zbatohet sa
herë që merren masa për të siguruar
prova në vend.

Neni 45

Debatet zhvillohen nën drejtimin e

Kryetarit dhe, në mungesë të tij. të
Zëvendëskryetarit. Në rast se nuk mund
të jetë i pranishëm asnjëri prej këtyre,
gjyqi drejtohet nga gjyqtari më i vjetër
i pranishëm.

Neni 46

Gjyqi zhvillohet me dyer të hapura,

përveç rasteve kur Gjykata vendos
ndryshe, ose kur dy palët kërkojnë që
gjyqi të zhvillohet me dyer të mbyllura.

Neni 47

1. Për çdo seancë gjyqi mbahet një

procesverbal i nënshkruar nga Sekre-
tari dhe Kryetari.
107
 2. Vetem ky procesverbal ka karakter
autentik.
Neni 4$

Gjykata nxjerr urdhëresa për zhvi-

Ilimin e gjyqit, vendos mënyrën dhe
cakton afatin brenda të cilit secila pale
duhet të përfundojë argumentet e veta,
dhe merr të gjitha masat lidhur me
mbledhjen e provave.

Neni 49

Edhe para fillimit të debateve, Gjy­

kata mund t'u kërkojë përfaqësuesve të
paraqesin dokumentet dhe të japin
shpjegimet përkatëse. Për çdo mosbind-
je merret shënim përkatës.

Neni 50

Gjykata mund të ngarkojë në çdo ko-

hë një individ, ent, zyrë, komision ose
organizatë tjetër, që ajo mund të zgje-
dhë për këtë qëllim, me detyrën që të
zhvillojë hetlme ose të bëjë ekspertizë.

108
 Neni 51

Gjatë zhvillimit të debateve dëshmi-

tarëve dhe ekspertëve mund t'u bëhen
të gjitha pyetjet lidhur me çështjen,
sipas kushteve të caktuara nga Gjykata
në rregulloren e përmendur në Ne-
nin 30.

Neni 52
Pasi ka marrë provat dhe dëshmitë
brenda afateve të caktuara për këtë
qëllim, Gjykata mund të mos pranojë
dëshmi të mëtejshme me gojë ose me
shkrim, që njëra paie mund të deshi-
rojë të paraqesë pa pëlqimin e paies
tjetër.

Neni 53
1. Kur njëra pale nuk parnqitet para
Gjykatës, ose heq dorë nga mbrojtja e
çështjes së vet, pala tjetër mund t'i kër-
kojë Gjykatcs që to vendose në favor
të çështjes së saj.
2. Përpara se të bëjë këtë, Gjykata
duhet të sigurohet jo vetëm që ajo të
ketë kompetencat përkatëse në bazë të
109
Neneve 36 dhe 37, por edhe që kërkesa
të jetë e drejtë dhe e bazuar në fakte.

Neni 54
1. Kur nën kontrollin e Gjykatës për-
faqësuesit, këshilltarët dhe avokatët ka-
në përdorur të gjitha mjetet që i shohin
të nevojshme, Kryetari shpall mbylljen
e debateve.
2. Pastaj Gjykata tërhiqet për të
shqyrtuar vendimin që do të marrë.
3. Çfarë thuhet gjatë këtij shqyrtimi
është dhe mbetet e fshehtë.

Neni 55
1. Vendimet e Gjykatës merren me
shumicën e votave të gjyqtarëve të pra-
nishëm.
2. Në rast se numri i votave është i
barabartë, vota e Kryetarit ose e atij që
e zëvendëson është vendimtare.

Neni 56
1. Vendimi duhet të japë argumentet
në të cilat është bazuar.

110
 2. Në vendim duhet të përmenden
emrat e gjyqtarëve pjesëmarrcs.

Neni 57

Në qoftë se vendimi nuk shpreh plo-

tësisht ose pjesërisht mendimin e një-
zëshëm të gjyqtarëve, çdo gjyqtâr ka
të drejtën t'i shtojë parashtrimin e men-
dimit të vet të veçantë.

Neni 58

Vendimi nënshkruhet nga Kryetarl

dhe Sekretari. Vendimi lexohet në sean-
cë me dyer të hapura, pasl përfaqësue-
sit janë njoftuar që të jenë të prani-
shëm.

Neni 59

Vendimi i Gjykatës ka fuql detyruese

vetëm për palët në grindje dhe vetëm
për çështjen në fjalë.
111
 Neni 60

Vendimi është përfundimtar dhe i pa-

apelueshëm. Në rast se ka kundërshtim,
përsa i përket kuptimit dhe shtrirjcs
se vendimit, Gjykatës i takon të bëjë
lnterpretimin e tij me kërkesën e cilcs-
do palë.

Neni 61
1. Rishikimi i vendimit mund t'i kër-
kohet Gjykatës vetëm ne rast se zbu-
Iohet një fakt që mund të ushtrojë ncii-
kim vendimtar dhe që Gjykata dhe
pala që kërkon rishikimin e vendimit
nuk e njihte para dhër.ies se vendimit
dhe, në rast se për këtë të fundit, mos-
njohja nuk vjen nsa pakujdesia.
• 2. Procedura e rishiklmjt hapet me
vendim të Gjykatës që konstaton shpre-
himisht ekzistencën e një fakti të ri, që
pranon se ky i fundit është i një natyre
të tillë që të bëhet shkas për rishikimin
e vendimit dhe që deklaron se, për këto
arsye, kërkesa e rishikimlt është e pra-
nueshme.
3, Gjykata mund të pranojë procedu-

112
rën e rishikimit të vendimit vetëm
pas zbatimit paraprak të tij. •
4. Kërkesa e rishikimit të vendimit
duhet të paraqitet jo më vonë se bre-
nda gjasbtë muajve pas zbulimit të
faktit të ri.
5. Nuk mund të paraqitet asnjë kër-
kesë për rishikimin e vendimit pasi
kanë kaluar dhjetë vjet që nga data e
dhënies së vendimit.

Neni 62

1. Në qoftë se një shtet mendon se ka

interes të natyrës ligjore, që mund të
preket nga vendimi i gjyqlt, ai mund
t'i paraqesë kërkesë Gjykatës që të ie-
johet të ndërhyjë.
2. Vendimin për këtë kërkesë e merr
Gjykata.

Neni 63

1. Në qoftë se është fjala për inter-

pretimin e një konvente, në të cllën
kanë marrë pjesë edhe shtete të tjera,
përveç atyre që janë në grindje, Se-

8 — 9 113
kre>tari duhet t'i njoftojë menjëherë kë-
to shtete.
2. Çdo shtet i njoftuar në këtë më-
nyrë ka të drejtën të marrë pjesë në
zhvillimin e gjyqit. Por, në qoftë se ai
e shfrytëzon këtë të drejtë, edhe inter-
pretimi i dhënë në vendim do të jetë
t detyrueshëm për të.

Neni 64

Përveç rasteve kur Gjykata vendos

ndryshe, secila palë paguan shpenzimet
t veta të gjyqit.

KREU IV

MENDIME KËSHILLIMORE

Neni 65

1. Gjykata mund të japë mendim kë-

shlllimor për çdo çështje juridike me
kërkesën e çdo organl ose institucioni
të autorizuar të kërkojë këtë këshillë
në bazë të Kartës së Kombeve të Bash-
kuara, ose të dispozitave të saj.

114
 2. Çështjet për të cilat kërkohet me-
ndim këshillimor nga Gjykata i para-
qiten kësaj me anën e një kërkese me
shkrim, që formulon në terma të sakta
çështjen për të cilën kërkohet mendimi
i Gjykatës. Kërkesës i bashkëngjitet
çdo dokument që mund të ndihmojë
për sqarimin e çështjes.

Neni 66

1. Sekretari njofton menjëherë për

kërkesën e bërë për të marrë një men-
dim këshillimor nga ana e të gjitha
shteteve që kanë të drejtën të paraqiten
para Gjykatës.
2. Gjithashtu, me anë njoftimi të ve-
çantë dhe të drejtpërdrejtë Sekretari
njofton çdo shtet që ka të drejtën të
paraqitet para Gjykatës, ose çdo orga-
nizatë ndërkombëtare që Gjykata, ose
Kryetarl, kur Gjykata nuk është mble-
dhur, mendon se mund të japë të dhëna
për çështjen në fjalë, se Gjykata pra-
non raporte me shkrim brenda një afati
që caktohet nga Kryetari, ose dëgjon
raporte me gojë gjatë një seance me
1115
dyer të hapura të mbajtur për këtë
qëllim.
3. Në qoftë se njëri nga këta shtetc,
që nuk ka marrë njoftimin e posaçëm
të parashikuar në paragrafin 2 të këtij
Nenl, shpreh dëshirën për të paraqitur
një raport me shkrim ose me gojë,
vendos Gjykata.
4. Shtetet ose organizatat që kanë pa­
raqitur raporte me shkrim ose me gojë,
pranohen për të shqyrtuar raportet e
paraqitura nga shtete dhe organizatn
të tjera në mënyrën, masën dhe afatin
e caktuar në çdo rast të veçantë nga
Gjykata, ose në rast se ajo nuk është
mbledhur, nga Kryetari. Për këtë qëllim
Sekretarl ua njofton në kohën e duhur
raportet me shkrim shteteve ose orga-
nizatave që kanë paraqitur dhe vetë
raportet e tyre.

Nenl 67

Gjykata shpall mendirriet e veta kë-

shilllmore në mbledhje me dyer të ha­
pura, pasi të ketë njoftuar Sekretarin e
Përgjithshëm dhe përfaqësueslt e Anë-

116
tarëve të Kombeve të Bashkuara, si
dhe të shteteve e organizatave të tjera
ndërkombëtare të interesuara drejtpër-
sëdrejti për çështjen në fjalë.

Neni 6S

Në ushtrimin e funksioneve të veta

këshillimore, Gjykata do të niset edhe
nga dispozitat e këtij Statuti, që zbato-
hen në rast grindjeje në shkallën që
ajo e sheh të zbatueshme.

KREO v

AMENDAMENTET

Neni 69

Këtij Statuti mund t'i bëhen amen-

damente, duke zbatuar të njëjtën pro­
cédure Si dhe atë të parashikuar për
amendamentet e Kartës së Kombeve
të Bashkuara, me përjashtim të dispozi-
tave që mund të miratojë Asambleja e
Përgjithshme me rekomandimin e Kë-

117
shillit te Sigurimit, për të rregulluar
pjesëmarrjen në këtë procédure të shte-
teve që, megjithëse kanë pranuar Sta-
tutin e Gjykatës Ndërkombëtare, nuk
janë Anëtarë të Kombeve të Bashkuara.

Neni 70

Gjykata mund të propozojë amenda-

mentet që ajo mendon se duhet t'i bë-
hen këtij Statuti, duke njoftuar me
shkrim Sekretarin e Përgjithshëm që t'i
shqyrtojë në bazë të dispozitave të Ne-
nit 69.

118