Bai2 Slide

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP HÀ NỘI – BÀI GIẢNG ĐIỆN TỬ
RA QUYẾT ĐỊNH VÀ MÔI TRƯỜNG RA QUYẾT

ĐỊNH
1
Webiste: https://haui.edu.vn © 2021 Hanoi University of Industry All rights reserved
HỆ HỖ TRỢ QUYẾT ĐỊNH
NỘI DUNG BÀI HỌC
1 Ra quyết định
2 Môi trường ra quyết định
3 Bài toán ra quyết định
2
1. RA QUYẾT ĐỊNH
❑Thuộc vào quá trình xử lý thông tin của con người
❑Các nghiên cứu :
• Mô hình của Newell và Simon
• Mô hình đánh giá và lựa chọn của Rasmussen
• Mô hình của Klein
3
TIẾP CẬN ĐẾN QUÁ TRÌNH RA QUYẾT ĐỊNH CỦA CON

NGƯỜI
❑Mỗi một tiếp cận đến các vấn đề khác nhau phụ thuộc nhiều vào môi
trường xung quanh, nền tảng kiến thức, kinh nghiệm và trạng thái tâm lý
❑Có nhiều mô hình ra quyết định, nổi bật nhất là:
• Mô hình tổ chức
• Mô hình chính trị
• Mô hình tỷ lệ
4
CÁC MỨC RA QUYẾT ĐỊNH

• Mức 1: người quyết định nhìn nhận hoàn cảnh giống như đã xảy ra
trước đó, họ chọn theo cách cũ
• Mức 2: Ra quyết định với số lượng phương án chọn không nhiều
• Mức 3: không có sự liên hệ rõ ràng giữa các giá trị quyết định với các
phương án để lựa chọn
• Mức 4: một vấn đề mới, lạ (với người ra quyết định), trong đó các
phương án chọn cũng chưa được biết, và đang cần xây dựng nên
5
CÁC BƯỚC RA QUYẾT ĐỊNH (CỦA CON NGƯỜI)
6
2. MÔI TRƯỜNG RA QUYẾT ĐỊNH

❑Các yếu tố tác động: trực tiếp dễ nhìn ra, dễ lượng hoá, dễ nhìn,
dễ hiểu, dễ cấu trúc hoá.
❑Các yếu tố về tổ chức tác động đến mọi bài toán quyết định
• Chính sách: luật, mệnh lệnh, quan hệ, vay, trả.
• Cấu trúc tổ chức: cách quản lý, cách điều hành, quy chế.
• Uy tín của tổ chức có thể lượng hoá.
• Con người trong tổ chức: hành vi văn hoá, thái độ nhân cách.
7
2. MÔI TRƯỜNG RA QUYẾT ĐỊNH (TIẾP)

❑Các yếu tố ngoại cảnh:
• Tình hình kinh tế.
• Tình hình thị trường.
• Tình hình môi trường.
• Pháp luật: chính sách có thể thay đổi còn pháp luật khó thay đổi.
• Sự chấp nhận của khách hàng.
8

❑Các yếu tố thông tin:
• Khả năng liên lạc.
• Độ bảo mật của thông tin.
• Độ tin cậy của thông tin: sự chính xác, mức độ cập nhật của thông tin.
• Các giải pháp thông tin tổng hợp, đa dạng, tỉ mỉ chi tiết.
• Giá cả của thông tin: thu nhập, truyền, xử lý.
9

❑Các mục tiêu về quản lý:
• Sự vận hành: kinh tế, hiệu quả, chất lượng, an toàn.
• Định lượng hay định tính.
• Mức độ rõ ràng của môi trường ra quyết định: rõ, ẩn hay mờ.
❑Phân loại môi trưởng ra quyết định:
• Môi trường truy nhập được và không truy nhập được.
• Môi trường tất định, không tất định.
• Môi trường tĩnh, động.
• Môi trường chắc chắn, không chắc chắn.
10
PHƯƠNG THỨC HOẠT ĐỘNG LẤY DỮ LIỆU, TRI THỨC RA QUYẾT ĐỊNH
❑Triết lý về ra quyết định mỗi cách tiếp cận đối với các vấn đề khác nhau, phụ
thuộc rất nhiều vào môi trường xung quanh, nền tảng kiến thức, kinh nghiệm,
trang thái tâm lý.
❑Các mô hình ra quyết định:
• Mô hình tỷ lệ: xem ra quyết định là một quá trình có cấu trúc, rút gọn bài
toán thành lập các tham số đo được.
• Mô hình tổ chức: quan tâm nhiều đến các chính sách, định hướng tiếp
theo, quan tâm nhiều tới việc định tính.
• Mô hình chính trị kết quả của liên kết nhóm, thể hiện các khả năng cá
nhân.
❑Ra quyết định là quá trình lựa chọn trong số nhiều phương án nhằm đạt
được một hay nhiều đích đã đề ra.
11
QUÁ TRÌNH RA QUYẾT ĐỊNH

Giai đoạn tìm hiểu
Thực tế Các mục tiêu.
Các thủ tục để tìm và
duyệt.
Tập hợp dữ liệu.
pháp
Thử lại giải
Định hình bài toán.
Thực hiện
Thử lại mô hình Phân loại bài toán.
giải pháp
Biểu diễn vấn đề.
Giai đoạn lựa chọn Giai đoạn phân tích

Tính toán theo mô hình Phát biểu mô hình.
Phân tích độ phù hợp. Đặt ra các tiêu chuẩn
Chọn phương án tốt. chọn.
Lập kế hoạch thực Xây dựng: tìm các
hiện. phương án chọn.
Xây dựng một hệ thống Dự đoán và đo kết
điều khiển. quả ra
Sai
12
QUÁ TRÌNH RA QUYẾT ĐỊNH

▪ Giai đoạn tìm hiểu: Các mục tiêu, tập hợp dữ liệu, định hình bài
toán, phân loại vấn đề, trình bày bài toán, ...
▪ Giai đoạn phân tích: Phát biểu mô hình, đặt các tiêu chuẩn
chọn, tìm các phương án chọn, dự đoán và đo kết quả ra, ...
▪ Giai đoạn lựa chọn: Tính toán theo mô hình, phân tích độ phù
hợp, chọn phương án tốt (nhất), lập kế hoạch thực hiện, thiết kế
một hệ thống điều khiển, ..
13
ĐÁNH GIÁ CÁC PHƯƠNG ÁN CHỌN

❑Đánh giá các phương án chọn phụ thuộc vào 3 yếu tố chính:
• Trạng thái và định lượng của các yếu tố ảnh hưởng.
• Đặc trưng của đối tượng (định lượng, chủ quan, rõ, mờ).
• Cấu trúc và độ phức tạp của hoàn cảnh được phân tích.
14

❑Thủ tục đánh giá chia làm 3 phần chính:
• Phân lớp các phương án.
• Phân lớp các giá trị và các thuộc tính phân biệt.
• Sắp thứ tự và lựa chọn.
❑Thường dựa vào một số tiêu chuẩn:
• Tính kinh tế lợi nhuận cao, giá cả thấp.
• Tính hiệu quả: năng suất, thoả mãn khách hàng.
• Sự rủi ro: khách hàng chấp nhận được.
❑Độ phức tạp của quá trình ra quyết định phụ thuộc vào mức độ lượng hoá của
vấn đề, kiểu loại của những yếu tố ảnh hưởng đến quá trình ra quyết định.
15

❑Đánh giá mức độ phức tạp có thể lượng hoá theo các tính
chất sau:
• Độ phức tạp về cấu trúc của các thành phần, liên kết giữa
các thành phần.
• Đặc tính của chủ thể: các yếu tố định lượng, các độ đo, các
giải pháp.
• Môi trường không chắc chắn, không đầy đủ.
16

❑Thường phân loại:
• Môi trường truy nhập được hay không truy nhập được: nếu có thể thu thập đầy đủ
các thông tin phản ánh các khía cạnh cốt lõi (khách quan) của môi trường cần cho
việc lựa chọn, ra quyết định.
• Môi trường tất định hay không tất định: lường trước được hậu quả của quyết định.
• Môi trường tĩnh hay động.
• Môi trường rời rạc hay liên tục.
• Môi trường phân đoạn hay không phân đoạn: các biện pháp trong đoạn này không
phụ thuộc vào hành động trong đoạn khác.
• Môi trường chắc chắn hay không chắc chắn.
17
ĐỘ PHỨC TẠP CỦA QUÁ TRÌNH RA QUYẾT ĐỊNH

• Tùy thuộc vào mức độ lượng hóa của vấn đề và kiểu loại của
các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình ra quyết định.
• Lượng hoá độ phức tạp theo: độ phức tạp về cấu trúc, đặc
tính của chủ thể, hậu quả của quyết định, môi trường ra quyết
định.
18
CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN RA QUYẾT ĐỊNH
❑Trực tiếp, dễ nhìn thấy, dễ hiểu như là:

• Hạn chế về tài nguyên (ràng buộc ngân sách, khả năng phát
triển sản xuất,...)
• Điều kiện vật lý (các tham số đo, các khoảng cách liên hệ,...)
• Các tham số chức năng ảnh hưởng đến hiệu quả (tỷ lệ sản xuất,
độ tin cậy của nhà cung cấp, chất lượng sản phẩm, tay nghề
nhân công, tỷ lệ sai hỏng, chỉ số kinh tế,...)
19
CÁC YẾU TỐ TỔ CHỨC

• Chính sách: các luật mệnh lệnh, các quan hệ, sự vay trả, sự định hướng
thực hiện.
• Cấu trúc: vị trí địa lý, cách quản lý, nghiên cứu – phát triển, cách điều hành
(tập trung, phân cấp, ma trận).
• Hình ảnh (uy tín): uy tín xã hội (công cộng), uy tín kinh doanh (thỏa mãn
khách hàng, đảm bảo tài chính), uy tín trong nội bộ (không mâu thuẫn).
• Con người: điều kiện xã hội, ý thức chấp hành, hành vi văn hóa, thái độ,
nhân cách
20
CÁC YẾU TỐ NGOẠI CẢNH

• Pháp luật, các quy định cần tuân thủ (thời gian sản xuất, môi trường sản
xuất, luật chất thải, giới hạn giá cả, xuất khẩu,...)
• Kinh tế: sự đầu tư tài chính, giá cả, thuế.
• Môi trường: thời tiết, yếu tố địa lý, thiên tai.
• Thị trường: sự cạnh tranh, phát triển công nghệ mới.
• Đòi hỏi của khách hàng, nhu cầu của khách hàng
21
YẾU TỐ THÔNG TIN

• Khả năng thông tin: độ bảo mật, khả năng truyền thông, phương tiện lưu
trữ, nguồn, kênh thông tin (bên trong, bên ngoài).
• Độ tin cậy: sự chính xác, cập nhật, chuẩn mực.
• Giải pháp: thông tin tỉ mỉ, tổng hợp, đa dạng.
• Giá cả: cho thu thập, chuẩn bị, kiểm tra, bảo hành thông tin, cả về thời
gian tính và đòi hỏi phần cứng
22
CÁC MỤC TIÊU QUẢN LÝ

• Sự vận hành: kinh tế, hiệu quả, chất lượng, an toàn.
• Vùng ảnh hưởng: điều kiện tác nghiệp, truyền đạt trong tổ chức.
• Sự giải quyết: định lượng (giá tối thiểu, giảm thời gian), định tính (khách
hàng thỏa mãn)
• Mức độ rõ ràng: rõ: mục tiêu nhỏ nhất, ..., mờ: chất lượng, ..., ẩn: thu lợi
không nhìn thấy
23
BÀI TOÁN RA QUYẾT ĐỊNH

❑Mô hình chung :
O = f (cv1, cv2, ..., cvn, uv1, uv2, ..., uvm)
• O: hàm mục tiêu
• cv1, cv2, ..., cvn: các biến quyết định
• uv1, uv2, ..., uvm: các biến môi trường
24
BIỂU DIỄN BẰNG LƯU ĐỒ ẢNH HƯỞNG
25
MÔ HÌNH TÁC TỬ - AGENT RA QUYẾT ĐỊNH TRONG QUẢN LÝ
❑Agent có thể là con người hoặc phần mềm trợ giúp nhận thông tin từ môi
trường sau đó tác động lại môi trường.
Cảm nhận
Môi trường Agent
Hành động
26
MÔ HÌNH TÁC TỬ - AGENT RA QUYẾT ĐỊNH TRONG QUẢN LÝ
❖ Ví dụ: Bài toán đặt kế hoạch Planning (env, A, M, e0, Test) trong đó:
• env: Các thông tin về môi trường ra quyết định (quá khứ)
• A: Tập các giải pháp (hay tập các hành động) bên cạnh đó phải có tập các tri
thức nói về luật
• M: độ đo hiệu quả của các giải pháp.
• e0: trang thái hiện tại của môi trường
• Test: thủ tục kiểm tra xem đã thoả mãn ràng buộc chưa.
Lời giải là dãy các quyết định
sao cho Test(ek) thỏa mãn.

27
Môi trường Tri thức Quá trình ra quyết định

Agent phản xạ Quá khứ =  Tập các luật: Diễn giải cảm nhận
❑ Các mô hình Agent đơn giản Hiện tại=cảm nhận Tình huống→biện pháp Tìm luật có tình huống trùng diễn giải đó
Thực hiện biện pháp
Agent có lưu Trạng thái môi Tập các luật: Tích lũy/cập nhật cảm nhận vào trạng thái.
trữ thông tin trường (quá khứ) Tình huống→biện pháp Tìm luật sao cho trạng thái mô tả phù hợp
về môi trường Hiện tại=cảm nhận trạng thái hiện tại
Cập nhật trạng thái
Agent hướng Trạng thái môi Các luật: Tích lũy/cập nhật cảm nhận vào trạng thái
đích trường (quá khứ) Điều kiện,Trạng Xác định tập các biện pháp tiềm năng A* để
Hiện tại=cảm nhận thái→biện pháp đạt được Đích xuất phát từ trạng thái hiện tại
Mục tiêu: Đích Chọn biện pháp khả thi thuộc A*
Cập nhận trạng thái
Agent hướng Trạng thái môi Các luật: Tích lũy/cập nhật cảm nhận vào trạng thái
lợi ích trường (quá khứ) Điều kiện,Trạng Xác định tập các biện pháp tiềm năng A* để
Hiện tại=cảm nhận thái→biện pháp đạt được Đích xuất phát từ trạng thái hiện tại
Hàm lợi ích: U Chọn biện pháp sao cho U(a) →Max
Cập nhận trạng thái
28

Bai2 Slide

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Bai2 Slide

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP HÀ NỘI – BÀI GIẢNG ĐIỆN TỬ

RA QUYẾT ĐỊNH VÀ MÔI TRƯỜNG RA QUYẾT

NỘI DUNG BÀI HỌC

2 Môi trường ra quyết định

3 Bài toán ra quyết định

TIẾP CẬN ĐẾN QUÁ TRÌNH RA QUYẾT ĐỊNH CỦA CON

CÁC MỨC RA QUYẾT ĐỊNH

CÁC BƯỚC RA QUYẾT ĐỊNH (CỦA CON NGƯỜI)

2. MÔI TRƯỜNG RA QUYẾT ĐỊNH

2. MÔI TRƯỜNG RA QUYẾT ĐỊNH (TIẾP)

2. MÔI TRƯỜNG RA QUYẾT ĐỊNH (TIẾP)

2. MÔI TRƯỜNG RA QUYẾT ĐỊNH (TIẾP)

QUÁ TRÌNH RA QUYẾT ĐỊNH

Giai đoạn lựa chọn Giai đoạn phân tích

QUÁ TRÌNH RA QUYẾT ĐỊNH

ĐÁNH GIÁ CÁC PHƯƠNG ÁN CHỌN

ĐÁNH GIÁ CÁC PHƯƠNG ÁN CHỌN

ĐÁNH GIÁ CÁC PHƯƠNG ÁN CHỌN

ĐÁNH GIÁ CÁC PHƯƠNG ÁN CHỌN

ĐỘ PHỨC TẠP CỦA QUÁ TRÌNH RA QUYẾT ĐỊNH

CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN RA QUYẾT ĐỊNH

❑Trực tiếp, dễ nhìn thấy, dễ hiểu như là:

CÁC YẾU TỐ TỔ CHỨC

CÁC YẾU TỐ NGOẠI CẢNH

YẾU TỐ THÔNG TIN

CÁC MỤC TIÊU QUẢN LÝ

BÀI TOÁN RA QUYẾT ĐỊNH

BIỂU DIỄN BẰNG LƯU ĐỒ ẢNH HƯỞNG

MÔ HÌNH TÁC TỬ - AGENT RA QUYẾT ĐỊNH TRONG QUẢN LÝ

Môi trường Agent

MÔ HÌNH TÁC TỬ - AGENT RA QUYẾT ĐỊNH TRONG QUẢN LÝ

sao cho Test(ek) thỏa mãn.

Môi trường Tri thức Quá trình ra quyết định

You might also like