መበል 28 ዓመት ቁ.65 ሓሙስ 15 ሕዳር 2018 ገጻት 12 ዋጋ 2.

00 ናቕፋ

ገጽ 3 ገጽ 4 ገጽ 6 ገጽ 7 ገጽ 9
“ካርታ ዓለም ዓሳታት ደሃይ ሕትመት ፋሽን፡ በየናይ ምድላዋት ዋንጫ
ቅኑዕ ኣይኰነን” ዕምበባታት ባሕሪ ሸነኹ ንርእዮ? ኣፍሪቃ . . .
ሚኒስትሪ ዜና ቺነማ ካፒቶል ተረስተለ ባሕቲ መስከረም
ደም ባንክ
ካቴድራል
ጎደና ሓርነት

ሽዳ
ቤ/ት ቀይሕ ባሕሪ ባር ቶሪኖ

ማይጭሆት

መናሃርያ

ኣብ ልዕሊ ኤርትራ ጸኒዑ ዝጸንሐ እገዳ ተላዒሉ

ባይቶ ጸጥታ ሕቡራት ሃገራት፡
ኣብ ወርሓት ታሕሳስ 2009ን
2011ን ብዓሎቝ ኣብ ልዕሊ
ኤርትራ ዝተስገደደ ዘይፍትሓዊ
ብይናት እገዳ ክለዓል፡ ትማሊ 14
ሕዳር ብምሉእ ድምጺ ወሲኑ።
እቲ ተላዒሉ ዘሎ ውሳነታት
እገዳ፡ ኣብ 2009 ዝሓለፈ ቊጽሪ
1907፡ ከምኡ’ውን ኣብ 2011
ዝሓለፈ ቊጽሪ 2023 ኮይኑ፡ ናይ
ኣጽዋር እገዳ፡ ከምኡ’ውን ካልእ
ብዘይቀጥታዊ መንገዲ ንቚጠባ
ኤርትራ ንምድኻም ዝሃቀኑ
ውሳነታት ዘጠቓለለ’ዩ።
በዚ ኣጋጣሚ፡ መንግስቲ ኤርትራ፡
ንመላእ ህዝቢ ኤርትራ ስለ’ቲ ኣብ
ዓወት ዘብጸሖ ሓያል ናይ መኸተ
ያታኡን ዓቕሉን - “ዮሃና” እናበለ፡
እቲ እገዳ ንኽለዓል ኣበርክቶ ንዝገበሩ
ኣዕሩኽ ኤርትራ ምስጋና ኣቕሪቡ።
መንግስቲ ኤርትራ፡ ብዛዕባ’ዚ
ምልዓል እገዳ ዘውጸኦ መግለጺ ኣብ
ታሕቲ ረአ።

ጋዜጣዊ መግለጺ

እቲ ሕቶ “ምልዓል እገዳ” ዘይኮነ - ብቐደሙኸ ስለምንታይ እገዳ’ዩ?

ባይቶ ጸጥታ ሕቡራት ሃገራት፣ ትማሊ መዓልቲ፣ ነቲ ኣብ ታሕሳስ 2009 ከምኡ’ውን ኣብ
ታሕሳስ 2011 ኣብ ልዕሊ ኤርትራ ዘስገደዶ ዘይፍትሓዊ ውሳነታት እገዳ ኣልዒልዎ ኣሎ።
መንግስቲ ኤርትራ፡ ነዚ ንኣስታት 10 ዓመት ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ኤርትራ ዘይምኽኑይ ጉድኣት
ዘውረደ ኢፍትሓዊ ውሳነ ንምእራም ዝተወስደ ስጉምቲ ደንጉዩ እውን እንተመጸ ብሓጎስ ይቕበሎ።
በዚ ኣጋጣሚ’ዚ፣ መንግስቲ ኤርትራ፡ ኣብ ውሽጢ ሃገርን ወጻኢን ዝርከብ መላእ ህዝቢ ኤርትራ፡
በቲ ምስኩር ናይ መኸተ ያታኡን ዓቕሉን፡ ነዚ ጽንኩር እዋን ብጽንዓት በዲሁ፡ ብዓወት ምውጽኡ
ልዑል ክብሪ ይህቦ። ከምኡ’ውን ንኹሎም ብሞራልን ዝተፈላለየ መገዲታትን፣ እዚ ዘሕፍር
ውሳነታት እገዳ ንኽልዓል ኣበርክቶ ዝገበሩ ኣዕሩኽ ኤርትራ ምስጋናኡ ይገልጽ። ዮሃና ንኹሎም!
ነዚ ጸሊም ምዕራፍ’ዚ ብምዕጻው፣ ናብ መጻኢ ኣብ እንጥምተሉ ዘለና ኣጋጣሚ ግና፣ ካብዚ
ተሞኩሮ’ዚ ዝተጋህደ ሓቅታት ከነስተንትኖ ግቡእ እዩ። ኤርትራ ስለምንታይ እያ ግዳይ ኮይና?
ነቲ ኣብ ልዕሊ ኣህጉራዊ ሕጊ ዝተፈጸመ ላግጺ ዝደገፈ ኩነታትከ እንታይ’ዩ? . . እቲ ሓቂ፡ ጽሩይ
ከም ማይ ንግሆ እዩ።
ተኸታተልቲ ምምሕዳራት ዋሽንግቶን - ክሊንተን፣ ቡሽ፣ ኦባማ - ብዝሃንደስዎ ዝምቡዕ ናይ ዕብለላ
እንኮ-ቐጽራዊ ስትራተጂን ናይ መልሕቓት ሜላን፣ ኣብ ኢትዮጵያ ንዝነበረ ስርዓት ወያነ፡ ሓደ ካብ
መልሕቓቶም ኣብ ቀርኒ ኣፍሪቃ ገይሮም ብምቑጻር (ብምዕሳብ) ካብ ዝተኸተልዎ ሜላታት፦
- ዶባዊ ግጭታት ምስዋርን ኲናት ምውላዕን ሓላሊኽካ ምምሕዳርን
- ኤትኒካዊ፡ ፈንጋዊ (factional) ምግምማዕ ምንጋስን ተቚዋማዊ ምግባርን
- ዞባዊ ጥምረትን ምትሕግጋዝን እናሸራሕካ ንምትእትታዋት ባይታ ምውዳድ. . . . ከም ቀንዲ፡
ክጥቀሱ ይኽእሉ።
ርሑቕ ከይከድና፡ ኣብ ኢትዮጵያ፡ ከም ሳዕቤን ናይቲ ሓድጊ በጨቕ ኪብል እንዕዘቦ ዘለና ኤትኒካዊ
ረጽሚን ምምዝባላትን፣ ኣብ ሶማልያን ደቡብ ሱዳንን ነጊሱ ዘሎ ምግምማዕን ሕልኽላኻቱን ግዳማዊ
ምትእትታዋትን ከም ውጽኢቱ ንኣሸበርቲን ሓንከርቲን ፈጢርዎ ዘሎ ድዃ ባይታ፣ ዕላመታት
ናይቲ ዝሩግ ሳዕቤናት እዮም።
ናይዚ ዝምቡዕ ስትራተጂን ሜላታቱን ኣዕናዊ ሳዕቤናት፣ ኣብ ህልቂት ሰባትን ምምዝባልን፣
ስደትን ጥሜትን ቁጠባዊ ዕንወትን፣ ልዕሊ ኹሉ ከኣ ንኣስታት 150 ሚልዮን ህዝቢታት ናይዚ
ዞባ ዘኽሰሮ ናይ ልምዓትን ዕብየትን ዕድል፡ እልቢ የብሉን።
እቲ ኣንጻር ኤርትራ ዝተፈብረኸን ዝተሳወረን ትርጉም-ኣልቦ ዶባዊ ግጭታት፣ ቅሉዕ
ወተሃደራዊ መጥቃዕቲታት፣ ፖለቲካዊ ሽርሒታት፣ ቀጻሊ ናይ ምንጻልን ጸለምን ስነ-እምሮኣዊ
ዘመተታት፣ ዘይዓርፍ ኣዕናዊ ቁጠባዊ ዕፈና፣ ኣብ መወዳእታ ኸኣ፣ ብዘሕንኽ ናይ ሓሶት ፍብረኻ፡
ብምርዓም ቀወምቲ ኣባላት ባይቶ ጸጥታ፣ ኣብ 2009 እተስገደደ እገዳ፣ ካብ መቓን ናይቲ
ዝምቡዕ ስትራተጂያዊ ሕርያን ሜላታቱን ወጻኢ ዝርአ ኣይኮነን። ዝወረደ ዕንወት ከኣ፡ መዳርግቲ
የብሉን።
ካብቲ ዝተፈጸመ በደል ንላዕሊ፡ ሓሶት ተቓሊዑ፡ ሓቂ ተጋሂዱ እናሃለወ፡ ዕምሪ እገዳ ንምምጣጥ
ኪቐርብ ዝጸንሐ ምስምሳት ዘዛየዶ በደል’ውን ቀሊል ኣይነበረን።
ባይቶ ጸጥታ እምበኣር፡ ኪኖ እገዳ ምልዓል፡ ናይ ዘውረዶ በደል ካሕሳ እውን ተሓታቲ
እዩ። መንግስቲን ህዝቢን ኤርትራ ከኣ፡ መኸተኦም ንሓቂን ንፍትሒን፡ ብምልዓል እገዳ ጥራይ
ኣይከቋርጽዎን እዮም።
ሚኒስትሪ ዜና
ኣስመራ
14 ሕዳር 2018
ሓዳስ ኤርትራ
ማእከል - ቤት-ትምህርቲ ልምዓት ኣብነታውያን ተመሃሮ ሸሊማ
ምሽላም ንፉዓትን ኣብነታውያንን
ተመሃሮ፡ ነቶም ተመሃሮ ተወሳኺ
ሓይሊ ዝፈጥር፡ ንኻልኦት ድማ ቅዱስ
ቅንኢ ዘሕድር ስለዝኾነ፡ ብሰፊሑ
ክስረሓሉ ከምዝግባእ ተሓቢሩ።
እዚ ዝተገልጸ፡ ኣብ ዞባ ማእከል
እትርከብ ናይ 2ይ ደረጃ ቤት-
ትምህርቲ ‘ልምዓት’፡ ኣብ ዓመተ-
ትምህርቲ 2017/18 ኣብ ሃገራዊ
መርመራ ተሳቲፎም ካብ 3 ነጥቢ ንላዕሊ
ንዘምጽኡ 12 ደቂ-ኣንስትዮ ዝርከባኦም
20 ተመሃሮኣ ኣብ ዝሸለመትሉ ስነ-
ስርዓት እዩ።
ብ11 ሕዳር ኣብ ዝተኻየደ ስነ-ስርዓት፡
ርእሰ-መምህር ናይታ ቤት-ትምህርቲ
መምህር የማነ ዓንደወርቂ፡ ኣብ’ዚ
ዝተጠቕሰ ዓመተ-ትምህርቲ ኣብ ሃገራዊ
መርመራ ካልኣይ ደረጃ ካብ ዝተሳተፉ
235 ተመሃሮ፡ 35 ናይ ዲግሪ፡ 45 ናይ
ዲፕሎማ፡ 55 ድማ ናይ ሰርቲፊከት
ነጥቢ ከምዘምጽኡ ብምሕባር፡ ንንፉዓት
ተመሃሮ ሽልማትን ኣፍልጦን ምሃብ፡
ኪኖ’ቲ ዝወቦም ወረቐት ምስክርን
ንዋትን ዝኸይድ ትርጉምን ጽልዋን
ከምዘለዎ ገሊጹ።
ኣቦ-መንበር ኮሚቴ ወለዲ ብወገኑ፡
ደቀምሓረ - ወለንታዊ ልግሲ ደም ዕብየት መዝጊቡ
ኣብ ንኡስ ዞባ ደቀምሓረ፡ “ሰኣን
ደም እትሓልፍ ሂወት ንኸይትህሉ፡
ትሕዝቶ ባንክ ደም ነሰስን” ብዝብል
ዕላማ ዝተኻየደ ጐስጓሳት፡ ኣብ
ወለንታዊ ልግሲ ደም ዘተባብዕ ዕብየት
ኣመዝጊቡ።
በዚ መሰረት፡ ካብ 27 ጥቅምቲ
ዓንሰባ - ብዛዕባ ሕማማት ንፍዮን ሩበላን
ኣስተምህሮ ተዋሂቡ
ጨንፈር ሚኒስትሪ ጥዕና ዞባ ዓንሰባ፡
ንቕሓት ሕብረተ-ሰብ ኣብ ሕማማት
ንፍዮን ሩበላን ንምብራኽ ኣስተምህሮ
ወዲቡ።
ኣብቲ ኣመሓደርቲ ከባቢ፡ መራሕቲ
ብዘይካ ሰኑይ መዓልታዊ እትሕተም ጋዜጣ
ዋና ኣሰናዳኢ
ኣስፍሃ ተኽለማርያም
ቍ.ስ 116266 / 201820(2220)
ቦርድ ምስንዳእ
ብርሃነ ምሕረትኣብ
ዮሴፍ ሃይለማርያም
ምሉእብርሃን ሃብተገብርኤል
ኤርምያስ ገብረልዑል
ሺሃብ ኣርኣያ
ቍ.ስ 201820 (2214)
ፋክስ። 127749 - ቍ.ሳ.ጶ. 247
ምዝርጋሕ ጋዜጣ
ቍ.ስ. 200454-07121322
ምልክታ
ቍ.ስ. 125013 - ቍ.ሳ.ጶ. 1284
ለይ-ኣውት
ኤደን ሃብተኣብ
ሳምራዊት መለስ
መበል 28 ዓመት ቁ.65 15 ሕዳር 2018 - ገጽ 2
ስ/ የውሃንስ መብራህቱ
ተሸለምቲ ተመሃሮ በቲ ዘመዝገብዎ ቤት-ትምህርቲ ልምዓት፡ ኣብ ዞባ
ውጽኢት ከይተዛነዩ፡ ንዝበረኸ ደረጃ
ክሰርሑን ንዝስዕቡ ተመሃሮ ኣርኣያ
ማእከል ካብ ዝርከባ 23 ናይ 2ይ ደረጃ
ኣብያተ-ትምህርቲ ኮይና፡ ኣብ ምምሕዳር መድሃኒት ጸረ-ባክተርያ ንኹሉ
ክኾኑን ተላብዩ። ገዛ ባንዳ - ከባቢ ማይ ጭሆት ትርከብ።
ሕማማት ኣይኰነን ዝፍውስ!
ወነንቲ እንስሳታት፡ ጥሪቶም ካብ ሕማም ንምክልኻል፡ ንምስባሕን ንምፍዋስን፡
ንእንስሳታት ወይ’ውን ንሰብ ተባሂሉ ዝተዳለወ መድሃኒታት ጸረ-ባክተርያ ከም
ለሽለሽን በንተሸሊናን፡ ካብ ዕዳጋ ወይ ፋርማሲታት ገዚኦም ክጥቀሙ ምርኣይ
ልሙድ እዩ። “እዚ መድሃኒታት’ዚ፡ ነተን እንስሳታት ብሓቂ የድልየንዶ ነይሩ?”
ክሳብ 9 ሕዳር ኣብ ከተማ ደቀምሓረ፡ እሴት፡ እቲ ልግሲ ውጽኢት ዝተኻየደ ዝብል ሕቶ ምምላስ ኣገዳሲ እዩ። ነዚ ሕቶ፡ ኩነታት’ተን ጥሪት ኣብ ግምት
ተመሃሮን መማህራንን ኣብያተ- ሰፊሕ ጐስጓሳት ከምዝኾነ ብምሕባር፡ ብምእታው፡ ሓኪም እንስሳ ጥራይ’ዩ ክምልሶ ዝኽእል። ስለ’ዚ፡ ምስ ሓኪም እንስሳ
ትምህርቲ ካልኣይ ደረጃን ቤት- ነዚ ብተመሃሮን መማህራንን ዝተወስደ ከይተማኸርካ፡ ንጥሪትካ መድሃኒት ብቐጻሊ ከምዝወስዳ ምግባር፡ ክሳዕ ክንደይ ሃሳዪ
ትምህርቲ ቴክኒክ ዶንቦስኮን 512 ዩኒት ተበግሶ፡ ኩሉ ዜጋ ክስዕቦ ተላብዩ። ምዃኑ ምግንዛብ ኣገዳሲ እዩ። ብባክተርያ ንዝኽሰቱ ተመሓላለፍቲ ሕማማት
ደም ከምዝለገሱ ተሓቢሩ። ሎሚ ዓመት ዝተለገሰ ደም፡ ካብ ንምቍጽጻር’ውን፡ ብዝምልከቶ ኣካል ንዝውሃብ ግቡእ ክታበት ምጥቃም።
ኣቦ-መንበር ወለንታውያን ለገስቲ ናይ ዝሓለፈ ዓመት ብ28 ሚእታዊት መድሃኒታት ጸረ-ባክተርያ፡ ኣብ ዘየድልየካ እዋን ትጥቀም እንተዄንካ፡ እቶም
ደም ኣብ’ቲ ንኡስ ዞባ፡ ኣቶ ግርማይ ዕብየት ከምዘመዝገበ ተፈሊጡ። ባክተርያ ኣብ ሓጺር እዋን ተጻዋርነት ብምጥራይ፡ ንምፍዋሶም ኣጸገምቲ ከምዝኾኑ
ትገብሮም ምህላውካ ዘክር። ስለ’ዚ፡ ምስ ሓኪም እንስሳ ከይተማኸርካ፡ መድሃኒት
ጸረ-ባክተርያ ንጥሪትካ ካብ ምሃብ ተቘጠብ።
መድሃኒታት ጸረ-ባክተርያ ብግቡእ ንጠቐመሎም!
ሓባራዊ መልእኽቲ ሚኒስትሪታት ጥዕናን ሕርሻን
ጉጅለታት ህግደፍን ማሕበራትን፡ ኣቶ ብንያም ፍስሓጽየን፡ ሕማም ሩበላ ኣህጉራዊ ቅነ ጸረ-ባክተርያ (12-18 ሕዳር 2018)
መራሕቲ ሃይማኖትን ዓበይቲ ዓድን ብቫይረስ ዝመሓላለፍ ቀንዲ ንህጻናት
ዝተሳተፍዎ ብ7 ሕዳር ኣብ ከተማ ዘጥቅዕ፡ ስንክልናን ሞትን ዘስዕብ ተላባዒ
ከረን ዝተዋህበ ኣስተምህሮ፡ ሓላፊ ኣሃዱ ሕማም ምዃኑ ጠቒሱ፡ ኩሉ ሕብረተ-ሰብ
ስድራ-ቤታት ኮምን ጥዕናን ዞባ ዓንሰባ ጉድአቱ ተረዲኡ ደቁ ብግቡእ ክከታተልን
ከኽትብን ኣዘኻኽሩ።
ሎሚ ኣብ ERI-TV
ኣቶ ብንያም፡ ሕማም ሩበላ ኣብ ሰዓት መደብ
ህጻናትን ነፍሰ-ጾራትን ዘኽትሎ ሳዕቤናት፡
ዝተሓላለኸ ጸገማት ልቢ፡ ዝሕታለ ምዕባለ 12:00 ደኩመንታሪ
ኣእምሮ፡ ዑረትን ምጽማምን፡ ዘይንቡር
12:30 ዜና ትግርኛ
ምዕባለ ኣዕጽምቲ፡ ምጉዳእ ጸላም ከብድን
ላልሽን፡ ምንጻል ጥንሲን ካልእን ምዃኑ 12፡50 TECH INSIGHT
ኣረዲኡ። 13፡30 ዜና ዓረብ
እቲ ንሕማም ንፍዮን ሩበላን ዝወሃብ 13:45 ሄራር/ሸካት
ክታበት - ካብ 6 ወርሒ ክሳብ 15 14:30 ደኩመንታሪ
ዓመት ንዝዕድሚኦም ቆልዑ ምዃኑ፡ 15፡15 ሙ/ድራማ
ጂኦግራፍያዊ ኣቀማምጣ መሬት’ቲ ዞባ
16:00 ልዝብ መንእሰያት
ኣብ ግምት ብምእታው ከኣ፡ ካብ 15
16:45 ናትራን
ሕዳር ኣትሒዙ ኣብ ኩለን ትካላት ጥዕናን
ኣብያት-ትምህርቲን ከምዝጅመር፡ ኣብ
18:55 ሳይዳ
ከተማታትን ሓውሲ ከተማታትን ድማ 19:30 ፊዮሪና
20:00 ዜና ትግረ
ካብ 21 ክሳብ 30 ሕዳር ከምዝካየድ
ገሊጹ። 20:10 ተኸታታሊት ፊልም ንጣብ ዝኽሪ ዘመን (45)
ነቲ ወፍሪ ንምዕዋት ኩሉ ምቅርራባት 21:00 ዜና ትግርኛ
ከምእተጻፈፈ ዝሓበረ ሓላፊ ጐስጓስን 21:25 ምኽሪ ሞያውያን ብቐጥታ
ሓበሬታን ጨንፈር ሚኒስትሪ ጥዕና ዞባ
ሰማያዊት ሓይለኣብ
22:00 ዜና ዓረብ
ዓንሰባ፡ ኣቶ ተስፋኣለም ምስግና፡ ኣብ’ቲ
ሳራ ኣለም 22:10 ሙ/ድራማ
ወፍሪ መላእ ሕብረተ-ሰብ ተሳትፎኡ
ከሐይል ተላብዩ።
22:30 ዜና እንግሊዝ
ሓዳስ ኤርትራ መበል 28 ዓመት ቁ.65 15 ሕዳር 2018 - ገጽ 3

ሃይለ ዳኒኤል

“ልዕሊ ሓደ ሲሶ መግቢ ብዘይ ጠቕሚ ይጐሓፍ”ተመራመርቲ

ዓመታዊ ብቢልዮናት ቶናት ዝምዘን
መግቢ ኣብ ኢድ ተጠቀምቲ ከይበጽሐ
ከምዝጐሓፍ ሓድሽ መጽናዕታዊ ጽሑፍ
ሓቢሩ።
እቶም ነዚ መጽናዕቲ ዘካየዱ
ተመራመርቲ ከም ዝገልጽዎ፡ ዓመታዊ
ዋጋ ልዕሊ ሓደ ትሪልዮን ዶላር ዝትመን
መግቢ ከይተጠቀምናሉ ከም ዝባኽን እዩ።
እዚ ድማ ልዕሊ ሓደ ሲሶ ካብቲ ዝሃልኽ
መግቢ ምዃኑ እዩ ብምባል ይውስኹ።
ብዘይካ’ዚ፡ ብቢልዮናት ዝቝጸሩ ሰባት
ብሰንኪ እኹል መግቢ ዘይምርካብ ይሳቐዩ
ምህላዎም እቲ ዘስደምም ነገር ምዃኑ እዩ
ይብሉ።
እቶም ተመራመርቲ ከም ዝሕብርዎ፡
ዝበዝሕ ብሸቃጦ ዝጐሓፍ መግቢ
ንምርኣዩ ደስ ዘየብል ብምዃኑ ጥራይ
ከም ዝድርበ እዩ። እቲ ዝተረፈ ድማ
ኣብ እዋን ምግዕዓዝ፡ ኣብ ኣዝሓሊት
ማሽን (ፍሪጅ) ወይ ኣብ ካልእ መቐመጢ
እንከሎ ዝበላሾ ከምዝዀነ ይግለጽ። እዚ
ጥራይ ዘይኰነ ግን፡ ሽቃጦን ዓማዊልን
እውን ልዕሊ ዓቐን ንብረት ስለዝገዝኡ
እዩ ይብሉ። እዚ ከኣ ዝበዝሕ እዋን ኣብ
ልዑል እቶት ዘለዎም ዝነብሩሉ ከባቢታት
ከምዝርአይ ይንገር።
እቲ መጽናዕታዊ ጽሑፍ ከም ዘነጽሮ፡
ዓመታዊ ካብ ዝፈርዩ ኩሎም ዓይነታት
ፍሩታታትን ኣሕምልቲን ልዕሊ ፍርቂ፡ 25
ሚእታዊት ናብ ዕዳጋ ዝቐርብ ውጽኢት
ስጋን (ልዕሊ 75 ሚልዮን ኣሓ ማለት’ዩ)
ኣብ ኢድ ተጠቀምቲ ከይበጽሐ ከም
ዝባኽን እዩ። ኣብዚ ብዘይ ዝዀነ ጥቕሚ
ዝባኽን ዓይነት መግቢታት ልዑል ዓቐን
መኣዛታት ዘለዎም ጥረታት፡ ውጽኢት
ጸባን መግቢ ባሕሪን ከም ዝርከብዎም
እውን ተፈሊጡ ኣሎ።
ብዙሓት ሊቃውንቲ ከም ዝገልጽዎ፡
ዝጐሓፍ መግቢ ምጉዳል ማለት ብዙሓት
ሰባት እኹል መኣዛታት ንክረኽቡ ዕድል
ምፍጣር ምዃኑ እዩ። ነዚ ንምግባር
ድማ ዓበይቲ ትካላትን መንግስቲታት
ዓለምን ሱር-በተኻዊ ለውጢታት ኣብ
ፖሊሲታተን ከእትዋ ከም ዘለወን፡ ንተጠቀምቲን ሸቀጥቲን ከኣ ብዛዕባዚ ስለዚ፡ ኩላትና ደቂ-ሰባት ብዘይግቡእ ዘካየዱ ተመራመርቲ ኣብ መወዳእታ
ብዘይካ’ዚ ድማ ዝተፈላለዩ ሓደስቲ ምስኡ ጉዳይ’ዚ ኣስተምህሮ ብዝተፈላለየ መንገዲ ዝባኽን ምግቢ ከይህሉ ክንጥንቀቕ ይመኽሩ።
ዝኸዱ ምህዞታት ንዘማዕብሉ ብምትብባዕን ክወሃብ ከም ዘለዎ እዮም ዝሕብሩ። ከም ዘሎና እቶም ነቲ መጽናዕቲ ምንጪ፦ dailymail.com

ሓድሽ ሞባይላት ንዕዳጋ ኣብ ዘቕርበሉ

ቻይናዊ ኩባንያ ኣብ ቀራና መንገዲ . . .
ኣብ ግብሪ ክሳብ ሕጂ ክስራሓለን
ዝጸንሓ ሓያሎ ካርታታት ዓለምና ግጉያት
ምዃነን ተገሊጹ።
ኣብዚ ቀረባ እዋን ዝወጸት ሓዳስ ካርታ፡
ነቲ ብልምዲ ምሉእ ዓለም ዝጥቀመሉ
‘ካርታ መርካቶር’ ትብድህ ከምዝዀነት’ዩ
ዝግለጽ ዘሎ። እታ ካርታ ሃገራት ዓለም
ካብቲ እንፈልጠን ዓቐነን ኣዝየን ዝነኣሳ
ምዃነን እያ እተርኢ። ንኣብነት ኣብ
ካርታ መርካቶር ሰሜን ኣመሪካን ሩስያን
ብስፍሓት መሬት ካብ ኣፍሪቃ ዝዓበያ
ከም ዝዀና እዩ፡ እንተዀነ ኣብ ግብሪ
እንተመጺእና ኣፍሪቃ ብስፍሓት ካብ
ሰሜን ኣመሪካ ብሰለስተ ዕጽፊ፡ ካብ ሩስያ
ድማ ብዝተጋነነ ዓቐን ከም እትዓቢ እዩ
ዝሕበር።
እዚ ሓድሽ ካርታ ኣብ ‘መት ኦፊስ’
ዝበሃል ናይ ክሊማ ዳታ ዝእክብ ትካል
ብዝሰርሑ ክኢላታት ከም እተዳለወ
እውን ተፈሊጡ ኣሎ።
ኣብዚ ካርታ ኣዝየን ብዙሓት ሃገራት
ብፍላይ ከኣ ሩስያ፡ ካናዳ፡ ግሪንላንድ፡
ቻይናን ኣመሪካን ካብቲ ክግለጻሉ ዝጸንሓ
ቻይናዊ ኩባንያ ምፍራይ ሞባይላት እቶም ክኢላታት ኣረዲኦም።
ዣኦሚ (Xiaomi) ኣብተን መደበራቱ እቲ ኩባንያ ብመንገዲ ኢንተርነት
ዝተኸለለን ሃገራት ሓዳስ ዓይነት ሞባይል ዝዘርግሖ ጨረታ ክኽፈትን ኩለን
ኣብ ዝዝርግሓሉ እዋን፡ ንገለ ዕድለኛታት ሞባይላት ተሸይጠን ኢሉ ዕዳጋኡ ክዓጹን
ዓማዊሉ ሓደ ፓውንድ ጥራይ ኣኽፊሉ ኣብ ሓደ እዋን ምንባሩ እዩ ዝጥቀስ።
ሞባይል ከምዝዕድል ምግላጹ ይፍለጥ። ብዙሓት ምስቲ ኩባንያ ቅርበት ዘለዎም
እንተዀነ፡ እቲ ኩባንያ ዕዳጋታቱ ወገናት ከም ዝሕብርዎ፡ እቲ ትካል
ንምውዕዋዕ ኢሉ ዝዘርገሖ ሓበሬታ ከምዚ ዝዓይነቱ መሸጣ ኣብ ዘካይደሉ
ብኣንጻሩ ተኣማንነት ክስእን ከምዝገብሮ እዋን ክሳብ 50 ዝበጽሓ ሞባይላት ኣብ
ክኢላታት ዕዳጋ ይገልጹ ኣለዉ። ኣብዚ
ቀረባ እዋን ኣብ ብሪጣንያ ኣብ ዝኸፈቶ
ሓደ እዋን ከም ዝቕርብ እዩ። እዚ ኣብ
ብሪጣንያ ዘጋጠመ እቲ ኩባንያ ኣብታ
ሓድሽ መደበሩ ነቶም ኣብታ ሃገር ዝርከቡ ሃገር ዘለዉ ዓማዊሉ ከህድመሉ ከም
ሞባይሉ ዝጥቀሙ ዓማዊል ዘዳለወን
ሞባይላት ክልተ ፍረ ጥራይ ምንባረን በዚ
ዝኽእል ድማ ወሲኾም ይገልጹ።
ኩባንያ ዣኦሚ፡ ብትሑት መኽሰብ
ድማ ብብዙሓት ክንቀፍ ገይርዎ ምህላዉ ሞባይላቱ ብምሻጥ ዝፍለጥ ኩባንያ እዩ።
“ካርታ ዓለም ቅኑዕ ኣይኰነን”
ዝተጋነነ ዓቐን ዝነኣሳ ምዃነን ተመልኪቱ ንምፍላጥ ምእንቲ ክትሕግዝ ተባሂላ መወከሲ ንጥቀመላ ምህላውና ይፍለጥ።
ኣሎ። ከም እተሰርሐት፡ ኣብዚ ሕጂ እዋን ንብዙሓት ኣዳለውቲ ካርታ ንዘመናት
እዛ ብካርታ መርካቶር እትፍለጥ ካርታ፡ ድማ ኣብ ኩሉ ኩርናዓት ዓለም ዝርከባ ዓቐብ ኰይንዎም ዝጸንሐ ግድል፡
ኣብ 1596 ንመርከበኛታት ኣንፈቶም ቤት-ትምህርቲታትን መጻሕፍቲን ከም ብኸመይ ናይዛ ከባብ ዓለም ካርታ
ብልክዕ ብዘይጌጋ ኣብ ጸፊሕ ወረቐት
ትደግሞ እዩ። በዚ ድማ ነፍሲ ወከፍ
እትወጽእ ሓዳስ ካርታ ካብታ ሓንቲ
ዝተፈልየት ትኸውን። እንተዀነ፡
ድሕሪ’ታ ብጀራርዱስ መርካቶር ኣብ
1596 ዝተሳእለት ካርታ ነቲ ዝፍጠር
ዝነበረ ምድንጋራት ትፈትሕ ብምንባራ
ክሳብ’ዚ ሕጂ እዋን ክንጥቀመላ ጸኒሕና
ኣሎና።
እዚ ሓድሽ ተሳኢሉ ዘሎ ካርታ ኣብ
ጥቕሚ ክውዕል ድዩ ኣይክውዕልን ገና
ኣይተፈልጠን ኣሎ። በዚ ኰይኑ በቲ ግን
እቲ ናይ ብሓቂ ዓቐን ግዝፊ ናይ ሃገራትን
ኣህጉራትን ብልክዕ ዝነግር ብምዃኑ ኣዝዩ
ብዙሕ ጥቕሚታት ክህልዎ እዩ ዝብሉ
ኣይተሳእኑን።
ምንጪ፦ dailymail.com
እዋን ድማ ከምዚ ዝዓይነቱ ብኣዝዩ ሕሱር
ዋጋ ሞባይላት ናብ ተጠቀምቱ ብምሻጥ
ቍጽሪ ዓማዊሉ ክብ ከብል ከም ዝኸኣለ
ይፍለጥ።
እቲ ትካል በቲ ዘጋጠመ ኩነታት
ንዓማዊሉ ይቕረታ ድሕሪ ምሕታት
ነቲ ዘጋጠመ ጸገም ካልኣይ ግዜ ምእንቲ
ከየጋጥም ኣበርቲዖም ክሰርሑ ምዃኖም
ብመንገዲ ኣፈኛኡ ሓቢሩ ኣሎ።
ምንጪ፦ bbcnews.com
ሓጸርቲ
ዜናታት ሳይ-ቴክ . . .
# ኣብ ህዋ ንዝርከብ ጐሓፍ
ንምጽራይ ዝግበር ዘሎ ውድድር ኣብ
መንጎ ሃገራት ናብ ዘይተደልየ ረጽሚ
ከምርሕ ከም ዝኽእል ክኢላታት
ሓቢሮም። እዚ ዝዀነሉ ምኽንያት ድማ
ብቐንዱ ዝማዕበላ ሃገራት ንቴክኖሎጂካዊ
ምዕባለታት ከም ኣጽዋር ክጥቀማሉ ስለ
ዝኽእላ እዩ።
# እንግሊዝ ኣብ ካልኣይ ኲናት ዓለም
ንምስጢራዊ ኮዳት ስርዓት ናዚ ንምስባር
ዝተጠቕመትላ ‘ኤኒግማ’ ዝተባህለት
መሳርሒት የካይዱ ካብ ዝነበሩ ሓንቲ
ዝዀነት ጓል 95 ዓመት ሰበይቲ፡
ብኸመይ ነቲ ናይ ጀርመናውያን
ኮዳት ክሰብርዎ ከም ዝኸኣሉ ምንጋር
ከም ዝሓንገደት ተፈሊጡ። ንሳ ከም
እትሕብሮ ኣብቲ እዋን ክሳብ ዕለተ
ሞታ ቃል ከይተምሉቕ ስለ ዝመሓለት
ምዃና፡ ቀንዲ ጣዕሳኣ ድማ ሰብኣያ ነቲ
ምስጢር ከይፈለጦ ምማቱ እያ።
# ኩባንያ ሳምሱንግ ምስ ኣብ
ስዊዘርላንድ ዝርከብ ማእከል
ብምትሕብባር ኣብ መጻኢ ብሓንጐልካ
ጥራይ ክትእዝዛ ትከኣል ዓይነት ተለቪዥን
የማዕብሉ ምህላዎም ተፈሊጡ።
ሓዳስ ኤርትራ
ጸጋታት ባሕሪ
መኮነን ሺሻይ
ኣድማስ ኣብ ቀጻሊ ዲናሚካዊ ለውጢ
ዝርከብ እቲ እንኮ ዝዓበየ ስርዓት እዩ። ኣብ
ኣድማስ ዘለዉ ኩሎም ስርዓታት እዚ ሕጂ
ሒዞምዎ ዘለዉ መልክዕ ውጽኢት መስርሕ
ናይ ኣዝዩ ነዊሕ እዋናት’ዩ። ኣዝያ ንእሽቶ
ኣካል ኣድማስ ዝኾነት ደቂ-ሰባት ዝነብሩላ
ፕላኔት ኣብ ከርሳ ዝተፈላለዩ ስርዓተ-
ኣከባቢ(Ecosystem) ሓቚፋ ትርከብ።
ከምቲ ኣብ መሬት ዝተፈላለዩ ስርዓተ-ኣከባቢ
ዘለዉ ኣብ ውሽጢ ባሕሪ’ውን ከምኡ እዩ።
ዕንበባታት ሪፍ (Coral Reef) ወይ ‘ዱር
ዝናም ባሕሪ’ (rainforest of the sea)
ብዝብል መጸውዒ ዝፍለጥ ሓደ ካብቶም
ውሩያት ስርዓተ-ኣከባቢ ባሕሪ ኮይኑ ትሕቲ
ሓደ ሚእታዊት ስፍሓት ናይ ጠቕላላ
ማያዊ ዓለም ይሕዝ። እንተኾነ ሰፈራ ናይ
25 ካብ ሚእቲ ዝተፈላለዩ ፍጡራት ባሕሪ
ብምዃኑ ብተመራመርቲ ስነ-ህይወት ባሕሪ
ፍሉይ ጠመተ ይወሃቦ።
እዚ ስርዓተ-ኣከባቢ ብእኽብካብ ተረፍ ናይ
ዝተፈላለዩ ‘ካልሼም ካርቦኔት’ ዘመንጭዉ
እንስሳታትን ኣትክልቲን ድሕሪ ሚልዮናት
ዓመታት ዝተመስረቱ ኮይኖም መብዛሕቲኡ
እዋን ኣብ ምዉቕ ትሮፒካዊ ዝርከቡ እኳ
እንተኾኑ ኣብ ውሑድ ኣጋጣሚታት’ውን
ኣብ ሓውሲ ትሮፒካዊ ማያት’ውን ይርከቡ
እዮም። እዚ ስርዓተ-ኣከባቢ ካብ ዝኾነ ማያት
ዓለም ይኹን መሬት ዘለዉ ስርዓተ-ኣከባቢ
ዝለዓለ ሂወታውያን ብዙሕነት ማለት
ካብ 6000 – 8000 ዝተፈላለዩ ዓሌታት
ዝሓዘ’ዩ። ነፍሲ-ወከፍ ኣብዚ ኣከባቢ ዝነብር
ዓሌት ዓሳ ይኹን ካልእ ፍጡር ባሕሪ ካብ
ናይ ካልኦት ፍልይ ዝበለ ናይ ገዛእ ርእሱ
ናይ ምንባር ስትራተጂ ኣሎዎ።
ዛጊት ኣብ መላእ ዓለም ክልተ ቀንዲ
ዓበይቲ ዞባታት ዕንበባታት ሪፍ ተለልዮም
ኣለዉ። እቲ ቀዳማይ ዞባ ብኢንዶ-ፓስፊክ
ዝፍለጥ ኮይኑ ንሰለማዊ ውቅያኖስ፣ ህንዳዊ
ውቅያኖስን ቀይሕ ባሕርን ዘጠቓለለ
ክኸውን እንከሎ እቲ ካልኣይ ድማ
ብትሮፒካዊ ምዕራብ ኣትላንቲክ ወይ
‘ማእከል’ ካሪብያን ይፍለጥ። ነፍሲ ወከፍ
ዞባ ናይ ገዛእ ርእሱ ፍልይ ዝበለ ህይወታዊ
ብዙሕነት ዘለዎ’ኳ እንተኾነ ዞባ ኢንዶ-
ፓስፊክ እቲ ዝበዝሐ ህይወታዊ ብዙሕነት
(4,000-5,000) ዝረኣየሉ ቦታ’ዩ።
ፍጡራት ንኹነታት ኣከባቢኦም
ተላሚዶም፣ ህላውነቶም ዘረጋግጹሉ
ንዘመናት ዘማዕበልዎ ረቀቕቲ ናይ
ምንባር ሜላታት ኣሎዎም። ኣብዚ ስርዓተ-
ኣከባቢ ዝነብሩ ዓሳታት ዝተፈላለዩ ቅርጽን
ሕብርን ዝውንኑ ንኽትርእዮም ኣዝዮም
ማረኽቲ’ዮም። እንተኾነ ህላወ ከምዚኣቶም
ዓይነታት ፍልልይ ናይ ቅርጽታትን
ሕብርታትን ዓሳታት፣ እዞም ፍጡራት
ካብ ጸላእቶም ንምክልኻልን ንግዳያቶም
ንምጥቃዕን ክብሉ ኣብ ነዊሕ እዋናት
ዘማዕበልዎ ሜላ’ዩ። መብዛሕቲኦም ኣብ
ዕንበባታት ሪፍ ዝነብሩ ዓሳታት ቅርጺ
ኣካላቶም ንትኹል ዝተጠቀዐ ጸፊሕን
ደምዳም ናይ ጭራ ክንፊን ኣሎዎም።
ከምኡ’ውን ፍጥነት ምሕንባስ ንምቁጽጻር
ዘኽእሎም ቅርፊት (scale) ዝመልኦ ቆርበት
ይውንኑ።
ዕንበባታት ሪፍ መሽጎራጉርን ነቐዓትን
ዝበዝሖ መቓምጦታት ብምዃኑ፣ ህላወ
ከምዚ ዓይነት ቅርጺ ኣካልን ኣብዚ ከባቢ
ዝነብሩ ዓሳታት ከም በዓል queen angel
ዓሳን ካልኦትን ኣብ ግዜ ክህደኑ ኮነ ክሃድኑ
ንሓጺር ርሕቀት ብፍጥነት ሓንቢሶም
ብቕጽበት ኣንፈቶም ንኽቕይሩ የኽእሎም።
ብኣንጻሩ ኣብ ማእከላይ ክፉት ክፋል ናይ
ቀጸላ ባሕሪ ዝነበሩ ዓሳታት ቅርጸ-ውሕዘት
ወይ ኤሮዲናሚካዊ ቅርጺን ‘ማዕጺድ’ መሰል
ናይ ጭራ ክንፊን ኣሎዎም። እዚ ከምዚ
ዓይነት ቅርጺ ንኣብዚ መኸልከሊ ዘይብሉ
ቦታ ዝነብሩ ከም እንበዓል ቱና ዘኣመሰሉ
ዓይነት ዓሳታት ንቕድሚት ብልዑል
ፍጥነት ንኽሕንብሱ የኽእሎም። ምስ ማይ
ባሕሪ ክህሉ ንዝኽእል ፍሕፈሐ ንምጉዳልን
ኣድማዓነት ፍጥነት ምሕንባስ ንምውሳኽን
ቆርበት’ዞም ኣብዚ ክፋል ዝነብሩ ዓሳታት
ለማጽን ቅርፊት-ኣልቦን እዩ።
እቲ ካልእ ዓይነት ናይ ምንባር ሜላ
ዓሳታት ዕንበባታት ባሕሪ፣ ህላወ ዝተፈላለዩ
ማረኽቲ ሕብርታት’ዩ። ዕንበባታት ባሕሪ
ኣዝዮም ዘደንቑ ዝተፈላለዩ ሰሓብቲ
ሕብርታት ኣሎዎም። መብዛሕቲኦም ኣብዚ
ኣከባቢ ዝነብሩ ዓሳታት ምስ ዕንበባታት
ባሕሪ ዝመሳሰል ሕብሪ ቆርበት ይውንኑ።
እዚ ከምዚ ዓይነት ህላወ ዝተፈላለየ ሕብሪ
ዓሳታት ዕንበባታት ባሕሪ፣ ብሃንደበት
ዝመጸ ዘይኮነ ሚልዮናት ዓመታት ዝወሰደ
ብመስርሕ ፍልቀት ዝሓለፈ’ዩ። ዘገምታዊ
ግን ከኣ ኣዝዩ ዓቢ ለውጢ።
እዞም እንስሳታት ሕብራዊ ቆርበት
ዘሎዎም ብምዃኖም ምስ ኣከባቢኦም
ብምምስሳል፣ ካብ መጥቃዕቲ ጸላእቶም
ከድሕኖም ይኽእል። ከምኡ’ውን ምስ
ኣከባቢኦም ተመሳሲሎም ድብያ ብምግባር
ንግዳያቶም ኣዘንጊዖም ንኸጥቅዑ
የኽእሎም። ኣብ ገለ ዓሳታት’ውን ህላወ
ሕብራዊ ቆርበት፣ ሰማሚ ስጋ ከም ዝውንኑ
ንሃደንቶም መጠንቀቕታ መውሃቢ’ዩ።
ብኸምዚ ድማ ዝኾነ ሃዳኒ ንሕብሪ ዘሎዎ
ዓሳ ብድፍረት ሃዲኑ ክምገቦ ኣይክእልን።
ገለ ገለ ዓሳታት’ውን ሕብሪ ቆርበቶም
ብምቅይያር ንመጻምድቶም ንርክብ ቅሩባት
ከምዘለዉ ዝሕብሩሉ ሜላ ይኸውን።
ዓሳታት ዕንበባታት ባሕሪ ኣብ መስርሕ
ፍልቀት ዝተፈላለዩ ኣገባብ ኣመጋግባ
ኣማዕቢሎም እዮም። ዝውንንዎ ቅርጺ
ኣፍ፣ መንጋጋን ኣስናን ንዝምገብዎ መግቢ
ብኣድማዕነት ንኽውሰድ ከም ዝጥዕም
ኮይኑ’ዩ ማዕቢሉ። ንኣብነት ‘ባተር ፍላይ’
ዝተባህሉ ዓይነታት ዓሳ ንደቀቕቲ ውልዶ
ኮራል ወይ ዕንበባታት ባሕሪ ንምልቃም
ዘኽእሎም ውጥም ዝበለ ኣፍን ደቀቕቲ
ኣስናንን ኣሎዎም። ‘ፓሮት ፊሽ’ ዝተባህሉ
ዓይነታት ዓሳ ኣብ ልዕሊ ዕንበባታ ሪፍ
ንዝበቘሉ ኣልጌ (ንኣሽቱ ተኽሊ ባሕሪ)
ንምፍሓቝ ዘኽእሎም ከም ናይ ሕንጻይ
መትኮብ መሰል ኣፍን ከም ናይ ሰብ ናይ
ላዕልን ታሕትን ስሩዓት ኣስናን ይውንኑ።
ከም በዓል ስናፐር ዝኣመሰሉ ዓይነት ዓሳ
ዕንበባ ባሕሪ፣ ሓፈሻዊ በላዕቲ ስጋ ኮይኖም፣
ንቡር መንጋጋን ልሙድ ኣቃውማ ኣፍን
ኣሎዎም። ስናፐር ዝበዝሐ ግዜ ነኣሽቱ
ዓሳታትን ዘይዓጻማት እንስሳታት ባሕሪን
ይምገቡ። ብኣንጻሩ ዓበይቲ ዕስለ ዓሳ ከም
‘ሰርጅዮን ፊሽ’ ዝተወሰነ ዓይነት መግቢ
ማለት ዕድሚኦም ምሉእ ኣብቲ ከባቢኦም
ዝርከብ ዕንበባታት ሪፍ እናዛወኑ ደቀቕቲ
ኣንሳፈፍቲ ‘ዙፕላንክተን’ ዝበሃሉ እንስሳታት
ይምገቡ። ገለ ዓሳታት ከም በዓል ፓሮት
ፊሽን ራቢት ፊሽን በላዕቲ ሳዕሪ ብምዃኖም
ኣብ ልዕሊ ዝሞቱ ኮራል ንዝበቘሉ ንኣሽቱን
ዓበይትን ኣልጌ እናፈሓቑ ይዕንገሉ።
ኣልጌ ወይ ሰበባ ባሕሪ ‘ክሎሮፊል’ ዝበሃል
ግዛዕ ስለዘሎዎም ከምቶም ናይ መሬት
መበል 28 ዓመት ቁ.65 15 ሕዳር 2018 - ገጽ 4
ዓሳታት ዕምበባታት ባሕሪ
ኣትክልቲ መግቦም ባዕላቶም ብምድላው
መሰረታውያን ኣፍረይቲ (primary
producer) ባሕሪ እዮም። ብዘይ ህላወ ኣልጌ
ኩሎም ዓሳታት ዕንበባታት ባሕሪ ክነብሩ
ኣይምኸኣሉን። መብዛሕቲኦም ዓሳታት
ዕንበባታት ባሕሪ መርዛማት’ዮም። ገለ
ዓሳታት ከም በዓል ‘ላዮን ፊሽ’ በቲ ኣሻዅን
መርዛምን ኣካሎም ወጊኦም ንጸላእቶም
መሪዞም ክቐትሉ ክኽእሉ እንከለዉ ከም
በዓል ‘ስፖትድ ትራንክ ፊሽን’ ‘ሞራይ
ኢልን’ ድማ ስግኦም ‘ሲጋቱራ’ ዝበሃል
መራዚ ባእታ ዘማዕብል ብምዃኑ ምስ
ዝብልዑ ግዳያቶም መሪዞም ክቐትሉ
ይኽእሉ። ብመጅሓፍ ተጋሒጦም ዝወጹ ዕንበባታት ባሕርን ሰፍነግን
ስርዓተ-ከባቢ ዕንበባታት ባሕሪ ኣብ
ቱሪዝም፣ ፍርያት እቶት ዓሳን ኣብ
ምክልኻል ገማግም ደሴታት ካብ ማዕበል
ባሕሪን ዕዙዝ ተራ ይጻወት። ዓመታዊ
ሽድሽተ ሚልዮን ቶን ዝተፈላለዩ ዓሳታት
ካብ ዕንበባታት ሪፍ ተገፊፎም ይወጹ።
ደሓን ዝኾነ ምሕደራ እንተ ተገይሩ ካብ
ሓደ ኪ.ሜ ትርብዒት ስፍሓት ዕንበባታት
ሪፍ ኣብ ዓመት ክሳዕ 15 ቶን ዝተፈላለዩ
ዓሳታት ክርከብ ይከኣል። ኣብ ደቡባዊ
ምብራቕ ኤሽያ ካብ ዝርከብ ዕንበባታት
ሪፍ ተገፊፎም ናይ ዝሽየጡ ዓሳታት
ጥራይ ዓመታዊ ኣስታት 2.4 ቢልዮን
ዶላር ይርከቦም። ዓለማዊ ቁጠባ ብሓርፋፍ
ገምጋም ዋጋ ዕንበባታት ባሕሪ ምስ ቱሪዝም ዓሳታት ዕንበባታት ሪፍ ኤርትራ
ብምትሕሓዝ ዓመታዊ ካብ 29.8 - 375
ቢልዮን ዶላር ከም ዝኾነ ይንገር።
ቀይሕ ባሕሪ ምስ ካልኦት ማያዊ
ዓለም ዘለዉ ዕንበባታት ባሕሪ ክወዳደር
እንከሎ ብዓይነት ፍልይ ዝበለን ዝበለጸን
ዕንበባታት ከም ዝውንን ይፍለጥ። ኣብ
ገማግምን ደሴታትን ኤርትራ ዛጊት
ኣስታት 301ዓሌታት ዕንበባታት ባሕሪን
ስፖንጅን ተለልዮም ከምዘለዉ ይእመን።
መብዛሕቲኣን ደሴታት ቀይሕ ባሕሪ ኤርትራ
ድንቂ ዝኾነ ጌና ዘይተበከለ ዕንበባታት ሪፍን
ዝተፈላለዩ ፍጥረታት ባሕሪን ስለዘሎዎ
ኣብአን ዳይቭ (ጥልቃ) እንተገይርካ ንሓዋሩ ጥልቃ ኣብ ዕንበባታት ሪፍ ደሴት ኤርትራ
ዘይርሳዕ ጦብላሕታ ይገድፈልካ። ኣብ ከም
በዓል ደሴ፡ ማዶት፡ ናኹራ፡ ኩንዱቡል፡
ዱርገላ፡ ዳህላክ፡ ሙጀዲሕ እትገብሮ ጥልቃ
ኣብ ትሕቲ ማያዊ ገነት ከምዛኣተኻ’ዩ።
ኩለን’ዘን ደሴታት ባህርያዊ ዘብለጭልጭ
ኣዝዩ ንጹህን ሑጻ ዘማዕረጎን’ዩ ገማግመን።
ንምሕንባስን ማያዊ ስፖርትን ድማ
ምቹኣት’የን። ስለዚ ኣብ መጻኢ፡ ኤርትራ
ናይ ኢንዱስትራዊ ጽላት ቱሪዝም ተረባሒት
ከም እትኸውን እቶም ኣብ ላዕሊ ዝተዘርዘሩ ንትኹል ዝተጠቅዐ ቅርጺ (ጸጋማይ) ብመንጽር ኤሮዲናሚካዊ ቅርጺን
ጸጋታት ህያው ምስክራት’ዮም። እዞም
ዕቑር ጸጋታት ቱሪዝም ባሕሪን ካልኦትን ወዘተ ዘኣመሰሉ ረቛሒታት ዕንበባታት ሪፍ ክሊማ ዓለምን፡ ኣብ 2030 ዳርጋ 90%
ኣብ መጻኢ ብግቡእ እንተ ተመሓዲሩን ዓለም ሓደጋ ምጽናት ኣንጸላልይዎ ከምዘሎ ከምኡ’ውን ኣብ 2050 ድማ ዳርጋ ኩሎም
ተመዝሚዙን፡ ኣብ ምፍጣር ዕድላት ተመራመርቲ ስነ-ህይወት ባሕሪ ወትሩ ዕንበባታት ሪፍ ዓለም ኣብ ሓደጋ ከም
ስራሕን መንግስታዊን ብሕታውን ትካላት፡ ምሕጽንታ ምስ ኣቕረቡ’ዮም። ህሉው ዝወድቁ ተመራመርቲ ይንበዩ። ዕንበባታት
ምዕባይ ንጥፈታት ማሕበራዊ ኣገልግሎታት፡ ኩነታት ዕንበባታት ሪፍ ዓለም ምስ እንዕዘብ ሪፍ ቀይሕ ባሕሪ ብተዛማዲ ክረአ እንከሎ
ኣብ ዝሓሸ ኩነታት ኣሎ ኢልካ ክዝረብ
ኣብ ምሕዋይን ምድንፋዕ ቁጠባ ሃገርን ዳርጋ 10% ድሮ መይቶም፣ 60% ኣብ ይከኣል። ኣውስትራልያዊ ውሩይ ተመራማሪ
ኣብምርግጋጽ ውሕስነት መግብን ክህልዎ ሓደጋ ምጽናት ከም ዘለዉ መጽናዕትታት ዕንበባታት ባሕሪ ቨሮን፡ ብዛዕባ ዕንበባታት ሪፍ
ዝኽእል ኣበርክቶ ቀሊል ኣይኮነን። ይሕብሩ። ብሰንኪ ሕሉፍ ምትእትታው ቀይሕ ባሕሪ ኤርትራ ሓፈሻዊ ትዕዝብቱ
ኣብዚ እዋን ብሰንኪ ምውሳኽ ዋዒ ደቂ-ሰባት፡ ደቡባዊ ምብራቕ ኤሽያ ሕልፊ ክገልጽ እንከሎ፡ ‘ዕንበባታት ሪፍ ኤርትራ
ዓለም፡ ዘይቅርዑይ ምሕደራን ምዝመዛን፡ ኩሎም ቦታታት 95% ዕንበባታት ሪፍ ኣብ ብተዛማዲ ኣብ ዝሓሸ ኩነታት ከምዘሎ
ብከላ ማይ ባሕሪ፡ ዕደና ዕንበባታት ባሕሪ፡ ሓደጋ ከምዘሎ ይፍለጥ። ብሰንኪ ጠገለ እንተኾነ እቲ ዝለዓለ ክጻወሮ ዝኽእል ጥርዚ
ምውሳኽ ምጸት ማይ ባሕሪ (acidification) ዘይብሉ ንጥፈታት ደቂ-ሰባትን ምቅይያር ሙቐት ከም ዝበጽሐ ይሕብር።’
ብምትሕብባር ሚኒስትሪ ሃብቲ ባሕሪ ዝዳሎ ዓምዲ
ሓዳስ ኤርትራ መበል 28 ዓመት ቁ.65 15 ሕዳር 2018 - ገጽ 5

ሩፍታ ጸጋብርሃን ጐይትኦም

ሚስጥር 34 ዓመታት. . .
“ሓቂ ክነግረካ፡ ኣነ ንኣስታት
ሰላሳን ኣርባዕተን ዓመት’የ ተኣሲረ
ዘለኹ። ካበይ’የ መጺአ? ዜግነተይ?
ብሓፈሻ ህይወተይ ኵሉ እንታይ’ዩ
“ብርግጽ ግና ሓሊብ መንተል ኣብ
ኤርትራ’ያ ትርከብ?” ዘጠራጠራ
ጉዳይ ግልጺ ክዀነላ ደለየት።
“እወ! ኣብ ኤርትራ’ያ ትርከብ”
መግዛእቲ ስለ ዝነበረት ኵሉ ነገር
ተሓዋዊሱ’ዩ ነይሩ። ዋላ መንነትና. . .
እዚ’ዩ ድማ እቲ ጠንቂ. . .” ኣፍልጦኣ
ምትሓቱ፡ መግዛእቲ ዝፈጠሮ ጠንቂ
ኢብራሂም፡ ነታ ዝነበረት መራር ኣብ ገለ ኣጋጣሚ ጎፍ ንጎፍ ዝራኸቡላ ኣፍልጦ የብለይን። ሓሊብ መንተል ኢብራሂም ዕላላ ክሰምዕ ተሃንጥዩ ምዃኑ ኣብርሃላ።
ጸሓይ ከተማ ካርቱም ተጻዊሩ፡ ናብታ እውን ሰላምታ ኣይጻገቡን’ዮም። ሕጊ ትብሃል ዓዲ፡ ኣብ ሱዳን’ያ ትርከብ፡ ብምንባሩ፡ ቅልጥፍ ኢሉ መለሰላ። “ሓቅኻ! ከምኡ ክኸውን
ኣትዩዋ ዘይፈልጥ ልዳት ናይ ኣቶ ጣሃ እታ ሃገር’ውን ነዚ ባይታ ዝህብ ዳርጋ ከምእተወለድኩ ግና ጽቡቕ ገይረ “እሞ በዚ ትብለኒ ዘለኻ ይኽእል’ዩ፡ ግን ኣበይ ኢለዮ። ብዝዀነ
የቋምት ነበረ። ወትሩ ኣብ ውሽጡ ኣይኰነን። ኵሉ በብመንገድኻ’ዩ። ይዝክር. . .” ኤርትራዊት’የ ማለት’ዩ?” ንፈለማ ወለደይ ጓል ዓሰርተ ሓሙሽተ ዓመት
ኰይኑ ዝገማድሖ ዝነበረ ምስጢር ግና ኣቶ ኢብራሂም ናይ ነዊሕ “ሓሊብ መንተል. . .ሓሊብ መንተል. እዋን ዓይና መሊኣ ጠመተቶ። ከለኹ፡ ምስ ሓደ ዘይፈልጦ ሰብ ስለ
ናይታ ገዛ ንምፍላጥ ቆሪጹ ተበጊሱ እዋን ትዕዝብቲ ኣብ ልዕሊ’ዛ ወይዘሮ . .” ኢብራሂም ነታ ዝጠቐሰታ ስም “ብርግጽ ካብ ሓሊብ መንተል ዘመርዓዉኒ፡ ኣነ ድማ ነቲ መርዓ
ብምንባሩ፡ ስኑ ነኺሱ እቲ ሓቂ ኣለዎ። ወትሩ ንግሆ ከባቢ ሰዓት ቦታ ደጋጊሙ ኣድመጻ።
ንምፍላጥ ብትብዓት ወሲኑ ነበረ። ዓሰርተ ቅድሚ ቀትሩ በዓል ቤታ “እወ! ሓሊብ መንተል’ያ ትብሃል
“ተቢዕካ ሞት’ዩ፡ ፈሪሕካ ሞት’ዩ” ንስራሕ ምስ ከደ፡ ንበይና ኣብ ኣፍደገ ዝተወለድኩላ. . .” ነታ ስም ቦታ
ዝብል እምነት ተቐኒቱ፡ ነታ ‘ምስጢር ኰይና ብተስፋ ናብ ኵሉ ኣንፈት ክደጋግማ ምስ ሰምዐት፡ ንሳ’ውን
ኣለዋ’ ዝበላ ገዛ ንምኽፋት ዳግም ተቋምት። ሓንሳብ ዝን ትብል ሓንሳብ ዝያዳ ንምርግጋጽ ደገመትሉ።
ኣቋመታ። ድማ ንብዓት ጸረር ተብል። ኣብ “እዛ ትብልያ ቦታ እንተዀይና፡
ወትሩ ካብ ገዛ ዘይትወጽእን ውሽጣ ዘሳቕያ ረዚን ባእታ ከምዘሎ ብርግጽ ኣብ ሃገርና ኤርትራ እትርከብ
ብፍርሒ እተቕባሕብሕን ወይዘሮ ድማ፡ ዝዀነ ኣተኲሩ ዝጠመታ ሰብ ቦታ’ያ። ኣብ ሱዳን ሓሊብ መንተል
ኣብ ፊት ገዛኡ ኰይና ከተስተንትን ዝግምቶ’ዩ። ኣብ ሓሳብ፡ ኣብ ትካዘ፡ ዝብሃል ቦታ የለን። በዚ ኣዘራርባኺ
ይዕዘባ ብምንባሩ፡ ምስጢር ካብ ኣብ ጭንቂ ወዘተ ኵሉ ግዜ ኣላ። ሓደ ጸገም ከምዘሎ ይበርሃለይ ኣሎ።
ገዛ ዘይመውጽኢኣን ናይ ወትሩ ሓደ ግዜ ክፍትሓላ እትምንዮ ነገር ንምዃኑ ሓሊብ መንተል ኣበይ ቦታ
ምስትንታናን፡ ነዊሕ ግዜ ዘይተፈትሐ ከምዘሎ፡ ንኹሉ ብሩህ’ዩ። ብፍላይ ናይ ሱዳን ከምዘላ እስከ ሓብርኒ?”
ግድል ኰይንዎ ብምንባሩ፡ ሎሚ ንኣቶ ኢብራሂም። ውሽጣ ንምፍታሽ ተወከሳ።
ብኣካል ረኺቡ ከዘራርባን ጸገማ ነዚ ንኣስታት ሰለስተ ዓመታት “ንእሽተይ’የ ነይረ። ካብታ ዓዲ
ክፈትሕ ምስ ነብሱ ቃል ኣትዩ ነበረ። ብሓሳብን ብተግባርን ዘሰላሰለቶ ጭንቂ ክወጽእ ከለኹ ድማ ሱዳን ኰይና’ያ
ንነብሱ ወሪርዎ ዝነበረ ፍርሒ ቀንጢጡ፡ ወ/ሮ ፋጡማ ፍታሕ ንምርካብ’ዩ ትስምዓኒ” ግምታ ገለጸት።
ስኑ ነኺሱ ክረኽባ ወሰነ። ክልተ እምብኣር፡ ኣቶ ኢብራሂም ግዜ ፈልዩ “ኖ! ተረዲእክኒ ኣለኺ ፋጥማ፡ እዛ
ዓበይተ ግድላት ግና ኣብ ቅድሚኡ ክረኽባ ዝወሰነ። ድሕሪ በዓል ቤታ ትጠቕስለይ ዘለኺ ዓዲ ናይ ሃገርና
ነበሩ። በዓልቲ ሓዳር ብምዃና ድሕሪ ምዃኑ ስግኣት’ኳ እንተፈጠረሉ፡ ኤርትራ’ያ። ካብዚ ዘረባኺ ሓደ
ሰብኣያ ናብ ገዛ ኣትዩ ጸገማ እናሓተታ ስግኣቱ ካብ ነብሱ ቀንጢጡ ኣብታ ሓቂ ተረዲአ ኣለኹ፡ ናይ ኣፍልጦን
ከሎ፡ በዓል ቤታ እንተመጺኡ፡ ዓቢ ብትብዓት ክረኽባ ዝወሰነ እዋን ካልእን ጸገም ከምዘይብልኪ። ሕጂ
ጸገም’ዩ ከንጠጥዮ። እሞ ድማ ብሕጊ ንምርካብ ስኑ ነኺሱ፡ ኣብ ከቢድ ግና ግዜ ኣይንውሰድ ጸገም እንተለኪ
እታ ሃገር እቲ ጸገም ዝያዳ ይብእስ። ሓሳብ እንከላ ጎፍ በላ። ንገርኒ’ሞ ክትሓጋገዘኪ። ሓውኺ’የ
እቲ ካልኣይ ጸገም ዝዀኖ ድማ፡ “ኣሰላም ውዓሌኩም?” ድምጹ በዚ ትብልኒ ዘለኺ እንተዀይኑ
ጐረባብቲ ከይርእይዎ’ሞ፡ ንብዓል ቤታ ኣትሒቱ ኢዱ ከይሰደደ፡ ብዘረባ ኤርትራዊት ኢኺ። ኣብ ሃገርና ድማ፡
እንተነጊሮሞ ዝኸፍአ ጸገም’ዩ ክስዕብ። ጥራይ ሰላም በላ። ሰብ ኣብ ዝሃለወ ይሃሉ፡ ተደጋጋፍን ዝመጻእክን ኣብኡ ዝተወለድክን ስለ ዘይተቐበልክዎ፡ እግረይ ናብ
እዚ ኵሉ ኣብ ዙርያኡ እናንጠይጠየ፡ “ውዓሌኩም ዎ ሰላም” ገጻ ኣሲራ ተመላላእን’ዩ። ከምዚ ዘለኽዮ ምስ እንተደኣ ኰይንኪ፡ ኤርትራዊት ኢኺ። ዝመርሓኒ ከይደ። በዚ ምኽንያት’የ
ንነብሱ ግዳይ ክገብራ ቅሩብ’ዩ ነይሩ። መለሰትሉ። ጸገምኪ ገዲፈኪ ኣይከይድን’የ። ኵሉ ግና ብኸመይ ናብዚ ከምዝመጻእኪ ብዛዕባ ሓሊብ መንተል ስማ እምበር
ካብቲ ናይታ ወይዘሮ ዝዓቢ ጸገም ዘሎ “ሳምሕኒ በስ (ይቕረታ ግበርለይ)፡ እቲ ሓቂ ክፈልጦን ክሕግዘክን’የ መረጋገጺ ምደለኹ?” መንነታ ካልእ ኣፍልጦ ዘይነበረኒ። ሓንሳብ
ኰይኑ ስለ ዘይተሰምዖ፡ እታ ዘይትትካእ ኵሉ ግዜ ብሓሳብ ክትነብዕን ኣብዚ ዘለኹ፡ ኣጆኺ. . .” ኣብ ቀረባ ብዝግባእ ንምርግጋጽ መብርሂ ደለየ። መኪና ተማልኡኒ እናበልኩ፡ ሓንሳብ
ህይወቱ ኣብ ክንዳኣ ክብጁ ድሉው ክትጭነቕን’የ ዝርእየኪ፡ ወላሂ ንስኺ ዝነበረ መንፈሳ ኣነቓቕሖ። “ንስኻኸ?” ተገልቢጣ ተወከሰቶ። ብእግረይ፡ ከሰላ ናብ ትብሃል ዓዲ
ነይሩ። ምስ ነብሱ ዝኣተዎ ረዚን ቃል እንተዘይተጋግየ ኤርትራዊት ኢኺ?” “ዓቢ ጸገመ ግና ኣለኒ፡ በዓል ቤተይ “ኣነ’ሞ ዓዲ ቐይሕ ኣብ ትብሃል ኣትየ።፡ እዚ ኹሉ ጸገምን ኣደራዕን
ስለ ዘለዎ። መጀመርታ ዜግነታ ከጣልል ስለ ነዚ እንተፈሊጥዎ ዳርጋ ሞተይ’ዩ። ቦታ’የ ተወሊደ ዓብየ። ኣብዚ ስደተኛ’የ ድማ፡ ኣብዚ’የ ረኺበዮ. . .”
ኣቶ ኢብራሂም ኣብ ኤርትራ ዝደለየ፡ ትሕትና ሓዊሱ ተወከሳ። ምሳኻ ምርኻበይ ጥራይ እቲ ዝኸፍአ ዘለኹ። ግና ዜግነተይ ኤርትራዊ’የ። “እዚ መዓስ ነይሩ?” ኢብራሂም
ተወሊዱ ዝዓበየ’ዩ። ቅድሚ ዕስራ “እንድዒ!” ሓጺር መልሲ ጸገም ከምዝመጻኒ ርግጸኛ’የ። ብርግጽ ሓደ ካብቶም ብመንነቶም ዝዀርዑ ምስ ግዜ ከዛምዶ ደለየ።
ዓመት ድማ ናብ ሃገረ ሱዳን ተሰዲዱ መለሰትሉ። ክትሕግዘኒ እንተወሲንካ፡ ቃል እውን’የ። በዚ ስክፍታ የብለይን። “ኣብ 1984 ከባቢ’ዩ ነይሩ” ኢዳ
ብንግዲ ነብሱ የመሓድር። ኣብ “እንታይ ማለት እዩኸ እንድዒ?” እተወለይ. . .” ኣብ ከባቢአ ሰብ ከይህሉ ክገርመኪ ደምና ሓደ’ዩ። ኵሉ ኣብ ርእሳ ደጊፋ፡ ነታ ዓመተ-ምህረት
ዝተፈላለየ ቦታታት ከተማ ካርቱም ዘረባኣ ገረሞ። “ሓፍተይ መጀመርታ ናብ ኵሉ ኣንፈት ኣቋመተት። ኤርትራዊ ኣብ ዝሃለወ ይሃሉ ዘከረታ።
ድሕሪ ምቕማጡ፡ ቅድሚ ሓሙሽተ ኣነ ኢብራሂም ይብሃል። ከም ሓፍተይ “እመንኒ! ኣነ’ኳ ከማኺ ደቂ- ብደሙ’ዩ ዝፍለጥ። ኣነ’ውን ኣብ “ሕራይ ቀጽሊ፡ ከሰላ ምስ
ዓመት’ዩ፡ ናብዚ ሕጂ ዝቕመጠሉ ክሕግዘኪ’የ መጺአ። ዜግነትኪ ኣንስትዮ ውላድ ኣለዋኒ። ስለዚ ብኣይ ልዕለኺ ክግደስ ካብ ዝገበረኒ ሓደ ኣተኺኸ?” ንምስማዕ ተሃዊኹ ነበረ።
ዘሎ ጃርባ ካራባ ዝብሃል ቦታ ገዛ እንተበልኩኺ እንድዒ ክትብልኒ። ቅሰኒ። ኵሉ ነገር ዝርድኣኒ ሓውኺ’የ. ንሱ’ዩ። ኤርትራዊት’ያ ዝብል ግምት “ኣብ ከሰላ ኣትየ፡ ስራሕ ንምድላይ
ተኻርዩ ክቕመጥ ዝጀመረ። በዓል ንሓገዝኪ’የ ተበጊሰ ተገደስለይ. . .” . .” መእመኒ ዝበሎ ቃል ተጠቐመ። ነይሩኒ። ሕጂ በሊ መልስለይ ግዜ ኰለል እናበልኩ ከለኹ’የ ድማ እቲ
ሓዳርን ኣቦ ኣርባዕተ ቈልዑን ድምጹ ኣትሪሩ ክገንሓ ፈተነ። “በል ክትፈልጥ ኣብዚ ቦታ ዳርጋ ከይከደና ከሎ፡ ዳሕራይ ድማ በዓል ንኣስታት ሰላሳን ኣርባዕተን ዓመት
ኢብራሂም፡ መነባብሮኡ ዝመርሓላ “ኣነ ድማ ፋጥማ ይብሃል፡ ሓደ ሓቂ እስርቲ’የ ዘለኹ። ኣነ ዘለኽዎ ማንም ቤትኪ ከይመጽእ’ሞ ካልእ ዝኸፍአ ዝተሓብአ ምስጢር ጎፍ ዝበለኒ።
ንእሽተይ ድኳን ኣላቶ። ጽቡቕ ክነግረካ ዜግነተይ እንተዝፈልጥ ክንድዚ ሰብ ክህልዎ ዘይትጽበዮ ሕማቕ ጸገም ከይመጽእ?” ህዉኽ መንፈስ ሕማቕ ኣጋጣሚ’ዩ ምባል ይሓይሽ. .
ሓዳር ዝመርሕን ምስ በዓልቲ ቤቱን ኣይምሓሰብኩን ኣይምተጨነቕኩን ህይወት’ዩ። ብርግጽ ክትሕግዘኒ ነበሮ። .” ንድሕሪት ተመሊሳ ተከዘት።
ደቁን ስጡም ፍቕርን ምክብባርን’ዩ ድማ። ኣነ ኣብ ከቢድ ጸገም’የ ዘለኹ። እንድሕር ድሉው ኰይንካ፡ ክነግረካ “ክገርመካ፡ ምስ በዓል ቤተይ “እስከ ርግእ ኢልኪ ኣዕልልኒ?”
ዘለዎ። ካብ ቅድሚ ሰለስተ ዓመት ሕጂ ድማ በዓል ቤተይ ከይመጸካ’ሞ ቅርብቲ’የ። እዚ ክብለካ እንከለኹ ኣስታት ሰላሳን ሰለስተን ዓመት ኣብ ነቲ ምስጢር ኣስታት 34 ዓመታት
ጀሚሩ ግና፡ ብሓሳብ ዝን ክብልን፡ ዝኸፍአ ጸገመ ከይመጽእ ካብዚ ቦታ ግና፡ ሰብ ኣብ ዓለም ፈሪሑ ሓዳር ገይርና ኣለና። ግና ዘለኽዎ ዝበለቶ ንምስማዕ እዝኑ ጸለወ።
ኣብ ዘየድሊ ትንተና ብምእታው ርሓቕ. . .” ስግኣታን ጸገማን ብሓባር ኣይነብርን’ዩ። ኣነ ድማ ካብዚ ዘለኽዎ ናብራ ናብራ ኣይኰነን፡ ንማለቱ’የ “ኣብ ከሰላ ስራሕ ንምድላይ ኰለል
ምስ ነብሱ ክብኣስን ጀሚሩ። እዚ ሓበረቶ። ናብራ፡ ሞት ስለ ዝመርጽ፡ ዋላ ንብዓል ኣብ ሓዳር ኣለኹ ዝብል’ምበር ቤት እናበልኩ ከለኹ፡ ሓደ ሰብ እግሪ
እቲ ሓድሽ ባህርያቱ’ዩ. . .። ጽሙእ “ኣብ ጸገም ከምዘለኺ’ሞ ቤተይ እንተነገርካለይ ጸገም ዝብሃል ማእሰርቲ’የ ዘለኹ። ኣብዚ ፈለማ እግረይ ይስዕብ። ዕድሚኡ ከባቢ
ነብሱ በቲ ሃንደበት ዝመጽአ ሓሳባትን ይርድኣኒ። ኣብዚ ገዛውቲ ሓሙሽተ የብለይን። ምኽንያቱ እታ ዝዓበየት ብዘይ ድልየተይ፡ ከይፈተኹ’የ ኣብ 30 ይኸውን።፡ በቃ ካብዛ እግረይ
ትንተናን መሊሱ ስለ ዝዓበረ፡ ከቢድ ዓመት ተቐሚጠ፡ ካብዚ ሰለስተ ዓመት ጸገም ሞት’ያ። ኣነ ድማ ሞት ኣብዚ ሓዳር ተቘሪነ። ዛንታይ ምስ ሰማዕካ ምፍላይ ይኣቢ። ብውሽጠይ ፍርሒ
ሕማም ዝሓመመ መሰለ። እዚ ኹሉ ምሳኺ ኣብ ምድንጋጽ’የ ኣሕሊፈዮ። ሕጂ እዋን ምርጫይ’ዩ. . .” ስና እምብዛ ክትግረምን ክትድንግጽን ክስመዓኒ ጀሚሩ። ነቲ ቦታ ጋሻ’የ።፡
ግና ኣብ ገዛኡ ወይ’ውን ኣብ ስርሑ ብዝዀነ ጸገምኪ ጸገመይ’ዩ፡ ኵሉ ግዜ ነኺሳ ንብዓት ጸረር ኣበለት። ንፈለማ ኢኻ። ካብ ፈለማዶ ክነግረካ?” ጸረር በቃ ዓቕለይ ስቕ ኢሉ ጽብብ ጽብብ
ብዝመጸ ጸገም ኣይኰነን። በታ ኣብ ሰብኣይኪ ንስራሕ ምስ ከደ ስቕ ኢልኪ እዋን ጸገማ እትገልጸሉ ሰብ ምርካባ ንዝበለ ንብዓታ ሓንሰሰት። ይብለኒ። እቲ እግሪ እግረይ ዝስዕብ
ፊት ገዛኡ እትቕመጥ ወ/ሮ ፋጥማ ኣብዚ ኣፍደገ ኮፍ ብምባል ክትነብዒ’የ ትብዓት ተሰምዓ። “ኣብ ሓሊብ መንተል ትብሃል ቦታ’የ ዝነበረ ወዲ ሃንደበት ብቕድመይ
ዝስማ ጐረቤቱ እምበር. . ። ዝዕዘበኪ። ትጭነቒ ድማ። ሕጂ’ውን “ብኣይ ቅሰኒ. . .ካልኣይ ድማ ብ1969 ተወሊደ። እዛ ዝተወለድኩላ ሓሊፉ ኣብ ቅድመይ ይቐውም።
ቀትሪ ብምንባሩ፡ ክዝርፈንን ክጋሰሰንን
ኣቶ ኢብራሂም ንወ/ሮ ፋጥማ ጸገምኪ ክፍትሓልኪ እንተዀይኑ ንዓይ ሓፍተይ ኢኺ። ንሓፍተይ ቦታ ብልክዕ ኣበይ ሃገር ከም እትርከብ ከምዘይክእል በርሃለይ፡ ግና ድማ. . .”
ኣብታ ሕጂ ዝቕመጣ ዘሎ ገዛ’ዩ ኵሉ ኣዕልልኒ። ብሕልና’የ መጺአኪ ኣሕሊፉ ዝህብ ትብዓት ይኹን ሕልና ዘይፈለጥኩላ ምኽንያት ድማ፡ ጌና ሃንደበት ንብዓት ፈርሽሓቶ።
ዝፈልጣ። ክንዮ ጐረባብቲ ምዃኖም ዘለኹ። ስለዚ ሃየ. . .” ዕትብ ኢሉ የብለይን. . .” ኣብ ጎድና ምህላዉ ንእሽተይ ከለኹ ስለ ዝወጻኩ’ዩ. . .”
ካልእ ዝጥቀስ ርክብ የብሎምን። እታ ዘረብኣ ንምስማዕ ተዳለወ። ኣረጋገጸላ። “ይርደኣኒ! እቲ እዋን ሃገርና ኣብ ይቕጽል. . .
ሓዳስ ኤርትራ መበል 28 ዓመት ቁ.65 15 ሕዳር 2018 - ገጽ 6

ባህልን “ሊሎ ሊሎ መሸላ ጕላሎ”

ስነ-ጥበብን ብሓደ ንቕድሚት ትጋልብ። ብሓደ ዕማም
ዝጎዪ ከኣ፡ ብሓደ ሕንጻጽ ዓወት ይረግጽ።
ኣብርሃም ዘርአ ብተናጸል ዝግበር ናይ ምንባርን ዘይምንባርን
መገዲ ግን፡ ኣብ በሪኽ ጎቦ ኣየደይብን።
ደርፍታት መሪሕ ሂወት እዮም። ብቅኒቶም ምኽንያቱ ወፈራ ብሓባር ዝካየድ ማእቶት’ዩ። ምጸ-ምጸ ናብራ ንምሕላፍ ድማ፡ ብርኩትን
ኣቢልካ ትዘናጋዕ፡ ትሕጐስ፡ ትበኪ ብሓፈሻ ኣብ’ቲ ማእቶት ከኣ፡ ካብ ብጾትካ ዘልሓጥ ምእኩትን ምህርቲ ንምርካብ ኣብ ሓደ
ስምዒት ውሽጥኻ ትገልጽ። ጸዓት ዝዘርእካዮ ምባል ከም ሕላገት ስንፍና ስለዝቝጸር፡ ካብ መስመር ትግደም። ከም’ዚ ከም እትኸውን
ትልምታት ብምዃን ድማ፡ ነጋሪቶም ዓው ብጾትካ ምትራፍ የውቅሰካ። “ምስ ሰብካ ዝገብር ሓይሊ ከኣ፡ ደርፊ’ዩ። ደርፊ፡ ሓይሊ
ኣቢሎም ይነግሩ። መቓልሕ መዝሙር መዓት. . .” ዝብል ምስላ ክትዝክር ግድን’ዩ። ስንብራት ኩርማጁ ብቐሊሉ ዝርአ ጥበብ
ደሃያቶም፡ እንተስ ኣብ መጋርያ እንተስ ደርፍታት ቀለስቲ ናይ’ቲ እትኸዶ ስጉምታት ኣይኮነን። ከም ንህብን ዕኮትን ኣብ ሓንቲ
ኣብ ሌጣ ጐልጎል ተሃን ስምዒታትካ ከም ብምዃኖም፡ ብኣኦም እናተዛነኻ ውጥናት ሽርፋ ከዕስለካ ድማ፡ ሓይልን ክእለትን ኣለዎ።
ዝነቓነቕ ይገብር። ውሽጣዊ ስምዒታት ከም ዕዮታትካ ተሰላስል። መትከላትካ ኣስቢሖም ምኽንያቱ ደርፍታት ትንቢት መጻኢ ይነግሩ፡
ዝወዛወዝ ይገብሩ። ኣብ ደረት ሕዛእቶም ድማ፡ ጸዓት ናይ’ቲ እትስንጥቖ ኣጻድፍን ዓወት የበስሩ፡ የጸናንዑ፡ ሞራል ክብ የብሉ፡ እታ ዓባይ ቁስሊ መሊሳ ረኺሳ ብሽዳ ሓርበኛ ታንኪ ተደርዒመን
ኣዒምካ፡ ምስኦም ክትሓብር ይቕስቡኻ። ናብ ጐላጉልን ምረሻ፡ ብዅርዓት ከም እትሳለ የውፍሩ፡ የስምሩ፡ ይመኽሩ፡ የደዓዕሱ፡ ተሃን ኣብ ኢድካ’ዩ ዘሎ እቲ መድሃኒት ፈውሳ እንታይ ዘይፈተኑ ዕንቅርቢት ምስ ተመን
ዘንቀድካሉ ዕላማ ድማ፡ ልብኻ ኣጕሂሮም ይገብሩ። ብጣዕምታቶም እናተዛነኻ ከኣ፡ ስምዒት የሐድሱ፡ ቁስሊ ልቢ ይፍውሱ፡ ናብ ህዝቢ ዝሓኸኻ ንስኻ እውን ማሳ ውሕጅ ወሲድዎም ውሕጅ ሲሶ ዘመን
ሓቢሮም የላህዩኻ። ሰለል ማይ ዳዕሮ ወለል። ንዝተታሓሓዝካዮ ጉዕዞ መንገዲ፡ ወይ ስራሕ የማን ይቕልሱ . . .ወዘተ። ድምብርጽ ኣይበልካ ምድርዓም’ያ ገለ ንዝምባብወ ገለ ባሕሪ የመን
ነዳዲ ህላወ ኮይኖም፡ ንዓቐበት ጉዕዞ ሂወት ኣብ ሓጺር እዋን ህንኩት ተብሎ። ደርፊ ደርፊ ድሌታት ሰማዕቱ እናኣተግበረ ካብ ፈውሳ። ሳላ ስዉኣትኪ ተኻሕስኪ ሓበን
ከም እትሓዅሮን እትምርሾን ይገብሩኻ። ኣብ ግዜ ሰላም ከም ትዛነ፡ ኣብ ጽንኩር ዝሓሰቦ ዘይበኩር፡ ዓማሚ ሂወት ደቂ ሰባት’ዩ። ኣደይ ዕልል በሊ ተኸደኒ ካባ ወደባትኪ ሰላም ተጠሲመን
ንድሕነትካ እናጸወዩ ከኣ፡ ንጋሕጋሕ ትልሚ ኩነታት ድማ ብሓደ ልቢ ከም እትቃነ ሰባት ብኡ ይምርሑ፡ ይጐርሑ፡ ይሰርሑ፡ ኤርትራ ኣኺሉ ነፈርትኺ ርግቢት ተሰሊመን
ወፍርኻ ብዕሊ ይነግሩ። ንዋናታቶም ይገብር። ሓደ ምዃን ከኣ፡ ጸጋ’ዩ። ብሓባር ይመሃሩ፡ ይፋቐሩ፡ ይመሓሩ . . . ወዘተ። መርዓኣ ኸብከባ ባቡራትኪ ቀጠልያ ቀለመን
ኣበሪኾም፡ ብመዛሙሮም ከም ዝሰራሰሩን ከም ከም እትሓስብ ዝእዝዝ ዘይርአ ደፋኢ ደርፊ ንዋናታቱ ቁልፍን ዕጥቅን፡ ብምዃን ጥጅእኪ ጠጅእዮ ቀይሕ ባሕሪ ዘፍሰሳሉ ደመን።
ዝነጥሩን ይገብሩ። ብፍላይ ነዓሪት ድምጾም፡ ሓይሊ’ዩ። ሓይሊ ደርፊ ድማ ከምኡ’ዩ። ንጸላእቱ ድማ፡ ስሕለት ሴፍን፡ ጸድፍን ኮይኑ፡ ኣእዳውኪ ሰብሰባ። ኣብ’ታ ብባህላዊ ጥበብ ዝተዓየየት ‘ሊሎ
ጎደቦ ዝንቕንቕን ዝጽውዕን እንተኾይኑ፡ ኣብ ናይ ሓባር ስምዒት፡ ብዘይ ኣፈላላይ ገጥ ዕረ ከም ዝጭልጡ ዝገብር፡ እቲ ካልእ ጥሕሻዶ ክብለካ ተጋዳላይ መሸላ ጕላሎ’ እትብል ደርፉ፡ ንጥረ ክብሪ
ሻነ’ዩ። ምፍዛዝን ምድማቕን ናይ’ቲ ጓይላ ኢልካ ከም እትጸንዕ ይገብር። የፈክር፡ የነድር፡ መድፍዕ’ዩ። ንዝዓንደረ ልቢ ዘልዝብ መስገደል ኣጻምእ ዝሰፈሩ ከም መንደላይ ወግዕታት ሕብረተ-ሰብና፡ ኣብ ቀትሪ ኳዕ
ብዘየገድስ፡ ኣብ’ቲ ዝእጐድ ቅኒት እንተስ የጠንክር የስርር። ብጥበቡ ኣቢሉ ንህይወት ዝራብዕ’ውን እዩ። ብዘለዎ ትሕዝቶ ሓባሪ መዓስ በጺሕካዮ እቲ ጋሕቴላይ እተብል’ያ። ብፍላይ ድማ ንወቕቲ ክረምቲ
ንጥፍኣት እንተስ ንልምዓት፡ ምእንጓትን የጸብቕ፡ ቀመም ዕለታዊ ናብራ ኮይኑ የሳሊ፡ ሂወት ብምዃን፡ ተቢዑ ይቃለስን የቃልስን። ታሪኽ ተደጊሙ ኣብ ኰዓቲት ሓላይ ብማሕረስን ጻህያይን ኣምሪሓ፡ ንኣሳልጦ
ምስላፍን ዘይተርፍ’ዩ። ብሓደ ትሃጥር ብሓደ ንመንነታዊ ሕብርታት ሂወት የድምቕ። ኣብ መሓውር መልእኽታቱ ተመሪንካ ድማ፡ ዶጉዓሊ ትመስክር እታ ገምገም ቀላይ ብዕማም ዝግበር ጥበብ ሕብረተ-ሰብና፡
ትነጥር፡ ብሓደ ትስስን ብሓደ ትማስን፡ ብሓደ ብተወሳኺ ንዝወዓልካዮም ውዕሎታት ብናህርን ፍቕርን ናብ ወያ ዘንቀዶ መስመር ቀደም ተመሲሓ ተደሪራ ዳሕራይ ንድሕሪት ገልብጫ ከምእትዝክር እትገብር
ትዕልል ብሓደ ትዘልል። እንተስ ብደበላ፡ መቕድም ኮይኑ፡ የሰራስር። ኣብ ፈረሱ በሪኽካ ትውርወር። ንኸይትግራህ ከኣ፡ የማናይ ዓይኒ ከም ቅሚጦ ሓሰር ናይ ሬሳ ኰማራይ ተፈታዊትን ንጽርትን ስራሕ’ያ። ብሓፈሻ
እስታሊለ ብሓደ ኣብ ወፈራ ኵዳ ትዓስል። ድማ፡ እንተስ ናብ ልምዓት ወይ ናብ መዓት ኮይኑ ይሕግዘካ። ብሓፈሻ ግን ደርፊ የፋቕር፡ ተባዕታይ ኣንበሳ ዘይትድንደን ሕራይ ግን፡ ሕብረተ-ሰብና፡ ንጸሓይ ብዝባኑ ሓዚሉ፡
የዘናግዕ፡ ሞራል ይህብ፡ የጠንክር፡ የውፍር፡ ንሓያል ተኾነ ቀታላይ መሓራይ ብድቋ ስዋን ድጋም ሃንዛ ወይ ጎጎ ተሓጊዙ፡
ይእብድ፡ ንዓወት ይትንበን ይነግርን። ደርፊ ፈኸራ ዘይፈቱ ናይ ልቡ ገባራይ። ንዝሓዞ ገርሁ ብወፈራ ክህንኵቶ እንከሎ
ደሃይ ሕትመት ንፍቕራዊ፡ ማሕበራዊ፡ ታሪኻውን ባህላውን
ንጥፈታት ደቂ ሰባት፡ ይትንትንን ይነግርን።
ኣብ’ዚ ቅኒት’ዚ ከም እንዕዘቦ ንውዕሎ፡
ትልሚን ጽንዓትን ደላይ ናጽነት፡ ምሉእ
እተርኢ፡ ካብ ጕዕሽ ወግታት ጥበባትና’ያ።
ደራሲ ድማ ብሓያል ጥበባቱ ኣዋሕሊሉ፡
ሰሉስ 30 ጥቅምቲ 2018ዓ.ም፡ ኣብ እስከ ዘልዓልናዮ ዛዕባ ንምህንዛው፡ ንሎሚ ሞራልን ሓይልን ሂባ ከተሰውዶን ከተበርኾን ከም ዘለዎ ብመሳጢ ክእለት ከመድርኻ
ሰዓታት ድሕሪ ቐትሪ፡ ንታሪኽ ሂወት በሃር ንገለ ካብ’ቲ ቀላይ ደርፍታት ገዲም ስነ- እንከላ፡ ኣጕሊሓ ተርእየና። ተጋዳላይ ዓወቱ ክኢሉ። ዘይትምኖ ነባሪት ዕዮ ንኽትከውን
ስነ-ጥበበኛ መም/ኣልኣሚን ዓብደለጢፍ ጥበበኛ ኢንጂነር ኣስጎዶም ወልደሚካኤል፡ ንጹር እናኾነ ምስ ከደ ከም ጽጋባ ኣንበሳ፡ ዘኽኣላ ነጥቢ ድማ፡ ሓይሊ’ቲ ሕብረተ-
እትገልጽ፡ ብጋዜጠኛ ማሕሙድ ዓብደላ ቈንጢርና ክንርኢ ኢና’ሞ ሰናይ ንባብ። “ኢር” ክብል እንከሎ፡ በቲ ሓደ ወገን ከኣ፡ ሰብን፡ ንምልከትን ትሕዝቶን’ቲ ድምጻዊን
ብቋንቋ ዓረብ ዝተደርሰት ሓዳሽ መጽሓፍ፡ “ሚለና” ትብል ደርፉ ኣብ 1995 ዓ.ም ጥፍኣትን ዕርበትን ዕምሪ ጸላኢ፡ ኢዱ ከም ዘነጽር’ዩ።
ብርክት ዝበሉ ስነ-ጥበበኛታት፡ ኣፍቀርትን ዝደረፋ፡ ባህላዊ ጣዕመ ዜማ ዘለዋ’ያ። ብዘለዋ ዝሃበ ደወል ብስራት ዘቃጨለት ደርፊ’ያ። ሊሎ መሸላ ጕላሎ
መሳርሕትን ድምጻዊ፡ ዕዱማት ኣጋይሽ፡ ባህላዊ ጽዕነት ትሕዝቶን፡ ረዚን ፍቕራዊ ብተወሳኺ እታ ኣብ 1995 ዓ.ም ዘሕተማ እንዳ ገብሩ ኣዳልከ
ቤተ-ሰብን ኣብ ዝተረኽቡሉ፡ ኣብ ሲነማ መልእኽታን ድማ፡ ብልጽቲ ሕደማ ክትከውን “ወጋሕታ” እትብል ደርፉ ምስ እንምልከታ፡ እንታይ ይውረ’ሎ።
ኣዝመራ ተመሪቓ። እዛ መጽሓፍ ካብ ኣኽኢሉዋ’ዩ። ሚለና ኣብ መንጎ ናፍቖት፡ ዓብን ንጹርን መልእኽቲ ሒዛ ዘገም ክትብል ንዓ ሃባ ብዕራይ ወዲ ላሕሚ
ዕለተ ልደት ድምጻዊ ጀሚራ፡ ክሳብ ግዜ ፍቕሪ፡ ሓዳር፡ ምስትንታንን፡ ምፍልላይን፡ ትስማዕ። እዛ ደርፊ፡ ብዓይነታን ብፈጠራ ናትካ ቅጫ ናይ ኣዴኻ ጠስሚ
ዕረፍቱ፡ ዝሓለፎም መድረኻት ህይወት፡ ግዜ ዝፈጠሮ በደልን ጣዕሳን፡ ዝተሓንገጠት ኣቀራርበኣን ብፍሉይ ዕዮ፡ ጥበብን ቅርጽን ድቋ ጽራይ ዳጉሻ ከራሚ
ስነ-ጥበባዊ ጕዕዞኡን ኣበርክቶኡን ጥዕምትን ክሽንትን ጥበብ ደርፊ’ያ። ገለ ካብ ዝተነደቐት ርሻን ደርፊ’ያ። ንገዚፍ ጻዕሪ ከይዓረበ ንዕመማ’ዛ ትልሚ
እተዘንቱ’ያ። ተራ ድምጻዊ፡ ኣብ ስነ- ኣካል ሕሩስ ግራት ግጥማ፡ ኣቀራርብኣን ሓይሊ ደራሲኣን’ውን ብግህዶ ሆይ ላለየ።
ጥበብን ፖለቲካዊ ውዳበን፡ ኣብ እዋን ሚለና ሚለና ከተፍርዮ ትርአ። ነቲ ካብ ከርሲ’ዛ ሃገር ዝበቘለ ዛ ነዊተይ ዕትር ኣቢለያ
ቃልሲን ስደትን ዘጋጠሞ ብድሆታትን፡ ጋጊኽኒዶ ሚለናየ ሰብ፡ ንናጽነት ክብል ዝወፈዮ ጸዓቱ ብምልሶት ዛ ግራተይ ሸጥ’ውን ኣቢለያ
ከምኡ‘ውን ድሕሪ ናጽነት ኣብ ምዕቃብ ብናፍቖትኪ ማሲነ እትነግድ ደርፊ’ያ። ብሓፈሻ፡ ነቲ መዳርግቲ ብግሓቱ ግራት ጀሚረያ
ልኡላውነት ሃገር ዘፍረዮም ተዘከርቲ ሃገራውያን፡ ማሕበራውያን፡ ፍቕራውያን ደርፍታት ሚለነይ ስምዕኒ ኣልቦ ክብርቲ ሂወቱ ንስለ ብርኽቲ መሬቱ ክላ ድኣ ሕጅስ ወድኢናያ
ኣጣሚራ ትርከብ። ይቕረታ ሃብኒ ሞባእ ዝኸፈለ ረባዕ ሰውራ፡ ንጉዕዞ ሞያኡ ሆይ ላልየ።
ኣብ’ቲ ናይ ምምራቕ ስነ-ስርዓት፡ ኣቦ መንበር ማትኣ ስነ-ጥበበኛ ጃብር ማሕሙድ ኣብ ብኻልእ ወገን፡ ኣብ’ታ ኣብ 90’ታት እተዘኻኽር ጽብቕቲ ሕደማ’ያ። ሳላ ሓሞቱ እቲ ቈልዓ በሊ ርኣይዮ
ዘስመዖ ቃል፡ “ስነ-ጥበበኛ መ/ም ኣልኣሚን ዓብደለጢፍ ካብ’ቲ ቅድሚ ማትኣ ዝተመስረተትሉ ዘውጸኣ “ጥሕሻ” እትብል ንጽል ደርፉ ምስ ንደበንገረ እዋን ዘብርሀ ስሑል ምዃኑ ድማ፡ በቲ ድንኩል ድግፍ ኣብልዮ
እዋን ኣትሒዙ፡ ንነዊሕ ዓመታት ካብ መድረኽ ከይተኣለየ ኣዝዮም ብዙሓት ማሕበራዊ፡ እንዕዘብ፡ ኣብ ኣዝዩ ወሳኒ ግዜ ዝተሰርሐት ንፍረ ዝኸዶን ዝኸፈሎን ዋጋ ሓርነት፡ ከም ቲ ነጸላይ ካብኡ ኣልዕልዮ
ፍቕራዊ፡ ከምኡ’ውን ሃገራውያን ጣዕመ ዜማታት፡ ብቛንቋታት ትግርኛን ትግረን ዝደረሰ ደርፊ’ያ። ነቲ በድራጋ ዝስጉም ዝነበረ፡ ቺታ ኣዛርኣ ጣፍ እናኾመረት ክትከይድ ትርአ። ሽንቲ ቈልዓ ከይተሸትትዮ
ፍቱው ስነ-ጥበበኛ’ዩ። ካብ ብንእሽቶኡ ኣትሒዙ፡ ናይ ምልከት ቋንቋ፡ ምስማዕን ምድራፍን ተቓላሲ ተጋዳላይ፡ ወገግታ ጩራ ናጽነት ንፍረ ዓወት ናጽነት ድማ፡ ብያታዊ ቅብብል ሆይ ላልየ።
ልዑል ክእለት ነይርዎ” ክብል፡ ኣብ’ቲ ኣጋጣሚ ገሊጹ። ስነ-ጥበበኛ ጃብር ማሕሙድ ቀጺሉ፡ ርጉጽ እናኾነን እናደጕሐን ምስ ከደ፡ ምስ ኣካያዳ፡ “ወጋሕታ ኮይኑ” እናበለት፡ ከም ታ ጀበና ስኽትት ኣብልያ
“መምህር ኣልኣሚን ኣብ ውሽጥን ወጻእን ንምስሊ ታሪኽ ህዝቢ ኤርትራ ዘጕልሑ፡ ብውክልና ምሽብሻብን መጥቃዕቲን ስርሒት ፈንቅል ኳደረ እናዘረት ንርእሲ ሰማዕቲ ክትኩሕኩሕ እምኒ ጌርኪ እስከ ደግፍያ
ጓል እናደረሰ፡ ዓው ብምባል ብመዝሙሩ ዝነገረ ሰብ’ዩ” ክብል ሓቢሩ። ኣማእኪላ፡ ኣብ ልክዕ ቦታኣ ዝኣተወት፡ ሓያል ትስማዕ። ሞሳ ናይ’ቲ ዝተጨንጉዐ ብርሃን ኩቦ ጌርኪ ኣነኻኽስያ
ብድሕሪ’ዚ ቃሉ ዘስመዐ ጸሓፊ’ዛ መጽሓፍ ጋዜጠኛ ማሕሙድ ዓብደላ’ዩ። ንሱ “ስነ-ጥበባዊ ትንቢታዊት ደርፊ’ያ። ንዘብዘብን ጉያን፡ ብሓበን ንዋናታታ ክትነግር ትስማዕ። ምስታ ጎጎ ቅርብ ኣብልያ
መምህር ኣልኣሚን ዓብደለጢፍ ንልዕሊ ፍርቂ ዘመን ዝኣክል፡ ከይሰልከየ ኣብ መድረኽ ገስጋስ ዓወት ተጋዳላይን፡ ንምስንጣቕ ጐላጉል ብዝዓበየ ግን፡ ንጽንዓት’ዛ ሃገርን ደቃን ከምኡ ሆይ ላለየ።
ዝተመኮረን፡ ዝተራእየን ክቡርን ዓብን ድምጻዊ’ዩ። ኣብ 1960ታት ኣባል ማሕበር ትያትር ሰምሃርን ኣኸቲላ ድማ፡ ሓይሊ ትዕዝብቲ ከኣ፡ ንእከይ ዝሓስብ፡ ዋጋ ዓስቡ ብኹርዓት እዛ ደርፊ፡ ንጥፈታት ጎልጓልን ማሕረስን፡
ኣስመራ (ማትኣ) ብምዃን፡ ኣብ ርእሲ’ቲ ናይ ምምህርና ሞያኡ፡ ኣብ’ቲ እዋን ዝዝራእ ዝነበረ ድርሰታ ንሳ’ውን ብዘብዘብ ትቕጽል። እትሃርም ስነ-ጥበባዊት ስራሕ’ያ። ካብ ጀርዲን ንጽባቐ ጥበብ’ቲ ሕብረተ-ሰብን ዘራጎደት
ቃልሲ ኣብ ምሕያል ዓቢ እጃም ዘበርከተ መምህር’ዩ። ኣብ ስደት ኮይኑ፡ ምስ ከምኡ ዓበይቲ ዘይትምኖ ደርፊ’ያ። ብኻልእ ወገን “ወይ’ዛ
ጥሕሻዶ ክብለካ ገበል ጣሻ ሕደማዊ ግጥማ ንምዝኽኻር ድማ፡ ሓምራ ላመይ” ወይ ድማ “ወይ’ዛ ጉማ’የ”
ናይ ጥበብ መዛኑኡ ካብ ዝኽሪ ዘይበኑ፡ ብርክት ዝበሉ ናይ ናፍቖትን ፍቕሪ ሃገርን ዝገልጹ ዝሓለፍካዮ መሬት ዘይኮነካ ጋሻ ጀጋኑ ኣብ ዘለኹሞ ቅሰኑ እትብል ሕድማኡ ምስ እንዕዘባ፡ ዝሓየለን
ዜማታት ዘፍረየ እውን’ዩ” ብምባል፡ ኣብቲ ኣጋጣሚ ተዛሪቡ። ኣብ መወዳእታ፡ “ድሕሪ ከም ልቡ ትኸዶ ንለባም ንዓሻ ሓፋሽ ብኣኹም ኳዕኒኑ ዝበርትዐን፡ ጭማራ መልእኽቲ ተዀልኲላ
ናጽነት እንተኾነ’ውን ደው ከይበለ፡ ምስ ንኣሽቱን ዓበይትን ብጾቱ፡ ኣብ ምምካት ወራር ወያነ፡ ዝሓንገደት በቕሊ ትጽዕና ኮረሻ ወጋሕታ ኮይኑ እዋኑ። ትጸንሓና። በኣጠቓላሊ ክርአ እንከሎ፡ ደራሲን
ኣብ ውሽጥን ደገን ዝርከብ ህዝቢ ኤርትራ ፍናን ህዝቢ ክብ ኣብ ምባል፡ ልዑል ኣበርክቶ ዝገበረ ህዝባዊ ሰራዊት ኣንታ ጠሓሒሻ ኤርትራ ሃገርና ድምጻዊን ኢንጂነር ኣስጎዶም፡ ደርፍታቱ
ስነ-ጥበበኛ’ዩ” ክብል፡ ንተሳተፍቲ’ቲ ጽምብል ሓቢሩ። ንትብዓት፡ ጅግንነት፡ ቅያ፡ ተስፋ፡ ጽንዓት፡ ፍቕሪ፡
ናይ ደርጊ ተንኮላት ተመልአ ብኻሻ ናይ ኣፍሪቃ ሓበን ሓዳር፡ ናፍቖት፡ ሕልሚ፡ ጋህዲ፡ ኣድናቖትን
ኣብ’ቲ ኣጋጣሚ ንዝኽርን ክብርን ስነ-ጥበበኛ መምህር ኣልኣሚን ዓብደለጢፍ፡ ነተን “ይማን”፡ መሳርያ እንተመጸ ሽያጥ ናይ ፈላሻ ብጀካ ደቅኺ ጣዕሚ ጽባቐን፡ መንነትን ህዝቢ ኤርትራ
“ዓባይ ኣባሻውልን” ዝብላ ፍርያቱ፡ ብውልዶ ድምጻውያን ሙኒር ዓሊን፡ ኣሌክሳንደርን ምስ ኤርትራ ክትምቀልያ ከም ሕምባሻ መን ነይርኩ ኸ መን ሓናጊሮም ኣብ ልቢ ዝዓልቡ ተተኮስቲ
ጉጅለ ባህሊ ቢሻ ብምዃን፡ ንምርኢት ቀሪበን። ኣማስያኡ ድማ፡ እቲ መደብ ብመሸጣን ዝኣረገ ሜላ ዝበዅበዀ ሬሳ ካሕሳኺ ሰላም’ዩ ብዋጋ ዘይትመን ሕደማታት እዮም ክብሃል ይከኣል።
ፌርማን ደራሲ ተዛዚሙ። ናይ ደርጋውያን ሰላም ኣኺላ’ያ ንሳ መስዋእቲ ብጽንዓት ብሰላም ፈሪመን
ሓዳስ ኤርትራ
ባህሪ ባህላዊ ወራር ካብ ዘለዎም
ነገራት ሓደ - ፋሽን እዩ። ባህላዊ ወራር
ድማ ንመንነት ዝትንክፍ፡ ከም ጻህያይ
ጕልሒንጣ ኣብ መሸላ እዩ። ጕልሒንጣ
ዘለዋ ግራት መሸላ ኣይትስስንን፡ እቶታ
ድኹም ይኸውን፡ ዝነበራ እውን ተጥፍእ።
ስለ’ዚ እታ ግራት ክትጸሀ ኣለዋ። ፋሽንከ
ክንጽህዮ ንኽእልዶ? ምናልባት ጕልሒንጣ
ናብ ረብሓና ነውዕለሉ መንገዲ ክኢላታት
ሕርሻ ይነግሩና ይዀኑ። ፋሽንከ?
ፋሽን ብዝሰፍሐ ትርጕሙ ክንጥምቶ
እንከለና፡ ብተፈታውነቱ ንኣዋርሕ ወይ’ውን
ንዓመታት ክጸንሕ ዝኽእል - ሓደ ፍሉይን
እዋናዊ ህቡብነት ዝሓዘን፡ ቅዲ ነገራትን ስነ-
ጥበባዊ ባህሪን ዘለዎ እዩ። ከም መካይን፡
ንብረት ገዛ፡ ወይ እውን ውሽጣዊ ርቀት
ዘለዎም ከም ሙዚቃን ስነ-ጽሑፍን
ክንጠቅስ ንኽእል። ይኹን ደኣ’ምበር በቲ
ልሙድ ሸነኹ ምስ እንርእዮ፡ ኣብ ሓጺር
እዋን፡ ኣብ’ቲ ዝጸንሐ ለውጢ ዝገብሩ -
ከም ቅዲ ክዳውንቲን ምስኡ ዝኸዱ ሳእንን
መበል 28 ዓመት ቁ.65
ፋሽን፡ በየናይ ሸነኹ ንርእዮ?
ስቝሬንን ከምኡ’ውን ከም ተወሳኺ ቁኖ፡ ብዘየገድስ ድማ፡ ኣብ ሓጺር እዋን ብዙሕ
ኣመሻሽጣ፡ ኣቀማቕማ፡ ውቃጦን ምስቋርን ክዳውንቲ ከህልኹ ንርኢ። እዚ እምበኣር
ተኣሳሲሩ ንረኽቦ። መብዛሕትኡ ግዜ ድማ፡ ፋሽን ዝወለዶ ምልውዋጥ እዩ። ፋሽን
ቀዲሙ ወይ ብዝበዝሐ ኣብ መናእሰይ ስለ መብረቕረቒ እዩ - ቅዉም-ነገሩ ብዘየገድስ
ዝረአ ኣብ መንጎ መንእሰያትን ወለድን ስሒቡ ዘእቱ ህጉም እዩ። ኣህዛብ ክዳን
ወይ ሕብረተሰብ ዘይምቅብባል ይረአ። ክለብሱ ኣብ ዝጀመሩሉ - በዚ ግዱሳት
ምስ መንእሰያትከ ብኸመይ ኢና ኣይነበሩን። እዚ ናይ ፋሽን ነገር ካብ
ክንቃዶ ዘሎና? መንእሰያትከ ንኣየናይን ማእከላይ ዘመን 1300-1500 እዩ ፈሊሙ።
ብኸመይን ንስዕብ ንፈልጥዶ? ፋሽን ቅድሚ እዚ ዝለብስዎ ዝነበሩ ንንውሕ
ጥቕሙን ጉድኣቱን ንግንዘብ ዲና ዋላስ ዝበለ ከጽንሖም ዝኽእል፣ ንሕብረተሰቦም
ብስምዒትን ንእስነትን ተደፋፊእና ኢና ዝውክል ኣከዳድና ኰይኑ ምቅይያር
እንውዕሎ? እዚ ጽሑፍ እዚ፡ ንሓድሕድና ሓድሽ ቅዲ ክዳን ኣመና ዘገምታዊ እዩ
ንምግንዛብን ንምትዕራቕን ዝፍትን ርእይቶ ዝነበረ።
እዩ ሒዙ ዘሎ። ፋሽን ንፈለማ ግዜ ዝተራእየሉ፡ ኣብ ሰሜን
ክዳውንቲ፡ ብፍላይ ናይ ደቀ- ኤውሮጳን ኢጣልያን እዩ። እዚ ድማ ምስ
ኣንስትዮን መንእሰያትን ኣብ ቀረባ ግዜ ምምጻእ ማሕበራዊ ደረጃታት ሕብረተ-
ሓድሽ ሓድሽ’ዩ ዝለዋወጥ። ኣገልግሎቱ ሰብ ምዃኑ እዩ። ኣብ መወዳእታ ማእከላይ
ዘመን፡ ኣብ ኤውሮጳ ሰባት ብሃብቲ፡ ወለዶን
ኣቀማምጣ ቦታን ክፈላለዩ ምስ ጀመሩ፡
ብኡ መጠን ኣብ ኣከዳድናኦም እውን
ክፈላለዩ ተራእዩ። እዚ ድማ ውድድር
ኣብ ሓድሕዶም ወለደ እሞ ነገረ ፋሽን
በቘለ። ካብ መን ክሓምቕ ምባል ንፋሽን
ይሕግዞ እዩ። እቲ ቀዲሙ ዝተራእየ
ናይ ፋሽን ውድድር እዚ ምፍልላይን
ደረጃታትን ምስ መጸአ እዩ። ቀዲሙ፡ ኣብ
መንጎ ኮተቴ ኢጣልያውያንን ኣያታቶምን
ብዝነበረ ናይ ኣከዳድና ፍልልይ እዩ
ተራእዩ። ኮተቴ ኢጣልያውያን ነቲ ዓበይቲ
ኣሕዋቶም ዝለብስዎ ዝነበሩ ነዊሕ ባህላዊ
ቀምሽ ብምንጻግ፡ ዳብልት ዝበሃል ጸቢብን
ሓጺርን ቀጥ ኣቢሉ ዝሕዝ ካምቻ (ጃኬት)
ክኽደኑ ጀመሩ። ወተሃደራት ጀርመን
እውን ብወገኖም ካልእ ምቹእነት ዘለዎ
ብውሽጢ ምስ ሓደ ሕብራዊ ክዳን ዝልበስ
ሃሪ ክኽደኑ ተራእዩ። እዚ ክልተኡ ድማ
ዝነበሮም ክዳውንቲ ደደርብዮም ዝለብስዎ
ብዙሓት ረኸበ።
ስለዚ ብዛዕባ ፋሽን ወይ ዘመን ኣምጸኦ
ንድሕሪት ምልስ ኢልና ምስ እንርእዮ፡
ምስ’ቲ ናይ ለውጢ ሃዋርያ ዝዀነ
መንእሰይ ተተሓሒዙ ኢና እንረኽቦ።
ግን ስለምንታይ ፋሽን? ሰባት፡ ንሓያሎ
ምኽንያታት ኢና ንፋሽን ንስዕቦ። ገለ
ካብኡ ድማ፡ ናይ ካልእ ሰብ ኣከዳድና
ቀዲሕና ንሱ መሲልና ክንረአ ስለንደሊ
እዩ። ኣብ’ቲ ፋሽንን ምፍልላይ ደረጃ
ሕብረተሰባት ዝፈለመሉን፣ ታሕተዎት
ደረጃ ወይ ተራ ሕብረተሰባት፡ ማሕበራዊ
ደረጃኦም ክብ ኢሉ ንክረአ ነቲ እቶም
ብዘለዎም ጸጋ ማሕበራዊ ደረጀኦምን ሓፍ
ዘበሉ ንኽመስሉ ነቲ ናቶም ኣከዳድና
ብምርዓም፡ ንሳቶም ክመስሉ ይደልዩን
ይትስፈዉን ነበሩ። ስለ’ዚ ዝሃቡ ሂቦም ነቲ
ፋሽን ሰዓብዎ። እዚ ድማ ዛጊት እውን
ካብ ገጽ ዓለም ዘይጠፍአ ገና ዝቕጽል ዘሎ
እዩ። እዚ ኣብ ፋሽን መንእሰያት ጥራይ
ተሓመይትን ተወቀስትን ከምዘይኰኑ
የግህደልና።
ስነ-ጥበባውያንን ኣትሌታትን፡ ከምኡ
ድማ ብካልእ መንገዲ ስሙያት ሰባት፡ ቀንዲ
ወጠጥቲ ናብ ፋሽን እዮም። ስለዚ’ዩ ፋሽን
ዝዀነ ምትሕልላኽ ዘይብሉን ናይ ዝዀነ
ሰብ ብምቕዳሕ ስለዝዝውተርን፣ ድምጺ-
ኣልቦ መራኸቢ ተባሂሉ ዝጽዋዕ። ምኽንያቱ፡
እቶም ነዚ ዘመሓላልፉ ብዘይዝዀነ ድምጺ
መንንነቶም የመሓላልፉልካን ከም ትስዕቦም
ይገብሩን።
እቲ ካልእ፡ ሰባት ንፋሽን ዝስዕብዎ -
ነብሶም ኣመና ሰሓቢ ኰይኖም ክርኣዩ ካብ
ምድላይ እውን እዩ። መዐቀኒ ጽባቐ ኣብ
ዝቕየረሉ፣ ፋሽን ንዕኡ ስዒቡ ይቕየር። ነቲ
ፋሽን ዝስዕቡ ድማ ናብቲ ዘመን-ኣምጸኦ
ይልወጡ። ኣብነት ናይ’ዚ - እንተደኣ
ኣካላዊ ቅርጽኻ ከም ጽባቐ ዝህረፈሉን
ዝጥመተሉን ግዜ መጺኡ፣ እቶም ነዚ
ዝስዕቡ ስፖርት የዘውትሩን ንዕኡ ከቃልዕን
ከጕልሕን ዝኽእል ኣከዳድና ይመርጹን።
ሰራሕቲ ፋሽን ድማ ምስኡ ዝሳነ
ክዳውንቲ ይቕርቡ። ሃገር ብሃገራ፡ ዓለም
ብዓለማ - ደድሕሪ እዚ ትኸይድ ማለት
እዩ። እዚ ዝዀነሉ ግዜ ድማ ነይሩ እዩ።
ስፖርተኛታት ዝገብርዎ ቁምጣ ክዳውንቲ
ነይሩ። እቲ ካልእ ሸነኽ ድማ፡ ከፊላዊ
ትርኢት ኣጥባት ዘርኢ ምልባስ - ሎሚ
እውን ዘሎ ሓደ ኣብነት ናይዚ እዩ።
ፋሽን ከመይ ኢሉ ይቕይር ምስ እንብል፡
ፋሽን ብርቀት እዩ ዝስራሕ፣ ንኣእምሮ
ድማ እዩ ዝሃርም። ሰባት በብዕድመኦም
ይምዝምዝ። ንደቂ-ተባዕትዮን ደቂ-
ኣንስትዮን ምስ ኣካላዊን ጾታዊን
ባህርያቶም ብዝምችእ ገይርካ ብምድላው፡
ናይ’ቲ ሓደ ኣከዳድና በቲ ካልእ ጠማቲ
ህርፋን ከምዘሕድረሉ ገይርካ ይዳሎ።
ሰባት ድማ ብባህርና ልዒልና ክንረአን
ተደላይነት ክህልወናን ስለእንደሊ ንስዕቦ።
ክሳብ 1700 ኣቢሉ ደቂ-ተባዕትዮ ላዕለዎት
ደረጃ ሕብረተሰብ አውሮጳ ከይተረፉ፡
ብሩህ ሕብሪ ዘለዎ ወይ ፍሕሽው ዝበለ
ብወርቂን ታንቴላን ዝተኸምከመ ክዳን
ናይ ደቂ-ኣንስትዮ፣ ብክንቲት ዝተመላኸዐ
ቆብዕ እዮም ዝለብሱ ነይሮም። ፋሽን
እዩ ለዊጥዎም። ስለ’ዚ፡ ፋሽን ንባዕሉ
እናተለዋወጠ ይልውጠካ እዩ። ኣብ ፈለማ
እውን ጸላዊ ብምዃኑ ቅልጡፍ ታሪኻውን
ስነ-ኣእምሮኣውን ስነ-ሕብረተሰባዊን
ለውጢ ኣምጺኡ እዩ። ባህላዊ ወራር ድማ
ኣለዎ።
እሞ’ኸ ይዕገትዶ እንተደኣ ኢልና፡
ተፈቲኑ ዘይተኻእለ እዩ። ኣብ 1800ታት
ሓያሎ ሃገራት ነዚ ንምቁጽጻር -
sumptuary law ዝበሃል ንሸንዳሕዳሕ
ዝበዝሖ መጋየጺ ነገራት ዝኽልክል ሕጊ
ኣውጺአን ክዓግታኦ ፈቲነን። እንተዀነ፡
እቲ ስሓብነት ፋሽን ዝያዳ እቲ መቆጻጸሪ
ሕጊ ነቲ ሰዓቢ ፋሽን ስለዝመሰጦ
ኣይተኻለን። ኣብ 60ታት ኣብ ኤውሮጳን
ካልኦት ምዕራባውያንን መንእሰያት ነቲ
ናይ ልዕሊኦም ዝነበሩ ዓበይቲ ብምንጻግ፣
ከም ሓጺር ጎናታትን ጸበብቲ ጃኬታትን
ብምኽዳን ድሒሩ ዓለምለኻዊ ዝዀነ
ክዳን ክገብሩ ጀመሩ። ብፍላይ በቲ ሓጺር
ዳርጋ ኣብ እዋኑ ዕርቃን ዝመስል ዝነበረ
ጎና ዝተሓጐሰ ስለዘይነበረ፡ ዘዝረኣየ ጉድ
በለ። ነቶም መንእሰያት ምሕጽንታትን
ተግሳጽን ወሓዞም። ኣብ መወዳእታ ግና
እቶም ጉድ ዝበሉ እዮም ናይቶም ኮተቴ
ብምቕዳሕ ምስኣቶም ዝሓበሩ። እሞኸ
ደኣ፡ ብኸመይ ምኻድ ይሓይሽ?
ኣብ ሃገርና ፋሽን ከም ዓለሙ እዩ።
“ትትሬክስ ኣይተጥፍኣዮ
ኣሎና ዘይጠዓምናዮ።” ትትሬክስ
ፋሽን እንከሎ ተደሪፉሉ።
ኣብ ጉዳይ ፋሽን ተወቀስትን ተጠቃዕትን
መንእሰያት ደኣ ኰይኖም’ምበር፣ ዓበይቲ
እውን ሕዉሳት እዮም። ብፍላይ፡ ኣብ
ናይ ኣደታት እንተመጺእና፡ ፋሽን እናበልካ
ገና ማይ ዘይጠዓመ ክዳን እናሃለወካ
ክዳውንቲ ምድርራብ ኣሎ። እቲ ጽቡቕ
ሸነኹን ካብዚ ናይ መንእሰያት ዝፈልዮን፡
ኣብ ናትና ባህልን ልምድን ኣከዳድናን
ክዳንን ስለዘተኩር እዩ። እቲ ዘይሚዛናዊ
ፍርዲ ድማ፡ ንሕና ንባዕልና ፋሽን እናበልና
ሓንሳብ ተለቢሶም ዘይተደግሙ ክዳውንቲን
ስልማታትን እናሃለዉና፡ ካልእ ብስም
ፋሽን ኣብ ከብሒ ክዳውንትና ጥፍሒናን
15 ሕዳር 2018 - ገጽ 7
እናረስረስና ንመንእሰያት ግና፡ “እንታይ
እዩኸ ሓድሽ ኣብ ርእሲ ሓድሽ” እናበልና
ንቃወም ምዃንና እዩ። እቲ መፍትሒ፡
ኣብ ንቕሓት ኩልና እዩ ዘሎ። ንሱ ድማ
መንእሰያት ነየናይ እዮም ፋሽን ኢሎም
ክስዕቡን ዘይክስዕቡን ዘለዎም ምፍላጥን
ምርዳእን የድልዮም።
ዝተኸደንካ ተኸደን ዝተሰለምካ
ተሰለም፣ መግለጺ ሓደ ሰብ ውሽጣዊ
እምበር ግዳማዊ ትርኢቱ ከምዘይኰነ
ክግንዘቡ ኣለዎም። ወለዲ እውን እዚ
ቀዲሙ ዝተባህለ ይብጸሖም እዩ። ከም
ተወሳኺ ድማ፡ ናፈቕቲ ዘይምዃንን
ንባዕሎም ካብ ዘይተደለየ ፋሽን ኢልካ
ዝግበር ወጻኢታት ምሕያብን ይግበኦም።
ንእስነት ብመንገዳ እንተኸደት ዘኽፍእ
ኣይኰነን። ዓቢ ክጸድፍ ከሎ እዩ ዘኽፍእ።
ስለ’ዚ፡ ንፋሽን ክንክልክሎ ኣይንኽእልን
ኢና። ነቲ ፋሽን ብናትና፡ ብባህልና ምስ
እንቕይሮ እውን ከነጉድል ንኽእል እምበር
ጥራሽ ኣይነጥፈኦን። ይኹን ደኣ’ምበር፡
መንእሰያት እዚ ስለዝተባህለ ከም ልብና
ከም ባህታና ክንብል የብልናን። ኣብ ክንዲ
ብባዕዳዊ ተጸለውቲ ንኸውን ብናትና
ነቲ ካልእ ክንጸሉ ኣብ ቅዲታት ናትና
ንጽዓር።
ጴጥሮስ ተፈሪ
ንሳ’ያ!
ነቶም ናታ፡
ዓንዴል
ንጸላእታ
ዘይትዋገ
ንእምነታ
ኩሉ ኣብ ውሽጣ
ኣብቲ ቀላይ ከብዳ
ንሕማቕ ንጽቡቕ
ታሪኽ ሰኒዳ
ዘገምታ ጉዕዞኣ፡ ድሪቶ መንገዳ
ትጥምት ተማዕዱ
ንርሑቕ መጻኢ
ካብ ሎሚ ተስተባህል ናይ ጽባሕ
ጎዳኢ
ሃወኽ ዘይትፈልጥ እናሻዕ ትዓቢ
እወ ንሳ’ያ ናይ’ዚ ህዝቢ ልቢ
ብልዳት ዝኣትዉ
ናይ ከርሳ ትምጡ
ኣይፋልኩምን ትብሎም
ንዘወጣውጡ
ድፍረት’ዩ ዝስእን
ሓሳዊ ወቀጡ
ኤርትራዊት ልቢ’ያ ሕጂ’ውን
ይፍለጡ
ኣየወ’ታ ልቢ
ረዛን ዝኽብደታ
ዕያረ ሚዛና’ቲ ልክዕነታ
እንታይ ከይትኸውን
ናይ’ዚ ህዝቢ እንዲያ’ታ
ማና ተ
ሓዳስ ኤርትራ መበል 28 ዓመት ቁ.65 15 ሕዳር 2018 - ገጽ 8

‫بڐڕ‬

âŐéƫpĭğáæŎĭğáŵéõq
njŶƅùƆDŽĝ

 k›

ñƶŇƅęŚėƄŊƧĩǻŶƄŊ ƧĩǻŶŴdžljǡŶŴdžĄljŴǡęŗ
ljǡŶȲ ŶƶŕŅǁűõ ćāôƙŘŚȲ ĉƯǏ ƥǤ ƉdžïŅȲ ƄŊ ƧǎņŶ
ƄǎėǤ ĄǦƴƆŗȲ ĉǦïġ ĄĖāűŖŶƱôƨƱdžƎćñƆĉűŚ
ùƂ÷ƧűŚȲ ƆǡnjȲ ŅŘŗƗŶ ŊĉȓŴƯȲĉƄƶŲŊĉƯįŊȲŶƗõ
ġƬĕŶȳ űŗ ŶāùȞŖ ƱŶĬljŶ ĄĞùĉǎŶǤėŚıǎĉĬnjǎĉ
Ɖĉ ĜƧėƤ ñƶŇ ƎŊĕ ƭĮņ ǎāűŚ ïǡę ƃõ ƄŊ ıŲƯ
ƶŕƖȣú ƎŊĖ ŶĉƯįņŶ ŶĉęŊýŶȲ
ŊĜ÷ĉ Ŵdž ĉŶňęŶ ĉƎŊňęŶ Ąęÿ ǧljŴ Ǝĉęĩ ŊĉƛƄõȲ
ćƆǡę ĄŶƆĜdž ǎõƧ ĉñ÷ƣ ǎć
āęDŽƂŶĄĜõŶƱIJŴȓŊŶƊűŚ űŗ ŊĄġƥƆŗ ƱǻĔLJ ƎŊęŶ
ıŶǹŊ ǻęǻę ǁúŶȲ ƆŚĉŶŘdžÍĞ
Ĝǣĕȳ njǦĉ ÿdžõ ŊĉęǦǤȓ ƶŴŶŊĉƯįŊŶƶÿŶǡljġĉƬŚ
ƆƳ ĄŶƆĜdž ƌŊ ŊęƋ Ŵdž ƆƳ ćƯƉŶ
ŊĉƎŊňę ƶűŊĔõ ǧljŋ ñƥğŚ ƄñǢėƤ āŊĔŕĜŊ
ƎŊęŘŚƶƜűƱdžȓƭǎñƶŇġôƶƢȎ
ŊĉȣǹęȲƄŊƄñǢėƤŋŘǦņƆ Ŋÿdžõ njǦćdž ŊĉŊęňę
ĆƴŲŊĉÿƶȲÏĜƭĔÐƶŊùűňĖ
ĩùćŚŊĉƯŘęȲĊğƂƶÿȣĜõ
ǎęƊơŚÿǎĩĄǎĔƛĔǣȏ
ƄŊ ƶŅĔƖŶ ÿǎĩŶ ĄǎĔƛ
ĄǎĔƛÏƆŶòĈnjƆŶòȞĔġÐ
ƆĉňƏdžŲŕǡŗĕƄú
ėƃ ĜćƆŗ ŊïȎDŽŚ ƶƶƢę ƧýnjŚ
ƶĔŊýõ Ʊňù ƶĆƴŲ ƯnjǤƤ ƯʼnŚ
ƄdžƏűŶȲ ėƃ ĜćƆŗȲ ĉŚāù÷džŶ
ĄǎĔƛÍĞŅĞõ
džęƉŊȳűƳŊĄġƥƆŚűŚȲāĜĉ ĉƎŊňęŶ ƶā÷ǡŖȲ ćāŅėƤ ȣŚāŶ ǤñĞŘĖƛǢğƯƱdžƄĄõ
Ŵdž ĉġƌĉ ŊľƭŚȲ ÿǎāǎ ïǁƆĉŅƄęűŊĞƢƉȣŴŊȣ÷dž
ÿňėƤėñƥŶƱćƆƉôïǡėƤǡġǤġƆǂȳ
ĉƎŊňęȲŕȑƥęűŚȲŴŊƧǎņŶ ǎć ĄŶƆĜdžȲ űƳ ĄǎĔƛÍƳ ĤƧïŖƱdžƭǦŊǻƶƆƱƱơöõ
űƳŊġėāƎűƧāĢƆŗƯnjƄŊćƆǡę
ĄŶǦġŖŶ ÿDŽù ƆĉűŚȲ Ŵdž ŶĉùƄŚŴ ŊĉƯįŊ ŶǧljúŴ āǛÍƧŶdžĔƉŊĜűǎǢÿ÷õȳ
űŊĞƢƉȣŴƄúȳ
ƶƄĄĜõ ƎŊęŘŚ ćƯƉŶ ƶƜű Ŋĉĉ÷Ɔ Ŋƶÿǁô ŊľƭŚ
ŶĺāŶƱdžȓƭǎŶŕǤnj÷džñƶŇȲ ŶƆŕƨȳ ƢŚĕ ƄŊ ƄĜę ǙǤŲ Ċğ ĜćƆŗ ėñƥŴŶ ėñƥ ĄȑƆŗ
Ɖĉ ƱúŴ Ŋġėā űĄġƎę ƢôǏŘŚŶƆǂıǎĆƗõŶùƯöƗõŶ ƢLJŚćùŚćùƭúľƉú
ljǣĉƌ ljǤǣĉƌ LJïŴ ĉňù
ŊŚŊƭŚ ŶĄęĩȲ ƄŊ Ɗõ ùňƤ ĉġǤŴŶ ƎŊęŶ ŶǙǤŲ ĜćƆŘŚ
ŗƆŴÌŕljęȞĩ÷ƄúIJöňƄú
džǦŊƇ
ĄnjDŽŚŊÿùLJŚŶƥğƆȲȑƯęŴŶ ĉġǤŴ űśĉ űƴ ïǡę ƭȓĊĉŶ ljĊĉŶ ƢLJĉNjƴdžűėŚćĜƄƧú
űŗƄűƎÿùȣŶġƙƄęƎŊȲƄű ƯLJŴŶ ƉƌŊŘ űŅęƎŘ ƶȎŴāŴ ƱŅęƉŖǙǤŲġŶƊ÷ŶȲĉġǤŴŶŕǤnj÷džŶ ƃöŚƅƎġȦęŚƆȏŊǎŶĮƉƄú
ƎȎĉƆŶġƙęƢȲŶƛŊĖĄȑƆŗ ŴŊƶŕƭȑȎȞŊĉŊėƛŶĬȓùȲ ƥęğdžŶȲĉġǤŴŶȓňĹƅęŚėŶŶƭƢŚ
ĉïŶǎğŚŇƶűġƌŊƢLJĉlj÷ú
ƢôǏŘŚŶāŴŶĜƉĊƆŗāĜĉȲ ƎĬ÷ĬùƶȎŶüűƧęŘŚŶÿƥĕ ŴdžƆƳĄǎĔƛŶŶƶĜęüŶƶÿôűŶƊõ
ƶŊùŴdžĬnjĊśĉŶġƭŊśĉŶ ŶġƭĚȲƎŊęŘŚŴƢŚĕƉǢ÷Ưùƫ ćÿúƊÿúĬňƆŗȎôúȳ
ǙǤŲ ā÷ǡŚ ĄƢƉĞƂ ǥĕȲ ŶÿùƨĉŶ ŶƜġƊĢĉŶȲ ŶĊDŽŶ ğ÷ƄŅęƎśƊõƆǂȲĄǦƴƆŗŕćāǂȲ
ŊǁćŶ ȎǤĉ ƌŊ ĄljŴǡęŗ ȣùǶŚŶ ŶŶŅĚȲ ƄŅdž ŅȐāŴ õƄ÷ƧűŚŕƖŇĕȲƆǡnjȞĩõȲƎŊĖñƶŇ ƆśĉïƥęDŽǻȣƄŚŊƭùĤ÷ĩõ
ŶƶĄȓƆ ƱǁƘǏ ƱŊôȃùȃ ŊƱǁǡǎġ ĄŅǡĞŴŶ ŘĖƛŴŶ ƅęŚėŕÿȠĕŶŕƖŇĕŶ ĜùĆĉġƧÿǼĉŊƗõĉġȞĤõ
ĉƯǏ  ƥǤ ƉdžïŅȲ ƄŊ ĄĹŶ ƄdžŶĔġƯ ŶƗõ ƆŶŕŘŚ ğ÷ƄŅęƎśƊõǎćƆǂƆŗŊȎ÷Ɔŗ
úĆƛƄƢDŽĜűǎnjǢŲƉùƎõ
ÿNjNJ Ȏųƫ ƄŊ ȣõdžűŖ ǎùƥŚ ŊĉƟŶȲ ĜŊƄƤȲ ƶŕljƢűïǡėƤĉġöŊġėāƄŊƱŊñǦ
ŊĉŚƓę ǡġǤĝ ƶĹȎô ȓŲƯ ŶƥŘƧŶȡdžŴŶğƧŶȎǤŘŚŴŶ ŶĺāŊęïŶƶĜǤǡę ƄƆnjƧŴƎŕùĉġŶȎ÷ƃƎŕNJõ
ñƶŊŶ ĄĖāűŖŶ ÏƄǡŴƯ ƆŶĶƯ Ɗõ ïĉŴŶ ĬùŊŴŶ ĉõƆ ŊĄljŊƶƜűŚŊǎúƎĹŚõ
ĄǧĜƌÐdžǦŊƇȳ ŊĉõƆ ƄŊ ùĉƭŚ ƆűƧƯôõ ljǣĉƆŗŊġĉƧǎŊāņėŚïǡėŚ ƅƎġȩǁęƏdžŴűĻȑŶÿƥĕȳ
Ŵdž Ĝ÷ĉ ǧljŋ ŶĉƧÿġ ƶDŽnj ƶŕġǡljljāğġùljȑŊƆŗƶƜűƱdžāǤƤŶ
ƄŊÍƳ ŊŴdž ȡĩŴŚ Ŷȡġ ŶƥğƆ ƱdžȣŚÿƤŶƆǡnjǻǷāŴdžġėāňdžŘ
ƶŕǧŊƁȲƱĄűÿŅĘŘȲƄŊÍƳŴdž ƉĉƢLJƶŕňñôĄƥƆùŕǡŶȐõ
ƄĔƋņȲÿŶğŊŶŶÿƥĕŶŕğƬĕȳ
ĉǦDŽȓāŶĭľƱĄŶȲŶƗõŴdž űƳ ŕŅȐý Ʊú ùƫù ƥǤ ƱĄŶýǫÍġƄŊĮƫćƯȔǎƄƄġŕŊñõ
ĉĉȓƇĉűdžŕęȣŊęĬŚƱnjñùõ
ĭęĞŀùƭƱùĉȏƢėƲŚƆŴĄĜõ
ƄęƌŴŚňdžśƭôĉƭęĊŘŚƶŅïõ
ğ÷įùĞĉùćǎŴƎŶljǁŴdžƉdžƧƶõ
ƆĉŅęűdžŶǎıġęĂĉƉdžǶľôõȳ

ƢDŽȎ÷ĉǧęƷ
ĊĄƥƆ÷ƄƘõ
ĩħdžŚÿȣĜõƱĄŶŚĹùĮõ
ĜęĮŊęïŶƏdžŲĬęŴŕğþõ
ƄƛĄġĆĝŊćƯǏćāćāƃõȳ

ƢLJĉĄğǣǎŴNJƭƶǡŅĕ
ƢLJĉljŊęŘŚŴƶŕćñôõ
ȞǹĖƄġĆĚĉȑĉƇĉǶöõ
ƆŶĶƯÿǧĜŴŕĄġǡŶǎƄŅõ
ĬôġŗĄƥƆùǦǍŴƄƘõȳ

ğ÷ǡǎùŘŚŴǦǎ÷ŚŕĜǣĕ
ĄǎĔƛŅĞõėñƥŶęƆǁõ
ƯǎùŴŶȎǤŘŚŴŶƆűćāǎĔõȳ
ሓዳስ ኤርትራ
ተስፋልደት መብራህቱ
ኤርትራ ካብ 21 ክሳብ 25 ሕዳር 2018
ብዓይነቱ ናይ መጀመርያ ዝኾነን “ዋንጫ
ቅድድም ብሽክለታ ኣፍሪቃ” ዝተሰምየን
ውድድር ንምእንጋድ ኩሉ ምድላዋታ ከም
ዘጻፈፈት ሃገራዊ ፈደረሽን ቅድድም ብሽክለታ
ኤርትራ ኣፍሊጡ። እዚ ውድድር ኣርባዕተ
ዓይነታት ውድድር ማለት ናይ ጋንታ ናይ ግዜ
ውድድር፡ ናይ ውልቂ ናይ ግዜ ውድድር፡ ናይ
ጽርግያ ውድድርን ክሪተሪዩም ዝተሰምየ ኣብ
ሃገርና ንፈለማ እዋን ዝካየድ ዘሎ ጸወታን’ዩ
ከጠቓልል። ውድድር ክሪተሪዩም ኣብ መንጎ
መንጎ ብርክት ዝበለ ቅጽበታዊ ውድድር
ዘለዎ ፍጥነትን ተጻዋርነትን ተቐዳደምቲ
ዝፍትሽ መሳጢ ጸወታ’ዩ። ብዘይካ’ዚ እዚ
ውድድር ብኽልቲኡ ጾታ ናይ ትሕቲ 23
ዓመት ተቐዳደምትን ናይ ኢሊት ወይ ልዕሊ
ዕድመ ተቐዳደምትን ዝሳተፍዎ ብምዃኑ ዓቢ
ሰሓብነት ዘለዎን ትኹረት ዝወሃቦን ውድድር
እዩ። ኣብዚ ኣብ ከተማ ኣስመራ ዝእንገድ
ውድድር ኣስታት 12 ሃገራውያን ጋንታታት
ክሳተፋ ትጽቢት ከም ዘሎ ሃገራዊ ፈደረሽን
ቅድድም ብሽክለታ ኤርትራ ይሕብር። ክሳብ
ሕጂ ንኤርትራ ደሚርካ ዓሰርተ ሃገራውያን
ጋንታታት ብኽልቲኡ ጾታ ክሳተፋ ምዃነን
ተረጋጊጹ’ሎ። ኢትዮጵያ፡ ደቡብ ኣፍሪቃ፡
ኣልጀርያ፡ ግብጺ፡ ናይጀርያ፡ በኒን፡ ሱዳን፡
ጂቡቲን ማእከላይ ኣፍሪቃን ነዚ ውድድር
ዝኾነን ኩሉ ምድላዋተን ወዲአን ናብ
ኣስመራ ዝመጻሉ ዕለት ኣብ ምጽባይ ዝርከባ
ዘለዋ ሃገራት’የን።
ኤርትራ ቅድሚ ሕጂ ኣብ 2011 ብደረጃ
ኣህጉር፡ ቻምፕዮን ቅድድም ብሽክለታ
ኣፍሪቃ፡ ኣብ 2010 ከኣ ብደረጃ ዞባ ግጥም
ኩዕሶ እግሪ ሴካፋ ትሕቲ 20 ዓመት ብኣዝዩ
መሳጢ መልክዑ ከም ዘአንገደት፡ ገና ኣብ
ነፍሲ ወከፍ ኤርትራዊን ተሳተፍቲ ናይቲ
ውድድርን ዘይሃሰሰ ዘሎ ተዘክሮ’ዩ። ወከልቲ
ፈደረሽን ኩዕሶ እግሪ ኣፍሪቃ (CAF);
ሰሌዳ ጸወታ ዋንጫ
ቅድድም ብሽክለታ ኣፍሪቃ
2018
ሰሉስ 20 ሕዳር
መኽፈቲ ስነ ስርዓት 5፡00 ድ.ቀ
ረቡዕ 21 ሕዳር
ቴክኒካዊ ኣኼባ 9፡00 ቅ.ቀ
ናይ ጋንታ ናይ ግዜ ውድድር (ልዕሊን
ትሕቲን 23 ዓመት ደ/ኣንስትዮ) 12፡00 ድ.ቀ
ናይ ጋንታ ናይ ግዜ ውድድር (ልዕሊን
ትሕትን 23 ዓመት ደ/ተባዕትዮ)
ድሕሪ ደ/ኣንስትዮ
ሓሙስ 22 ሕዳር
ናይ ውልቂ ናይ ግዜ ውድድር (ልዕሊን
ትሕትን 23 ዓመት ደ/ኣንስትዮ) 8፡00 ቅ.ቀ
ናይ ውልቂ ናይ ግዜ ውድድር (ልዕልን
ትሕትን 23 ዓመት ደ/ተባዕትዮ)
ድሕሪ ደ/ኣንስትዮ
ዓርቢ 23 ሕዳር
ዕረፍቲ
ቀዳም 24 ሕዳር
ክሪተሪዩም ልዕልን ትሕትን 23 ዓመት
ደ/ኣንስትዮ 9፡00 ቅ.ቀ
ክሪተሪዩም ልዕልን ትሕትን 23 ዓመት
ደ/ተባዕትዮ 10፡30 ቅ.ቀ
ሰንበት 25 ሕዳር
ናይ ጽርግያ ውድድር ልዕሊን ትሕትን 23
ዓመት ደ/ኣንስትዮ 8፡00 ቅ.ቀ
ናይ ጽርግያ ውድድር ልዕሊን ትሕትን 23
ዓመት ደ/ተባዕትዮ 11፡00 ቅ.ቀ
ፈደረሽን ኩዕሶ እግሪ ማእከላይን ምብራቕን
ኣፍሪቃ (CECAFA); ፈደረሽን ቅድድም
ብሽክለታ ኣፍሪቃ (CAC)ን ዓለምለኻዊ
ማሕበር ቅድድም ብሽክለታ ዓለም (UCI)
ን ኤርትራ ነዞም ክልተ ዓበይቲ ውድድራት
ኣብ ውሽጢ ሓደ ዓመት ኣብ ዘአንገደትሉ፡
ብዘይቀልዓለም ኣድናቖቶም ገሊጾም ምንባሮም
ኣይርሳዕን። ብፍላይ ኣብቲ ግዜ ፕረሲደንት
ዓለምለኻዊ ማሕበር ቅድድም ብሽክለታ ዓለም
ዝነበረ ፓድ ማክዌድ፡ ናብ ከተማ ኣስመራ
መጺኡ ነቲ ውድድር ምስ ተዓዘቦ፡ ብሰላምን
ርግኣትን ኤርትራ፡ ብኹሉ ምድላዋታን
ጭውነት ኤርትራውያን ኣፍቀርቲ ስፖርትን
ብምግራምን ስምዒቱ ምቁጽጻር ብምስኣንን
“ህዝቢ ኤርትራ ንቕድድም ብሽክለታ
ዝተፈጥረ ህዝቢ’ዩ” ክብል ኣድናቖቱ
ብዘይቀልዓለም ኣፍሲሱ ኔሩ። እንሆ ሕጂ ድማ
ኤርትራ ነዚ ብኣካየድቲ ስፖርት ኣፍሪቃን
ዓለምን ከምኡ’ውን ብዝተፈላለያ ተሳተፍቲ
ሃገራት ጽቡቕ ሽም ዝረኸበትሉ ኣጋጣሚ
ድሕሪ ኣስታት ሸውዓተ ዓመታት ደጊማ
ብዓቢ ድምቀት ንምጽንባሉ ኣብ ምሽብሻብ
ትርከብ።
ኣብ ፈደረሽን ቅድድም ብሽክለታ ኣፍሪቃ
ዳይረክተር ምምሕዳር ውድድራት፡ ደቡብ
ኣፍሪቃዊ ሚ/ር ኣኔስ ላንሰረና ብሰኑይ 12
ሕዳር ንግሆ ንኹሉ ምድላዋት ኤርትራ
ክዕዘብን ውሳነ ክህብን ናብ ኤርትራ መጺኡ
ምንባሩ ካብ ቤት ጽሕፈት ሃገራዊ ፈደረሽን
ቅድድም ብሽክለታ ኤርትራ ዝተረኽበ
ሓበሬታ የረድእ። ሚ/ር ኣኔስ ላንሰረና፡
ደቡብ ኣፍሪቃ ንዘአንገደቶ ቻምፕዮን
ቅድድም ብሽክለታ ኣፍሪቃ 2015 ብዝግባእ
ብምምርሑ ኣድናቖት ዝረኸበ በዓል ስልጣን
ፈደረሽን ቅድድም ብሽክለታ ኣፍሪቃ’ዩ። ንሱ
ዋላ’ኳ ንሰለስተ መዓልታት ንኹሉ ምድላዋት
ኤርትራ ተዓዚቡ ናብ ፈደረሽን ቅድድም
ብሽክለታ ኣፍሪቃ ጸብጻብ ከቕርብ እንተመጸ፡
ተዳልዩ ዘሎ ትሕተ ቅርጺ፡ መቐበሊ ኣጋይሽ፡
ናይ ሕክምና መሳለጠያ፡ ጸጥታ፡ መወዳደሪ
ቦታን ካልእን ልዕሊ ትጽቢቱ ተጻፊፉ ስለ
ዝጸንሖ 24 ሰዓታት ኣብ ዘይመልእ ግዜ’ዩ
ዓጊቡ ናብ ሃገሩ ተመሊሱ። ኣብ ዝተፈላለያ
ሃገራት ንልዕሊ ሓደ ሰሙን ኣብ ከቢድ
ስራሕ ከም ዝጽመድ ዝሓበረ ሚ/ር ላንሰረና
“ዋላ’ኳ ኤርትራ ቅድሚ ሕጂ ብዘአንገደቶም
ውድድራት ብልጫ ከም ዘለዋ ካብ ብዙሓት
ናይ ስፖርት ቤተሰብ እንተተሓበረኒ፡ ግደ
ሓቂ ንኹሉ ስርሐይ ከጻፍፍ ሰለስተ መዓልቲ
ከምዘድልየኒ ተረዲአ’የ መጺአ። ኣብ ባይታ
ዝጸንሓኒ ምድላዋት ምስ ረኣኽዎ ግን ናብዚ
ካቴድራል ካምቦ ቦሎ
ፑሽኪን
መበል 28 ዓመት ቁ.65
ምድላዋት ዋንጫ ኣፍሪቃ 2018 ተዛዚሙ
ሚኒስትሪ ዜና
ደም ባንክ
ቤ/ት ቀይሕ ባሕሪ
ምምጸአይ ስማዊ ምንባሩ ፈሊጠ። ኣብ ውሽጢ
ሓደ መዓልቲ ኸኣ ይምለስ ኣለኹ” ክብል’ዩ
ዕግበቱ ገሊጹ ከይዱ።
ዋንጫ ቅድድም ብሽክለታ ኣፍሪቃ፡ 20
ሕዳር ብወግዒ መጋረጅኡ ኣብ ዝዝርገሓሉ
ናይ መኽፈቲ ስነ ስርዓት፡ ብህዝባዊ ርክባት
ፈደረሽን ቅድድም ብሽክለታ ኤርትራ
ዝተዳለወ ንታሪኽ ቅድድም ብሽክለታ
ኤርትራ ዝገልጽ ምርኢት ኤግዚቪሽን
ክኽፈት ምዃኑ ካልእ ነዚ ውድድር ፍሉይ
ድምቀት ክህብ ዝኽእል ኣጋጣሚ ኮይኑ
ክቐርብ’ዩ። እዚ ኣብ ሆቴል ኣስማራ ፓላስ
ዝኽፈት ምርኢት ኤግዚቭሽን ንህዝቢ ክፉት
ኮይኑ፡ ካብ 1940ታት ክሳብ 2018 ንዘሎ
ታሪኽ ቅድድም ብሽክለታ ብዝገልጽ ኣገባብ
ተዳልዩ ከም ዘሎ’ዮም ኣዳለውቱ ዝገልጹ።
እዚ ምርኢት ካብ 1940ታት ክሳብ 2018
ኣብ ዘሎ ግዜ ዝነበረ ኣሳእል፡ መወዳደሪ
ማልያታት፡ ብሽክለታታት፡ መዳልያታትን
ወናጩን ዘጠቓልል’ዩ ክኸውን። ብፍላይ
ወናጩ፡ መዳልያታትን ብሽክለታን ቀዳመይቲ
ኤርትራዊት ተቐዳደሚት ብሽክለታ መምህር
ሂወት ገብረ ተመስጦ ክገድፉ ካብ ዝኽእሉ
ሰነዳት ኮይኑ ክቐርብ ከም ዝኽእል ብኣግኡ
ተገሚቱ ዘሎ’ዩ። በዚ ኸኣ ወከልቲ ዩሲኣይ፡
ካክን ተሳተፍቲ ሃገራትን ኤርትራ ክሳብ
ክንደይ ናይ ነዊሕ ዓመት ታሪኽ ቅድድም
ብሽክለታ ዘለዋ ሃገር ምዃና ክግንዘቡ
ዓቢ መስጊድ
ቺነማ ካፒቶል
ካቴድራል
ጎደና ሓርነት
ሽዳ
ባር ቶሪኖ
መናሃርያ
ከኽእሎም’ዩ።
ዘይከም ዝሓለፉ ብማእከልነት ፈደረሽን
ቅድድም ብሽክለታ ዓለምን ዓለምለኻዊ
ማሕበር ቅድድም ብሽክለታን ኣብ ውሽጢ
ሃገርና ዝተኻየዱ ውድድራት፡ ኣብዚ
ውድድር ኤርትራ ኣብ ቅጽበታዊ ውድድር
ዕዉታት ንምልላይ ዝሕግዝ ቴክኖሎጂ (ፎቶ
ፊኒሽ) ብውሽጣዊ ዓቕማ ክትገብሮ ምውሳና
ካልእ ፈደረሽን ቅድድም ብሽክለታ ኣፍሪቃ
ቅድሚ’ዚ ውድድር ምጅማሩ ተደኒቑሉ ዘሎ
ኩነታት’ዩ። ቅድሚ ሕጂ ኤርትራ ትርከበን
ብዙሓት ሃገራት ኣፍሪቃ፡ ኣብ ከምዚ ዓይነት
ኣጋጣሚታት ብርክት ዝበለ ናይ ወጻኢ
ባጤራ ብምውጻእ ካብ ኤውሮጳ’የን ክኢላታት
ከምጸኣ ጸኒሐን። እንሆ ሕጂ ግን ኤርትራ
ኣቐዲማ ነቲ መሳርሒ ብምውናን፡ ንመንእሰይ
ኤፍሬም ኢሳቕ ናብ ፈረንሳን ነርወይን
ልኢኻ ግቡእ ናይዚ መሳርሒ ትምህርቲ ከም
ዝቐስም ብምግባራ፡ እዚ ውድድር ምሉእ
ብምሉእ ብኤርትራውያን ብፎቶ ፊኒሽ
ዝዳነየሉ ተባዕ ስጉምቲ ወሲዳ’ላ። በዚ’ዩ ኸኣ
ፈደረሽን ቅድድም ብሽክለታ ኣፍሪቃ ንሃገራዊ
ፈደረሽን ቅድድም ብሽክለታ ኤርትራ ዮሃና
ድሕሪ ምባል ካልኦት ሃገራት’ውን ኣሰር
ኤርትራ ክስዕባ ዝጽውዕ ዘሎ።
ኣብ ዝሓለፈ ልዕሊ ሓደ ዕቑድ ኣብ
ከም ቱር ደ ፍራንስ ዝኣመሰሉ ዓበይቲ
ውድድራት ቅድድም ብሽክለታ፡ ተቐዳደምቲ
ባሕቲ መስከረም
ዓንበርበብ
ማይ ጥምቀት
15 ሕዳር 2018 - ገጽ 9
ተረስተለ ባሕቲ መስከረም
ማይጭሆት
ሓይሊ ዝህብ መድሃኒት ብምውሳድ
ንመወዳድርቶም ክዕምጹ ተራእዮም’ዮም።
ኣመሪካዊ ላንስ ኣርምስትሮንግ ሓደ ካብቶም
ፈለማ ብጅግንነት ጸኒሑ ግን ብዝወሰዶ
ሓይሊ ዝህብ መድሃኒት ከም ዓማጺ ዝተዋረደ
ተቐዳዳማይ ምዃኑ ኣይዝንጋዕን። ነዝን ካልእን
ንምግታእ’ዩ ከኣ ማሕበር ዓለምለኻዊ ጸረ
ሓይሊ ዝህብ መድሃኒት (WADA) ዝቘመ።
ኤርትራ ኣባል ማሕበር ዓለምለኻዊ ጸረ ሓይሊ
ዝህብ መድሃኒትን ዞባዊ ማሕበር ጸረ ሓይሊ
ዝህብ መድሃኒትን ብምዃን ነዚ ዘይስፖርታዊ
ተግባር ኣብ ምቅላስ ትርከብ ዘላ። ኣብ ዋንጫ
ቅድድም ብሽክለታ ኣፍሪቃ ድማ፡ ዋላ’ኳ ካብ
ዩሲኣይ ነዚ ዕማም ዝከታተል ኣካል ክመጽእ
ትጽቢት እንተሎ፡ ሃገራዊ ማሕበር ጸረ
ሓይሊ ዝህብ መድሃኒት (ENADO) እውን
ብውሽጣዊ ዓቕሙ እኹል መሳርሒታት
ብምውዳድ ኣብ ነፍሲ ወከፍ ውድድር
ክሳብ 20 ተቐዳደምቲ መርመራ ከካይደሎም
ተዳልዩ’ሎ።
ኣብ ዝኾነ ዓይነት ውድድር ብቐዳምነት
ዝጥቀስ ድሕነት ስፖርተኛታት’ዩ። ሃገራዊ
ፈደረሽን ቅድድም ብሽክለታ ነዚ ብምርዳእ
ኣብዚ ውድድር ሓደ ግዚያዊ ጉጅለ
ሓካይም ቀሪቡ ከም ዘሎ’ዩ ዝሕብር። እዚ
ጉጅለ ሓኻይም ከኣ ኣብ ግዜ ውድድርን
ካብ ውድድር ወጻእን ጥዕና ተወዳደርቲ
ሃገራት ብትኹረት ክከታተል ተልእኾ ኣለዎ።
በዚ ኸኣ ነዚ ውድድር ተባሂሉ ኣብ ሃገራዊ
መወከሲ ሆስፒታል ኦሮታ ግዜያዊ ናይ ህጹጽ
ረድኤት ቦታ ክዳሎ ከሎ፡ ኣብ ነፍሲ ወከፍ
መዕረፊ ቦታ ተሳተፍቲ ሃገራት ከኣ ናይ
24 ሰዓታታት ሕክምናዊ ኣገልግሎት ክህብ
ተዳልዩ’ሎ። እዚ ምስቲ ኣብ ግዜ ውድድር
ኣብ ነፍሲ ወከፍ ኩርናዕ መወዳደሪ ቦታ
ዝዳሎ ሕክምናዊ ቀረብ’ዩ።
ኤርትራ ከም ኣአንጋዲት ሃገር ነዝን ካልእን
ምቅርራባት ገይራትሉ ኣብ ዘላ ግዜ፡ ሃገራዊት
ጋንታ ኤርትራ ኸኣ ንኣስታት ሰለስተ ሳምንታት
ተዓጽያ ነዚ ውድድር ዝኾና ምድላዋት ኣብ
ምክያድ’ያ ትርከብ ዘላ። ሃገራዊት ጋንታ
ቅድድም ብሽክለታ ደቂ ተባዕትዮ ንተቐዳደምቲ
ሄኖክ ምሉእብርሃን፡ኣሮን ደብረጽዮን፡ ሲራክ
ተስፎም፡ ዳኒኤል ሃ/ሚካኤል፡ ሮቤል ተወልደ፡
ዳዊት የማነ፡ ናትናኤል ተስፋሚካኤልን ተስፋይ
ምሕረተኣብን ሓቚፋ ብኣሰልጣኒ ሳምሶም
ሰለሙን ክትእለ ከላ፡ ሃገራዊት ጋንታ ደቂ
ኣንስትዮ ኸኣ ንተቐዳደምቲ ዝናብ ፍጹም፡ለ/
ሚካኤል ፍሰሃየ፡ ትዕግስቲ ገ/ሂወት፡ ብስራት
ገ/መስቀል፡ ኣድያም ተ/ኣለም ድያና ዳዊትን
ሰገን ኣርኣያን ሒዛ ብኣሰልጣኒ ዮናስ ዘካርያስ
ትስልጥን’ላ።
ሓዳስ ኤርትራ መበል 28 ዓመት ቁ.65 15 ሕዳር 2018 - ገጽ 10

ምልክታ
ብስም ዓብዱ ሰላም መ/ሓጎስ ዒሳ ዝተመዝገበ፡ ብቁ.ፍ.ዋኒን ASL00029163 ዝኾነ፡
ኣብ ዞባ ማእከል ን/ዞባ ቲራቮሎ ጎደና ተጋደልቲ ቁ.ገዛ 12 ዝርከብ ናይ መሽጣ ጎማን
መቀያየሪ ኣቕሑ መኪና ትካለይ፡ ንኣቶ ፍስሃየ ማህደረ ወልደኣብ ካብ ዕለት 01/06/2018
ክሳብ 31/12/2020 ኣካርየዮ ስለዘለኹ፣ ዝቃወም ምስ ዝህሉ፡ እዚ ምልክታ እዚ ካብ
ቤተልሄም ታደሰ - እምነት ኣማኑኤል ዝወጸሉ ዕለት ኣብ ውሽጢ ሰላሳ መዓልቲ ስልጣን ንዘሎዎ ቤት ፍርዲ ተቓውሞኡ የቕርብ።
ሊድያ ስልጣን እንተዘይኮይኑ ዝቃወም ኣካል ከምዘየለ ተቖጺሩ እቲ ናይ ክራይ ውዕል ሕጋዊ ምዝገባ
ከምዝፍጸመለኡ አፍልጥ።
ኮማዊ ቤት ፍርዲ ዮናስ ታፈረ ኣርኣያ ስለዝተሰውአ፡ ንዓይ ናይ መጻምዲ
መሰለይ ይተሓለወይ፡ 4 ደቅና ድማ ወረስቲ ምዃኖም
ጎዳይፍን ሰምበልን ይረጋገጸሎም ስለዝበላ፣ ዝቃወም እንተሎ፡ ን7/12/18 ኣብ
ዓብዱ ሰላም መ/ሓጎስ ዒሳ
ወ/ሮ ሰላማዊት ጸጋይ እምባፍራሽ፡ በዓል-ቤተይ ቤ/ፍ ይቕረብ። ሕጋዊ ወኪል፡ ሙልኩ መ/ሓጎስ ዒሳ

ምልክታ ጨረታ
ኮለጅ ቢዝነስን ማሕበራዊ ስነ-ፍልጠትን ዓዲ ቀይሕ ንመግቢ ተመሃሮ ዝኸውን፡
ካብ 1/1/2019 ክሳብ 31/12/2019 ንሓደ ዓመት ዝጸንሕ ውዕል ኣሕምልትን
ፍረታትን ስጋን በርበረን ንምዕዳግ ግዱሳት ተወዳደርቲ ንጨረታ ይዕድም።
ተጫረትቲ ከማልእዎ ዘለዎም ረቛሒታት
1. ናይ 2018 ዝተሓደሰ ፍቓድ ንግድን ናይ መንነት ወረቐት ፎቶ ኮፒን።
2. ምልክታ ጨረታ ክሳብ ዕለት 3/12/2018 ፍርቂ መዓልቲ ክፉት ኮይኑ፡
ዕለት 4/12/2018 (ሰሉስ) ተጫረትቲ ወይ ሕጋውያን ወከልቶም ኣብ
ዝተረኽብሉ ልክዕ ሰዓት 10፡30 ቅ/ቀ ኣብ ኣስመራ ዩኒቨርሲቲ ዝርከብ ቤ/ጽ
ኮለጅ ይኽፈት።
3. መኽበሪ ጨረታ ንኣሕምልቲ ናቕፋ 300,000፡ ንስጋ 100,000፡ ንበርበረ
201038 50,000 ብሲፒኦ የትሕዙ።
4. ንተወሳኺ ሓበሬታ ኣብ ኣስመራ ዩኒቨርሲቲ ዝርከብ ቤ/ጽ ኮለጅ ብምምጻእ
ወይ ብቁ/ቴ 163582፡ 07215273፡ 07311099 ተወከሱ።
5. ትካልና ዝሓሸ ኣማራጺ እንተረኺቡ፡ ነዚ ጨረታ ብኸፊል ወይ ብምሉእ
ናይ ምስራዝ መሰሉ ዝተሓለወ እዩ።
ኮለጅ ቢዝነስን ማሕበራዊ ስነ-ፍልጠትን ዓዲ ቀይሕ

ሃገራዊ ማሕበር ብድሆ ኤርትራ ምልክታ

ኩሉ መዳያዊ ሓቅታት ኤች.ኣይ.ቪ/ኤይድስ ንምፍላጥ ናብ ሃገራዊ ኣብ ዞባ ማእከል ምም/ከባቢ ፓራዲዞ ዓዲ ሰግዶ ሎት 15 ፓርሰል “ኢ”
ማሕበር ብድሆ ኤርትራ ኣገልግሎት ምኽሪ ብቴሌፎን ደውሉ። ዝርከብ፡ ብስም ነፍ/ሮማ ጎፋር ተስፉ ዝተመዝገበ ገዛ፡ ወ/ሮ ሮማ ጎፋር ተስፉ
ብዕለት 16/7/2004 ዓ/ም ዝተጻሕፈ ጌራ ብለበዋ ንዓይ ስለዝገደፈትለይ፡
ሰዓታት ስራሕ ካብ ሰኑይ ክሳብ ዓርቢ ካብ ስም ለበዋ ወሃቢት ናብ ስመይ ከመሓላልፎ ስለዝደለኹ፣ ዝቃወም
ንግሆ ካብ 8፡00 - 12፡00 ቅ/ቀትሪ እንተሎ፡ ካብዚ ምልክታ ዝወጸሉ ዘሎ ግዜ ኣብ ውሽጢ ሓደ ወርሒ ካብ
ምሸት ድማ ካብ 2፡00 - 6፡00 ድ/ቀትሪ ዝምልከቶ ቤ/ፍ መአገዲ ናብ ቤት ጽሕፈት ካዳስተርን ፓብሊክ ኖታርን
ብቁ.ስልኪ 110179 ደውሉ። የቕርብ። እንተዘይቀሪቡ ግና ብስመይ ኣመዝጊበ ሰነድ ዋንነት ክወሃበኒ
ክሓትት ከምዝኾንኩ እሕብር።
ቁ.ሳ.ፖስጣ 5537፡ E-mail፦bidhonational@gmail.com
ስቕታ ጎዳኢ ስለዝኾነ፡ ብዛዕባ ኤች.ኣይ.ቪ ብግልጺ ንዘራረብ!!! ወ/ሮ ሳባ ይሕደጎ ጎፋር

ምልክታ
ፍታው ሓድገምበስ +4 ዝኾንና፡ ኣደና ነ/ሄር ኣስፋሽ በርሀ ካብ ለተእየሱስ ወልደዮውሃንስ
መስመር ዝዓደገቶ ገዛ፡ ኣብ ኣስመራ ምምሕዳር ጎዳይፍ ጎደና ኣባሓኒ ስፍሓት መሬት 58.30
ት/ሜ ቁጽሪ ምስክር ኣባይቲ 106629 መወከሲ ቁጽሪ 128773/128774 ዝኾነ፡ ናብ ስም ዓዳጊት
ከነመሓላልፎ ስለዝደለና፣ ዝቃወም እንተሎ፡ ካብ ዝምልከቶ ቤት ፍርዲ መአገዲ ሒዙ፡ ኣብ ውሽጢ
30 መዓልቲ ኣብ ቤ/ጽ ኖታዮ ዞባ ማእከል ይቕረብ።
ፍታው ሓድገምበስ

ምልክታ ጨረታ
ጨ/ትም/ዞባ ዓንሰባ ን2019 ንኣሕዳሪት ቤት ትምህርቲ ቦርዲን ኣስማጥ ዝኸውን
ኣሕምልትን ኣጣል ንሕሩድን ንቁጽ ዕንጨይትን ኣጫሪትና ክንዕድግ ስለዝደለና
ግዱሳት ነጋዶ ንዕድም።
ተጫረትቲ ከማልእዎ ዘለዎም ነገራት
1. ናይ 2018 ፍቓድ ንግዲ ዝተሓደሰ ፎቶ ኮፒን ዓመታዊ ግብሪ መንግስትን
ከም ዝኸፈልኩም መረጋገጺ ፎቶ ኮፒ የቕርቡ።
2. መኽበሪ ጨረታ 50,000,00 ናቕፋ C.P.O የትሕዙ።
3. ጨረታ ኣብ ጋ/ሓ/ኤ ካብ ዝወጸሉ ዕለት ጀሚሩ ክሳብ 4/12/2018 ክፉት
ኮይኑ ይጸንሕ።
4. ንጽባሒቱ ዕለት 5/12/2018 ልክዕ ሰዓት 8፡00 ቅ/ቀ ኣብ ግዜ ስራሕ ክፉት
ይኸውን።
5. ጨረታ ኣብ ዝኽፈተሉ ዕለት ዝኾነ ተጫራታይ ብኣካል ወይ ሕጋዊ ወኪል
ናቱ (ማለት በዓል/ቲ ቤት፡ ውሉድ፡ ወይ ወለዱ) ክኾኑ ኣለዎም።
6. ናይ ጨረታ ወረቓቕቲ (ፕሮፎርማ) ካብ ቤ/ጽ ጨ/ትም/ዞባ ዓንሰባ ከረን
መጺእኩም ክትወስዱ ትኽእሉ። ንተወሳኺ ሓበሬታ ብቁ/ቴሌፎን 402289
ደዊልኩም ተወከሱ።
7. ጨ/ትም/ዞባ ዓንሰባ ዝሓሸ ኣማራጺ እንተረኺቡ፡ ብኸፊል ወይ ብምሉእ በዚ
ጨረታ ኣይግደድን።
ጨንፈር ትምህርቲ ዞባ ዓንሰባ ከረን
ሓዳስ ኤርትራ መበል 28 ዓመት ቁ.65 15 ሕዳር 2018 - ገጽ 11

ምልክታ ሓራጅ
ወ/ሮ ኣስያ መሓመድ ኢማም፡ ነቲ ኣብ ዞባ ማእከል ከተማ ኣስመራ ብግዝያዊ ምስክር ዋንነት ኣብ መንጎ ብፍ/በ/መሰል ኣቶ መሓሪ ወልደማርያምን ብፍ/በ/ዕዳ ኣቶ ተወልደ ደስታን
ኣባይቲ ከተማ ብቁጽሪ ምስክር ወረቐት 107912 መወከሲ ቁጽሪ 133183 ብስም ወላድየይ ብዝተፈጥረ ናይ ገንዘብ ክርክር፡ ኮማዊ ቤት ፍርዲ ማእከል ከተማ ብቁ/መዝ 125/17
ኣውራሲና ነፍ/መሓመድ ኢማም ኣሕመዲን ዝተመዝገበ፡ ዘይንቀሳቐስ ንብረት ስለዝጠፋኣኒ፡ ዝረኸበ ብዕለት 17/2/2018 ዝተዋህበ ናይ ኣፈጻጸም ትእዛዝ ምርኩስ ብምግባር፡ ንብረት ብፍ/በ/
እንተሎ ወይ ብዕዳ ሒዘዮ ኣለኹ ዝብል ሰብ እንተሎ፡ ብስልኪ ቁጽሪ 07149914 ክውከሰኒ። ዕዳ ዝኾነ፡ 70,000 (ሰብዓ ሽሕ ናቕፋ) ብኪኢላ ስለዝተገመተ፡ ኣብቲ ንዕለት 11/12/2018
ብዝተረፈ ግን ካብ ኮምሽን ኣባይቲ መተካእታ ሓድሽ ምስክር ዋንነት ወረቐት ናይቲ ገዛ ንክውሃበኒ
ክሓትት ምዃነይ እሕብር።
ዝካየድ ክፉት ሓራጅ ክሳተፍ ዝደሊ፡ ብኣካል ወይ ብሕጋዊ ወኪሉ ብስሙ ዝተመዝገበ ናይ
ባንክ ቡክ (ተጠራቓሚ ሕሳብ) ወይ ብስም ፈጻም ፍርዲ C.P.O ¼ ናይቲ ተገሚቱ ዝርከብ
ወ/ሮ ኣስያ መሓመድ ኢማም ዋጋ ሒዙ ብምቕራብ ክወዳደር ይኽእል።
ብስም ወራሲት ነፍ/ኣደም ካሳ ዝኾነት፡ ወላዲተይ ነፍ/ ዓዚዛ ኣደም ካሳ ብናይ ኮምሽን ኣባይቲ ዝርዝርን ግምትን ዋጋን ንብረት
ቁ.ምስክር ወረቐት 108577 መወከሲ ቁ.126926 ዝተመዝገበ፡ ኦሪጂናል ሊብሬቶ ዘይንቀሳቐስ
ንብረት (ገዛ) ስለዝጠፍኣኒ፡ ዝረኸቦ ወይ ብዕዳ ሒዘዮ ዝብል ሰብ እንተሎ፡ ኣብ ውሽጢ 1 ወርሒ
ዝርዝር ንብረት ብዝሒ ዋጋ ጥቕላላ ዋጋ
ብቁ.ሞባይል 07168157 የፍልጠኒ። ኣብ ውሽጢ 1 ወርሒ ምስ ዘይቀርብ ግን፡ ካብ ዝምልከቶ ኣካል ብሓባ ብናቕፋ
መተካእታኡ ክወሃበኒ ከምዝሓትት አፍልጥ ኣለኹ። 1 ናይ ባር ናይ ማእከል ጣውላ 8 200 1600
ወኪል ወራሲ ነፍ/ ዓዚዛ ኣደም ካሳ 2 ሰዲያ 20 100 2000
ኣቶ ሓቢብ ኣወልኬር ስዒድ 3 ነዊሕ ሰዲያ (ባለጌ ወንበር) 4 100 400
ብስም ጽገሬዳ ዘወልዲ ንጉሰ ዝተመዝገበ፡ ብቁ.ፍ.ዋኒን ASL00018175 ዝኾነ፡ ኣብ ዞባ ማእከል
4 ፍላት ተለቪዥን ሳምሱንግ 42 ኢንች 1 6000 6000
ን/ዞባ ጎዳይፍ ጎደና ተጋደልቲ ቁ.ገዛ 94 ዝርከብ ናይ ቤት መስተ ትካላይ፡ ንኣቶ በረኸት ኢሳቕ 5 ፍርጅ በጥ ዝበለት ዓባይ 1 6000 6000
ወልደስላሰ ካብ ዕለት 01/01/2018 ክሳብ ዕለት 31/12/2019 ኣካርየዮ ስለዘለኹ፡ ዝቃወም ምስ 6 ፍርጅ በጥ ዝበለት ንእሽቶይ 1 4000 4000
ዝህሉ፡ እዚ ምልክታ እዚ ካብ ዝወጸሉ ዕለት ኣብ ውሽጢ ሰላሳ መዓልቲ ስልጣን ንዘሎዎ ቤት ፍርዲ
ተቓውሞኡ የቕርብ። እንተዘይኮይኑ ዝቃወም ኣካል ከምዘየለ ተቖጺሩ እቲ ናይ ክራይ ውዕል ሕጋዊ 7 ማሽን ናይ ሻሂ ሲንግል 1 4000 4000
ምዝገባ ከምዝፍጸመሉ አፍልጥ። 8 ቨንቲለተር ንኣሽቱ 2 200 400
ጽገሬዳ ዘወልዲ ንጉሰ 9 ፍርጅ ክልተ ተኸፋቲ ኣዝያ ዘገልገለት 1 3000 3000
ብስም ወ/ሮ ጽገ ኣባይ ነጋሲ ዋንነቱ ዝተረጋገጸ፡ ኣብ ከተማ ኣስመራ፡ ምም/ከባቢ ገጀረት፡ ጎደና 10 ሳሎን ናኣሽቱ 12 300 3600
ዓራቶ ብግዝያዊ ምስክር ዋንነት ኣባይቲ ከተማ ቁ.118243 መወከሲ ቁ/121155 ብመለለዪ ቁጽሪ 11 ናይ ማእከል ጣዉላ 6 300 1800
ንብረት 1፡014889 ዋንነቱ ዝተረጋገጸ ኮይኑ፡ ነዚ ገዛ ኣነ ገዚኤዮ ስለዘለኹ፡ እዚ ብስም ሽየጢት ዘሎ 12 ወንበር ቆርበት 3 100 300
ገዛ ናብ ስመይ ክመሓላለፈለይ ስለዝደለኹ፡ ዝቃወም እንተሎ፡ ካብ ዝምልከቶ ቤት ፍርዲ ወይ ቤት
ጽሕፈት ኣብ ውሽጢ 30 መዓልታት መአገዲ ትእዛዝ ወይ ናይ መወዳእታ ውሳነ ሒዙ፡ ናብ ቤት 13 እስፒከር ናኣሽቱ 4 1000
ጽሕፈት ኖታሪ ቤት ጽሕፈት ሃገራዊ ካዳስተር ኣስመራ ይቕረብ። 14 ታካፓኖ 1 300 300
ቴድሮስ ኣለምሰገድ 15 ኣርማዲዮ 3ተ ተኸፋቲ ስርሓት ኤምዲኤፍ 1 1500 1500
ኣቶ ማርክስ ገብረመስቀል ፍስሃጼን ዝተፈቕደሎም ናይ መሽጣ ኣሕምልትን ፍረታትን ንግዳዊ 16 ሸልፍ ቦያ 1 700 700
ትካሎም “ደገ በረኸት መሽጣ ኣሕምልትን ፍረታትን” (DEGE BEREKET RETAIL TRADE 17 ሸልፍ ናይ መጻሕፍቲ ላሜራ 1 1000 1000
VEGETABLES AND FRUITS) ተባሂሉ ክስየመሎም ስለዝሓተቱ፡ እዚ ናይ ንግዲ ስም 18 ሸልፍ 3ተ ደርቢ ዲክሰን 1 700 700
ቅድሚ ምምዝጋብና ዝቃወም ኣካል እንተሎ፡ ኣብ ውሽጢ ሓደ ወርሒ ካብ ሕጋዊ ቤት ፍርዲ
መአገዲ የቕርብ። እንተዘይኮይኑ ዝቃወም ኣካል ከምዘየለ ተቖጺሩ እዚ ናይ ንግዲ ስም ከምንምዝግቦ 19 ናይ ኮካ ካሴታ 17 100 1700
ነፍልጥ። 18 ናይ ቢራ ካሴታ 60 200 12000
ክፍሊ ውሽጣዊ ንግዲ 20 ናይ ማይ ጋዝ ካሴታ 6 100 600
21 ሞጎጎ ናኣሽቱ ናይ ቤት መግቢ 2 600 1200
22 ጣዉላ በጥ ዝበለ 1 1000 1000
ምልክታ 23 ፎርኖ ናይ ጋዝ 1 1000 1000
ማእከል ትካላዊ ብቕዓት ኤርትራ እምባትካላ፡ ካብ ጥሪ ክሳብ ታሕሳስ 2019 ንሓደ ዓመት 24 ፎርኖ ዓባይ ብኤለክትሪክ 1 6000 6000
ዝጸንሕ ቀረብ ዝተፈላለየ ዓይነት መግቢ ከም ኣሕምልቲ፡ ስጋ፡ ዓሳ፡ ወዘተ ብጨረታ ክዕድግ 25 ናይ ካሳ ባንኮ ስርሓት ፎርኒካ 1 1000 1000
ስለዝኾነ ንተገደስቲ ይዕድም። 26 ባንኮ ናይ ባር ስርሓት ፎርኒካ 1 3000 3000
ተጫረትቲ፦ 27 ሸልፍ ስርሓት ፎርኒካ 1 1000 1000
1. ናይ 2018 ፍቓድ ንግዲ ሃልይዎም፡ ግብሪ ከም ዝኸፍሉ መረድኢ ከቕርቡ። ኣቐዲሞም 28 ካሽ ረጂስተር ካስዮ ዝዓይነታ 1 2500 2500
ምኽበሪ ጨረታ ናቕፋ 50,000.00 (ሓምሳ ሽሕ) ናቕፋ ብ C.P.O ክትሕዙ። 70,000.00
2. ንጨረታ ዝምልከት መምርሕን ሓበሬታን ኣብ ደምበ ሰምበል ግሪን ቢዮልዲንግ (እንዳ ድምር ዋጋ ናቕፋ
ኮርያ) ብሎክ ኤ. ቀዳማይ ደርቢ ካብ ሰኑይ ክሳብ ዓርቢ ኣብ ሰዓታት ስራሕ ክወስዱ። ዕለተ ሓራጅ፦ 11/12/2018
3. ዘቕርብዎ ዋጋ በዚ ኣብ ላዕሊ ዝተጠቕሰ ኣድራሻ ክኸውን። ቦታ ሓራጅ፦ ቤት መግቢ ደሃብ (ጥቓ እንዳ ኣልፋ ፎርኖ)
4. ሳንዱቕ ጨረታ ዝዕሽግ፡ ምልክታ ካብ ዝወጸሉ ኣብ ውሽጢ 30 መዓልቲ ሰዓት ጎደና 176-21 ቁ/ገዛ 14
10፡00 ቅ.ቀ ኮይኑ፡ ዝኽፈተሉ ድማ ሽዑ መዓልቲ ሰዓት 10፡30 ቅ.ቀ ተጫረትቲ ኣብ ዘለውሉ ሰዓት ሓራጅ፦ 10፡00 – 11፡00 ቅ/ቀ
ይኸውን።
ተወሳኺ ሓበሬታ ክወስድ ዝደሊ፡ ኣብ ቤት ጽሕፈት ዋና ፈጻሚ ፍርዲ ቁ/67 ኣብ ናይ
ማእከል ትካላዊ ብቕዓት ኤርትራ እምባትካላ፡ ዝሓሸ ኣማራጺ እንተረኺቡ፡ ነዚ ጨረታ ስራሕ ሰዓታት መጺኡ ክውከስ ይኽእል። ዝቃወም እንተሎ፡ ኣብ ዝምልከቶ ቤ/ፍ መአገዲ
ብምሉኡ ወይ ብኸፊል ክስርዞ መሰሉ ዝተሓለወ እዩ። የቕርብ። መአገዲ እንተዘይኣቕሪቡ ሓራጅ ኣየቋርጽን።
ቤ/ጽ ዋ/ፈ/ፍርዲ
ምልክታ ጨረታ
ኣብ ቤት ትምህርቲ ሰውራ (ጻብራ) ናቕፋ ንተመሃሮ መግቢ ዝውዕል ኣሕምልትን ስጋን
ዕንጨይትን ካብ 1 ጥሪ 2019 ክሳብ ታሕሳስ 2019 ዝጸንሕ፡ ንምዕዳግ ግዱሳት ነጋዶ ሓራጅ
ንጨረታ ይዕድም።
ኣብ ሞንጎ ብፍ/በ/መሰል ወረ/ነፍ ይሕደጋ ኣብርሃ (ጽገሬዳ ኤፍሬም) ንብፍ/በ/ዕዳ ወረ/ነፍ
ተጫረትቲ ከማልእዎም ዘለዎም ነጥብታት ገብረ ተኪኤ (ተወልደ ገብረ +5) ዝተፈጥረ ናይ ውርሲ ክርክር፡ 2ይ ሲቪል መጋብእያ ቤት ፍርዲ
ዞባ ማእከል ኣብ ኣስመራ ምምሕዳር ከባቢ ኣባሻውል ጎደና ፈትኒክ 113 ቁ/ገዛ 147 (ስነ-ጽባቐ
1. ናይ 2017 ዝተሓደሰ ንግዲ ፍቓድ ዘለዎም ኦሪጂናል ምስ ቅዳሕ ከምኡ’ውን
ጸጉሪ ይሕደጋ) ዝርከብ ዘይንቀሳቐስ ንብረት (ገዛ)፡ ኣብ 159.43 ት.ሜ ዝተደኮነ ሓሙሽተ ቀንዲ
ግብሪ መንግስቲ ዝኸፈልሉ ናይ 2017 ሰነድን ኤርትራዊ መንነት ወረቐትን ብፎቶ ኮፒ ክፍልታት፡ ክልተ ሓገዝቲ ክፍልታታን ዝሓዘ ገዛ፡ ብሓራጅ ተሽይጡ ንብፍ/በ/መሰል ብጽሒታ
የቕርብ። ክወሃባ ስለ ዝኣዘዘ፡ ዝተጠቕሰ ገዛ ብክኢላ መበገሲ ዋጋ 125,339.94 (ሓደ ሚእትን ዕስራን
2. ተጫራቲ ንመጫረቲ ወረቐት (ሰነድ) 50 ናቕፋ ከፊሉ ይወስድ። ሓሙሽተን ሽሕን ሰለስተ ሚእትን ሰላሳን ትሽዓተን ናቕፋ 94%) ምዃኑን፡ ኣብ ዝግበር ሓራጅ
3. ተጫረትቲ ንመኽበሪ ጨረታ 50,000.00 (ሓምሳ ሽሕ) ናቕፋ ብቸክ (C.P.O) ትሕጃ ክሳተፍ ዝደሊ ናይቲ መወዳደሪ ዝረቑሖ መጠን ገንዘብ ብጽሑፍን ብኣሃዝን ብምጽሓፍ ብዕሹግ
የትሕዝ። ሰታሪት ቅድሚ ዕለት ሓራጅ ዘሎ 5 ናይ ስራሕ መዓልታት፡ ኣብ ላዕለዋይ ቤት ፍርዲ ቁ.62 ኣብ
4. ምልክታ ጨረታ ኣብ ጋ/ሓ/ኤ ካብ ዝወጸሉ ዕለት ጀሚሩ፡ ን30 መዓልቲ ዝጸንሕ ኣብ ዝተዳለወ ሳንዱቕ የእቱ። ኣብ ዕለት ሓራጅ ድማ ¼ ናይ’ዚ መበገሲ ሓራጅ ተዋሂቡ ዘሎ ዋጋ
ናይ ስራሕ ሰዓታት ክፉት ኮይኑ፡ ኣብ ዝቕጽል መዓልታት ሰዓት 10፡00 ቅ/ቀ ኣብ ሚኒስትሪ ብስሙ ዝተመዝገበ መጠራቐሚ ሕሳብ ቡክ ባንክ ወይ ብስም ፈጻሚ ፈርዲ C.P.O ኣስሪሑ ባዕሉ
ትምህርቲ ጨንፈር ዕድጊ ቁ/20 ተጫረትቲ ወይ ወከልቶም ኣብ ዝተረኽብሉ ይኽፈት። ወይ ብሕጋዊ ወኪል ብምቕራብ ክወዳደር ይኽእል።
5. መጫረቲ ሰነድ ካብ ሚኒስትሪ ትምህርቲ ቁ/20 ምውሳድ ይከኣል። - ዕለት ሓራጅ፦ 28/12/2018
6. ተጫረትቲ ሃገራዊ ኣገልግሎት ግቡኦም ዘማልኡ ወይ ዘይምልከቶም ክኾኑ ኣለዎም። - ቦታ ሓራጅ፦ ላዕለዋይ ቤት ፍርዲ ቁ/27
7. ተጫረትቲ ዋና ልቸንሳ በዓልቲ-ቤቱ/በዓል-ቤታ ወይ ውላዶም እንተዘይኮይኑ፡ ካልእ - ሰዓት ሓራጅ፦ 3፡00 - 4፡00 ድ.ቀ
ኣካል ክውክል ኣይፍቀድን። ተወሳኺ ሓበሬታ ዝደሊ፡ ላዕለዋይ ቤት ፍርዲ ቁ.65 መጺኡ ክውከስ ይኽእል። ነዚ ሓራጅ
8. ሚኒስትሪ ትምህርቲ ዝሓሸ ኣማራጺ እንተረኺቡ፡ ነዚ ጨረታ’ዚ ብኸፊል ወይ ዝቃወም ኣክብ ዝምልከቶ ቤት ፍርዲ መአገዲ የቕርብ። መአገዲ እንተዘይቀሪቡ ሓራጅ ደው
ብምሉኡ ናይ ምስራዝ መሰሉ ዝተሓለወ እዩ። ኣይብልን።
ሚኒስትሪ ትምህርቲ ቤ/ጽ ሕ/ዋ/ፈ/ፍርዲ
ሓዳስ ኤርትራ
ኣመሪካ፡ ሓድሽ ኣምባሳደር
ኣብ ስዑድ ዓረብ መዚዛ
ኣመሪካ፡ ብዛዕባ’ቲ ኣብ ውሽጢ ኤምባሲ
ስዑድ ዓረብ ኣብ ቱርኪ ዝተቐትለ
ጋዜጠኛ ጀማል ኻሽቕዢ ምላሽ ክትህብ
ጸቕጢ ኣብ ዝግበረላ ዘሎ ግዜ፡ ፕረዚደንት
ዶናልድ ትራምፕ፡ ንጥሮተኛ ጀነራል
ሃገሩ፡ ኣምባሳደር ኣመሪካ ኣብ ስዑድ
ዓረብ ክኸውን ከምዝመዘዞ ዋይት ሃውስ
ገሊጹ።
ዋይት ሃውስ ኣብ መግለጺኡ፡
ፕረዚደንት ትራምፕ ነቲ ኣብ እዋን
ኲናት ዒራቕ ንማእከላይ እዚ ኣመሪካ
ዝመርሐ በዓል ኣርባዕተ ኮኾብ ጀነራል
ጆን ኣቢዛይድ፡ ኣምባሳደር ዋሽንግቶን ኣብ
ሪያድ ክኸውን ከምዝረቝሖ ኣነጺሩ።
ጀነራል ኣቢዛይድ፡ ኣብዚ ግዜ’ዚ፡ ምስ
ዩኒቨርሲቲ ስታንፎርድ - ኢንስቲትዩት
ሁቨር ዝተሓጋገዝን ኣብ ናይ ውልቁ
ትካል ዝሰርሕን ዘሎ ምዃኑ ዋይት ሃውስ
ወሲኹ ሓቢሩ።
ፕረዚደንት ዶናልድ ፕራምፕ፡ ኣብ
ጥሪ 2017 ስልጣን ካብ ዝሕዝ ንደሓር፡
“ከተማታት ኣፍሪቃ ግዳይ ክሊማዊ ለውጢ
ክዀና’የን” ተመራመርቲ
ብናህሪ ዝዓብያን ዝሰፍሓን ዘለዋ ዓበይቲ
ከተማታት ኣፍሪቃ፡ ኣብ ዝመጽእ 30
ዓመት፡ ግዳይ ናይቲ ብሰንኪ ክሊማዊ
ለውጢ ዝስዕብ ዕልቕልቕን ብከላን
ከምዝዀና ተመራመርቲ ኣጠንቂቖም።
ልዑል ተርእዮ ገበናትን ዘይምርግጋእን
ዝኣመሰሉ ሓደጋታት እውን ከጋጥመን
ምዃኑ ኣፍሊጦም።
እቶም ኣብ ብሪጣንያ ዝመደበሮም
ተመራመርቲ፡ ካብተን ኣብ ዓለም ብልዑል
ናህሪ ይዓብያ ከምዘለዋ ዝገለጹወን 100
ከተማታት፡ እተን 84፡ ብጽልዋታት ሙቐት
ተረኛ ፋርማሲ
ፋርማሲ ተስፋ
ዮሴፍ ሃይለማርያም
ኣመሪካ ክሳብ ሕጂ ኣብ ስዑዲ ዓረብ
ኣምባሳደር ከምዘይጸንሓ ይንገር። መዝነት
ናይዚ ሓድሽ ኣምባሳደር ድማ ብባይቶ
ክጸድቕ ከምዘድሊ ተፈሊጡ ኣሎ።
ምምሕዳር ትራምፕ፡ ብዝተፈላለየ
ጉዳያት ካብ ኣባላት ባይቶ ኣመሪካ ተሪር
ወቐሳታት ይቐርቦ ከምዘሎ’ዩ ዝግለጽ።
ስዑድ ዓረብ ኣቐዲማ ብዛዕባ
መቕተልቲ ኻሽቕዢ ኣፍልጦ ይኹን
ኢድ ከምዘይነበራ ክትገልጽ ከላ፡ ቱርኪ
ግን እቲ ቕትለት ከምእተፈጸመ ዘረጋግጽ
ናይ ድምጺ ሰነዳት ንሓያሎ ሃገራት
ዘርጊሓ ምህላዋ ይፍለጥ።
ስዑድ ዓረብ፡ ብዙሕ ቢልዮናት
ዶላር ዝዋጋኡ ወተሃደራዊ ኣጽዋር ካብ
ኣመሪካ ስለ እትዕድግን ሓያለ ወፍሪታት
ኣብ ትካላት ኣመሪካ ስለ እትገብርን፡
ፕረዚደንት ትራምፕ፡ ቁጠባዊ ረብሓታት
ሃገሩ ንኽሕሉ ኣብ ልዕሊ ስዑዲ ዓረብ
ዝወስዶ ስጉምቲ ከምዘይህሉ’ዮም
ተንተንቲ ዘረድኡ።
ፕላኔት ምድሪ ኣዝዩ ሓደገኛ ጉድኣት
የንጸላልወን ከምዘሎ ሓቢሮም። ንሳቶም
ኣስዒቦም፡ ኣብ ኣፍሪቃ ዝርከባ ልዑል
ብዝሒ ህዝብን ዕብየትን ዝረኣየለን ዘለዋ
79 ከተማታት’ውን ንተመሳሳሊ ዕድል
ተቓሊዐን ምህላወን ገሊጾም።
ኣብ’ቲ መጽናዕቲ ዝኣተዋ ከተማታት፡
ዓመታዊ ንክሊማዊ ለውጢ ዝቃልዕኦ
ተርእዮን ምስቲ ኣብ 2035 ዝኽሰት ልዑል
ብዝሒ ህዝቢ ከተማታትን ተሓዊሱ’ዩ
ተጸኒዐን።
በዚ መሰረት፡ እቲ መጽናዕቲ፡ ነተን ኣብ
ዕለት
15/11/2018
ፋርማሲ ቁ.1 መዓልታውን ለይታውን ኣገልግሎት ትህብ
መበል 28 ዓመት ቁ.65 15 ሕዳር 2018 - ገጽ 12
ሓማስ ስምምዕ ምቍራጽ ተዅሲ ይቕበል
ፍልስጤማዊ ዕጡቕ ጉጅለ ሓማስ፡
እስራኤል ነቲ ብሽምግልና ግብጺ ቀሪቡ
ዘሎ ስምምዕ ምቊራጽ ተዂሲ ፍቓደኛ
እንተደኣ ኰይና፡ ብወገኑ’ውን ንምቕባሉ
ድሉው ምህላዉ ገሊጹ።
ዕጡቕ ጉጅለ ሓማስ ኣማኢት ሮኬታት
ናብ ደቡብ እስራኤል ድሕሪ ምትኳሱን
እስራኤል’ውን ኣብ ልዕሊ ቓዛ ጽዑቕ
ደብዳብ ነፈርቲ ድሕሪ ምክያዳን እዩ
እቲ እማመ ምቍራጽ ተዅሲ ብግብጺ
ዝቐርብ ዘሎ።
እቲ ግጭት ዝተወለዐ፡ ሓንቲ ኣሃዱ
ፍሉያት ሓይልታት እስራኤል ናብ ቓዛ ዕንደራን ድማ ብዝለዓለ ዓቐኑ ንኹንኖ” ሓማስ ክትኩንን ከላ፡ ላዕለዋይ ኣማኻሪ
ሰሊዃ ብምእታው ሓደ ላዕለዋይ ኣዛዚ ክብል ንጋዜጠኛታት ተዛሪቡ። ፕረዚደንት ትራምፕ፡ ጃሶን ግሪንብላት
ሓማስ ዝርከቦም ሸሞንተ ፍልስጤማውያን ኣብ መንጎ እስራኤልን ዕጡቕ ጉጅለ ድማ፡ “እስራኤል ካብ’ቲ ዝወርዳ ዘሎ
ዕጡቓት ድሕሪ ምቕታላ እዩ። ኣብቲ ሓማስን ተላዒሉ ዘሎ ሓዲሽ ግጭት፡ ነቲ መጥቃዕቲ ርእሳ ትከላኸል ስለዘላ፡ ኣመሪካ
ዝተኻየደ ናይ ተዂሲ ምልውዋጥ ሓደ እስራኤል ዝሓለፈ ሰንበት ሓማስ ኣብ ኣብ ጎድና’ያ ዘላ” ክብል ኣብ ናይ ትዊተር
እስራኤላዊ መኮንን እውን ከምእተቐትለ ዝቆጻጸሮ ገማግም ቓዛ ዘካየደቶ ፍሹል ኣድራሻኡ ጽሒፉ።
ጸብጻባት ይሕብሩ። ፈተነ መጥቃዕቲ ተኸቲሉ ዝመጽአ ሕቡራት ሃገራት ድማ፡ እቲ ሓድሽ
ኣምባሳደር እስራኤል ኣብ ሕቡራት ምዃኑ’ዩ ዝግለጽ። ግጭት ሓደገኛ ሳዕቤን ከምዘለዎ
ሃገራት ዳኒ ዳኖን፡ ነቲ እናነሃረ ዝመጽእ ኣመሪካ፡ ጠንቂ ናይቲ ዝሓለፈ ብምምልካት፡ ክልቲኦም ወገናት ክግትኡ
ዘሎ ግጭት እስራኤል ሓማስን ሰንበት ዘጋጠመ ግጭት ንዕጡቕ ጉጅለ ተማሕጺኑ።
ኣመልኪቱ ዝተኻየደ ህጹጽ ኣኼባ ባይቶ
ጸጥታ፡ “ህዝብና ንምክልኻል ስጕምቲ
ክንወስድ፡ ክንቅጽሎን’ውን ኢና” ክብል
ንጋዜጠኛታት ምዝራቡ ግና፡ መንግስቲ ኣመሪካ ብ’ተኽእሎ ዕብለላ
እስራኤል ነቲ ስምምዕ ምቁራጽ ተዂሲ
ክቕበሎ ቅሩብ ከምዘይኰነ ዘአንፍት
ቻይና ኣብ ኣፍሪቃ’ ትሰግእ
ምዃኑ’ዩ ዝሕበር።
ኣባላት ባይቶ ኣመሪካ፡ ቻይና ኣብ ጸጥታዊን ረብሓታት ሃገሮም ስግኣት
እቲ እስራኤላዊ ኣምባሳደር ኣስዒቡ፡
ኣፍሪቃ ብፍላይ ድማ ኣብ ጅቡቲ ትገብሮ ዘሕድር ከምዝዀነ ኣብ መልእኽቶም
ዕጡቕ ጉጅለ ሓማስ፡ ካብ ሰኑይ ክሳብ
ዘላ ምስፍሕፋሕ፡ ኣብቲ ኣህጉር ጽልዋኣ ኣዘኻኺሮም።
ሰሉስ ጥራይ ልዕሊ 460 ሮኬታት ናብ
ከተዕቢ ስለዘኽእላ፡ ክመጽእ ዝኽእል ፕረዚደንት ትራምፕ፡ ዛጊት ኣብ’ቲ
እስራኤል ከምዝተኰሰ ብምሕባር፡ “ኣብ
ወተሃደራውን ፖለቲካውን ሳዕቤናት ብቻይና ቀሪቡ ዘሎ ቊጠባዊ ስግኣት
እስራኤል ህድኣት እንተዘይሃልዩ፡ ኣብ
ንሃገሮም ዘሰግእ ምዃኑ ገሊጾም። ኣብ ምምካት ኣተኲሩ ይሰርሕ ከምዘሎ’ዩ
ቓዛ’ውን ህድኣት ኣይክህሉን’ዩ” ክብል
ኣባል ሰልፊ ሪፓብሊካን ማርክ ሩቢዮን ዝገልጽ። ብሰንኪ’ዚ ድማ፡ ክልቲአን
ኣጠንቂቑ።
ኣባል ሰልፊ ዲሞክራቲክ ክሪስ ኩንስን፡ ሃገራት ኣብ ጫፍ ንግዳዊ ኲናት በጺሐን
ቀዋሚ ተዓዛቢ ምምሕዳር ፍልስጤም
ናብ ጸሓፊ ጉዳያት ወጻኢ ኣመሪካ ማይክ ይርከባ። ብዙሓት ፖለቲከኛታት ኣመሪካ
ኣብ ሕቡራት ሃገራት፡ ኣምባሳደር ሪያድ
ፖምፕዮን ጸሓፊ ምክልኻል ኣመሪካ ጂም ግና፡ ዓለማዊ ጽልዋ ቻይና ኣብ ቁጠባ
መንሱር ብወገኑ፡ “እስራኤል ጠንቂ ናይ’ዚ
ማቲስን ኣብ ዝሰደድዎ መልእኽቲ፡ ቻይና ጥራይ ዘይኰነ፡ ኣብ ጸጥታዊ መዳይ እውን
ሓዲሽ ግጭት’ያ፡ እትገብሮ ዘላ መጥቃዕትን
ንወደብን ተርሚናልን ጂቡቲ ክትቈጻጸሮ ዝዓበየ ስግኣት ንኣመሪካ ምዃኑ እዮም
ተኽእሎኣ ዝዓበየ ብምዃኑ ብምግላጽ ዘገንዝቡ። ኣብ መጀመርያ ናይ’ዚ ዓመት፡
ስክፍታኦም ኣረዲኦም።
ቻይና ንሓያሎ ሃገራት ዘይተኣደነ ልቓሕ
ላዕለዋይ ወተሃደራዊ መኰነን ኣመሪካ
ኣብ ኣፍሪቃ ጀነራል ቶማስ ዋልዳውሰር፡
ብምሃብ ኣብ መፈንጠራ ዕዳ ተእትወን
ምህላዋ ዝጠቐሱ እቶም ፍሉጣት ኣባላት
ንኮንገረስ ሃገሩ ኣብ ዝሃቦ ሓበሬታ፡ ቻይና
ኣብ ጂቡቲ ወደብ እንተደኣ ተቖጻጺራ
ኵለን ኣህጉራት ዘለዋ ዓበይቲ ከተማታት ባይቶ ኣመሪካ፡ ጂቡቲ’ውን ሓንቲ ካብተን ወተሃደራዊ ሓይሊ ኣመሪካ “ዘይነዓቕ”
ዘካተተ ኰይኑ፡ ማእከል ቊጠባ ዝዀና ካብ ቻይና ገዚፍ ዕዳ ዘለወን ሃገራት ጽልዋታት ክገጥሞ ምዃኑ ገሊጹ’ዩ።
ከተማታት ኣፍሪቃ ኪንሻሳ (ዲ.ሪ.ኮ)፡ ሌጎስ ኣፍሪቃ ብምዃና ዕዳኣ ንምቅላል ወደባታ ቻይና፡ ዝሓለፈ ዓመት’ያ ናይ
(ናይጀርያ)፡ ዳረሰላም (ታንዛንያ)ን ሉዋንዳ ንቻይና ኣሕሊፋ ክትህብ ተኽእሎ ከምዘሎ መጀመርያ ስግረ-ባሕሪ ወተሃደራዊ
(ኣንጎላ)ን ከምዝርከብአን ተፈሊጡ። እዮም ዘገንዝቡ። መደበራ ኣብ ጂቡቲ ደኲና። ኣመሪካ
ከተማታት ጃካርታ (ኢንዶኖዥያ)ን ማኒላ እቲ ንሳቶም ዝጸሓፍዎ መልእኽቲ፡ ብወገና፡ ኣንጻር ዳዕሽ፡ ኣልቃዒዳን ካልኦት
(ፊሊፒንስ)ን ናይ ኣህጉር ኤስያ’ውን ኣብ መቐጸልታ ናይቲ ቻይና ዓለማዊ ጽልዋኣ ሽበራውያን ጉጅለታትን ንምቅላስ ብዝብል
ሓደጋ ካብ ዝርከባ ምዃነን ተገሊጹ፡ ንምዕባይ እትገብሮ ዘላ ምንቅስቓሳት ዕላማ፡ ካብ 2008 ጀሚራ ኣብ ጂቡቲ፡
“ብዝሒ ህዝቢ ብናህሪ ምውሳኽ ማለት፡ ንምግታእ ብኣባላት ኮንግረስ ኣመሪካ ካብ’ቲ ናይ ቻይና መደበር ውሑዳት
ነተን ትሑት ኣታዊን ድኹም ትሕተ ዝጸሓፍ ዘሎ ቀጻሊ ተቓውሞ ኰይኑ፡ ኪሎ ሜትራት ርሒቓ ወተሃደራዊ
ቕርጽን ዘለወን ከተማታት ኣብ ከቢድ ቻይና ትገብሮ ዘላ ጽልዋታት፡ ንቊጠባዊን መደበር ሒዛ ትርከብ።
ሓደጋ ምውዳቕ ማለት’ዩ” ዝበሉ እቶም
ተመራመርቲ፡ ነዚ ከም ውሕጅን ደርቅን
ዝኣመሰሉ ሳዕቤትናት ክሊማዊ ለውጢ
ተደሚሩዎ፡ እተን ከተማታት ኣብ ሕማቕ
ኩነታት ክወድቃ ከምዝኽእላ ኣገንዚቦም።
ኣብ’ዚ ግዜ’ዚ 13 ሚልዮን ህዝቢ ዝቕመጣ
ዘሎ ከተማ ኪንሻሳ፡ ኣብ 2035 ብዕጽፊ
ከምዝውስኽ ብምግላጽ ከኣ፡ ብዙሕ ህዝቢ
ዝቕመጠን ዘሎ ሓያሎ ድኻታት ከተማታት
ኤስያ ድማ ተመሳሳሊ ዕጫ ክገጥመን
ምዃኑ ኣብሪሆም።
እቶም ተመራመርቲ ኣብ መወዳእታ፡
መንግስታት ሳዕቤን ናይ’ዚ ተገንዚቦም፡ ዘድሊ
ቅድመ-ምድላዋት ክገብሩ መኺሮም።
ጎደና ቁ.ስልኪ
ጎደና ዓሊሌና መረብ-716፡ ቁ.-14፡ ቀሓውታ 186839
ቁ.ቴሌፎን 127565
Sabur Printing Services