2012 e÷]à 41 mMT“j·Tdt ' {Ï&ç|æ Å‹<äX¯‘·«+ ` 1

Å‹<äX¯ó\+fÒ <˚e‘·\T. yêfiË¢|ü⁄Œ&É÷ 30 j˚Tfi¯¢ ej·TdüT˝ÀH˚ e⁄+{≤s¡≥. Çyêfi¯ {Ï&ç|æøÏ 30 @fi¯ó¢. n+<äTe\q <˚e‘·˝≤¢
düTK+>±, dü+‘√wü+>± e⁄+&Ü\ì |ü⁄{Ϻqs√E |üP{≤ n_Ûq+~<ë›+. yêfi¯ó¢ neTs¡T\T ø£<ë n+<äTe\q bÕغøÏ ≈£L&Ü neTs¡‘·«+
dæ~∆+#ê\ì ø√s¡T≈£î+≥THêïsê n+fÒ ˝Ò<äH˚ n+{≤qT. ª<˚e‘·\T 30 ùdºõ˝ÀH˚ Å|ò”CŸ ns≠b˛‘ês¡T, {Ï&ç|æ ≈£L&Ü s≠<˚ <äX¯˝À
(Å|ü‹|üø£å+˝À) Å|ò”CŸ ns≠b˛yê\ì ø√s¡T≈£î+≥THêïsê?µ nì n&ç–‘˚ nB ˝Ò<ä+{≤qT. <˚e‘·\T ø±ã{Ϻ n˝≤{Ï yÓ÷Hê≥qdt ˝…’|òt
>∑&ÉbÕ*. eTq+ e÷qe⁄\+. eTq≈£î |ü⁄≥Tºø£, ô|s¡T>∑T<ä\, –≥º&É+ e⁄+{≤s≠. |ü⁄D´+ #˚ùdÔ ô|’˝Àø±\≈£î yÓfi¯‘ê+, bÕ|ü+ #˚ùdÔ
n<Û√˝Àø±\≈£î |ü&çb˛‘ê+. {Ï&ç|æ ≈£L&Ü n+‘˚! ‘Ó*$>± e´eVü≤]ùdÔ ô|’øÏ, ˝Òø£b˛‘˚ øÏ+<äø° yÓfi¯ó‘·T+~. ñqï#√fÒ e⁄+&çb˛e&É+,
_–dæb˛e&É+ »s¡>∑ì |üì.
m˙ºj·÷sY kÕú|æ+∫q {Ï&ç|æ y˚s¡T, s≠|ü⁄Œ&ÉTqï~ y˚s¡T. BìøÏ 30 @fi¯¢ì m˝≤ #ÓbÕÔyé? nì ø=+<äs¡T n&É>∑e#·TÃ. Ç<˚ Å|üX¯ï
ø±+Ŭ>dt≈£L m<äTs¡e⁄‘·T+~. <ë<ëuÛ≤jYT HÍs√J\ Hê{Ï ø±+Ŭ>dt $\Te\T y˚s¡T, s≠|ü⁄Œ&ÉTqï $\Te\T y˚s¡T. BìøÏ y˚s¡T Ç+~sê
j·≠>∑+˝À |ü&ç+~. ns≠Hê m\ø£åHé ø£$TwüHé BH˚ï >∑T]Ô+∫+~ ø±ã{Ϻ s≠<˚ ø±+Ŭ>dt n+≥THêïs¡T, »Hê\T ÄyÓ÷~+#ês¡T. n<˚
$<Ûä+>± {Ï&ç|æøÏ m˙ºj·÷sY ø£sêÔ, ø£sêà, ÅøÏj·T>± e⁄qï|ü⁄Œ&ÉTqï |òæ˝≤dü|ò” y˚s¡T, dü+πøåeT|ü<∏äø±\T y˚s¡T, mìïø£\T q&ç|æq rs¡T
y˚s¡T. u≤ãT kÕs¡<∏ä´+ e#êÃø£ e÷]q |òæ˝≤dü|ò” y˚s¡T, mìïø£\T q&ç|æq rs¡T y˚s¡T. n|üŒ{À¢ n~ >∑T&çôd bÕغ, s≠|ü⁄Œ&ÉT ø±s√Œπs{Ÿ
bÕغ.
ø±+Ŭ>dt ≈£L&Ü ˇø£|ü⁄Œ&ÉT #·s¡U≤ bÕغ, bÕe˝≤ düuÛÑ´‘·«+ bÕغ. Ç|ü⁄Œ&ÉT bÕe˝≤ |ü≥Tº≈£îì yÓ[‘˚ ‘·]$T ø=&É‘ês¡T. n˝≤π>
m˙ºj÷· sYì $<ä´‘√, ‘Ó*$‘√ yÓT|æŒùdÔ #ê\T, nHêeT≈£î\qs≠Hê düsπ Äj·Tq mìïø£˝À¢ ì\u…{ºÏ KπsÃMT ô|{Ï+º #·≈î£ +&Ü #Ó‘’ q· ´s¡<+ä∏ ˝À
‘·qT ‹]– ¬>*|æ+#ês¡T. Ç|ü⁄Œ&ÉT ªm<äT{Ïyêfi¯ó¢ Ks¡Tà ô|&ÉT‘·÷+fÒ y˚Te≠ ô|≥ºø£b˛‘˚ m˝≤? ô|{≤º\+fÒ CÒãT˝À+∫ rj·T˝Ò+
ø£<ë, n+<äTø£H˚ ø±+Å{≤ø£ºs¡¢qT ì\u…&ÉT‘·THêï+µ n+≥THêïs¡T u≤ãT. <˚X¯+˝À nìï sêÅcÕº\ ø£+f… KØ<Ó’q mìïø£\T »]π>~ eTq
sêÅwüº+˝ÀH˚ nH˚ |òüTq‘·≈£î ø±s¡≈£î&ÉT Äj·TH˚ nì n+<äs¡÷ n+≥THêïs¡T.
@~ @yÓTÆHê Å|üdüTÔ‘êìøÏ u≤ãT #˚‹˝À e⁄qï<˚ {Ï&ç|æ. m˙ºj·÷sY ÄX¯j·÷\qT ee≠à #˚dæ bÕغì ôV’≤C≤ø˘ #˚XÊ&Éì \ø°åàbÕs¡«‹,
n|ü⁄Œ&É|⁄ü Œ&ÉT Vü≤]ø£èwüí yêb˛‘˚ yêb˛e#·Tà >±ø£. ø±˙ yêfi¯ó¢ ô|{Ïqº |æ\¢ ‘Ó\T>∑T<˚XÊ\qT Å|»ü \T |ü{+ºÏ #·Tø√˝Ò<ìä >∑Ts¡T+Ô #·Tø√yê*.
yêfi‚¢ ø±<äT, Hê<Ó+&É¢, πsDTø± #Í<ä] >∑Å{≤ ô|{Ϻq yê{ÏøÏ ≈£L&Ü q÷ø£\T #Ó˝≤¢s≠. n+‘Ó+<äT≈£î |ü<ä$ b˛j·÷ø£ m˙ºj·÷sY esêZìπø
–sêø° ˝Ò≈î£ +&Ü b˛s≠+~. Äj·Tq ã‹≈£î+&É>±H˚ u≤ãT {Ï&|ç æ n~ÛHêj·T≈£î&ÉT ns≠b˛j·÷&ÉT. Äj·Tq<˚ ndü\T bÕغ, m˙ºj÷· sY~
qø£\T bÕغ ns≠b˛s≠+~. ‘·sê«‘· e∫Ãq mìïø£˝À¢ Å|ü»\ ÄyÓ÷<äe≠Å<ä ≈£L&Ü \_Û+∫+~. n+<äTe\q mes¡T WqHêï,
mes¡T ø±<äHêï Ç|ü⁄Œ&ÉT u≤ãT n<Ûä´≈£åî&ç>± e⁄qï {Ï&ç|æj˚T ndü˝…’q {Ï&ç|æ. n˝≤ nì mìïø£\ dü+|òüTy˚T ø±<äT, Å|ü»\÷
nqT≈£îHêïs¡T. <ëìπø 30 @fi¯ó¢ ì+&Üs≠. Ä dü+<äs¡“¤+>± yêfi‚¢y√ |ü+&ÉT>∑\÷ nM #˚düT≈£î+{≤s¡qTø√+&ç. eTq |üø£å+>± @+
#˚<ë+?
Hê eT≥T≈£î H˚qT {Ï&ç|æ >∑T]+∫ ø=ìï ñ<ä+‘ê\T #ÓbÕ›eTqT≈£î+≥THêïqT. mH√ï Hê≈£L ‘Ó*j·T<äT. M{Ï˝À z es¡kÕ nB
e⁄+&É<Tä . Ç~ n~Ûø±]ø£ #·]Å‘· ø±<äT. dæìe÷ q≥T&ç>± m˙ºj÷· sY >∑T]+∫ >∑‘+· ˝À ø=ìï ø£ãTs¡T¢ #ÓbÕŒqT. sê»ø°jT· Hêj·T≈£î&ç>±
m|ü⁄Œ&É÷ #Ó|üŒ˝Ò<äT. m˙ºj·÷sY sê»ø°j·÷˝À¢ z ñô|Œq ‘Ó#êÃs¡T. ‘Ó\T>∑Tyê&çøÏ z ◊&Ó+{Ï{° ‘Ó#êÃs¡T. nCÒj·TyÓTÆq ø±+Ŭ>dtqT
Ä+Å<Ûä˝À eT{Ϻ ø£]|æ+#ês¡T. Ä y˚wüuÛ≤wü\T, Ä Vü‰euÛ≤yê\T, Ä e⁄|üHê´kÕ\T, Ä s¡<∏äj·÷Å‘·\T, Ä ø=‘·Ô ‘·s¡Vü‰ ◊&çj·÷\T,
j·≠e‘·sêìï ø£~*+∫q Ä ñ‘˚Ô»+ ` n˙ï z Å~∏˝Ÿ ø£*–+#˚$.
Ä øÏø˘ s≠|üŒ{Ï {Ï&ç|æì #·÷ùdÔ ø£\>∑e⁄. ø±+Ŭ>dt˝ÀqT+&ç e∫Ãq #·+Å<äu≤ãT {Ï&ç|æì ø±+Ŭ>dt≈£î qø£\T>± ‘·j·÷s¡T#˚XÊs¡T.
<ëì˝ÀqT+&ç Bì˝ÀøÏ, Bì˝À qT+&ç <ëì˝ÀøÏ Hêj·T≈£î\T düT\uÛÑ+>± e÷]b˛>∑\T>∑T‘·THêïs¡T. ‘˚&Ü @MT ø£qã&É≥+ ˝Ò<äT.
u≤ãT X¯ø£+ ô|<ä›>± ñ‘ê‡Vü≤e+‘·+>± e⁄+&É<äT. m˙ºj·÷sY @+ #˚dæHê dü+#·\qy˚T. n˙ï >=|üŒ |üqT˝Ò ø±<äT, |òüTÀs¡yÓTÆq ‘·|ü⁄Œ\T
≈£L&Ü #˚XÊs¡T. ‘·«s¡‘·«s¡>± e÷s¡TŒ\T ‘Ó#êÃs¡T, ø=ìï{À¢ ‘=+<äs¡|ü&ܶs¡T. ø±˙ Ä˝À#·q˝À ø=‘·Ô‘·HêìøÏ, Ä#·s¡D˝À ø=‘·Ô‘·sêìøÏ
ìs¡+‘·s¡+ ‘·Vü≤‘·Vü≤ |ü&ܶs¡T. n+<äTø£ì H˚qT #Ó|üŒuÀj˚T ø£ãTs¡¢˝À #ê˝≤uÛ≤>∑+ Ä ø±˝≤ìy˚ ns≠ e⁄+{≤s≠. ÄHê{Ï |üÅ‹ø£\
qT+&ç, |ü⁄düÔø±\ qT+&ç ùdø£]+∫ n+~kÕÔqT.
{Ï&ç|æô|’ <ä]$T˝≤ e∫Ãq ª#·]Å‘·µ |ü⁄düÔø±˝À¢ n+‘ê u≤uÒ yÓq≈£î+&ç q&ç|æ+∫q≥Tº #·]Å‘·qT e÷]à sêdæq dü+<äsꓤ\T ≈£L&Ü
e⁄Hêïs≠. Ç~ düVü≤»+>± »s¡T>∑T‘·T+~. ø±+Ŭ>dt #·]Å‘· 1940 ÅbÕ+‘ê˝À¢ sêùdÔ nH˚ø£eT+~ eTVü‰qTuÛ≤e⁄\T @ $<Ûä+>± ‘ê´>∑+
#˚XÊs√ sêkÕÔsT¡ . 1980 ÅbÕ+‘ê˝À¢ sêùdÔ <ëì˝À HÓÅVA ü ≈£î≥T+ã+ #˚dqæ ‘ê´>±\ >∑T]+#˚ sêkÕÔsT¡ . m+<äTø£+fÒ Ä ≈£î≥T+;≈£î\T
|ü]bÕ*düTÔHêïs¡T ø±ã{Ϻ ! >±+BÛ>±]øÏ ◊&çj·÷\T sêø£ ‘·\>√≈£îÿ+≥÷ e⁄+fÒ HÓÅVüA>±πs #Ó|æŒ |ü⁄D´+ ø£≥Tº≈£îHêïs¡T nì sêdæHê
ø±<äHy˚ ês¡T+&ÉsT¡ . Ç+ø√ 20 @fi¯ó¢ b˛j·÷ø£ ø±+Å>¬ dt #·]Å‘· sêùdÔ Ç≥© <˚Xd¯ Tü \Ô T, Ç+&çj÷· ‘√ ‘·s‘¡ s· ê\T>± m˝≤ dü‘‡· +ã+<Ûë\T
HÓs¡|æ, uÛ≤s¡‘·<˚X¯ bÕ\qqT @ $<Ûä+>± dü]~<ë›s√, e÷øÏj·TyÓ©¢ e∫à #êD≈£î´&çøÏ m˝≤ bÕsƒê\T #ÓbÕŒ&√ sêùdkÕÔs¡T.
{Ï&ç|æ yê] n|ò”wæj·T˝Ÿ yÓuŸôd’{Ÿ˝À yê] #·]Å‘· m˝≤ sêdüT≈£îHêïs√ H˚qT #·÷&É˝Ò<äT. ø±˙ <ëì˝À 1983 mìïø£\˝À u≤ãT
m˙ºj·÷sY≈£î e´‹πsø£+>± ì\ã&ç z&çkÕÔqì #Ûê˝…+CŸ #˚dæq |òüT≥º+ e⁄+&É<äì K∫Ñ·+>± #Ó|üŒ>∑\qT. πs|ü⁄ @ pìj·TsY
m˙ºj·÷s√ #·+Å<äu≤ãTqT ~+ù|dæ bÕغ |ü>±Z\T #˚|ü&ç‘˚ n|ü⁄Œ&ÉT <ëìï ô|{Ϻ+#·e#·TÃ. n+<äTe\q H˚qT n$ #·÷dæ MT≈£î Ä ø£<∏ä
‹]– #Ó|üŒqT. Ä Hê{Ï ù||üs¡T ø£{Ï+>¥‡ nM Hê <ä>∑Zs¡ e⁄qïyê{Ï˝À¢+∫ ø=ìï e≠K´ |òüT{≤º\qT #ÓbÕÔqT. q#·Ãø£b˛‘˚ #Ó|üŒ+&ç.
(düX‚wü+) ` mMT“j·Tdt Å|ükÕ<é (e÷]Ã 2012)

@Å|æ˝Ÿ 06 mMT“j·Tdt ' {Ï&ç|æ Å‹<äX¯‘·«+ ` 2

{Ï&ç|æ >∑T]+∫ sêkÕÔqq>±H˚ #·+Å<äu≤ãT >∑T]+∫ sêkÕÔsê nì n&ç>±s¡T. nuÒ“, n<ä+‘ê sêùdÔ Ä]úø£|üs¡yÓTÆq $X‚¢wüD\÷
yê{Ï‘√ sêj·÷*. uÀs¡T. H˚qT sêj·TuÀj˚T<ä+‘ê m˙ºj·÷sY |”]j·T&é >∑T]+#˚. n|ü⁄Œ&Ó’‘˚ s√Es√p dü+#·\qy˚T. ‘Ó\T>∑T‘·q+
ù|s¡T‘√ ñÅs¡÷‘·\÷–+∫q ø±\+. ø=ìïkÕs¡T¢ yÓT#·TÃ≈£îHêï+, ø=ìï qe⁄«≈£îHêï+. ø±˙ &É˝Ÿ>± e⁄qï s√E ˝ÒH˚ ˝Ò<äT. Äj·Tqô|’
ªªˇπø ˇø£ÿ&ÉTµµ nH˚ |ü⁄düÔø£+ sêdæq d”ìj·TsY »s¡ï*düTº ◊.yÓ+ø£Å{≤e⁄>±s¡T Ä+Å<ÛäCÀ´‹ $˝Òø£]>±, dü+bÕ<ä≈£î&ç>± #˚dæ, Åô|dt
mø±&ÉMT #Ó’s¡àHÓ’, s≠|ü⁄Œ&ÉT ªªeTVü‰{°Mµµ n~ÛH˚‘·>± e⁄Hêïs¡T. ªªñ\T≈£î`|ü\T≈£îµµ ù|s¡T‘√ mH√ï @fi¯ó¢ o]¸ø£ ìs¡«Væ≤+#ês¡T.
m˙ºj·÷sYqT ø±∫e&Éb˛dæq Äj·Tq ªªbòÕ¢wtu≤´ø˘µµ nH˚ |ü⁄düÔø£+˝À nH˚<˚$T≥+fÒ `
ªm˙ºj·÷sYô|’ e⁄qïìï Å|ü#êsê\T, <äTÅwüŒ#êsê\T ãVüQX¯ eTπs s≠‘·s¡ e≠K´eT+Å‹ $wüj·T+˝Àq÷ »]– e⁄+&Ée⁄. #Ó$b˛>∑T
<Ûä]+∫, y˚wü<Ûës¡D e÷]Ã, Hê≥ø°j·T‘· #˚]à Äj·Tq ≈£L&É n˝≤+{Ï ø£<∏äHê\≈£î neø±X¯+ ø£*Œ+#ês¡T. ns≠‘˚ ø=ìïkÕs¡T¢
Äj·Tqô|’ e´øÏÔ>∑‘·+>±, Äj·Tq ≈£î≥T+ãdüuÛÑT´\ô|’ <ës¡TD+>± ø£<∏äHê\T sêXÊs¡T. ø£≥Tºø£<∏ä\T Å|ü#ês¡+ #˚XÊs¡T. á Å|ü#ês¡+ @
kÕús≠øÏ yÓ[¢+<ä+fÒ qqTï ≈£L&É ne˙ï MT¬s+<äT≈£î sêj·T&É+ ˝Ò<äì n&ç–q dü+<äsꓤ\THêïs≠. Ä_&釽À b˛kÕº|ò”düT ‘·|üŒ
$T>∑‘ê uÛÑeHê\˙ï Äj·Tq ø=H˚XÊ&Éì Å|ü#ês¡+ #˚XÊs¡T. á ø£<∏ä\T q$Tà y˚Te≠ ≈£L&Ü ˇø£kÕ] Ä+Å<ÛäCÀ´‹˝À áyÓì+>¥ ˝≤
ø±˝ÒJì ø=qï≥Tº yês¡Ô sêXÊ+. ô|<ä›eTqTwüß\T nqT≈£îqïyês¡T #Ó|æŒq e÷≥ q$Tà sêùdÔ eTsêï&ÉT n+<äT≈£î ∫+‹+#·e\dæ
e∫Ã+~.
ªªn˝≤ »s¡>∑&ÜìøÏ ø±s¡D+ ` Äj·TqqT >±&ÛÉ+>± n_Ûe÷ì+#˚yês¡T m+<äs¡THêïs√, Äj·TqqT n+‘·ø£+f… m≈£îÿe>±
<˚«wæ+#˚yês¡÷ ‘·–q+‘· eT+~ e⁄+&É&Éy˚T! á C≤_‘ê˝À »s¡ï*düTº\T ≈£L&É nH˚≈£î\T e⁄Hêïs¡T. ì»+>± Ä˝À∫ùdÔ, s≠|üŒ{Ï
e≠K´eT+Å‘·T\ >∑T]+∫ |üÅ‹ø£\T sêdüTÔqï~ m˙ºj·÷sYô|’ ÄHê&ÉT sêdæq yê{Ï˝À @ bÕ{Ï? |üÅ‹ø£\˝À sêdæq <ëìø£+f… yÓ\T|ü\
»]–q <äTÅwüŒ#ês¡+ eT]ø=ìï e+<ä\ ¬s≥T¢.
ªªø±˙ M≥ìï{Ï˙ n~Û>∑$T+#·>∑*–q Å|üC≤s¡+»ø£‘·«+ Äj·Tq Hêj·Tø£‘ê«ì~. yÓ≠+&çyê&ÉT ø±ãfÒº nH˚ø£ Ä≥Tb˛≥¢qT,
nee÷Hê\qT, düe÷»+˝À ˝À‘·T>± bÕ‘·T≈£îb˛s≠q ø±+Ŭ>düT nqT≈£L\ esêZ\ ìs¡+‘·s¡ <ë&ÉT\qT ìã“s¡+>± ‘·≥Tº≈£îì
ì\ã&É>∑*>±s¡T. nqTø√≈£î+&Ü ˇø√ÿkÕ] m<äTs¡T<Óã“\T ‹ì øÏ+<ä|ü&çHê, n+‘·˝ÀH˚ BÛs√<ë‘·Ô+>± ˝Ò∫ ì\u&ç m<äTs=&ç¶
b˛sê&É>∑*>±s¡T. $»j·T+ kÕ~Û+#·>∑*>±s¡T. m˙ºj·÷sY ` ø=ìïkÕs¡T¢ ‘·q |ü]~Ûì $T+∫ ` yÓ≠‘·Ô+ e´edüúqT dü+düÿ]+#˚ |üìøÏ
|üPqTø√e&É+, ø=ìï esêZ\≈£î qwü+º ø£*–+#˚ ìs¡j í ÷· \T rdüTø√e&É+ kÕe÷õø£ dü+|òTü s¡¸D\≈£î ø±s¡DeTs≠+<äì Hê≈£î nì|æ+#˚~.µ
nì sêXÊs¡T.
m˙ºj·÷sYô|’ #ê˝≤ <äTsêàs¡ZyÓTÆq Ø‹˝À ø£<∏äHê\T sês≠+#˚s¡T. dæìe÷\T rs≠+#ês¡T. Å|ü<ÛëqeT+Å‹$ ne⁄‘êeì mes√
CÀ´‹wüßÿ&ÉT #Ó|æ‘˚ <˚$ø£ ≈£L‘·Ts¡T ø£q≈£qT ô|[¢ #˚düT≈£îHêï&Éì, sêÅ‹|üP≥ Ns¡ ø£≥Tº≈£îì X¯e|üP»\T #˚düTÔHêï&Éì.. s≠˝≤ mH√ï
Å|ü#êsê\T. n&ÉT>∑&ÉT>∑THê Äj·Tq Åb˛‘ê‡Vü≤+‘√ q≥HêJ$‘·+˝À ô|’øÏ e∫Ãq dü‘·´Hêsêj·TD Äj·TqqT ù|s¡&û #˚dæq bÕÅ‘·qT
‘Ós¡ô|’ <Ûä]+#ês¡T. Äj·Tq ªªbÕ+&ÉTs¡+>∑ eTVü‰‘·à´+µµ dæìe÷˝À u≤\ø£èwüßí&ç>± y˚wü+ y˚dæ Äj·Tq#˚‘· ∫e]<ëø± ªªø£ècÕíµµ nì
ÄbÕ´j·T+>± |æ*|æ+#·T≈£îqï $»j·Tìs¡à\, ÄyÓT uÛÑs¡Ô ø£èwüí (áj·Tq m˙ºj·÷sY‘√ ø£*dæ |üì#˚dü÷ÔH˚ eè‹ÔØ‘ê´ nH˚ø£kÕs¡T¢
‘·\|ü&ܶ&ÉT) Ä dæìe÷\≈£î yÓqTï<äqTï>± ì*#ês¡T. ns≠‘˚ m˙ºj·÷sY yêfi¯¢ô|’ ø£ø£å kÕ~Û+#·˝Ò<äT.
>∑+&çù|≥ ÄÅX¯eT+˝À ≈£åîÅ<ä|üP»\T #˚düTÔHêïs¡ì e<ä+‘·T\T Å|üã*q|ü⁄&ÉT Äj·Tq |üÅ‹ø± $˝Òø£s¡T\+<ä]˙ ‘·q ÄÅX¯e÷ìøÏ
|æ*∫ ‘·q ÅbÕ+>∑D+˝À yê]ì ùd«#·Ã¤>± e~˝≤&ÉT. Çø£ #·÷düTø√+&ç, $˝Òø£s¡T\T ôwsê¢ø˘ Vü≤ÀyéT‡ f…Æ|ü⁄˝À nDTeDTeP ≈£åîDí+>±
>±*+#ês¡T. mø£ÿ&ÓH’ ê @ me≠¬øH’ ê <=s¡T≈£î‘·T+<˚y÷Ó qì uÛ÷Ñ ‘·<+›ä ˝À yÓ‹øÏq≥T¢ #Ó≥T¢, |ü⁄≥º\÷ >±*+#ês¡T. @MT ø£qã&Éøb£ ˛j˚Tdü]øÏ
ìsêX¯ |ü&ܶs¡T. n+‘ê X¯óÅuÛÑ+ #˚ùddæ |æ*#ês¡+≥÷ ô|<ä$ $]#ês¡T ‘·|üŒ ‘êe≠ $qï~ ‘·|üŒì nqTø√˝Ò<äT. <˚$ø£ ≈£L‘·Ts¡T
ø£qø£qT ô|[¢ #˚düT≈£îqï dü+>∑‹ düsê«ã<ä∆+ nì <ä]$T˝≤ ‘˚*+~ ø£<ë. ÄyÓT ã‘·T≈£î ÄyÓT ã‘·T≈£î‘√+~. ns≠Hê n|üŒ{À¢
s≠<√ ô|<ä› q÷´dt.
Ç+‘· ˙#·+>± ‘·qô|’ sêdæHê m˙ºj·÷sY |üÅ‹ø£\ô|’, $˝Òø£s¡T\ô|’ ø£ø£å kÕ~Û+#·˝Ò<äT. 1984 Ä>∑düTº dü+øå√uÛÑ+˝À |üÅ‹ø£\T
ìs¡«Væ≤+∫q bÕÅ‘· e\q |üÅ‹ø£\ ÅbÕe≠K´+ Äj·Tq≈£î nqTuÛÑe|üPs¡«ø£+>± ns¡úyÓTÆ+~. ª...n+<äTπø Äj·Tq |üÅ‹ø£\˝À e∫Ãq
u≤<Ûëø£s¡yÓTÆq ø£<∏äHê\ |ü≥¢ u≤<Ûä|ü&ܶs¡T ø±˙ s¡#·Ã #˚j·T˝Ò<äT. yê{Ïì nD∫y˚ùd Å|üj·T‘·ï+ @Hê&É÷ #˚j·T˝Ò<äT. |üÅ‹ø£\qT
<ä÷wæ+#·&+É ø±˙, »s¡ï*düT\º ô|’ e´øÏ>Ô ‘∑ +· >± |òsæ ê´<äT\T #˚jT· &É+ ø±˙, Å|rü ø±s¡+ #˚jT· &É+ e+{Ï n\ŒyÓTqÆ #·s´¡ \≈£î bÕ\Œ&É˝<Ò Tä .
Äj·Tq˝À ø=ìïkÕs¡T¢ m+‘· ìs¡+≈£îX¯ dü«uÛ≤e+ ø£ì|æ+#˚<√, eT]ø=ìïkÕs¡T¢ n+‘·>±q÷ düVü≤q+, dü+j·TeTq+ ø£ì|æ+#˚$.µ
n+{≤s¡T yÓ+ø£Å{≤yé>±s¡T.
m˙ºj·÷sYô|’ e⁄qï nH˚ø£ Å|ü#êsê˝À¢ ˇø£{Ï ` Äj·Tq Åu≤Vü≤àDe´‹πsø£‘·. ìC≤ìøÏ dæìe÷s¡+>∑+˝À e⁄+&É>± Äj·Tq
düìïVæ≤‘·T˝À¢ m+<äs√ Åu≤Vü≤àDT\THêïs¡T. düe≠Å<ë\, |æ+>∑[, »+<Ûë´\, ø£eT˝≤ø£s¡, ô|+&Ü´\, düTdüs¡¢ ` dü«+‘· dæìe÷\≈£î |üì
#˚s≠+#·T≈£îqï Åu≤Vü≤àD f…ø°ïwæj·Tq¢ >∑T]+∫ s≠˝≤ sêdüT≈£î+≥÷ b˛‘˚ n+‘˚ e⁄+&É<äT. q{°q≥T˝À¢, kÕ+πø‹ø£ ì|ü⁄DT˝À¢,
ìsêà‘·˝À¢ m+<äs√ Åu≤Vü≤àDT\qT Äj·Tq |ü]#·jT· + #˚XÊ&ÉT, Åb˛‘·‡Væ≤+#ê&ÉT. dæìe÷s¡+>∑+˝À {≤˝…+≥÷, ø£*dæ |üì#˚jT· >∑\>∑&+É
s≠y˚ Å|ü<Ûëq+, ≈£î\+ ø±<äT. Äj·Tq ≈£L&Ü <ëì Å|üø±s¡y˚T yÓfi≤¢&ÉT. sê»ø°j·÷˝À¢øÏ e#êÃø£ ø£s¡D°ø£ e´edüúqT s¡<äT› #˚j·T&É+‘√,
Å|uü TÑÛ ‘√«<√´>∑T\ ]f…sÆ yY TÓ +{Ÿ ej·TdüTqT 58 qT+&ç 55øÏ #˚jT· &É+‘√ Äj·Tqô|’ Åu≤Vü≤àDe´‹πsøÏ e≠Å<ä ø={≤ºsT¡ . ø£sD
¡ ≤\‘√u≤≥T
e≠qdüãT, |üfÒ˝Ÿ, |ü{≤«Ø ñ<√´>±\T ≈£L&Ü b˛j·÷s≠ ø£<ë. yês¡+‘ê Åu≤Vü≤à\T ø±qedüs¡+ ˝Ò<äT ø£<ë. n<˚ $<Ûä+>± n|üŒ{À¢
Å|üuÛÑT‘√«<√´>∑T˝À¢ Åu≤Vü≤àDT\T eTVü‰ e⁄+fÒ @ 20% eT+<√ e⁄+{≤s¡T. ‘·øÏÿqyês¡+<äs¡÷ Åu≤Vü≤àDÒ‘·s¡T˝Ò ø£<ë. n+<äTe\q
s≠$ πøe\+ Åu≤Vü≤àDT\qT nD#·&Üìπø #˚|ü{Ϻq #·s¡´\T nì m+<äT≈£î nqTø√yê*? ø±˙ n˝≤π> ø=+<äs¡T nqT≈£îì Å|ü#ês¡+
#˚XÊs¡T.(düX‚wü+) ` mMT“j·Tdt Å|ükÕ<é (@Å|æ˝Ÿ 2012)
@Å|æ˝Ÿ 07 mMT“j·Tdt ' {Ï&ç|æ Å‹<äX¯‘·«+ ` 3

m˙ºj·÷sY ‘·qT e≠K´eT+Å‹ ø±>±H˚ ‘·q≈£î Ä+‘·s¡+–≈£î&Ó’q ◊j˚Tj·Tdt Ä|ò”düs¡T>± y˚düT≈£îqï~ ` Åu≤Vü≤àDT&Ó’q yÓ÷Vü≤Hé
ø£+<ë>±]ï! <ä]$T˝≤ s∂j·Tq #·+Å<äu≤ãT Vü≤j·÷+˝À, yÓ’j·Tdt Vü≤j·÷+˝À sêÅcÕºìøÏ N|òt ôdÅø£≥Ø>± |üì#˚XÊs¡T. eTq
sêÅcÕºìøÏ #Ó+~q ø±´&ÉsY˝À nH˚ø£ õ˝≤¢˝À¢, nH˚ø£ Vü≤À<ë˝À¢ |üì #˚XÊs¡T. ‘·sê«‘· &Ûç©¢ yÓ[¢ yÓ’dt Åô|dæ&Ó+≥T>± |üì #˚dæq
Væ≤<ëj·T‘·T˝≤¢ >±] e<ä› 1981`83 eT<Ûä´ ¬s+&ÉT dü+e‘·‡sê\T ôdÅø£≥Ø>± |üì#˚XÊs¡T. n~ ô|<ä›>± j·÷øϺyé>± ‘√#·ø£, #·Ts¡T>±Z
|üì#˚ùd neø±X¯+ ø√dü+ sêÅcÕºìøÏ ‹]– ekÕÔqì $»j·TuÛ≤düÿs¡¬s&ç¶>±s¡T dæm+>± e⁄+&É>± n|ü¢s≠ #˚düT≈£îHêïs¡T. yêfi¯ó¢ düπs
n+≥÷+&É>±H˚ Å|üuÛÑT‘·«+ e÷]b˛s≠+~. mes¡÷ }Væ≤+#·ì Ø‹˝À ‘Ó\T>∑T<˚X¯+ n~Ûø±s¡+˝ÀøÏ e∫Ã+~. yÓ÷Vü≤Hé ‹]–
sêÅcÕºìøÏ e<ë›eTqT≈£î+≥THêïqì ‘Ó*j·T>±H˚ m˙ºj·÷sY N|òt ôdÅø£≥Ø _j·THé sêeTHé >±]‘√ ªªyÓ÷Vü≤Hé Hê≈£î dæìe÷ |ò”\T¶qT+∫
‘Ó\TdüT, C≤s≠+≥T ôdÅø£≥Ø ≥T N|òt $TìdüºsY>± y˚j·T+&çµµ nHêïs¡T≥.
yÓ÷Vü≤Hé ø£+<ë >±] ‘·+Å&ç eTÅ<ëdüT˝À ù|s¡Tqï Hê´j·Tyê~. ‘·*¢ k˛wü˝Ÿ es¡ÿsY. áj·Tìï Ä+Å<Ûä u≤˝≤q+<ä dü+|òüT+˝À
#˚]Œ+#ês¡T. <ëì˝À e⁄+&É>±H˚ u≤\q≥T&ç>± y˚cÕ\T e#êÃs≠. m˙ºj·÷sY V”≤s√>± q{Ï+∫q ªªô|[¢ #˚dæ #·÷&ÉTµµ dæìe÷˝À
ªªne÷à H=|ü⁄Œ˝Òµµ nH˚ z u≤´˝Ò˝À |üØø£å m>=Z≥º&ÜìøÏ ø£&ÉT|ü⁄H=|æŒ q{Ï+∫q ≈£îi¿yê&ç>±q{Ï+#ês¡T. Ä ‘·sê«‘· ≈£L&Ü m˙ºj·÷sY
q{Ï+∫q ø=ìï dæìe÷˝À¢ s∂j·Tq u≤\q≥T&ç>± y˚dæq≥TºHêïs¡T. eTÅ<ëdüT qT+&ç yêfi¯¢ ≈£î≥T+ã+ e#˚ÃXÊø£ s∂j·Tq eT∞¢
dæìe÷\ CÀ*øÏ yÓfi¢̄˝Ò<äT. ø£&ÉT|ü⁄H=|æŒ nì kÕ≈£î\T #Ó|üŒ≈£î+&Ü ◊j˚Tj·Tdt |üØø£å\÷ nM bÕdüs≠b˛s≠ ø£\ø£ºs¡T ns≠b˛j·÷s¡T.
nH˚ø£ u≤<Ûä´‘·\T ìs¡«]Ô+∫ düeTs¡Tú&Ó’q Ä|ò”düs¡T>± ù|s¡T ‘Ó#·TÃ≈£îHêïs¡T.
e≠K´eT+Å‹ <ä>sZ∑ ¡ C≤s≠+{Ÿ ôdÅø≥ £ Ø n+fÒ #ê˝≤ ø°\ø£yTÓ qÆ e´øÏ.Ô e≠K´eT+Å‹ dü«+‘· $wüj÷· \˙ï ‘Ó\TkÕÔs≠. n≥Te+{Ï
b˛düTºøÏ m˙ºj·÷sY Äj·Tìï m+#·Tø√e&ÜìøÏ ø±s¡D≤\T ` Äj·Tq Å|ü‹uÛÑ, |üPs¡«|ü]#·j·T+ e÷Å‘·y˚T ø±<äT. ø±+Ŭ>dt |ü]bÕ*+∫q
X¯ø£+˝À e⁄qï n~Ûø±s¡T\+<äs¡÷ #Ó&çb˛s≠ e⁄+{≤s¡ì Å|ü>±&ÛÉ+>± qe÷à&ÉT ø±ã{Ϻ s∂ yÓ÷Vü≤Hé>±s¡T ¬s+&˚fi¯¢>± sêÅcÕºìøÏ
<ä÷s¡+>± e⁄+&É&É+ #˚‘· bÕ‘· ôd≥|t˝À uÛ≤>∑kÕ«$T ø±˝Ò<äT nì ˝…ø£ÿ y˚XÊ&ÉT. Ç˝≤{Ï ˝…ø£ÿ˝Ò ‘·|üŒ Äj·Tq Åu≤Vü≤àDT&Ü ø±<ë nH˚
$wüj·T+ |ü]>∑Dq˝ÀøÏ rdüTø√˝Ò<äT. n+fÒ dæìe÷s¡+>∑+˝À nqTdü]+∫q<˚ s≠ø£ÿ&Ü nqTdü]+#ês¡T. ns≠Hê Åu≤Vü≤àD e´‹πsøÏ
nqï Å|ü#ês¡+ e÷Å‘·+ kÕ–b˛s≠+~.
yÓ÷Vü≤Hé ø£+<ë ˝≤π> Äj·Tq≈£î Äràj·≠&Ó’q eTs=ø£ ◊j˚Tj·Tdt Ä|ò”düsY |æ$ÄsY¬ø Å|ükÕ<é >±s¡T ≈£L&Ü Åu≤Vü≤àDT&˚. Äj·Tq‘√
s∂j·Tq ‘=* uÛÒ{°øÏ yÓqTø£ »]–q s¡düe‘·Ôs¡yÓTÆq |òüT{≤ºìï ‘·sê«‘· m|ü⁄Œ&√ #ÓbÕÔqT. Ç|ü⁄Œ&ÉT #Óù|Œ<˚$T≥+fÒ ` |æ$ÄsY¬ø z
kÕ] m˙ºj·÷sY‘√ ª|òü˝≤Hê XÊK≈£î Ç<ä›s¡T Ä|ò”düs¡¢qT y˚<ë›eTqT≈£î+≥THêïqT. ø±˙ yê[¢<ä›s¡÷ Åu≤Vü≤àDT\T. MTs¡T ÄyÓ÷~ùdÔH˚...µµ
n+≥÷ |üs√ø£å+>± s∂ Åu≤Vü≤àD e´‹πsø£ Å|ü#ês¡+ >∑T]+∫ Å|ükÕÔ$+#ês¡T. Bì H˚|ü<∏ä´+ ø=~›>±H˚ #Ó|ü⁄‘êqT.
Åu≤Vü≤àDe´‹πsøÏ nqï ù|s¡T m˙ºj·÷sYøÏ sêe&ÜìøÏ Ç+ø√ ø±s¡D+ ` sêÅwüº dü+^‘· qè‘·´ Hê≥ø£ kÕVæ≤‘·´ mø±&ÉMT\ìï{Ï˙
ˇø£ÿ <Óã“‘√ s¡<Tä › #˚jT· &É+! nB Å|‘ü ê´e÷ïj·T @sêŒ≥T¢ @MT #˚jT· ≈£î+&Ü! dü«j·T+>± ø£fi≤ø±s¡T&Óq’ m˙ºj÷· sY s≠˝≤ ø£fi≤ø±s¡T\≈£î
Å<√Vü≤+ #˚j·T&É+ me]ø° $T+>∑T&ÉT |ü&É˝Ò<äT. (<ëì >∑T]+∫ ≈£L&Ü ‘·sê«‹ yê´dü+˝À sêkÕÔqT) ø£fi≤ø±s¡T\+<ä]˝À e÷Å‘·y˚T
ø±<äT, ø£fi≤_Ûe÷qT˝À¢ ≈£L&Ü ÄÅ>∑Vü≤C≤«\\T $TqTï e≠{≤ºs≠.
dü+^‘· mø±&ÉMT #Ó’s¡àHé>± e⁄qï eT+>∑fi¯+|ü*¢ u≤\e≠s¡∞ø£èwüí >±¬s’‘˚ ªªm˙ºj·÷sY e≠K´eT+Å‹>± e⁄qï+‘·ø±\+ sêÅwüº+˝À
H˚qT ø£#˚Ø˝Ò #˚j·TqTµµ nì Å|üø£{Ï+#ês¡T. n+fÒ m˙ºj·÷sY e∂\+>± sêÅwüº+˝Àì dü+^‘ê_Ûe÷qT\+<ä]ø° •ø£å nqïe÷≥. Ç~
»]–q |ü⁄wüÿs¡+ ‘·sê«‘· 1995˝À eT∞¢ e≠K´eT+Å‹ nj·÷´ø£ m˙ºj·÷sY eT+>∑fi¯+|ü*¢ì düHêàì+∫ m˙ºj·÷sY Ä ˝ÀbÕìï
dü]~<äT›≈£îHêïs¡T ø±˙ n|üŒ{ÏøÏ e÷Å‘·+ sêÅwüº+˝À ˇø£fÒ n\»&ç. ø£fi≤ø±s¡T˝À¢ #ê˝≤eT+~ Åu≤Vü≤àDT\T+&É&É+‘√ s∂ #·s¡´
≈£L&Ü Ä U≤‘ê˝À |ü&çb˛s≠+~.
nø±&ÉMT\T s¡<ä›j·÷´ø£ düe÷#ês¡XÊK kÕ+düÿè‹ø£ XÊK˝À ø±s¡´<ä]Ù>±, ø£$TwüqsY>± |æ$ÄsY¬ø u≤<Ûä´‘·\T d”«ø£]+#ês¡T.
mø±&ÉMT\ s¡<äT›‘√ kÕ+düÿè‹ø£ XÊK &Ó’s¡ø£ºπs{Ÿ ≈£L&Ü U≤∞ ns≠b˛s≠+~. á &Ó’s¡ø£ºπs{Ÿ˝À n+‘·≈£îe≠+<äT s≠‘·s¡ XÊK\qT+&ç
&Ó|ü⁄´fÒwüHé MT<ä e∫Ãqyêfi¯¢+<äØï Ä j·÷ XÊK\≈£î yÓqøÏÿ |ü+ù|XÊs¡T. ‘·q≈£î e∫Ãq #Ó&ɶù|s¡T e÷qTŒø√e&ÜìøÏ @<Ó’Hê #·s¡´\T
#˚|ü{≤º\ì m˙ºj·÷sY ≈£L&Ü ‘·Vü≤‘·Vü≤ ˝≤&ÉT‘·THêïs¡ì Å>∑Væ≤+∫q Å|ükÕ<é ˇø£ Å|ü‹bÕ<äq‘√ Äj·Tq e≠+<äT≈£î yÓfi≤¢s¡T. >∑‘·+˝À
&Ó|ü⁄´fÒwüHé MT<ä |üì#˚dæq s≠<ä›s¡T düeTs¡Tú˝…’q n~Ûø±s¡T*ï eT∞¢ Ä XÊK≈£î s¡|æŒ+#ê\ì ◊&çj·÷. ns≠‘˚ ∫πøÿ$T≥+fÒ yê[¢<ä›s¡÷
Åu≤Vü≤àDT˝Ò! |æ$ÄsY¬ø Åu≤Vü≤àD≤_Ûe÷ì nì s≠+‘·≈£îe≠+<˚ m˙ºj·÷sY≈£î ndü÷j·÷|üs¡T\+<äs¡÷ #ê&û\T #Ó|æŒe⁄+&É&É+, n$
m˙ºj·÷sY qeTà&É+, yê{Ïe\q Äj·Tq s≠ã“+~ |ü&É&É+ ≈£L&Ü »]–+~. n+<äT≈£îH˚ |æ$ÄsY¬ø ]düTÿ rdüTø√≈£î+&Ü m˙ºj·÷sY
‘√ s∂ ≈£î\Å|ükÕÔeq #˚XÊs¡T.
‘·qT s≠˝≤ n&ç–q s∂ dü+|òüT≥q >∑T]+∫ ªndü˝Ò+ »]–+<ä+fÒ..µ nH˚ |ü⁄düÔø£+˝À |æ$ÄsY¬ø sêXÊs¡T. Äj·Tq e÷≥˝À¢H˚
` ªªsêe÷sêe⁄>±s¡T ∫yê\ï ‘·˝…‹Ô HêyÓ’|üP, yÓ÷Vü≤Hé ø£+<ë yÓ’|ü⁄ rø£åD+>± #·÷XÊs¡T. n+‘·˝ÀH˚ ∫s¡Tqe⁄« qe⁄«‘·÷ nHêïs¡T `
ªªÅã<äsY, @eTqT≈£î+≥THêïs¡T MTs¡T? Åu≤Vü≤àDT\+fÒ HêπøMT <˚«wü+ ˝Ò<äT. MT≈£î n˝≤+{Ï n_ÛÅbÕj·T+ ø£*–e⁄+fÒ ` nj·÷+
yÓØ yÓØ kÕØ. düeTs¡ú‘· e≠K´+ ‘·|üŒ ≈£î\+ ø±<äT. yêfi¯¢ kÕeTs¡ú´+ |ü≥¢ MT≈£î $XÊ«dü+ e⁄+fÒ #ê\T. j·∂ ¬øHé >√ môV≤&é..µµ
ÇB ≈£î\+`Å|ü‹uÛÑ |ü≥¢ m˙ºj·÷sY n+‘·s¡+>∑+. (düX‚wü+) ` mMT“j·Tdt Å|ükÕ<é (@Å|æ˝Ÿ 2012)

nø√ºãs¡T 14 mMT“j·Tdt ' {Ï&ç|æ Å‹<äX¯‘·«+ ` 04

{Ï&ç|æøÏ 30 @fi¯ó¢ |üPs¡Ôs≠q dü+<äs¡“¤+>± yÓ≠<ä\T ô|{Ϻq s∂ d”Ødt ≈£î+≥T≈£î+≥÷ q&ÉTk˛Ô+~. ìqï{ÏqT+&û #·+Å<äu≤ãT
#·ø£#·ø± q&ÉTdüTÔHêïs¡T ø±ã{Ϻ H˚qT ≈£L&Ü Bìï >∑ã>∑u≤ q&ç|æ<ë›eTqT≈£î+≥THêïqT. u≤ãT ø±s¡D+>± {Ï&ç|æ eT∞¢ yês¡Ô˝À¢
q\T>∑T‘√+~ ø±ã{Ϻ <ëì >∑‘·#·]Å‘·qT eTq+ >∑Ts¡TÔ #˚düTø√e#·TÃ. Bìï H˚qT ‘êØ≈£î\ yêØ>± sêj·T≥+ ˝Ò<äqï dü+>∑‹ e≠+<˚
#ÓbÕŒqT. m˙ºj·÷sY bÕغ ÅbÕs¡+uÛÑ+ m˝≤ »]–+<√ y˚πs«s¡T yÓs¡¸qT¢ e⁄Hêïs≠. sê»ø°j·÷˝À¢øÏ sêyê\ì m˙ºj·÷sYπø ◊&çj·÷
e∫Ã+<äì ø=+<äs¡+fÒ, ªø±<äT ◊&çj·÷ Hê<˚, m˙ºj·÷sYqT }]πø |æ*ùdÔ Äj·TH˚ bÕغì kı+‘·+ #˚düT≈£îHêï&ɵì Hê<Ó+&É¢
uÛ≤düÿs¡sêe⁄ #Ó|ü⁄Œ≈£îHêïs¡T.
‘=* s√E\ >∑T]+∫ ªˇø£ #·]Å‘·`ø=ìï ìC≤\Tµ |ü⁄düÔø£+˝À <ä>∑TZu≤{Ï yÓ+ø£fÒX¯«s¡sêe⁄>±s¡T #Ó|æŒq yÓs¡¸Hé @$T{À #·÷<ë+.
Äj·Tq Å|üdüTÔ‘·+ ø±+Ŭ>dt bÕغ my˚Tà˝Ò´. Äj·Tq uÛ≤s¡´ |ü⁄s¡+<ÛäπsX¯«] m˙ºj·÷sY ≈£L‘·Ts¡T, Å|üdüTÔ‘·+ ø±+Ŭ>dt bÕغ m+|”,
øπ +Å<+ä ˝À eT+Å‹. m˙ºj÷· sY bÕغ ô|{Ïqº |üŒ{ÏqT+&û <ä>T∑ uZ ≤{Ï Äj·Tq‘√ e⁄Hêïs¡T. Ç+ø√ n\T¢&TÉ #·+Å<uä ≤ãT <ä÷s¡+>± ø±+Å>¬ dt˝À
e⁄Hêïs¡T. bÕغ ô|{Ϻq @&Ü~øÏ mìïø£\T e∫à ¬>*#êø£ u≤ãT {Ï&ç|æ˝ÀøÏ e#êÃs¡T. sê»ø°j·÷˝À¢ u≤ãT≈£îqï #·Ts¡T≈£î<äq+
<ä>∑TZu≤{ÏøÏ ˝Ò<äT. ø±˙ sê»ø°j·÷\T q&ÉbÕ\qï ñ‘ê‡Vü≤+ e÷Å‘·+ e⁄+&˚~. m˙ºj·÷sY yÓqø±ÿ\ ô|<ä›\T¢&ç Å>∑÷|ü⁄, ∫qï\T¢&ç
Å>∑÷|ü⁄ y˚πs«s¡T ø±´+|ü⁄\T q&ç#˚$. ∫qï\T¢&ÉT ø±s¡´X¯Ss¡T&Éì|æ+#·T≈£îHêï&ÉT. Åø£y˚T|” Äj·Tq Å>∑÷|ü⁄ ô|<ä›<Ó’+~. ns≠Hê ô|<ä›\T¢&ç
yÓ+≥ ≈£L&Ü ø=+<äs¡T+&˚yês¡T. \ø°åàbÕs¡«‹ s¡+>∑+ô|’ sêe&É+‘√ n|üŒ{Ï<ëø± ø£\Væ≤+#·T≈£î+≥Tqï n\T¢[¢<ä›s¡÷ @ø£yÓTÆ ÄyÓTqT
ìs√~Û+#·uÀj·÷s¡T. ≈£î<äs¡˝Ò<äT. ∫es¡≈£î m˙ºj·÷sYπø mdüs¡T ô|{≤ºs¡T. u≤ãT #=s¡e rdüT≈£îì ô|<ä›\T¢&ÉT <ä>∑TZu≤{Ïì, ≈£îe÷s¡T&ÉT
Vü≤]ø£èwüíqT ø£\T|ü⁄≈£îì m˙ºj·÷sYqT @ø±øÏì #˚XÊs¡T.
Ä ‘·sê«‘· <ä>∑TZu≤{Ïì, Vü≤sÏø£èwüíqT |üø£ÿ≈£î HÓfÒºdæ m˙ºj·÷sY ≈£î≥T+ã+ qT+&ç ‘·H=ø£ÿ&ÉT e÷Å‘·y˚T e⁄+&˚≥T¢ #·÷düT≈£îHêïs¡T.
n~ <ä>∑TZu≤{Ïì u≤~Û+∫+~. yÓ[¢ e÷eT e<ä› #˚]b˛j·÷s¡T. Äj·Tq b˛j·÷ø£ \ø°åàbÕs¡«‹ bÕغ˝À ø=qkÕ>±s¡T. ø±˙ Ä bÕغ
|òüTÀs¡+>± <Óã“ ‹q&É+‘√, _C…|æ˝ÀøÏ yÓfi≤¢s¡T. _C…|æ {Ï&ç|æ düb˛s¡Tºô|’ Ä<Ûës¡|ü&É&É+‘√ nø£ÿ&É Äj·Tq≈£î ‘·–q+‘· >ös¡e+
\_Û+#·˝Ò<äT. <ë+‘√ Vü≤]ø£èwüí kÕú|æ+∫q nqï ‘Ó\T>∑T<˚X¯+˝À #˚sês¡T. Ä bÕغ 1999 mìïø£˝À¢ |òüTÀs¡+>± z&çb˛s≠+~. Çø£
˝≤uÛÑ+ ˝Ò<äì ø±+Ŭ>dt˝À #˚sês¡T. Å|üdüTÔ‘·+ ø±+Ŭ>dt˝À @ Å>∑÷|ü⁄qT Äj·Tq q&É|ü≥+ ˝Ò<äT. Äj·Tq yÓqø±ÿ\ >∑Tô|Œ&ÉT my˚Tà˝Ò´\T
e⁄Hêïs√ ˝Ò<√ ≈£L&Ü Hê≈£î ‘Ó*j·T<äT. Ç{°e\ Äj·Tq |ü⁄düÔø£s¡#·qô|’ <äèwæº kÕ]+#ês¡T. Ç<ä+‘ê m+<äT≈£î #ÓbÕŒq+fÒ u≤ãT
#˚‹˝À |òüTÀs¡+>± <Óã“ ‹Hêïs¡T ø±ã{Ϻ u≤ãT >∑T]+∫ Äj·Tq sêdæq~ ª|æ+#Y Ä|òt kÕ˝Ÿºµ‘√ rdüTø√<ä\∫qyês¡T rdüTø√e#·Ãì!
<ä>∑TZu≤{Ï k˛<ä]øÏ m˙ºj·÷sY ô|<ä›≈£îe÷s¡T&Ó’q »j·Tø£èwüí≈£î 1971˝À ô|fi¯¢s≠+~. <ä>∑TZu≤{ÏøÏ m˙ºj·÷sY ¬s+&Ée ≈£îe÷¬sÔ
|ü⁄s¡+<ÛäπsX¯«]‘√ 1979˝À ô|fi¯¢s≠+~. n~ »]–q e∂&˚fi¯¢πø m˙ºj·÷sY bÕغ ô|{≤ºs¡T. n|üŒ{À¢ <ä>∑TZu≤{Ï eTÅ<ëdüT˝À ìyêdü+
e⁄+&˚yês¡T. @<Ó’Hê yê´bÕs¡+ #˚düT≈£î+<ëeTì, ˝Ò<ë |ü]ÅX¯eT ô|&É<ëeTì nqT≈£î+≥÷ Ä Å|üj·T‘êï˝À¢ ôV’≤<äsêu≤<äT 1982
e÷]à 22 q e#êÃs¡T. n+‘·≈£î e≠+<äT s√CÒ ôV’≤<äsêu≤<äT˝Àì ‘·q sêeTø£èwüí dü÷º&çjÓ÷˝À sêe÷sêe⁄ $˝Òø£s¡T\ düe÷y˚X¯+
ô|{Ϻ ‘·«s¡˝À ‘êqT sê»ø°j·÷˝À¢øÏ Å|üy˚•+#·uÀ‘·THêïqì #ÓbÕŒs¡T. Ä ‘·sê«‘· wüO{Ï+>∑T ø√dü+ }{° yÓ[¢b˛j·÷s¡T. wüO{Ï+>∑T
nj·÷´ø£ e÷]Ã 29 q ôV’≤<äsêu≤<äT ekÕÔs¡ì Å|üø£{Ï+#ês¡T.
sêe÷sêe⁄ Å|üø£≥q e#êÃø£ n|üŒ{Ï<ëø± ø±+Ŭ>dt˝À e⁄qï Hê<Ó+&É¢ uÛ≤düÿs¡sêe⁄, Äj·Tq‘√ u≤≥T e≠>∑TZs¡T my˚Tà˝Ò´\T
Ä<äjT· ´, s¡‘j Ô· T· ´, Hêsêj·TD ø±+Å>¬ dt bÕغøÏ sêJHêe÷ #˚XÊs¡T. Hê<Ó+&É¢ e≠K´eT+Å‘T· \+<ä]‘√ $uÛ~Ò +#ês¡T. uÛeÑ q+ yÓ+ø£Å{≤yéT
dæm+ ns≠q|ü⁄&ÉT ø±_HÓ{Ÿ sê´+≈£î >±˙, d”Œø£s¡T |ü<ä$ ø±˙ edüTÔ+<äqT≈£îHêïs¡T. ¬s+&É÷ sêø£b˛e&É+‘√ ø±+Ŭ>dtqT+&ç
ãj·T≥≈£î e∫à sê»ø°j·÷\≈£î ø=‘·Ô ns≠q sêe÷sêe⁄ bÕغ˝À #˚] Äj·TqqT e≠+<äT ô|{Ϻ yÓqø£qT+∫ ‘·H˚ #·Åø£+
‹|ü⁄Œ<ëeTqT≈£îHêïs¡T. ø=‘·Ô bÕغ˝À Hê<Ó+&É¢≈£î ÅbÕe≠K´‘· e⁄+≥T+<äì Å>∑Væ≤+∫q <ä>∑TZu≤{Ï ‘·q $TÅ‘·T\T C≤dæÔ #·\y˚TX¯«sY
sêe⁄ (n|üŒ{À¢ ôV’≤ø√s¡Tº n&É«πø{Ÿ, Å|üdüTÔ‘·+ ôV’≤ø√s¡Tº N|òt »dæºdt), myÓTàdt Å|ükÕ<é (ôV’≤ø√s¡Tº n&É«πø{Ÿ), s≠+ø± ø=+<ä]‘√ ø£*dæ
Hê<Ó+&É¢ s≠+{ÏøÏ yÓ[¢ 29 q m˙ºj÷· sY≈î£ ms≠sYb˛s¡T˝º À |òTü qkÕ«>∑‘+· #Ó|‘æ ˚ u≤>∑T+≥T+~ ø£<ë, MT{Ï+>∑TøÏ ≈£L&Ü »qdüMTø£sD ¡
#˚ùdÔ u≤>∑T+≥T+~ ø£<ë, @+ @sêŒ≥T¢ #˚düTÔHêïs¡T nì n&ç>±s¡T. Hê<Ó+&É¢ n<ä+‘ê y˚T+ #·÷düT≈£î+≥THêï+, MTπsMT ø£+>±s¡T
|ü&Ée<äT› nHêïs¡T.
 ns≠Hê Mfi¯¢≈£î dü+<˚Vü≤+ e<ä\˝Ò<äT. @+ #˚j·÷˝≤ nì Ä˝À∫dü÷Ô e⁄+fÒ ˇø£‘·qT e∫à Hê <ä>∑Zs¡ 40 ˝≤Ø\THêïs≠,
ø±yê\+fÒ |ü+|ü⁄‘ê, Hê≈£î &ÉuÒ“MT nø£ÿs¡˝Ò<äT nHêï&ÉT. ˝≤Ø\T e⁄Hêï yê{Ïì ì+|ü&É+ m˝≤ nqT≈£îì, eTsêï&ÉT áHê&ÉT
|üÅ‹ø£˝À m˙ºj·÷sY n_Ûe÷q dü+|òü÷\ ‘·s¡|òü⁄q ∫qï Å|üø£≥q s≠#êÃs¡T ` q>∑s¡+˝À nìï Å|ü<Ûëq Vü≤À≥fi¯¢ e<ä› ˝≤Ø\T+{≤j·Tì,
sêyê\qT≈£îqïyêfi¯ó¢ Ä s√Eq ms≠sYb˛s¡Tøº Ï sêe#·Ãì. ‘·sê«‘· m˙ºj÷· sY≈î£ bò˛Hé #˚dæ #ÓbÕŒs¡T ` ªMTs¡T s≠+‘· eT+Be÷s¡“\+‘√
Hê<Ó+&É¢ s≠+{ÏøÏ yÓfi‚¢ã<äT\T sêeTø£èwüí dü÷º&çjÓ÷øÏ eùdÔ eT+∫~ ø£<ëµ nì. ªnuÒ“ H˚qT Äj·Tq≈£î e÷{Ï#êÃ, H˚s¡T>± nø£ÿ&çπø
yÓfi¯‘êµ nHêïs¡T m˙ºj·÷sY. e÷]à 29 ñ<äj·T+ 10 >∑+ˆˆ\≈£î ms≠sYb˛s¡Tº˝À m˙ºj·÷sY ~π>dü]øÏ Hê<Ó+&É¢ bÕ‘·ãd”Ô qT+&ç 10
ø±s¡T¢ e÷Å‘·+ ‘Ó|æŒ+#ês¡T. <ä>∑TZu≤{Ï ‘Ó|æŒ+∫q 40 ˝≤Ø\ »q+‘√ u≤≥T ù||üs√¢ e∫Ãq Å|üø£≥q #·÷dæ y˚˝≤~ n_Ûe÷qT\T
nø£ÿ&É >∑T$T>∑÷&Üs¡T.
ms≠sYb˛s¡Tº qT+&ç p_© Væ≤˝Ÿ‡˝Àì s√&ÉT¶ HÓ+. 17˝Àì Hê<Ó+&É¢ s≠+{ÏøÏ #˚s¡&ÜìøÏ e∂&ÉT >∑+≥\T |ü{Ϻ+~. Hê<Ó+&É¢
m˙ºj·÷sYqT Ç+{À¢øÏ rdüT¬ø[¢ ‘·q myÓTà˝Ò´\≈£î |ü]#·j·T+ #˚XÊs¡T. {° s≠#êÃs¡T. ø=‘·Ô bÕغ Ä$sꓤyêìøÏ kÕs¡<∏ä´dü+|òüT+
mqTï≈£îHêïs¡T. <ëìøÏ n<Ûä´≈£åî&ÉT m˙ºj·÷sY, Å|ü<Ûëq ø±s¡´<ä]Ù Hê<Ó+&É¢ uÛ≤düÿs¡sêe⁄. <ä>∑TZu≤{Ï n+&éø√ì e÷Å‘·+ π>≥T ãj·TfÒ
e⁄+#ês¡T. ªkÕj·T+Å‘·+ q÷´ myÓTà˝Ò´ ø±«s¡ºsY‡˝À Å|ü‹ì<∏äT\ düe÷y˚X¯+ »s¡T>∑T‘·T+~, nø£ÿ&É≈£î eùdÔ #ê\Tµ nì #ÓbÕŒs¡T.
(düX‚wü+) ` mMT“j·Tdt Å|ükÕ<é (nø√ºãs¡T 2012)

nø√ºãs¡T 18 mMT“j·Tdt ' {Ï&ç|æ Å‹<äX¯‘·«+ ` 05

Hê<Ó+&É¢ m+<äTøÏ˝≤ #˚dæq≥Tº? yÓ≠<ä{ÏqT+&û Hê<Ó+&É¢ ‘·s¡Vü‰j˚T n+‘·. ndü˝…’q sê»ø°j·TJ$ n+fÒ Äj·TH˚. #·+Å<äu≤ãTπø
bÕsƒê\T H˚s¡Œ>∑*–q ~≥º. m˙ºj·÷sYqT yÓqTïb˛≥T bı&Ée&É+˝À u≤ãT kÕ~Û+#ês¡T, Hê<Ó+&É¢ $|òü\eTj·÷´s¡T. n+‘·e÷Å‘·+ #˚‘·
Hê<Ó+&É¢qT rdæbÕπsj·T˝Ò+. Hê<Ó+&É¢~ sê+>¥ f…Æ$T+>¥. Äj·Tq d”Œ&˚ Äj·TqTï <Óã“ ø={Ϻ+~. ˝Òø£b˛‘˚ <ä÷≈£î&ÉT˝À, kÕVü≤dü+˝À
Äj·Tq≈£î m<äTs¡T e#˚Ãyê&ÉT˝Ò&TÉ . Äj·Tq eè‹ÔØ‘ê´ Hê´j·Tyê~. >∑T+≥÷s¡T õ˝≤¢ yêdæ. sê»ø°j÷· ˝À¢ ≈£L&Ü ‹s¡T>∑T‘·÷ e⁄+&˚yês¡T.
1978 nôd+;¢ mìïø£\ f…Æe≠˝À nq÷Vü≤´|ü]D≤e÷\T @s¡Œ&ܶs≠. Ç+~sê >±+BÛ Å|ü<Ûëì>± e⁄+&É>± yÓ+>∑fi¯sêe⁄
e≠K´eT+Å‹>± e⁄+&˚yês¡T. meTs¡®˙‡ e≠–dæ, 1977 bÕs¡¢yÓT+≥T mìïø£˝À¢ Ç+~s¡ |òüTÀs¡+>± |üsê»j·T+ #Ó+<ä&É+‘√ ø±+Ŭ>dt
bÕغ ÄyÓTqT bÕغqT+&ç ãVæ≤wüÿ]+∫+~. n|ü⁄Œ&ÜyÓT ø±+Ŭ>dt (◊) nì kÕú|æ+∫+~. dü+kÕú>∑‘·yÓTÆq ø±+Ŭ>dt≈£î ÅãVü‰àq+<ä¬s&ç¶
n<Ûä´≈£åî&Éj·÷´s¡T. <ëìï ø±+Ŭ>dt (ÄsY) nHêïs¡T. yÓ+>∑fi¯sêe⁄ ø±+Ŭ>dt (ÄsY)˝À e⁄Hêïs¡T. 1978 Hê{ÏøÏ ø±+Ŭ>dt (ÄsY) Å|üuÛÑ
yÓ\T>∑T‘√+~. eTq sêÅwüº+˝Àì ø±+Ŭ>dt Hêj·T≈£î˝À¢ #ê˝≤eT+~ Ä bÕغ˝ÀH˚ e⁄Hêïs¡T. yÓ+>∑fi¯sêe⁄ düeTs¡úe+‘·yÓTÆq |ü]bÕ\q
n+~+#ês¡T ø±ã{Ϻ Å|ü»\T <ëH˚ï Ä<ä]kÕÔs¡ì n+<äs¡÷ qe÷às¡T.
Çø£ yÓ≠<ä{ÏqT+&û ø±+Ŭ>dt n+fÒ |ü&Éì k˛wü*düTº\T, »qdü+|òtT, bÕ‘· ø±+Ŭ>dt e¬>’sê\T 1977˝À @s¡Œ&çq »q‘êbÕغ˝À
#˚sês¡T. ñ‘·Ôsê~q »q‘ê Å|üuÛÑ+»q+ Mk˛Ô+~. meTs¡®˙‡ nø£è‘ê´\T ãj·T≥|ü&ç ø±+Ŭ>dt n+fÒH˚ ndüVæ≤´+#·T≈£î+≥THêïs¡T.
yÓ+>∑fi¯sêe⁄ meTs¡®˙‡ f…Æe≠˝ÀH˚ s≠ø£ÿ&É dæm+>± e⁄Hêïs¡T ø±ã{Ϻ Ä bÕغ |ü≥¢ ø±≈£î+&Ü »q‘ê bÕغ |ü≥¢ eT<Ûä´‘·s¡>∑‹ Å|ü»\T
Äø£]¸‘T· \j·÷´s¡T. Ç˝≤{Ï |ü]dæ‹ú ˝À ø±+Å>¬ dt (◊) |üø±å q ì*#˚ Hêj·T≈£î&˚ ˝Òøb£ ˛j·÷&ÉT. #ÓHêï¬s&ç¶ j·≠|æøÏ >∑es¡ïs¡T>± |ü<Mä ø±\+
|üP]Ô #˚düT≈£îì e∫à sê»ø°j·÷˝À¢øÏ <ä÷≈£î<ëeTì #·÷ùdÔ ø±+Ŭ>dt (ÄsY)˝À U≤∞ ˝Ò<äT. n+<äs¡÷ Hêj·T≈£î˝Ò. »q‘ê˝Àq÷ n<˚
|ü]dæú‹. Çø£ >∑‘·´+‘·s¡+ ˝Òø£ ø±+Ŭ>dt (◊)˝À #˚sês¡T. Ç+~s¡ yÓ+≥H˚ sêÅwüº n<Ûä´≈£åîDÏï #˚ùdXÊs¡T. ns≠‘˚ Ä bÕغ ‘·s¡|òü⁄q
ì\ã&É&ÜìøÏ nuÛÑ´s¡Tú˝Ò ˝Òs¡T. mes¡T eùdÔ yêfi¯¢≈£î {Ϭøÿ≥Tº s≠#êÃs¡T.
Ä |ü]dæú‹˝À Hê<Ó+&É¢ Ä bÕغ˝À #˚sês¡T. ø£ècÕíõ˝≤¢˝À ô|<䛑·\ø±j·T\˙ï ø±+Ŭ>dt (ÄsY)˝ÀH√, »q‘ê˝ÀH√ e⁄Hêïs≠.
$»j·Tyê&É (‘·÷s¡TŒ) ìjÓ÷»ø£es¡+Z qT+&ç b˛{° #˚jT· &ÜìøÏ mes¡÷ <=s¡ø˝£ <Ò Tä . n+<äTe\q Hê<Ó+&É¢ Ä õ˝≤¢yês¡T ø±ø£b˛s≠Hê
{Ϭøÿ≥Tº s≠#êÃs¡T. n<˚ düeTj·T+˝À ø£sêí≥ø£˝À ≈£L&Ü nôd+;¢ mìïø£\T e#êÃs≠. á ¬s+&ÉT sêÅcÕº\ mìïø£\˝À Å|ü#êsêìøÏ
dü«j·T+>± Ç+~sê >±+BÛ e∫à ‹]>±s¡T. ‘·qqT »q‘ê Å|üuÛÑT‘·«+ ø£cÕº\ bÕ\T #˚dæ+<äì ø£˙ïs¡T ô|{≤ºs¡T. Å>±MTDT\T ø£]>±s¡T.
Ç+~sê >±+BÛøÏ zfÒ¢XÊs¡T. Ç+~s¡≈£î e´‹πsø£+>± e⁄qï y√≥T¢ »q‘ê, ø±+Ŭ>dt (ÄsY)\ eT<Ûä´ N*b˛j·÷s≠. 175 d”≥T¢
ø±+Ŭ>dt (◊)≈£î, 60 d”≥T¢ »q‘ê≈£î, 30 d”≥T¢ ø±+Ŭ>dt (ÄsY)≈£î e#êÃs≠. #ÓHêï¬s&ç¶ e≠K´eT+Å‹ nj·÷´s¡T. n|üŒ{Ï<ëø±
nqTuÛÑe+ myÓTà˝Ò´\≈£î e÷Å‘·y˚T eT+Å‹|ü<äe⁄\T <äπøÿ$. ø±˙ nqTuÛÑe+ e⁄qïyêfi¯ó¢ n‹‘·≈£îÿe>± e⁄+&É&É+‘√ yÓ≠<ä{ÏkÕ]
mìï¬ø’q yê]øÏ ≈£L&Ü eT+Å‹|ü<äe⁄\T e#êÃs≠. Ä $<Ûä+>± Hê<Ó+&É¢≈£î ˝…õùd¢{Ïyé e´eVü‰sê\ düVü‰j·TeT+Å‹ |ü<ä$ \_Û+∫+~.
eT+Å‹|ü<ä$ ∫qï<˚ ns≠Hê Hê<Ó+&É¢ #ÓHêï¬s&ç¶øÏ Ä+‘·s¡+–≈£î&Ó’ b˛j·÷s¡T. &ÉãT“ e´eVü‰sê\T #·ø£ÿu…{≤ºs¡T. n<˚ eP|ü⁄˝À
&Ûç©¢ yÓ[¢ Ç+~sê >±+BÛ ≈£îe÷s¡T&ÉT dü+»jYT >±+BÛ ø£fi¯¢˝À¢ |ü&ܶs¡T. dü+»jYT≈£î Ä|ü⁄Ô&Ó’q >∑T˝≤+ q; ÄC≤<é, m+ m˝Ÿ
bò˛‘˚<ësY≈£î ≈£L&Ü Ä|ü⁄Ô&Ó’ b˛j·÷s¡T. (Ç|ü⁄Œ&ÉT Hê<Ó+&É¢ ≈£îe÷s¡T&ÉT eTH√Vü≤sY d”Œø£s¡T ø±e&ÜìøÏ n|üŒ{Ï |ü]#·j·T+ |üìøÏ
e∫Ã+<˚y÷Ó ‘Ó*j·T<äT) n|üŒ{À¢ &Û©ç ˝¢ À »q‘ê bÕغ @\T‘√+~. Ç+~s¡ eT∞¢ n~Ûø±s¡+˝ÀøÏ edüT+Ô <√ sê<√ ‘Ó*j·T<äT. Ä+Å<ÅäÛ |<ü X˚ Ÿ,
ø£sêí≥ø£ s∂ ¬s+&ÉT sêÅcÕº˝À¢ e÷Å‘·y˚T ø±+Ŭ>dt (◊) Å|üuÛÑT‘·«+ ì*∫+~. »q‘ê bÕغ n+‘·s¡Z‘· ø£\Vü‰\ e\q $|òü\+
ø±kÕ–+~. ø±+Ŭ>dt (◊) |ü≥¢ Å|ü»\T kÕqTuÛÑ÷‹ #·÷|ükÕ>±s¡T. mìïø£˝À¢ b˛{° #˚j·÷\+fÒ, bÕغ q&ÉbÕ\+fÒ ì<ÛäT\T ø±yê*.
n$ sêe\dæq~ Ä+Å<Ûä, ø£sêí≥ø£\ qT+&˚! Hê<Ó+&É¢ <ë«sê &Ûç©¢øÏ ì<ÛäT\T yÓfi¯ó‘·÷+&˚$.
 Ç˝≤ e⁄+&É>± Hê<Ó+&É¢≈£î ‘·H˚ e≠K´eT+Å‹ m+<äT≈£î ø±≈£L&É<äT nì|æ+∫+~. dü+»jYT >±+BÛ eTÅ<ëdüT e∫Ãq|ü⁄&ÉT
#ÓHêï¬s&ç¶øÏ #Ó|üŒ≈£î+&Ü yÓ[¢ Äj·TqqT ø£*dæ ô|<ä›yÓ≠‘·Ô+˝À bÕغ |òü+&é n+≥÷ s≠∫à ‘·q s≠y˚Tõ ô|+#·Tø√e&ÜìøÏ #·÷XÊs¡T.
Ä $wüj·T+ #ÓHêï¬s&ç¶øÏ ‘Ó*dæ+~. ‘·q |ü<ä$πø mdüs¡T ô|&ÉT‘·THêï&Éqï ø√|ü+ e∫Ã+~. n|üŒ{Ïπø #ÓHêï¬s&ç¶ »q‘êqT+&ç, ø±+Ŭ>dt
(ÄsY) qT+&ç |òæsês≠+|ü⁄\T Åb˛‘·‡Væ≤+∫ bÕغì ã˝Àù|‘·+ #˚düT≈£îHêïs¡T. (s√X¯j·T´ ≈£L&Ü n˝≤{Ï |òæsês≠+|ü⁄<ës¡T˝À¢ ˇø£s¡T.
»q‘ê bÕغ ‘·s¡|òü⁄q øöì‡˝Ÿ˝À #ÓHêï¬s&ç¶ n$˙‹ì ì‘·´+ $eT]Ù+#˚ Äj·Tq ˇø£s√E s∂j·Tq bÕغ˝ÀøÏ e÷]b˛j·÷s¡T. Ä
‘·sê«‘· eT+Å‹≈£L&Ü ns≠b˛j·÷s¡T) Çø£ Hê<Ó+&É¢‘√ |üH˚e≠+<äqT≈£îHêïs¡T.
1980 bÕs¡¢yÓT+≥T mìïø£\˝À |òüTq$»j·T+ kÕ~Û+∫q Ç+~s¡ n~Ûø±s¡+˝ÀøÏ e#êÃs¡T. ÄyÓT≈£î #ÓHêï¬s&ç¶ô|’ nH˚ø£s¡ø±\T>±
ø√|ü+ e⁄+~. Hê<Ó+&É¢ <ë«sê Äj·TqTï rùd<ë›eTì nqT≈£îHêïs¡T. m{Ÿ©dtº n˝≤{Ï nqTe÷q+ #ÓHêï¬s&ç¶øÏ e∫Ã+~. n+<äTe\q
Hê<Ó+&É¢≈£î b˛s¡Tºbò˛*jÓ÷\˙ï rùddæ Ä]ÿj·÷\J XÊK˝ÀøÏ ‘√ùddæ bÕ‘· kÕe÷qT˝≤ #˚ùdXÊs¡T. ndü\T kÕ+‘·+ rùdùdyêπs ø±˙
Hê<Ó+&É¢≈£î &Ûç©¢˝À >±&é bòÕ<äsY dü+»jYT >±+BÛ e⁄Hêï&ÉT ø£<ëì ‘·e÷s≠+#·T≈£îHêïs¡T. Ç+‘·˝À dü+»jYT >±+BÛ Vü≤sƒê‘·TÔ>±
$e÷qÅ|üe÷<ä+˝À #·ìb˛j·÷s¡T. Hê<Ó+&É¢ Vü≤‘êX¯ó\j·÷´s¡T. ns≠‘˚ #ÓHêï¬s&ç¶øÏ <ëk˛Vü≤+ nHê*, ˝Ò<ë Å|òü+≥˝Ÿ m{≤ø˘øÏ
~>±*. s¬ +&√<ëìπø dæ<|∆ä &ü ܶsT¡ . #ÓHêï¬s&ç¶ e´‹πs≈£î\qT ≈£L&É>{∑ ≤ºsT¡ . #ÓHêï¬s&ç¶ ˝≤>±H˚ ‘Ó\+>±D ÅbÕ+‘êìπø #Ó+~q õ.sêC≤sê+
Hêj·Tø£‘·«+˝À 16 eT+~ eT+Å‘·T\T #ÓHêï¬s&ç¶ô|’ ‹s¡T>∑Tu≤≥T #˚XÊs¡T. (Ä+Å<ÛäÅbÕ+rj·≠\T ‘Ó\+>±D yêfi¯¢qT dæm+\T>±
ø=qkÕ>∑≈£î+&Ü #˚XÊs¡ì s≠|ü⁄Œ&ÉT Äs√|æ+#˚yêfi¯ó¢ M{Ï˝À sê»ø°j·÷˝Ò ‘·|üŒ ÅbÕ+rj·TuÛÒ<ë\T ˝Òeì >∑T]Ô+#ê*. Hê<Ó+&É¢ ø√kÕÔ
ÅbÕ+rj·≠&Ó’Hê #ÓHêï¬s&ç¶ Ä<ä]+#ês¡T, ‘·q≈£î b˛{°>± m<äT>∑T‘·÷+fÒ nD∫y˚XÊs¡T. nø£ÿ&É ‘Ó\+>±D`Ä+Å<Ûä |ò”*+>¥ ø±<äT,
ndüàBj·≠&Ü, ‘·düàBj·≠&Ü nqï<=ø£ÿfÒ bÕs≠+≥T) #ÓHêï¬s&ç¶ì e÷s¡Ãe\dæq nedüs¡+ e∫Ã+~. e÷sêÃs¡T. ns≠‘˚ Hê<Ó+&É¢≈£î
dæm+ |ü<ä$ <äø£ÿ˝Ò<äT. mes¡÷ ePVæ≤+#·ì n+»j·T´ dæm+ nj·÷´s¡T. (düX‚wü+) ` mMT“j·Tdt Å|ükÕ<é (nø√ºãs¡T 2012)

nø√ºãs¡T 21 mMT“j·Tdt ' {Ï&ç|æ Å‹<äX¯‘·«+ ` 06

1981 nø√ºãs¡T˝À n+»j·T´ dæm+ nj·÷´ø£ @s¡Œs¡∫q 61 eT+~ eT+Å‘·T\ eT+Å‹es¡Z+˝À Hê<Ó+&É¢≈£î z |ü<ä$ <äøÏÿ+~.
#ÓHêï¬s&ç¶ ø±_HÓ{Ÿ˝À 33 eT+~ eT+Å‘T· \T+&˚yês¡T. n+»j·T´ »+uÀ ø±_HÓ{ŸqT #·÷dæ <˚Xe¯ T+‘ê q$«+~. $eTs¡Ù\T e#êÃs≠.
õ.sêC≤sê+ Å|üuÛÑè‘·T\T eT∞¢ ‹s¡T>∑Tu≤≥T #˚XÊs¡T. n+fÒ n+»j·T´ ‘Ó\+>±D e´øÏÔ ns≠Hê ‘Ó\+>±D Hêj·T≈£î˝…’q sêC≤sê+,
•eX¯+ø£sY, »>∑Hêï<∏äsêe⁄ Äj·Tìï |ü<äMÅuÛÑwüߺ\T #˚j·T&ÜìøÏ ÅbÕ+rj·TuÛ≤yê\T n&ÉT¶sê˝Ò<äT.
á >=&Ée Ç+~sê >±+BÛøÏ ‘·\ø±j·TH=|æŒ>± |ü]D$T+∫+~. n+»j·T´#˚ e∂D…ïfi¯ó¢ ‹s¡≈£îÿ+&Ü 61 eT+~ #˚‘· ]C…’Hé
#˚s≠+∫+~. á kÕ] 43 eT+~‘√ ø±_HÓ{Ÿ @s¡Œ&ç+~. Hê<Ó+&É¢≈£î d”≥T <äø£ÿ˝Ò<äT. z|æø£ |ü{≤º&ÉT. ¬s+&˚fi¯¢˝À n+»j·T´qT
rùddæ, 1982 |òæÅãe]˝À uÛÑeq+ yÓ+ø£Å{≤yéTqT dæm+>± #˚XÊs¡T. Äj·Tq ø√kÕÔ≈£î #Ó+~q ¬s&ç¶. Äj·Tq uÛ≤s¡´ »j·TÅ|ü<ä ø£eTà.
Äj·TqTï dæm+>± #˚ùdÔ sêÅwüº+˝À ¬s+&ÉT Å|ü<Ûëq ≈£î˝≤\T dü+‘√wækÕÔj·Tì Ç+~s¡≈£î mes√ #ÓbÕŒs¡T. Ä <ä+|ü‘·T\T Ç+~sê
>±+BÛ |ü≥¢ m|ü⁄Œ&É÷ n_Ûe÷q+>± e⁄+≥÷ sêÅwüº+˝À Hêj·T≈£î\+<äs¡÷ yÓ*y˚dæq|ü⁄&ÉT ôd’‘·+ ÄyÓT≈£î Ä‹<∏ä´+ s≠#êÃs¡T. Ä
ø£è‘·»„‘·‘√ Ç+~s¡ Äj·TqqT dæm+>±, u≤\qT‡ ø√dü+ ‘Ó\+>±D≈£î #Ó+~q dæ »>∑Hêï<∏äsêe⁄qT &ç|üP´{° dæm+>± #˚dæ+~.
ø±˙ @&ÉTHÓ\\T ‹s¡≈£îÿ+&Ü yÓ+ø£Å{≤yéTqT ~+ù|dæ+~. yÓ+ø£Å{≤yéT ø±_HÓ{Ÿ˝À ≈£L&Ü Hê<Ó+&É¢≈£î @MT <äø£ÿ˝Ò<äT. &Ûç©¢
|ü]#·j·÷\T ≈£L&Ü m+<äT≈£î |üìøÏsê˝Ò<äT. ø±+Ŭ>dt˝À e⁄+fÒ ¬s&É¢πø ‘·|üŒ #ÛêqT‡ ø£eTà\≈£î sê<äì nqT≈£îHêïsêj·Tq. #ÓHêï¬s&ç¶,
n+»j·T´ (Äj·TqqT _dæ nqT≈£îH˚yês¡T ø±˙ |ü<ä$˝ÀøÏ e#êÃø£ ‘·qT ¬s&ç¶ nì Äj·Tq #Ó|ü⁄Œ≈£îHêïs¡T), uÛÑeq+ yÓ+ø£Å{≤yéT,
Äj·Tq ‘·sê«‘· e∫Ãq $»j·TuÛ≤düÿs¡¬s&ç¶ ` n+<äs¡÷ ¬s&˚¢ ! ô|’>± ‘Ó\+>±Dyê]ì, d”eT yê]ì dü+‘·è|æÔ |üs¡#·&ÜìøÏ yê]πø
m≈£îÿe>± #ÛêqT‡ s≠düTÔHêïs¡ì ≈£L&Ü nqT≈£îHêïs¡T. ‘·qT >∑T+≥÷s¡Tõ˝≤¢≈£î #Ó+~q ø£eTà ø±e&É+ #˚‘· ø±+Ŭ>dt˝À e⁄+fÒ
m|üŒ{Ïø° #ÛêqT‡ sê<äì Å>∑Væ≤+∫ ø±+Ŭ>dt $&ç∫ô|≥º&ÜìøÏ ìX¯Ãs≠+#·T≈£îHêïs¡T.
&çm+¬ø ‘·s¡Vü‰˝À ÅbÕ+rj·T bÕغ ô|&É<ëe÷ nqï Ä˝À#·q e∫Ã+~ ø±˙ &çm+¬ø≈£î dæìe÷ >±¢eTsY e⁄+~. ‘·q≈£î n˝≤{Ï~
˝Ò<Tä ø£<ë nqT≈£î+≥÷+&É>±, m˙ºj÷· sY sê»ø°j÷· ˝À¢ e<ë›eTì nqT≈£î+≥THêïs¡˙, <ëìø√dü+ dæìe÷\T ‘·«s¡‘«· s¡>± e≠–düTHÔ êïs¡ì
|ü⁄ø±s¡T $Hêïs¡T. yÓ+ø£Å{≤yéT ‘·qT Å|üe÷Dd”«ø±sêìøÏ ‘·q ùdïVæ≤‘·T&Ó’q m˙ºj·÷sYqT ÄVü‰«ì+#·&Éy˚T ø±ø£ Äj·Tq n\T¢&ÉT
#·+Å<äu≤ãTì yÓTÆqsY Ç]π>wüHé düVü‰j·TeT+Å‹>± #˚XÊs¡T. n+»j·T´ ø±_HÓ{Ÿ˝À u≤ãT~ ˝…’ÅãØ\ XÊK. m˙ºj·÷sY Ä |òü+ø£åHé≈£î
Vü‰»s¡j·÷´s¡T. ùdïVü≤<Ûäs¡à+ ø=B› yÓ+ø£Å{≤yéTøÏ e´‹πsø£+>± m˙ºj·÷sY bÕغ ô|≥ºs¡ì ø±+Ŭ>dt ÄX¯|ü&ç+~.
Hê<Ó+&É≈¢ î£ m˙ºj÷· sY‘√ e≠K|ü]#·jT· + e÷Å‘y· T˚ e⁄+~. }{°˝À dæìe÷ wüO{Ï+>∑T »s¡T>∑T‘·÷+fÒ nø£ÿ&É≈î£ yÓ[¢ m˙ºj÷· sY‘√
#·]Ã+#ês¡T. ø=‘·Ô bÕغ ô|&ç‘˚ ‘êqT kÕj·T+ #˚kÕÔqì q#·Ã#ÓbÕŒs¡T. <ëìøÏ ø±e\dæq ì<ÛäT\˙ï düeT≈£Ls¡TkÕÔqì, (‘·q e<ä› 4
ø√≥T¢ e⁄Hêïj·Tì #ÓbÕŒs¡≥) sê»ø°j÷· \T q&É|&ü +É ‘·q≈£î yÓqï‘√ ô|{Ïqº $<ä´ n˙, m˙ºj÷· sY >±¢eTsY ‘√&Ó‘’ ˚ ‘·eT≈£î m<äTs¡T+&É<˙ä
#ÓbÕŒs¡T. Ä˝À∫+∫ #ÓbÕÔqHêïs¡T m˙ºj÷· sY. mMT®j÷· sYqT dü+Å|~ü +#ês¡T. Äj·Tq ~>∑+&ç nHêïs¡T. Ä ‘·sê«‘· nøÏÿH˚ì Hêπ>X¯«s¡sêe⁄
>±]ï n&ç>±s¡T ªMTs¡T sê»ø°j·÷˝À¢øÏ ekÕÔsê?µ nì. Äj·Tq H˚qT sêqT nHêïs¡T. ø√≥¢ $»j·TuÛ≤düÿs¡¬s&ç¶ì ≈£L&Ü yÓ[¢ n&ç>±s¡T.
sêj·T\d”eT øå±eTì~ÛøÏ m˙ºj·÷sY ì<ÛäT\T ùdø£]+∫ s≠∫Ãq|üŒ{ÏqT+&û yê]<ä›] eT<Ûë´ ùdïVü≤+ e⁄+~. MTs¡T kÕj·T|ü&É‘êsê?
nì n&ç–‘˚ Äj·Tq ªªH˚qT ø±+Ŭ>dt $&ç∫ sêqT.µµ nHêïs¡T.
 Ä ‘·sê«‘· m˙ºj·÷sY 1982 e÷]à 21 q sêeTø£ècÕí dü÷º&çjÓ÷˝À Åô|dt MT{Ÿ ô|{Ϻ ‘·q≈£î 60 @fi¯ó¢ ì+&ÉT‘·Tqï dü+<äs¡“¤+>±
dæìe÷\ qT+&ç ‘·|ü⁄Œ≈£îì Å|üC≤ùde¬ø’ ˇø£ dü+düú ÅbÕs¡+_Û+#·<ä\#·T≈£îHêïqT nì mHÍqT‡ #˚XÊs¡T. bÕغ >∑T]+∫ e÷{≤¢&É˝Ò<äT.
Ä ‘·sê«‘·qT+&ç Hê<Ó+&É¢, eTs√ e≠>∑TZs¡T sêJHêe÷\T #˚j·T&É+ e÷]à 29 q bÕغ mHÍqT‡ #˚j·T&É+ »]>±s≠. bÕغ
Å|üø£{Ï+∫q <ä>∑Zs¡Tï+∫ eT+∫ ¬skÕŒqT‡ sêe&É+‘√ Hê<Ó+&É¢≈£î <ÛÓ’s¡´+ e∫Ã+~. ns≠‘˚ m˙ºj·÷sYøÏ @MT ‘Ó*j·T<äT ø±ã{Ϻ ‘·H˚
q&ÉbÕ\ì nqT≈£îHêïs¡T. ‘·q‘√ ‘Ó∫Ãq myÓTà˝Ò´\T ‘·q≈£î e÷Å‘·y˚T $XÊ«dübÕÅ‘·+>± e⁄+fÒ #ê\qT≈£îHêïs¡T. bÕغ Ä|ò”düT˝À
Hê<Ó+&É¢≈£î ˇø£ >∑~, <ä>∑TZu≤{ÏøÏ ˇø£ >∑~, Hê<Ó+&É¢‘√ u≤≥T ø±+Ŭ>dt≈£î sêJHêe÷ #˚dæ e∫Ãq myÓTà˝Ò´\T Ä<äj·T´, s¡‘·Ôj·T´,
Hêsêj·TD\≈£î #Ós=ø£ >∑~ πø{≤s≠+#ês¡T. Ä e≠>∑TZ]øÏ HÓ\≈£î ‘·˝≤ 5 y˚\ s¡÷.\ ã‘êÔ, n+u≤dæ&ÉsY ø±s¡T sêe÷sêe⁄ #˚‘·
@sêŒ≥T #˚s≠+#ês¡T.
m˙ºj·÷sY ‘·q |ü⁄{Ϻq s√E y˚T 28 q ‹s¡T|ü‹˝À eTVü‰Hê&ÉT ù|s¡ ô|<ä› düuÛÑ @sêŒ≥T #˚j·÷\ì ìs¡ís≠+#·T≈£îHêïs¡T. ªÇ‘·s¡
bÕغ\ qT+&ç e#˚à myÓTà˝Ò´\T, m+|”\T Ä j·÷ bÕغ\<ë«sê dü+Åø£$T+∫q kÕúHê\≈£î sêJHêe÷ #˚j·÷\ìµ Ä düuÛÑ˝À rsêàq+
#˚<ë›eTqT≈£îHêïs¡T. n|üŒ{À¢ |òæsês≠+|ü⁄\ ìs√<Ûä #·≥º+ ˝Ò<äT. e÷e∂\T>± ns≠‘˚ sêJHêe÷ #˚j·Tqedüs¡+ ˝Ò<äT. ø±˙ ‘·eT
bÕغ s≠‘·s¡T\ø£+f… _ÛqïeT˙, HÓ’‹ø£dü÷Å‘ê\ô|’ q&ÉTdüTÔ+<äì #·÷|ü&ÜìøÏ s≠˝≤ #˚<ë›eTqT≈£îHêïs¡T. ns≠‘˚ Hê<Ó+&É¢ eØZj·≠˝…’q
e≠>∑TZs¡T myÓTà˝Ò´\≈£î s≠~ s≠wüº+ ˝Ò<äT. n+<äTe\q yêfi¯ó¢ eT<Ûë´Vü≤ï+ ø±s¡´ø£s¡Ô\ düe÷y˚XÊìøÏ e∫à kÕj·T+Å‘·+ ãVæ≤s¡+>∑
düuÛÑ m>=Z{≤ºs¡T. n+‘˚ø±<äT, yêfi¯ó¢ ‘·eT≈£î ‘êe≠ bÕغ ø±s¡´<äs¡TÙ\T>± Å|üø£{Ï+#·T≈£îHêïs¡T. Hê<Ó+&É¢ yêfi¯ó¢ #˚ùd~ ‘·|ü⁄Œ ˝Ò<äHêïs¡T.
yê]˝À s≠<äs› T¡ ã\V”≤qesêZ\ yêfi¯ó¢ ø±ã{Ϻ yêfi¯ô¢ |’ #·s´¡ rdüT≈£î+fÒ bÕغøÏ qwü+º nì yê~+#ês¡T. m˙ºj÷· sY Bs¡+È >± Ä˝À∫+∫,
@yÓTÆ‘˚ n~ ns≠+<äì e≠>∑TZ]ï bÕغ˝À+∫ ãVæ≤wüÿ]+#ês¡T. Hê<Ó+&É¢ @MT #˚j·T˝Òø£ ePs¡T≈£îHêïs¡T. (düX‚wü+) ` mMT“j·Tdt
Å|ükÕ<é (nø√ºãs¡T 2012)

nø√ºãs¡T 30 mMT“j·Tdt ' {Ï&ç|æ Å‹<äX¯‘·«+ ` 07

m˙ºj÷· sY #Ó‘’ q· ´s¡<+ä∏ ô|’ }s¡÷sê ‹s¡>&∑ +É , Å|»ü ˝À¢ düŒ+<äq sêe&É+ Ç+~sê >±+BÛì ø£\es¡|]ü #ês≠. uÛeÑ q+ yÓ+ø£Å{≤yéTqT
‘=\–+∫ $»j·TuÛ≤düÿs¡¬s&ç¶ì dæm+>± ‘Ó#êÃs¡T. ns≠Hê ˝≤uÛÑ+ ˝Ò<äì Ç+f…*C…qT‡ esêZ\T #Ó|üŒ&É+‘√ mìïø£\qT ¬s+&ÉT
HÓ\\T e≠+<äT>± 1983 »qe]˝À ìs¡«Væ≤+#ês¡T. ‘Ó\T>∑T<˚XÊìøÏ 202 kÕúHê\T sê>± ø±+Å>¬ dt≈î£ 60 e#êÃs≠. Ç~ Hê<Ó+&É≈¢ î£
n+‘·>± s¡T∫+∫ e⁄+&É<äT. Vü‰˙Vü‰˙>± d”≥T¢ eùdÔ ‘·q #êø£#·ø£´+‘√ m<äT{Ï bÕغ qT+&ç |òæsês≠+|ü⁄<ës¡¢qT rdüT≈£îì e∫Ã,
yê] eT<䛑·T‘√ dæm+ ne⁄<ëeTqT≈£îì e⁄+{≤s¡T. n˝≤{Ï |ü]dæú‘·T˝‘√ sêJ|ü&É&É+ m˙ºj·÷sY ‘·s¡+ ø±<äT ø±ã{Ϻ |ü<ä$øÏ
<ä÷s¡+>± e⁄+&ç ‘·qH˚ e≠K´eT+Å‹ #˚ùdyês¡T nqT≈£îHêïs¡T. ø±˙ n~ »s¡>∑˝Ò<äT. Å|ü»\T ÅãVü≤às¡<∏ä+ |ü{≤ºs¡T.
|üP]Ô yÓTC≤]{° e∫ÃHê ªHê≈£î bÕ\HêqTuÛÑe+ ˝Ò<äT ø±ã{Ϻ bÕغ n<Ûä´≈£åî&ç>± ø=qkÕ>∑T‘ê, MTs¡T dæm+>± e⁄+&É+&çµ
n+{≤s¡HÓ’Hê Hê<Ó+&É¢ ÄX¯|ü&ܶs¡T. ø±˙ nB »s¡>∑˝Ò<äT. HÓ>±Zø£ m˙ºj·÷sY ¬s+&ÉT |ü<äe⁄\÷ ‘·qe<˚› nfÒºô|≥Tº≈£îHêïs¡T. Hê<Ó+&É¢≈£î
<˚ì˝Àq÷ kÕs¡<∏ä´+ s≠e«˝Ò<äT. 15 eT+~‘√ ø±_HÓ{Ÿ @s¡Œs¡#ês¡T. ‘·q e<ä› #ê˝≤ ‘·≈£îÿe XÊK\T ô|≥Tº≈£îì eT+Å‘·T\+<ä]ø°
e∂&˚dæ, Hê\Tπ>dæ XÊK\T |ü+∫ô|{≤ºs¡T. Ä]úø£ eT+Å‹ Hê<Ó+&É¢~ HÓ+ãsY ≥÷ kÕúq+. Ä ‘·sê«‘· q\¢|ü¬s&ç¶ ÅoìyêdüT\T ¬s&ç¶~
s√&ÉT¢ uÛÑeHê\ XÊK. Äj·THê ø±+Ŭ>dt qT+&ç e#êÃs¡T. $T>∑‘ê 12 eT+~ eT+Å‘·T\÷ »Hê\≈£î ø=‘Ô̊. ≈£î+<ä÷s¡T C≤Hê¬s&ç¶øÏ Äs¡T
XÊK\T <äø±ÿs≠.
m˙ºj÷· sY >∑T]+∫ n~Ûø±s¡T\πø ø±<äT, Hêj·T≈£î\≈£L @MT ‘Ó*j·T<äT. #·qTe⁄ ˝Ò<Tä . #·+&ÉXÊdüqe≠à+&Üyê&ç>± ø£qã&˚yê&ç‘√
e´eVü≤]+#·&É+ m˝≤>√ ô|’s¡Mø±s¡T\≈£î, n~Ûø±s¡T\≈£î ‘Ó*j·T˝Ò<äT. m˙ºj·÷sY e÷≥ •˝≤XÊdüq+>± e⁄+&˚~. dæìe÷ s¡+>∑+˝À
ìj·T+‘·>± e´eVü≤]+∫q e´øÏÔ s≠ø£ÿ&Ü n˝≤π> e⁄+&ÉuÀj·÷s¡T. ‘·H<˚ H’Ó ê #Ó_‘˚ Ä |üì |üPs¡eÔ &ÜìøÏ s√E\T, HÓ\\T |ü≥&º yÉ T˚ $T{À
Äj·Tq≈£î uÀ<Ûä|ü&˚~ ø±<äT. n~Ûø±s¡ j·T+Å‘ê+>∑+ rs¡T |ü≥¢ ∫ø±≈£î |ü&˚yês¡T. n~ #·÷dæ n+<ä]ø° uÛÑj·T+. ô|’>± ˙‹ìC≤s≠r
n+≥÷ ìs¡+‘·s¡+ »|æ+#˚ eTìwæ‘√ ˝ÀbÕs≠ø±Ø e´eVü‰sê\T e÷{≤¢&É&É+ m˝≤>√ me]ø° ‘Ó*j·T˝Ò<äT. q\¢|ü¬s&ç¶≈£L&Ü
dü«‘·Vü‰>± e≠uÛ≤y˚. Ç˝≤{Ï dæú‹˝À n+<ä]ø° Hê<Ó+&É¢ ô|<ä›~≈£îÿ>± ø£qã&ܶs¡T. ôdÅø£fÒ]j·T{Ÿ˝À n+<ä]ø° Äj·Tq ‘Ó\TdüT ø±ã{Ϻ
n~Ûø±s¡T\≈£î, sê»ø°j·T|ü≈£åî\÷ n+<äs¡÷ Äj·Tq #·T≥÷ºH˚ e∂>±s¡T. <ë+‘√ Äj·Tq H˚H˚ HÓ+ãsY ≥÷ nì #Ó|ü⁄Œ≈£îH˚yês¡T.
m˙ºj·÷sY ô|’\{Ÿ ns≠‘˚ H˚qT ø√`ô|’\{Ÿ nì nH˚yês¡T. ‘·sê«‘· ãVæ≤s¡+>∑+>±H˚ z kÕ] nHêïs¡T. Hê<Ó+&É¢ yÓqTïb˛≥T
düeTj·T+˝À ªªáHê&ÉTµµ ô|{Ϻq ø±|ü¸Hé ªø√`ô|’˝{Ÿ ø=+|üe≠+#ê&ÉTµ !
‘·q≈£L m˙ºj·÷sY≈£î eT<Ûä´ s≠+¬øe«s¡÷ ˝Ò≈£î+&Ü #·÷&É&ÜìøÏ Hê<Ó+&É¢ ‘ê|üÅ‘·j·T|ü&ܶs¡T. m˙ºj·÷sY ≈£î≥T+ãdüuÛÑT´\T
mes¡÷ sê»ø°j·÷˝À¢øÏ sê≈£L&É<äì Äj·Tq Ä•+#ês¡T. Ç+~sê >±+BÛ yês¡dü‘·« sê»ø°j·÷\T q&ÉT|ü⁄‘·THêïs¡ì m˙ºj·÷sY
$eT]Ùdü÷Ô e⁄Hêïs¡T ø±ã{Ϻ n~Ûø±s¡+˝ÀøÏ e#êÃø£ dü«j·T+>± ≈£î≥T+u≤ìï <ä÷s¡+>± e⁄+#·T‘ês¡ì Hê<Ó+&É¢ Ä•+#·&+É ˝À ÄX¯Ãs¡´+
@MT ˝Ò<äT. <ä>∑TZu≤{Ï &Üø£ºs¡T>± ÅbÕø°ºdüT #˚j·T≈£î+&Ü, y˚πs yê´bÕs¡+ @B #˚j·T≈£î+&Ü m˙ºj·÷sY yÓqø£ ‹s¡>∑&É+ Äj·Tq≈£î
s¡T∫+#·˝Ò<äT. yÓ≠<ä{ÏqT+&û <ä÷s¡+>±H˚ ô|{ºuÀj·÷s¡T. m˙ºj·÷sY eTs√ ø=&ÉT≈£î »j·Tø£èwüí ≈£L&Ü j·÷øϺyé>±H˚ e⁄Hêïs¡T. ÇB
Äj·Tq≈£î q#·Ã˝Ò<äT.
Ç~ #ê\q≥Tº bÕغ mìïø£\˝À ¬>\e>±H˚ #·+Å<äu≤ãT ø±+Ŭ>dt bÕغ˝ÀqT+&ç s∂ bÕغ˝ÀøÏ ekÕÔqì m˙ºj·÷sYô|’ ˇ‹Ô&ç
‘Ó#êÃs¡T. m˙ºj·÷sY ˝§+>±s¡T. ns≠‘˚ &Ó’s¡≈£îº>± #˚s¡TÃ≈£î+fÒ u≤>∑T+&É<äì z ø£$T{° @sêŒ≥T #˚dæ yêfi¯¢ ìs¡íj·T+ Å|üø±s¡+
yÓfi¯‘êqHêïs¡T. Ä ø£$T{°˝À Hê<Ó+&É¢, q\¢|ü⁄¬s&ç¶, ø±≥÷] Hêsêj·TDkÕ«$T, <˚$H˚ì d”‘êsêeTj·T´, dæ]dæ\¢ myÓTà˝Ò´ bÕbÕsêe⁄
e⁄Hêïs¡T. bÕغ˝À m+‘· e´‹πsø£‘· e∫ÃHê m˙ºj·÷sY n_ÛeT‘·+ ‘Ó*dæq ø£$T{° düuÛÑT´\+<äs¡÷ #·+Å<äu≤ãTqT #˚s¡TÃø√yê\H˚
rsêàì+#ês¡T ` ˇø£ÿ Hê<Ó+&É¢ ‘·|üŒ! Äj·Tq e÷Å‘·+ Ä rsêàq+ô|’ dü+‘·ø£+ ô|≥º˝Ò<äT. n|üŒ{ÏqT+&ç Hê<Ó+&É¢≈£î, u≤ãT≈£î
m|ü⁄Œ&É÷ yÓ’s¡y˚T.
m˙ºj·÷sY≈£î eT<䛑·T>± ì*∫qyê]˝À s≠‘·s¡ y˚T<Ûëe⁄\T ≈£L&Ü e⁄Hêïs¡T. yê]˝À ñù|+Å<ä ˇø£s¡T. ñù|+Å<ä ‘·q≈£î b˛{°
ekÕÔs¡ì Hê<Ó+&É¢ uÛÑj·T|ü&ܶs¡T. Äj·TqqT m˝≤ ‘·–Z+#ê˝≤ nì bÕ¢qT¢ y˚XÊs¡T. Væ≤e÷j·T‘Y q>∑sY ñ|üjÓTìïø£ n+~e∫Ã+~.
mìïø£\˝À ôV’≤<äsêu≤<äT˝Àì Væ≤e÷j·T‘Yq>∑sY qT+&ç mìï¬ø’q {Ï&ç|æ nuÛÑ´]ú Å|üe÷Dd”«ø±s¡+ ≈£L&Ü #˚j·T≈£î+&ÜH˚ >∑T+&Ó Ä–
eTs¡D+Ï #·&+É ‘√ nø£ÿ&É s¬ +&ÉT HÓ\\πø ñ|üjTÓ ìïø£ »]–+~. ‘·qT mìïø£\˝À b˛{° #˚jT· ≈£î+&Ü {Ï&|ç æ ø±sê´\j·T ìs¡«Vü≤D≤uÛ≤sêìï
ìs¡«Væ≤+∫q ñù|+Å<äqT s∂ ñ|üjÓTìïø£ <ë«sê ¬>*|æ+#·T≈£îì ø±_HÓ{Ÿ˝ÀøÏ rdüT≈£î+<ëeTqT≈£îì m˙ºj·÷sY nqT≈£îHêïs¡T.
Ç+‘·˝À m˙ºj·÷sYøÏ ñ<√´>∑düTÔ\ |ü<äM$s¡eTD ej·TdüTqT 58 qT+&ç 55 øÏ ‘·–Z+#ê\H˚ Ä˝À#·q e∫Ã+~. <ëì >∑T]+∫
‘·sê«‹ yê´kÕ˝À¢ #·]ÃkÕÔqT ø±˙ Ä ìs¡íj·T+ e\q ø£*π> nqsêú\qT Hê<Ó+&É¢ ePVæ≤+∫ ≈£L&Ü m˙ºj·÷sYqT yê]+#·˝Ò<äT.
(m˙ºj·÷sYqT >∑<Ó› ~+|æq HÓ˝≤¢fi¯¢ ø±\+˝À Hê<Ó+&É¢ yÓ≠<ä≥>± #˚dæq |üì s∂ ìs¡íj·÷ìï ‹s¡>∑‘√&ç ]f…ÆsYyÓT+{Ÿ ej·TdüTqT 58
#˚j·T&É+!)
Væ≤e÷j·T‘Y q>∑sY˝À ñ<√´>∑düTÔ\T, eT<Ûä´‘·s¡>∑‹yês¡T m≈£îÿe dü+K´˝À e⁄Hêïs¡T. yês¡+‘ê {Ï&ç|æô|’ ø£‹Ôø£{Ϻ ñù|+Å<äqT
|òüTÀs¡+>± z&ç+#ês¡T. _C…|æ nuÛÑ´]ú Ä˝… qπs+Å<ä #˚‹˝À ñù|+Å<ä bÕ‹ø£ y˚\ ‘˚&Ü‘√ z&çb˛j·÷s¡T. Hê<Ó+&É¢ |ü<∏äø£+ |òü*+∫+~.
ns≠‘˚ n~ s≠+ø√˝≤ $ø£{Ï+∫+~. z≥$T‘√ @ |ü<äM ˝Ò≈£î+&Üb˛s≠q ñù|+Å<ä bÕغ ø±s¡´ø£˝≤bÕ˝À¢ |üP]Ô>± e≠ì–b˛s≠
m˙ºj·÷sY‘√ ìs¡+‘·s¡+ #·]Ãdü÷Ô Äj·Tq≈£î eT]+‘· #˚s¡Tej·÷´s¡T. bÕغ˝À ñù|+Å<ä es¡Z+, Hê<Ó+&É¢ es¡Z+ nì ¬s+&É÷ q&ÉTdü÷Ô
e⁄+&˚$. m˙ºj·÷sY s≠<ä›Øï u≤´\Hé‡ #˚dü÷Ô e#êÃs¡T. (düX‚wü+) ` mMT“j·Tdt Å|ükÕ<é (nø√ºãs¡T 2012)

2017 »qe] 18,19 mMT“j·Tdt ' {Ï&ç|æ 08 ` m˙ºj·÷sY eTs¡D+

m˙ºj·÷sY es¡∆+‹ >∑‘· yês¡+˝À »]–+~. m|üŒ{Ï˝≤>∑ düe÷~Û e<ä› ìyêfi¯ó\T, {°M˝À ø±s¡´Åø£e÷\T »]>±s≠. Ç|ü⁄Œ&ÉT
m˙ºj·÷sY ù|s¡ mH√ï |ü<∏äø±\T ne‘·]düTÔHêïs≠. }s¡÷sê $Å>∑Vü‰\T yÓ*XÊs≠. e÷{≤¢&ç‘˚ m˙ºj·÷sY HêeT»|ü+ #˚düTÔHêïs¡T.
Äj·Tq e+XÊìøÏ #Ó+~qyês¡eTì, Äj·Tq nqTj·÷j·≠\eTì >=|üŒ>± #Ó|ü⁄Œ≈£î+≥THêïs¡T. ø±˙ <äTs¡<äèwüºy˚T$T≥+fÒ s≠y˚M
m˙ºj·÷sY #·÷&É˝Ò<äT (n~ düVü≤»+) dü] ø£<ë, s≠˝≤ »s¡T>∑T‘·T+<äì ePVæ≤+#˚ |ü]dæú‹ ≈£L&Ü ˝Òì <äTs¡“¤s¡|ü]dæú‹˝À Äj·Tq
b˛j·÷&ÉT. |üsêõ‘· |üsêuÛÑe+ #˚‘· #Ó~]q <äs¡Œ+‘√, dü+‘êq+ #˚‘·, Äràj·≠\ #˚‘·, nqTj·÷j·≠\ #˚‘· |ü]‘·´≈£îÔ&Ó’, Å|ü»\ ñ
<ëd”q‘·≈£î >∑T¬s’, ø£ø±$ø£\yÓTÆq Vü≤è<äj·T+ |ü–* eTs¡DÏ+#ê&ÉT. n~ ‘·\#·T≈£î+fÒH˚ eTqdü+‘ê ~>∑T˝…’ b˛‘·T+~. uÛÀ»q+˝À
∫es¡ ‹H˚ ô|s¡T>∑T ø£eTà>± e⁄+fÒ uÛÀ»q+ ‘·è|æ>Ô ± #˚dqæ ≥T¢+≥T+~. n~ |ü⁄\¢>± e⁄+fÒ ndü+‘·è|æÔ $T>∑T\T‘·T+~. sêe÷sêe⁄>±]
J$‘·+˝À #·s¡eT|òüT≥º+ <äTs¡“¤s¡+>± >∑&ç∫+~. Äj·Tq sêsêE˝≤ ñ»®«\+>± yÓ*–Hê, ÄK] Hê\T>∑T HÓ\\T n+<Ûäø±s¡+
ÄeVæ≤+#·>±, $cÕ<ä ø£<∏ëHêj·T≈£î&ç˝≤ J$‘·+ |ü]düe÷|üÔyÓTÆ+~. Ä Hê&ÉT @+ »]–+<√ 35, 40 @fi¯¢ ˝À|ü⁄q ej·TdüTqïyê]øÏ
>∑Ts¡TÔ+&Éø£b˛e#·TÃ. $esê\T ‘Ó*j·÷\+fÒ ÄHê{Ï ù||üs¡T¢ ‘Ó*j·÷*. ˝Òø£b˛‘˚ ◊.yÓ+ø£Å{≤e⁄ (eTVü‰ {°M) >±s¡T sêdæq ªªˇπø
ˇø£ÿ&ÉTµµ, ªª‘Ó\T>∑T<˚X¯+ ` Å|ü»\ eT<Ûä´ bÕ‹πøfi¯ó¢µµ e+{Ï |ü⁄düÔø±\T #·<äyê*.
m˙ºj·÷sY≈£î sêeD bÕÅ‘·, düTjÓ÷<Ûäq bÕÅ‘· #ê˝≤ s≠wüº+. m˙ºj·÷sY ø£<∏ä ‘·\#·T≈£î+fÒ uÛ≤düT&ÉT sêdæq ªª}s¡TuÛÑ+>∑+µµ
Hê≥ø£+ >∑Ts¡TÔ≈£î edüTÔ+~. ;Ûe≠&ç‘√ >∑<ëj·≠<ä∆+˝À ‘=&É\T $]–, <äTs√´<ÛäqT&ÉT s¡Ds¡+>∑+˝À ≈£L\ã&ܶ&ÉT. Äràj·≠\+<äs¡÷
b˛j·÷s¡T. ‘·q Å|ü‹ø£≈£åî\T $»j·T>∑s¡«+‘√ #Ó\πs–b˛‘·THêïs¡T. Ä u≤<Ûä n‘·ìï <äVæ≤+∫y˚k˛Ô+~. n|ü⁄Œ&ÉT nX¯«‘êúeT e∫Ã
bÕ+&Ée⁄\qT #·+|æ, ˙≈£î }s¡≥ ø£*–kÕÔqì e÷≥ s≠∫Ã, bÕ+&Ée •_sêìøÏ e∫à yêπs nqT≈£îì ñ|übÕ+&Ée⁄\qT q]øÏ e∫Ã
<äTs√´<ÛäqT&ç‘√ bÕ+&Éedü+Vü‰s¡+ »]–+<äì #ÓbÕŒ&ÉT. X¯Å‘·Te⁄\T ì]®+|üã&ܶs¡H˚ dü+‘√wü+‘√ <äTs√´<ÛäqT&ÉT ÅbÕD≤\T $&ç#ê&ÉT.
n+‹eT |òüT≥º+˝À bıs¡bÕ≥T>±HÓ’Hê e÷qdæø£ dü+‘·è|æÔ ø£*–+∫q nX¯«‘êúeT ≈£L&Ü ˝Òø£b˛e&É+ #˚‘· m˙ºj·÷sY <äTs√´<ÛäqTDÏï
$T+∫q Å{≤õø˘ V”≤s√ nj·÷´s¡T. n|üŒ{Ïes¡≈£î ‘êqT |üP∫ø£|ü⁄\¢\T>± |ü]>∑DÏ+∫qyês¡T s∂Hê&ÉT yÓ≠q>±fi¯¢s≠, ‘·qô|’H˚
#Ó|ü⁄Œ\T y˚XÊs¡H˚ eTH√y˚<äq e≠+#Ó‹Ôq <äX¯˝ÀH˚ m˙ºj·÷sY ndüTe⁄\T u≤kÕs¡T.
1996 »qe] 18q Äj·Tq m˝≤ eTs¡DÏ+#ê&√ s≠|üŒ{Ïø° $TdüºØj˚T. Äj·Tq b˛s≠q|ü⁄Œ&ÉT |üø£ÿq e⁄qï~ \ø°åàbÕs¡«‹
>±s¡T e÷Å‘·y˚T. ÄyÓTô|’, ÄyÓT Å|ües¡Ôqô|’ m˙ºj·÷sY ≈£î≥T+ã+ nH˚ø£ Äs√|üD\T #˚dæ+~. ªªHê ‘·+Å&çô|’ $wüÅ|üjÓ÷>∑+ #˚XÊs¡T.
s√Es√p ø=~›ø=~›>± $wü+ s≠#êÃs¡T. Äj·Tq≈£î Ĭsï\T¢>± s≠düTÔqï eT+<äT˝Ò$T{Ï? »]–q ∫øÏ‘·‡ @$T{Ï? Äj·Tq≈£î
>∑T+&Ób˛≥T eùdÔ Vü≤èÅ<√>∑ì|ü⁄DT\T, e´øÏ>Ô ‘∑ · yÓ<’ Tä ´\T ns≠q &܈ˆ k˛eTsêE>±]ï |æ\e≈£î+&Ü >¬ q’ ø±\õdüTº ns≠q &܈ˆeTVü‰\øÏàå ì
|æ*|æ+#·&É+˝À Ä+‘·s¡´y˚T$T{Ï?µµ nì Vü≤]ø£èwüí Å|ü•ïdü÷Ô M≥ìï{Ïô|’ ôV’≤ø√s¡Tº Hê´j·Te∂]Ôô|’ $#ês¡D »]|æ+#ê\ì ø√sês¡T.
á &çe÷+&ÉT #˚dæq~ eT+Å‘˚ ns≠Hê #·+Å<äu≤ãT Hêj·≠&ÉT Å|üuÛÑT‘·«+ $#ês¡D »]|æ+#·˝Ò<äT. $#ês¡D˝À m˝≤ ‘˚*Hê n~
m˙ºj·÷sY≈£î, n+‹eT+>± ≈£î≥T+u≤ìøÏ eT#·Ã ‘ÓdüTÔ+<äì u…~sês¡T. m+<äTø£+fÒ \ø°åàbÕs¡«‹ es¡Z+ ªn\T¢fi¯ó¢, ø=&ÉT≈£î\T #˚dæq
Å<√Vü‰ìï uÛÑ]+#·˝Òø£ eTH√e´<∏ä≈£î >∑T¬s’ m˙ºj·÷sY eTs¡DÏ+#êµs¡ì Å|ü‘ê´s√|üD #˚dæ+~. $#ês¡D dü+<äs¡“¤+>± ≈£î≥T+ãdüuÛÑT´\T
eè<ë∆|ü´+˝À e⁄qï m˙ºj·÷sYqT |ü{Ϻ+#·Tø√˝Ò<äì ‘˚*‘˚ nB s≠ã“+<˚!
BìøÏ eTs√ ø√D+ ≈£L&Ü e⁄+~. 1996 y˚T˝À »s¡>∑uÀj˚T bÕs¡¢yÓT+≥T mìïø£\≈£î b˛{° #˚j·T&ÜìøÏ m˙ºj·÷sY düHêïVü‰˝À¢
e⁄Hêïs¡T. <ëì¬ø’ ì<ÛäT\T ùdø£]+∫ ô|≥Tº≈£îHêïs¡ì n+<äs¡÷ nqT≈£îHêïs¡T. yê{Ï ø√dü+ s≠s¡TesêZ\ eT<Ûä´ ô|qT>∑T˝≤≥ »]–+~.
rsê #·÷ùdÔ ∫es¡≈£î <=]øÏ+~ <ë<ë|ü⁄ ¬s+&ÉT \ø£å\ s¡÷.\ ô|’ ∫\T≈£î e÷Å‘·y˚T. eT] H√≥¢ ø£≥º\˙ï @yÓTÆ b˛j·÷s≠?
\ø°åàbÕs¡«‹ #Ó|ü⁄Ôqï≥T¢ m˙ºj·÷sY ‘Ó\¢yês¡Ts¡a÷e≠q b˛˝Ò<äì ns¡∆sêÅ‹øÏ e≠+<˚ b˛j·÷s¡ì, &ÉãT“\˙ï ãj·T≥≈£î ‘·s¡*+#êø£
e÷Å‘·y˚T eTs¡Dyês¡Ô ãj·T≥ô|{≤ºs¡ì ø£<∏äHê\T e#êÃs≠. eTs¡Dyês¡Ô ‘Ó*j·T>±H˚ b˛©düTyês¡T e∫à ì|òü÷ y˚XÊs¡T. n|üŒ{Ïπø
dü÷≥TπødüT\T ‘·s¡*b˛j·÷j·T≥, q>∑\ ô|f…º\T U≤∞>± e⁄Hêïj·T≥.
m˙ºj·÷sY ≈£î≥T+ãdüuÛÑT´\T ø√s¡Tº˝À |æ{ÏwüHé y˚XÊs¡T. ø√s¡Tº ÇHÓ«+≥ØøÏ Ä<˚XÊ\T s≠∫Ã+~. ‘êfi¯+ y˚dæq >∑~ ‘êfi¯+ #Ó$
yÓ≠<ä{Ï s√E ø£qã&É˝Ò<äT. ¬s+&√ s√E ø£qã&ܶø£ #·÷ùdÔ ÇHÓ«+≥Ø˝À $\TyÓ’qy˚M ø£qã&É˝Ò<äT. n+fÒ dü÷≥TπødüT˝À¢ &ÉãT“
>∑&É|ü\T <ë{Ïq e÷≥ ì»y˚THê? e{Ϻ Äs√|üD≤? Ç~ »]–q ø=Hêïfi¯¢≈£î \ø°åàbÕs¡«‹, ÄyÓT ≈£îe÷s¡T&ÉT ø√{°X¯«s¡ Å|ükÕ<é,
ø=+<äs¡T ‘·eTqT q$Tà+∫, &ÉãT“ q>∑\T |ü≥Tº¬øfi≤¢s¡ì b˛©düT πødüT\T ô|≥º&É+‘√ s¡÷&Ûç ns≠+<ä+{≤s¡T yÓ+ø£Å{≤e⁄>±s¡T.
\ø°åàbÕs¡«‹ ø=+<ä]ï q$Tà yêfi¯¢ <ë«sê &ÉãT“ ãj·T≥≈£î |ü+bÕs¡ì, yê]˝À ø=+<äs¡T e÷Å‘·y˚T &ÉãT“ ‹]– s≠#êÃs¡ì n+{≤s¡T.
ª500 H√≥¢ ø£≥º\‘√ yÓ[¢q dü÷{ŸπødüT m+‘√ >=&Ée #˚ùdÔ 50 s¡÷.\ ø£≥º˝‘√ yÓqøÏÿ e∫Ã+~µ nì \ø°åàbÕs¡«‹ z dü+<äs¡“¤+˝À
yêb˛j·÷s¡≥. $#ês¡D˝À s≠e˙ï ãj·T≥≈£î eùdÔ m˙ºj·÷sY ≈£îqï ø°¢Hé s≠y˚TõøÏ uÛÑ+>∑+ yê{Ï\T¢‘·T+<äì uÛÑj·T|ü&ܶs¡T.
ndü\T m˙ºj·÷sY≈£î ñqï≥Tº+&ç Vü‰sYº m{≤ø˘ m+<äT≈£î e∫Ã+~ nqï<˚ ô|<ä› Å|üX¯ï. e≠+<äT s√E sêÅ‹ 7 >∑+≥\≈£î
Äj·Tq≈£î e´øÏÔ>∑‘· CÀ´‹wüßÿ&ÉT, e÷J eT+Å‹ ns≠q _$ yÓ÷Vü≤q¬s&ç¶ e#êÃs¡T. ¬s+&ÉT >∑+≥\ bÕ≥T e⁄Hêïs¡T. Ç<ä›s¡÷ ø£*dæ
#˚|ü\ |ü⁄\TdüT, ¬ø’e÷ ñ+&É\‘√ uÛÀ»q+ #˚XÊs¡T. eT<Ûä´˝À C…$Tì {°M˝À m©« Å|ükÕ<éô|’ &Ü≈£î´yÓT+≥Ø e∫Ã+~. kÕ<Ûës¡D+>±
@ {°M Åb˛Å>±yÓTÆHê ◊<äT 숈\ ø£+f… #·÷&Éì m˙ºj·÷sY <ëìï |üP]Ô>± #·÷XÊs¡T. Äq+<√<˚«>±\‘√ nøÏÿH˚ì Hêπ>X¯«s¡sêe⁄øÏ bò˛Hé
#˚dæ >∑‘· C≤„|üø±\qT HÓeTπsdüT≈£îHêïs¡T. eTsêï&ÉT s≠+{ÏøÏ uÛÀ»HêìøÏ s¡eTàqeTì |æ*#ês¡T. Ç+‘· ñ‘ê‡Vü≤+>± e⁄qï eTìwæ
Vü≤sƒê‘·TÔ>± >∑T+&Ób˛≥T‘√ m˝≤ b˛j·÷s¡qï~ $TdüºØ ns≠+~.
m˙ºj·÷sY düT>∑sY ù|wü+≥T. dü¬s’q C≤Å>∑‘·Ô\T rdüT≈£îH˚yês¡T ø±s¡T. Vü‰sYº ù|wü+≥T ≈£L&Ü. 1984˝À >∑T+&Ó≈£î Ä|üπswüHé
»]–+~. m˙ºj·÷sY≈£î rÅeyÓTÆq düT>∑sY yê´~Û e⁄+~. ìj·T+Å‘·D˝À ô|≥Tºø√˝Ò<äT. düT>∑sY e⁄qï yêfi¯¢≈£î >∑T+&Ób˛≥T e∫ÃHê H=|æŒ
ô|<ä>› ± ‘Ó*j·T<äT. ns≠‘˚ ny˚fi¯ >∑T+&Ób˛≥T m+<äT≈£î sêyê*? n+fÒ eTH√y˚<qä #˚‘· nì s≠s¡T esêZ\÷ nHêïs≠. \ø°àå bÕs¡«‹
|üPs¡«$yêVü≤+ #˚‘· ‘·q≈£î |ü⁄{Ϻq ø=&ÉT≈£îì <ä‘·Ô‘· rdüTø√eTì ã\e+‘·+ #˚XÊs¡ì, Ä j·÷‘·q ‘·≥Tºø√˝Òø£ >∑T+&Ó Ä–b˛s≠+<äì
≈£î≥T+ães¡Z+ Å|ü#ês¡+ #˚dæ+~.
n+‘·ø£+f… <äTsêàs¡Z|ü⁄ yÓs¡¸Hé ≈£L&Ü $qã&ç+~. <ëì Å|üø±s¡+ ` ìÅ<äe÷Å‘·\T y˚düT≈£îH˚ n\yê≥Tqï m˙ºj·÷sY Ä s√E
e÷Å‘· y˚düTø√≈£î+&Ü ô|+<äsêfi‚ |ü&ÉTø√ÿe&É+ e\q 11 >∑+ˆˆ\ ÅbÕ+‘·+˝À yÓT\≈£îe e#˚Ãdæ+~. n|ü⁄Œ&ÉT #·÷&É≈£L&Éì <äèX¯´+
#·÷&É&É+ #˚‘· u≤<Ûä‘√ >∑T+&Ó Ä–b˛s≠+~! ns≠Hê Ç+{À¢+∫ &ÉãT“ ‘·s¡*+#˚<ëø±, n˙ï #·ø£ÿu…fÒº<ëø± Ä $wüj·÷ìï me]ø°
#Ó|Œü ≈£î+&Ü e⁄+&ç ‘Ó\y¢ ês¡T s¡a≤e≠q 3 >∑+ˆˆ\≈£î b˛j·÷s¡ì Å|#ü ês¡+ #˚XÊs¡ì Äs√|üD. eTs¡D+ dü+uÛ$Ñ +#·>±H˚ ≈£î≥T+ãdüuTÑÛ ´\≈£î
‘Ó\T|ü≈£î+&Ü ø±+Ŭ>düT e÷J e≠K´eT+Å‹ ø√≥¢ $»j·TuÛ≤düÿs¡¬s&ç¶>±]øÏ bò˛Hé #˚dæ #ÓbÕŒs¡H˚ Äs√|üD ≈£L&Ü e∫Ã+~. <ëìï
\ø°åàbÕs¡«‹ K+&çdü÷Ô ªH˚qT #˚j·T˝Ò<äT, y˚πs me¬s’Hê #˚XÊπsyÓ÷µ nHêïs¡T.
m{≤ø˘ sê>±H˚ &܈ˆ k˛eTsêE>±]ì |æ\e˝Ò<˚+ nqï e≠K´yÓTÆq Å|üX¯ï≈£î \ø°åàbÕs¡«‹ #Ó|æŒq düe÷<Ûëqy˚T$T≥+fÒ `
ªm˙ºj·÷sY ns¡∆sêÅ‹ ìÅ<ä˝À e⁄+&É>± b˛˝Ò<äT. m|üŒ{Ï˝≤>±H˚ ìÅ<ä ˝Ò∫, ø±\ø£è‘ê´\T rs¡TÃ≈£îì, Åf…&é$T˝Ÿ ô|’ q&ç∫, n\dü≥ #˚‘·
ø±uÀ\T |ü&ÉT≈£îHêïs¡T. H˚qT e÷>∑qTï>± |ü&ÉT≈£îì e⁄HêïqT. ø±ùd‡|ü{ÏøÏ Äj·Tq >∑Ts¡ø£ ô|<ä›>± sêe&É+‘√ ø£+>±s¡T |ü&ç ˝Ò#êqT.
‘·{Ϻ ˝Ò|æ‘˚ Äj·Tq ˝Òe˝Ò<äT. &܈ˆk˛eTsêE >±]øÏ bò˛Hé #˚ùdÔ _J>± e⁄+~. &܈ˆ ≈£îe÷sY >±]øÏ #˚ùdÔ Äj·Tq yÓ+≥H˚
ãj·T\T<˚s¡‘êqHêïs¡T. á ˝À>± &܈ˆ eTVü‰\øÏåà, #·+Å<äX‚KsY¬s&ç¶\≈£î bò˛Hé #˚XÊqT. yês¡T e≠+<äT e#êÃs¡T. yêfi¯¢ s≠fi¯ó¢ <ä>∑Zs¡.
>∑~˝ÀøÏ yÓ[¢ m˙ºj·÷sYqT #·÷dæ ~>±\T>± ãj·T≥≈£î e#êÃs¡T. Ç+‘·˝À &܈ˆ ≈£îe÷sY e∫à >∑~˝ÀøÏ yÓ[¢ Äj·Tìï #·÷dæ ªVæ≤ áCŸ
>±Héµ nHêïs¡T. Ç~ ‘Ó\¢yês¡Ts¡a≤e≠q 3 >∑+ˆˆ\ ÅbÕ+‘·+˝À »]–+~. Äj·Tq eTs¡D≤ìøÏ ø±s¡D+ eTH√e´<∏˚µ
m˙ºj·÷sY≈£î eTH√e´<∏ä e⁄+&É&ÜìøÏ ø±s¡De≠+<ë nH˚ ~ #·÷&ÉuÀ‘˚ ` m˙ºj·÷sY >∑‘·+˝À ≈£L&Ü Hê<Ó+&É¢ uÛ≤düÿs¡sêe⁄
ø±s¡D+>± yÓqTïb˛≥T≈£î >∑Ts¡j·÷´s¡T, ø±˙ Å|ü»\T ‹s¡>∑ã&É&É+‘√ eT∞¢ n~Ûø±s¡+˝ÀøÏ e#êÃs¡T. n|ü⁄Œ&ÉT ‘·q yê¬ses√,
|üsês≠yê¬ses√ düŒwüº+>± ‘Ó*dæ+~. á kÕ] ‹s¡T>∑Tu≤≥T #˚dæq~ kı+‘· n\T¢fi¯ó¢, kı+‘· ø=&ÉT≈£î\T. ≈£L‘·Tfi¯ó¢, ø√&Éfi¯ó¢ uÛÑs¡Ô\‘√
#˚‘·T\T ø£*bÕs¡T. \ø°åàbÕs¡«‹ì ‘·|æŒ+#·eTH˚ ø√s¡‘ês¡T ‘·|üŒ n+‘·ø£+f… m≈£îÿe>± ‘Ó–+#·s¡ì m˙ºj·÷sY qe÷às¡T. rsê #·÷ùdÔ
e∂\$sê≥Tºπø mdüs¡T ô|{≤ºs¡T.
#·+Å<äu≤ãT yÓqTø£ myÓTà˝Ò´\T #˚s¡T‘·THêïs¡ì ‘Ó*j·T>±H˚ ªMTs¡T môd+;¢ s¡<äT› #˚s≠kÕÔqì u…~]+#·+&ç. H˚qT Å|ü<Ûëì |æ$øÏ
düìïVæ≤‘·TDÏï. yÓ[¢ Äj·Tq #˚‘· Wqì|æ+#·T≈£îì ekÕÔqT.µ nì ˇø£ ˝≤j·Ts¡T ‘·|ü⁄Œ&ÉT dü\Vü‰ s≠#êÃ&ÉT. m˙ºj·÷sY Äj·Tìï q$Tà
s¡<äT› #˚j·TeTì dæbòÕs¡T‡ #˚XÊs¡T. <ëì e\q eT]+‘· m≈£îÿeeT+~ u≤ãT •_s¡+˝ÀøÏ yÓ[¢b˛j·÷s¡T. á dü\Vü‰ s≠∫Ãq ˝≤j·Ts¡T
≈£L&Ü nø£ÿ&˚ ‘˚˝≤&ÉT. á qeTàø£Å<√Vü‰ìøÏ m˙ºj·÷sY ìyÓ«s¡ b˛j·÷s¡T. |ü]dæú‘·T\T $e]<ë›eTì Å|ü»˝À¢øÏ yÓ[‘˚ düŒ+<äq
n+‘·>± ø£qã&É˝Ò<äT. <ë+‘√ Vü≤‘êX¯ó&Éj·÷´s¡T.
Çs¡TesêZ\ eT<Ûä´ sêJ ø√dü+ #ê˝≤eT+~ ‹]>±s¡T. ø±˙ u≤ãTøÏ, m˙ºj·÷sY≈£î ˇø£] MT<ä eTs=ø£]øÏ qeTàø£+ ˝Òø£b˛s≠+~
` |ü]dæú‘·T\T #·ø£ÿã&ܶø£ |ü>∑ ã÷ì ‘·qqT |üP]Ô>± ‘=πøÿkÕÔs¡ì uÛÑj·T|ü&ܶs¡T. sêJ¬ø’ e∫Ãq $|æ dæ+>¥≈£î M&√ÿ\T #Ó|ü⁄‘·÷
m˙ºj·÷sY ø£fi¯ó¢ ‹]– |ü&çb˛j·÷s¡T. ÄdüT|üÅ‹˝À e⁄+&É>± >∑es¡ïs¡T #·÷&É&ÜìøÏ eùdÔ ‘·qT sêJHêe÷ #˚düTÔqï≥T¢ ˝ÒK Äj·Tq
#˚‹˝À ô|{≤ºsT¡ . eT∞¢ s≠+{ÏøÏ e#êÃø£ mes¡T #ÓbÕŒs√ ø±˙ eTqdüT e÷s¡TÃ≈£îì ª>∑es¡ïs¡T Hê <ä>sZ∑ T¡ ï+∫ ã\e+‘·+>± sêJHêe÷
˝ÒK rdüT≈£îHêïs¡Tµ nì Äs√|æ+#ês¡T.
Ç~ $yê<ëìøÏ <ë] rdæ+~. e≠~$T˝À m˙ºj·÷sY eT‹ ‘·|æŒ Å|üe]ÔdüTÔHêïs¡ì n+<äs¡÷ nqkÕ>±s¡T. yÓ’ÅkÕs≠ dü+|òüT≥q‘√
m˙ºj÷· sY e÷qdæø+£ >± rÅe+>± >±j·T|ü&ܶsT¡ . nHêeT≈£î\qT ≈£L&Ü >¬ *|æ+#·T≈£î+fÒ yês¡T s∂Hê&ÉT ‘·q≈£î m<äTs¡T ‹s¡T>∑T‘êsê
nì nVü≤+ bı&ÉT#·T≈£î e∫Ã+~. ‘·qT #˚s¡Bdææq j·TqeT\ sêeTø£èwüßí&ÉT d”Œø£s¡T>± e⁄+≥÷ ‘·q≈£î ø£˙dü+ e÷{≤¢&˚+<äT≈£î ≈£L&Ü
neø±X¯+ s≠e«ø£b˛e&É+ eTqdüT ø£\∫y˚dæ+~.
1994 mìïø£\˝À 219 eT+~ì ¬>*|æ+#·T≈£î+fÒ πøe\+ 29 eT+~ e÷Å‘·y˚T Äj·Tq yÓ+≥ ì*#ês¡T. Ç+‘·˝À ñ
|üe≠K´eT+Å‹ |ü<ä$ s≠e«˝Ò<äì n*– <ä>∑TZu≤{Ï yÓ+ø£fÒX¯«s¡sêe⁄>±s¡T #·+Å<äu≤ãTqT e~* 18 eT+~ myÓTà˝Ò´\‘√ ø£*dæ
m˙ºj·÷sY e<ä›≈£î e#êÃs¡T. <ë+‘√ Äj·Tq ñ‘ê‡Vü≤+ s≠qTeT&ç+∫+~. n~Ûø£ dü+U≤´≈£î\T ‘·q |üøå±q e⁄Hêïs¡T ø±ã{Ϻ ‘·q<˚
ndü˝…’q {Ï&ç|æ nì #·+Å<äu≤ãT, dü+kÕú|ü≈£îDÏï H˚H˚ ø±ã{Ϻ Hê es¡Zy˚T ndü˝…’q<äì m˙ºj·÷sY mìïø£\ dü+|òü÷ìøÏ sêdüT≈£îHêïs¡T.
ns≠‘˚ yê] ìs¡íj·T+ e#˚Ã˝À|ü⁄H˚ m˙ºj·÷sY b˛sê&ç ˝≤uÛÑ+ ˝Ò<äì Å>∑Væ≤+∫ ‘·q esêZìøÏ m˙ºj·÷sY ‘Ó\T>∑T<˚X¯+ nì ù|s¡T
ô|≥Tº≈î£ Hêïs¡T. ‘ê[ ø£{qºÏ ‘·q uÛ≤s¡´ \ø°àå bÕs¡«‹ì nee÷q|ü]Ãq ≈£î≥T+ãdüuTÑÛ ´\+<ä]‘√ #·T≥º]ø±ìï ‘Ó+#·T≈£îHêïqì Å|øü {£ +Ï #ês¡T.
nôd+;¢ ñ|üjÓTìïø£˝À ø=&ÉT≈£î Vü≤]ø£èwüíô|’ b˛{° ô|&É‘êqì Å|üø£{Ï+#ês¡T. 1996 y˚T˝À sêuÀj˚T bÕs¡¢yÓT+≥T mìïø£\˝À b˛{°
#˚dæ 42˝À 39 d”≥¢ es¡≈£î ¬>\T#·T≈£î+{≤eTì Å|üø£{Ï+#ês¡T.
|òæÅãe] 2 q $»j·Tyê&É˝À dæ+Vü≤>∑s¡®q ù|s¡ ô|<ä› düuÛÑ @sêŒ≥T #˚dæ H˚wüq˝Ÿ Å|òü+{Ÿ ©&És¡¢qT ÄVü‰«ì+#ês¡T. {Ï&ç|æ˝Àì
¬s+&ÉTesêZ˝À¢ me] |üøå±q ì\yê˝À ‘Ó*j·Tø£ Å|òü+{Ÿ ø=≥Tº$T≥Tº˝≤&ÉT‘√+~. ‘·eT |üøå±H˚ Å|ü»\THêïs¡ì ìs¡÷|æ+#·&ÜìøÏ s≠<˚
‘·s¡TD+ nqT≈£îHêïs¡T m˙ºj·÷sY. dæ+Vü≤>∑s¡®q @sêŒ≥¢˝À m˙ºj·÷sY _J>± e⁄+&É>±, Äj·Tq Ä<˚X¯+‘√ \ø°åàbÕs¡«‹ õ˝≤¢\˝À
$düèÔ ‘·+>± |üs´¡ ≥q\T #˚jT· kÕ>±s¡T. b˛{°>± Vü≤]ø£èwüí düu\ÑÛ T @sêŒ≥T #˚jT· kÕ>±s¡T. Ç<ä]› düu\ÑÛ ≈£î »q+ edüTHÔ êïs¡T. #·+Å<uä ≤ãT
‘·qqT m˝≤ Å<√Vü≤+ #˚XÊs√ $e]dü÷Ô m˙ºj·÷sY ªC≤e÷‘ê <äX¯eT Å>∑Vü≤+µ nH˚ ø±´ôd≥Tº $&ÉT<ä\ #˚XÊs¡T.
Çø£ bÕغ ÄdüTÔ\ >∑T]+∫ >=&Ée kÕ–+~. u≤´+≈£î U≤‘ê\qT düÔ+_Û+|ü#˚dü÷Ô ôV’≤ø√s¡Tº »qe] 17q ñ‘·Ôs¡T« s≠∫Ã+~.
u≤´+≈£î˝À bÕغ ù|s¡ e⁄qï 75 \ø£å\T s≠|æŒ+#ê\ì m˙ºj·÷sY u≤´+øÏ+>¥ Ä+ãT&é‡eTHé≈£î |æ{ÏwüHé ô|≥Tº≈£î+fÒ u≤ãT <ëìô|’
ôV’≤ø√s¡TºøÏ yÓfi≤¢s¡T. »qe] 25 es¡≈£î @ #·s¡´ rdüTø√sê<äì ôV’≤ø√s¡Tº Ä<˚•+∫+~. Ç~ »]–q eTsêï&˚ m˙ºj·÷sY eTs¡DÏ+#ês¡T.
Ç˝≤{Ï m<äTs¡T<Óã“\T, eTVü‰düuÛÑ @sêŒ≥¢ n\dü≥, nqTj·÷j·≠\ ~Ûø±ÿs¡+ e\q Äràj·≠\ yÓqTïb˛≥T e\q ø£*–q
eTH√øå√uÛÑ ` s≠e˙ï ø£*dæ m˙ºj·÷sY≈£î >∑T+&Ób˛≥T ‘Ó|æŒ+∫ e⁄+&Ée#·TÃ. eTs¡D+ ‘·sê«‘· ≈£L&Ü n+‘·´ÅøÏj·T\ e<ä› >∑\uÛ≤
»]–+~. m˝Ÿ_ ùdº&çj·T+˝À Äj·Tq bÕ]úeX¯Øs¡+ e⁄qï y˚~ø£qT \ø°åàbÕs¡«‹ eØZj·≠\T |üP]Ô>± ÄÅø£$T+#·T≈£îHêïs¡T. u≤ãT
eØZj·≠\T, m˙ºj·÷sY dü+‘êq+... mes¡T e∫ÃHê <ä>∑Zs¡≈£î sê˙j·T≈£î+&Ü <ä÷wæ+∫ yÓqøÏÿ |ü+bÕs¡T.

u≤ãT y˚~ø£ yÓqTø£ e⁄qï >∑~˝À ≈£Ls¡TÃHêïs¡T. @+ #˚j·÷\Hêï Äj·Tq≈£î <ÛÓ’s¡´+ #ê\˝Ò<äT. n~Ûø±s¡ |üs¡´≥qô|’ Vü‰+>¥ø±+>¥
yÓ[¢q Vü≤]ø£èwüí ‹]– e#˚Ães¡≈£î n<˚ |ü]dæú‹. Äj·Tq edü÷ÔH˚ >∑<äe÷s≠+∫ \ø°åàbÕs¡«‹ eØZj·≠\qT ~+ù|XÊ&ÉT. n|ü⁄Œ&ÉT
m˙ºj·÷sY ≈£î≥T+ãdüuÛÑT´\+<äs¡÷ e∫à ≈£Ls¡TÃHêïs¡T. á >=&Ée\‘√ dü+ã+<Ûä+ ˝Ò≈£î+&Ü kÕ<Ûës¡D Å|ü»\+<äs¡÷ m˙ºj·÷sY
Vü≤sƒêqàs¡D+‘√ $\|æ+#ês¡T. @ sê»ø°j·THêj·T≈£î&ç n+‘·´ÅøÏj·T\≈£î, @ dæìe÷ j·÷ø£ºs¡T n+‘·´ÅøÏj·T\≈£î n+‘·eT+~ sê˝Ò<äT.
n+<äs¡÷ nVü≤À m˙ºj·÷sY nHêïs¡T. ø±˙ ã‹øÏ e⁄+&É>± m˙ºj·÷sY≈£î Bì˝À |ü<√ e+‘·T Ä<äs¡D ≈£L&Ü \_Û+#·˝Ò<äT. n+<äTπø
Äj·Tq J$‘·+ $cÕ<ë+‘·+. ` mMT“j·Tdt Å|ükÕ<é (»qe] 2017)