Chinh phue mon Ngit vin C6 Trén Thiy Duong TAY TIEN - Quang Ding ‘Tée gia: Quang Ding 1a mét ngudsi nghé st da tai: viét van, Lim tho, vé tran, soan nhac... Nhung truéc hét phai néi Quang Diing 1a mét hén tho phéng khodng va day tim huyét, mét tiéng tho tinh té va lang man. Ong da thuc su thanh céng khi viét vé ngudi linh, va “Tay Tién” la bai tho tién phong cho phong céch tho Quang Ding fay Tién 1a mét phan hiéu b6 d9i duge thanh lap dau nim 1947, thanh phan chi yéu 1a nhiing thanh nién tri thre Ha thanh. Nhiém vy cia ho 1a phéi hop véi bd 446i Lao dinh tigu hao sinh lye dich & ving Thugng Lao va mét phin ciia tinh Sam Nea Nam 1948, Tay Tién gidi thé thinh lap Trung doin 52, Quang Diing ciing chuyén sang don vi khde. Sau khi ri don vj et chura duge bao Iéu, Quang Diing da sing tic bai tho nay tai Pha Luu Chanh bén dang séng Day. Lie dau bai tho cé tén la “Nho Tay Tién”, nhung ve sau chinh nha tho da bé chit “hd” di va bai tho duge in trong tap “May dau 6” Lai dan: Muén hiéu duge bai tho “Tay Tién”, truéc hét can phai c6 nhitng hiéu biét yvé doan quan Tay Tién cing voi dia ban hoat d6ng cla nd, Khoang cuéi mia xudn nam 1947, Quang Diing gia nhap doan quan Tay Tién. Dé 1a mét don vi 1947, cé nhiém vu phéi hgp voi b6 déi Lao dé bao vé bién gidi Viét — dich @ Thugng Lao dé hé trg cho cuéc khang chién & nhimg ving khac trén dit Lao. Dia ban hoat déng cia doan quan Tay Tién kha réng, bao gdm ving rimg nii Tay Bic Viét Nam va Thugng Lao: tir Chau Mai, Chau Méc sang tan S: vong vé qua mién Tay Thanh Héa, Nhimg noi nay, lic dé cdn rat hoang vu va hiém tr, nii cao, séng sau, ring day, c6 nhigu thi dit Nhimg nguéi linh binh doan Tay Tién phan déng la thanh nién tri thc Ha Thanh, thuéc nhiéu tang lop khac nhau, trong d6 cé ca nhing hoc sinh, sinh vién (Quang Ding thuéc vio sé nay). Sinh hoat cia nhiing ngudi linh Tay Tién hét strc gian khd, 6m dau bénh tat khong c6 thuéc, tir vong vi sot rét nhiéu hon 1a vi danh tran. Tuy vay, ho van séng rat lac quan va chién dau rit diing cam. Vugt Ién trén moi thir thach khdc nghiét cia chién tranh va hoan canh séng cyc ky gian khé, ho van git duge cai cét céch hao hoa, thanh lich, rat yéu ddi va cing rat ing man. Mét so ién: dinh vé nha tho Quang Ding va bai tho Tay 1 - "Thién nhién Tay bade qua ngoi bit Quang Diing duge cém nhdn v6i vé dep viea da dang, vita déc déo, viea himg vi vita tha méng, hoang so ma dm ap". — Binh gidng VHVN. - “Tay Tién la bai tho néi tiéng nhat cia Quang Diing. N6é nluc cénh cita dan dat anh bude vao lang tho céch mang. Nhu cé méi duyén rang budc, bai tha gén bé vi nguai lam ra no dén mite cit ndi dén Quang Diing la ngudi ta nhac ngay dén bai Tay Tién va nguoc lai”. — Tran Lé Van CHUC CAC EM HOC TOT! 123Chinh phue mon Ngit vin C6 Trén Thiy Duong - “Tay Tién la mét bai tho cé gid tri vé ne teéng, vé nghé thudt, Bai tho duge viét ra voi nhiing mau sde tham mi phong phi”. — Ha Minh Dite. ~ “Tay Tién la déa hoa tho vao logi dep nhat cia tho ca nhiéng nam khang chién chén, thuc dan Phép/ Tay Tién Ic thie qué la tréi mia, mot "Iéch chudn tai hoa”. ~ Bé Kim Hoi ~ “Doe Tay Tién nhue ngdm dm nhac trong ming”. — Xudn Diéu ~ “Tay Tién bién cuong ma lita khéi Quan di lép lop dong cay rimg Va bai tho dy con ngudi a) Séng mai muén déi voi nui sng” Giang Nam - “Quang Ding da dem twong dai ngudi linh Tay Tién dat giita ngdn non ngan may, ngan cay Tay Bac. Béi vay Idi tho nlue dm u vong mai tiéng goi hoang so cia mii rig va méi khi nhac dén mét tén dat, tén mung, hon tho Quang Diing lai rén ra, phiéu du nhip én tiéng goi dain thim thim” —Nguyén Dinh Thi. ~ “Biit phép cita Quang Diing thich tung hoanh trong mét bién dé rdt rong, gitea nhimg nét khoé khodn dit déin va nhitng nét tinh vi, e dp". — Vii Quan Phuong. NOI DUNG KIEN THUC QUAN TRONG. Bai tho Tay Tign 6 hai dic diém noi bit, d6 li cam hing Ing man va tinh than bi trang. Cam hing lang man: Dugc thé hién 6 cAi t6i day tinh cam, cam xiic ctia nha tho. N6 phat huy cao dé tri tuéng tugng, str dung rong rai nhimg yéu t6 cudng digu va phéng dai, nhing thi phap déi lap dé t6 dim cai phi thuong, tao nén an tugng manh mé vé cai hung viva edi tuyét mi. Thign nhign Tay Bac, qua ng6i bit King man cita Quang Diing duge cam nh§n véi vé dep vita da dang dc dao, vira hing vi tho méng, tuy hoang so ma am 4p. Hinh nh nhiing cé gai, con ngudi Tay Bic cing t6 dam thém chit huyén bi, tho mong cia ni rimg. Chat lang man dugc thé hign chu yéu 6 cdm hing hung tdi cdi cao ca, sin sing xd than, hy sinh tat ca cho Ii twéng chung ctia céng ding, ciia toan dan téc. Tinh than bi trang: 6 bai tho “Tay Tién” nha tho khéng hé che gidu cai bi dau thuong mat mat trong chién tranh. Nhung la ky thay, bi ma khéng luy, mat mat hy sinh ma van lac quan, buén dau ma van hing trang. Cai bi thé hién bang mét giong digu, am huéng, mau sc trang Ié, hao hing. Bai tho bat dau bing hing cau tho mang Doan 1: Néi nhé vé thién nhién nii ring | am digu trim, budn va su ling. An trong d6 Tay Bic, néi nhé-vé con dong hanh quan | la ni nhé vé thién nhién nui rimg Tay Bac, CHUC CAC EM HOC TOT! 124Chinh phue mon Ngit vin Cé Tran Thiy Duong hing vi dit dpi nhung cling rat tho mong trie tinh. (14 cau tho daw 2 cfu dau: Néi nhé vé Tay Tién mét thoi chinh 1a cam himg cho toan doan tho. Séng Ma xa réi Tay Tién oi! Nhé vé ring mii nhé choi voi + Clu tho cém thin “!”, va digp tix “nhs” nhu dé khac hoa vé néi nhé. + D6 landi nhé vé song Ma —mét chimg nhan lich sir, nhé dong doi — Trung doin Tay Tién nam nao; nhé' nui rieng Tay Bac — dja ban hoat déng cach mang. + Cich néi “xa réi” tao nén sy bing Khuang. Digp va ldy vin “oi” - “choi voi”: tao 4m huéng ctia tiéng goi di vao khéng gian ménh méng ciia thé gidi hoai n 6 cau tho tip theo: Con ding hank quén vira dit d6i, hing vi vira tho mong trit tinh, N@i bat trén dé la hink anh ngudi Fink véi bao khé khan gian khé nhung tam hén van ling man hao hoa: Bite tranh thit nhdt: Thién nhién nui rimg Tay Bac vita hing vi dit di vita rat the mong trie tink, - Hang loat cée dia danh duoc nhéc dén qua doan tho: Sai Khao, Muéng Lat, Pha Ludng, Mutng Hich, Mai Chau,.... - An twong dau tién vé nai rimg Tay Bac chinh la Swong: 101 nhé Vé con dudng hanh quan hing vi di di nhung cing rit tho mOng tri tinh cua mt thai “Tay Tién” da qua! Séng Ma xa réi Tay Tién oi! Nhé vé ring mii nho choi voi Cau tho cam thin két hop véi digp tir “nhé” ngay hai cau dau lim cho néi nho béng bénh nhu mét dai lua mém, vuong van trong ldng ngudi doc mai khéng ngudi. Dé 1a ndi nhé vé dng séng Ma — mét chimg nhan lich str, mét dong séng da cuén cugn suét nhiing nam thang khang chién hao hing cting nhiing ngudi linh tré; dé 1a néi nho vé Trung doan Tay Tién nim nao, di cing nha tho trai qua biét bao tran mac vao sinh ra tir va d6 ceding 1a ndi nhé da diét vé nii rimg Tay Bac, dja ban hoat dng cia Trung doan. Cach néi “xa réi” lai cang tao thém cam gide bang khuang xao xuyén. C6 18, chinh vi “xa réi” nén méi “choi voi”, Van “oi” két hop véi “choi voi” nhu vé ra trang thai cy thé ciia ndi nhé - néi nhé thdm Jén canh vat, tham vao khéng gian, tham ca vao thé giéi méng ménh ciia hoai nigm. Va cir thé, timg ki tre ctr thi nhau da ve duge Quang Diing vé lai bang mét bite tranh tho qua sau cau tigp theo. Trude tién la bie tranh vé thién nhién nai rimg Tay Bac vira hing vi dir di, vita tre tinh tho mong. Trong doan tho, hang logt tén ban, tén lang duge nhac dén nhu: Sai Khao, Muéng Lat, Pha Luéng, Mai Chau, Muéng Hich. Tét ca déu 1a nhiing dia danh da in dm dau chin doan chién binh Tay Tién anh hing. Cang nhiéu dia danh hién Jén thi ndi thuong nhé cang da diét, va cang da diét thi lai cang tao cam gide xa xdi, hoang vu bi an. Sai Khao swong ldp dodn quén moi Muang Lat hoa vé trong dém hoi CHUC CAC EM HOC TOT! 125Chinh phue mon Ngit vin Cé Tran Thiy Duong Sai Khao suong lap doan quan moi Mirong Lat hoa vé trong dém hoi + Céch ngdt nhip 4/3, lam cho cau tho roi vio d6ng tir “Idp” va két thc 6 tir “mdi”. Khién ngudi doc hinh dung ra canh tugng: suong day dén dé che lap di ca doan quan. + Nhung vén 6 edi lang man v6i “hoa vé” (hoa né, hong hoa phang phat), “dém hoi” (dm suong mé ao). - An twong thir hai vé Tay Bac 1a déc dé cheo leo va deo cao: Déc lén kinic khuju déc thai tham Heo hit con may sting ngiti troi Ngan thedc lén cao ngan thede xuéng Nha ai Pha Luéng mua xa Khoi + Cfu tho thir nhat: 7 chit ¢6 t6i 5 thank tric: “déc — khiic - khuyu — déc —thim” tao cam gide v6 cing hiém tro vé con duéng hanh quan. Day cing chinh la chat nhac trong tho Quang Dang. + Diép tir “déc” duoc nhac di nhac lai 2 lin, cing cdch ngdt nhip 4/3 lam cho phan nhdn cia edu tho roi yao tir “déc” gitp ta hinh dung ra déo tiép déo, déc tiép déc ctr thé lén cao rdi lai xudng thap. + Bign phap nhin héa “sting ngiti trai” vita ggi lén d6 cao rgn nggp vita pha chit hom hinh, hai hude cia ngudi tinh, Hinh anh ngwii link hign lén gitka thién nhién hig vi: An tugng diu tign vé ndi rimg Tay Bic chic chin phai la suong. Suong mu6i, suong lanh, suong mi phi khdp niii déi, che lap ludn ca doin quin dang ngay dém vugt noi bang s6ng, Cach ngat nip 4/3, lam cho phan nghi ciia cau tho roi vao déng tir “/dp” va két thic @ tir “mdi”, ta nhu cé cim gide chinh suong da lam cho doan quan thém phan khé khan vat va, bi tu xudng trong moi Nhung ciing that bit ngd, trong edi gian trudn vat va vn c6 nét ling man véi “hoa vé trong dém hoi”, 4 chinh la huong thom cua hoa né vao dém gitta, phang phat nhe nhing trong tam hén ngudi linh tré. Ngoai suong, thi déc va déo la nhing tha: khéng thé khéng nhde dén khi néi vé thién nhién Tay Bac. Déc lén khnic khuyu déc thém thm Heo hit con may sting ngiti trai Ngan thiéc lén cao ngan thede xuéng Ca cau tho e6 bay chit ma e6 téi nam thanh tric: “dde — kinic — khuju — dée — thé” tao cam gidc trac trac, chénh vénh, vé cing nguy hiém. Day ciing la chat nhac trong tho Quang Diing, lam ta lién tuéng dén tiéng nhac trong bai hat “Nhac rimg” ciia nhge si Hoang Vigt. Digp tir “déc” trong cau tho thir hai duge nhac di nhac lai hai lan, cing cdch ngat nhip 4/3 lam cho phin nhén cia cau tho lai mét lin nifa roi vao tir “déc”, khién cho déo tiép do, déc tiép déc cit thé lén cao rdi lai xuéng thap. Cao dén d6 “Heo hit cén may sing ngiri tréi”. Bign phap nhin héa da giup cau tho goi lén 49 cao rym nggp cia nti do lai pha thém chat hém hinh hai huée. Cach néi “sting ngiti troi” thé ign hign vé dep hién ngang cia ngudi chién binh ding cam, ho dang chiém [inh tam cao thién nhién ma tién Ign. Tir d6, ta c6 thé thay vé dep con ngudi lac nay sanh ngang tam cao véi vii try. Ben canh dé 14 nét ing man hio hoa ciia cée anh CHUC CAC EM HOC TOT! 126Chinh phue mon Ngit vin Cé Tran Thiy Duong © Tinh nghich, hom hink, lac quan: Cach néi “sting ngiti tréi” thé hign ve ctia ngudi chién binh ding cam, h chiém linh tam cao thién nhién ma tién lén. Tit dé c6 thé thay vé dep con ngwoi ngang tm voi thién nhién, vit tru. © Lang man hao hoa: Trong gian khé nhung van cém nh@n va thwéng ngogn ve dep cua thién nhién Tay Bac hing vi, hiém tré nhung ciing rat ing man ti tinh. + Doan tho sir dung nhiéu tir ldy tao hinh “khiie Khuyu’: chi syt quanh co khé di; “thai tham’: visa su Iai vita cao; “heo hit”: ving vé, xa x6i, + Diép ngit “ngan thudc” két hop véi d6ng tie twong phan “lén — xudng” & hai vé cla céu tho di khdc hoa vé hing vi, chénh chénh cia ndi rimg. + Cfu tho thir tu: “Nad ai... mura xa khoi” duoc dét nén boi nhitng thanh bing nhu kéo dai thém con duéng hanh quan nhung lai tao cam gide ém ai nhe nhang. © Su két hop cdc thanh bang trac trong su cdu tho trén tao cho doan tho nhimg am digu khde nhau, néi nhu Xuin Digu la “doe Tay Tién, ngwéi ta nh ngém am ni trong migng”. Bite tranh thit hai: La hinh anh ngwéi lin hign lén giita thién nhién, ndi ring Tay Bac hiém tre. Anh ban dai déu khéng bude nita Guec lén siing mit bo quén doi Chiéu chiéu oai linh thac gam thét Dém dém Muang Hich cop tréu ngudi Tinh bO doi cw Ho: trong gian khd van khong quén thuéng ngoan vé dep thién nhién Tay fc. Cau tho thir ba: “Ngan thuéc lén cao, ngan thude xuéng”, chi thé dimg cia cde anh chién si that cheo leo, khoang cach gitta dinh déc va mat dat nhu xa “ngdn thidce” van dam. Déc nai & day nhu be déi, vat 1én cao dé thing xuéng vuc. Cau tho hoan toan khéng dé cp dén con ngudi nhung ta thdy rat rd nhing bong ngudi méi mét trén “eén may heo init”, bao quanh cée anh la moi cf hiém inh ‘yui suéng trudc canh thén qué ém dém trai dai truée mit: “Nha ai Pha Luéng mua xa Khoi”. Cau tho duge dét nén béi cde thanh bang tao cdm giac nhe nhang nhu mét con gid mat lau khé nhing gigt mé héi da thim uy de doa. Dau vay, nhung ngudi a m tham tién lén, dé réi chot mét cita cde anh. Bén cu tho nay duge phdi hgp véi nhau rat dic biét: sau ba cu duge vé bing nét gan guéc thi cu the thir tu lai duge vé bing mét nét rat mém mai. Khéng phai ngdu nhién ma ning hdi hoa ciia Quang Ding lai duge moi ngudi yéu mén dén vay. Boi quy luat sir dyng nhing gam mau trong hoi hoa: gitta nhing gam mau néng, phai pha chat gam mau lanh dé tao su hai hda cho bitc tranh thi, thi é day nha tho eiing sit dyng ding nhu vay trong tho ca cua minh tir cée thanh bang tric. Néi nhu Xuan Diéu: “Doc Tay Tién, nguci ta nhue ngdm dm nhac trong miéng” cing 1a mét nhan xét that tinh té, Gitta thign nhign néi rimg Tay Bac dit d6i, hiém té Ay 1a hinh anh ngudi linh hign len voi bao khé khan, gian kh6, thiéu thén tir cudc séng dau tranh dén ca su hi sinh. Anh ban dati ddu khong bude nita Gue trén sting mit bé quén doi Hai tiéng “anh ban” cat lén nhu mét tiéng ndc nghen ngao. Trong nhiimg gian khé ma CHUC CAC EM HOC TOT! 127Chinh phue mon Ngit vin Cé Tran Thiy Duong 4 clu tho: Miéu té su hi sinh cha ngudi linh giita bao gian khé, thiéu thén, ~ 2 cu dau: Sw hi sinh cia new + Cach néi gidm néi tranh” “khéng bude nita”, “bd quén adi” dé lam cdi bi luy gidm di thay vao 6 14 chit bi trang, hao hing. Anh ban dai déu khong buée nita Guc lén sting mii bo quén ai! + Céiu cam than: Bay 1 su thuong tiéc. - 2 cau sau: Thién nhién nai rimg Tay Bac hoang vu luén an chita nhimg hiém nguy. Chiéu chiéu oai linh thac gam thét Dém dém Muang Hich cop tréu nguedi + Phép nhan héa: “cop tréu nguéi—thae im sy hoang vu, bi hiém + Diép ngit: “Chiéu chiéu”, “dém dém” ggi ra khéng gian vé khuya véi nhitng hiém nguy lu6n rinh rap. +2 cfu cudi: Cam xtc thuong nhé cia nha tho khi nhé vé ban lang Tay Bac than yéu. Nhé 6i Tay Tién com lén khéi Mai Chéu mita em thom nép x6i + Tir cam thin “Nhé i” dat dao tinh thuong néi nhé, Nha tho nhé “com lén Khéi", nh6 mia “thom nép x6i" 13 huong vi ig ciing nhu nghia tinh cde anh phai “dai dau” c6 dng di than yeu “khong bub nita”, da “gue trén siing mii bo quén déi” vii thin minh vio nui dé cheo leo. Hai cau tho néi vé sy hi sinh, vé cai chét nhung khéng hé bi Iuy ma rt bi trang, hao hing. Mac dit Quang Ding da thay thé tir “chét” bang cac tir “hy sinh”, “khong buée nita”, “gue lén”... nung van khéng dién ta duge hét su x6t xa, thuong tiée va danh ngdm ngdi dat déu cam than “!” cuéi céunhu mét nén huong tam tinh giti lai, Da cé mat mat, c6 dau thuong thi ching ta van phai tién vé phia trude, boi & dé 1a nén déc lap tu do cia ca dan 6 Tay Bac dau chi cé déo cao, déc thim hay mua ngan, sudi li ma cén cé biét bao thach thite cia nui rimg véi cai vé hoang so, bi an: Chiéu chiéu oai linh thc gam thét Dém dém Mung Hich cop tréu nguai Bign phap nhan héa “cop tréu ngudi —thée gdm thét” lam tang thém phan dir d6i, hoang vu, bi hiém. Digp ngit “Chiéu chiéu, dém dém” goi ra kh6ng gian va thoi gian vé khuya ‘v6i nhiing hiém nguy luén rinh rap, ca chién khu vang vong tiéng “gdm thét” ciia thac dit, cua “cop tréu ngudi”. Trén doc cung dung tir Pha Luéng dén Mung Hich cai chét khdng lic ndo ngimg de doa nhung 6 ho van 1a nét tinh nghjch, hém hinh, lae quan va séng hét minh vi ly tuéng cao dep. Doan tho két thic bang hai cdu tho day cam xe thuong nhé, ndi nhé dy pha vao ban Ling Tay Bae than yéu: Nhé 6i Tay Tién com lén khéi Mai Chau mita em thom nép xéi “Nhé 6i” 1 mot tir cim than chita dymg tinh cam dat dao cing nhw tiéng long cia nhiing ngudi linh Tay Tién, Sau chang duéng hanh quan vat va, ho dimg chan va quay quan trong niém vui 4m 4p, niém hanh phic bén nhimg ndi com cdn thom mii gao méi, Nhé CHUC CAC EM HOC TOT! 128Chinh phue mon Ngit vin Cé Tran Thiy Duong + Tir “mica em” la mot sing tao ngon ngi cita Quang Diing ding dé chi vé dep cia nhing 6 thiéu ntt Mai Chau. + Vé dep cita nghia tink quin dan cia em, cia nép x6i d3 hoa quyén vao nhau Lim nén néi nhé bang khudng dong mai trong Jong ngudi. j cua nai ip xdi” Ta nh huong rimg Tay Bac, ciia tinh ngudi dim thim, da diét, gin két tinh nghia thay chung, gitta nhiing con ngwdi mién Tay Bac etia TO quée véib9 ddi khing chién. Tinh cam dy m kh6ng thé phai mé trong ldng nhiing ngudi linh Tay Tién. Tir “mita em” trong sang tic cia Quang Ding li mdt sing tao nghé thuat ac sic ding dé chi vé dep cia nhiing cé thon ni Mai Chau xinh dep, dam dang. Tt ca da héa quyén vao nhau tao nén néi nhé bang khuang dong mai trong long ngudi doc. Doan 2: Néi nhé vé dém lién hoan van nghé thim tinh quan dan va cinh chia tay trén bén song tinh Iding nén tho. (8 cau tho tiép) - 4 cu diu: Khong khi toi vui ctia dém Hién hoan vin nghé dam tinh quan dan, 46 ciing chinh 1a tam hén tré trung, fing man yéu doi cua ngudi Linh. Doanh trai bieng lén héi dudc hoa Kia em xiém do tr bao gid Khén lén man diéu nang e dp Nhae vé Vién Chan xdy hon tho + Tie “bieng len” chi sur tung bieng néo nhigt cia dém hdi. DS Mi anh sing ciia “dude hoa”, cia lira trai va eting chinh 1a sur bimg lén cila tiéng khén, tiéng hat, tiéng ‘cudi ndi r6n ra. + Tir “dude hoa” trong nghia Hin Vigt c6 nghia 1a nén hoa chac — biéu tugng cho hanh phic cua uyén von; 6 day, Quang Ding ding tir “dude hoa” mang ¥ nghia dm dp — gi nigm vui, niém hanh phic trong long cae chién si tré + Tie “kia em”, thé hign sy ngac nhién, ng& ngang cia ngudi linh Ha thanh trade Canh nai img hoang vu, hiém tro, dir doi chénh vénh lai dan réi khuat hin, nhuéng buéc cho mét thé gidi hoan toan khac cia niti ring Tay Bac. Nhiing nét vé mém mai, uyén chuyén, tinh t@ duéi ngdi bit tai hoa cia Quang Diing ciing duge béc 16 r6 nhat trong doan the thir hai. Dé 1a ndi nhé vé dém lién hoan van nghé thm tinh quan dan va canh chia tay trén bén s6ng nuéc tinh King nén tho. Trén con duéng hanh quan day gian khd, nhiing ngudi linh Tay Tién dimg chan dung trai va duge su dén tiép ndng hau, thin tinh ctia ngudi din. Déi véi Quang Ding cing nhw nhimg ngudi linh, khéng khi tuoi vui cia dém lign hoan vin nghé dim tinh quan dan véi dnh lita dude sang bimg luén 1a nhiing ki nigm khé c6 thé quén. Hai tir “big lén” trong edu tho nhu diém thém phan tung bimg ndo nhiét, 4m 4p, ruc r6, ngap tran dnh séng. G day, Quang Ding da cé cach vi von day nghé thuat trong hai tir “dudc hoa”. “Dude hoa” trong Han Viét c6 nghia li nén hoa chtie — biéu tugng cho hanh phiic cia cde d6i uyén wong. Cé 1é, nha tho muén sir dung tir “duée hoa” trong nhimg van tho etia minh véi ¥ nghia 4m 4p, goi niém vui, niém hanh phic trong ling cdc chién si te. Trong cai anh bimg lén cing khéng khi 4m Ap ctia dém lita trai, hinh anh nhing cé gai mién son cudc hign lén that long My véi CHUC CAC EM HOC TOT! 129Chinh phue mon Ngit vin Cé Tran Thiy Duong ve dgp cilia cO gai viang cao trong trang phyc “xiém do” long ly véi dang vé “e dp”. + Tiéng “khen man digu” két hop véi cau tho toan van bang “nhac vé Vién Chan xy han tha” tao nén a phigu du, phigu ling chip cénh cho tam hon nhing ngudi inh thing hoa, mgi cam gide mét méi, vat va déu tan bién thay vao dé 1a long yéu dai, yéu cudc séng. © Chinh nhing gidy phat lac quan yéu doi nay da nang buéc ho manh mé hon trén con dung hanh quin phia truée. - 4 cau tho sau: Khung canh chia tay trén mién séng nude Tay Bac hoang ving, tinh Tang ma tho mong. Nguoi di Chau Méc chiéu suong dy C6 thy hén lau néo bén bor Cé nhé ding ngudi trén doc moc Tréi dong nuéc lit hoa dong diva + Thoi gian: budi chiéu; khong gian: ban lang suong khéi, Nhung “swong” & day khéng phai 1a “swong Ip”, ma la khong gian ni rimg mo mang trong suong khéi Nhiéu y kién cho ring: “chiéu song dy” la chiéu suong trong cai nhin hoai nigm nén tét cd déu mé ao. Char “dy” nhu da suong” yao mot mién ky ite sau thm, vira thye vira mOng. + Cau héi tu tir “Co thay hon lau néo bén 6" lam cho long ngudi tré nén xao xuyén, Phép nhan héa “hon lau” két hop cum tit “néo bén be” goi cam gidc ménh méng, “xiém do” nbigu mau sac. Hai tr “Kia em™ cling cAu héi tu tir “tw bao gid?” nhu nhin manh su ngac nhién vi hio himg truée vé dep ciia nhimg ¢6 nang son ca noi noi rimg. D6 la m6t vé dep dep dén ng ngang. Vé dep dé khéng chi 6 tir “xiém do” ma con tit vé “e dp” duyén dang. Tiéng khén, tiéng nhac cit thé thi nhau hda 4m, két hop véi cau tho toan van bang trong cau tho: “Nha vé Vién Chan xdy hdn tho”, tao nén d9 phigu du, phiéu lang chap cnh cho tim hén ngudi linh thing hoa. Moi cam giée mét moi déu tan bién thay vao d6 1A lang yéu ddi, yéu cude séng. Chinh nhing gidy phiit lac quan yéu doi nay da nang bude ho manh mé hon trén con dung hanh quan phia truée. Mién man trong dng hai tuéng voi noi yan binh Tay Tién, nha tho nhé vé nhting canh sic dep dé, nén tho noi ni rimg Tay Bac. Dé 1a khung canh chia tay trén mién séng nude hoang ving, tinh ling, budn thi vj va dé cing chinh la vé dep tho méng cia mién Tay (phia Tay cua ving niti Tay Bac) song nudc. “Ngudi di” trong cau tho 1a ai? Con 1a ai khde nifa ngoai nhimg ngudi linh tré cia doan quan Tay Tién. Ho ra di vao théi gian budi chiéu, trén khéng gian ban Ling suong khéi. “Swong” & day khéng phai 1a “swong Idp” ma 1A khéng gian nii img mo mang trong song Khéi, song m Ba tir “chiéu swong dy” gi cho ta that nhigu lién tong, Nhi¢u y kién cho rang: éi “chiéu suong dy” la chigu suong trong cai nhin hoai nigm nén tit ca déu trd nén mero. Chit “dy” nhu day “chiéu swong” vao mot mign i te sdu tham, vita thyc vita do. Y kién khée lai cho ring: “chiéu swong dy” khong chi nhac vé mot chiéu ma la nhac dén rét nhiéu budi chiéu trén con duéng hanh quan, suong khéi may chiéu lang bang vuong trén 40 nhimg ngudi linh tre. CHUC CAC EM HOC TOT! 130Chinh phue mon Ngit vin Cé Tran Thiy Duong hoang vang, tinh lang nhung van tho siu ling. + “Hén lau” & day c6 thé dugc hiéu theo 2 nghia: Nghia thir nbat, tam trang ctia budi chia tay di nhuém lén “hdn lau”, én canh vt. Nghia thir hai, cude di ngudi linh gan lién vdi hoa lau Tay Bac, nay “xa réi” nén ndi nhé cang tré nén bang khuang. + Sw xudt hign cia con nguéi déing nguoi trén doc méc”. Digp ngit “Cé thdy.../C6 nhé...” nhu kh ngudi nhiing ndi nhé da diét. ham vao long “Dang nguoi trén déc méc” & day c6 thé hiéu 1a hinh anh ngwai din Tay Bac, nhimg cé gai viing cao duyén dang, dang dua cae in sT vugt sng, vugt thie. Ciing c thé higu 1a dng hinh kigu ding cla ngudi linh Tay Tién dang chéo chéng con thuyén vugt song, vugt thée + Cau tho cudi “Tréi dong nuéec lit hoa dong dira” sis dung bign phap d6i: Gitta edi di di cia thién nhién “dng nude li” véi cai mém mai cia “hoa dong dua” lim cho thign nhién hoa hyp cing voi cdm xtc ctia con ngudi tao nén mét bite tranh that King man ma ciing that hao hing. © Doan tho thir hai da vé nén khung canh thién nhién, con nguii ving nui Tay Bac véi vé dep mi lé, tho méng va trit tinh. Chat nhac, chat hoa, chat tho méng hoa quyén véi nhau tao nén mét thé gidi gidi riéng ctia cai dep. Sy xudt hign cla cde cau hoi tu tr voi dong tir “cé thdy”, “cb nha” vao long ngudi khién c: lai cdng xao xuyén hon, né nhu nhitng 16i goi hoi giti téi nhiig ngudi dng chi, dong déi, cing 18 héi chinh nha tho ligu con nhé minh dat da timg vao sinh ra tir nay khéng? Bign phap nhan héa hinh anh “hén lau” két hop voi cum tir “néo bén be” goi cam gidc ménh méng, hoang vang nhung van gidu chat tho, béi canh vat Chau Mgc nhu c6 hén chit khong phai nhting vat vé tri v6 gide. Chée phai la mét hén tho tinh té, nhay cam, tai hoa, ling man mdi cé thé thay duge ve dep nén tho dy. “dn lau” 6 day c6 thé duge hiéu theo it nhdt hai nghia: Nghia thé nhat, 1a tam trang cia budi chia tay di nhudém lén hoa lau, lén canh vat. Nghia thir hai, cue dai ngudi linh gin lién véi hoa lau Tay Bac, nay xa roi nén néi nhé cang tro nén bang khuang, xao xuyén, Khung canh nén tho trét tinh dy da lam nén cho sy xuat hién cia con nguai: “Cé nhé déng ngwéi trén déc méc”. Nha tho nhé vé dang hinh ngudi dan Tay Bac dén hau, nhimg 6 gai ving cao duyén dang trén con thuyén dc me, dang dua cdc anh chién si vuot s6ng, vugt tha. Cling cé thé hiéu dé 1a dang hinh kigu dng cua ngudi linh Tay Tién dang chéo thuyén huéng vé phia truéc. Cau tho cudi: “Trai dong medic lit hoa dong dua”, sit dung bign phap déi gitta edi do d6i cua thién nhién “dong medc li” voi cdi mém mai cia “hoa dong dura” lam cho thign nhién hoa voi cam xiic cita con ngudi tao nén mgt bite tranh tho that lang man ma eting that hao hing Doan tho thir hai da khac hoa thanh céng nhimng ki niém 4m tinh quan dan, khung cdnh thién nhién, con nguéi ving nui Tay Bac voi vé dep dim chat hoa, chat nhac, chat tho hoa guygn vio nhau qua ci nhin tai hoa, ling man, tinh té cua nha tho Quang Ding. CHUC CAC EM HOC TOT! 131