CLB Chứng khoán - SIC

GIÁO TRÌNH KHÓA HỌC CHỨNG KHOÁN CƠ BẢN

START-UP

Hà Nội, Tháng 11 Năm 2018 Comment'[a1]:'Chỉnh lại font và format

[Type here] [Type here] [Type here]

 Mục Lục
LỜI$NÓI$ĐẦU$.....................................................................................................................................................$1!

CHƯƠNG 1: CHỨNG KHOÁN LÀ GÌ?$........................................................................................................$2!

CHỨNG KHOÁN!................................................................................................................................................!2!
CỔ PHIẾU!............................................................................................................................................................!2!
TRÁI PHIẾU!........................................................................................................................................................!8!

MẨU CHUYỆN 1: SỰ TÍCH VUI VỀ THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN$..................................................$11!

CHƯƠNG 2: THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN$..........................................................................................$13!

BẢN CHẤT VÀ CHỨC NĂNG CỦA TTCK!.....................................................................................................!15!

CÁC CHỦ THỂ THAM GIA TRÊN TTCK!.......................................................................................................!16!
PHÂN LOẠI TTCK!...........................................................................................................................................!18!

PHỤ LỤC 1: CÁC KÊNH ĐẦU TƯ NGOÀI CHỨNG KHOÁN$.................................................................$20!

CHƯƠNG 3: CÁCH THỨC THAM GIA THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN$.............................................$23!

CÁC SỞ GIAO DỊCH!........................................................................................................................................!23!

MỞ TÀI KHOẢN GIAO DỊCH!.........................................................................................................................!24!
CÁCH THỨC GIAO DỊCH!................................................................................................................................!26!

PHỤ LỤC 2: CÁC THUẬT NGỮ TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN$..............................................$32!

CHƯƠNG 4: PHÂN TÍCH CHỨNG KHOÁN$.............................................................................................$37!

QUY TRÌNH PHÂN TÍCH CHỨNG KHOÁN!..................................................................................................!37!

CÁC TRƯỜNG PHÁI PHÂN TÍCH CHỨNG KHOÁN!....................................................................................!38!

CHƯƠNG 5: PHÂN TÍCH VĨ MÔ$...............................................................................................................$41!

PHÂN TÍCH ĐỊNH TÍNH!..................................................................................................................................!41!

PHÂN TÍCH CÁC BIẾN SỐ VĨ MÔ!..................................................................................................................!42!
CÁC BIẾN SỐ KHÁC!.......................................................................................................................................!44!

PHỤ LỤC 3: PHÂN TÍCH VĨ MÔ VIỆT NAM NĂM 2018$........................................................................$46!

CHƯƠNG 6: PHÂN TÍCH NGÀNH$.............................................................................................................$55!

QUY MÔ NGÀNH!.............................................................................................................................................!56!
PHÂN TÍCH CHU KÌ KINH DOANH CỦA NGÀNH!.......................................................................................!57!

CHƯƠNG 7: PHÂN TÍCH CÔNG TY$........................................................................................................$58!

MÔ HÌNH KINH DOANH!.................................................................................................................................!58!

Lịch sử công ty!..............................................................................................................................................!58!

[Type here] [Type here] [Type here]

 Vị thế công ty!.................................................................................................................................................!58!
Hoạt động kinh doanh của công ty!................................................................................................................!59!
Đối thủ cạnh tranh!.........................................................................................................................................!59!
Ban lãnh đạo!.................................................................................................................................................!60!
Bảng cân đối kế toán!.....................................................................................................................................!62!
Báo cáo kết quả kinh doanh!..........................................................................................................................!65!
Báo cáo lưu chuyển tiền tệ:!...........................................................................................................................!67!
Thuyết minh báo cáo tài chính:!.....................................................................................................................!68!
Quy trình đọc báo cáo tài chính!....................................................................................................................!69!
CÁC PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH!.................................................................................................................!70!

MẨU CHUYỆN 2: BENJAMIN GRAHAM – “SƯ TỔ” VỀ PHÂN TÍCH CHỨNG KHOÁN$...................$76!

PHỤ LỤC 4: THỰC HÀNH PHÂN TÍCH CÔNG TY$..................................................................................$78!

PHÂN TÍCH NGÀNH THÉP!.............................................................................................................................!78!

PHÂN TÍCH CÔNG TY CỔ PHẦN TẬP ĐOÀN HÒA PHÁT!..........................................................................!89!

CHƯƠNG 8: PHÂN TÍCH KĨ THUẬT$......................................................................................................$103!

LÍ THUYẾT DOW!...........................................................................................................................................!104!
ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU!..........................................................................................................................!106!
NHỮNG GIẢ ĐỊNH CƠ SỞ!............................................................................................................................!106!
CÁC MẪU HÌNH CƠ BẢN TRONG PHÂN TÍCH KỸ THUẬT!....................................................................!108!
LÝ THUYẾT SÓNG ELLIOTT!.......................................................................................................................!111!
MỘT SỐ CHỈ BÁO!..........................................................................................................................................!115!

MẨU CHUYỆN 3: NHÀ ĐẦU CƠ VĨ ĐẠI GEORGE SOROS$..................................................................$128!

CHƯƠNG 9: CHIẾN LƯỢC ĐẦU TƯ CHỨNG KHOÁN$.........................................................................$132!

XÂY DỰNG DANH MỤC ĐẦU TƯ!...............................................................................................................!132!

PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH XU HƯỚNG THỊ TRƯỜNG!..........................................................................!137!
QUẢN LÝ DANH MỤC ĐẦU TƯ!..................................................................................................................!138!
KỶ LUẬT ĐẦU TƯ – ĐỪNG BAO GIỜ PHÁ BỎ QUY TẮC ĐẦU TƯ!.......................................................!139!

MẨU CHUYỆN 4: HAI NGUYÊN TẮC ĐẦU TƯ CỦA BUFFETT VÀ SOROS$.....................................$141!

PHỤ LỤC 5: MÔ HÌNH QUỸ ĐẦU TƯ ETF$.............................................................................................$143!

PHỤ LỤC 6: CHỈ SỐ CỦA TTCK VIỆT NAM$..........................................................................................$146!

VN – Index và HNX – Index!.........................................................................................................................!146!

VN30!............................................................................................................................................................!147!
HNX 30!........................................................................................................................................................!147!

CÁC NGUỒN THAM KHẢO$.....................................................................................................................$148!

[Type here] [Type here] [Type here]

[Type here] [Type here] [Type here]
 LỜI NÓI ĐẦU
Cụm từ “chứng khoán” ắt hẳn đã rất quen thuộc với chúng ta khi những bản tin tài chính trên
tivi hay những bài báo kinh tế trên Internet đều đề cập đến hàng ngày. Nhưng liệu bạn đã thực sự hiểu
về kênh đầu tư đầy hấp dẫn này hay chỉ dừng lại ở việc biết đến nó? Thị trường Chứng khoán không
phải là nơi để dạo chơi đơn thuần, nó thực sự là chiến trường, là nơi đấu trí của những nhà đầu tư để
đạt được lợi nhuận. Để “chơi” được trên thị trường Chứng khoán bạn phải nắm vững các kiến thức về
tài chính, kinh tế, phải biết trong đó có những hoạt động gì? Thông tin về thị trường hiện tại ra sao?
Đầu tư thời điểm nào là phù hợp? Có những công cụ nào hỗ trợ?

Nhà đầu tư huyền thoại Warren Buffet đã đưa ra nhận định khi nói về mối quan hệ giữa chỉ số
thông minh và hoạt động đầu tư: “Bạn không cần phải là một nhà khoa học tên lửa. Đầu tư không
phải là một trò chơi mà một gã với chỉ số IQ 160 thắng một gã có chỉ số IQ 130”. Điều đó đơn giản
chỉ là nếu bạn nắm vững thông tin thị trường, cách hoạt động của thị trường, cách phân tích những đặc
điểm của thị trường,… thì lúc đó ắt hẳn bạn sẽ đưa ra những quyết định đầu tư đầy thông minh. Như
vậy, chứng khoán không phải dành cho những kẻ may rủi hay những con người thông minh xuất chúng
mà đầu tư chứng khoán dành cho người biết phân tích, nắm vững thị trường và biết chớp lấy thời cơ.
Với giáo trình Start–Up, bạn sẽ thấy chứng khoán trở nên gần gũi hơn bao giờ hết. Cuốn sách sẽ không
đơn thuần là những kiến thức lý thuyết khô khan mà sẽ kết hợp nhiều ví dụ thực tế với cách truyền đạt
giàu hình ảnh, ngôn ngữ cô đọng, rõ ràng và có những đổi mới, bước tiến rõ rệt so với giáo trình những
năm trước. Trong mỗi nội dung kiến thức sẽ luôn có 3 phần “lý thuyết – ví dụ – phân tích” rất dễ nhận
biết. Nội dung kiến thức cũng như các ví dụ trong cuốn sách đều được cập nhật trong thời gian gần
đây nhất (2015, 2016) để bạn hoàn toàn có thể sử dụng chúng trong thực tế đầu tư mà không phải lo
lắng rằng đó là những kiến thức đã cũ hay lỗi thời. Ngoài 9 chương sách mang những nội dung kiến
thức cơ bản, cuốn sách còn cung cấp cho bạn những phần phụ lục có mức độ thực tế và chuyên sâu
hơn. Đó là những mẩu chuyện thú vị, những kiến thức thực sự rất bổ ích, thậm chí còn là những kiến
thức “ngầm” mà không phải ai cũng biết.

Mỗi chương của cuốn sách sẽ là một chương ẩn chứa những điều kỳ thú về bức tranh toàn cảnh
của Đầu tư Chứng khoán. Cứ mỗi một chương được hé lộ sẽ lại cho chúng ta những kiến thức mới,
những khám phá mới về Thị trường Chứng khoán sôi động và hấp dẫn này. Hãy cùng nhau lật mở
chúng và chúng tôi hy vọng rằng nó sẽ cho bạn một cái nhìn khác về Đầu tư Chứng khoán.

1
 NHÓM TÁC GIẢ BAN CHUYÊN MÔN – SIC

CHƯƠNG 1: CHỨNG KHOÁN LÀ GÌ?

“Investing should be more like watching paint dry or watching grass grow.
If you want excitement, take $800 and go to Las Vegas.”
- Paul Samuelson -

CHỨNG KHOÁN
Chứng khoán là gì?

Chứng khoán là một loại hàng hóa trên thị trường chứng khoán. Nó là bằng chứng xác nhận
quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu đối với tài sản hoặc phần vốn của tổ chức phát hành.
Chứng khoán được thể hiện dưới hình thức chứng chỉ, bút toán ghi sổ hoặc dữ liệu điện tử.

Như vậy chứng khoán không phải là một tài sản hữu hình như nhà, bất động sản, máy móc hay
những hàng hóa thông thường mà nó là chứng chỉ xác nhận bằng giấy hay điện tử. Chứng khoán mang
lại thu nhập và khi cần người sở hữu nó có thể bán lại và quy đổi ra tiền. Chứng khoán được phân chia
làm 4 loại chính:

-! Cổ phiếu
-! Trái phiếu
-! Các công cụ chuyển đổi
-! Các công cụ phái sinh

CỔ PHIẾU
Cổ phiếu là một loại chứng khoán được phát hành dưới dạng chứng chỉ hoặc bút toán ghi sổ,
xác nhận quyền sở hữu và lợi ích hợp pháp của người sở hữu cổ phiếu đối với tài sản hoặc vốn của
một công ty cổ phần.

Khi mua cổ phiếu nhà đầu tư sẽ trở thành chủ sở hữu của các công ty (gọi là cổ đông của công
ty). Mức độ sở hữu tùy vào lượng cổ phần mà cổ đông đó nắm giữ. Là chủ sở hữu, các cổ đông cùng
nhau hưởng thành quả cũng như tổn thất của công ty trong quá trình hoạt động theo tỷ lệ cổ phần.

2
 Về lý thuyết cổ phiếu là công cụ không có thời hạn. Nó tồn tại song song với sự tồn tại của công
ty. Khi công ty phải thanh lý tài sản hay bị phá sản, cổ đông chỉ nhận được những gì còn lại sau khi
công ty đã trang trải hết các nghĩa vụ khác (các khoản nợ, trái phiếu, thuế, phí,…).

Chỉ có công ty cổ phần mới có quyền phát hành cổ phiếu.

Phân loại cổ phiếu

Tùy vào quyền lợi mà cổ phiếu mang lại cho cổ đông, có 2 loại cổ phiếu là cổ phiếu phổ thông
và cổ phiếu ưu đãi:

!! Cổ phiếu phổ thông

Là loại cổ phiếu điển hình, phổ biến nhất trên thị trường. Nếu một công ty chỉ được phép phát
hành một loại cổ phiếu, nó sẽ phát hành cổ phiếu phổ thông.

!! Cổ phiếu ưu đãi

Là loại cổ phiếu dành cho cổ đông những quyền lợi ưu tiên hơn so với cổ đông phổ thông. Người
nắm giữ cổ phiếu ưu đãi được gọi là cổ đông ưu đãi của công ty.

Ngoài ra, có loại cổ phiếu ưu đãi có thể chuyển đổi thành cổ phiếu phổ thông, thường là trong
trường hợp công ty làm ăn phát đạt.

Bảng so sánh cổ phiếu phổ thông và cổ phiếu ưu đãi

Cổ phiếu phổ thông Cổ phiếu ưu đãi

Cổ phiếu phổ thông không quy định mức Cổ phiếu ưu đãi ấn định một mức cổ tức
cổ tức tối thiểu hay tối đa mà cổ đông được nhất định trên từng cổ phiếu. Nhà đầu tư sở
nhận. Mức chia cổ tức phụ thuộc vào lợi hữu cổ phiếu ưu đãi sẽ được trả cổ tức đều
nhuận và chiến lược kinh doanh của doanh đặn theo tỷ lệ cổ phần, không phụ thuộc
nghiệp. vào tình hình lãi lỗ của công ty.

Được quyền biểu quyết, tự do chuyển Không có quyền biểu quyết, tự do chuyển
nhượng. nhượng.

Trong trường hợp công ty thanh lý tài sản, Trong trường hợp công ty thanh lý tài sản,
cổ đông phổ thông là những người cuối cổ đông ưu đãi được ưu tiên thanh toán,

3
 cùng được nhận những gì còn lại (nếu có) nhận lại vốn trước cổ đông phổ thông
sau khi công ty trang trải xong tất cả các nhưng sau người sở hữu trái phiếu.
nghĩa vụ như thuế, nợ và cổ phiếu ưu đãi.

Cổ phiếu phổ thông được giao dịch trên Cổ phiếu ưu đãi không được giao dịch trên
sàn chứng khoán. sàn chứng khoán.

Cổ phiếu ưu đãi có mệnh giá rõ ràng.

Mệnh giá không có ý nghĩa nhiều, là căn
Mệnh giá của cổ phiếu ưu đãi là căn cứ để
cứ để trả cổ tức. Giá trị thị trường được
trả cổ tức và là căn cứ để hoàn vốn khi
quyết định bởi cung cầu.
thanh lý hay giải thể công ty.

Lợi tức cổ phiếu

Lợi tức là khái niệm để chỉ những khoản lợi nhuận thu được khi đầu tư, kinh doanh. Người nắm
giữ cổ phiếu có thể kì vọng ở tài sản tài chính này ở hai nguồn lợi tức là cổ tức và lãi vốn.

!! Cổ tức

Là một phần trong lợi nhuận của doanh nghiệp, được chia cho cổ đông (được gọi là thu nhập
của cổ đông).

Trừ trường hợp của cổ phiếu ưu đãi, thì cổ tức của cổ phiếu là không cố định, nó phụ thuộc vào
tỷ lệ chi trả cổ tức của các ngành, các công ty. Các công ty có các đợt chốt cổ đông sau đó chi trả cổ
tức.

Một công ty về cơ bản có thể lựa chọn trả cổ tức bằng tiền mặt (Cash Dividend), hoặc bằng cổ
phiếu (Stock Dividend) để đáp ứng nhu cầu sinh lợi khi đầu tư vào công ty cổ phần của cổ đông.

Trả cổ tức bằng tiền mặt Trả cổ tức bằng cổ phiếu

Là cách công ty trả cổ tức bằng tiền mặt Là cách công ty thay vì trả cổ tức tiền mặt thì
trực tiếp cho cổ đông. sẽ phát hành thêm cổ phiếu cho cổ đông.

Khi tuyên bố trả cổ tức bằng tiền mặt, Công ty sẽ lấy lợi nhuận sau thuế chưa phân
công ty sẽ lấy từ lợi nhuận sau thuế chưa phối, các quỹ dự phòng doanh nghiệp (quỹ

4
phân phối, ghi nhận nợ phải trả cho cổ
đông. Khi trả cổ tức, công ty sẽ lấy từ quỹ
tiền để trả cổ tức. Từ đó, làm giảm cả về
tài sản lẫn nguồn vốn. Công ty công bố tỷ
lệ chi trả cổ tức dựa trên mệnh giá cổ
phiếu (một cổ phiếu có mệnh giá niêm yết
theo quy định là 10.000 đồng).
Có một câu nói: “A bird in hand is worth
two in the bush.”, và câu nói này khá đúng
với tâm lý cổ đông khi đầu tư cổ phiếu.
Việc nắm giữ tiền mặt cổ tức vẫn là phương
án ưa thích của cổ đông khi họ chắc chắn
đạt lợi nhuận từ việc đầu tư cổ phiếu. Công
ty chứng minh mình có một nền tài chính
vững mạnh, dòng tiền rõ ràng. Nhà đầu tư
thường xem xét đến chính sách chi trả cổ
tức tiền mặt của công ty theo thời gian, cổ
tức có ổn định và tăng trưởng qua các năm
hay không để đánh giá độ hấp dẫn của cổ
phiếu khi đầu tư.
đầu tư phát triển,…), hoặc thặng dư vốn cổ
phần để làm tăng nguồn vốn kinh doanh
bằng cách trả cổ tức bằng cổ phiếu. Từ đó,
không làm thay đổi vốn chủ sở hữu, không
làm thay đổi vốn hóa thị trường (Giá trị vốn
hóa thị trường đại diện cho sự đồng thuận
của công chúng về giá trị của vốn chủ sở hữu
của một công ty) và tỷ lệ nắm giữ của mỗi cổ
đông trong công ty không đổi (do cùng nhận
một tỷ lệ tương ứng cho phần tăng thêm).
Nhà đầu tư tránh được thuế đánh vào cổ tức
tiền mặt khi nhận thêm cổ tức bằng cổ phiếu.
Ở góc độ công ty, công ty có thể tránh việc
chi trả cổ tức bằng tiền mặt khi đang cần
dùng số tiền đó để đầu tư vốn lưu động hoặc
tài sản cổ định (nhà máy, thiết bị,…). Việc
trả cổ tức bằng cổ phiếu có thể cho thấy công
ty có khả năng mở rộng nhu cầu kinh doanh,
đầu tư trong thời gian tới. Việc trả cổ tức
bằng cổ phiếu còn giúp tăng thanh khoản
giao dịch cổ phiếu, khi số lượng cổ phiếu
phát hành thêm tăng lên, và giá được điều
chỉnh giảm tương ứng. Do đó, cơ hội cổ
phiếu đến với nhiều nhà đầu tư hơn, và cơ
hội tăng giá cho chính bản thân cổ phiếu
cũng xảy ra.
5
 Nhà đầu tư chịu thuế 2 lần. Lần thứ nhất là Do số cổ phiếu lưu hành tăng lên, vốn hóa
khi công ty có lợi nhuận sau thuế (thuế suất không đổi nên thị giá một cổ phiếu sau khi
thuế thu nhập doanh nghiệp ở Việt Nam trả cổ tức bằng cổ phiếu sẽ giảm, từ đó làm
hiện nay là 22%), và thuế suất đánh vào cổ giảm phần lãi vốn. Bên cạnh đó, nếu công ty
tức cho thu nhập cá nhân nhà đầu tư (5%). sử dụng tiền thay vì trả cổ tức tiền mặt vào
Bất lợi cho công ty trong một số trường các dự án không tạo thêm khả năng lợi nhuận
hợp thay vì trả cổ tức, tiền mặt có thể huy cho nhà đầu tư, giá cổ phiếu có thể giảm,
động để duy trì vốn lưu động hoặc dự khiến nhà đầu tư mất đi cơ hội nếu nhận tiền
phòng cho các khoản đầu tư tài sản trong mặt cổ tức thay vì cổ tức bằng cổ phiếu.
tương lai.

"Ví dụ:

HĐQT Công ty cổ phần sữa Việt Nam (VNM) chi trả cổ tức bằng tiền mặt với tỷ lệ 20%, tương
ứng mỗi cổ phần nhận 2.000 đồng vào ngày 05/09/2014 ngày chốt danh sách cổ đông 26/8/2014

HĐQT Tập đoàn Vingroup (VIC) chi trả cổ tức bằng việc phát hành 452,734 triệu cổ phiếu,
tương ứng tỷ lệ phát hành 1.000:487 (cổ đông sở hữu 1.000 cổ phiếu được nhận 487 cổ phiếu) vào
ngày 28/8/2014 ngày chốt danh sách cổ đông 14/8/2014

#Điều cần biết: Phân biệt chia cổ tức bằng cổ phiếu với chia tách cổ phiếu:

Về nguyên tắc, dù công ty trả cổ tức bằng cổ phiếu (Stock Dividend) hay chia tách cổ phiếu
(Stock Split), giá trị vốn chủ sở hữu không đổi. Tuy nhiên:

-! Trả cổ tức bằng cổ phiếu: có sự dịch chuyển qua lại giữa các tài khoản con trong vốn chủ
sở hữu trên bảng cân đối kế toán. Ví dụ: Quỹ đầu tư phát triển tài trợ cho nguồn trả cổ tức
bằng cổ phiếu, thì quỹ này sẽ giảm một phần đúng bằng phần tăng thêm ở vốn điều lệ công
ty.
-! Chia tách cổ phiếu: không làm ảnh hưởng đến bất kỳ khoản nào trên vốn chủ sở hữu.

" Ví dụ: Một công ty trả cổ tức bằng cổ phiếu theo tỷ lệ 2:1 hay tách cổ phiếu theo tỷ lệ 2:1 thì số cổ
phiếu mới đưa vào lưu hành đều bằng nhau (trước kia nhà đầu tư có 2 cổ phiếu thì nay sẽ có 3 cổ

6
phiếu), nhưng các thành phần tài khoản trong vốn chủ sở hữu sẽ thay đổi, trong trường hợp trả cổ tức
bằng cổ phiếu, còn trường hợp chia tách cổ phiếu thì không.

!! Lãi vốn

Là khoản thu nhập từ chênh lệch giữa giá mua vào lúc đầu và giá bán ra lúc sau của cổ phiếu.
Lãi vốn cấu thành một phần quan trọng trong tổng lợi tức mà cổ phiếu đem lại cho cổ đông. Nhà đầu
tư vì thế phải quan tâm tới tiềm năng tăng giá của cổ phiếu.

Dựa trên khả năng đem lại lợi tức, cổ phiếu được chia thành 6 loại:

Tên Đặc điểm

Là cổ phiếu của những công ty lớn, ổn định, trưởng thành. Loại cổ phiếu này
Cổ phiếu
ít mất giá và chi trả cổ tức đều đặn, tăng ổn định
thượng hạng
Ví dụ: VNM, MSN, VIC,…

Là cổ phiếu của các công ty đang có tăng trưởng mạnh nhanh hơn trung bình
Cổ phiếu ngành, do cần vốn để tái sản xuất nên lợi nhuận thường được giữ lại; tỷ lệ chi
trả cổ tức thấp, hoặc không trả. Tiềm năng tăng giá cao
tăng trưởng
Ví dụ: MWG, PNJ…

Thường là cổ phiếu của những công ty kinh doanh sản phẩm thiết yếu (bánh
kẹo, nước giải khát, thực phẩm), có tỷ lệ chi trả cổ tức ổn định, trong suy
Cổ phiếu thoái thì không mất giá nhưng khi nền kinh tế phục hồi thì khó tăng trưởng
mạnh
phòng vệ
Ví dụ: VCF, BBC,…

Cổ phiếu Thường là những cổ phiếu thuộc lĩnh vực công ích, có tỷ lệ trả lãi cao hơn
thu nhập mức trung bình.

Ví dụ: Trong lĩnh vực y tế DHG, ..

7
 Là cổ phiếu của công ty có mức lợi nhuận biến đổi theo chu kì kinh doanh.
Cổ phiếu Khi công ty làm ăn tốt thì cô phiếu tăng giá và ngược lại. Những ngành kinh
doanh có chu kì là thép, xi măng, ô tô,...
chu kì
Ví dụ: HPG, HSG,…

Là cổ phiếu các công ty có doanh thu và lợi nhuận tăng lên vào những thời
Cổ phiếu
điểm nhất định trong năm (Tết, Trung Thu,..)
thời vụ
Ví dụ: KDC, DPM,…

Rủi ro của cổ phiếu

Rủi ro hệ thống Rủi ro phi hệ thống

Là những rủi ro bên ngoài tác động đến giá

của tất cả các loại cổ phiếu, làm cho giá các cổ
Là rủi ro chỉ xảy ra ở một công ty hay một
phiếu thường chuyển động hết về một hướng.
ngành do các yếu tố năng lực quản lý, ưu tiên
Rủi ro hệ thống bắt nguồn từ môi trường
tiêu dùng, bãi công, rủi ro về tài chính, thanh
chính trị, xã hội; pháp luật; tác động của các yếu
khoản của công ty,...
tố vĩ mô: lạm phát, GDP, lãi suất, thu chi nhân
sách, tỷ giá hối đoái,...

TRÁI PHIẾU
Trái phiếu là một loại chứng khoán quy định nghĩa vụ của người phát hành (người vay tiền)
phải trả cho người nắm giữ chứng khoán (người cho vay) một khoản tiền xác định, thường là trong

8
những khoảng thời gian cụ thể, và phải hoàn trả khoản cho vay ban đầu khi đến thời gian đáo
hạn.

Tiền mà người phát hành phải trả cho người mua trái phiếu khi đáo hạn gồm tiền vốn đã vay (giá
mua trái phiếu) cộng với khoản lãi trong một thời gian nhất định.

Các đặc trưng cơ bản của trái phiếu

!! Người phát hành

Gồm 2 loại: Chính phủ (Trung ương và địa phương) và công ty

Trái phiếu Chính phủ thường được coi rằng có độ rủi ro thanh toán bằng 0 vì Chính phủ là người
cho vay tin cậy nhất, có điều kiện đảm bảo cao nhất. Trái phiếu công ty có nhiều loại, mức độ rủi ro là
khác nhau. Ngoài rủi ro thanh toán thì trái phiếu còn chịu rủi ro về lãi suất, lạm phát,...

!! Mệnh giá

Là khối lượng tiền được ghi trên mặt trái phiếu, mà người phát hành đồng ý hoàn trả cho người
nắm giữ trái phiếu tại thời điềm đáo hạn.

Mệnh giá trái phiếu phụ thuộc vào lãi suất trên thị trường và mức độ tín nhiệm của tổ chức phát
hành.

!! Lãi suất cuống phiếu

Còn gọi là lãi suất danh nghĩa, là lãi suất mà người phát hành đồng ý trả mỗi năm. Khối lượng
lãi hàng năm được trả cho người sở hữu trái phiếu trong suốt thời hạn của trái phiếu được gọi là lãi
cuống phiếu. Lãi suất cuống phiếu đem nhân với mệnh giá trái phiếu sẽ cho lãi cuống phiếu.

Lãi suất cuống phiếu phụ thuộc vào:

-! Cung cầu trên thị trường tín dụng. Nếu cầu tín dụng cao, cung thấp thì lãi suất trái phiếu
phải cao.
-! Mức độ rủi ro của các nhà phát hành và các đợt phát hành, rủi ro càng cao thì lãi suất càng
cao.
-! Thời hạn đáo hạn của trái phiếu: Nếu các trái phiếu có độ rủi ro như nhau, thời hạn càng
dài thì lãi suất càng cao do độ rủi ro và chi phí cơ hội lớn.
!! Thời hạn trái phiếu (thời gian đáo hạn)

Là thời gian để chấm dứt sự tồn tại của khoản nợ, người phát hành sẽ thu hồi trái phiếu bằng
cách hoàn trả khoản vay gốc.

9
 Trái phiếu ngắn hạn 1 đến 5 năm

Trái phiếu trung hạn 5 đến 10 năm

Trái phiếu dài hạn Trên 10 năm

Cách phân loại trái phiếu

!! Phân loại theo chủ sở hữu

-! Trái phiếu vô danh: Là loại trái phiếu không mang tên trái chủ và người nắm giữ bất kỳ là
người có quyền sở hữu.
-! Trái phiếu ghi danh: Là loại trái phiếu có ghi tên và địa chỉ của trái chủ và chỉ trái chủ mới
có quyền sở hữu.
!! Phân loại theo tổ chức phát hành
-! Trái phiếu chính phủ: Là loại trái phiếu do Chính phủ phát hành nhằm mục đích bù đắp
thâm hụt ngân sách, tài trợ cho các công trình công ích hoặc làm công cụ điều tiết tiền tệ.
Trái phiếu chính phủ không có rủi ro thanh toán, tính thanh khoản cao. Lãi suất trái phiếu
Chính phủ được dùng làm cơ sở để tính lãi suất các công cụ nợ khác có cùng kì hạn.
-! Trái phiếu công ty: Là loại trái phiếu do các công ty phát hành để vay vốn dài hạn. Mức độ
rủi ro của trái phiếu công ty thường cao hơn trái phiếu chính phủ.
!! Phân loại theo cách kiếm lợi tức từ trái phiếu
-! Trả lãi thường xuyên mỗi năm 1 hoặc 2 lần
"Ví dụ: Trái phiếu có mệnh giá 1.000.000 đồng, lãi suất cuống phiếu là 5%/năm, trả lãi 2 lần 1
!.###.###$%$&%
năm thì số lãi nhận được 1 kì là: = 25.000 đồng
(

-! Trường hợp trái phiếu chiết khấu (không trả lãi theo kì) thì lợi tức thu được bằng chênh
lệch khi mua trái phiếu thấp hơn so mệnh giá và được trả số tiền đúng bằng mệnh giá khi
đáo hạn.

"Ví dụ: Mệnh giá ghi trên trái phiếu là 100.000 đồng, bạn chỉ phải trả 75.000 đồng khi mua
nó và sau một thời gian bạn bán, bán với giá 100.000 đồng, bạn đã thu được một khoản lợi tức là
25.000 đồng.

Quyền lợi khi mua trái phiếu

10
-! Mua trái phiếu công ty được trả lãi định kì và trả gốc khi đáo hạn.
-! Mua trái phiếu không được làm cổ đông của công ty, không được tham gia quyết định vấn
đề của công ty.
-! Khi công ty bị phá sản hoặc buộc thanh lý tài sản thì tài sản thanh lý dùng để trả tiền trái
phiếu, xong đến cổ phiếu ưu đãi, đến cổ phiếu phổ thông.

MẨU CHUYỆN 1: SỰ TÍCH VUI VỀ

THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN

11
 Ngày xửa ngày xưa, ở một làng nọ, ven rừng có
rất nhiều khỉ ra kiếm ăn. Cho đến một ngày kia, xuất
hiện một anh thanh niên tới hỏi mua khỉ với giá 10 đồng
một con.

Dân làng bèn hò nhau đi bắt khỉ về bán. Sau khi

họ bắt được vài ngàn con khỉ và bán cho anh thanh niên
nọ thì số khỉ vãn dần. Dân làng định nghỉ ngơi thì anh
thanh niên lại nói sẽ tăng giá mua khỉ lên 20 đồng một
con. Vậy là mọi người lại hăng hái đi tìm bắt khỉ. Đến khi số khỉ cạn kiệt, dân làng bèn về nhà nghỉ
ngơi. Nhưng anh thanh niên lại nâng giá lên 25 đồng một con. Lần này chỉ có vài người bắt được khỉ
để bán. Khỉ hiếm đến nỗi tìm cả ngày trong rừng và cả ở quanh làng cũng chẳng thấy con nào, thì làm
sao có thể bắt được chúng. Anh thanh niên nâng giá lên 50 đồng một con mà mãi chẳng mua được con
nào. Mặc dù rất thất vọng nhưng anh vẫn nói với mọi người rằng: "Bây giờ tôi có việc phải lên tỉnh,
mấy ngày nữa mới về. Người giúp việc của tôi sẽ ở lại thay tôi mua khỉ. Nếu ai bắt được khỉ thì bán
cho nó nhé!"

Anh thanh niên đi được mấy ngày mà dân làng vẫn không ai bắt được khỉ để bán. Người giúp
việc của anh thanh niên chỉ cho dân làng thấy những cái lồng đầy khỉ và nói: "Tôi chán công việc này
lắm rồi, mặc kệ ông chủ với lũ khỉ của ông ta. Tôi sẽ bán cho mọi người 35 đồng một con. Khi nào
chủ tôi quay lại các vị hãy bán cho ông ta với giá 50 đồng". Dân làng mừng rỡ liền dốc hết tiền bạc
trong nhà ra, tranh nhau mua khỉ. Những người chậm chân thì kêu gào khóc lóc, người mua được nhiều
thì sung sướng hả hê. Họ hồi hộp chờ đợi anh thanh niên quay lại. Nhưng đợi mãi mà chẳng thấy anh
thanh niên và người giúp việc đâu. Chỉ thấy quanh làng toàn khỉ là khỉ. Dân làng ai cũng tức giận đỏ
hết cả mặt nhưng không biết bán lũ khỉ cho ai.

Sau này, người ta gọi khỉ dưới cái tên cổ phiếu. Những người hiểu biết gọi câu chuyện đó là sự
tích về sự ra đời của thị trường chứng khoán. Và việc giận đến đỏ mặt là lý do tại sao bảng giá khi thị
trường đi xuống thường hiện màu đỏ.

12
 CHƯƠNG 2: THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN
“The stock market is filled with individuals

who know the price of everything, but the value of nothing.”

- Phillip Fisher-

Việc hình thành và phát triển thị trường chứng khoán (TTCK) là bước phát triển tất yếu của nền
kinh tế thị trường. TTCK hình thành ở Việt Nam đã trở thành cầu nôi giữa một bên là các nhà đầu tư
với bên kia là các doanh nghiệp cần vốn kinh doanh. Kể từ đây, cả nền kinh tế Việt Nam đã có bước
chuyển mình vĩ đại trong công cuộc xây dựng nền kinh tế thị trường sôi động và minh bạch.

TTCK Việt Nam là 1 thị trường còn khá non trẻ nếu so với các nước khác trên thế giới như
TTCK Mỹ (ra đời năm 1793), TTCK Anh (ra đời vào những năm 1770).

13
 Ngày 11/07/1998, với Nghị định số 48/CP về Chứng khoán và Thị trường chứng khoán, TTCK
Việt Nam chính thức được khai sinh. Cùng ngày, Thủ tướng Chính phủ cũng ký Quyết định số
127/1998/QĐ-TTg thành lập Trung tâm Giao dịch Chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh. Hai năm
sau, vào ngày 28/07/2000, phiên giao dịch đầu tiên với 2 mã cổ phiếu niêm yết đã chính thức được tổ
chức tại Trung tâm Giao dịch Chứng khoán TP.HCM, đánh dấu một bước ngoặt lịch sử của Thị trường
chứng khoán Việt Nam. Hai doanh nghiệp đầu tiên niêm yết cổ phiếu trên TTCK Việt Nam là Công
ty cổ phần cơ điện lạnh (REE) và Công ty cổ phần cáp và vật liệu viễn thông (SAM) với tổng số vốn
thị trường là 270 tỷ đồng.

Sau 16 năm hình thành và phát triển, TTCK Việt Nam đã trải qua nhiều thăng trầm biến động.
Từ lúc thành lập đến năm 2005, TTCK nước ta không có nhiều biến động rõ ràng, xu hướng chủ yếu
là đi ngang. VN-Index cao nhất đạt 571 điểm vào 6 tháng đầu năm 2001 sau đó bắt đầu rớt liên tục và
rơi vào giai đoạn ngủ đông cho đến hết năm 2005.

Năm 2006 được coi là năm thay đổi hoàn toàn diện mạo của TTCK với hoạt động giao dịch sôi
động ở cả 3 sàn TP. Hồ Chí Minh, Hà Nội và UpCom. Với mức tăng trưởng chóng mặt đạt tới 60% từ
đầu năm đến giữa năm 2006, TTCK Việt Nam đã trở thành điểm có tốc độ tăng trưởng nhanh thứ 2
thế giới (chỉ sau Zimbabwe), tổng khối lượng vốn hóa thị trường tăng 15 lần chỉ trong vòng 1 năm đạt
220 nghìn tỷ đồng (chiếm 22,7% GDP).

Trong 3 tháng đầu năm 2007, TTCK Việt Nam thực sự bùng nổ với những đợt sóng cao liên tiếp
đẩy chỉ số VN – Index đạt mức kỉ lục 1.170,67 vào giữa tháng 3, tốc độ tăng trưởng của 3 tháng đạt
126%. Trong giai đoạn này giá của tất cả các cổ phiếu tăng trưởng với tốc độ phi mã, từ các cổ phiếu
lớn, nhỏ, đến những cổ phiếu mới niêm yết đều đạt mức tăng trưởng trên 50% so với giá đầu năm,
trong đó có 1 số cổ phiếu đạt mức tăng trưởng trên 100% như STB (113,57%), REE (122,66%), ACB
(197%),…..

Trong giai đoạn từ tháng 4 đến tháng 9/2007, thị trường có sự điều chỉnh nhỏ. Ngay sau đó là sự
phục hồi đà tăng trưởng nhẹ trong những tháng cuối năm 2007. Kết thúc năm 2007, chỉ số VN – Index
xoay quanh mức 900 điểm, cung cầu trên thị trường thiếu cân bằng, giá và khối lượng giao dịch tiếp
tục sụt giảm. Năm 2008, chứng khoán nước ta sụt giảm mạnh. Khởi đầu năm tại mức điểm 921,07
VN-Index đã mất đi gần 60% giá trị và trở thành một trong những thị trường giảm điểm mạnh nhât thế
giới trong nửa đầu năm 2008. Vào những tháng cuối năm 2008 và đầu năm 2009 do tác động của
khủng hoảng kinh tế toàn cầu ,thị trường tiếp tục sụt giảm, VN-Idex phá vỡ mức đáy xuống 234 điểm
(tháng 2/2009).

14
 Trong năm năm trở lại đây, do Việt Nam đã thoát đáy chu kỳ kinh tế, thị trường chứng khoán
bắt đầu quá trình phát triển mới. Khối lượng giao dịch tăng từ mức 7 triệu đơn vị/ngày vào năm 2007
lên 160 triệu đơn vị/ngày năm 2018 cho thấy thị trường đã trở nên sôi động hơn rất nhiều và là một
nơi hấp dẫn với các nhà đầu tư. Chỉ số VN-Index giao động quanh mức 900 – 1200 điểm và đã có lúc
vượt đỉnh lịch sử 1200 vào hồi tháng 4/2018 . Gần đây, việc hiệp định CPTPP được ký kết được coi là
một tin mừng, tạo động lực không nhỏ đối với thị trường chứng khoán trong khoảng thời gian tới.

BẢN CHẤT VÀ CHỨC NĂNG CỦA TTCK

Bản chất

TTCK thuộc thị trường vốn của thị trường tài chính.
!! Xét về mặt hình thức: TTCK là nơi diễn ra các hoạt động mua bán các loại chứng khoán.
!! Xét về mặt bản chất:
-! TTCK là định chế tài chính trực tiếp, cả người cung vốn và cầu vốn đều tham gia trực tiếp
vào thị trường. Những người thừa vốn trực tiếp đầu tư vào sản xuất thông qua việc chuyển
vốn vào TTCK mà không phải qua các định chế tài chính trung gian khác. Nhà đầu tư có
thể trực tiếp theo dõi, kiểm tra, giám sát và quản lý vốn đầu tư của họ vì họ đã gắn liền
quyền sử dụng và quyền sở hữu vốn.
-! TTCK là nơi tập trung và phân phối nguồn vốn tiết kiệm, chuyển từ tư bản sở hữu sang tư
bản kinh doanh.
-! TTCK cũng gắn với loại hình tài chính ngắn hạn. Những người có chứng khoán có thể bán
tại bất kì thời điểm nào trên thị trường nên các chứng khoán trung và dài hạn cũng trở thành
đối tượng đầu tư ngắn hạn.

Chức năng của TTCK

!! Huy động vốn đầu tư cho nền kinh tế

Khi các nhà đầu tư mua chứng khoán do các công ty phát hành, số tiền nhàn rỗi của họ được đưa
vào hoạt động sản xuất kinh doanh và qua đó góp phần mở rộng sản xuất xã hội. Thông qua TTCK,
Chính phủ và chính quyền ở các địa phương cũng huy động được các nguồn vốn cho mục đích sử dụng
và đầu tư phát triển hạ tầng kinh tế, phục vụ các nhu cầu chung của xã hội.
!! Cung cấp môi trường đầu tư cho công chúng

15
 TTCK cung cấp cho công chúng một môi trường đầu tư lành mạnh với các cơ hội lựa chọn phong
phú. Các loại chứng khoán trên thị trường rất khác nhau về tính chất, thời hạn và độ rủi ro, cho phép
các nhà đầu tư có thể lựa chọn loại hàng hoá phù hợp với khả năng, mục tiêu và sở thích của mình.

!! Tạo tính thanh khoản cho các chứng khoán

Nhờ có TTCK các nhà đầu tư có thể chuyển đổi các chứng khoán họ sở hữu thành tiền mặt hoặc
các loại chứng khoán khác khi họ muốn. Khả năng thanh khoản là một trong những đặc tính hấp dẫn
của chứng khoán đối với người đầu tư. Đây là yếu tố cho thấy tính linh hoạt, an toàn của vốn đầu tư.
TTCK hoạt động càng năng động và hiệu quả thì tính thanh khoản của các chứng khoán giao dịch trên
thị trường càng cao.
!! Đánh giá hoạt động của doanh nghiệp
Thông qua TTCK, hoạt động của các doanh nghiệp được phản ánh một cách tổng hợp và chính
xác, giúp cho việc đánh giá và so sánh hoạt động của doanh nghiệp được nhanh chóng và thuận tiện,
từ đó cũng tạo ra một môi trường cạnh tranh lành mạnh nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn, thúc
đẩy mạnh việc áp dụng công nghệ mới, cải tiến sản phẩm.
!! Tạo môi trường giúp Chính phủ thực hiện các chính sách kinh tế vĩ mô
Các chỉ báo của TTCK phản ánh động thái của nền kinh tế một cách nhạy bén và chính xác. Giá
chứng khoán tăng lên cho thấy đầu tư đang mở rộng, nền kinh tế tăng trưởng. Ngược lại giá chứng
khoán giảm sẽ cho thấy các dấu hiệu tiêu cực của nền kinh tế.

Vì thế, TTCK chính là phong vũ biểu của nền kinh tế và là một công cụ quan trọng giúp Chính
phủ thực hiện các chính sách kinh tế vĩ mô. Thông qua TTCK, Chính phủ có thể mua và bán trái phiếu
Chính phủ để tạo ra nguồn thu bù đắp thâm hụt ngân sách và quản lý lạm phát. Ngoài ra, Chính phủ
cũng có thể sử dụng một số chính sách, biện pháp tác động vào TTCK nhằm định hướng đầu tư đảm
bảo cho sự phát triển cân đối của nền kinh tế.

CÁC CHỦ THỂ THAM GIA TRÊN TTCK

Tổ chức phát hành

-! Chính phủ và chính quyền địa phương: Là nhà phát hành các trái phiếu chính phủ và trái
phiếu địa phương.
-! Công ty: là nhà phát hành các cổ phiếu và trái phiếu công ty.

16
 -! Các tổ chức tài chính: là nhà phát hành các công cụ tài chính như các trái phiếu, chứng chỉ
quỹ. Ví dụ như quỹ PRUBF1 của Quỹ đầu tư Cân bằng Prudential.

Nhà đầu tư

-! Các nhà đầu tư cá nhân: là các cá nhân tham gia mua bán trên TTCK với mục đích tìm
kiếm lợi nhuận.
-! Các nhà đầu tư tổ chức (định chế đầu tư): là các tổ chức thường xuyên mua bán chứng
khoán với số lượng lớn trên thị trường. Ở Việt Nam có các tổ chức lớn là các quỹ ETF như
Market Vectors Vietnam, FTSE Vietnam Index.

Các tổ chức kinh doanh

-! Công ty chứng khoán (CTCK): là những công ty hoạt động trong lĩnh vực chứng khoán, có
thể đảm nhận một hoặc nhiều trong số các nghiệp vụ chính là bảo lãnh phát hành, môi giới,
tự doanh, quản lý quỹ đầu tư và tư vấn đầu tư chứng khoán...
-! Ngân hàng thương mại (NHTM): có thể sử dụng vốn tự có để tăng lợi nhuận và đa dạng
hoá danh mục đầu tư thông qua đầu tư thành lập công ty chứng khoán, cung cấp các dịch
vụ tài chính cho nhà đầu tư.

Các tổ chức liên quan

-! Cơ quan quản lý Nhà nước là các cơ quan nhà nước do Chính phủ các nước thành lập để
giám sát hoạt động của TTCK, bảo vệ lợi ích người đầu tư và bảo đảm cho thị trường hoạt
động lành mạnh, suôn sẻ và phát triển bền vững. Ở Việt Nam là Uỷ ban chứng khoán Nhà
nước (UBCKNN), trực thuộc Bộ tài chính.
-! Sở giao dịch chứng khoán là một hệ thống thực hiện vận hành thị trường thông qua bộ máy
tổ chức bao gồm nhiều bộ phận khác nhau phục vụ cho GDCK. Sở GDCK cũng ban hành
những quy định điều chỉnh các hoạt động GDCK, phù hợp với quy định của luật pháp và
UBCKNN. Ở Việt Nam hiện nay có 2 sở giao dịch chứng khoán đó là sở GDCK TP.HCM
(HOSE) và sở GDCK HN (HNX).
-! Trung tâm lưu ký chứng khoán là trung tâm có chức năng thực hiện đăng ký, lưu ký, bù
trừ, thanh toán chứng khoán và cung cấp các dịch vụ hỗ trợ việc giao dịch mua, bán chứng
khoán.
-! Ngân hàng thanh toán, ngân hàng chỉ định thanh toán là tổ chức trung gian trong hoạt động
giao dịch chứng khoán, có chức năng đảm bảo nghĩa vụ thanh toán tiền của các nhà đầu tư
khi thực hiện giao dịch chứng khoán.

17
 -! Ngân hàng lưu ký: là các ngân hàng thương mại được phép hoạt động lưu ký chứng khoán.
-! Công ty đánh giá hệ số tín nhiệm: Là công ty chuyên cung cấp dịch vụ đánh giá năng lực
thanh toán vốn gốc và lãi đúng thời hạn và theo những điều khoản cam kết của các công ty
phát hành đối với một đợt phát hành cụ thể. Các nhà đầu tư có thể căn cứ vào các hệ số tín
nhiệm này để đưa ra lựa chọn đầu tư. Hệ số này được biểu hiện bằng các chữ cái hay chữ
số, tùy theo quy định của từng công ty xếp hạng. Những công ty xếp hạng uy tín trên thế
giới như S&P, Moody's thường ký hiệu các hệ số tín nhiệm theo mức giảm dần là Aaa,
Aa1, B1... hay AAA, AA, AA+, AA–...

PHÂN LOẠI TTCK

Căn cứ vào lưu chuyển vốn, thị trường chứng khoán được chia thành 2 loại thị trường:

-! Thị trường sơ cấp

-! Thị trường thứ cấp

18
 Phân biệt thị trường sơ cấp và thị trường thứ cấp

Thị trường sơ cấp Thị trường thứ cấp

-! Là nơi trao đổi buôn bán các CK mới phát Là nơi giao dịch các CK đã được phát hành trên
hành lần đầu. TT sơ cấp, giúp chứng khoán có tính lỏng.

Khoản tiền thu được từ việc bán CK thuộc về

Là nơi duy nhất mà CK đem lại vốn cho các nhà đầu tư chứ không thuộc về nhà phát
người phát hành. hành.

Những người bán trên TT sơ cấp thường là Giao dịch trên TT thứ cấp theo nguyên tắc cạnh
kho bạc, ngân hàng và công ty phát hành. tranh tự do.

Mệnh giá của CK do tổ chức phát hành Giá CK do cung cầu quyết định.
quyết định và in ngay trên CK.

Không phải là TT liên tục, chỉ hoạt động Đây là TT liên tục nên các nhà đầu tư có thể
khi có đợt phát hành chứng khoán mới. mua bán CK nhiều lần.

19
 PHỤ LỤC 1: CÁC KÊNH ĐẦU TƯ
NGOÀI CHỨNG KHOÁN
Vàng

Vàng được coi là một trong những kênh đầu tư

lâu đời nhất, một nơi trú ẩn an toàn để bảo vệ nguồn
vốn của nhà đầu tư khi tình hình kinh tế ảm đạm.

Thị trường vàng được giao dịch mỗi ngày, chủ

yếu trên các sở giao dịch vàng. Giá vàng chịu ảnh
hưởng bởi các vấn đề chính trị, chính sách của chính
phủ hay của ngân hàng trung ương giữa các nước lớn,
cũng như biến động vĩ mô của nền kinh tế toàn cầu.

Từ đầu năm 2015, việc đồng USD tăng giá cộng với chỉ số lạm phát tăng nhẹ khiến cho giá vàng
bước vào thời kỳ giá giảm kéo dài, mất đi sự hấp dẫn vốn có của kênh đầu tư này.

Ngoại tệ

Do các quốc gia khác nhau sử dụng những

đồng tiền khác nhau nên khi việc thực hiện thanh toán
giao dịch với nhau dẫn đến nhu cầu tất yếu về ngoại
tệ.

Ngoại tệ được giao dịch ngày đêm bằng nhiều

hình thức. Ở Việt Nam vẫn chưa có sàn giao dịch
chính thức để đầu tư ngoại tê. Chỉ số để xác định giá
trị đồng tiền nước này so với nước kia gọi là tỷ giá hối đoái. Tỷ giá hối đoái cũng chịu ảnh hưởng của
các vấn đề như vàng. Đặc biệt, nó còn chịu tác động mạnh từ yếu tố cung – cầu và thường xuyên bị
can thiệp bởi việc mua vào – bán ra của các ngân hàng trung ương.

20
 Tháng 8 năm 2015, việc Ngân hàng trung ương của Trung Quốc phá giá đồng nhân dân tệ đã
có tác động mạnh đến thị trường ngoại tệ toàn cầu

Bất động sản

Bất động sản là kênh đầu tư có thể đem lại cho

nhà đầu tư những khoản lợi tức khổng lồ.

Tuy nhiên đây là kênh đầu tư cần nguồn vốn lớn,

kinh nghiệm cũng như mối quan hệ với các thành phần
trong xã hội. Đồng thời, sự hiểu biết về luật kinh doanh
bất động sản, luật dân sự, luật lao động là rất cần thiết,
sự thiếu hiểu biết có thể dẫn đến các vụ khiếu kiện,
tranh chấp.

Trong năm 2015, việc nền kinh tế Việt Nam được dự báo đã thoát ra khỏi pha đáy của chu kỳ
kinh tế cộng với nhiều yếu tố khác đã khiến cho thị trường bất động sản trở nên nhộn nhịp hơn, được
coi là một kênh đầu tư hấp dẫn trong thời gian tới.

Tín dụng

Tín dụng, hiểu theo cách đơn giản, là cho vay

để lấy lãi. Hoạt động đầu tư tín dụng phổ biến nhất
hiện nay là gửi tiết kiệm ngân hàng ( ngoài ra còn có
đầu tư trái phiếu, tín phiếu, thương phiếu hay các công
cụ vay nợ).

Tuy kênh đầu tư này có thể không thu được

nguồn lợi tức như kỳ vọng nhưng sẽ là kênh đầu tư
mà nhiều người chọn lựa để đảm bảo an toàn đồng vốn và nguồn lợi tức của mình.

Dòng tiền chảy giữa các kênh như thế nào?

Các kênh đầu tư luôn có mối quan hệ mật thiết với nhau, do bản hất cuả các kênh đầu tư là sự di
chuyển của các dòng tiền. Một biến động nhỏ của thị trường này cũng có thể ảnh hưởng đến thị trường
kia. Do đó, nhà đầu tư có thể kiếm lợi nhuận từ sự biến động giữa các thị trường.

21
 Vàng

Tín! Chứng! Ngoại!

dụng khoán tệ

Bất!
động!
sản

!! Thị trường chứng khoán và thị trường vàng

Khi giá vàng tăng với mức sinh lợi hấp dẫn, dòng tiền sẽ chuyển dần sang thị trường vàng, dẫn
đến TTCK sẽ thiếu tính thanh khoản. Điều này sẽ ảnh hưởng đến sự phục hồi của TTCK cũng như nền
kinh tế.

!! Thị trường chứng khoán và thị trường ngoại tệ

Toàn cầu hóa tạo cơ hội cho các nhà đầu tư từ các quốc gia đầu tư dễ dàng hơn vào TTCK các
quốc gia khác. Nếu các nhà đầu tư nhận ra TTCK Mỹ có mức sinh lời kỳ vọng tốt hơn thì họ sẽ nhanh
chóng chuyển qua mua chứng khoán Mỹ…
Chứng khoán của mỗi quốc gia được giao dịch bằng đồng tiền của quốc gia đó. Để đầu tư vào
chứng khoán Mỹ, các nhà đầu tư phải đổi tiền của họ ra Dollar Mỹ, do vậy đẩy giá trị của đồng Dollar
Mỹ tăng. Cũng thời điểm đó nguồn cung các đồng tiền khác sẽ tăng và làm giảm giá các đồng tiền này.
Tóm lại giá trị đồng tiền của quốc gia có TTCK mạnh hơn tăng lên so với đồng tiền của quốc
gia có TTCK yếu hơn.
!! Thị trường chứng khoán và thị trường bất động sản
Quan hệ tương quan giữa bất động sản và chứng khoán rất rõ ràng. Các tác động có khi cùng
chiều, lúc lại ngược chiều do chịu nhiều ảnh hưởng của yếu tố tâm lý. Khi TTCK rơi vào trạng thái
giảm sâu như thời gian qua, cả lượng giao dịch và mức giá trên thị trường bất động sản đều suy giảm
mạnh. Hiện tượng này phần nào phản ánh tính bầy đàn của giới đầu tư Việt Nam, đặc biệt trong tình
huống bất lợi của thị trường, đã được chứng minh bằng dữ liệu thống kê của TTCK Việt Nam.

22
 CHƯƠNG 3: CÁCH THỨC THAM GIA
THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN
“How many millionaires do you know who have become wealthy

by investing in savings accounts? I rest my case.”

- Robert G. Allen

CÁC SỞ GIAO DỊCH

TTCK Việt Nam được điều hành bởi Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN – SSC) là cơ
quan trực thuộc Bộ Tài chính Việt Nam, thực hiện chức năng tham mưu, giúp Bộ trưởng Bộ Tài chính
quản lý về chứng khoán và TTCK; trực tiếp giám sát hoạt động chứng khoán và TTCK; quản lý các
hoạt động dịch vụ thuộc lĩnh vực chứng khoán và TTCK theo quy định của pháp luật.

Thị trường chứng khoán Việt Nam có 2 Sở giao dịch chứng khoán là:

Sở giao dịch chứng khoán Sàn giao dịch chứng khoán

Sở GDCK TP. Hồ Chí Minh Sàn HOSE

Sàn HNX
Sở GDCK Hà Nội
Sàn UpCom

#Điều cần biết: Một số tiêu chuẩn để 1 chứng khoán được niêm yết trên các sở giao dịch (theo
nghị định 5/2012/NĐ-CP của Chính Phủ)

Sở giao dịch chứng khoán TPHCM Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội

Là công ty cổ phần có vốn điều lệ đã góp tại thời Là công ty cổ phần có vốn điều lệ đã góp tại thời
điểm đăng kí từ 120 tỷ VND trở lên. điểm đăng kí từ 30 tỷ VND trở lên.

23
 Có ít nhất 1 năm hoạt động dưới hình thức công
Có ít nhất 2 năm hoạt động dưới hình thức công
ty cổ phần, tỷ suất lợi nhuận sau thuế trên vốn
ty cổ phần, tỷ suất lợi nhuận sau thuế trên vốn
chủ sở hữu (ROE) năm kinh doanh gần nhất ít
chủ sở hữu (ROE) năm kinh doanh gần nhất ít
nhất 5%; không có các khoản nợ phải trả quá
nhất 5%; hoạt động 2 năm liên tiếp liền trước
hạn trên 01 năm; không có lỗ lũy kế tính đến
năm đăng kí phải có lãi; không có các khoản nợ
năm đăng kí; tuân thủ các quy định của pháp luật
phải trả quá hạn trên 01 năm; không có lỗ lũy kế
về hướng dẫn chế độ trích lập và sử dụng các
tính đến năm đăng kí; tuân thủ pháp luật về kế
khoản dự phòng giảm giá hàng tồn kho, tổn thất
toán báo cáo tài chính.
các khoản đầu tư tài chính, nợ phải thu khó đòi.

Công khai mọi khoản nợ đối với công ty. Công khai mọi khoản nợ đối với công ty.
-! Tối thiểu 20% cổ phiếu có quyền biểu quyết của Tối thiểu 15% cổ phiếu có quyền biểu quyết của
công ty do ít nhất 300 cổ đông không phải cổ công ty do ít nhất 100 cổ đông không phải cổ
đông lớn nắm giữ. đông lớn nắm giữ.

Sàn UpCom

UpCom là sàn chứng khoán được ra đời năm 2009 nhằm mục đích tập trung hóa thị trường phi
tập trung. Trên sàn UpCom, các nhà đầu tư sẽ giao dịch các cổ phiếu chưa đủ điều kiện niêm yết trên
sàn HOSE và HNX. Chứng khoán được đăng ký giao dịch trên thị trường UPCOM khi đáp ứng đủ các
điều kiện sau:

!! Là chứng khoán của công ty đại chúng không niêm yết tại SGDCK.
!! Là chứng khoán đã được đăng ký lưu ký tại Trung tâm Lưu ký Chứng khoán Việt Nam.

MỞ TÀI KHOẢN GIAO DỊCH

Hai cách để bạn có thể mở 1 tài khoản giao dịch chứng khoán

!! Cách 1: Mở tài khoản tại công ty chứng khoán

- Bạn chỉ cần đem chứng minh thư nhân dân đến các chi nhánh của các công ty chứng
khoán là có thể được hướng dẫn đăng ký và mở tài khoản.

- Với mỗi công ty chứng khoán, bạn được quyền mở tối đa 1 tài khoản; một cá nhân có thể
có nhiều tài khoản tại nhiều công ty.

24
Một số công ty chứng khoán uy tín mà bạn có thể đến đăng ký mở tài khoản giao dịch:

- Công ty Cổ phần Chứng khoán VNDirect

Địa chỉ: Số 1 Nguyễn Thượng Hiền, Hai Bà Trưng, Hà Nội

- Công ty Cổ phần Chứng Khoán Sài Gòn SSI

Địa chỉ: Số 1C Ngô Quyền, Hoàn Kiếm, Hà Nội

- Công ty Cổ phần Chứng khoán FPT

Địa chỉ: Tầng 2 - 71 Nguyễn Chí Thanh, Đống Đa, Hà Nội

- Công ty TNHH Chứng khoán Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam

Địa chỉ: Số 198 Trần Quang Khải, Hoàn Kiếm, Hà Nội

!! Cách 2: Mở tài khoản trực tuyến

Bước 1: Truy cập vào website trực tuyến của công ty chứng khoán phần đăng ký trực tuyến.
Bước 2: Điền đầy đủ thông tin theo hướng dẫn.
Bước 3: Ấn LƯU để lưu thông tin sau đó ấn IN để in bộ hồ sơ mở tài khoản.
Bước 4: Gửi 01 bộ hồ sơ mở tài khoản kèm theo giấy tờ tùy thân theo yêu cầu về công ty
chứng khoán bằng đường thư.
Sau khi nhận được, công ty chứng khoán sẽ gửi thông báo kết quả đăng ký cho bạn. Mọi sửa đổi,
bổ sung hay hỗ trợ đều có thể thực hiện trực tuyến.

Nộp tiền vào tài khoản giao dịch

Có 2 cách để bạn nộp tiền vào tài khoản giao dịch:

!! Cách 1: Nộp tiền trực tiếp tại công ty chứng khoán.
!! Cách 2: Nộp tiền trực tuyến từ tài khoản ngân hàng hoặc tài khoản chứng khoán khác
thông qua dịch vụ chuyển tiền của công ty chứng khoán.

Bạn nên đăng kí tài khoản ngân hàng nằm trong hệ thống giao dịch của công ty chứng khoán đó
để có thể chuyển tiền nhanh, ít tốn tiền phí và đặt lệnh hiệu quả hơn (Ví dụ: VCBS thì bạn nên đăng

25
kí liên kết tài khoản ngân hàng Vietcombank, VNDirect thì bạn có thể đăng kí tài khoản ngân hàng
Vietcombank, MBBank,...)
Sau khi mở tài khoản giao dịch và nộp tiền vào tài khoản giao dịch, nhà đầu tư có thể giao dịch
chứng khoán ở cả 2 sở giao dịch HOSE và HNX trực tiếp tại sàn giao dịch của CTCK hoặc giao dịch
trực tuyến trên website của CTCK.

CÁCH THỨC GIAO DỊCH

Cách đọc bảng giá

Hầu hết với các bảng giá chứng khoán, bạn đều sẽ thấy nó có bố cục tương tự nhau kể cả bảng
giá giao dịch tại sàn giao dịch của CTCK hay bảng giá giao dịch trực tuyến trên các website của CTCK.

Màu xanh lá cây: Thể hiện giá hoặc chỉ số tăng.

Màu đỏ: Thể hiện giá hoặc chỉ số giảm.

Màu tím: Thể hiện giá hoặc chỉ số tăng lên tới mức trần.

Màu xanh da trời: thể hiện giá hoặc chỉ số giảm tới mức sàn.

Màu vàng: Thể hiện giá hoặc chỉ số không đổi so với tham chiếu.

1. MÃ CHỨNG KHOÁN:

Là mã hiệu đã được đăng kí và niêm yết tại trung tâm giao dịch chứng
khoán (TTGDCK). 26
Ví dụ: ACB: Ngân hàng thương mại và cổ phần Á Châu
 2. GIÁ THAM CHIẾU:

Là mức giá cơ sở cho việc tính giới hạn dao động giá chứng khoán
trong ngày giao dịch.

Cách thức xác định giá tham chiếu:

• Sàn HSX: Là giá đóng cửa của ngày giao dịch gần nhất trước đó.
• Sàn HNX: Là giá bình quân gia quyền của các giao dịch trong 15 phút
cuối cùng của ngày giao dịch gần nhất trước đó.

Trong những ngày giao dịch đặc biệt, giá tham chiếu được điều chỉnh
theo những cách khác.

3. GIÁ TRẦN:

Là mức giá cao nhất trong phiên mà nhà đầu tư có thể đặt lệnh.

Cách thức xác định giá trần:

• Sàn HOSE: Giá trần = Giá tham chiếu*(1 + 7%)

• Sàn HNX: Giá trần = Giá tham chiếu*(1+ 10%)

27
 4. GIÁ SÀN:

Là mức giá thấp nhất trong phiên mà nhà đầu tư có thể đặt lệnh.

Cách thức xác định giá sàn:

• Sàn HOSE: Giá sàn = Giá tham chiếu*(1 – 7%)

• Sàn HNX: Giá sàn = Giá tham chiếu*(1 - 10%)

Chú ý: 7% và 10% được gọi là biên độ giao dịch

8. CỘT KHÁC:

• Giá trung bình: Là bình quân gia quyền của các giá giao dịch thực hiện theo phương thức khớp
lệnh trong phiên. Chỉ sử dụng với sàn HNX.
• Tổng khối lượng: Tổng khối lượng được khớp trong phiên.
• Giá mở cửa: Là mức giá được khớp đầu tiên trong phiên.
• Giá cao nhất: Là mức giá cao nhất được khớp trong phiên.
• Giá thấp nhất: Là mức giá thấp nhất được khớp trong phiên.
• NN mua/bán: Là khối lượng mua/bán nhà đầu tư nước ngoài được khớp trong phiên.

9. MÀN HÌNH ĐẶT LỆNH

28
 THỜI GIAN GIAO DỊCH, THANH TOÁN
TRÊN CÁC SÀN GIAO DỊCH
$! Sàn giao dịch TP. Hồ Chí Minh HOSE

Phương thức khớp lệnh Giao dịch

Khớp lệnh định kì Khớp lệnh liên tục thỏa thuận
9h15’ – 14h30’ 9h00 – 15h00
Thời 9h00 – 14h30’– (Nghỉ giữa trưa
(nghỉ giữa trưa
gian 9h15’ 14h45’ 11h30 – 13h00)
11h30 – 13h00)

Loại lệnh
ATO, LO ATC, LO LO, MP
sử dụng

$! Sàn giao dịch Hà Nội HNX và sàn UpCom

Phương thức khớp lệnh Giao dịch

Khớp lệnh định kì Khớp lệnh liên tục thỏa thuận

9h00’ – 14h30’ 9h00 – 15h00

Thời (Nghỉ giữa trưa 11h30
14h30-14h45 (nghỉ giữa trưa
gian – 13h00)
11h30 – 13h00)

Loại lệnh LO, MAK, MOK,

ATO, LO
sử dụng MTL

!! Thời gian thanh toán

Phương thức thanh toán bù trừ T+2

29
 "Ví dụ:

Sau khi nhà đầu tư mua 400 cổ phiếu FPT thứ 6 ngày 10/10, sau ba ngày T+1, T+2 (không kể
những ngày Sở giao dịch không hoạt động như ngày nghỉ thứ 7, chủ nhật, ngày lễ), vào khoảng 16h30
chiều thứ 3 ngày 14/10, chứng khoán mới về tay họ, tức là họ có thể giao dịch, bán số cổ phiếu đó
trong ngày T+. Comment'[a2]:'T+

Tiếp đó, nếu họ bán 400 cổ phiếu FPT vào thứ 4 ngày 15/10, sau hai ngày không kể thứ 7, chủ
nhật, vào chiều thứ 6 thì tiền bán mới về đến tài khoản của họ.

Sửa lệnh và hủy lệnh giao dịch

!! Sửa, huy lệnh giao dịch trên sàn HOSE

Trong thời gian khớp lệnh định kỳ: Không được hủy, sửa lệnh giao dịch đã đặt trong đợt khớp
lệnh định kỳ.

Trong thời gian khớp lệnh liên tục: Được quyền hủy lệnh nếu lệnh hoặc phần còn lại của lệnh
chưa được thực hiện (kể cả các lệnh hoặc phần còn lại của lệnh chưa được thực hiện ở lần khớp lệnh
định kỳ hoặc liên tục trước đó).

!! Sửa, hủy lệnh giao dịch trên sàn HNX

Sửa lệnh giao dịch: Được quyền sửa giá (không được quyền sửa khối lượng) đối với lệnh
mua/bán chứng khoán chưa khớp hay hay phần chưa được khớp của lệnh.

Hủy lệnh giao dịch: Được quyền hủy lệnh nếu lệnh hoặc phần còn lại của lệnh chưa được thực
hiện.

!! Sửa, hủy lệnh giao dịch trên sàn UpCom

Việc sửa và huỷ lệnh chỉ có hiệu lực đối với lệnh gốc chưa được thực hiện hoặc phần còn lại của
lệnh gốc chưa được thực hiện.

Nhà đầu tư được phép sửa giá, hủy lệnh trong thời gian giao dịch. Thứ tự ưu tiên của lệnh sau
khi sửa được tính kể từ khi lệnh sửa được nhập vào hệ thống đăng ký giao dịch.

30
 Giao dịch thoả thuận đã thực hiện trên hệ thống không được phép huỷ bỏ.

Đơn vị giao dịch, đơn vị yết giá và biên độ giao dịch

!! Đơn vị giao dịch và đơn vị yết giá (của giao dịch khớp lệnh)
-! Đơn vị giao dịch

Sàn Đơn vị giao dịch

•! Cổ phiếu, CCQ: lô chẵn, 1 lô = 10 cổ phiếu

HOSE •! Cổ phiếu, CCQ giao dịch lô lớn

•! Trái phiếu: chỉ được phép giao dịch thỏa thuận

•! Cổ phiếu: lô chẵn, 1 lô = 100 cổ phiếu

HNX
•! Trái phiếu: 100 trái phiếu

•! Cổ phiếu: lô chẵn, 1 lô = 100 cổ phiếu

UPCoM
•! Trái phiếu: lô chẵn, 1 lô = 100 trái phiếu.

-! Đơn vị yết giá

Sàn Mức giá Đơn vị yết giá

≤ 10.000 10 đồng

10.000 – 49.950 50 đồng

HSX
≥50.000 100 đồng Comment'[a3]:'Xem lại bước giá, đây là bu
Comment'[a4]:'Xem lại bước giá, đây là bước giá cũ r

HNX, UPCoM 100 đồng

Không có quy định về đơn vị yết giá đối với trái phiếu.

!! Biên độ giao dịch

HSX HNX UPCoM

Cổ phiếu, CCQ ± 7% ± 10% ± 15%

Trái phiếu Không quy định

31
 PHỤ LỤC 2:
CÁC THUẬT NGỮ TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN
Bluechips:

Từ Bluechips (BCs) bắt nguồn từ loại thẻ đổi tiền khi chơi bài poker tại các sòng bạc. Chips là
loại thẻ nhựa đổi tiền khi đánh bạc.
Theo thông lệ, chips màu xanh (blue) có giá trị quy đổi cao nhất. Khái niệm này sau đó đã được
ứng dụng vào thị trường chứng khoán để phân loại các cổ phiếu. Loại cổ phiếu BCs là có thu nhập ổn
định, cổ tức thấp và độ rủi ro thấp. Cổ phiếu BCs còn được định nghĩa như là cổ phiếu của các công
ty có giá trị vốn hóa thị trường lớn. Phần lớn cổ phiếu BCs thì luôn trả cổ tức đều đặn, ngay cả khi
hoạt động kinh doanh trở nên xấu hơn bình thường. Khi muốn đầu tư vào một cổ phiếu tương đối an
toan, ổn định, thì BCs luôn là lựa chọn số 1, cho dù giá CP loại này tương đối cao.
Bluechips là cổ phiếu dẫn dắt (Bellwether). Một khái niệm tương tự blue-chips là “large cap”.
Những cổ phiếu loại này là những cổ phiếu của các công ty có lượng vốn hóa thị trường đặc biệt lớn,
về cả số lượng cổ phiếu niêm yết và thị giá.

Penny stock:

Theo định nghĩa UBCKNN, nó là loại cổ phiếu có giá trị thấp và có tính đầu cơ của những công
ty rất nhỏ, không phụ thuộc vào vốn hóa thị trường cũng như được giao dịch ở thị trường chính thức
hay thị trường phi tập trung OTC. Một số thuật ngữ tương tự như Penny stock: Microcap stocks (cổ
phiếu có mức vốn hóa thị trường nhỏ), Smallcaps hoặc Nanocaps

Market Capitalization: Vốn hóa thị trường

Giá trị vốn hoá thị trường là thước đo qui mô của một công ty, là tổng giá trị thị trường của một
công ty, được xác định bằng số tiền bỏ ra để mua lại toàn bộ công ty trong điều kiện hiện tại. Giá trị
vốn hoá thị trường tương đương với giá thị trường của cổ phiếu nhân với số cổ phiếu phổ thông đang
lưu hành. Khi tính giá trị vốn hoá thị trường người ta chỉ tính đến các cổ phiếu phổ thông chứ không
tính đến cổ phiếu ưu đãi, vì chỉ cổ phiếu phổ thông mới đem lại cho người sở hữu quyền tham gia điều
hành công ty.

Theo Investopedia, ở mức độ tương đối có thể phân ra thành 6 nhóm công ty theo mức vốn hóa
thị trường như sau:

Mega Cap : trên 200 tỷ USD

32
 Big/Large Cap : 10 đến 200 tỷ USD
Mid Cap : 2 đến 10 tỷ USD
Small Cap : 300 triệuđến 2 tỷ USD
Micro Cap : 50 triệuđến 300 triệu USD
Nano Cap : dưới 50 triệu USD

Một số thuật ngữ:

TA (technical analysis): Phân tích kĩ thuật

FA (fundamental analysis): Phân tích cơ bản

MA (macroeconomic analysic): Phân tích vĩ mô

IPO (Initial Public Offering): Phát hành lần đầu ra công chúng

Là việc chào bán chứng khoán lần đầu tiên ra công chúng. Phương thức phát hành có thể là đấu
giá cổ phần, thực hiện tại doanh nghiệp, công ty chứng khoán hay Sở giao dịch chứng khoán.

Bull Market & Bear Market: Thị trường con gấu, thị trường con bò tót

Thị trường con bò tót: (Bull Market)

Là xu thế biến động tăng giá được chia làm 3 giai đoạn. Giai đoạn 1 là giai đoạn tích tụ, nhà đầu
tư cảm nhận được rằng thị trường đang bị đè nén và bị quan nhưng sẽ đảo chiều và họ sẵn sàng mua
tất cả các cổ phiếu được chào bán bởi các nhà đầu tư bi quan. Giai đoạn 2 là giai đoạn tăng giá mạnh
của cổ phiếu, thị trường rất sôi động. Giai đoạn 3 là giai đoạn thị trường cháy bỏng và công chúng lao
vào sàn giao dịch. Ở giai đoạn này nhà đầu tư đang suy nghĩ xem có nên bán cổ phiếu đi hay không
khi giá cổ phiếu đang cao, vẫn tăng nhưng thị trường đã sôi động trong 1 thời gian dài, cũng phải đến
lúc giảm.

Thị trường con gấu: (Bear Market)

Là xu thế giảm giá được chia làm 3 giai đoạn. Giai đoạn 1 là giai đoạn phân phối (nhà đầu tư
cảm nhận được lợi nhuận mà mình thu được đã đặc biệt cao và bắt đầu bán cổ phiếu). Giai đoạn 2 là
giai đoạn hoảng loạn, số người mua giảm đi đáng kể còn người bán thì mất bình tĩnh.
Xu thế giảm giá tăng đột ngột. Giai đoạn 3 là giai đoạn bán của tất cả các nhà đầu tư. Thị trường con
gấu kết thúc khi tất cả các tin xấu về thị trường chấm dứt.

Bull trap & Bear trap: Bẫy tăng giá và bẫy giảm giá

Bull trap (bẫy tăng giá)

33
 Một dấu hiệu giả cho thấy giá chứng khoán đang đổi chiều và đi lên nhưng thực tế giá cổ phiếu
tiếp tục đi xuống sau khi các tín hiệu này chấm dứt. Người ta gọi là bẫy vì có những tín hiệu cho thấy
giá đi lên, nhà đầu tư mua cổ phiếu vào với hi vọng kiếm lời nhưng cuối cùng thì giá lại đi xuống, nhà
đầu tư lỗ.

Bear trap (bẫy giảm giá)

Một dấu hiệu giả cho thấy thị trường đổi chiều và đi xuống nhưng trên thực tế giá chứng khoán
lại tiếp tục đi lên. Nhiều nhà đầu tư dự báo giá giảm nên bán khống (short sell) để hi vọng thu lợi
nhưng thị trường vẫn tiếp tục đi lên, nhà đầu tư lỗ.

Break out & Breakdown & Sideway:

Breakout (điểm phá vỡ)

Là một dao động giá vượt qua một mức
kháng cự mà thường theo sau với một biến
động khối lượng giao dịch lớn và tính biến
động tăng cao. Nhà đầu tư sẽ mua một tài sản
khi giá của nó phá trên mức kháng cự và bán
nó khi giá xuống dưới mức hỗ trợ.

Breakdown (điểm xuyên phá)

Là một dao động giá vượt qua mức hỗ trợ thường đi với một khối lượng giao dịch lớn, dao động
giảm giá nhanh và mạnh.

Sideway

Mô tả biến động giá đi ngang

xảy ra khi cung cầu gần như bằng
nhau. Xu hướng này thường được coi
là một giai đoạn củng cố trước khi có
sự lên hoặc xuống giá một cách rõ ràng.

Margin trading: Giao dịch ký quỹ

Là việc nhà đầu tư mua cổ phiếu có sử dụng hạn mức tín dụng do Công ty Chứng Khoán môi
giới cấp. Nó được đảm bảo bằng khoản ứng trước bằng tiền hoặc thế chấp bằng chính cổ phiếu được
mua.

34
 Ví dụ: Nhà đầu tư cần mua 1.000 cổ phiếu MSN với giá 81.000 đồng, tức là tổng số tiền cần để
mua là 1.000 x 81.000 = 81.000.000 đồng. Nhà đầu tư mở tài khoản tại công ty CK A, tỷ lệ kí quỹ của
công ty A đối với cổ phiếu MSN là 10%. Như vậy nhà đầu tư chỉ cần phải nộp 90% x 81.000.000 =
72.000.000 đồng và công ty chứng khoán A sẽ cho nhà đầu tư vay 10% x 81.000.000 = 9.000.000 đồng
để mua 1000 cổ MSN. Như vậy nhờ có hoạt động kí quỹ mà nhà đầu tư có ít vốn có thể mua được
lượng cổ phiếu nhiều, tăng khả năng kiếm lời. Ở mỗi công ty chứng khoán đối với mỗi cổ phiếu có 1
tỷ lệ kí quỹ riêng.

Short sell: Bán khống

Nhà đầu tư sử dụng công cụ short sell sẽ đi vay chứng khoán để bán với mong muốn giá chứng
khoán giảm. Khi đó, nhà đầu tư sẽ mua lại lượng chứng khoán đó với giá rẻ hơn và kiếm được lợi
nhuận.

Ví dụ: Một nhà đầu tư dự đoán rằng cổ phiếu của FPT sẽ giảm giá trong thời gian tới từ mức
hiện nay là 81.000 đồng xuống 72.000 đồng. Anh ta ngay lập tức dùng shortsell để bán 1000 cổ FPT.
Cụ thể: Anh ta sẽ dùng shortsell để vay công ty chứng khoán 1000 cổ FPT sau đó thì bán luôn ở mức
giá 81.000 đồng. Đến 2 ngày sau khi giá cổ phiếu giảm xuống 72.000 đồng, anh ta lại mua 1000 cổ
FPT để trả lại cho công ty chứng khoán. Như vậy bằng shortsell anh ta đã thu được lợi nhuận 9.000
đồng/cổ phiếu. Tổng lợi nhuận thu được là 9.000 x 1.000 = 9.000.000 đồng. 9.000.000 đồng sẽ về tài
khoản của nhà đầu tư khi anh ta trả đủ 1000 cổ phiếu đã vay cho công ty chứng khoán.

Stop loss: Lệnh cắt lỗ

Nhà đầu tư sử dụng lệnh này cho phép bán cổ phiếu tự động khi giá cổ phiếu xuống thấp hơn
một mức nào đó. Mục đích của lệnh này là nhà đầu tư có thể rút khỏi 1 cổ phiếu nào đấy trước khi nó
rớt giá hơn nữa.

Take profit: Lệnh chốt lời

Nhà đầu tư dùng lệnh này để bán cổ phiếu tự động khi giá cổ phiếu lên đến mức nào đó (tùy kì
vọng của nhà đầu tư). Mục đích của lệnh này là bán cổ phiếu để chốt lời ở mức giá nhà đầu tư kì vọng
tăng lên.
Sau khi đặt Stop loss và Take profit, nhà đầu tư không cần quan sát thường xuyên giá chứng
khoán vì nó sẽ tự động bán nếu đạt đến giá mà đầu tư đặt.

GIỚI THIỆU MỘT SỐ TRANG WEB THEO DÕI THỊ TRƯỜNG VÀ

35
 ĐỌC BẢN TIN CHỨNG KHOÁN

1.! Công ty cổ phần chứng khoán Sài Gòn ( http://www.ssi.com.vn/ )

2.! Công ty cổ phần chứng khoán Hồ Chí Minh HSC ( http://www.hsc.com.vn/hscportal)
3.! Công ty cổ phần chứng khoán VNDIRECT ( http://www.vndirect.com.vn )
4.! Công ty CP chứng khoán FPT ( http://fpts.vn )
5.! Kênh thông tin kinh tế - tài chính Việt Nam - CafeF (http://cafef.vn/)
6.! Diễn đàn tài chính Việt Nam - VFPress (http://vfpress.vn/)
7.! Nhịp sống kinh tế Việt Nam và thế giới - VnEconomy (http://vneconomy.vn/)

36
 CHƯƠNG 4: PHÂN TÍCH CHỨNG KHOÁN

“Risk comes from not knowing what you're doing.”

-Warren Buffett

Hầu hết mọi người thua lỗ ở TTCK vì họ đưa ra quyết định giao dịch không theo quy tắc nào cả
hoặc phá bỏ những quy tắc mà họ đề ra. Những quy tắc này tập hợp lại tạo thành một trong những
bước quan trọng nhất khi tham gia TTCK – “phân tích chứng khoán”.

Phân tích chứng khoán chính là cách để khoa học hóa các nhận định và là căn cứ cho các quyết
định đầu tư. Quan trọng nhất là phải trả lời được các câu hỏi:

-! Nên đầu tư vào loại chứng khoán nào và giá cả ra sao?

-! Khi nào nên đầu tư?
-! Khi nào nên rút khỏi thị trường?

Chương 4 sẽ đưa cho bạn phương pháp phân tích chứng khoán :

-! Quy trình phân tích chứng khoán.

-! Các trường phái phân tích chứng khoán.

QUY TRÌNH PHÂN TÍCH CHỨNG KHOÁN

Về cơ bản có 2 quy trình phân tích :

Phân tích từ trên xuống Phân tích từ dưới lên

(Top Down) (Bottom Up)

Phân!tích!vĩ!mô Phân!tích!vĩ!mô

Phân!tích!ngành Phân!tích!ngành

Phân!tích!công!ty Phân!tích!công!ty

37
 Phân tích Bottom Up nên áp dụng chỉ khi ta biết rất rõ mội hay một vài công ty nào đó. Tập
trung vào những phân tích như vậy sẽ tiết kiệm thời gian nhưng sẽ không cho ta cái nhìn vĩ mô hay
không dự tính được những rủi ro từ điều kiện vĩ mô.

Hiện nay, quy trình phân tích Top Down đang được sử dụng nhiều hơn cả bởi tính hiệu quả của
nó. Theo đó, quy trình phân tích chứng khoán gồm 3 bước chính:

Bước 1: Người ta sẽ bắt đầu từ những phân tích khái quát về tình hình kinh tế vĩ mô, cả trong
nước và quốc tế. Bởi lẽ các nhân tố vĩ mô có ảnh hưởng qua lại với nhau và sẽ ảnh hưởng tới xu hướng
thị trường chung.

Bước 2: Tiếp theo là dựa vào tình hình vĩ mô và xu hướng thị trường chung để lựa chọn và phân
tích tình hình hoạt động của ngành kinh doanh.

Bước 3: Cuối cùng là lựa chọn và phân tích các công ty trong ngành, từ đó có những chiến thuật
đầu tư phù hợp.

CÁC TRƯỜNG PHÁI PHÂN TÍCH CHỨNG KHOÁN

Trong phân tích chứng khoán, tồn tại nhiều trường phái (phương pháp) phân tích khác nhau. Có
3 trường phái chính trong phân tích chứng khoán tại TTCK Việt Nam cũng như trên thế giới là:

Phân!tích!cơ!bản

Phân!tích!kỹ!thuật

Phân!tích!thông!tin

Phân tích cơ bản

Điều mà các nhà đầu tư theo trường phái phân tích cơ bản coi như kim chỉ nam chính là cho rằng
giá trị thực của một công ty có mối quan hệ mật thiết với các nhân tố mang tính chất nền tảng như khả
năng tăng trưởng, rủi ro mà công ty có thể gặp phải, dòng tiền mặt... Bất kỳ một sự chệch hướng nào
so với giá trị thực cũng là dấu hiệu cho thấy cổ phiếu công ty đó đang ở dưới hoặc vượt quá giá trị
thực. Mặt khác dựa vào các yếu tố cơ bản trong hiện tại mà cốt lõi là khả năng tăng trưởng, nhà đầu tư
có thể nhận định giá trị thực của cổ phiếu trong tương lai.

Ưu điểm Nhược điểm

38
 Nhà đầu tư theo trường phái phân tích cơ Để đat độ chính xác, các thông tin cần được
bản có độ rủi ro thấp vì họ rất hiểu và nắm tập hợp với khối lượng lớn, thời gian phân
vững giá trị thực của một công ty và xu tích dài.
hướng biến động của nền kinh tế.

Họ cũng có thể thu được lợi nhuận lớn khi Họ không chớp được thời cơ để lướt sóng
phát hiện ra những cổ phiếu tốt đang bị thị nhanh.
trường định giá quá thấp.

Phân tích kỹ thuật

Khác với trường phái phân tích cơ bản, những nhà đầu tư theo trường phái phân tích kỹ thuật
luôn tin tưởng rằng biến động giá cả và khối lượng trong quá khứ phản ánh đầy đủ thông tin về xu
thế trong tương lai của cổ phiếu cũng như thị trường.

Ưu điểm Nhược điểm

Phân tích kỹ thuật không quá kén chọn cổ Phân tích kỹ thuật có thể rất dễ đánh lừa nếu
phiếu tốt hay xấu. Nó cho phép nhà đầu tư một nhà đầu tư khác đang kiểm soát một cổ
nhìn được tổng thể thị trường, phát hiện phiếu nhất định và thực hiện việc mua bán
được những cổ phiếu nào mà dòng tiền đang để tạo cung, cầu ảo.
được tập trung vào và dự đoán xu hướng giá
sắp tới.

Phân tích kỹ thuật cho kết quả nhanh và

thích hợp với nhà đầu tư lướt sóng.

Phân tích thông tin

Nếu bạn là nhà đầu tư dạng này, thâm chí bạn có thể không theo phân tích cơ bản, cũng không
theo phân tích kỹ thuật. Công việc chủ yếu của bạn là tìm thông tin. Thông tin có nhiều dạng như:
thông tin về môi trường vĩ mô, về tình hình kinh doanh của ngành, hay về chính tình hình của công ty.
Thông tin có thể do các cơ quan công quyền công bố, hay do các nhà phân tích, công ty chứng khoán,
môi giới đưa ra; hoặc là do chính công ty công bố chính thức; hoặc cũng có thể là thông tin mật thuộc
dạng thông tin tay trong.

39
Nếu bạn đang nắm trong tay những thông tin như “STB mua vào 100 triệu cổ phiếu quỹ” hay “IJC
được đưa vào rổ cố phiếu của FTSE Vietnam Index” thì hãy mạnh dạn mua vào những cổ phiếu đó.
Thông tin tốt đẩy giá chứng khoán lên, thông tin xấu kéo giá chứng khoán xuống. Xác định đúng được
thông tin bạn sẽ có được chiến lược đầu tư phù hợp.

Ưu điểm Nhược điểm

TTCK được cho là thị trường của tâm Nhà đầu tư phải có sự nhanh nhạy trong việc tìm
lý. Tin tức có ảnh hướng lớn tới tâm lý kiếm thông tin. Nếu thông tin mà ai cũng biết
của người chơi chứng khoán. Biết trước hoặc không đủ lớn thì không có giá trị.
thông tin cũng dễ nắm được xu hướng
biến động giá của cổ phiếu.

Nhà đầu tư phải có khả năng phân tích vì các

thông tin mà nhà đầu tư thu thập được nhiều khi
có thể bị sai lệch hoặc chỉ là thông tin giả.

!! Dưới góc độ đầu tư, việc kết hợp cả ba phương pháp phân tích cơ bản, phân tích kỹ thuật và
phân tích thông tin dường như có thể đem lại những kết quả phối hợp tốt nhất. Tất cả những điều trên
đòi hỏi sự thời gian, sự am hiểu và trình độ phân tích đáng kể của nhà đầu tư và đó là một công việc
thực sự không dễ dàng.

40
 CHƯƠNG 5: PHÂN TÍCH VĨ MÔ

“To know values is to know the meaning of the market.”

- Charles Dow
Hoạt động của các doanh nghiệp và TTCK luôn nằm trong một môi trường kinh doanh nhất
định, ở đó có các yếu tố vi mô và vĩ mô. Trước khi nghiên cứu môi trường vi mô gồm các yếu tố nội
tại của doanh nghiệp, nhà đầu tư không nên bỏ qua việc phân tích các yếu tố vĩ mô, những yếu tố bên
ngoài tác động đến hành vi bên trong của doanh nghiệp và toàn thị trường.

PHÂN TÍCH ĐỊNH TÍNH

Phân tích môi trường chính trị – xã hội

Những sự kiện như chiến tranh, bất ổn chính trị, bất kể lý do gì cũng có thể gây tổn hại, thậm
chí làm gián đoạn hoạt động của TTCK và hiệu quả của các doanh nghiệp.

Trong khi đó các chính sách của Chính phủ, các thay đổi trong quản lý, chi tiêu ngân sách quốc
phòng, tổng tuyển cử, sự kiểm soát thắt chặt hay nới lỏng đối với các ngành nghề trong nền kinh tế có
thể tạo các ảnh hưởng tích cực hoặc tiêu cực.

Phân tích môi trường pháp luật

Nền kinh tế thị trường có đặc điểm cơ bản là thị trường đóng vai trò chính trong việc phân bổ sử
dụng các nguồn lực trong xã hội. Trong khi đó, Chính phủ tác động đến thị trường bằng hệ thống luật
pháp.

Bởi vậy ảnh hưởng của môi trường pháp luật đối với chứng khoán là không hề nhỏ.

"Ví dụ: Luật chống độc quyền thường làm giảm giá cổ phiếu của các công ty bị điều chỉnh bởi
nó. Hay quy định tăng tỷ lệ nắm giữ cổ phiếu của nhà đầu tư nước ngoài có thể khiến nhà đầu tư nước
ngoài mua nhiều cổ phiếu hơn và đẩy giá lên cao.

Phân tích ảnh hưởng của chu kỳ kinh tế

Sự phát triển của nền kinh tế thường biến động theo những chu kỳ kinh tế nhất định. GDP và tỷ
lệ thất nghiệp là các biến số chính được sử dụng để xác định các pha của chu kì kinh tế. Thông thường
một chu kỳ kinh tế thường bao gồm các giai đoạn:

41
 Tăng!trường

Hồi!phục Đỉnh

Suy!thoái

Tăng trưởng Đỉnh Suy thoái Hồi phục

Tốc độ tăng Chuyển từ âm
Dương Bắt đầu giảm Ẩm
trưởng GDP sang dương
Tỷ lệ thất nghiệp
Tỷ lệ thất nghiệp Tỷ lệ thất nghiệp Tỷ lệ thất nghiệp
Việc làm giảm nhưng thuê
giảm tăng cao
lao động ít hơn
Tăng đầu tư vào Tiêu dùng cá Tiêu dùng vào
Tiêu dùng và đầu
Tiêu dùng máy móc, thiết nhân, xây dựng hàng hóa lâu bền
tư chậm hơn
bị… và đầu tư giảm và nhà cửa tăng
Lạm phát giảm
Lạm phát tăng Lạm phát tiếp tục
Lạm phát Lạm phát tăng (có độ trễ nhất
nhẹ giảm nhẹ
định)

Chính phủ cũng đóng góp vào việc hình thành chu kỳ kinh tế khi luôn cố gắng đưa nền kinh tế
vào giai đoạn tăng trưởng ổn định. Nhà đầu tư sẽ thành công nếu nắm bắt được chu kỳ này. Họ sẽ đầu
tư mạnh ở giai đoạn tăng trưởng và có xu hướng rút khỏi thị trường khi nền kinh tế có dấu hiệu suy
thoái. Bên cạnh đó, việc đầu tư chứng khoán cũng phụ thuộc vào pha của chu kì kinh tế để chọn ngành
đầu tư phù hợp.

PHÂN TÍCH CÁC BIẾN SỐ VĨ MÔ

Việc phân tích các biến số vĩ mô có tác dụng đánh giá sức khỏe nền kinh tế một cách định lượng
bằng các số liệu và công thức tính toán cụ thể. Từ các chỉ tiêu đánh giá, nhà đầu tư có thể đưa các nhận
định chính xác về tình hình nền kinh tế và triển vọng tăng trưởng của nền kinh tế trong tương lai.

42
Các biến số vĩ mô cần quan tâm: Tỷ lệ lạm phát

Tỷ lệ tăng trưởng

Lãi suất

Tỷ giá hối đoái

Cân đối thu chi ngân sách

Tỷ lệ lạm phát

Lạm phát là sự gia tăng của mức giá chung hay sự mất giá của đồng nội tệ. Tỷ lệ lạm phát chính
là một thước đo cho sự ổn định của nền kinh tế. Tỷ lệ lạm phát cao có ảnh hưởng xấu tới hầu hết tất
cả các thành phần trong nền kinh tế.

"Ví dụ: Lạm phát tăng cao có ảnh hưởng tới chi phí đầu vào, nguyên nhiên vật liệu tăng khiến doanh
nghiệp gặp nhiều khó khăn trong việc giải quyết bài toán phân bổ vốn. Hiệu quả trong các dự án của
doanh nghiệp cũng vì thế mà giảm làm xói mòn niềm tin của nhà đầu tư, khiến họ có xu hướng tháo
chạy ra khỏi thị trường để bảo toàn đồng vốn của mình, góp phần đẩy TTCK “lao dốc”.

Bối cảnh lạm phát khiến giá cả tăng vọt cũng khiến nhà đầu tư phải cân đối lại nguồn tiền để đầu
tư và để đảm bảo nhu cầu cuộc sống.

Mặt khác, khi mà lạm phát đang ở mức cao, Chính Phủ cũng sẽ có những biện pháp kiềm chế
lạm phát như việc “siết” lại lượng cung tiền khiến TTCK cũng mất đi một lượng tiền.

Tỷ lệ tăng trưởng

Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) là chỉ tiêu kinh tế cơ bản phản ảnh tổng giá trị sản phẩm hàng
hoá dịch vụ cuối cùng của nền kinh tế. Tốc độ tăng trưởng GDP có thể cho thấy tỷ lệ tăng trưởng của
nền kinh tế và là định hướng cho việc gia nhập hay rút khỏi thị trường của nhà đầu tư.

Lãi suất

Lãi suất là tỷ lệ của tổng lợi tức tín dụng so với tổng số tiền vay trong một khoảng thời gian nhất
định.

Sự biến động của lãi suất có thể ảnh hưởng trực tiếp đến TTCK theo cả 2 hướng: doanh nghiệp
và nhà đầu tư.

43
 Thực tế là lãi suất tăng cao đồng nghĩa với việc doanh nghiệp mất nhiều chi phí hơn cho việc
vay tiền của ngân hàng. Doanh nghiệp làm ăn khó khăn hơn do nguồn vốn vào bị hạn chế. Như vậy
trong tương lai, dòng tiền kỳ vọng của doanh nghiệp sẽ giảm bớt, thậm chí doanh nghiệp sẽ bị lỗ nếu
kinh doanh không hiệu quả và mức sinh lời không cao hơn chi phí vay. Như vậy, rõ ràng giá trị kỳ
vọng của cổ phiếu sẽ giảm đi và nhà đầu tư sẽ không đầu tư nữa.

Trong khi đó, lãi suất tăng cao nên lãi suất huy động cũng tăng cao. Dòng vốn của nhà đầu tư sẽ
có xu hướng chuyển dịch từ TTCK sang gửi ngân hàng.

Để quan sát được diễn biến lãi suất nói chung, bạn có thể quan sát thông qua một số yếu tố
như: lợi suất trái phiếu Chính phủ, lãi suất liên ngân hang, hay các loại lãi suất chính sách như lãi
suất cơ bản, lãi suất tái cấp vốn.

Tỷ giá hối đoái

Tỷ giá hối đoái vốn là biểu hiện của giá cả đồng tiền nước này thông qua một đồng tiền nước
khác.

Sự biến động của tỷ giá hối đoái có thể ảnh hưởng trực tiếp đến các doanh nghiệp, đặc biệt là
các doanh nghiệp có yếu tố nước ngoài (doanh nghiệp FDI, xuất nhập khẩu, ngân hàng…). Sự biến
động của tỷ giá hối đoái cũng có thể ảnh hưởng tới các chính sách của Chính phủ, tới dòng tiền đầu
tư. Chẳng hạn nếu đồng nội tệ mất giá nhà đầu tư sẽ chuyển hướng vào đầu tư ngoại tệ. Dòng tiền của
TTCK sẽ bị giảm 1 phần.

Cân đối thu chi ngân sách

Chi tiêu thu chi ngân sách là một chỉ tiêu tài chính vĩ mô quan trọng phản ánh mức độ vững chắc
của tài chính nhà nước.

Thặng dư ngân sách phản ánh sự vững chắc, lành mạnh của tài chính nhà nước, khuyến khích
mọi người đầu tư. Ngược lại, thâm hụt ngân sách lại phản ánh những khó khăn nhất định của tài chính
nhà nước và thường phải bù đắp bằng các khoản vay nợ. Các khoản vay này càng lớn sẽ hạn chế việc
vay nợ và đầu tư của cá nhân do lãi suất chuẩn tăng trên thị trường.

CÁC BIẾN SỐ KHÁC

Chỉ số nhà quản trị mua hàng PMI

Chỉ số nhà quản trị mua hàng PMI (Purchasing Managers Index) phản ánh sức khỏe của khu vực
sản xuất. Chỉ số này trên 50 điểm phản ánh sự cải thiện các điều kiện kinh doanh so với tháng trước,

44
trong khi kết quả dưới 50 chỉ sự giảm sút. Do vậy, chỉ số này càng cao càng cho thấy sự ổn định và
sức khỏe tốt của nền kinh tế.

Chỉ số PMI của Việt Nam do ngân hàng HSBC được xây dựng trên dữ liệu thu thập hàng tháng
từ các nhà quản trị mua hàng tại 429 doanh nghiệp sản xuất tại Việt Nam, theo các chỉ số riêng biệt
như: đơn đặt hàng mới, sản lượng, việc làm, thời gian giao hàng của nhà cung cấp, tồn kho các mặt
hàng đã mua.

Tăng trưởng tín dụng

Tăng trưởng tín dụng là tỉ lệ phần trăm gia tăng lượng tiền cho cá nhân hoặc tổ chức vay của
năm này so với năm trước đó.

Tăng trưởng tín dụng là một trong số những chỉ báo vô cùng quan trọng về sức khỏe nói chung
của một nền kinh tế. Nếu tăng trưởng tín dụng quá cao phản ánh một nền kinh tế đang tăng trưởng quá
nóng và tiềm ẩn nhiều bất ổn vĩ mô. Nhưng ngược lại nếu tăng trưởng tín dụng quá thấp hoặc thậm
chí là âm lại phản ánh một nền kinh tế đang đình trệ và các nhà hoạch định chính sách cần có những
giải pháp để khắc phục. Do đó việc duy trì tăng trưởng tín dụng ở một mức vừa phải và ổn định là một
trong những việc vô cùng quan trọng của bất kì nền kinh tế nào trên thế giới.

45
 PHỤ LỤC 3:
PHÂN TÍCH VĨ MÔ VIỆT NAM NĂM 2018

PHÂN TÍCH ĐỊNH TÍNH

Môi trường chính trị – xã hội – pháp luật

! Kinh tế - xã hội nước ta 6 tháng đầu năm 2018 diễn ra trong bối cảnh tăng trưởng kinh tế thế
giới tiếp tục cải thiện nhưng tiềm ẩn nhiều rủi ro, thách thức. Giá các mặt hàng thiết yếu như xăng dầu,
sắt thép, chất đốt… tăng cao đang gây áp lực lên lạm phát tại nhiều quốc gia. Hoạt động thương mại
toàn cầu duy trì đà tăng trưởng nhưng đối mặt nhiều khó khăn do căng thẳng thương mại giữa Mỹ với
Trung Quốc và các đối tác lớn khác như Liên minh Châu Âu, Nhật Bản. Bên cạnh đó, xu hướng gia
tăng chủ nghĩa bảo hộ mậu dịch của các nước lớn, đặc biệt là những thay đổi trong chính sách thương
mại của Mỹ đã tác động đến sản xuất và xuất khẩu của nước ta và các nước trong khu vực.

! Trong nước, Quý 2 chứng kiến mức tăng trưởng tích cực, 6,79% (yoy), mức tăng Quý 2 cao
nhất trong 10 năm. Khu vực nông, lâm, thuỷ sản và dịch vụ tiếp tục có sự phục hồi mạnh mẽ. Khu vực
công nghiệp và xây dựng cũng tăng trưởng rất cao ở mức 9,07% trong 6 tháng đầu năm. Ngành công
nghiệp chế tác tiếp tục là động lực cho cả nền kinh tế. Trong khi đó, ngành khai khoáng đã quay đầu
suy giảm, phản ánh tăng trưởng dương trong Quý 1 mang tính thời vụ.

! Số doanh nghiệp tạm ngừng hoạt động cao bất thường trong khi số việc làm mới suy giảm.

! Lạm phát bật tăng trong Quý 2, đạt mức 4,67% (yoy) vào cuối tháng Sáu, do sự gia tăng của
giá thực phẩm và xăng dầu. Trong khi đó, lạm phát lõi giữ mức ổn định 1,37%, phản ánh chính sách
tiền tệ thận trọng của NHNN.

! Thương mại tăng trưởng chậm lại trong Quý 2/2018. Trong khi đó, cán cân thương mại thặng
dư quý thứ tư liên tiếp và đạt 1,4 tỷ USD trong Quý 2. Đáng chú ý là Trung Quốc đã lấy lại vị trí đối
tác tạo ra nhập siêu lớn nhất với Việt Nam.

! Cán cân ngân sách thâm hụt trở lại trong Quý 2, cho thấy thặng dư Quý 1 chỉ mang tính tạm
thời. Chi thường xuyên tiếp tục ở mức cao trên 70% tổng chi ngân sách, trong khi chi đầu tư phát triển
chưa được cải thiện nhiều.

! Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng tính tới hết Quý 2 tăng về giá trị
nhưng giảm về lượng so với cùng kỳ năm ngoái, phản ánh mặt bằng giá cả đang phục hồi trong 2018.

46
 ! Đầu tư tư nhân tăng trưởng mạnh nhất trong các thành phần kinh tế. Trong khi đó, vốn FDI
đăng ký mới của Quý 2 đạt mức kỷ lục. Nhật Bản là nhà đầu tư số một tại Việt Nam sau 6 tháng đầu
năm 2018.

! Thanh khoản hệ thống dồi dào do tăng trưởng huy động lớn hơn tín dụng, cùng với việc mua
vào ngoại tệ của NHNN. Dự trữ ngoại hối tiếp tục tăng, đạt 63,5 tỷ USD vào cuối Quý 2, ngang với
mức khuyến nghị của IMF. Tuy nhiên, dao động mạnh của tỷ giá có thể khiến NHNN phải giảm dự
trữ để can thiệp bình ổn thị trường.

! Thị trường căn hộ trong Quý 2 suy giảm ở cả hai thị trường Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh, cả về
lượng mở bán mới và lượng bán ra. Rủi ro về khả năng tăng lãi suất trong tương lai gần có thể đẩy thị
trường bất động sản vào trạng ảm đạm hơn nữa

Phân tích chu kỳ kinh tế

Kinh tế Việt Nam vẫn đang trong giai đoạn mở rộng của chu kỳ tăng trưởng, tức là giai
đoạn mà nền kinh tế phục hồi và phát triển sôi động.

! Sau tốc độ tăng trưởng GDP 7,08% của 6 tháng đầu năm, thì nền kinh tế tiếp tục xu thế tích
cực trong tháng 7/2018.

! Chỉ số sản xuất công nghiệp (IIP) tháng 7/2018 ước tăng 14,3% so với cùng kỳ năm 2017.
Còn nếu tính chung 7 tháng, IIP ước tăng 10,9% so với cùng kỳ (cùng kỳ năm trước tăng 7,1%).

! Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu ước đạt trên 264 tỷ USD, trong đó, xuất khẩu đạt 133,69 tỷ
USD (tăng 15,3%), nhập khẩu ước đạt 130,6 tỷ USD (tăng 10,2% so với cùng kỳ năm trước). Với kết
quả này, cán cân thương mại đang thặng dư 3,1 tỷ USD.

! Bên cạnh đó, một con số cũng đã được nhắc đến. Đó là chỉ trong 7 tháng đầu năm, đã có trên
2,2 triệu tỷ đồng đăng ký vào nền kinh tế, tăng 33,6% so với cùng kỳ năm trước. Con số này bao gồm
vốn đăng ký của doanh nghiệp thành lập mới (771.064 tỷ đồng) và vốn đăng ký tăng thêm của các
doanh nghiệp (trên 1,46 triệu tỷ đồng).

47
 PHÂN TÍCH CÁC BIẾN SỐ VĨ MÔ

Tỷ lệ lạm phát

Nối tiếp xu hướng trong Quý 1, lạm phát tiếp tục gia tăng trong Quý 2/2018. Lạm phát toàn phần
tăng dần từ 2,66% trong tháng Ba lên 4,67% vào tháng Sáu. Tính chung 6 tháng đầu năm, CPI bình
quân tăng 3,29% so với cùng kỳ năm 2017. Đồng thời, CPI tính đến cuối tháng 6/2018 tăng 2,22% so
với cuối tháng 12/2017.

Trước nguy cơ lạm phát tăng cao trong những tháng còn lại của năm 2018, Thủ tướng Nguyễn
Xuân Phúc đã ra chỉ đạo không tăng giá điện trong năm nay. Theo đánh giá đây chỉ là giải pháp tạm

48
thời để đạt mục tiêu lạm phát bình quân dưới 4% trong năm nay. Trong khi đó, lạm phát lõi sau khi
vọt tăng lên 1,47% vào tháng Hai đã được giữ ổn định ở quanh mức 1,37% tính tới tháng 6/2018. Điều
này cho thấy NHNN vẫn đang điều hành chính sách tiền tệ một cách thận trọng.

49
Nguồn: Tổng cục Thống kê

Tỷ lệ tăng trưởng

50
 Theo số liệu công bố của TCTK, tăng trưởng kinh tế Việt Nam Quý 2/2018 đạt mức 6,79%
(yoy). Tuy tốc độ tăng trưởng không còn cao như Quý 1 nhưng đây là mức tăng trưởng Quý 2 cao
nhất trong 10 năm qua.

(Nguồn: Tổng cục thống kê)

Lãi suất

Số liệu từ Ngân hàng Nhà nước cho thấy, hết 6 tháng đầu năm 2018, tăng trưởng tín dụng
chỉ đạt 7,88%, trong khi cùng kỳ của 2016 và 2017 lần lượt là 8,214% và 9,06%.Trong khi đó,
Ngân hàng Nhà nước đặt mục tiêu tăng trưởng tín dụng cho cả năm là 17%, giảm so với mức
18,2% của năm ngoái.

Trong 3 tháng gần đây, lãi suất các kỳ hạn dài cho vay mua và sửa nhà lên tới 12,5%/năm,
tăng 2% so với 3 tháng trước, một số ngân hàng chỉ cho vay 70% giá trị định giá tài sản.

Đây cũng là lý do để tăng trưởng tín dụng bất động sản chậm lại khi mà 6 tháng đầu năm, mức
tăng chỉ 3,65% so với mức tăng 7,34% của cùng kỳ năm ngoái.

Trong bối cảnh huy động vốn tăng nhưng tín dụng tăng chậm, thậm chí có dấu hiệu đình trệ,
lượng vốn VND Ngân hàng Nhà nước bơm ra lại lớn, ước 210 nghìn tỷ đồng từ việc mua vào ngoại
tệ, đã khiến thanh khoản càng thêm dư thừa, đẩy lãi suất VND trên interbank (thị trường liên ngân
hàng) cách xa so với thị trường 1.

=> Trong năm 2018, tăng trưởng tín dụng sẽ thấp hơn mục tiêu khoảng 1% - 2%; đồng
thời, lãi suất sẽ khó giảm.

51
Chỉ số giá vàng và đô la Mỹ

Giá vàng trong nước biến động theo giá vàng thế giới. Chỉ số giá vàng tháng 6/2018 giảm 0,79%
so với tháng trước; tăng 2,08% so với tháng 12/2017 và tăng 3,6% so với cùng kỳ năm trước. Chỉ số
giá đô la Mỹ tháng 6/2018 tăng 0,2% so với tháng trước; tăng 0,46% so với tháng 12/2017 và tăng
0,52% so với cùng kỳ năm 2017.

Cân đối thu chi ngân sách

Tổng thu ngân sách Nhà nước từ đầu năm đến thời điểm 15/6/2018 ước tính đạt 582,1 nghìn
tỷ đồng, bằng 44,1% dự toán năm, trong đó thu nội địa 462,7 nghìn tỷ đồng, bằng 42,1%; thu từ
dầu thô 27nghìn tỷ đồng, bằng 75,1%; thu cân đối ngân sách từ hoạt động xuất, nhập khẩu 92 nghìn
tỷ đồng, bằng 51,4%. Trong thu nội địa, thu từ khu vực doanh nghiệp Nhà nước đạt 61,2 nghìn tỷ
đồng, bằng 36,7% dự toán năm; thu từ doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (không kể dầu
thô) 75,9 nghìn tỷ đồng, bằng 34%; thu thuế công, thương nghiệp và dịch vụ ngoài Nhà
nước 94,4 nghìn tỷ đồng, bằng 43,3%; thu thuế thu nhập cá nhân 47,3 nghìn tỷ đồng, bằng 48,8%;
thu thuế bảo vệ môi trường 18,2 nghìn tỷ đồng, bằng 37,3%; thu tiền sử dụng đất đạt 51,3 nghìn
tỷ đồng, bằng 59,8%.
Tổng chi ngân sách Nhà nước từ đầu năm đến thời điểm 15/6/2018 ước tính đạt 586 nghìn tỷ
đồng, bằng 38,5% dự toán năm, trong đó chi thường xuyên đạt 416 nghìn tỷ đồng, bằng 44,2%; chi
trả nợ lãi55,9 nghìn tỷ đồng, bằng 49,7%; riêng chi đầu tư phát triển mới bằng 27,8% dự toán năm
tương ứng với 111,1 nghìn tỷ đồng. Hiện nay, các Bộ, ngành, địa phương đang tập trung triển khai
thực hiện các giải pháp nhằm tháo gỡ khó khăn, đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn Nhà nước theo
chỉ đạo của Chính phủ.

CÁC BIẾN SỐ KHÁC

Chỉ số quản lý mua hàng PMI

Chỉ số quản lý mua hàng PMI (Purchasing Managers Index) phản ánh sức khỏe của khu vực
sản xuất.
Chỉ só quản lý mua hàng (PMI) tiếp tục gia tăng trong Quý 2 trong bối cảnh tăng trưởng kinh
tế vẫn ổn định. PMI tăng từ 51,6 điểm trong tháng Ba lên mức 55,7 vào tháng Sáu. Đây là điểm

52
 PMI cao nhất nhiều năm trở lại đây, đánh dấu chuỗi 31 tháng mở rộng liên tiếp (hơn 50 điểm), tiếp
tục cho thấy tín hiệu tích cực của triển vọng kinh doanh trong khu vực sản xuất.

Chỉ số hoạt động kinh tế VEPI (Viet Nam Economic Performance Index), do VEPR xây dựng
dựa trên số liệu về sản lượng điện thương phẩm, kim ngạch xuất nhập khẩu, tăng trưởng tín dụng

53
 Chỉ số sản xuất công nghiệp IPI, đạt mức 6,15% trong Quý 2/2018, cao hơn so với cùng kỳ năm
2017 (6%) nhưng thấp hơn con số tăng trưởng 6,79% do TCTK công bố. Nhìn vào các thành phần cấu
thành, có thể thấy mức tăng trưởng có phần suy giảm của chỉ số sản xuất công nghiệp IPI trong Quý 2
đóng vai trò quan trọng giải thích sự sụt giảm của chỉ số VEPI. Ngoài ra, chỉ số Quý 2 thấp hơn so quý
trước cũng có thể phản ánh chu kỳ kinh tế đang đi xuống. Điều này một lần nữa cho thấy sự phụ thuộc
quá lớn của nền kinh tế quá vào khu vực chế biến chế tạo, gây ra thách thức cho phát triển kinh tế
trong dài hạn.

54
 CHƯƠNG 6: PHÂN TÍCH NGÀNH

“Know what you own, and know why you own it.”

- Peter Lynch

Lựa chọn một cổ phiếu, bạn sẽ làm gì đầu tiên? Liệu có phải là xem giá cả nó là bao nhiêu hay
lượng cổ tức thu về hiện tại? Hãy cẩn thận vì việc bạn đốt cháy giai đoạn sẽ khiến cho mức độ rủi ro
của đầu tư chứng khoán vốn đã không nhỏ nay càng tăng cao. Xuất phát từ những phân tích vĩ mô cho
đến đánh giá vi mô sẽ giúp cho lựa chọn đầu tư của bạn thêm an toàn.

Xin được nhắc lại, cổ phiếu là do các công ty phát hành để thu hút vốn, tham gia vào thị trường
chứng khoán, ai cũng mong muốn mình sẽ mua cổ phiếu của công ty làm ăn tốt. Qui tắc đánh giá công
ty cơ bản nhất là vào lĩnh vực mà công ty đó đang hoạt động. Phân tích ngành sẽ cho bạn một cái nhìn
tổng quan nhất về tất cả các công ty hoạt động trong cùng một thị trường, đảm bảo an toàn cho lựa
chọn đầu tư trung và dài hạn.

Trên thực tế, nhiều nhà đầu tư nghiệp dư bỏ qua việc phân tích ngành, tập trung vào phân tích
tình hình tài chính các công ty hoặc các biến động thị trường đã khiến cho phán đoán của họ trở nên
không hiệu quả, đặc biệt vào thời kì khủng hoảng khi mọi hoạt động sản xuất, làm ăn trở nên trì trệ,
tất cả các công cụ phân tích vi mô đưa đến các đáp án bế tắc. Lúc này, phân tích ngành sẽ giúp cho các
bạn thấy được tia sáng trong thời kì u ám, đem lại triển vọng đầu tư trong tương lai.

Để phân tích 1 ngành nào đó, trước hết nhà đầu tư phải có cái nhìn tổng quan về ngành đó cũng
như có sự so sánh vị thế cạnh tranh của ngành đó so với các ngành khác trong nền kinh tế. Tiếp theo
là phân tích chu kỳ kinh doanh của ngành. Đặt câu hỏi liệu ngành này đang ở chu kỳ nào, có phù hợp
với tình hình vĩ mô và chu kỳ kinh tế hay không? Bước cuối cùng, nhà đầu tư phải có được các số liệu
về mức lợi suất sinh lời và rủi ro của ngành để đưa ra các con số định lượng chính xác nhất.

55
 QUY MÔ NGÀNH
Trước hết, hãy bắt đầu với quy mô ngành. Quy mô ngành có thể được đánh giá thông qua sản
lượng và giá trị sản xuất của ngành (được công bố bởi Tổng cục thống kê Việt Nam), bên cạnh đó có
thể so sánh với các ngành khác để thấy được vị thế ngành trong nền kinh tế.
Từ các dữ liệu hàng năm về tỉ lệ tăng trưởng, vị thế ngành, mức đầu tư và quan tâm của nhà nước
cũng như các nhà đầu tư khác, chúng ta hoàn toàn có thể đánh giá được xu hướng phát triển trong thời
gian tới của ngành để từ đó lựa chọn đầu tư vào một công ty trong ngành đó.
Chẳng hạn như ngành dầu khí tại Việt Nam, với mức độ phát triển của nền kinh tế, mức năng
lượng sử dụng tăng đột biến khiến cho chính phủ tăng mức đầu tư vào ngành này lên rất cao, bên cạnh
đó vị thế ngành dầu khí với vai trò chủ chốt trong cung cấp năng lượng cho ngành giao thông vận tải
trọng yếu khiến cho cổ phiếu các công ty hoạt động trong ngành này trở nên hấp dẫn.

Các nhân tố dẫn dắt ngành trong tương lai

Mỗi ngành đều có một đặc thù riêng và bị các yếu tố nhất định chi phối lên và ảnh hưởng. Xét
đến các nhân tố này giúp cho chúng ta phản ứng thêm nhạy bén với các tin tức mới và làm giảm độ trễ
trong quyết định đầu tư.
Thực tế, hiện nay ngành dầu khí Việt Nam bị ảnh hưởng bởi nguồn tài nguyên tự nhiên là các
mỏ dầu và khí đốt, việc phát hiện ra các mỏ dầu mới không chỉ là tin tức khoa học mà còn là tin vui
đối với toàn ngành, đem lại hi vọng tăng trưởng trong sản lượng. Bên cạnh đó, VN chủ yếu là khai
thác dầu thô, và xuất khẩu dầu thô, chính sự kiện mở nhà máy lọc dầu Dung Quất đã làm nên triển
vọng lớn cho ngành dầu khí VN trong việc tăng trưởng lợi nhuận.

Sự thay đổi về số lượng và cơ cấu dân số

Các yếu tố xã hội cũng không thể bỏ qua. Sự thay đổi trong số lượng và cơ cấu dân số cũng có
ảnh hưởng mạnh đến ngành, đặc biệt là các ngành liên quan đến các sản phẩm tiêu dùng.
Ví dụ đơn giản nhất là ngành Sữa, mức tiêu thụ bình quân/đầu người của Việt Nam hiện mới chỉ
trên 14 lít/năm, cơ cấu dân số trẻ và năng động, trong khi đó cung sữa tươi trong nước hiện chỉ đáp
ứng khoảng 30% sản xuất, còn lại 70% phải nhập khẩu.

Qua các ví dụ trên, các bạn có thể hình dung phần nào về những nhân tố cần thiết nhất trong
phân tích ngành. Tuy nhiên, nền kinh tế luôn thay đổi và nếu chỉ nhìn vào quá khứ là chưa đủ, sự thành
công không thể tới với bạn. Một nhân tố mà bạn cần dự báo trước đó là các yếu tố cạnh tranh mới xuất
hiện.

56
 Xu hướng của ngành ngân hàng trong những năm vừa qua có thể là một ví dụ sinh động. Các
ngân hàng đều dựa nhiều vào tăng trưởng tín dụng với tỷ lệ cho vay/huy động cao (Lending to Deposit
Ratio – LDR) trên 100%, khiến lợi nhuận bị “hãm” bởi nợ xấu (số liệu của NHNN Việt Nam cuối năm
2011, tỷ lệ nợ xấu của toàn ngành là trên 3,5%) và gây nhiều rủi ro khác v.v… Ngành ngân hàng đã
đến lúc phải tự thay đổi sau cơn bão lạm phát và sự suy giảm của nền kinh tế, các ngân hàng yếu kém
biến mất nhường chỗ cho các ngân hàng có sức khỏe tốt hơn, với xu hướng M&A ( mua bán và sáp
nhập )tạo ra một cơ hội cho những nhà đầu tư vào ngành này.

PHÂN TÍCH CHU KÌ KINH DOANH CỦA NGÀNH

Trong nền kinh tế, các ngành khác nhau sẽ có khả năng phản ứng khác nhau trước những thay
đổi trong chu kỳ kinh doanh. Sự thay đổi của các yếu tố vĩ mô có quan hệ mật thiết đối với sự thay đổi
của các ngành tuy nhiên không phải lúc nào sự thay đổi này cũng là cùng chiều.

Trong chu kỳ suy thoái kinh tế, vẫn tồn tại những ngành giữ được phong độ ổn định và bền vững.
Đó chính là những ngành vật dụng cơ bản, thiết yếu như thực phẩm, y tế. Điều này đã được chứng
minh ở TTCK Việt Nam với sự tăng trưởng ngoạn mục của các cổ phiếu ngành sắt thép: HPG, HSG,...,
ngành mía đường: BHS, LSS..., các cổ phiếu nhóm Sông Đà: SJS, SD1, SD2…

Tuy nhiên trong chu kỳ kinh tế phát triển, chúng lại tỏ ra khá yếu khi không có được sự tăng
trưởng mạnh như mong muốn. Dòng tiền lúc này phần lớn sẽ tìm đến những ngành có mức sinh lời
nhanh chóng là nhóm ngành tài chính, ngân hàng, chứng khoán, bất động sản và dịch vụ như các mã
cổ phiếu: ACB, STB, VCB, SHB, CTG, KLS, BVS, SSI hay các đại gia: SJS, NTL, BCI…

57
 CHƯƠNG 7: PHÂN TÍCH CÔNG TY
“If a business does well, the stock eventually follows.”

- Warren Buffett

Để nhận xét được một công ty tốt hay xấu, bạn phải thực sự hiểu rõ về công ty, nắm chắc những
yếu tố thuộc về công ty: công ty sản xuất gì, sản xuất như thế nào, nhà cung cấp và phân phối của nó
ra sao, chu kì kinh doanh như thế nào,...

MÔ HÌNH KINH DOANH

Lịch sử công ty

Lịch sử công ty chính là thứ cung cấp cho bạn một cái nhìn tổng quan nhất về công ty, những
thành tựu đạt được, các hoạt động kinh doanh thành công cũng như thất bại và cách công ty đó vượt
qua những thời kì khó khăn. Những công ty có lịch sử lâu đời thường có quy mô lớn và độ tin cậy cao
hơn vì chúng đã tồn tại, phát triển qua nhiều biến động của nền kinh tế, chứng tỏ được năng lực quản
lý và chiến lược kinh doanh tốt. Từ đó, bạn có thể tin tưởng hoặc bi quan về tương lai khoản đầu tư
của bạn.

Vị thế công ty

Cùng với lịch sử hình thành, vị thế của một công ty trong ngành cũng là một yếu tố quan trọng
thể hiện sức mạnh của công ty đó trên thị trường. Doanh nghiệp dẫn đầu ngành thường là những doanh
nghiệp có lịch sử, uy tín lâu đời, có vốn hóa thị trường lớn nhất trong các công ty trong ngành và các
cổ đông danh tiếng, cùng với đó doanh thu và lợi nhuận thường tăng trưởng ổn định và nổi bật so với
toàn bộ các công ty khác. Các doanh nghiệp này có xu hướng phát triển liên tục và đều đặn qua các
năm nhờ sức cạnh tranh lớn với các đối thủ, danh tiếng được xây dựng lâu đời, kinh nghiệm kinh doanh
của tầng lớp lãnh đạo. Cổ phiếu của các công ty này thường có độ rủi ro thấp, giá trị thị trường lớn, ít
tăng trưởng đột biến nhưng rất ổn định. Ở TTCK Việt Nam hiện nay có thể kể ra một số doanh nghiệp
thuộc dạng này như: VNM ở ngành Sữa, GAS ở Công nghiệp dầu khí, DHG ở ngành Dược phẩm.

Doanh nghiệp ở vị thế thấp hơn trong ngành thường là những doanh nghiệp ra đời sau, thường
có vốn nhỏ hơn, tiềm lực yếu hơn. Phần lớn các công ty này có sự ổn định kém hơn các công ty đầu
ngành nhưng bù lại, tiềm năng tăng trưởng của các công ty này cũng cao hơn nếu có chiến lược kinh
doanh đúng đắn, công nghệ khác biệt so với phần còn lại, hoặc có một tổ chức tài chính hùng mạnh.
Các công ty vừa và nhỏ này thường nhạy cảm hơn với sự biến động của nền kinh tế chung, tăng trưởng

58
nhanh khi vĩ mô thuận lợi, còn khi suy thoái kéo dài, dễ lâm vào khó khăn do tiềm lực không đủ mạnh
để duy trì sản xuất trong điều kiện kinh tế khó khăn.

Việc đầu tư vào các công ty “lớn” không có nghĩa là “an toàn” hơn. Thậm chí, trong những năm
gần đây, 5 hãng hàng không lớn nhất, chiếm đến 24% thị phần tại Mỹ đang có kết quả hoạt động dưới
mức an toàn khỏi phá sản. Giải thích cho điều này chính là sự xuất hiện của những doanh nghiệp trẻ
trong lĩnh vực này. Lấy ví dụ là Southwest Airlines. Hãng hàng không này có lợi thế nhờ việc sử dụng
loại máy bay nhỏ hơn, rẻ hơn nhưng hiện đại và tiết kiệm năng lượng hơn so với những chiếc Boeing
727 hay 777 thường thấy của American Airlines. Chính điều này đã tạo thành sự cạnh tranh về giá,
góp phần giúp thị trường vé máy bay giá rẻ tăng trưởng đến hơn 47% trong 5 năm qua. Điều tương tự
cũng có thể xảy ra ở Việt Nam đối với Vietnam Airlines, Vietjet Air và Jetstar Pacific.

Hoạt động kinh doanh của công ty

Mỗi một công ty lại hoạt động ở một hoặc một số lĩnh vực nhất định. Mỗi một ngành nghề, một
lĩnh vực hoạt động lại có một đặc thù riêng về nguyên vật liệu, quy trình sản xuất, công nghệ, thị
trường. Nhà đầu tư cần nắm rõ điều này để hiểu hơn về hoạt động của doanh nghiệp cũng như những
khó khăn thách thức mà doanh nghiệp sẽ gặp phải trong từng chu kỳ kinh tế.

"Ví dụ:
Một số ngành như Thực phẩm, Khoáng sản, Dược phẩm... có sự ổn định cao, tăng trưởng tốt và
ít bị tác động của các biến động kinh tế vĩ mô.
Các ngành Thép, VLXD, Bất động sản,... phụ thuộc khá nhiều vào sức khỏe của nền kinh tế và
thường biến động theo chu kỳ.

Bên cạnh đó, bạn cũng cần nắm rõ tình hình hoạt động kinh doanh của công ty, so sánh với tình
hình vĩ mô hiện tại, bối cảnh kinh tế và với các công ty khác để đưa ra phán đoán mức phát triển của
công ty đó trong tương lai. Đặc biệt, các yếu tố quan trọng bạn cần quan tâm đó là cơ cấu vốn, các
dự án đang tiến hành, nguồn nhân lực, ban quản trị….

"Ví dụ: Một ví dụ đơn giản là tập đoàn điện lực EVN, mặc dù với mức giá điện tăng liên tục,
xong việc đầu tư ngoài ngành thất bại dẫn đến việc thua lỗ, công ty không hề có lãi.

Đối thủ cạnh tranh

Sự cạnh tranh khốc liệt ngày càng gia tăng trên thị trường Việt Nam đang khiến cho các nhà đầu
tư thêm băn khoăn về địa chỉ đầu tư tin cậy và tăng độ rủi ro cho quyết định đầu tư của họ. Việc có
quá nhiều đối thủ trong ngành có thể làm hoạt động kinh doanh của công ty gặp khó khăn. Bạn cần

59
phải phân tích mức độ cạnh tranh tương đối giữa các công ty với nhau dựa trên các nhân tố chính: Thị
phần, phân khúc khách hàng, sản phẩm chủ lực, giá cả, trình độ công nghệ, chất lượng sản phẩm/dịch
vụ, thời gian phát triển sản phẩm/dịch vụ mới, chính sách bán hàng/tín dụng thương mại, điều khoản
thanh toán, hỗ trợ khách hàng, danh mục sản phẩm…

Nokia từng được xem là một trong những tập đoàn di động thành công nhất hành tinh. Tuy nhiên
đó chỉ còn là câu chuyện của quá khứ. Năm 2007 có lẽ là cột mốc đáng nhớ cho những chuỗi ngày
điêu đứng sau đó của Nokia khi Apple bất ngờ tung ra iPhone, sản phẩm đã định nghĩa lại điện thoại
di động như một thiết bị giống máy tính cá nhân với màn hình cảm ứng và hàng loạt ứng dụng vô cùng
hấp dẫn. Cũng kể từ đây, Nokia dù vẫn được mệnh danh là nhà sản xuất điện thoại lớn nhất thế giới
(nắm 40% thị phần điện thoại toàn cầu – thành tích không bao giờ lặp lại từ sau đó) nhưng giá trị vốn
hóa đã giảm tới 75% trong khi giá trị của Apple tăng vùn vụt. Và không chỉ Apple, cả Samsung, HTC,
Sony,... cũng đã có những bước nhảy mạnh mẽ. Sản phẩm của họ đã bao phủ mọi phân khúc khách
hàng với những cải tiến sáng tạo. Điều tất yếu đã đến: quý I/2012, Nokia chính thức phải nhường ngôi
dẫn đầu thị trường điện thoại di động về tay Samsung, chấm dứt 14 năm liên tục ở vị trí độc tôn này.
Nếu như trong quá khứ, thị trường điện thoại di động chỉ là cuộc chơi dành riêng cho Nokia, Motorola
hay Siemens thì ngày nay có đến hàng chục tên tuổi mới đã tham gia. Rõ ràng đây là một cuộc chiến
tranh giành thị phần dữ dội, và theo dõi sát sao để phán đoán kẻ chiến thắng và đầu tư vào đó là việc
nên làm.

Ban lãnh đạo

Công việc tìm hiểu ban lãnh đạo của một công ty là không thể thiếu, nó còn là yếu tố quan
trọng khi xem xét một doanh nghiệp vì tài năng của nhà quản lý là nguồn gốc dẫn tới lợi nhuận sau
này của các nhà đầu tư.
Những phẩm chất của một nhà lãnh đạo giỏi có thể kể đến như: học vấn, khả năng chuyên môn
trong ngành nghề kinh doanh; tầm nhìn, kì vọng thể hiện trong chiến lược tương lai; cung cách ứng xử
với bên ngoài và nhân viên. Bên cạnh đó, khoảng thời gian mà CEO và các nhân sự cấp cao khác phục
vụ cho doanh nghiệp cũng là yếu tố quan trọng. Warren Buffet, một trong những nhà đầu tư vĩ đại nhất
thế giới hiện nay, rất xem trọng yếu tố thời gian gắn bó của lãnh đạo doanh nghiệp với doanh nghiệp.
Ông luôn tìm kiếm các công ty có ban lãnh đạo ổn định, tài năng, phục vụ doanh nghiệp đó trong một
khoảng thời gian dài.
Tuy nhiên, yếu tố quản trị không phải luôn luôn ảnh hưởng đến giá cổ phiếu. Hãy nhìn vào thị
trường chứng khoán Việt Nam trong khoảng thời gian từ cuối năm 2006 cho đến những tháng đầu năm
2007, chúng ta dễ thấy, ngay cả với những doanh nghiệp làm ăn không thật sự hiệu quả nhưng giá cổ

60
phiếu vẫn cứ tăng vùn vụt. Do vậy, một mình giá cổ phiếu cao không đồng nghĩa với việc doanh nghiệp
ấy đang sở hữu một ban quản trị tài năng.
Không một nhà đầu tư bình thường nào có thể hiểu rõ về doanh nghiệp hơn chính các nhà quản
trị của doanh nghiệp đó, do vậy cách các thành viên quản trị cấp cao của doanh nghiệp mua hay bán
cổ phiếu của chính doanh nghiệp mình cũng được xem là một yếu tố đáng để quan tâm.
Thực tế, sự sụp đổ của Habubank là một ví dụ rõ nét hậu quả của việc bỏ qua việc phân tích ban
lãnh đạo của công ty Vinashin. Habubank là một trong những ngân hàng lớn có uy tín ở Việt Nam.
Ngân hàng này sau khi đánh giá các báo cáo tài chính, hoạt động kinh doanh, qui mô lớn của Vinashin
đã quyết định trở thành một trong những nguồn vốn lớn nhất của công ty này. Tuy nhiên sai lầm của
họ là đã bỏ qua khâu đánh giá ban lãnh đạo công ty (là những người kém năng lực), độ tin cậy của
các bản báo cáo tài chính rất thấp, do đó khi Vinashin vỡ nợ, Habubank phải chấp nhận bị sát nhập
trong chương trình tái cơ cấu.

PHÂN TÍCH BÁO CÁO TÀI CHÍNH

Như đã nói ở mục đánh giá tình hình kinh doanh, việc phân tích báo cáo tài chính là vô cùng
quan trọng. Tất cả thông tin về hoạt động tiền tệ của công ty nằm trong những bản báo cáo này. Việc
tìm hiểu kĩ và phân tích báo cáo tài chính cho ta cái nhìn tổng quan nhất về tình trạng công ty trong
hiện tại cũng như tương lai gần. Báo cáo tài chính cung cấp các thông tin về tình hình tài chính, tình
hình kinh doanh và các luồng tiền của một doanh nghiệp với mục tiêu là cung cấp những thông tin hữu
dụng cho người ra quyết định.

! Về cơ bản: Báo cáo tài chính gồm 4 loại chính cần quan tâm nhất

61
 Bảng cân đối kế toán Báo cáo lưu chuyển tiền tệ

Bảng tổng hợp số dư đầu và cuối kì kế Báo cáo về hoạt động lưu chuyển
toán của các loại tài sản và vốn tiền của công ty

Báo cáo kết quả kinh doanh Thuyết minh báo cáo tài chính

Bảng tổng hợp tình hình và kết quả Giải trình cụ thể về các mục trong

kinh doanh của công ty trong một kì kế báo cáo tài chính hợp nhất

toán

Bảng cân đối kế toán

Là bản báo cáo tổng hợp, phản ánh toàn bộ giá trị tài sản hiện có và nguồn hình thành tài sản đó
của doanh nghiệp tại một thời điểm nhất định.

Bao trùm lên bảng Cân đối kế toán là sự cân bằng giữa hai mặt của 1 sự việc.

Có tính thời điểm tại ngày cuối cùng của kỳ báo cáo chứ không phải là quá trình.

Dễ làm giả nhất.

62
 Các loại tài sản bao gồm: ngắn hạn (lưu động) và dài hạn (cố định).

Nguồn vốn bao gồm: vốn chủ sở hữu và các khoản nợ.

Nguyên tắc của bảng cân đối kế toán:

Tổng tài sản = Tổng nguồn vốn

Tổng tài sản = Vốn chủ sở hữu + Nợ phải trả

Vốn chủ sở hữu = Tổng tài sản – Nợ phải trả

Dựa vào bảng cân đối kế toán, bạn có thể xem xét 1 công ty dưới dạng 1 khối vốn. Biết được
khối vốn đó có quy mô như thế nào? Đang được phân bổ ra sao? Sự phân bổ có thay đổi nhiều qua các
kỳ hay không? Công ty có tự chủ về mặt tài chính không hay phụ thuộc nhiều vào các khoản nợ?
Ngoài ra tùy vào từng công ty, có các chỉ tiêu quan trọng khác để đánh giá công ty như tỷ lệ nợ
xấu đối với ngân hàng, lượng hàng tồn kho đối với các doanh nghiệp sản xuất.
Dưới đây là bảng cân đối kế toán rút gọn được lập tại thời điểm kết thúc Quý 3/2018 của Tập
đoàn Hòa Phát: Comment'[a5]:'Update lại gần đây

CÂN ĐỐI KẾ TOÁN Quý 3/ 2018

Tài sản ngắn hạn 31.834.300

Tiền và các khoản tương đương tiền 3.976.151

63
Đầu tư tài chính ngắn hạn 5.900.895

Các khoản phải thu ngắn hạn 5.640.203

Hàng tồn kho 14.770.217

Tài sản ngắn hạn khác 1.546.831

Tài sản dài hạn 38.268.471

Các khoản phải thu dài hạn 22.307

Tài sản cố định 13.086.355

Bất động sản đầu tư 182.134

Tài sản dở dang dài hạn 23.340.740

Đầu tư tài chính dài hạn 22.030

Tài sản dài hạn khác 1.614.903

Tổng cộng tài sản 70.102.771

Nợ phải trả 31.460.455

Nợ ngắn hạn 21.460.455

Nợ dài hạn 9.608.616

Vốn chủ sở hữu 39.033.700

Vốn chủ sở hữu 39.033.700

Vốn cố phẩn 21.239.071

Thặng dư vốn cổ phần 3.211.560

Quỹ đầu tư và phát triển 918.641

Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối 13.533.454

Tổng cộng nguồn vốn 70.102.771

Đơn vị: triệu VNĐ

64
Báo cáo kết quả kinh doanh

Báo cáo kết quả kinh doanh là một bảng tổng hợp toàn bộ tình hình và kết quả kinh doanh của
công ty trong 1 kỳ kế toán gồm:
$! Lãi, lỗ
$! Tình hình thực hiện nghĩa vụ với Nhà nước.
$! Tình hình thuế giá trị gia tăng.

Bao trùm lên báo cáo kqsxkd là kết quả tích lũy trong toàn bộ kỳ báo cáo tài chính, các điểm lưu
ý:

$! Doanh thu xảy ra là khi hàng được chuyển giao không phân biệt đã thu tiền chưa (bán chịu),
tổng chi phí không phải là tổng tiền chi ra (mua chịu)
$! Tiền thu được của khách hàng cũng không có nghĩa là doanh thu (người mua trả tiền trước),
tiền chi cho nhà cung cấp ko có nghĩa là chi phí giá vốn (trả trước cho người bán)
$! Doanh thu tài chính là khoản không trọng yếu (trừ doanh nghiệp tài chính, ngân hàng)
Các khoản không được ghi vào DT và doanh thu tài chính được ghi vào thu nhập khác.

65
 Bản báo cáo kết quả kinh doanh quí 3/2018 của Tập đoàn Hòa Phát

KẾT QUẢ KINH DOANH Quý 3/2018 Comment'[a6]:'update

Doanh thu thuần về bán hàng và cung cấp dịch vụ 14.188.346

Giá vốn hàng bán 10.925.130

Lợi nhuận gộp về bán hàng và cung cấp dịch vụ 3.263.216

Doanh thu hoạt động tài chính 79.985

Chi phí tài chính 234.345

Chi phí bán hàng 188.483

Chi phí quản lý doanh nghiệp 51.780

Lợi nhuận thuần từ hoạt động kinh doanh 2.868.592

Lợi nhuận khác (20.506)

Tổng lợi nhuận kế toán trước thuế 2.848.086

Chi phí thuế TNDN hiện hành 445.904

Chi phí thuế TNDN hoãn lại (6.240)

Lợi nhuận sau thuế thu nhập doanh nghiệp 2.408.422

Lợi nhuận sau thuế của cổ đông Công ty mẹ 2.401.952

Đơn vị: triệu VNĐ

Cơ cấu doanh thu

Cơ cấu doanh thu cho phép nhà đầu tư có một cái nhìn toàn diện hơn về hoạt động sản xuất
kinh doanh của công ty. Nó chỉ ra đâu là ngành mũi nhọn của doanh nghiệp, đâu là những ngành phụ Comment'[a7]:'update lại tỷ trọng doanh thu

trợ. Việc này càng quan trọng hơn với các công ty kinh doanh đa ngành nghề, nó cho ta thấy thực sự
công ty kiếm lợi nhuận từ đâu, từ hoạt động kinh doanh chính hay thông qua các lợi nhuận từ hoạt
động tài chính như bán tài sản, công ty con, mua bán cổ phiếu, từ đó phân tích hiệu quả hoạt động
của công ty và đưa ra dự báo, định giá.

66
 Tỷ#trọng#doanh#thu#2017
2% 6%

6%

Thép!

Sản!xuất!công!nghiệp!khác

Bất!Động!Sản
86% Nông!Nghiệp

Báo cáo lưu chuyển tiền tệ:

Là báo cáo tổng hợp phản ánh việc hình thành và sử dụng tiền trong kỳ kế toán.

•! Phản ánh dòng tiền vào và ra thông qua 3 hoạt động của doanh nghiệp trong cả kỳ báo cáo

•! Thông thường đối với 1 doanh nghiệp tốt: Tiền từ HĐSXKD dương, tiền HĐTC âm.

•! DN tăng trưởng mạnh: HĐKD âm, HĐĐT âm, HĐTC dương

•! DN chín muồi hoặc tăng trưởng ổn đinh: HĐKD dương, HĐĐT nhỏ, HĐTC âm

•! Dòng tiền NTN là tốt cần kết hợp với thực tế quá trình đầu tư và phát triển dự án của DN

67
Thuyết minh báo cáo tài chính:

Giải trình cụ thể các mục có trong 3 báo cáo trên

Tóm lại, mục đích cuối cùng khi sử dụng các báo cáo tài chính là nhà đầu tư có được những
thông tin cơ bản sau:

Doanh thu: Doanh thu đang có xu hướng tăng hay giảm? Có xu hướng thay đổi không? Tỷ lệ
bao nhiêu? Những cái này thấy được bằng cách tìm hiểu sự thay đổi trên thị trường, nguồn cầu, sự
cạnh tranh, sự thay đổi lãnh đạo hay các hoạt động của cả tập đoàn (như các dự án mở rộng,…)

Chi phí: Chi phí cho các hoạt động sản xuất, quản lý doanh nghiệp là bao nhiêu, chi phí bán
hàng, thuế làm nghĩa vụ với Nhà nước là bao nhiêu. Từ đó doanh nghiệp điều chỉnh chiến lược kinh
doanh của mình.

Lợi nhuận: Lợi nhuận đang có xu hướng tăng hay giảm ở tỉ lệ bao nhiêu, được sử dụng ra sao,…
thấy được qua cách điều hành giá cả, thay đổi về hàng hóa và dịch vụ trong danh mục đầu tư, năng
suất,…

Điều hành: Đánh giá liệu ban lãnh đạo làm việc có hiệu quả dựa trên kiến thức, kinh nghiệm và
kết quả làm việc của họ.

Sự thay đổi nội tại: Xem xét và đánh giá sự thay đổi của công ty thông qua sự so sánh về tỉ suất
sinh lời, khả năng thanh toán và mức độ rủi ro.

Tuy nhiên bạn cũng phải biết rằng, những số liệu trong các báo cáo tài chính thường rất cồng
kềnh và sẽ rất phức tạp khi sử dụng chúng để đánh giá 1 công ty là tốt hay xấu. Bởi vậy người ta sẽ sử
dụng các phương pháp với lộ trình rõ ràng để phân tích một công ty.

68
Quy trình đọc báo cáo tài chính!

• Đọc BCTN và TM BCTC phần chính sách

ghi nhận (bỏ qua 3 bảng BCTC), tiếp theo
Bước!1 đọc 3 BCTC.

• Tập trung vào các con số lớn, trọng

yếu. Bên cạnh đó tập trung vào các con
Bước!2 số bất thường

• Đọc TM BCTC phần giải thích và liên hệ

thực tiễn làm rõ những dấu hiệu trên 3
Bước!3 báo cáo tài chính

Bước 1 : Đọc BCTN và BCTC

•! Đọc BCTN để: 1. Hiểu rõ bản chất công thức vận hành kinh doanh của doanh nghiệp; 2. Chiến
lược, kế hoạch và thực thi của doanh nghiệp

•! Đọc phần chính sách ghi nhận trong thuyết minh BCTC để thấu hiểu cách ghi nhận của các
khoản mục trong báo

•! Đọc 3 bản BCTC để thấy thực trạng doanh nghiệp thông qua các con số tổng hợp

•! Đọc phần giải thích trong thuyết minh BCTC để giải thích các con số trên 3 bản BCTC

Bước 2 : Tập trung vào các con số lớn, trọng yếu, bất thường

$! Với mỗi ngành nghề thì khoản mục trọng yếu lại khác nhau: BĐS, Ngân hàng, Chứng khoán,
Thép, Xây dựng …

$! Nguyên tắc phù hợp xuyên suốt quá trình đọc và phân tích BCTC

Bước 3 : Liên kết các báo cáo với nhau

•! Liên hệ những điều rút ra được từ việc đọc BCTC với nhau của 3 BCTC để tạo lên một sự kết
nối giữa các con số rút ra ý nghĩa

•! Liên hệ với thực tế kinh doanh và loại hình kinh doanh, công thức vận hành kinh doanh của
doanh nghiệp để có kết luận bước đầu phù hợp.

69
 CÁC PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH

Phân tích các chỉ số đánh giá công ty

Dưới đây là hệ thống các nhóm chỉ số cơ bản và các chỉ số được các nhà phân tích cơ bản
sử dụng nhiều nhất:

Khả!năng!thanh!toán!hiện!thời
Nhóm!chỉ!số!khả!năng!thanh!toán
Khả!năng!thanh!toán!nhanh

Vòng!quay!các!khoản!phải!thu
Nhóm!chỉ!số!hiệu!quả!hoạt!động
Vòng!quay!hàng!tồn!kho

Lợi!nhuận!trên!cổ!phiếu!EPS

Nhóm!chỉ!số!khả!năng!sinh!lời Tỷ!suất!sinh!lợi!trên!tổng!tài!sản!ROA

Tỷ!suất!sinh!lợi!trên!vốn!chủ!sở!hữu!ROE

Hệ!số!tự!tài!trợ

Nhóm!chỉ!số!đánh!giá!cơ!cấu!vốn Hệ!số!nợ

Tỷ!lệ!nợ!trên!vốn!chủ!sở!hữu

Giá!trên!thu!nhập!P/E
Nhóm!chỉ!số!liên!quan!đến!giá!thị!
trường
Giá!trên!thư!giá!P/B

Nhóm chỉ số khả năng thanh toán

Tài$sản$lưu$động
Chỉ$số$khả$năng$thanh$toán$hiện$thời = $ $(1)
Nợ$ngắn$hạn

70
 Trong đó:

-! Tài sản lưu động: Các khoản có thể chuyển thành tiền trong thời gian ngắn (dưới 1 năm)
bao gồm: tiền mặt, chứng khoán ngắn hạn, hàng tồn kho, các khoản phải thu ngắn hạn,…
-! Nợ ngắn hạn: Các khoản nợ cần thanh toán trong thời gian ngắn (dưới 1 năm)
-! Chỉ số khả năng thanh toán hiện thời cho thấy mức độ an toàn trong khả năng thanh toán
của 1 công ty đối với các khoản nợ ngắn hạn. Chỉ số này càng cao, mức độ an toàn càng
lớn.

Tài$sản$lưu$động − Hàng$tồn$kho
Chỉ$số$khả$năng$thanh$toán$nhanh = $ $(2)
Nợ$ngắn$hạn

Trong công thức (1) tài sản lưu động bao gồm cả hàng tồn kho.Tuy nhiên đây là 1 giá trị không
chắc chắn có thể chuyển đổi nhanh thành tiền để thanh toán các khoản nợ ngắn hạn.
Bởi vậy khi bỏ giá trị này đi chúng ta xác định được khả năng thanh toán của 1 công ty trong
trường hợp xấu nhất là: doanh số bán hàng giảm mạnh (2).

Nhóm chỉ số hiệu quả hoạt động

Giá$vốn$hàng$bán
Vòng$quay$hàng$tồn$kho = $ $$$(3)
Giá$trị$hàng$tồn$kho$bình$quân

Hàng$tồn$kho$đầu$kỳ + Hàng$tồn$kho$cuối$kỳ
$$$$$$$$$$$Giá$trị$hàng$tồn$kho$bình$quân =
2

Giá$vốn$hàng$bán$$$$$$$
Chi$phí$sx$trong$kì + Chi$phí$sx$dở$dang$đầu$kì − Chi$phí$sx$dở$dang$cuối$kì$
=
2

71
 Vòng quay hàng tồn kho cho biết trong 1 kỳ, hàng tồn kho luân chuyển được bao nhiêu lần. Số
vòng này càng nhiều chứng tỏ hàng tồn kho càng được bán nhanh, không ứ đọng.

Doanh$thu$thuần$về$bán$hàng$và$dịch$vụ
Vòng$quay$các$khoản$phải$thu = $$(4)
Giá$trị$các$khoản$phải$thu$bình$quân

Trong đó:
$$$$$$$$$$Giá$trị$các$khoản$phải$thu$bình$quân$
Các$khoản$phải$thu$đầu$kỳ + Các$khoản$phải$thu$cuối$kỳ
=
2

Vòng quay các khoản phải thu cho biết trong 1 kỳ, các khoản phải thu luân chuyển được bao
nhiêu lần. Số vòng này càng nhiều chứng tỏ cơ chế quản lý tín dụng của doanh nghiệp càng hiệu quả.
Nhóm chỉ số khả năng sinh lời

Lợi$nhuận$ròng − Cổ$tức$ưu$đãi
Lợi$nhuận$trên$1$cổ$phiếu$EPS$$$$$$$$$ = $(5)
Tổng$khối$lượng$cổ$phiếu$thường$đang$lưu$hành

EPS là chỉ số rất quan trọng vì nó là yếu tố chính chi phối giá cổ phiếu, nó chỉ ra thu nhập được
tạo thêm trên 1 cổ phiếu. Chỉ số càng cao, công ty làm ăn càng hiệu quả.

$$$$$sỷ$uvấx sinh yờz$x{ê|$xổ|}$xàz$uả|$~Ä$$$$

Åợz$|ℎvậ|$x{ướÑ$Ñℎz$Öℎí$yãz$Üáà$x{ướÑ$xℎvế$(âäãs)
=$ (6)
sổ|}$Üố|$åì|ℎ$çvâ|

ëợí$ìîïậì$ñòìó
sỷ$uvấx sinh yờz$x{ê|$Üố|$Ñℎủ$uở$ℎữv$~â = $ $(7)
òổìó$ôốì$öîủ$õở$îữï$úììî$çvâ|

ROA là chỉ số đánh giá năng lực sử dụng nguồn vốn của doanh nghiệp. Còn ROE là chỉ số cho
biết khả năng sinh lời của 1 đồng vốn bỏ ra sẽ đem lại mấy đồng lợi nhuận thực tế (sau thuế, sau lãi
vay). Chỉ số càng cao, công ty làm ăn càng hiệu quả.
Nhóm chỉ số đánh giá cơ cấu vốn:

72
 Tổng$vốn$CSH
Hệ$số$tự$tài$trợ = $ $(8)
Tổng$tài$sản

Tổng$nợ Comment'[WU8]:'
Hệ$số$nợ = $ $$(9)
Tổng$tài$sản

Tổng$tài$sản
Hệ$số$nhân$vốn$chủ$sở$hữu = $ $(10)
Vốn$CSH

Nghiên cứu cơ cấu vốn của doanh nghiệp cho ta biết nguồn vốn của doanh nghiệp được tài trợ
bao nhiêu phần do nợ, bao nhiêu phần do vốn chủ sở hữu. Công thức số (8) phản ánh mức độ độc lập
hay phụ thuộc của công ty đối với các chủ nợ, khả năng tự tài trợ cho hoạt động kinh doanh của mình.
Tỷ suất này càng cao càng đảm bảo an toàn cho các món nợ.

Công thức số (9) được các nhà quản lý công ty sử dụng như một đòn bẩy để gia tăng lợi nhuận.
Nếu hệ số này quá cao, rủi ro tài chính sẽ lớn, công ty dễ lâm vào tình trạng mất khả năng thanh toán.

Công thức số (10) cho biết doanh nghiệp dùng nhiều đòn bẩy tài chính để sản xuất hơn hay nhiều
vốn tự có để sản xuất. Điều này để nhà đầu tư đánh giá được ảnh hưởng của kinh tế vĩ mô (lãi suất,...)
đến khả năng kinh doanh của doanh nghiệp. Nếu hệ số này cao suy ra doanh nghiệp này thụ động trong
hình thành vốn để sản xuất, mỗi khi có biến động kinh tế vĩ mô, doanh nghiệp dễ gặp rủi ro do không
tiếp cận được vốn,...Nếu hệ số này thấp, doanh nghiệp sẽ ít gặp rủi ro lãi suất hơn, tuy nhiên doanh
nghiệp này sẽ bị đánh giá là không biết sử dụng đòn bẩy tài chính để nâng cao hiệu quả kinh doanh.

Nhóm chỉ số liên quan đến giá thị trường

òîị$óíá$öổ$¢îíếï
Giá trên thu nhập P/E= $$(11)
ëợí$ìîïậì$£ñêì$!$öổ$¢îíếï$§•¶

òîị$óíá$öổ$¢îíếï
Giá trên thu nhập P/B = $$$$$$(12)
ßíá$£ñị$õổ$õáöî$®ỗí$öố$¢îíếï

Trong đó:

73
 Tổng$tài$sản − Tài$sản$vô$hình − Nợ
Giá$trị$sổ$sách$mỗi$cố$phiếu =
Tổng$khối$lượng$cổ$phiếu$đang$lưu$hành
P/B của một cổ phiếu cho chúng ta biết giá của một cổ phiếu so với giá trị sổ sách của cổ phiếu
đó.P/B là công cụ giúp nhà đầu tư có thể tìm kiếm được các cổ phiếu có giá thấp mà phần lớn thị
trường bỏ qua. Theo thống kê, ở TTCK Việt Nam, đầu tư vào các cổ phiếu có P/B nhỏ hơn 1,5 lần
thường là lãi (annual yield) với thời gian nắm giữ đủ dài, trong khi đầu tư vào các cổ phiếu có P/B >
2,5 lần nhìn chung là gây lỗ.
P/E của một cổ phiếu sẽ cho chúng ta biết là các nhà đầu tư sẵn lòng trả bao nhiêu cho mỗi đồng
lợi nhuận của DN. Bên cạnh đó, do EPS được tính theo là EPS của cả năm tài chính nên chỉ số này
cũng phản ánh số năm mà nhà đầu tư sẽ thu hồi lại vốn đầu tư của mình nếu toàn bộ lãi mà DN tạo ra
được phân phối hết cho cổ đông. P/E càng lớn thì thời gian thu hồi vốn càng lâu và ngược lại. Thông
thường, P/E càng thấp càng tốt. Chú ý là bạn chỉ nên so sánh P/E của các công ty trong cùng một
ngành, và có các điểm tương đồng nhất định về cấu trúc vốn, biên lợi nhuận HĐKD, quy mô v.v…
Nếu EPS bằng 0, âm hoặc quá nhỏ so với thị giá thì việc tính P/E không có ý nghĩa.

Phương pháp Dupont

Để tìm hiểu các yếu tố ảnh hưởng tới ROE của một công ty, người ta phân tích thành phần ROE
thành một chuỗi các tỉ số tài chính. Mỗi tỉ số lại cho nhà đầu tư hiểu rõ hơn về một yếu tố riêng biệt
ảnh hưởng tới hoạt động kinh doanh của công ty. Đây chính là phương pháp phân tích Dupont.

Mô hình Dupont ưu việt ở chỗ nó tích hợp nhiều yếu tố của báo cáo thu nhập và bảng cân đối kế
toán. Chỉ từ một chỉ số ROE ban đầu mà ta có thể biết được những nhân tố nào đứng đằng sau ảnh
hưởng đến kết quả kinh doanh của công ty. Phân tích Dupont rất cần thiết với nhà quản lý vì từ đây họ
biết cách nâng cao tỷ suất lợi nhuận thông qua nâng cao đòn bẩy tài chính, hiệu suất sử dụng vốn, tăng
doanh thu, giảm chi phí,…
Một cách phân tích ROE thường được sử dụng là tách ROE thành 5 thành phần (hay còn gọi là
Dupont 5 bước)
Åợz$|ℎvậ|${ò|} Åợz$|ℎvậ|$x{ướÑ$xℎvế âäãs ≠Æá|ℎ$xℎv sàz$uả|$
~â = × × × ×
Åợz$|ℎvậ|$x{ướÑ$xℎvế âäãs ≠Æá|ℎ$xℎv sàz$uả|$ Øố|$Ñℎủ$uở$ℎữv

1 $$$$$$$$$$$$$$$$$$$$×$$$$$$$$$$$$$$$$$$$ 2 $$$$$$$$$$$$$$$$$$×$$$$$$$$$ 3 $$$$$$$×$$$$$$$ 4 $$$$$$$×$$$$$$$$$$$$$(5)

Ví dụ: Bảng các tỉ số Dupont của công ty HPG Comment'[a9]:'update

2015 2016 2017

74
 ROE 24% 33% 25%

Tax burden 0.88 0.86 0.86

Interest burden 0.94 0.96 0.95

EBIT margin 15% 24% 21%

Assets Turnover 1.08 1.00 0.87

Leverage 1.76 1.67 1.64

Hệ số 3 được gọi là biên lợi nhuận hoạt động của công ty, hay sinh lợi trên doanh thu, bằng lợi
nhuận hoạt động trên một đồng doanh thu. Hệ số này cho ta biết phần trăm lợi nhuận thu được khi trừ
đi giá vốn hàng bán và chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp. Nó phản ánh khả năng kiểm
soát các loại chi phí của công ty tốt đến đâu như giá vốn sản xuất, chi phí bán hàng, chi phí quản lý
doanh nghiệp.
Hệ số 4, tỷ số của doanh thu trên tổng tài sản, được gọi là vòng quay tổng tài sản (total asset
turnover, ATO). Nó cho thấy hiệu quả sử dụng tài sản của công ty, theo ý nghĩa là nó đo lường doanh
thu hàng năm tạo ra bởi mỗi đồng tài sản. Tỉ số này càng cao, chứng tỏ công ty sử dụng tài sản càng
hiệu quả, năng lực quản lý tốt.
Hệ số 1, tỷ số thu nhập ròng sau thuế trên lợi nhuận trước thuế, cũng như nhau đối với hai công
ty. Ta gọi đây là hệ số gánh nặng thuế. Giá trị của nó phản ánh luật thuế của chính phủ và chính sách
của công ty khi cố gắng tối thiểu hóa gánh nặng thuế.
Trong khi ba chỉ số trên là 3 chỉ số không phụ thuộc vào cơ cấu vốn của một công ty, hai chỉ số
dưới đây lại phản ánh lượng vốn vay trong cơ cấu tài sản của công ty.
Hệ số 2 là tỷ số lợi nhuận trước thuế trên EBIT. Lợi nhuận trước thuế của công ty sẽ lớn nhất
khi không có các khoản thanh toán lãi cho các chủ nợ. Người ta gọi hệ số này là hệ số gánh nặng lãi
vay (interest burden, IB). Giá trị cao nhất, tốt nhất mà hệ số này có thể có được là 1. Đòn bẩy tài chính
càng cao, hệ số IB càng thấp, rủi ro tài chính cho các cổ đông các nhỏ.
Hệ số 5, tỷ số của tài sản trên vốn sở hữu, là số đo đòn bẩy tài chính của công ty. Nó được gọi là
hệ số đòn bẩy tài chính và bằng 1 cộng với tỷ số vốn vay/vốn chủ sở hữu. Với cùng một lượng tài sản,
một công ty nếu có đòn bẩy tài chính phù hợp trong cơ cấu tài sản có thể tạo ra một hiệu suất sinh lời
ROE cao hơn một công ty không có đòn bẩy. Tuy nhiên, đòn bẩy tài chính làm tăng rủi ro của việc
sinh lợi từ vốn chủ sở hữu. Sở hữu vốn vay làm cho công ty nhạy cảm hơn với chu kỳ kinh tế, nhất là
trong giai đoạn kinh tế khó khăn, doanh thu giảm. Nó cũng làm cho các cổ đông của công ty có rủi ro

75
tài chính cao hơn vì toàn bộ rủi ro kinh doanh của công ty được hấp thụ bởi một cơ sở nhà đầu tư có
vốn chủ sở hữu ít hơn.
Bởi mỗi ngành lại có một đặc thù sản xuất kinh doanh riêng, tất cả các hệ số trên chỉ có ý nghĩa
khi so sánh với công ty khác hay trung bình của ngành.

MẨU CHUYỆN 2: BENJAMIN GRAHAM – “SƯ TỔ” VỀ

PHÂN TÍCH CHỨNG KHOÁN

Benjamin Graham, người được xem là Cha đẻ của hai

phương pháp đầu tư cơ bản – phân tích cổ phiếu và đầu tư
giá trị trong lĩnh vực phân tích chứng khoán. Tác giả của
cuốn "Security analysis - Phân tích chứng khoán" (1934) và
cuốn "The intelligent investor - nhà đầu tư thông minh"
(1949). Những ấn phẩm này thường được xem là sách phải
đọc đối với bất cứ nhà đầu tư nào.

Chiến lược đầu tư giá trị

Benjamin Graham, người thành công trong nhiều vai trò như nhà phân tích tài chính, nhà đầu tư,
giảng viên, là đồng tác giả cuốn sách Security Analysis (phân tích chứng khoán). Đây là cuốn sách đặt
nền tảng cho trường phái đầu tư giá trị và là sách gối đầu giường cho những nhà đầu tư dài hạn. Trong
cuốn sách này, Benjamin Graham đã đưa ra 8 phương châm về đầu tư giá trị của ông:

1.! Hãy là một nhà đầu tư, đừng là một nhà đầu cơ. Benjamin Graham định nghĩa nhà đầu tư là
người mua và sở hữu cổ phiếu dài hạn, trong khi nhà đầu cơ tìm kiếm lợi nhuận ngắn hạn.

76
 2.! Quan trọng nhất là mua với giá bao nhiêu. Mua cổ phiếu của một công ty tốt nhất thị trường về
hoạt động, về các chỉ số tài chính vẫn có thể là một đầu tư sai hoặc không hiệu quả nếu chúng
ta mua với giá quá cao.

3.! Truy tìm những cơ hội giá hời. Thị trường sẽ luôn có lỗi trong việc định giá cổ phiếu.

4.! Luôn thận trọng với những con số tài chính do công ty cung cấp. Thỉnh thoảng vẫn có những
công ty cố tình không đạo đức.

5.! Đa dạng hoá đầu tư. Đừng quá tập trung vào một số ít cổ phiếu.

6.! Hãy thực hiện quyền cổ đông của mình. Nhiều nhà đầu tư đã không thực hiện quyền cổ đông
của mình mà bỏ ngỏ công ty cho các nhà điều hành. Nhà điều hành đôi khi hành động theo lợi
ích của họ, hay lợi ích của một nhóm cổ đông nào đó, mà không hoạt động vì lợi ích của cả
công ty.

7.! Hãy kiên nhẫn. Phương châm này củng cố phương châm 1.

8.! Phải có tính kỷ luật.

Hầu hết các tổ chức và các NĐT lớn luôn luôn sử dụng phương pháp đầu tư giá trị. Phương pháp
chiến lược chọn cổ phiếu của Benjamin Graham được sử dụng phổ biến và hiệu quả trên thế giới kể
cả Việt Nam.

77
 PHỤ LỤC 4: THỰC HÀNH PHÂN TÍCH CÔNG TY
Những điều cần lưu ý: Để phân tích một công ty, xin nhắc lại rằng, công ty luôn nằm trong
ngành, nó luôn có xu hướng vận động theo chu kì vận động của ngành, do vậy muốn tìm một công ty
tốt, ta phải tìm ra ngành tốt. Ví dụ: Trong chu kì kinh tế khó khăn, các ngành bất động sản, vật liệu
xây dựng,… làm ăn kém hiệu quả, các doanh nghiệp trong ngành liên tục lỗ do hàng tồn kho nhiều,
hơn thế nữa, họ gặp các rủi ro lạm phát, lãi suất,… trong khi đó các cổ phiếu ngành hàng tiêu dùng,
thực phẩm (VNM, MSN, KDC, …) vẫn làm ăn rất tốt, nó hầu như không chịu ảnh hưởng nhiều bởi
chu kì kinh tế, do vậy sự lựa chọn các cổ phiếu loại này để đầu tư là hợp lý trong thời kì này.

Ngoài ra hiện nay còn nhiều phương pháp lọc cổ phiếu đầu tư hiệu quả, tùy theosở thích, trường
phái đầu tư và mức độ chịu rủi ro mà mỗi người lại sử dụng những bộ chỉ số khác nhau để chọn lựa.

Ví dụ: Bạn có thể đặt yêu cầu chọn ra các cổ phiếu đầu tư theo các tiêu chí sau đây: EPS > 5.000;
P/E < 10; ROA > 20%; ROE > 15%; …

Mục đích cuối cùng sau khi chọn và phân tích xong một công ty là ta phải biết nhận định công
ty đó như thế nào, giá cổ phiếu như vậy đã hợp lý chưa và tiềm năng tăng trưởng giá cổ phiếu trong
tương lai như thế nào, quyết định đầu tư ra sao?

Sau đây, chúng tôi xin giới thiệu một bài báo cáo phân tích
CÔNG TY CỔ PHẦN TẬP ĐOÀN HÒA PHÁT ( HPG ).

Từ bài phân tích này, chúng tôi hi vọng các bạn sẽ hiểu thật sự phân tích công ty là như thế
nào.

PHÂN TÍCH NGÀNH THÉP

GIỚI THIỆU CHUNG

Thép là gì?

Thép là hợp kim với thành phần chính là sắt (Fe), với cacbon (C), từ 0,02% đến 2,14% theo trọng
lượng, và một số nguyên tố hóa học khác. Chúng làm tăng độ cứng, hạn chế sự di chuyển của nguyên
tử sắt trong cấu trúc tinh thể dưới tác động của nhiều nguyên nhân khác nhau. Số lượng khác nhau của
các nguyên tố và tỷ lệ của chúng trong thép nhằm mục đích kiểm soát các mục tiêu chất lượng như độ
cứng, độ đàn hồi, tính dễ uốn, và sức bền kéo đứt. Thép với tỷ lệ cacbon cao có thể tăng cường độ
cứng và cường lực kéo đứt so với sắt, nhưng lại giòn và dễ gãy hơn. Tỷ lệ hòa tan tối đa của carbon
trong sắt là 2,14% theo trọng lượng (ở trạng thái Austenit) xảy ra ở 1.147 độ C; nếu lượng cacbon cao

78
hơn hay nhiệt độ hòa tan thấp hơn trong quá trình sản xuất, sản phẩm sẽ là xementit có cường lực kém
hơn. Pha trộn với cacbon cao hơn 2,06% sẽ được gang. Thép cũng được phân biệt với sắt rèn, vì sắt
rèn có rất ít hay không có cacbon, thường là ít hơn 0,035%. Ngày nay người ta gọi ngành công nghiệp
thép (không gọi là ngành công nghiệp sắt và thép), nhưng trong lịch sử, đó là 2 sản phẩm khác nhau.
Ngày nay có một vài loại thép mà trong đó cacbon được thay thế bằng các hỗn hợp vật liệu khác, và
cacbon nếu có, chỉ là không được ưa chuộng.

Lịch sử hình thành và phát triển của ngành THÉP

Ngành thép Việt Nam còn rất non trẻ, được xây dựng từ những năm 60 của thế kỷ 20, với sự ra
đời mẻ gang đầu tiên vào năm 1963, nhưng phải đến năm 1975 mới có mẻ thép đầu tiên ra đời tại công
ty gang thép Thái Nguyên. Trong giai đoạn từ 1975 đến 1990, ngành thép Việt Nam phát triển rất
chậm, phần lớn sử dụng nguồn thép của các nước Đông Âu và Liên Xô cũ, sản lượng trong giai đoạn
này duy trì ở mức 40.000 – 80.000 tấn/năm.

Từ năm 1990 đến nay ngành thép Việt Nam có nhiều đổi mới và tăng trưởng mạnh. Sự ra đời
của Tổng Công ty thép Việt Nam năm 1990 đã góp phần quan trọng vào sự bình ổn và phát triển của
ngành. Năm 1996 là năm đánh dấu sự chuyển mình của ngành thép với sự ra đời của 4 công ty liên
doanh sản xuất thép là , the thi cliên doanh thép Việt Nhật (Vinakyoei), Việt Úc (Vinausteel), Việt Comment'[WU10]:'

Hàn (VPS) và Việt Nam – Singapore (Nasteel) với tổng công suất khoảng 840.000 tấn/năm. Từ 2002
- 2005 nhiều doanh nghiệp tư nhân và doanh nghiệp liên doanh với nước ngoài được thành lập, ngành
thép Việt Nam thực sự phát triển mạnh mẽ với tổng công suất lên tới trên 6 triệu tấn/năm. Theo Hiệp
hội Thép Việt Nam (VSA), sản xuất thép các loại cả năm 2017 đạt hơn 22 triệu tấn, tăng 23,5% so với
năm 2016. Bán hàng sản phẩm thép các loại năm 2017 đạt 18,9 triệu tấn, tăng 20,7% so với năm 2016.

Những đặc trưng cơ bản của ngành thép hiện đại

Vốn: Ngành sản xuất thép là ngành thâm dụng vốn đầu tư, yêu cầu lượng lớn vốn vào dây chuyền
công nghệ, các nước phát triển thường có ngành thép mạnh hơn nhiều so với các nước đang phát triển.
Việt Nam cũng giống như các nước đang phát triển khác, có chi phí đầu tư ít nên công nghệ sản xuất
thép còn thấp, do đó khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp nội địa còn thấp so với các nước phát triển
kèm theo công nghệ sản xuất chưa cao làm môi trường bị ô nhiễm.

Công nghệ và quy mô:

Công nghệ:Đang đan xen giữa công nghệ hiện đại so với khu vực thế giới và dây chuyền
công nghệ lạc hậu làm tiêu hao năng lượng nhiều, ảnh hưởng môi trường lớn. Khoảng 40% dây
chuyền công nghệ của ngành thép thuộc diện lạc hậu, gây ô nhiễm môi trường. Nhiều nhà máy

79
 10-20 năm nay không đổi mới, không đầu tư lại cho đồng bộ, dựa vào nguyên liệu nhập khẩu,
chủ yếu làm gia công với hàm lượng giá trị gia tăng thấp, phụ thuộc vào nước ngoài.

Quy mô nhỏ: Trung bình công suất cán thép của một nhà máy ở Việt Nam chỉ khoảng
100.000 tấn/năm. Công nghệ và quy mô sản xuất của Việt Nam nhìn chung là nhỏ và không tiên
tiến, nên tổn hao nhiều nhiên liệu và năng lượng, hậu quả là tính cạnh tranh của sản phẩm không
cao. Các ước tính cho thấy có 30% nhà máy sản xuất thép có quy mô nhỏ và sử dụng công nghệ
lạc hậu, 40% sử dụng công nghệ với trình độ trung bình.

– Trình độ lạc hậu của ngành thép Việt Nam biểu hiện rõ nét ở công nghệ lò cao; trình
độ thấp, chủ yếu có nguồn gốc từ Trung Quốc, công suất nhỏ (thấp xa so với quy hoạch), quy
trình sản xuất manh mún.

– Chỉ số tiêu hao năng lượng rất lớn và hiệu suất kinh tế – kỹ thuật thấp.

– Có sự phân hóa về công nghệ sản xuất thép và đi kèm với đó là vấn đề sử dụng nguồn
lực.

Tính mùa vụ: Nhu cầu sử dụng thép thường tăng vào thời điểm cuối năm, một phần là do nhu
cầu xây dựng tăng cao khiến nhu cầu về các sản phẩm của thép tăng theo.

Nguyên liệu đầu vào: Đầu vào ngành thép bao gồm quặng sắt, than cốc, thép, phế liệu và điện.
Theo VSA năm 2016 lò EAF chiếm khoảng 60% tổng sản lượng sản xuất ở Việt Nam. Tuy nhiên
xu hướng sắp tới là hạn chế là EAF và phát triển lò BOF với công suất lớn hơn.
Chi phí cho nguyên vật liệu đầu vào cho lò BOF là quặng sắt và than cốc chiếm hơn 50%. Nhưng
công nghệ lò EAF thì chi phí chủ yếu đến từ thép phế và điện chiếm 80%. Riêng các doanh
nghiệp sản xuất thép dẹp như tôn mạ và ống thép thì nguyên liệu chính là thép HRC.

Đối với thép dài:

80
Quặng sắt: quặng sắt chiếm 30% chi phí đầu vào trong lò BOF. Nguồn quặng sắt đầu vào
là một điểm mạnh có điều kiện của ngành thép trong nước. Theo Bộ Công Thương, tổng
trữ lượng quặng sắt của Việt Nam ước tính khoảng 1.3 tỉ tấn. Tuy nhiên để tận dụng nguồn
lượng sắt phong phú trong nước vẫn còn gặp khó khăn do công nghệ khai thác chưa cao.
Giá quặng sắt cũng biến động thất thường trong những năm gần đây. Nhưng tình hình
chung sẽ đi ngang và giảm ở mức $80/tấn.

Than cốc: theo VSA Việt Nam cần khoảng 15-18 triệu tấn thép/năm. Tuy nhiên lượng than
sản xuất trong nước đa phần không đủ chất lượng để phục vụ việc luyện kim. Vì vậy các
doanh nghiệp thép lò BOF phải nhập khẩu phần lớn than để sản xuất. Các nước mà Việt
Nam nhập khẩu chủ yếu là Úc, Nga, Indonesia, Trung Quốc.

Thép phế: 60% các doanh nghiệp nội địa sản xuất thép dài bằng lò EAF và sử dụng thép

81
 phế là nguyên liệu chính. Tuy nhiên ngành thép nước ta vẫn còn non trẻ nên thép phế cung
cấp từ nội địa không nhiều. Trong năm 2016 Việt Nam nhập khẩu 3.8 triệu tấn thép phế
để sản xuất. Nguyên liệu nhập nhiều nhất là Nhật Bản (60%), Hoa Kỳ, Úc, Nam Phi và
Chi Lê. Giá thép phế đang ở mức thấp trong vòng 7 năm trở lại đây, cộng với việc chi phí
sản xuất bằng lò BOF tăng mạnh dẫn đến việc giá thép phế sẽ có xu hướng tăng trong thời
gian tới.

Điện: chi phí điện trong nước còn khá rẻ so với ngành điện trên thế giới nhờ cơ chế trợ giá chéo
của Chính phủ. Trong tương lai, thị trường điện cạnh tranh để bỏ dần cơ chế trợ giá chéo giữa các
ngành công nghiệp và chuyển sang cơ chế trợ giá thông qua thị trường. Biểu giá điện trong tương lai
sẽ có sự thay đổi. Xu hướng giá điện sắp tới sẽ gây bất lợi lớn cho các doanh nghiệp sản xuất bằng lò
EAF. Theo dự đoán có thể đến năm 2020 giá điện sẽ tăng thêm từ 10-20% so với hiện tại.

Gia công từ phôi: Nhiều doanh nghiệp thép dài quy mô nhỏ, không có nhà máy luyện phôi nên
phải nhập khẩu hoặc mua phôi billet trong nước về để cán. Cả nước có 6 doanh nghiệp thuộc dạng này
đều năm ở miền bắc. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp luyện lò EAF có nhà máy luyện phôi nhưng giá
thành kém cạnh tranh cũng nhập phôi từ Trung Quốc về cán. Năm 2016, Việt Nam nhập khẩu hơn 1.1
triệu tấn phôi giảm nhiều so với năm 2015 do chinh sách thuế chống bán phá giá áp dụng cho phôi
billet và thép xây dựng nhập khẩu từ năm 2016.

Đối với thép dẹt:

Mảng thép dẹt phải nhập khẩu 100% bán thành phẩm- HRC về để gia công. Giai đoạn 2013-2016, do
nhu cầu trong nước tăng nên sản lượng nhập khẩu thép HRC tăng mạnh từ 2 triệu tấn lên hơn 3.6 triệu
tấn và thị trường nhập khẩu chính từ Trung Quốc chiếm 80%.

82
 Để duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh và đáp ứng nhu cầu tiêu thụ Thép trong nước, ngành
Thép Việt Nam hầu hết phải nhập 60% phôi thép từ nước ngoài, 40% là do trong nước tự chủ động
được. Việt Nam được coi là nước có thuận lợi hơn so với một số nước trong khối ASEAN khi có nguồn
quặng sắt, trữ lượng than antraxit lớn. Tuy nhiên, do cơ chế chính sách ưu đãi thúc đẩy xây dựng nhà
máy phôi còn hạn chế và do vốn đầu tư xây dựng nhà máy luyện phôi luôn cao hơn nhiều lần so với
cán thép. Các doanh nghiệp chọn giải pháp dùng phế liệu trong nước và cộng với nhập phế liệu từ
nước ngoài về. Các doanh nghiệp được giao trách nhiệm luyện phôi là Gang thép Thái Nguyên, Thép
Miền Nam và Tập đoàn Hòa Phát. Các doanh nghiệp không thể chủ động được nguồn nguyên vật liệu,
khi giá phôi thế giới biến động nhiều, doanh nghiệp sẽ gặp khó khăn.

Phân loại thép

Ngành thép Việt Nam chỉ mới tập trung sản xuất thép dài.

Thép dài: dùng chủ yếu trong ngành xây dựng.

– Thép thanh: Thanh vằn, thanh tròn trơn, thép hình (H, I, U).

– Thép cuộn: HR, CR.

– Thép dây.

– Xà gồ thép, thép góc.

Thép dẹt: sử dụng trong công nghiệp như đóng tàu, sản xuất ô tô, máy móc thiết bị…

– Thép tấm, lá cuộn cán nóng.

– Thép tấm, lá cuộn cán nguội.

– Ống thép.

Sản phẩm: Thép là nguyên liệu đầu vào quan trọng của nhiều ngành công nghiệp, vì vậy mẫu
mã và hình dáng của thép phụ thuộc vào ngành tiêu thụ nó. Sản phẩm ngành thép thường có khối lượng
lớn nhưng thế tích nhỏ, thích hợp cho việc vận chuyển đường bộ, đường sắt. Sản phẩm ngành thép
Việt Nam khá đa dạng có thể chia thành hai nhóm chính là thép dài và thép dẹt.

Đầu ra theo cơ cấu sản phẩm của ngành thép Việt Nam trong năm 2016 gồm khoảng 60% là
thép dài phục vụ ngành xây dựng, các sản phẩm tôn mạ và ống thép chiếm phần còn lại. Tỷ trọng này
có thể thay đổi trong thời gian tới với sự gia tăng của thép dài trong cơ cấu đầu ra vì xây dựng cơ sở

83
hạ tầng đô thị tại Việt Nam còn rất lớn. Tuy nhiên, xét cho cùng thì cả hai loại sản phẩm thép sẽ đều
tăng rất mạnh. Cụ thể ở bảng sau: Comment'[WU11]:'lỗi định dạng

Quy hoạch và ưu tiên chiến lược của Nhà nước

Các chính sách đối với ngành thép Việt Nam trong hơn hai thập kỷ qua chủ
yếu tập trung vào cho VNSTEEL. VNSTEEL đã được thiết kế để trở thành một POSCO của Việt Nam,
trong đó Công ty Gang thép Thái Nguyên (TISCO) được thành lập từ năm1959 được xem là quả đấm
thép của VNSTEEL.

Việt Nam đã dựa vào tín dụng và hỗ trợ của Trung Quốc để phát triển ngành thép, cụ thể là Khu
liên hiệp Gang thép Thái Nguyên. Các chính sách đối với ngành thép trong hai thập kỷ qua ở Việt Nam
theo thứ tự ưu tiên và ưu đãi cao nhất là các doanh nghiệp nhà nước; các doanh nghiệp có vốn đầu tư
nước ngoài, và các doanh nghiệp tư nhân trong nước. Chính sự thất thường trong chính sách làm cho
các doanh nghiệp kinh doanh cũng bất định.

Nghịch lý của quá trình phát triển

Phát triển ngược: Ngành thép Việt Nam có công nghệ sản xuất còn non trẻ, đặc biệt có quá trình
phát triển ngược so với thế giới, khi công nghiệp cán có trước công nghiệp luyện. Thép Việt Nam đi
ngược với thế giới do sự hạn chế trong chính sách phát triển ngành của Nhà nước, vốn đầu tư còn thấp.

Phát triển mất cân đối: Sản lượng sản xuất của các công ty thép trong nước dư thừa so với nhu
cầu tiêu thụ nhưng Việt Nam vẫn phải nhập khẩu thép của thế giới. Giải thích cho điều đó có lý do sau

84
đây: (i) năng lực cạnh tranh của một số doanh nghiệp trong nước kém, (ii) sự mất cân đối trong các
phân khúc sản phẩm thép khác nhau, (iii) chính sách quy hoạch phát triển ngành thép với ngành cơ khí
chế tạo không tương thích với nhau, (iv) Các chính sách khuyến khích và ưu đãi đầu tư của nhà nước
đối với sản phẩm thép phục vụ cho ngành cơ khí chế tạo không hấp dẫn bằng các chính sách khuyến
khích đầu tư vào xây dựng và bất động sản.

Kết luận: Ngành thép Việt Nam còn rất non trẻ, công nghệ sản xuất chưa cao điều này phù hợp
với tình hình những quốc gia đang phát triển như Việt Nam, song bên cạnh đó Nhà nước đã hỗ trợ rất
nhiều cho ngành công nghiệp nặng này thông qua bảo hộ các doanh nghiệp trong nước bằng thuế suất
thép nhập khẩu cao. Tuy nhiên, việc bảo hộ của Nhà nước chưa phải là biện pháp tốt nhất là trong điều
kiện Việt Nam tham gia nhiều hiệp định thương mại tự do, đặc biệt là các FTA với các cường quốc
thép như ACFTA với Trung Quốc, FTA Việt Nam – liên minh kinh tế Á – Âu trong đó có Nga. Mặc
dù trong các FTA này, thép vẫn được xếp vào ngành nhạy cảm và được bảo hộ với mức thuế suất nhập
khẩu cao. Tuy nhiên, theo cam kết với WTO, việc thời gian bảo hộ không được quá 10 năm, các doanh
nghiệp thép nội địa sẽ sớm có môi trường cạnh tranh công bằng với các đối thủ “nặng ký” trên thế
giới.

NGÀNH THÉP THẾ GIỚI

Quy mô sản xuất ngành thép toàn cầu đạt 1,63 tỷ tấn năm 2016, chỉ tăng 1% so với năm 2015.
Trong đó Trung Quốc vẫn là quốc gia dẫn đầu, chiếm gần 50% sản lượng thép thế giới. Tiếp theo là
các cường quốc thép khác gồm Mỹ (9%), Nhật Bản (7%), và Ấn Độ (6%), hay các nhóm quốc gia như
Châu Âu (12%), C.I.S (6%). Việt Nam đứng thứ 19, tương ứng 7,8 triệu tấn, bằng 1% so với Trung
Quốc. Ngoài ra, Trung Quốc cũng là thị trường tiêu thụ thép lớn nhất thế giới với 45% tổng tiêu thụ
toàn cầu, và là nước xuất siêu thép lớn nhất với 94,5 triệu tấn/năm, giảm nhẹ 4% so với cùng kì. Tình
trạng thừa cung dự báo tiếp diễn trong khi công suất sản xuất vẫn dao động trong biên độ hẹp, hiện
2017 ở mức khoảng 71%, nguyên nhân chủ yếu đến từ phía Trung Quốc và sự can thiệp của chính phủ
các nước nhằm bảo hộ nền công nghiệp thép nội địa. Do tình trạng dư thừa này, OECD dự báo quy
mô sản xuất ngành thép thế giới chỉ tăng trưởng 0,8%/năm cho tới năm 2019. Đáng chú ý, kể từ 2017,
Trung Quốc đã thực hiện thắt chặt nguồn cung, đóng cửa các cơ sở sản xuất thép không đạt tiêu chuẩn
để giảm ô nhiêm môi trường, góp phần giảm nhẹ áp lực lên giá thép toàn cầu. Tuy nhiên, từ 1/1/2018,

85
Bộ Tài chính Trung Quốc sẽ cắt/giảm đáng kể các loại thuế xuất khẩu thép, có thể làm gia tăng nhanh
lượng thép Trung Quốc xuất ra thị trường thế giới. Tuy nhiên kịch bản này khó có tác động quá lớn do
việc áp thuế bảo hộ chống bán phá giá đang diễn ra khá phổ biến trên thế giới, cũng như nhu cầu thép
đang tăng lại ở chính thị trường nội địa Trung Quốc

NGÀNH THÉP VIỆT NAM

Ngành sản xuất thép Việt Nam vẫn đang tăng trưởng với tốc độ 2 con số, đạt trung bình 20%/năm
trong giai đoạn 2013-2017. Tổng sản lượng thép sản xuất bởi các doanh nghiệp trong nước năm 2016
là hơn 17,8 triệu tấn, tăng 18,7% so với năm 2015. Tới 9 tháng đầu năm 2017, con số này đạt 15,4
triệu tấn, tăng trưởng mạnh 124% so với cùng kì. Thế mạnh của ngành thép Việt Nam vẫn là các sản
phẩm thép xây dựng, chiếm 44% tổng sản lượng sản xuất toàn ngành. . Điểm yếu của ngành thép Việt
Nam là HRC vồn phải nhập khẩu 100%, tới 9 tháng 2017 đã tự sản xuất được gần 0,8 triệu tấn, chiếm
5% tổng sản lượng, nhờ vào Formosa Hà Tĩnh bắt đầu đi vào sản xuất. Công suất thiết kế giai đoạn 1
của Formosa là 2 triệu tấn/năm, cùng với việc khu liên hợp Dung Quất của CTCP Tập đoàn Hòa Phát
cũng sẽ bắt đầu sản xuất HRC từ cuối năm 2019, tỷ trọng HRC trong cơ cấu sản xuất ngành thép Việt
Nam kì vọng sẽ tăng dần trong những năm tới. Trong thời gian tới, ngay cả khi thị trường thép thế giới
phục hồi trở lại, ngành thép Việt Nam vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức hơn khi các hiệp định
thương mại tự do Việt Nam ký kết bắt đầu có hiệu lực, đặc biệt là các FTAs với các cường quốc thép
như ACFTA với Trung Quốc, FTA Việt Nam – liên minh kinh tế Á – Âu trong đó có Nga. Tuy nhiên,
ngành thép Việt Nam cũng đã được chính phủ hỗ trợ nhờ bằng việc áp thuế chống bán phá giá lên các
sản phẩm thép từ Trung Quốc và Hàn Quốc, những nước chiếm tỷ trọng lớn trong lượng thép nhập
khẩu về Việt Nam (19-38% đối với tôn mạ màu, khoảng 20% đối với thép thanh và phôi thép). Tuy
nhiên, thuế bảo hộ chỉ có hiệu lực dưới 5 năm, do đó, các doanh nghiệp ngành thép Việt Nam muốn
trụ vững và phát triển trong tương lai cần tạo dựng năng lực sản xuất vững vàng dựa trên công nghệ
sản xuất hiện đại, quy mô sản xuất đủ lớn và kiểm soát chi phí hiệu quả. Đồng thời, các doanh nghiệp
cần nghiên cứu mở rộng cơ cấu sản phẩm, đặc biệt là các sản phẩm có hàm lượng giá trị gia tăng cao,
sản phẩm cho các ngành công nghiệp phụ trợ nằm trong định hướng ưu tiên phát triển của chính phủ
như thép hình, thép tấm cho cơ khí chế tạo.

Mô hình Porter’s 5 forces

86
 Các đối
thủ tiềm
năng

Doanh
Người nghiệp và Người
cung ứng các đối thủ mua
hiện tại

Sản phẩm
dịch vụ
thay thế

87
 I.! Sức mạnh nhà cung cấp thể hiện ở các đặc điểm

- Có rất nhiều nhà cung cấp phôi thép, các nhà cung cấp nước ngoài khó có kết hợp để nâng
giá bán phôi thép cho doanh nghiệp Việt Nam.

- Nguyên liệu đầu vào cho quá trình sản xuất khác như than đá, xăng dầu đang trong tình trạng
khan hiếm và giá cả tăng nhanh.

II.! Nguy cơ sản phẩm dịch vụ thay thế thể hiện ở

- Sản phẩm thay thế cho sắt thép là sản phẩm làm từ nguyên liệu khác như nhựa, gỗ.

- Khả năng thay thế của các sản phẩm từ nhựa , gỗ không cao do thép có kết cấu vững chắc
hơn nhiều và ngày càng đựoc ưu chuộng.

III.! Áp lực cạnh tranh từ khách hàng

- Khách hàng là một áp lực cạnh tranh có thể ảnh hưởng trực tiếp tới toàn bộ hoạt động sản
xuất kinh doanh của ngành. Khách hàng được phân làm 2 nhóm:

+ Khách hàng lẻ

+ Nhà phân phối

- Cả hai nhóm đều gây áp lực với doanh nghiệp:

– Vị thế mặc cả.

– Số lượng người mua.

– Thông tin mà người mua có được.

– Tính đặc trưng của nhãn hiệu hàng hóa.

– Tính nhạy cảm đối với giá.

– Sự khác biệt hóa sản phẩm.

– Mức độ tập trung của khách hàng trong ngành.

– Mức độ sẵn có của hàng hóa thay thế.

– Động cơ của khách hàng.

IV.! Áp lực cạnh tranh từ đối thủ tiềm ẩn

- Dự án ngành Thép đòi hỏi lượng vốn lớn đầu tư cho công nghệ.

88
 - Chính phủ xem xét dành nhiều ưu đãi cho DN tham gia luyện phôi. Khả năng khan hiếm phôi
trong nước dần được tháo bỏ.

- DN mới dễ dàng tiếp cận nguồn phôi thép từ phía đối tác nước ngoài.

- Nhu cầu ngành Thép là khó dự đoán, phụ thuộc vào sức khỏe nền kinh tế. Khi kinh tế đi
xuống, tình trạng dư thừa thép xảy ra.

- Hiện tại ngành Thép Việt Nam có sự tham gia của nhiều NĐT nước ngoài với công suất hiện
đại, vốn lớn. Tình trạng dư thừa thép cao.

V.! Áp lực cạnh tranh nội bộ

- Là ngành phân tán nên có sự cạnh tranh không lành mạnh giữa các doanh nghiệp trong
ngành. Dẫn đến uy tín và thị phần của các DN khác bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

- Rào cản thoát ra khỏi ngành cao, nhiều DN vẫn hoạt động trong khi hiệu quả sản xuất yếu
kém.

- Tốc độ phát triển ngành khá cao mang lại nhiều lợi nhuận.

PHÂN TÍCH CÔNG TY CỔ PHẦN TẬP ĐOÀN HÒA PHÁT

Mã chứng khoán: HPG

Số lượng cổ phiếu niêm yết: 2,123,907,166 cổ phiếu

Số lượng cổ phiếu lưu hành: 2,123,907,166 cổ phiếu

LỊCH SỬ HÌNH THÀNH

Giới thiệu: Lịch sử hình thành:

•!Năm 1992: Thành lập Công ty TNHH Thiết bị Phụ tùng Hòa Phát - Công ty đầu tiên mang
thương hiệu Hòa Phát.
•!Năm 1995: Thành lập Công ty CP Nội thất Hòa Phát.
•!Năm 1996: Thành lập Công ty TNHH Ống thép Hòa Phát.
•!Năm 2000: Thành lập Công ty CP Thép Hòa Phát, nay là Công ty TNHH Một thành viên Thép

Hòa Phát.

89
 •!Năm 2001: Thành lập Công ty TNHH Điện lạnh Hòa Phát và thành lập Công ty CP Xây dựng

và Phát triển Đô thị Hòa Phát.

•!Năm 2004: Thành lập Công ty TNHH Thương mại Hòa Phát.
•!Năm 2007: Niêm yết cổ phiếu mã HPG trên thị trường chứng khoán Việt Nam, Thành lập
Công ty CP Thép Hòa Phát, triển khai Khu liên hợp sản xuất gang thép tại Kinh Môn, Hải Dương và
thành lập Công ty CP Khoáng sản Hòa Phát.
•!Năm 2009: KLH Gang thép Hòa Phát hoàn thành đầu tư giai đoạn 1, Mua lại Công ty CP
Năng lượng Hòa Phát và Công ty CP Đầu tư khoáng sản An Thông.
•!Tháng 07 - 2010: Công ty CP Golden Gain Việt Nam trở thành công ty thành viên.
•!Tháng 01 - 2011 Cấu trúc mô hình hoạt động Công ty mẹ với việc tách mảng sản xuất và kinh

doanh thép.
•!Tháng 08/2012: Hòa Phát tròn 20 năm hình thành và phát triển, đón nhận Huân chương Lao
động Hạng Ba của Chủ tịch nước .
•!Tháng 10/2013: Khu liên hợp gang thép Hòa Phát hoàn thành đầu tư giai đoạn 2, nâng tổng
công suất thép Hòa Phát lên 1,2 triệu tấn/năm.
•!Quý IV/2014: Đầu tư giai đoạn III Khu liên hợp gang thép Hòa Phát tại Hải Dương, dự kiến
Quý I /2016 giai đoạn III thép đi vào hoạt động nâng tổng công suất sản xuất thép xây dựng lên
2.000.000 tấn/năm.
•!Tháng 03/2015: Thành lập Công ty TNHH TM & SX thức ăn chăn nuôi Hòa Phát.
•!Tháng 07/2015: Thành lập Công ty TNHH MTV Thức ăn chăn nuôi Hòa phát Đồng Nai.
•!Tháng 08/2015: Thành lập Công ty TNHH MTV Thức ăn Chăn nuôi Hòa Phát Đồng Nai.
•!Tháng 02/2016: Thành lập Công ty CP Phát triển Nông nghiệp Hòa Phát.
•!Tháng 04/2016: Hoàn thành giai đoạn 3 KLH gang thép tại Hải Dương .
•!Tháng 04/2016: Thành lập Công ty TNHH MTV Tôn Hòa Phát, bắt đầu triển khai dự án Tôn
mạ màu, tôn mạ kẽm, mạ lạnh các loại công suất 400.000 tấn/năm.
•!Tháng 2/2017: Bắt đầu triển khai Khu liên hợp sản xuất gang thép Hòa Phát Dung Quấttại
tỉnhQuảng Ngãi, quy mô 4 triệu tấn/ năm, đánh dấu bước ngoặt phát triển mới của Tập đoànHòa Phát.

NGÀNH NGHỀ KINH DOANH

•!Buôn bán và xuất nhập khẩu sắt thép, vật tư thiết bị luyện, cán thép;
•!Sản xuất cán kéo thép, sản xuất tôn lợp;
•!Sản xuất ống thép không mạ và có mạ, ống Inox;

90
 •!Sản xuất và mua bán kim loại màu các loại, phế liệu kim loại màu;
•!Luyện gang, thép; đúc gang, sắt, thép;
•!Khai thác quặng kim loại; mua bán kim loại, quặng kim loại, sắt thép phế liệu;
•!Sản xuất, kinh doanh các loại máy xây dựng và máy khai thác mỏ;
•!Sản xuất hàng nội thất phục vụ văn phòng, gia đình, trường học;
•!Sản xuất, kinh doanh, lắp ráp, lắp đặt, sửa chữa, bảo hành hàng điện, điện tử, điện lạnh, điện
dân dụng, điều hòa không khí;
•!Đầu tư và xây dựng đồng bộ hạ tầng, kỹ thuật khu công nghiệp và khu đô thị;
•!Kinh doanh bất động sản;
•!Sản xuất kinh doanh thức ăn chăn nuôi gia súc gia cầm, chăn nuôi gia súc, chế biến thịt và
các sản phẩm từ thịt;

CƠ CẤU CỔ ĐÔNG

91
 → Nhóm cổ đông lớn của DN là nhóm cổ đông nội bộ (47.16%)

→ Lợi ích BLĐ gắn liền với lợi ích DN

MÔ HÌNH KINH DOANH

Đầu!vào

Quynh!trình!
sản!xuất

Đầu!ra

ĐẦU VÀO

1.! Cơ cấu chi phí

Cơ$cấu$chi$phí

Khác
21% Quặng$sắt
29%

Công$nhân
5%
Điện
6%
Gas
6%
Thép$phế Than$coke
8% 25%

Quặng!sắt Than!coke Thép!phế Gas Điện Công!nhân Khác

2.! Nguyên liệu

a.! Quặng sắt

-!Việt Nam có trữ lượng sắt phong phú khoảng 1.3 tỷ tấn chủ yếu ở mỏ Thạch Khê ( 544 triệu
tấn ) và Quý Xa ( 119 triệu tấn ), còn lại chủ yếu là các mỏ quy mô nhỏ => Khai thác tại các mỏ nhỏ

92
làm giá thành quặng trong nước bị đội lên cao hơn nhập khẩu, cộng thêm việc khai thác ở các mỏ lớn
cần có công nghệ cao lên việc khai thác rất khó khắn => Phần lớn nguồn quặng sản xuất thép vẫn phải
đi nhập khẩu 80%

-!Nhu cầu quặng cho KLH Dung Quất sắp đi vào hoạt động ước tính là 4 triệu tấn/năm, KLH
Hải Dương khoảng 3 triệu tấn/năm.

-! Hiện HPG nhập quặng thép từ nhiều nguồn khác nhau, trong đó tiêu biểu là nhà sản xuất quặng
sắt lớn nhất thế giới – Mỏ Vale (Brazil). Ngoài ra, để chuẩn bị cho nguyên liệu đầu vào của dự án KLH
Dung Quất,HPG đặt vấn đề với các mỏ lớn ở Úc như Rio Tinto, BHP, FMG, Royhill,... Chuyến hàng
đầu về dự kiến quý IV/2018.

-!Xu hướng giá quặng sắt có thể đi ngang trong thời gian tới vì :

$! Nguyên nhân do nguồn cung toàn cầu gia tăng và nhu cầu từ nước nhập khẩu hàng đầu –
Trung Quốc – suy giảm, do ngành thép giảm.

$! Vale có trụ sở tại Brazil đang có kế hoạch nâng xuất khẩu quặng sắt năm 2018 lên 390 triệu
tấn, tăng 7%. Rio Tinto và BHP có trụ sở tại Australia cùng với Fortescue Metals Group,
nhằm mục đích bổ sung khoảng 170 triệu tấn công suất mới trong những năm tới.

93
 Hình 1: Bảng tổng kết dự báo giá quặng sắt (USD/tấn) 2018

b.! Than cốc

-!Nguyên liệu chủ yếu luyện than cốc là than mỡ.
-!Than mỡ VN đủ tiêu chuẩn luyện than cốc còn rất ít ( hơn 2 triệu tấn).

=> HPG chủ yếu phải đi nhập khẩu than mỡ từ Úc, Trung Quốc, Nga… về để sản xuất than cốc

94
 -!Trong thời gian tới xu hướng giá than tiếp tục tăng vì :
$! Việc đóng cửa một số nhà máy luyện than ở Lvliang thuộc tỉnh Shanxi của Trung Quốc
nhằm đáp ứng các tiêu chuẩn bảo vệ môi trường đã làm giảm nguồn cung than cốc.
Trong khi đó, các nhà máy than cốc cần bổ sung thêm kho dự trữ vì sản lượng thép vẫn
còn mạnh. Nhu cầu tiêu thụ mạnh trong nước dự kiến sẽ kích thích nhập khẩu than cốc
và giá sẽ tăng cao hơn nữa.
$! Nguồn cung đặc biệt than từ Mỹ do nhu cầu yếu do các rào cản hạn chế khai thác mỏ.

=> Dự báo giá quặng trong thời gian tới sẽ tăng lên 180-190$/1 tấn

c. Thép phế

- Giá thép phế liệu hiện đang ở khu vực thấp nhất trong vòng 7 năm trwor lại đây, cộng với việc
chi phí sản xuất bằng lò BOF tăng mạnh dẫn đến việc tiêu thụ thép phế sẽ tăng trong cơ cấu sản xuất.

d. Điện

- HPG tự chủ được 40% điện nên sẽ không bị ảnh hưởng nhiều khi giá điện tăng .

QUY TRÌNH SẢN XUẤT

-! Quy trình sản xuất thép xây dựng từ thượng nguồn qua 4 bước:
1.! Đầu tiên quặng sắt thô các loại sẽ được đưa vào nhà máy chế biến nguyên liệu để loại tạp
chất, tăng hàm lượng sắt và viên thành dạng cục tròn;
2.! Quặng sắt vê viên, than cốc (coke), vôi và phụ gia khác được đưa vào lò cao để nấu lỏng
thành nước gang;
3.! Gang lỏng từ lò cao sẽ được chuyển sang các lò tinh luyện của Nhà máy luyện thép để cho
ra phôi đảm bảo tiêu chuẩn;

95
 4.! Cuối cùng, phôi vừa ra lò được chuyển ngay sang Nhà máy cán để cho ra thép xây dựng
thành phẩm, hoàn thành chu trình sản xuất khép kín.

-! Quy trình sản xuất thép cuộn cán nóng ( HRC )

Xử lý quặng

Các nguyên liệu để sử lý đầu quặng đầu vào gồm: Quặng viên (Pellet), quặng sắt( Iron ore),
quặng thiêu kết, và các chất phụ gia như than cốc (coke), đá vôi(lime stone) được đưa vào lò nung
(Blast furnace) Nếu nguyên liệu đầu vào là phế liệu cũng sẽ được nung nóng tới 1 nhiệt độ nhất định
để làm thành dòng kim loại nóng chảy (hot metal).

Tạo dòng thép nóng chảy

Dòng kim loại nóng chảy được hình thành từ giai đoạn 1, được dẫn tới lò cơ bản (Basic oxygen
furnace), hoặc lò hồ quang điện ( Electric arc furnace). Tại đây, kim loại nóng được xử lý, tách tạp
chất và tạo ra sự tương quan giữa các thành phần hoá học. Đây là cơ sở để quyết định mẻ thép tạo ra
cho loại sản phẩm nào, thuộc mác thép nào. Ví dụ mẻ thép sẽ dùng để cán thép thanh vằn SD390 thì
các thành phần hoá học sẽ được điều chỉnh ngay ở giai đoạn này để cho ra mác thép SD390.

Đúc tiếp liệu

Dòng kim loại sau khi ra khỏi giai đoạn 2 sẽ được đưa tới:

– Steel Castings: Đúc các sản phẩm khác.

96
– Tới lò đúc phôi: Từ lò này sẽ đúc ra 3 loại phôi:

+ Phôi thanh (Billet) là loại phôi thanh có tiết diện: 100×100, 125×125, 150×150 dài 6 – 9 – 12m.
Thường dùng để cán kéo thép cuộn xây dựng, thép thành vằn.

+ Phôi phiến (Slab) loại phôi thành thường dùng để cán ra thép cuộn cán nóng, thép tấm cán nóng,
thép cuộn cán nguội hoặc thép hình.

Cán thép

– Đưa phôi vào nhà máy thép hình (Section mill) để cán ra các sản phẩm thép như sau: Rail
(thép ray); Sheet pile (thép cừ lòng máng); Shape (thép hình các loại); Bar (thép thanh xây dựng).

– Đưa phôi vào nhà máy thép (wire rode mill) để cán ra thép cuộn trơn xây dựng.

– Đưa phôi vào nhà máy thép tấm (Plate mill) để cán ra thép tấm đúc (Plate).

– Đưa phôi vào nhà máy thép cán nóng (Hot Strip mill), phôi sẽ được cán ra thép cuộn cán nóng (Hot
roll coil-HRC). Hoặc thép tấm cắt (cắt ngay kho ra cuộn và đóng kiện – Hàng Baotou). Trong quá trình
cán ra thép cuộn cán nóng thép cuộn đang ở nhiệt độ cao (VD 780oC) nếu muốn cán ra thép cuộn cán
nguội (Cold roll coil-CRC) thì hạ nhiệt độ cuộn thép đó xuống nhiệt độ thích hợp (VD: 480oc) và tiếp
tục cán giảm độ dày. Đây là giai đoạn cuối cùng của quá trình sản xuất thép và cũng là quyết định thép
cán nguội hay cán nóng.

– Từ các nhà máy thép cán nóng sau khi cán ra thép cuộn cán nóng có thể đưa thẳng tới nhà máy cán
thép ống hàn(welded pipe mill).

– Đưa phôi vào nhà máy cán thép ống đúc (Seemless pipe mill) để sản xuất ra thép ống đúc.

97
 ĐẦU RA

$! Nhóm ngành thép tiếp tục khẳng định là mảng kinh doanh cốt lõi của Tập đoàn khi chiếm 86%
doanh thu và 91% lợi nhuận của tập đoàn. Sản lượng thép xây dựng tiêu thụ là 2.2 triệu tấn,
chiếm 24% thị phần thép cả nước. Sản lượng tiêu thụ ống thép chiếm 1⁄4 tổng lượng tiêu thụ
toàn quốc, tương đương 26% thị phần, tiếp tục củng cố vị trí số 1 trên thị trường Ống thép Việt
Nam. Sản phẩm thép xây dựng lần lượt chiếm 56.3% và 64.8% trong cơ cấu doanh thu và lợi
nhuận. Còn ống thép & tôn mạ kẽm lần lượt chiếm 29.8% và 23.7% trong cơ cấu doanh thu và
lợi nhuận. Ngoài ra những mảng kinh doanh khác cũng đem lại sự đa dạng trong nguồn thu,
giảm thiểu rủi ro trong kinh doanh cho Hòa Phát nhưng sự đóng góp vẫn còn khá khiêm tốn.

98
 Mảng bất động sản với dự án Mandarin Garden 2 dự kiến bàn giao và cuối năm 2017 và đầu
năm 2018 dự kiến sẽ đem lại doanh thu khoảng 2,000 tỷ. Mảng nông nghiệp của Hòa Phát cũng
mới đi vào hoạt động và bước đầu đã đem lại lợi nhuận với trang trại lợn và nhà máy sản xuất
thức ăn chăn nuôi.

Cơ$cấu$doanh$thu$

3%

13%

11%

73%

Miền!Bắc Miền!Trung Miền!Nam Xuất!khẩu

$! Chiến lược bán hàng :

-! Nhà sản xuất Đại lý Nhà bán buô Nhà bán lẻ Người tiêu dùng

=> HPG giảm được các loại chi phí bán hàng, chi phí quán lý doanh nghiệp…..

$! Chiến lược bán hàng của HSG :

-! Nhà sản xuất --------------------------------------------------------% Người tiêu dùng

=> HSG sẽ bán được hàng tốt đến tận tay người tiêu dùng, quản lý hàng tồn kho và các chương
trình khuyến mại được ap dụng thông nhất trên toàn hệ thông. Nhưng sẽ tăng chi phí quản lý và
chi phí bán hàng. Comment'[a12]:'Tại sao 1 cột lại là HPG+SMC?

99
 Tỷ#trọng#chi#phí#bán#hàng#và#quản#lý/#Doanh#
thu
11,40%
12,00% 10,20%
10,00% 7,90%
7,20% 7,10% 7,60%
8,00% 5,90% 6,40% 6,00%
6,00% 3,80% 4,30% 4,40%
3,50%
4,00% 2,70%
1,90%
2,00%
0,00%
2013 2014 2015 2016 Q3/2017

HPG HSG HPG!+!SMC

TÌNH HÌNH SẢN XUẤT VÀ TÀI CHÍNH

I.! DOANH THU & LỢI NHUẬN

Năm 2017, đánh dấu sự tăng trưởng vượt bậc về doanh thu và lợi nhuận kể từ khi thành lập Tập
đoàn. Bằng sự nỗ lực của toàn bộ đội ngũ CBCNV, kết thúc năm, Tập đoàn Hòa Phát đạt 46854 tỷ
đồng doanh thu và 8014 tỷ đồng lợi nhuận sau thuế, tỷ lệ tăng trưởng doanh thu là và lợi nhuận lần
lượt là 38% và 21%. Năm vừa qua, Hòa Phát đã cho ra thị trường 2.2 triệu tấn thép xây dựng, tăng
hơn 31% so với cùng kỳ và đã vượt kế hoạch năm 2017. Đối với thị trường xuất khẩu, công ty xuất
được khoảng 334,000 tấn phôi thép thép xây dựng, thép rút dây các loại. Mặt hàng ống thép vẫn
tiếp tục giữ vị trí áp đảo trên thị trường với sản lượng bán hàng đạt 600,000 tấn, chiếm hơn 1/4
tổng lượng ống thép tiêu thụ tại Việt Nam.

Doanh#thu#&#Lợi#nhuận
60000 56317
55000 46855
50000
45000
40000 33885
35000 27865
30000 25851
25000
20000
15000 6602 8006 9078
10000 3144 3485
5000
0
2014 2015 2016 2017 2018F

Doanh!thu Lợi!nhuận

100
 II.! PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH TÀI CHÍNH

Cơ cấu tài sản

! !

Năm 2015 Năm 2016 Năm 2017 Năm 2018F

! ! !
Tổng tài 25.506! 33,226! 53.022! 67.617!
sản

Tổng nợ 11.040 13.376 20.627 26.031

Vốn chủ
14.667 19.850 32.397 41.475
sở hữu

Tỷ lệ
43.28% 40.26% 38.9% 38.50%
Nợ/tổng
tài sản

Tỷ lệ
nợ/Vốn 76.31% 67.39% 63.66% 62.76%

chủ sở
hữu

101
 $! Tính đến hết năm 2017, trong cơ cấu nguồn vốn, nợ phải trả chiếm 39%, tương đương 20,624
tỷ đồng, tỷ trọng nợ phải trả thấp hơn vốn chủ cho thấy Hòa Phát sử dụng vốn chủ sở hữu vào đầu tư
tài sản nhiều hơn dùng đòn bẩy là công cụ nợ. Như vậy Hòa Phát cũng tạo độ an toàn tài chính cao và
có hiệu quả kinh doanh tốt hơn. Đây là năm thứ 4 liên tiếp, hệ số nợ trên vốn chủ sở hữu tiếp tục giảm,
thậm chí hệ số nợ vay ngân hàng/vốn chủ sở hữu tại thời điểm cuối năm 2016 chỉ còn 0.33 lần. Thời
điểm cuối năm 2017 hệ số nợ vay/VCSH tăng lên 0.4 nguyên nhân là Hòa Phát đi vay ngân hàng để
phục vụ cho dự án thép Dung Quất.

Chỉ số tài chính

2015 2016 2017 2018F

ROE 24.09% 33.26% 24.71% 25%

EPS (đồng) 4.52 7.16 5.9 4.27

P/E 6.46 6.03 7.94 14.09

Biên lợi nhuận gộp 20% 26% 23% 22%

Biên lợi nhuận thuần 13% 20% 17% 16%

$! Tại 31/12/2017, Vốn chủ sở hữu của Hòa Phát là 32,397 tỷ đồng, trong đó Vốn điều lệ là 8,429
tỷ đồng, Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối đạt 15,170 tỷ đồng. Năm 2016, có thể coi là năm Hòa
Phát thu được “trái ngọt” từ hoạt động đầu tư của mình, khối tài sản đầu tư đã sinh lời rất tốt mang lại
hiệu quả kinh tế cao, hệ số ROA và ROE lần lượt là 19.9% và 33.3%. Tuy nhiên, năm 2017 do hoạt
động mở rộng đầu tư sản xuất trong khi chưa có sản phẩm ra lò nên các chỉ số này đã bị ảnh hưởng.
Mặc dù vậy, đây là những chỉ số tài chính rất khó để các công ty trong cùng ngành sản xuất công
nghiệp nặng có thể đạt được.Vòng quay tổng tài sản cũng được cải thiện thể hiện tính hiệu quả hơn
trong việc sử dụng tài sản của doanh nghiệp
$! Biên lợi nhuận gộp luôn được giữ ở mức ổn định trên 20% thể hiện HPG đã sử dụng tốt các
yếu tố đầu vào trong quy trình sản xuất bằng việc tự chủ nguôn cung than cốc và điện

III.!ĐỐI THỦ CẠNH TRANH

102
 $! Trong ngành thép, Hòa Phát luôn là doanh nghiệp đi đầu cả về công suất, chất lượng
và thị phần. Tính đến hết năm 2017, thị phần thép xây dựng của Hòa Phát là 24% và bỏ xa các
doanh nghiệp kế tiếp khoảng 2 lần. Một điều đáng nói ở đây là thị phần của Hòa Phát liên tục tăng
trong khi thị phần của các đối thủ còn lại thì ngày càng sụt giảm. Có được điều đó là do Hòa Phát
có công nghệ lò cao hiện đại tạo ra các sản phẩm thép chất lượng và giá thấp hơn đối thủ. Đây
chính là yếu tố quan trọng tạo nên sức cạnh tranh bền vững của thép Hòa Phát trên thị trường. Đối
thủ lớn nhất của Hòa Phát lúc này là Formosa trong mảng thép xây dựng, Hoa Sen và Nam Kim
trong mảng ống thép.

CHƯƠNG 8: PHÂN TÍCH KĨ THUẬT

“It's not how right or how wrong you are that matters but how much $ you make when right
and how much you do not lose when wrong.”

- George Soros
Chúng ta sẽ bắt đầu cùng một câu chuyện nổi tiếng sau đây về 2 con quái thú thời quá khứ:

Ở phố Wall có 2 hình tượng đấu sĩ đã đi vào lịch sử: con bò tót đại diện cho thị trường giá lên
(Bull Market) và con gấu đại diện cho thị trường giá xuống (Bear Market), cuộc chiến giữa chúng vô
cùng khốc liệt kéo dài hết ngày này qua ngày khác, hết năm này qua năm khác. Có những giai đoạn
con bò tót chiếm được ưu thế, nó tấn công dồn dập con gấu, đẩy con gấu vào thế phòng thủ thì thị
trường đang trong xu thế giá lên, giá tăng mạnh mẽ cho dù đôi khi con gấu cũng phản được một đòn
với một sóng đi xuống nhưng không đủ để có thể đảo ngược tình thế khi mà đáy của các sóng đi xuống
đó cứ tăng dần lên. Nhưng cũng có những giai đoạn con gấu giành được chiến thắng, nó vả liên tục
vào mặt bò tót những cái tát đau đớn, thị trường đang trong xu thế đi xuống và đôi khi con bò tót có
phản đòn nhưng cũng là chưa đủ để có thể đảo ngược tình thế, sự cố gắng trong vô vọng của con bò
tót chỉ là những đợt sóng nhỏ đi lên nhưng đỉnh của chúng cứ giảm dần. Cũng có những giai đoạn dài,
2 đấu sĩ của chúng ta có vẻ mệt mỏi hay chúng đang chờ đối phương bộc lộ điểm yếu và ra đòn quyết
định nên cố giữ một thế trận cân bằng, giằng co căng thẳng, thị trường lúc này đi ngang (sideway), giá
dao động trong biên độ hẹp, chưa thể hiện được một xu thế rõ ràng. Ba giai đoạn đó của cuộc đấu nó
cứ lặp đi lặp lại, hết hiệp này đến hiệp khác và dấu hiệu nhận biết chúng chỉ có thể được thể hiện duy
nhất trên biểu đồ giá chứng khoán.

Câu chuyện trên là hình tượng hóa những gì người ta đã chứng kiến trên thị trường chứng khoán
trong quá khứ và có thể nói rằng nó mang đậm màu sắc của phân tích kĩ thuật.Vậy phân tích kĩ thuật

103
là gì? Nó là một trường phái đầu tư được ứng dụng không chỉ với thị trường chứng khoán mà còn được
ứng dụng với nhiều thị trường hàng hóa khác nhưng câu hỏi đó theo nhiều quan điểm của các nhà đầu
tư khác nhau thì có nhiều câu trả lời khác nhau.

KHÁI NIỆM
Trước tiên, chúng ta cùng làm quen với một số quan điểm về Phân tích kĩ thuật.

Nhiều người cho rằng Phân tích kĩ thuật là môn khoa học của sự ghi nhận lại, khi mà sự biến
động về giá, khối lượng giao dịch được xem xét dưới nhiều góc độ, từ đó dựng lên một “bức tranh
trong quá khứ” để phán đoán về xu thế trong tương lai. Khi mà dữ liệu của Phân tích cơ bản là các bản
báo cáo tài chính đã quá cũ, không bám được thị trường thì Phân tích kĩ thuật lại giải quyết được điều
đó. Phân tích kĩ thuật tôn thờ thị trường vì ở bất kì thời điểm nào, giá chứng khoán chịu tác động bởi
hàng trăm những yếu tố, một số là ảnh hưởng hợp lý, một số hầu như phi lý. Thông tin,ý kiến, tâm lý,
dự đoán,…có thể đúng, có thể sai về tương lai kết hợp và trộn lẫn với nhau và với những yếu tố cần
thiết khác để tạo thành sự cân bằng chung của toàn thị trường. Không một cá nhân nào có thể nắm lấy
và định lượng những điều này mà thị trường sẽ tự thực hiện.

Tuy có rất nhiều quan điểm về Phân tích kĩ thuật nhưng chúng ta vẫn phải đi đến một định nghĩa
chung nhất. Ở đây, ta sẽ xem xét định nghĩa trong cuốn” Technical from A to Z” của Steven B.Achelis:
“Phân tích kỹ thuật là việc nghiên cứu giá, với công cụ cơ bản là biểu đồ, nhằm nâng cao hiệu quả của
hoạt động đầu tư…” Đây có thể là định nghĩa đơn giản nhất để hình dung về Phân tích kĩ thuật, còn
bản chất của Phân tích kĩ thuật sẽ được bộc lộ dần qua các phần tiếp theo.

LÍ THUYẾT DOW
Lịch sử của Phân tích kỹ thuật bắt nguồn từ cách đây hơn 100 năm, từ một người tên là Charles
H. Dow với lí thuyết Dow nổi tiếng mang tên ông. Ông là người đã sáng lập lên tạp chí phố Wall (The
Wall Street Journal). Sau nhiều năm nghiên cứu, năm 1884, ông đưa ra chỉ số bình quân của giá đóng
cửa của 11 cổ phiếu quan trọng nhất thị trường Mĩ thời gian đó. Đến nay, thị trường chứng khoán với

104
sự phát triển của nó đã có hàng loạt các chỉ số tồn tại để dùng vào việc đánh giá sự phát triển của thị
trường như: DowJone, S&P 500, NasDad,…

Phát kiến lớn nhất nằm trong Lí thuyết Dow đó giá khái niệm về xu thế giá (trend). Theo đó, giá
chứng khoán luôn vận động theo xu thế, có 3 xu thế chính đó là: xu thế giá lên(Bull Market), xu thế
giá xuống (Bear Market) và xu thế đi ngang (SideWay). Phân theo cấp độ thì có xu thế cấp 1, xu thế
cấp 2 và xu thế cấp 3. Xu thế cấp 1 là xu thế lớn, kéo dài trong một khoảng thời gian dài có thể là trong
một vài năm. Xu thế cấp 2 là những đợt sóng điều chỉnh làm gián đoạn xu thế cấp 1, ví dụ như trong
thị trường giá lên, một sóng cấp 2 có thể xen vào là một đợt điều chỉnh giảm giá, kéo dài trong khoảng
vài tháng. Xu thế cấp 3 là những biến động nhỏ, kéo dài trong thời gian ngắn, khoảng 1 tuần. Các xu
thế cấp 3 thường không có vai trò quan trọng trong đánh giá thị trường vì chúng có thể bị chi phối bởi
làn sóng đầu cơ.

Trong mỗi thị trường giá lên hay giá xuống, chúng cũng được chia thành các giai đoạn vận động
rõ ràng. Thị trường giá lên bắt đầu với giai đoạn “tích lũy”, khi mà cổ phiếu đang được chào bán rất
nhiều với nỗi buồn và sự thất vọng của nhà đầu tư với những cổ phiếu họ đang nắm giữ, tuy nhiên đã
có những dấu hiệu tích cực cho một sự tăng trưởng mới. Tiếp theo đó, khi thị trường bắt đầu vào giai
đoạn “sôi sục”, xác định vững chắc một xu thế giá lên cũng là thời điểm mang lại nhiều lợi nhuận nhất.
Thị trường giá lên sẽ kết thúc vào giai đoạn thứ 3, giai đoạn bong bóng về giá, giá đã tăng quá cao để
có thể tăng được tiếp, bắt đầu xuất hiện nạn đầu cơ tràn lan đẩy giá lên cao ngoài sức tưởng tượng.
Khi kết thúc thị trường giá lên cũng là thời điểm bắt đầu cho một thị trường giá xuống, đó là giai đoạn
“phân phối” của thị trường giá xuống, đã có hiện tượng vỡ bong bóng về giá, hiện tượng giảm giá bắt
đầu xuất hiện. Giai đoạn tiếp theo được gọi là thời kì “hỗn loạn”, số lượng người mua bắt đầu giảm
dần còn số lượng người bán bắt đầu tăng đột biến, hàng loạt các mã đều giảm điểm. Thị trường giá
xuống kết thúc trong sự tuyệt vọng của các nhà đầu tư, đây là giai đoạn mà người ta cố nắm lấy các cổ
phiếu tốt nhất, tránh xa các cổ phiếu penny và những đợt tăng giá nhỏ đã bắt đầu xuất hiện.

Ngoài phát hiện về xu thế giá của thị trường, lí thuyết Dow cũng xác nhận những nguyên tắc đầu
tiên về phân tích kĩ thuật. Lí thuyết Dow không quan tâm đến những dao động giá trong ngày giao
dịch mà chỉ quan tâm đến giá đóng cửa và xác nhận chỉ lấy giá đóng cửa để nghiên cứu xu thế giá.
Theo lí thuyết Dow, một xu thế giá được cho là sẽ tiếp tục cho tới khi xuất hiện một dấu hiệu thực sự
của sự đảo chiều.

105
 ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
Đối tượng nghiên cứu chính của Phân tích kĩ thuật là biểu đồ về giá và khối lượng giao dịch. Có
3 loại biểu đồ được sử dụng phổ biến đó là: biểu đồ dạng đường (Line chart), biểu đồ dạng then chắn
(Bar chart) và biểu đồ hình nến (Candlestick chart).

Hiện nay, loại biểu đồ dạng đường ít được sử dụng để phân tích trên các TTCK hiện đại vì các
TTCK hiện đại ngày nay thường diễn biến khá phức tạp, mức độ dao động trong thời gian ngắn với độ
lệch khá cao, nếu dùng loại biểu đồ này để phân tích thì thường mang lại hiệu quả thấp trong phân
tích.

Biểu đồ dạng then chắn thường được áp dụng để phân tích trên các thị trường chứng khoán hiện
đại khớp lệnh theo hình thức khớp lệnh liên tục mà độ dao động của giá chứng khoán trong một phiên
giao dịch là tương đối lớn.

Hai kí tự được sử dụng trong biểu đồ dạng then chắn:

Cuối cùng, biểu đồ hình nến là một phát minh của người
Nhật Bản dựa trên sự cải tiến chính biểu đồ dạng then chắn.Giờ
đây, nó đang dần được phổ biến hầu hết trên các Thị trường
chứng khoán hiện đại trên toàn thế giới. Dạng biểu đồ này phản
ánh rõ nét nhất về sự biến động của giá chứng khoán trên thị
trường chứng khoán khớp lệnh theo hình thức khớp lệnh định
kỳ.

NHỮNG GIẢ ĐỊNH CƠ SỞ

Có 3 giả định làm cơ sở cho việc tiếp cận Phân tích kĩ thuật:

-! Biến động thị trường phản ánh tất cả.

106
 -! Giá vận động theo xu thế.
-! Lịch sử sẽ tự lặp lại.
!! Biến động thị trường phản ánh tất cả

Các nhà Phân tích kỹ thuật cho rằng bất cứ yếu tố nào có khả năng ảnh hưởng đến giá như tâm
lý, chính trị hay các yếu tố tài chính của doanh nghiệp, tổ chức đều được phản ánh rõ trong giá thị
trường. Do đó có người cho rằng việc nghiên cứu biến động của giá là tất cả những gì ta cần và thực
sự không thể phản đối lại ý kiến này.

!! Giá vận động theo xu thế

Như phần trên chúng ta đã đề cập nhiều đến khái niệm xu thế, đây là khái niệm vô cùng quan
trọng trong Phân tích kỹ thuật. Mục đích của việc xác lập đồ thị mô tả những biến động giá trên thị
trường là nhằm xác định được sớm những xu thế giá, từ đó sẽ tham gia giao dịch trên cơ sở những xu
thế này. Trên thực tế những kĩ thuật ở đây đều mang tính lặp lại những xu thế giá có từ trước tức là
mục đích của Phân tích kỹ thuật là nhằm xác định sự lặp lại của những dạng biến động của giá đã xuất
hiện trong quá khứ để có thể tận dụng kinh nghiệm và đưa ra những quyết định phù hợp.

!! Lịch sử sẽ tự lặp lại:

Phần lớn nội dung của Phân tích kỹ thuật và việc nghiên cứu biến động thị trường đều phải nhằm
vào nghiên cứu tâm lý con người. Chẳng hạn như những mô hình giá, những mô hình này đã được xác
định và chứng minh từ hơn 100 năm nay, chúng giống như những bức tranh về đồ thị biến động giá.
Những bức tranh này chỉ ra tâm lý của thị trường đang là lên giá hay xuống giá. Việc áp dụng những
mô hình này đã phát huy hiệu quả trong quá khứ và được giả định rằng sẽ vẫn tiếp tục có hiệu quả
trong tương lai bởi chúng dựa trên phân tích nghiên cứu tâm lý con người mà tâm lý con người thì
không thay đổi. Như thế giả định này có thể được phát biểu là: “Chìa khóa để nắm bắt tương lai nằm
trong việc nghiên cứu quá khứ” hay “tương lai chỉ là sự lặp lại của quá khứ”.

107
 CÁC MẪU HÌNH CƠ BẢN TRONG PHÂN TÍCH KỸ THUẬT

Mức hỗ trợ (Support)

Support là mức giá mà tại đó người ta cho rằng nhu cầu đủ nhiều để mức giá không giảm mạnh.
Khi giá giảm đến mức support hoặc rẻ hơn nữa thì người mua sẽ có khuynh hướng mua tiếp và ngược
lại người bán sẽ không bán. Trước khi giá giảm tới mức support, hiện tượng cầu vượt quá cung xuất
hiện và hiện tượngnày sẽ ngăn giá giảm xuống dưới mức support.

Có nhiều mức support khác nhau. Việc các support giảm, báo hiệu cung vượt quá cầu. Khi đ ó
người ta có xu hướng bán nhiều hơn mua. Mức support bị phá vỡ và mức support mới thấp hơn dự
báo người bán đang mất hy vọng và họ sẵn sàng bán với giá thấp. Thêm vào đó, người mua sẽ không
mua cho đến khi giá giảm dưới support hoặc giảm so với mức trước đó.
Khi mức support bị phá vỡ, một mức support khác thấp hơn sẽ được thiết lập. Mức support
thường thấp hơn mức giá hiện tại nhưng giá giảm đến mức support sẽ chững lại, nếu cầu đủ mạng sẽ
làm giá tăng trở lại. Còn nếu mức support bị phá vỡ thì giá sẽ giảm nhanh cho đến mức support tiếp
theo. NĐT nên theo dõi giá, thị trường chung, thông tin liên quan để xác định xu hướng giá tiếp tục
giảm hay bật tăng trở lại. Kỹ năng phân tích không phải là ngành nghiên cứu chính xác và đôi khi rất
khó xác định mức support chính xác. Hơn nữa, sự chuyển dịch giá có thể đột biến và tụt xuống dưới
mức support 1 cách đột ngột. Đôi khi không hợp lý khi cho rằng mức support bị phá vỡ nếu giá giảm
gần 1/8 so với mức support. Vì lý do này nhiều nhà giao dịch và đầu tư đã tạo ra vùng support.

Mức kháng cự (Resistance)

108
 Resistance là mức giá mà tại đó người ta cho rằng việc bán ra đủ nhiều để giữ giá không tăng
mạnh. Khi giá tăng đến mức resistance thì người bán có khuynh hướng tiếp tục bán và người mua
thường dừng lại. Trước khi giá chạm tới mức resistance thì cung sẽ vượt quá cầu, ngăn giá tăng trên
mức resistance.

Có nhiều mức resistance khác nhau. Việc một mức resistance bị phá vỡ dự báo cầu vượt quá
cung. Khi đó người ta mua nhiều hơn bán. Mức resistance bị phá vỡ và mức resistance mới cao hơn
cho thấy người mua sẵn sàng mua ngay cả với giá cao. Hơn nữa, người bán sẽ không bán cho đến khi
giá tăng trên mức resistance hoặc tăng hơn trước đó.
Khi mức resistance bị phá vỡ thì 1 mức resistance mới cao hơn sẽ được thiết lập.

Support = Resistance

Một điều cơ bản của kỹ năng phân tích là mức support có thể chuyển thành mức resistance. Khi
giá giảm dưới mức support thì mức support ấy có thể trở thành mức resistance. Mức support bị phá vỡ
báo hiệu cung vượt qua cầu. Do đó, nếu giá quay trở lại mức này thì cung có thể sẽ tăng.
Ngược lại, mức resistance cũng có thể sẽ chuyển thành mức support. Khi giá vượt qua mức
resistance, có thể sẽ xuất hiện sự thay đổi của cung và cầu. Việc mức resistance bị phá vỡ chứng tỏ
cầu đã vượt quá cung. Nếu giá quay trở lại mức này, có thể cầu sẽ tăng và mức support có thể được
xác định.

109
 Trong biểu đồ trên, giá vàng đã chính thức vượt qua mức kháng cự là 1165.75 vào ngày 29/4/2010
và mức giá này đã trở thành mức hỗ trợ trong khoảng thời gian sau đó.

Đường xu hướng

Nối các mức giá cao nhất hoặc thấp nhất của chứng khoán trong một thời gian nhất định ta được
đường xu thế. Đường xu hướng đi lên được vẽ chạy dọc theo các đáy của các mức sàn còn đường xu
hướng xuống được vẽ chạy dọc theo những đỉnh của khu vực mức trần.
Khi giá chứng khoán vượt ra ngoài đường xu hướng, điểm mà tại đó, xu hướng cũ bị phá vỡ, xu
hướng mới được hình thành gọi là điểm Breakout.

Kênh xu hướng

110
 Vẽ một đường nối các mức giá cao nhất và một đường nối các mức giá thấp nhất của chứng
khoán trong một khoảng thời gian nhất định ta được một kênh xu hướng.
Kênh xu hướng cho biết xu hướng dài hạn của chứng khoán. Khi giá chạm vào đường kênh dưới
đáy thì có thể đó là khu vực thích hợp để mua. Ngược lại, khi giá chạm vào đường kênh phía trên thì
có vẻ đó là khu vực thích hợp để cân nhắc bán.

LÝ THUYẾT SÓNG ELLIOTT

Nguyên lý sóng Elliott là một hình thức của phân tích kỹ thuật mà một số thương nhân sử dụng
để phân tích chu kỳ thị trường tài chính và dự báo xu hướng thị trường bằng cách xác định cực trong
tâm lý nhà đầu tư, mức cao và thấp trong giá, và các yếu tố tập thể.
Ralph Nelson Elliott (1871-1948), một kế toán chuyên nghiệp, phát hiện ra các nguyên tắc xã
hội cơ bản và phát triển các công cụ phân tích trong những năm 1930. Ông đề xuất rằng giá cả thị
trường diễn ra trong mô hình cụ thể, mà ngày hôm nay học viên gọi sóng Elliott, hoặc chỉ đơn giản là
sóng. Elliott xuất bản lý thuyết của ông về hành vi thị trường trong cuốn sách "Nguyên tắc sóng" vào
năm 1938, tổng kết nó trong một loạt các bài viết trong tạp chí "Tài chính Thế giới" năm 1939, và
được bảo hiểm toàn diện nhất trong tác phẩm lớn cuối cùng của mình, "Luật của Thiên nhiên: Bí mật
của vũ trụ" vào năm 1946. Giá trị thực nghiệm của các Nguyên tắc sóng Elliott vẫn là đề tài tranh luận.

Mô hình sóng 5-3:

R. Elliott đã chỉ ra rằng thị trường có xu hướng di chuyển trong cái mà ông gọi là mô hình sóng
5-3.
-! Mô hình 5 sóng đầu được gọi là sóng xung lực.
-! Mô hình 3 sóng sau được gọi là sóng điều chỉnh.

111
!! Mô hình 5 sóng đầu:

Trong mô hình này, sóng 1, 3, 5 có tính vận động, có nghĩa chúng di chuyển cùng với toàn bộ
sóng, trong khi đó sóng 2, 4 có tính điều chỉnh.

-! Sóng thứ nhất

Thị trường chứng khoán tăng điểm trong khoảng thời gian đầu, do tâm lý của số lượng nhà đầu
tư cho rằng giá cổ phiếu đã rẻ và là lúc thích hợp để mua vào. Điều này làm cho giá tăng.
-! Sóng thứ hai
Tại thời điểm này, 1 phần các nhà đầu tư mua vào tin rằng cổ phiếu đã tăng vượt mức giá trị
của nó và quyết định chốt lời, điều này khiến các cổ phiếu giảm điểm. Tuy nhiên, nó sẽ không
giảm xuống dưới mức trước đó do nhiều nhà đầu tư còn đang do dự chờ đợi một mức điểm tốt
hơn.
-! Sóng thứ ba
Đây thường là sóng dài nhất và mạnh nhất. Cổ phiếu đã bắt gặp sự chú ý của đông đảo nhà đầu
tư. Ngày càng nhiều người tìm hiểu và muốn mua nó. Điều này làm giá cổ phiếu cao hơn. Làn
sóng này thường mạnh và vượt cao hơn điểm cuối của sóng thứ nhất.
-! Sóng thứ tư
Nhà đầu tư chốt lời bởi vì cổ phiếu được cân nhắc là đã cao trở lại. Sóng này có xu hướng yếu
bởi vì nhiều người vẫn kỳ vọng giá cổ phiểu còn tiếp tục tăng và chờ đợi để có điểm chốt lời
tốt hơn.
-! Sóng thứ năm
Đây là điểm mà hầu hết mọi người đều kiếm được lợi nhuận từ cổ phiếu này khiến nó trở thành
cổ phiếu hấp dẫn. Các nhà đầu tư bắt đầu ồ ạt mua theo tâm lý đám đông, không để ý đến
những khuyến cáo của các chuyên gia phân tích. Điều này làm cổ phiếu vượt quá giá trị thực
của nó.
-! Sóng xung lực mở rộng

112
 Một điều mà bạn cần phải biết về lý thuyết sóng Elliott là một trong 3 sóng xung lực sẽ luôn
luôn được mở rộng. Đơn giản là sẽ luôn có một sóng dài hơn hai sóng còn lại. Theo Elliott,
thường sóng thứ năm sẽ được mở rộng. Tuy nhiên, theo thời gian nó đã thay đổi và rất nhiều
người bắt đầu cho là sống thứ 3 là một sóng mở rộng.

!! Sóng điều chỉnh ABC:

Sau 5 mô hình song tăng, thị trường sau đó được điều chỉnh và đổi chiều bởi 3 sóng ngược xu
hướng. Chữ được sử dụng thay cho số để phân biệt giữa sóng xung lực và sóng điều chỉnh.

-! Sóng A

Đây là điểm mà các nhà đầu tư thấy cổ phiếu được giá bắt đầu bán ra kiếm lời, thị trường bắt
đầu có dấu hiệu đảo chiều đi xuống sau một đợt tăng giá mạnh.

-! Sóng B

Đây là điểm mà các nhà đầu tư dự đoán rằng, sóng A chỉ là sóng điều chỉnh nhỏ, xu thế tăng
giá vẫn sẽ tiếp tục. Nhờ vào cơ hội giá chứng khoán giảm, các nhà đầu tư tiếp tục mua vào, thị
trường có điều chỉnh tăng.

-! Sóng C

Thị trường đã đạt đến mức kháng cự, không thể tăng tiếp tục được nữa. Các nhà đầu tư đua
nhau bán ra cổ phiếu để chốt lời, áp lực giảm giá tăng cao. Thị trường rơi vào tình trạng thoái
trào, nhà đầu tư bán tháo cổ phiếu. Giá cổ phiếu giảm mạnh.

Sóng trong sóng:

Trong mô hình sóng Elliott, bản thân mỗi sóng lại được tạo ra bởi các sóng phụ.

113
 Trong hình vẽ trên, sóng 1,3 và 5 được tạo bởi mô hình 5 sóng xung lực trong khi sóng 2 và 4
được tạo bởi mô hình 3 sóng điều chỉnh. Hãy nhớ là mỗi sóng đều bao gồm các mô hình sóng nhỏ hơn.
Các mô hình này lập lại chính nó. Mãi mãi…

Bây giờ ta sẽ xem một hình sóng Elliott thực để rõ ràng hơn:

Nguyên tắc chính của sóng Elliott:

-! Nguyên tắc số 1: Sóng thứ 3 không bao giờ là sóng xung lực ngắn nhất.
-! Nguyên tắc số 2: Sóng thứ 2 không bao giờ xa hơn điểm đầu của sóng thứ 1.

114
 -! Nguyên tắc số 3: Sóng thứ 4 không bao giờ đi vào biên độ giá của sóng thứ 1.

MỘT SỐ CHỈ BÁO

Trong khi các biểu đồ và mẫu hình giúp các nhà phân tích kỹ thuật xác định xu hướng thị trường
thì các chỉ số (chỉ báo) sẽ giúp họ đánh giá sức mạnh và tính bền vững của 1 xu hướng. Dưới đây là
hệ thống các nhóm chỉ số cơ bản và 5 chỉ số được các nhà phân tích kỹ thuật sử dụng nhiều nhất.

115
 Hệ thống chỉ báo cơ bản trong phân tích kỹ thuật
&! Chỉ báo về xu hướng (Trend Indicators) được dùng để xác định hướng đi và xu thế giá
tương lai.
'! Simple Moving Averages– SMA
'! Exponential Moving Averages– EMA
'! Moving Average Convergence and Divergence – MACD
'! Parabolic Stop And Reverse – Parabolic SAR
&! Chỉ báo về dao động (Volatility Indicators) được dùng để xét đoán sức mạnh của xu
thế và các điểm phá vỡ (breakout).
'! Bollinger Bands
'! Commodity Channel Index – CCI
'! Average True Range – ATR
&! Chỉ báo xung lượng (Momentum Indicators) được dùng để xác định tốc độ thay đổi
của giá.
'! Relative Strength Index – RSI
'! Stochastic

SMA

Đường trung bình động giản đơn – Simple Moving Averages (SMA). Trung bình đơn tại một
phiên là lấy giá trị trung bình của phiên đó và các phiên trước.

!! Gọi:

-! SMAt là giá trị trung bình động tại phiên t.

-! Pt là giá của Cổ phiếu tại phiên t.
-! n là số phiên tính trung bình động

Giá trị của trung bình đơn tại phiên t là:

≤≥$¥$≤≥$–$!$¥$≤≥$–$($¥$…$¥$≤≥$–$∑$¥$!
$SMAt$ =
∑

116
 Như vậy đường SMA chính là đường nối SMA các ngày với nhau, nó sẽ mềm mại hơn so với
đường giá ban đầu, loại bỏ được các biến động mạnh của giá chứng khoán hàng ngày và phản ánh
được xu hướng giá dài hạn.

!! Cách sử dụng:

Thường hiệu quả khi sử dụng với thị trường đi ngang, ít biến động nhiều do thể hiện kém những
biến động tức thời vừa xảy ra.

Thông thường, các nhà phân tích kỹ thuật kết hợp 2 đường SMA ngắn hạn và SMA dài hạn với
nhau. Một đường SMA có khung thời gian ngắn hơn, ví dụ như SMA (20) sẽ phản ánh biến động giá
chứng khoán nhiều hơn so với 1 đường SMA có khung thời gian dài hơn, ví dụ SMA (100).

Nếu đường SMA ngắn hạn cắt lên trên đường SMA dài hạn nghĩa là chứng khoán đang có chiều
hướng đi lên. Ngược lại nếu đường SMA ngắn hạn cắt xuống dưới đường SMA dài hạn nghĩa là chứng
khoán đang có chiều hướng đi xuống. Nếu 2 đường cách xa nhau quá thì chứng khoán có thể đảo chiều.

Ở biểu đồ trên, đường SMA (20) (đường màu đỏ) phản ánh biến động giá chứng khoán nhiều
hơn so với đường SMA (100) (đường màu xanh)…

EMA

Đường trung bình hàm mũ – Exponential Moving Averages (EMA).

-! EMAt là giá trị trung bình động hàm mũ tại phiên t

-! Gọi Pt là giá Cổ phiếu tại phiên t

-! N là số phiên tính trung bình động

117
 Giá trị của trung bình hàm mũ tại phiên t là:

EMA£ $ = $ ∏£ $–$âπÄ£∫! . M $ + $ EMA≥$–$!

(
Trong đó: M (Multiplier) =
!¥ª

Khai triển tiếp, ta được:

EMAt =(Pt-EMAt-2).(1 − M)! .M+EMAt-1

=(Pt-EMAt-3).(1 − M)( .M+EMAt-1

= ……

Dễ dàng nhận thấy EMA giảm độ trễ cải tiến SMA bằng cách áp dụng “mức ảnh hưởng”

(weight) khác nhau của giá và EMA các ngày trước đó, với mức ảnh hưởng thay đổi theo

cấp số mũ của số (1-multiplier).

!! Cách sử dụng:

Thường hiệu quả khi sử dụng với thị trường biến động mạnh.

Tương tự SMA, ta sẽ kết hợp 2 đường EMA ngắn hạn và dài hạn với nhau. Nếu đường EMA
ngắn hạn cắt lên trên đường EMA dài hạn nghĩa là chứng khoán đang có chiều hướng đi lên.Ngược lại
nếu đường SMA ngắn hạn cắt xuống dưới đường SMA dài hạn nghĩa là chứng khoán đang có chiều
hướng đi xuống.

Bollinger Band

118
 Dải biên độ biến động giá Bollinger – Bollinger Band được xây dựng bằng cách đặt thêm 2 độ
lệch chuẩn phía trên và phía dưới đường SMA (20) tạo thành 1 dải bao phủ xung quanh đường SMA
(20). Độ lệch chuẩn này được xác định dựa trên mức biến động của giá chứng khoán. Khi giá chứng
khoán biến động mạnh, dải Bollinger sẽ phình to hơn và ngược lại khi giá chứng khoán biến động ít
hơn, dải Bollinger sẽ dần thu hẹp lại.

!! Cách sử dụng:

Cách đơn giản nhất để phát hiện các biến động mạnh của giá cổ phiếu là quan sát dải Bollinger.
Nếu 2 đường biên của dải Bollinger xa nhau bất thường nghĩa là xu hướng hiện tại sắp kết thúc. Nếu
2 đường biên thu hẹp lại nghĩa là xu hướng mới đang được hình thành.

Ngoài việc xác định quan hệ giữa các mức giá và độ bất ổn định, dải Bollinger có thể kết hợp
với biến động giá và các công cụ khác để đưa ra tín hiệu và dự báo các biến động quan trọng.

Đường giá xuống dải Bollinger dưới: Tín hiệu mua được hình thành khi đường giá xuống và
chạm dải Bollinger dưới thì khả năng bật lên lại của đường giá sẽ có thể xuất hiện.

Đường giá lên dải Bollinger trên: Tín hiệu bán được hình thành khi đường giá lên và chạm dải
Bollinger trên thì khả năng bật xuống lại của đường giá sẽ có thể xuất hiện.

Double tín hiệu mua: Một tín hiệu Double Bottom Buy được tạo thành khi giá vượt qua đường
bollinger dưới và nằm bên trên đường bollinger dưới sau khi tạo tiếp mức giá thấp tiếp theo. Mức giá
thấp có thể cao hơn hoặc thấp hơn so với mức giá thấp trước đó. Điều quan trọng là mức thấp thứ hai

119
phải nằm trên đường bollinger dưới. Giá chuyển sang xu hướng lên được xác định khi giá di chuyển
lên trên đường bollinger giữa.

Double tín hiệu bán: Một tín hiệu Double Top Sell được tạo thành khi giá vượt qua đường
bollinger trên và đỉnh của đợt tăng giá kế tiếp không vượt qua được đường bollinger trên. Giá chuyển
sang xu hướng xuống được xác định khi giá di chuyển xuống bên dưới đường bollinger giữa.

Như trong biểu đồ trên, giá cổ phiếu tăng trong khi chỉ số MFI giảm chứng tỏ cổ phiếu đang mất
dần sự quan tâm của thị trường. Cổ phiếu sẽ khó để tăng thêm. Lẽ dĩ nhiên cổ phiếu này sau đó đã
giảm mạnh.

MACD

Đường trung bình trượt hội tụ và phân kỳ – Moving Average Convergence and Divergence
(MACD) được xây dựng dựa trên mối quan hệ giữa 3 đường trung bình trượt giá:

-! Đường MACD (26, 12) là EMA (26) – EMA (12)

-! Đường tín hiệu EMA (9) là một đường EMA của các mức MACD chứ không phải của các
mức giá.
-! Đường biểu đồ MACD là MACD (26, 12) – EMA (9) của các mức MACD

120
!! Cách sử dụng:

Có 3 cách chính để sử dụng MACD:

-! Sự giao cắt của đường trung bình giá

-! Biểu đồ MACD
-! Sự phân kỳ của MACD
-! Sự giao cắt của đường trung bình giá

Phương pháp sử dụng đầu tiên này là sự nghiên cứu hiện tượng giao cắt của các đường trung
bình giá EMA.

-! Khi đường trung bình ngắn hạn EMA (12) cắt và nằm trên đường trung bình dài hạn EMA
(26), điều này tương đương với đường MACD cắt và nằm trên đường zero.
-! Khi đường trung bình ngắn hạn EMA (12) cắt và nằm phía dưới đường trung bình dài hạn
EMA (26), điều này tương đương với MACD cắt và nằm phía dưới đường zero.

121
 •! Tín
hiệu
mua: Tín hiệu mua xuất hiện khi đường MACD cắt và nằm phía trên đường zero.
•! Tín hiệu bán: Khi MACD cắt và nằm phía dưới đường zero thì tín hiệu bán xuất hiện

Những tín hiệu cảnh báo này thường xuất hiện rất trễ. Nếu sử dụng sự giao cắt của đường tín
hiệu và đường MACD thì tín hiệu mua bán sẽ xuất hiện sớm và nhanh hơn.

•! Tín hiệu mua: Xuất hiện khi đường MACD cắt và nằm phía trên đường tín hiệu của MACD.
•! Tín hiệu bán: Xuất hiện khi đường MACD cắt và nằm phía dưới đường tín hiệu của MACD.
-! Biểu đồ MACD

Biểu đồ MACD là 1 dạng khá đơn giản, nó nói lên sự khác biệt giữa đường MACD và đường
tín hiệu của MACD

Có 2 điều quan trọng nằm trong biểu đồ MACD:

•! Hội tụ: Biểu đồ MACD co rút lại, điều này mang ý nghĩa là có sự thay đổi hướng đi của
đường giá đang chậm lại. Đường MACD có khuynh hướng tiến gần với đường tín hiệu của
MACD.
•! Phân kỳ: Biểu đồ MACD giãn ra hoặc là tăng độ cao (không kể chiều âm hay dương), điều
này mang ý nghĩa làm cho hướng đi của xu hướng giá tăng lên nhanh và chắc chắn.

122
-! Sự phân kỳ của MACD

Khi đường giá di chuyển theo xu hướng giá một cách mạnh mẽ thì biểu đồ MACD sẽ tăng độ
cao. Khi biểu đồ MACD không tăng độ cao nữa hoặc nó bắt đầu co rút lại thì thị trường lúc đó có
khuynh hướng suy giảm nhẹ và cảnh báo có nhiều khả năng đường giá sẽ có đảo chiều trong thời gian
sắp tới.

•! Tín hiệu mua: Khi biểu đồ MACD nằm dưới đường zero và bắt đầu hội tụ về hướng
đường zero.
•! Tín hiệu bán: Khi biểu đồ MACD nằm trên đường zero và bắt đầu hội tụ về hướng
đường zero.

123
 RSI

Chỉ số sức mạnh tương đối - Relative Strength Indicator – RSI được xây dựng để đo lường độ
mạnh hoặc yếu tương đối của cổ phiếu khi nó tự so sánh với chính nó trong một khoảng thời gian nhất
định (thường dùng là 14 ngày).

!! Cách sử dụng:

Chỉ số này được thể hiện bằng 1 đường dịch chuyển lên xuống trong biên độ từ 0 đến 100. Đường
50 ở giữa là 1 dấu hiệu nhận biết chứng khoán sắp tăng giá hay giảm giá. Nếu đường RSI tăng vượt
qua đường này, đó là dấu hiệu giá của loại chứng khoán đó có kỳ vọng tăng giá. Ngược lại, nếu đường
RSI giảm xuống dưới đường này, đó là dấu hiệu giá của loại chứng khoán đó có kỳ vọng giảm giá.

Ở đây ta nhấn mạnh là kỳ vọng vì biểu đồ thể hiện quá khứ của cổ phiếu. Khi xác lập xu thế mới
sẽ làm cho các nhà đầu tư tin tưởng tăng (hoặc giảm).

-! Đường 70 phía trên được coi là ngưỡng lỗ mua (overbought) nghĩa là đã mua lỗ quá nhiều
so với mức cân bằng của thị trường. Khi đó, nhà đầu tư sẽ bán bớt ra để trở về mức cân
bằng làm cho giá giảm xuống). Thường khi đường RSI rớt xuống dưới ngưỡng 70, đó là
dấu hiệu giá chứng khoán đó sắp giảm.

124
 -! Đường 30 ở dưới được coi là ngưỡng lỗ bán (oversold) nghĩa là lượng bán ra quá nhiều làm
giá giảm xuống thấp hơn so với giá cân bằng. Nhà đàu tư sẽ mua thêm để đẩy giá lên).
Thường khi đường RSI từ dưới lên và vượt ngưỡng 30, đó là dấu hiệu giá chứng khoán đó
sắp tăng.
!! Nguyên tắc giao dịch:

Mua khi đường RSI cắt xuống dưới 30, hình thành đáy và sau đó quay lên cắt qua 30. Ngược lại,
bán khi đường RSI cắt lên trên 70, tạo thành đỉnh và sau đó quay xuống cắt qua 70.

125
 PHẦN MỀM METASTOCK
Metastock là một phần mềm phân tích chứng khoán (phân tích kỹ thuật) rất phổ biển trên thế
giới. Hiện nay và sắp tới, những người theo trường phái Phân tích kỹ thuật ở Việt Nam sẽ dùng nó là
công cụ chủ đạo trong hoạt động phân tích của mình. Metastock phù hợp với mọi trình độ phân tích
kỹ thuật và rất dể sử dụng, tất cả mọi người đều có thể dể dàng sử dụng phần mềm này.

!! Những tiện ích của Metastock:

- Cung cấp các biểu đồ, chỉ số Phân tích kỹ thuật (tương tự như biểu đồ của các công ty chứng
khoán, nhưng thay vì người ta vẽ dùm, ta có thể tự làm được).

- Có thể vẽ thêm một số đường ko thể thiếu của Phân tích kỹ thuật như: Xu hướng, kháng cự,
hỗ trợ, kênh, Fibonanci,... có thể tạo ra các kiểu mẫu hình phân tích của mỗi người (điều này chưa thể
làm đầy đủ ở các chart của các công ty chứng khoán).

- Metastock cho phép người dùng kết nối dữ liệu Online (tức là bảng giá giao dịch thay đổi thì
hình vẽ chart trên máy của ta cũng thay đổi cập nhật theo chế độ giờ thực – Real Time). Cho phép ta
thực hiện mua và bán chứng khoán tự động.

!! Những chức năng cơ bản của Metastock:

- Vẽ biểu đồ và các chỉ số.

- Chức năng Explorer (tìm kiếm giùm bạn những cổ phiếu có tín hiệu mua và bán).

126
 - Chức năng Test System (kiểm tra tính hợp lý của hệ thống, công thức, tín hiệu mua và bán của
cổ phiếu).

- Chức năng Indicator (tạo công thức kinh doanh của riêng mỗi người).

- Chức năng Expert (đưa ra lời khuyên nên mua hay bán cổ phiếu giùm bạn).

127
 MẨU CHUYỆN 3: NHÀ ĐẦU CƠ VĨ ĐẠI GEORGE
SOROS

“Robin Hood tài chính”

George Soros là nhà tỷ phú nổi tiếng thế giới, nổi tiếng với các thương vụ kiếm bạc tỷ qua các
vụ đầu cơ nghẹt thở. Ông được mệnh danh là nhà đầu cơ tiền mặt “vĩ đại” nhất thế kỷ XX. Câu chuyện
về cuộc đời của Soros chia làm hai phần rõ rệt: một là “máy làm tiền” và hai là nhà hoạt động từ thiện
tích cực. Tuy nhiên, người ta thường quan tâm đến tiền của Soros hơn là những mục tiêu lý tưởng mà
ông theo đuổi. Phương châm kinh doanh của Soros khá đặc biệt: Trong kinh doanh, việc bạn đúng hay
sai không quan trọng, cái quan trọng là nếu bạn đúng bạn sẽ có được bao nhiêu tiền, và nếu bạn sai
bạn sẽ mất bao nhiêu tiền.

George Soros là ai ?

Geogre Soros được sinh ra ở Budapest năm 1930.Ônglà con trai của một luật sư người Do Thái,
tuổi thơ của nhà tỷ phú gắn liền với những ngày kinh hoàng khi phát xít Đức tàn sát người Do Thái
trong cuộc chiến tranh thế giới thứ II. Năm 1947, cậu bé Soros sang London một mình. Tại đây, Soros
tốt nghiệp trường Kinh doanh London vào 1952. Năm 1956, ông sang Mỹ đoàn tụ với bố mẹ và các
anh chị em, đồng thời nhập quốc tịch Mỹ. Đây cũng là nơi ông bắt đầu khởi nghiệp với số tiền 5.000
USD ít ỏi.

Khoảng 13 năm sau, ông thành lập quỹ Soros. Mặc dù, thập niên 1970 là những năm nghèo túng
của thị trường chứng khoán Hoa Kỳ nhưng quỹ của Soros lại ăn nên làm ra. Với tư cách là người quản
lý quỹ, Soros tập trung tìm kiếm các lĩnh vực bị đánh giá thấp hơn giá trị thực ở Hoa Kỳ và các nước
khác. Ông mua các cổ phiếu giá thấp không được ưa thích và bán lại các cổ phiếu giá cao được ưa
thích.

Có lần, ông dự đoán cầu về dầu sẽ vượt xa cung về dầu nên đã mua cổ phiếu của các công ty
hoạt động trong ngành dịch vụ dầu mỏ và khoan dầu trước cuộc khủng hoảng dầu đầu tiên năm 1973.

Hay vào đầu tháng 9 năm 1985, Soros tin rằng đồng đô la Mỹ đang được định giá quá cao so với
đồng Yên Nhật và đồng Mác Đức và chẳng bao lâu sau sẽ có sự điều chỉnh cho đúng với giá trị thực.
Ông quyết định mua các hợp đồng đầu cơ để kiếm lợi nhuận từ những thay đổi mà ông đoán trước là
sẽ xảy ra. Ông đã vay Đôla để mua Yên và Mác, đồng thời mua trái phiếu chính phủ của Nhật và Đức.
Tổng cộng ông đã cam kết mua các hợp đồng trị giá 800 triệu đô la, một cam kết có giá trị lớn hơn
toàn bộ số vốn của quỹ. Vào cuối tháng 9, chính phủ các nước phát triển tuyên bố Hiệp định Plaza,

128
trong đó họ hứa sẽ hợp tác hành động để làm tăng giá trị của các đồng tiền mạnh so với đồng đô la.
Chỉ trong vòng một tháng, do đồng đô la mất giá, Soros đã thu lợi nhuận $150 triệu.

Geogre Soros kiếm được hàng tỷ chỉ trong một đêm là do may mắn hay do ông ta có sự
hiểu biết uyên thâm về hệ thống tài chính quốc tế?

Tháng 9/1992, khi nước Anh rơi vào cuộc khủng hoảng kinh tế trầm trọng, ảnh hưởng dây chuyền Comment'[WU13]:'???

đến nền kinh tế một số nước và thế giới, hành động của Geogre Soros đã chứng tỏ ông là một nhà đầu
tư có sự hiểu biết sâu rộng về tài chính. Bằng khoản đầu tư trị giá 10 tỷ USD vào đồng bảng Anh
(GBP), Geogre Soros chính là người đã làm cho đồng Bảng phải rút khỏi hệ thống tỷ giá hối đoái châu
Âu (ERM). Cụ thể, ông đầu cơ xuống vào đồng Bảng và đầu cơ giá lên vào đồng Mác bằng cách vay
Bảng mua Mác, đồng thời còn đầu cơ vào các hợp đồng tương lai và hợp đồng quyền chọn. Khi Soros
và các nhà đầu tư khác thực hiện hợp đồng, họ bán đồng Bảng, do vậy tạo nên sức ép giá giảm với
đồng Bảng. Chỉ trong 1 tháng, quỹ Quantum thu lợi nhuận khoảng $1 tỷ từ các hợp đồng đầu cơ giá
xuống vào đồng Bảng và $1 tỷ nữa từ các hợp đồng đầu cơ giá lên vào các đồng tiền châu Âu khác.
Tạp chí Economist gọi Soros là “người phá sập Ngân hàng nước Anh”.

Từ đây, mọi hành động, cử chỉ, lời nói của Geogre Soros đều được hầu hết cư dân tài chính phố
Walls và thị trường tài chính London chú ý bởi họ cho rằng ông là nhân vật số 1 trong giới tài chính
của thế giới, là người có khả năng “một tay che cả bầu trời” khi ông có thể làm mất giá bất kỳ đồng
tiền nào hay gây ra khủng hoảng kinh tế chỉ với một vài nhận định về thị trường hay một hành động
đầu tư một loại chúng khoán hay đồng tiền nào. Cũng chính vì quan niệm này của mọi người mà ông
thường xuyên trở thành nhân vật bị cáo buộc là có liên quan hoặc là thủ phạm gây ra các cuộc khủng
hoảng hay bất ổn về kinh tế - tài chính đối với các quốc gia mà ông từng đi qua, đã từng đầu tư vào,
thậm chí nhiều quốc gia không cấp visa cho ông nhằm ngăn cản ông bước vào lãnh thổ nước họ để
tránh những bất lợi có thể xảy ra cho đất nước.

Nguyên tắc đầu tư của George Soros

Nguyên tắc của Soros tập trung vào sự khác biệt giữa hình ảnh và thực tại. Khác với Warren
Buffett, người theo đúng nguyên tắc của Graham trước đây 40 năm, tính toán – hay vẫn nói là ông tính
toán – trên cơ sở các giá trị ẩn tàng của các tài sản, còn Soros thì đúng hơn là một nhà buôn bằng trực
quan, linh cảm. Ông cho rằng việc đánh giá giá trị của cổ phiếu hay hàng hóa không quan trọng bằng
đánh giá các quan niệm về một tài sản và nhận ra được thời điểm mà các tài sản hay quan niệm đó thay
đổi. Ông cũng cho rằng thị trường giúp định hình giá trị và quan niệm. Soros đã tóm tắt lại tư tưởng
của mình vào 6 giai đoạn phát triển của một trang thái đầu tư:

Giai đoạn thứ nhất là một xu hướng chưa được nhận ra trên thị trường.

129
 Giai đoạn hai là khi xu hướng trở nên rõ nét hơn.

Giai đoạn ba là một phép thử thành công trên thị trường.

Giai đoạn tư là sự phân hóa ngày cành lớn giữa thực tại và quan niệm.

Cao trào là giai đoạn thứ năm, là thời cơ vàng để những nhà đầu cơ tấn công thị trường.

Giai đoạn cuối cùng được Soros gọi là “hình ảnh phản chiếu ngược gương” khi mà xu hướng thị
trường quay ngược trở lại và giá cả phục hồi.

George Soros là nhà đầu cơ ngắn hạn, hoạt động kinh doanh của ông mang tính trục lợi rất cao,
đầu tư những khoản tiền lớn nhưng mang nhiều tính đánh bạc trên cơ sở những biến động của thị
trường tài chính toàn cầu. Ông cho rằng các nhà đầu tư luôn chịu tác động lẫn nhau và có xu hướng
dịch chuyển theo số đông và ông cố gắng tìm để hiểu được số đông đó muốn gì, hướng đi ra sao để
đến một thời điểm mà ông cho là quyết định, ông sẽ tách khỏi xu hướng chung và đi con đường riêng
có lợi nhất cho mình. Cái khó của các nhà đầu tư là nhận định được chính xác và nhanh chóng thời
điểm quyết định đó sẽ đến vào lúc nào.

Chính những nguyên tắc trên đã giúp Soros vươn tới nhiều thành công, tuy nhiên cũng không ít
lần nếm trải thất bại cay đắng. Nhưng ông vẫn luôn được mọi người biết đến như một nhà đầu cơ tiền
tệ “vĩ đại” bậc nhất thế giới. Những quyết định của ông thường xuất phát từ những nhận định nhạy bén
về thị trường, từ những phán đoán dựa trên những nguyên tắc kinh doanh đã đặt ra và sự thực dụng
của một nhà kinh doanh lão luyện. Tuy nhiên đi kèm theo thành công của ông thường là những thất
bại đau đớn của nhiều người, của nhiều chính phủ trên thế giới bởi quyết định của ông có ảnh hưởng
rất lớn đến thị trường tài chính quốc tế.

George là một anh hùng hay tội đồ của thế giới?

Cho đến nay vẫn có hai trường phái trái ngược nhau khi nhận định về vấn đề này. Các nhà đầu
cơ, dân chúng nhìn ông với thái độ ngưỡng mộ, khâm phục và luôn dõi theo từng bước đi của ông trên
thị trường vì ông đã sửa chữa những sai lầm của chính phủ, ngân hàng trung ương và giúp đồng Euro
ra đời hoàn thiện và thành công hơn. Ngược lại, nhóm các ngân hàng trung ương và các chính phủ ở
các quốc gia cho rằng ông đáng bị “xử tử” vì đã làm mất lòng tin của nhân dân vào những chính sách
của chính phủ cũng như uy tín của một trong những đồng tiền có giá trị nhất trên thế giới.

Khi giảm dần vai trò quản lý quỹ của mình xuống, Soros chuyển sang viết báo, viết sách và làm
từ thiện. Ông đã xuất bản một số cuốn sách về tài chính và các vấn đề toàn cầu hóa khá nổi tiếng như
The Alchemy of Finance (1987), Soros on Soros (1995), George Soros on Globalization (2002)… Ông

130
cũng nhận được nhiều học vị danh dự từ nhiều trường đại học danh tiếng như Đại học Oxford, Yale,
Đại học kinh tế Budapest.

131
 CHƯƠNG 9: CHIẾN LƯỢC ĐẦU TƯ CHỨNG KHOÁN
“Don't put all your eggs in one basket.”

- English idiom

XÂY DỰNG DANH MỤC ĐẦU TƯ

Để xây dựng danh mục đầu tư, trước hết nhà đầu tư cần lựa chọn cho mình một danh mục cổ
phiếu quan tâm. Nếu không có sự xuất hiện của một cổ phiếu đặc biệt nào đó ngoài danh mục thì bạn
có thể chỉ cần quan tâm đến danh mục cổ phiếu mà bạn đã lựa chọn. Tất nhiên sau một khoảng thời
gian nhất định, bạn vẫn cần có những sự thay đổi phù hợp cho danh mục cổ phiếu của mình.

Có nhiều cách mà nhà đầu tư sử dụng để lựa chọn danh mục cổ phiếu:

-! Lựa chọn cổ phiếu theo xu thế đám đông.

-! Lựa chọn cổ phiếu theo giá trị vốn hóa.
-! Lựa chọn cổ phiếu theo thông tin.
-! Lựa chọn cổ phiếu rẻ so với giá trị thực.

Lựa chọn cổ phiếu theo phương pháp CANSLIM

William O’neil là nhà sáng lập kiêm chủ tịch của tờ báo Investor’s Business Daily, một tờ báo
kinh tế của giới đầu tư. Đồng thời ông cũng là người đứng đầu một tổ chức nghiên cứu đầu tư, William
O’neil & Company, Inc.

Trong quá trình nghiên cứu những cổ phiếu có lợi nhuận cao nhất từ năm 1953 – 1985, O’neil
đã tìm ra một hệ thống những đặc tính chung của những cổ phiếu này. Ông phát triển chúng thành
phương pháp CANSLIM với 7 đặc tính mấu chốt được tóm tắt trong 7 chữ cái.

132
 CANSLIM

C – Current quarterly earnings per share – EPS quý hiện tại.

A – Annual earnings growth – Tăng trưởng lợi nhuận hằng năm.
N – New products, New management, New highs – Sản phẩm mới, lãnh đạo
mới, giá mới. S – Share outstanding – Số lượng cổ phiếu lưu hành.
L – Leading industry – Cổ phiếu dẫn đầu ngành.
I – Institutional sponsorship – Sự ủng hộ của các định chế tài chính.
M – Market Direction – Định hướng thị trường

M – Market direction – Định hướng thị trường. Comment'[WU14]:'........

Comment'[WU15]:'.....

C – EPS quý hiện tại

EPS của quý hiện tại nên từ 20% trở lên so với cùng kỳ năm trước (ví dụ: quý 1 năm 2015 với
quý 1 năm 2014).

A – Tăng trưởng lợi nhuận hằng năm

Cổ phiếu cũng phải có mức gia tăng lợi nhuận đều đặn hằng năm (chỉ tiêu thông thường được
tính cho 5 năm) và nhà đầu tư cần đặc biệt lưu ý tới các cổ phiếu có mức gia tăng lợi nhuận hàng năm
ổn định và trên 25%.

N – Sản phẩm mới, quản lí mới, giá mới

Thực tiễn cho thấy, một sự tăng mạnh mẽ trong mức giá của cổ phiếu thường đi kèm với một
vài điều gì “mới”. Đó có thể là sản phẩm hoặc dịch vụ, giám đốc điều hành mới, công nghệ mới.

Từ nghiên cứu của mình, O’neli đưa ra một kết luận đáng ngạc nhiên, đi ngược lại với rất nhiều
nhà đầu tư.Thay vì theo quan điểm lâu đời trên thị trường “mua thấp bán cao”, O’neil cho rằng “mua
cao bán cao hơn”.

S – Số lượng cổ phiếu lưu hành

Hơn 95% cổ phiếu Oneil nghiên cứu từ những cổ phiếu tăng mạnh hơn thị trường có ít hơn 25
triệu cổ phiếu lưu hành. Giải thích cho điều này, O’neil đã sử dụng nguyên tắc đơn giản của cung và
cầu, nguồn cung bị giới hạn là động cơ để giá cổ phiếu tiến lên một mức mới.

133
L – Cổ phiếu dẫn đầu ngành

Mặc dù không bao giờ có một cổ phiếu tăng mãi, nhưng O’neil nhận thấy rằng có thể chắc chắn
tăng cơ hội kiếm lời của bạn nếu giao dịch cổ phiếu dẫn đầu trong ngành nghề dẫn đầu. Bạn phải xem Comment'[WU16]:'

xét vai trò của cổ phiếu đó trên thị trường là cổ phiếu “đầu tàu” hay chỉ là cổ phiếu “ăn theo”. O’neil
cũng nhận thấy rằng những cổ phiếu này thường hoạt động tốt hơn phần lớn những cổ phiếu còn lại
trên thị trường.

I – Sự ủng hộ của các định chế tài chính

Một trong những nguồn lớn cung và cầu trên thị trường đến từ những tổ chức (VD: quỹ tương
hỗ, ngân hàng, công ty bảo hiểm…). Một cổ phiếu không cần một số lượng lớn những tổ chức ủng hộ,
nhưng sự ủng hộ của những tổ chức đó chắc chắn sẽ mang lại một lợi thế cho cổ phiếu. O’neil lựa chọn
những cổ phiếu có khoảng 3 đến 10 tổ chức tốt như vậy.

Tuy nhiên, có quá nhiều tổ chức tài trợ cũng sẽ có mặt hại. Mọi thứ sẽ trở nên quá trễ một khi cổ
phiếu bị mua quá nhiều. Nếu 70–80% số lượng cổ phiếu lưu hành được nắm giữ bởi tổ chức, mọi thứ
sẽ hết. Sau khi đã đạt được lợi nhuận kỳ vọng, các tổ chức thường bán ra với số lượng lớn và khi đó
nếu không có một lượng cầu đủ lớn (đương nhiên là từ một tổ chức, thiết chế tài chính mới) thì giá cổ
phiếu sẽ giảm mạnh.

M – Định hướng thị trường

Đây là phần quan trọng nhất trong công thức này. Cổ phiếu tốt nhất vẫn có thể giảm giá nếu thị
trường chung sụt giảm, do khoảng 75% cổ phiếu chuyển động theo thị trường chung. Điều này có
nghĩa nếu bạn mua cổ phiếu với những tiêu chuẩn hoàn hảo, nhưng nếu quyết định sai hướng đi của
thị trường chung, cổ phiếu của bạn cũng vẫn sẽ bị thua lỗ.

Chỉ số thị trường được thiết kế giúp bạn xác định các điều kiện tổng thể của thị trường chung.
O'Neil nói: "Hãy học cách giải thích các biểu đồ giá và khối lượng hàng ngày của toàn thị trường. Nếu
làm được như vậy, bạn sẽ không bị rời xa thị trường, bạn thực sự chẳng cần quá nhiều thứ khác; còn
không, bạn sẽ đi ngược với xu hướng của thị trường".

Xác định Xu hướng thị trường.

Sự tăng hay giảm liên tục của thị trường chứng khoán trong một khoảng thời gian được gọi là
xu hướng thị trường. Xu hướng lên là khi giá đóng cửa của phiên hôm sau cao hơn phiên hôm trước.
Xu hướng xuống là khi giá đóng cửa của phiên hôm sau thấp hơn phiên hôm trước. Giai đoạn điều
chỉnh xảy ra ở những phiên khi giá biến động không theo xu hướng chung. Khi thị trường đi ngang

134
tức là không có nhiều biến động trong giá cả. Phân tích xu hướng thị trường trong ngắn hạn và dài hạn
sẽ cho nhà đầu tư một vị trí thuận lợi hơn khi đặt lệnh.

Tại sao phân tích xu hướng thị trường? – 75% cổ phiếu đi theo xu hướng chung. Thị trường
chứng khoán được biết tới như một thị trường nhiều rủi ro vì sự biến động nhanh chóng không ngừng
của nó với bất cứ tác nhân kinh tế xã hội nào. Cơ hội để nhà đầu tư kiếm tiền trên thị trường, hạn chế
thua lỗ đó chính là xác định xu hướng chung của thị trường, từ đó biết cách tận dụng mua vào khi thị
trường lên và bán ra khi thị trường xuống. Xác định những đỉnh và đáy của thị trường (điểm từ đó thị
trường thay đổi xu hướng) là một trong những khả năng vô giá vì phần lớn nhà đầu tư mất tiền vào
thời điểm này. Khi xu hướng lên đã chuẩn bị lên đến đỉnh, những nhà đầu tư chậm chân mới bắt đầu
mua vào với kì vọng thị trường còn tiếp tục lên. Nhưng lúc này khi xu hướng lên đã kiệt, họ không
hay biết rằng họ chỉ mua lại của những nhà đầu tư thông minh hơn đón đầu xu hướng lúc này đã chốt
lời. Thị trường quay đầu đảo chiều, những nhà đầu tư đến sau này mắc kẹt với vị trí của họ bán ra hàng
loạt, đẩy thị trường xuống sâu hơn nữa. Lúc này những người đi trước đã đứng ngoài cuộc chơi.

Một xu hướng (trend) của thị trường chứng khoán sẽ có 3 giai đoạn: tích lũy, định hình xu hướng,
đỉnh/đáy. Đó là khi thị trường đổi chiều. Cần lưu ý ở đây khi nói thị trường đổi chiều không có nghĩa
thị trường sẽ lập tức đi xuống trong xu hướng lên và ngược lại, mà có thể thị trường đi ngang hoặc đảo
chiều. Như vậy, nếu không đóng vị trí hiện tại kịp thời, nhà đầu tư có nguy cơ thua lỗ cao.

!! Giai đoạn 1: Tích lũy

Trước khi bắt đầu một xu hướng, thị trường chứng khoán có thể dành thời gian để tích lũy động
lực. Quá trình này có thể nhanh hoặc chậm, vài ngày, vài tuần, vài tháng hoặc thậm chí vài năm.

VD: Trong thời gian giá biến động không nhiều, không có xu hướng rõ rệt, khối lượng giao dịch
thấp, gọi là thị trường đi ngang. Nhà đầu tư khôn ngoan đứng ngoài thị trường trong thời gian này chờ
đợi dấu hiệu xu hướng rõ rệt.

!! Giai đoạn 2: Hình thành xu hướng

Một xu hướng cũng được chia làm 3 giai đoạn.

Giai đoạn đầu: thị trường bắt đầu có dấu hiệu thay đổi xu hướng hoặc bứt khỏi tình trạng tích
lũy. Khối lượng giao dịch bắt đầu tăng trở lại. Với những nhà đầu tư cẩn thận, nên dành thời gian để
thị trường định hình xu hướng rõ ràng trước khi mở một vị trí mới. Với một xu hướng lên, giá đóng
cửa của những phiên sau cao hơn phiên trước, và ngược lại. Giai đoạn này xu hướng còn mới, khối
lượng và giá hầu như tăng chậm.

135
 Giai đoạn giữa: thị trường định hình xu hướng rõ ràng. Đây là giai đoạn thích hợp và an toàn
nhất để nhà đầu tư mở một vị trí trong thị trường và kiếm lời. Khối lượng lớn, tăng nhanh, do tâm lý
nhà đầu tư phát hiện xu hướng đã vững và hăm hở vào cuộc. Giá cũng do đó mà tăng mạnh. Tình trạng
dư mua hay một vài mã tăng trần có thể xảy ra vài phiên liên tiếp. Tùy vào từng nhà đầu tư mà họ có
thể đóng vị trí khi hài lòng với lợi nhuận kiếm được trong giai đoạn này. Đây là giai đoạn tâm lý nhà
đầu tư hứng khởi nhất trong thị trường.

Giai đoạn cuối: thị trường đã kiệt động lực tăng hoặc giảm, đi vào hình thành đỉnh hoặc đáy.
Volume đã rất lớn. Rất nhiều nhà đầu tư kém cỏi lúc này mới nhận ra xu hướng và nhảy vào với mong
muốn kiếm lợi nhuận. Khi đó, những nhà đầu tư khôn ngoan đã đóng lệnh, thoát khỏi thị trường an
toàn với phần lợi nhuận kiếm được từ giai đoạn trước đó. Những nhà đầu tư kém cỏi mua vào từ chính
những người này. Trong thị trường, tâm lý nhà đầu tư đã xuống, lo ngại sự kết thúc xu hướng và bán
ra. Thời điểm này volume vẫn còn cao và tiếp tục tăng do các hoạt động chốt lời cắt lỗ diễn ra nhiều.
Nhà đầu tư khôn ngoan tuyệt đối không vào lệnh lúc này. Họ đứng ngoài và quan sát thị trường đảo
chiều. Những người còn lại bị lòng tham cuốn theo con sóng và gánh lấy hậu quả thê thảm khi thị
trường đổi chiều.

Giai đoạn điều chỉnh là những giai đoạn nhỏ xen kẽ trong một xu hướng. Giai đoạn này thị
trường đi ngược lại xu hướng chính nhưng không đáng ngại vì nếu động lực duy trì xu hướng thị
trường còn lớn, thị trường sẽ nhanh chóng quay trở lại xu hướng chính. Cần phân biệt giai đoạn này
với xu hướng đảo chiều. Giai đoạn điều chỉnh có thể xảy ra nhanh hoặc chậm, đòi hỏi nhà đầu tư cần
có cái nhìn cân nhắc trên nhiều khung thời gian khác nhau để nhận biết thị trường. Khung thời gian
càng nhỏ càng dễ bị nhiễu bởi những phiên điều chỉnh nhỏ . Cũng có một số nhà đầu tư tận dụng vị trí
ở những phiên điều chỉnh để kiếm lời vì chúng ngắn và dễ kiểm soát nên hạn chế được rủi ro hơn so
với một xu hướng. Nhà đầu tư cũng cần kiểm soát tâm lý của mình những giai đoạn này để không
đóng vị trí quá sớm.

!! Giai đoạn 3: Hình thành đỉnh/đáy.

Sau khi xu hướng đã kiệt, đây là giai đoạn thị trường hình thành đỉnh/đáy, thị trường ngừng
tăng trong xu hướng lên và ngừng giảm trong xu hướng xuống. Rất khó để xác định được giai đoạn
này. Bản chất thị trường chứng khoán rất khó lường trước, số lượng nhà đầu tư tham gia lớn, tâm lý
của đám đông góp phần trực tiếp vào định hình xu hướng của thị trường. Vậy nên đi dò đỉnh bắt đáy
của thị trường thường không được khuyến khích. Đôi khi thị trường đánh lừa nhà đầu tư khiến họ
tưởng lầm nó đang hình thành đỉnh đáy. Nhà đầu tư đặt vị trí trong thị trường với kì vọng thị trường
đảo chiều để kiếm lời lúc này rất nguy hiểm vì như tung một đồng xu xấp ngửa, thị trường có thể đảo

136
chiều thật hoặc đi ngang, phần lớn nhà đầu tư mất tiền khi thị trường tiếp tục xu hướng cũ của nó,
tức là hoặc tiếp tục tăng mạnh hoặc tiếp tục xuống sâu hơn. Như vậy, phân biệt giữa việc hình thành
đỉnh/đáy và giai đoạn điều chỉnh rất quan trọng để đưa ra quyết định đầu tư.

#Điều cần biết: Các nhân tố ảnh hưởng tới xu hướng của thị trường:

Bất cứ tác nhân kinh tế xã hội nào cũng có thể có ảnh hưởng tới xu hướng thị trường. Các tác
nhân kinh tế như chính sách của nhà nước, tỷ giá, lạm phát,… đều tham gia vào việc hình thành xu
hướng bởi nó quyết định tâm lý nhà đầu tư. Ví dụ, tỷ lệ lạm phát cao sẽ không phải tín hiệu tốt cho thị
trường chứng khoán khi nhà đầu tư hầu hết sẽ muốn bỏ tiền của mình vào những kênh đầu tư có giá
trị thực tế và lâu dài hơn. Một chính sách tăng cung tiền cũng có mở đầu cho sự tăng trưởng trong thị Comment'[WU17]:'

trường chứng khoán và hình thành xu hướng lên.

Bên cạnh đó, các nhân tố xã hội cũng có ảnh hưởng không nhỏ đến xu hướng thị trường: chiến
tranh, những vụ bê bối trong bộ máy nắm quyền, giám sát hay những trường hợp lừa lọc bị vạch trần
đều có thể khiến thị trường đột ngột tăng hoặc giảm mạnh.

Một số tác nhân có thể dự đoán trước, nhưng hầu hết nằm ngoài sự kiểm soát của nhà đầu tư.
Vậy nên nhà đầu tư cần xử lý linh hoạt và thông minh với những giai đoạn để kiếm lợi nhuận và tránh
mất tiền.

PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH XU HƯỚNG THỊ TRƯỜNG

Có hai trường phái phân tích đầu tư: phân tích cơ bản và phân tích kỹ thuật. Tuy nhiên, với xu
hướng thị trường nói chung, nhà đầu tư được khuyến khích nên sử dụng thuần thục và hài hòa cả hai
phương pháp để đạt được kết quả tối ưu nhất.

Phân tích cơ bản

Các nhân tố cơ bản có tác động rất lớn tới xu hướng và định hình xu hướng. Nhà đầu tư thông
minh biết tận dụng phương pháp phân tích này sẽ có những quyết định đầu tư an toàn hơn, bởi vì, tác
động của các tác nhân cơ bản dễ dự đoán hơn. Dự đoán tỉ lệ lạm phát, tình hình kinh tế xã hội trong
năm tới sẽ cho nhà đầu tư dự đoán đầu tiên liệu xu hướng dài hạn cả năm của thị trường trong năm tới
như thế nào. Trước một cuộc họp của chính phủ quyết định sự thay đổi trong chính sách cũng giúp nhà
đầu tư kiếm lời từ những thay đổi trong xu hướng của thị trường khi tin tức chính thức được tung ra.

Để xác định xu hướng thị trường, nhà đầu tư cần có cái nhìn toàn cảnh và nhận ra những điểm
then chốt với nền kinh tế, đồng thời dự trù được ảnh hưởng bất cứ một tác nhân kinh tế xã hội nào sẽ
gây ra với tâm lý nhà đầu tư để từ đó ảnh hướng tới xu hướng chung của thị trường.

137
 Tuy nhiên, như đã nói ở trên, các nhân tố kinh tế xã hội thường khó dự đoán, nhà đầu tư cần nắm
chắc những tác động của nó để ra vào thị trường một cách linh hoạt nhất.

Phân tích kỹ thuật

Phân tích kỹ thuật phần lớn dựa trên các dấu hiệu của giá cả và khối lượng để đưa ra dự đoán.
Áp dụng các loại biểu đồ và các công cụ phân tích kỹ thuật để xác định xu hướng sẽ cho nhà đầu tư
khẳng định rõ ràng hơn về xu hướng thị trường thay vì bắt buộc phải nắm rõ tất cả các nhân tố cơ bản
và tác động của chúng. Tuy nhiên, các công cụ này đều dựa trên sự phân tích các mô hình giá trong
quá khứ nên độ chính xác không bao giờ là 100%, mà cần có sự kết hợp với phân tích cơ bản để hạn
chế rủi ro. Với bất cứ mẫu hình giá nào thu hút sự quan tâm, nhà đầu tư nên có sự giải thích bằng các
yếu tố cơ bản, tại sao mẫu hình đó lại xuất hiện, có phải do sự kiện kinh tế xã hội nào hay không?

Các công cụ phân tích kỹ thuật được khuyến khích sử dụng xác định xu hướng gồm có biểu đồ
nến Nhật, RSI,…

Tại Việt Nam, chỉ số Vnindex là chỉ báo chung để xác định xu hướng thị trường.

QUẢN LÝ DANH MỤC ĐẦU TƯ

Sau khi lựa chọn được những cố phiếu phù hợp, bạn cần có những chiến lược quản lý danh mục
đầu tư hợp lý. Quản lý danh mục đầu tư đơn giản là cách bạn thiết lập cơ cấu các cổ phiếu trong danh
mục đầu tư và có những thay đổi trước các biến động.

Quản lý thụ động

Với chiến lược này, nhà đầu tư sẽ dựa theo 1 chỉ số chuẩn nào đó và nắm giữ lâu dài các cổ
phiếu. Đôi khi, danh mục đầu tư cũng cần được cơ cấu lại khi phải tái đầu tư các khoản cổ tức nhận
được hoặc có những cổ phiếu cần phải loại bỏ hoặc thêm vào chỉ số chuẩn.

VD: VN30 cũng là 1 loại chỉ số chuẩn trong đó danh mục của nó gồm 30 cổ phiếu vốn hóa và
thanh khoản lớn nhất thị trường, chiếm 76% tổng giá trị vốn hóa và 60% tổng giá trị giao dịch toàn thị
trường. Nếu 1 nhà đầu tư quyết định đầu tư theo chỉ số VN30 thì danh mục của họ cũng sẽ giống như
1 thị trường thu nhỏ. Mức lợi suất đầu tư tương đương với mức tăng/giảm của thị trường.

Quản lý chủ động

Với chiến lược này, nhà đầu tư kỳ vọng vào mức lợi suất đầu tư cao hơn chứ không cần mang
tính ổn định như chiến lược quản lý thụ động. Chiến lược này gắn liền với 1 mức rủi ro nhất định.

Các bước trong chiến lược quản lý chủ động có thể tóm tắt như sau:

138
 -! Thực hiện phân tích vĩ mô, phân tích ngành và các công ty riêng lẻ thỏa mãn 1 mục tiêu đề
ra.
-! Tính toán xác định số lượng cổ phiếu trong danh mục sao cho đạt mức đa dạng hóa cao
nhất trong giới hạn vốn đầu tư.
-! Phân bổ vốn đầu tư theo nguyên tắc: những ngành có xu hướng phát triển tốt thì phân bổ
tỷ trọng lớn, trong đó tập trung vào những cổ phiếu tiềm năng hoặc cổ phiếu rẻ so với giá
trị thực của nó.

KỶ LUẬT ĐẦU TƯ – ĐỪNG BAO GIỜ

PHÁ BỎ QUY TẮC ĐẦU TƯ
TTCK là thị trường tồn tại vô số những biến động khó lường, vì thế nhà đầu tư cũng gặp không
ít sai lầm trong quá trình đầu tư. Theo C.L Lewis J.Borsellino, người được kênh truyền hình CNBC
coi là một trong những nhà kinh doanh cổ phiếu thuộc nhóm S&P (cổ phiếu có mức vốn hóa thị trường
lớn) thành công nhất từ trước tới nay, kết quả kinh doanh phụ thuộc tới 90% vào tâm lý. Tất cả những
thứ còn lại, như phân tích hay cách thức tiến hành một thương vụ mua bán chỉ chiếm 10%.

Bởi vậy, cách tốt nhất để bạn có thể hạn chế những sai lầm này, đó là, ngay từ đầu hãy xây dựng
cho mình một kỷ luật đầu tư tốt. Với bản lĩnh và tâm lý đầu tư vững vàng, chắc chắn bạn sẽ thành
công.

Dưới đây là những điều bạn cần thực hiện để hình thành kỷ luật đầu tư:

-! Luôn xác định và thực hiện chiến lược đầu tư cụ thể.

-! Tự đặt ra mức chốt lời/cắt lỗ phù hợp và tuân thủ nghiêm ngặt.
-! Hãy cẩn thận khi chạy đua theo thị trường.
-! Không bao giờ được hi vọng, mong ước hay cầu nguyện thị trường sẽ lên hoặc sẽ xuống.
-! Phải biết tạm dừng cuộc chơi đúng lúc.

Đối với những người mới đầu tư chứng khoán hãy bắt đầu với những khoản đầu tư nhỏ. Mục
tiêu của bạn, trước hết, phải là tiến hành mua/bán một cách bài bản. Nếu đặt nặng mục tiêu kiếm tiền,
cơ may thành công của bạn sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Tại sao lại như vậy? Bởi vì, khi quá quan tâm đến tiền, hàng loạt cảm xúc bất lợi sẽ xuất hiện,
thí dụ như sợ hãi hoặc tham lam.

Ví dụ: Bạn bắt đầu đầu tư chứng khoán bằng việc mua 200 cổ phiếu và quyết định chỉ chơi ở
mức tối đa đó. Trong vòng 1 tháng, bạn mua bán rất thành công. Sau đó, bạn nghĩ rằng “giá như mình

139
mua 2000 cổ thì mình đã giàu to”. Chuyện gì sẽ xảy ra? Bạn nâng số lượng mua bán lên và hệ quả là
nâng mức độ rủi ro lên theo.

Với số tiền lớn hơn, ám ảnh thua lỗ sẽ khiến bạn sợ hãi đến mức bỏ qua kỷ luật. Chưa kể vì tiền,
bạn sẽ có xu hướng mua bán quá thường xuyên, với giá trị quá lớn và với quá nhiều rủi ro. Trong khi
đó, nếu đặt mục tiêu là kinh doanh chắc chắn và bài bản, kể cả là chấp nhận thua lỗ để rút ra khỏi thị
trường thì bạn sẽ ngày càng củng cố được kỷ luật của mình. Từ đó, bạn sẽ tăng cường được bản năng
kinh doanh.

140
 MẨU CHUYỆN 4: HAI NGUYÊN TẮC ĐẦU TƯ
CỦA BUFFETT VÀ SOROS
Hai nhà đầu tư nổi tiếng nhất thế giới Warren Buffett
và George Soros có nhiều chiến lược đầu tư khác nhau,
nhưng ở họ có chung 2 nguyên tắc, giúp đảm bảo lợi nhuận
cho những khoản đầu tư.

Nguyên tắc đầu tiên trong đầu tư là phải bảo toàn

vốn, vì thế hãy tránh xa những cổ phiếu có nguy cơ rủi ro
cao. Nhà đầu tư nên rót vốn vào những trường hợp rủi ro
được đánh giá thấp hơn mức trung bình trên thị trường.

Giữ cho các khoản phí giao dịch và thuế ở mức thấp
Warren Buffett
cũng là một nguyên tắc. Qua thời gian, đồng vốn ở những
cổ phiếu tốt sẽ sinh lời, và lượng vốn càng được duy trì ổn định, lợi nhuận càng có thể tăng cao.

Cả Warren Buffett và George Soros đều không thích

liên tục đa dạng hóa danh mục đầu tư và rải tiền từ hết
doanh nghiệp này đến công ty kia để phân tán rủi ro, mà chỉ
tập trung vào những doanh nghiệp thực sự có tiềm năng.
Cùng lúc, họ chỉ đầu tư vào những vị thế giao dịch mà họ
thực sự hiểu biết và liên tục tìm kiếm các lựa chọn mới.

Một khi đã tìm được các lựa chọn như vậy, thông
thường là tài sản bị đánh giá thấp hơn giá trị thực, họ sẽ mua Geogre Soros
đến hết khả năng nhằm tối đa hóa lợi nhuận về sau. Họ cũng
giữ kín thông tin về việc đang làm và rút kinh nghiệm từ những sai lầm trong quá khứ, thay vì lặp lại
các sai lầm đó.

141
 Thứ hai, nói "không" với các khoản nợ. Những nhà đầu tư thành công thường là những người
có ý định đầu tư lâu dài và chuyên tâm vào những cổ phiếu đã chọn. Họ dần có thói quen bỏ ra lượng
tiền ít hơn vốn đang có để đầu tư và tránh xa việc vay nợ. Đầu tư một cách căn cơ sẽ tạo ra lợi nhuận
trong dài hạn, trong khi vay nợ để đầu tư mang lại kết quả ngược lại.

Nói như vậy không có nghĩa những nhà đầu tư huyền thoại không bao giờ dùng chiến thuật đòn
bẩy (leverage) nhằm tối đa hóa lợi nhuận. Nhưng đây chỉ là một phần nhỏ trong toàn bộ quá trình đầu
tư của họ. Mặt khác, các nhà đầu tư này luôn tuân thủ các quy định tự đề ra rất nghiêm ngặt, như việc
thoát khỏi thị trường ở một mức giá được đặt ra ngay từ khi mua cổ phiếu.

142
 PHỤ LỤC 5: MÔ HÌNH QUỸ ĐẦU TƯ ETF
Quỹ đầu tư ETF (Exchange - Traded Fund) mới bắt đầu được nhắc đến trên TTCK Việt Nam
trong vài năm trở lại đây, dù mô hình này đã khá quen thuộc trên thế giới. Quỹ ETF ra đời vào những
năm 1990 nhằm phục vụ cho nhu cầu của một bộ phận NĐT không muốn quá “vất vả” để lựa chọn cổ
phiếu đầu tư, thay vào đó họ đầu tư mô phỏng theo các chỉ số chứng khoán, một nhóm ngành hoặc
theo các loại hàng hóa có tính thanh khoản cao như dầu mỏ hay vàng. Sự bùng nổ của ETF đã khiến
cho cả thế giới phải kinh ngạc.

ETF hoạt động như thế nào?

Hiện nay phần lớn các quỹ ETF hoạt động trên thế giới là Quỹ Đầu Tư Chỉ Số (Index funds),
theo đó đầu tư mô phỏng theo một chỉ số chứng khoán nhất định như Dow Jone, S&P 500, FTSE
100…VD: trên sàn Y có 4 cổ phiếu A, B, C, D với số lượng cổ phiếu phát hành lần lượt là 5 triệu, 10
triệu, 5 triệu, 15 triệu. Quĩ Z, đầu tư theo “Y index” tức là họ có thể xây dựng danh mục đầu tư của
mình theo tỉ lệ 1:2:1:3, tương đương với việc có thể họ sẽ mua 400.000 cổ phiếu A, 800.000 cổ phiếu
B và 400.000 cổ phiếu C và 12.000 cổ phiếu D.

Nguyên nhân của việc các quỹ phải xây dựng danh mục đầu tư của mình theo tỉ lệ trên là do tầm
ảnh hưởng theo tỉ lệ của từng loại cổ phiếu với chỉ số chung. Như trong trường hợp trên, tầm ảnh
hưởng của từng cổ phiếu lên chỉ số chung có thể theo đúng tỉ lệ 1:2:1:3 nên các quỹ đầu tư chỉ số chọn
tỉ lệ này để sự tăng hay giảm của một loại cổ phiếu cũng không gây ảnh hưởng đến chỉ số chung của
toàn sàn giao dịch Y và giá trị quỹ của họ cũng không bị ảnh hưởng nhiều bởi sự tăng giảm điểm của
chỉ số.

Ngoài ra cũng còn 2 loại quỹ ETF khác đó là Quỹ Đầu Tư Chỉ Số Hàng Hóa đầu tư vào một số
hàng hóa nhất định như vàng, dầu mỏ hoặc một rổ các hàng hóa bằng cách nắm giữ thực sự loại hàng
hóa đó hoặc dùng các hợp đồng tương lai và Quỹ ETF quản lý chủ động, loại quỹ ETF này mới ra đời
từ năm 2008 ở Mỹ và vẫn chưa phổ biến trên Thế giới.

Vì sao ETF lại trở nên phổ biến?

!! ETF cho phép nhà đầu tư có thể đầu tư trên nhiều kênh mà không cần phải bỏ tiền vào một
lượng lớn cổ phiếu.
!! Nhà đầu tư có thể dùng đòn bẩy tài chính để mua ETFs. Điều này tạo ra sức hút về đầu tư.

143
!! Nhà đầu tư có thể sở hữu các loại hàng hóa như vàng, dầu, than, sắt,… mà không cần phải tích
trữ nó bằng vật chất.
!! Lợi thế về thuế: nhà đầu tư có thể chủ động được lúc nào bán cổ phiếu có lãi để nộp thuế, trong
khi nếu đầu tư vào quỹ tương hỗ, bạn có thể phải chịu thuế bất cứ lúc nào quản lý quỹ chốt lãi.
!! ETF là sản phẩm có thể dành cho tất cả mọi người muốn đầu tư, với bất kỳ loại hình nào.

Những rủi ro của ETF

!! Một số ETF sử dụng các sản phẩm phái sinh, như “hoán đổi”. Các ETF này rất phức tạp và đòn
bẩy vàrủi ro cao, kèm theo các hoạt động như mua bán khống để tăng lợi nhuận. Nếu nhà đầu tư nào
không tìm hiểu kỹ có thể mất trắng tài sản khi mua những sản phẩm này.
!! Rất nhiều chuyên gia lo lắng về rủi ro khi thị trường đổ vỡ, nhà đầu tư sẽ không thể rút tiền vì
rủi ro thanh khoản của các ETF đang đầu tư.

ETF tại Việt Nam

Hiện tại, có 2 quỹ ETF đang đầu tư chủ yếu tại thị trường chứng khoán Việt Nam là DB X-
Trackers FTSE Vietnam Index ETF và The Market Vector Vietnam ETF. Chính sự hiện diện của các
quỹ ETF khiến NĐT trong nước nhận ra VN-Index và một số blue-chip không biến động nhiều, còn
rất nhiều mã mất giá mạnh .Điều này xuất phát từ “cuộc chơi chỉ số” của các quỹ ETF tại TTCK Việt
Nam. Chẳng hạn tại một số mã cổ phiếu như BVH, MSN, VIC cuộc chơi chỉ số hầu như hoàn toàn do
khối ngoại cầm trịch. Nhìn vào Top 10 danh mục của FTSE Vietnam Index ETF và Market Vectors
Vietnam ETF có thể thấy VN-Index đã được khéo léo giữ bằng các mã lớn như BVH, VIC, HAG,
DPM..... Chính động thái đỡ giá này khiến VN-Index đã có một thời gian đi ngang, cho dù phần lớn
các mã hạng trung và hạng nhỏ giá đều giảm sâu.
Việc các quỹ ETF vào TTCK Việt Nam trong những năm qua là một dấu hiệu tốt. Điều này cho Comment'[WU18]:'....

thấy TTCK Việt Nam đã tạo ra những dấu ấn rõ nét trong việc thu hút nhà đầu tư nước ngoài, đặc biệt
nó còn cho thấy sự cải thiện về chất lẫn lượng của TTCK. Bản chất của các quỹ ETF cũng như những
công cụ phái sinh khác là quản lý và hạn chế rủi ro, nên việc các ETF xuất hiện càng nhiều trên TTCK
trong nước sẽ giúp cho thị trường ổn định hơn. Muốn điều này trở thành hiện thực cần có sự nỗ lực
hơn nữa của các cơ quan quản lý cũng như các tổ chức đầu tư lớn.

Danh mục đầu tư 14/09/2018 của VNM ETF

S Tỷ
Mã
TT Công ty trọng

144
 1
Công ty cổ phần Vinhomes (HOSE) VHM 7.55%
1
1
2 Công ty Cổ phần Vincom VIC 8.15%

Công ty cổ phần Tập đoàn Đầu tư Địa ốc No Va (HOSE)

3 NVL 9.43%

3Công ty Cổ phần Tập đoàn MaSan (HOSE)

4 MSN 7.21%

4Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam

5 (HOSE) VCB 6.72%

5Công ty Cổ phần Vincom Retail (HOSE)

6 VRE 4.75%

5Công ty cổ phần Tập đoàn Hòa Phát (HOSE)

7 HPG 4.23%

6Tập đoàn Bảo Việt (HOSE)

BVH 4.71%
8

7Công ty cổ phần Chứng khoán SSI (HOSE)

SSI 4.40%
9

8Công ty cổ phần Xây dựng FLC Faros (HOSE)

10 ROS 3.35%

Công ty cổ phần Đầu tư Dịch vụ Tài chính Hoàng Huy

9(HOSE)
11 TCH 2.48%

1Công ty cổ phần Thành Thành Công - Biên Hòa (HOSE)

12 SBT 2.35%

Tổng Công ty Cổ phần Xuất nhập khẩu và Xây dựng Việt

1Nam (HNX)
13 VCG 1.79%

1
Ngân hàng Thương mại Cổ phần Sài Gòn Thương Tín STB 1.76%
14
(HOSE)

145
 1Công ty Cổ phần Điện lực Dầu khí Nhơn Trạch 2 (HOSE)
15 NT2 1.45%

1Tổng Công ty Phân bón và Hóa chất Dầu khí-CTCP (HOSE)

DPM 1.19%
16

1Công ty Cổ phần Tập đoàn Kido (HOSE)

17 KDC 1.15%

PHỤ LỤC 6: CHỈ SỐ CỦA TTCK VIỆT NAM

Chỉ số thị trường chứng khoán là một giá trị thống kê phản ánh xu hướng biến động giá của
các cổ phiếu trên thị trường. Nó được tổng hợp từ danh mục các cổ phiếu theo phương pháp tính
nhất định.

VN – Index và HNX – Index

TTCK Việt Nam sử dụng 2 chỉ số HNX–Index và VN–Index được tính toán theo phương pháp
chỉ số giá bình quân Passcher. Đây là chỉ số thông dụng sử dụng với các chỉ số KOSPI (Hàn quốc),
S&P500 (Mỹ), FTSE 100 (Anh), TOPIX (Nhật), CAC (Pháp), TSE (Đài loan), Hangseng (Hồng
Kông)…

Công thức tính chỉ số VN–Index và HNX - Index:

ø
ƒ«» √ƒ≈ ∆ƒ≈
ºΩ − æø¿¡¬ = $ ø ×»……
ƒ«» √ƒ… ∆ƒ≈

Trong đó:

∏í£ : Giá hiện hành của cố phiếu i

 í£ : Khối lượng hiện hành của cố phiếu i

∏í# : Giá thời kỳ gốc của cố phiếu i

i = 0, 1, 2, 3… n. Với n là tất cả các cổ phiếu có mặt trên sàn.

146
VN30

VN30 là chỉ số được sở GDCK TP. HCM áp dụng cho sàn HOSE kể từ ngày 6/2/2012. Khác với
VN–Index, chỉ số VN30 sẽ bao gồm 30 cổ phiếu, gồm những công ty niêm yết trên sàn HOSE, có vốn
hóa thị trường và thanh khoản cao nhất, chiếm 76% tổng giá trị vốn hóa và 60% tổng giá trị giao dịch
toàn thị trường.

Chỉ số VN30 ra đời với hi vọng giải quyết được các vấn đề mà VN–Index đang gặp phải. Đó là
sự chi phối thị trường của các chỉ số có vốn hóa lớn (theo cách tính cũ). Tức là chỉ cần một vài cổ
phiếu lớn giảm điểm, đặc biệt là cổ phiếu trong nhóm tứ trụ MSN – BVH – VIC – VNM thì dù cả trăm
cổ phiếu nhỏ tăng điểm, VN–Index vẫn giảm điểm và ngược lại.

Công thức tính chỉ số VN30:

ø
ƒ«»(à ×Õƒ ׌ƒ לƒ )≈
ºΩÀ… = $ ø ×»……
ƒ«»(à ×Õƒ ׌ƒ לƒ )…

Trong đó:

Öí : Giá hiện hành của cố phiếu i

uí : Khối lượng hiện hành của cố phiếu i

–í : Tỷ lệ free–float

Ñí : Giới hạn tỷ trọng

t là thời kỳ hiện hành, 0 là thời kỳ gốc

HNX 30

HNX 30 được áp dụng tại sàn Hà Nội từ ngày 9/7/2012

Chỉ số HNX 30 là chỉ số giá của Top 30 cổ phiếu được lựa chọn dựa vào tính thanh khoản. Chỉ
số HNX 30 áp dụng phương pháp tính giá trị vốn hóa thị trường có điều chỉnh tỷ lệ tự do chuyển
nhượng (free float) và sử dụng kỹ thuật giới hạn tỷ trọng vốn hóa 15% để xác định tỷ lệ vốn hoá tối đa
(là tỷ lệ lớn nhất mà giá trị thị trường của một cổ phiếu được tính trong tổng thể giá trị thị trường của
chỉ số). Chỉ số HNX 30 lấy ngày 03/01/2012 là ngày cơ sở với điểm cơ sở là 100.

147
 CÁC NGUỒN THAM KHẢO
1.! PGS.TS. Bùi Kim Yến: Giáo trình Phân tích và Đầu tư Chứng khoán. NXB Thống kê 2008.
2.! TS. Thân Thị Thu Thủy: Giáo trình Phân tích và Đầu tư Chứng khoán. NXB Thống kê 2009.
3.! TS. Đào Lê Minh, Giáo trình Những vấn đề cơ bản về Chứng khoán và Thị trường Chứng khoán.
Trung tâm nghiên cứu và bồi dưỡng nghiệp vụ chứng khoán UBCKNN.
4.! GS. TS. Nguyễn Văn Tiến. GT Tài chính - Tiền tệ. NXB Thống kê 2011.
5.! PGS. TS. Nguyễn Văn Công. Lý thuyết kinh tế vĩ mô 1, 2. NXB Lao động 2008.
6.! TS. Nguyễn Minh Kiều. Phân tích Báo cáo tài chính và Định giá doanh nghiệp. NXB Thống kê
2009.
7.! Phạm Công Sang. Company Analysis and Report. 2011.
8.! Trung tâm NCKH & ĐT Chứng khoán SRTC. Phân tích kỹ thuật.
9.! Các nguồn tài liệu từ sở GDCK TP.HCM (HSX) và sở GDCK Hà Nội (HNX).
10.!Các nguồn tài liệu từ StoxPlus.
11.!Các bài viết, nguồn dữ liệu từ các website:
http://www.cophieu68.com/
http://vietstock.vn/
http://www.stockbiz.vn/
http://stox.vn/
http://www.vcsc.com.vn/
http://gafin.vn/
https://www.vndirect.com.vn/
http://cafef.vn/
http://vneconomy.vn/home.htm
http://wikipedia.org/

148
 START-UP 2018 được thực hiện bởi tập thể Ban chuyên môn Câu lạc bộ Chứng khoán -
SIC Đại học Ngoại Thương được bảo trợ chuyên môn bởi các thầy cô thuộc khoa TCNH Đại học
Ngoại Thương và sự giúp đỡ nhiệt tình của các anh chị Hội SICer.

Chân thành cảm ơn các cá nhân và tổ chức đã tham gia đóng góp cho START-UP 2018.

Những người thực hiện phiên bản 2018

Nguyễn Thị Cẩm Tú Trần Hoàng Hà

Hoàng Thị Kiểu Chinh Lê Mạnh Tùng Quân
Hà Tuần Thịnh Nguyễn Trần Tùng Lâm
Vũ Mai Trang Phạm Quỳnh Anh
Lương Văn Hoàn Trần Tuấn Minh
Nguyễn Hoàng Phương Trần Trung Hiếu
Tiền Quốc Việt Đinh Đức Anh
Nguyễn Thu Hiền Lê Thị Quỳnh

Tuyên bố miễn trách nhiệm

Các thông tin, phân tích, nhận định trong Giáo trình START-UP 2018 đều dựa trên các nguồn
tham khảo mà chúng tôi cho là đáng tin cậy và hợp pháp. Tuy nhiên, chúng tôi không đảm bảo sự
chính xác và đầy đủ của các thông tin này.

Vì vậy, chúng tôi không có nghĩa vụ và không chịu trách nhiệm về những tổn thất hoặc thiệt
hại gây ra do bất cứ ai sử dụng thông tin trong Giáo trình START-UP 2018.

Bản quyền thuộc về Câu lạc bộ Chứng khoán - SIC.

149
150