Data wykonania Tytuł ćwiczenia: Nazwisko prowadzącego:

ćwiczenia:
ZWIĄZKI KOORDYNACYJNE Monika Orlof-Naturalna
09.12.2021r.

Data oddania Imię i nazwisko studenta, kierunek, grupa: Zaliczenie/ocena:

sprawozdania:
Emilia Lasoń, Inżynieria i zarządzanie procesami Poprawa 1
21.12.2021 przemysłowymi, gr. 6;
Poprawa 2

1. WSTĘP TEORETYCZNY

Związki koordynacyjne (kompleksowe)- są to związki chemiczne, które zawierają jon o wzorze

ogólnym.

[ML ]mn

M- atom centralny
L- ligandy
n- liczba koordynacji (Lk)
m- ładunek jonu

Ligand-atom, cząsteczka lub anion w związkach kompleksowych, który jest przyłączony

bezpośrednio do atomu centralnego lub kationu centralnego, zwanego centrum koordynacji
 Ligandy obojętne (-a)
H2O- akwa
NH3- amina
 Ligandy ujemnie naładowane (-o)
Cl- - chloro
Br- - bromo
OH- - hydrokso
I- - jodo
CN- -cyjano
SCN- - triocyjaniano

Przykłady:

Na[CoBrCl2I(H2O)2]

atom centralny ujemnie obojętne ligandy

naładowane
diakwabromodichlorojodokobaltan(III) sodu Lk=6
 Na[CoBrCl2I(H2O)2] -------> Na+ + [CoBrCl2I(H2O)2]-
2. CEL ZESTAWU ĆWICZEŃ

CEL: Zapoznanie się z budową, nazewnictwem i otrzymywaniem związków

koordynacyjnych

3. ĆWICZENIE NR 1

 WYKONANIE

Do probówki wlano roztwór AgNO3, następnie dodano kropelki roztworu HCl. Po wytrąceniu
się osadu wprowadzono roztwór amoniaku NH3·H2O.

 OBSERWACJE
1. Wytrącił się biały osad, ciemniejący pod wpływem światła.
2. Następnie po dodaniu wody amoniakalnej roztwór zrobił się przezroczysty.
 RÓWNANIA REAKCJI
AgNO3 + HCl AgCl + HNO3
Chlorek srebra(I) kwas azotowy
+ - + -
Ag + NO3 + H + Cl AgCl + H+ + NO3-
Ag+ + Cl- AgCl
Reakcja wytrącania chlorku srebra(I)

AgCl 2NH3*H2O [Al(NH3)2]Cl +2H2O

Chlorek diaminosrebra(I)
AgCl +2NH3*H2O [Al(NH3)2] + +Cl- +2H2O
Kation diaminasrebra(II)
 WNIOSKI
1. Wytrącił się osad chlorku srebra(I). Zaszła reakcja wymiany podwójnej.
2. Powstał związek koordynacyjny, którego atomem centralnym jest srebro na plus
pierwszym stopniu utlenienia. Ligandem jest amina. Liczba koordynacji wynosi 2.

ĆWICZENIE NR 2

 WYKONANIE

Do probówki wlano roztwór CuSO4, następnie dodano NaOH. Po wytrąceniu się osadu
dodano roztwór amoniaku NH3*H2O.

 OBSERWACJE

Wytrąca się niebieski, galaretowaty osad. Po dodaniu wody amoniakalnej osad się roztworzył.
Roztwór zmienił barwę na granatową.

 RÓWNANIA REAKCJI

CuSO4 + 2NaOH Cu(OH)2 +Na2SO4

Cu 2+ + SO4 2- + 2Na+ + 2OH- Cu(OH)2 + 2Na + + SO42-

Cu 2+ + 2OH- Cu(OH)2
+II +II 0
Cu(OH)2 + 4NH3*H2O [Cu(NH3)4](OH)2 +4H2O
Wodorotlenek tetraamiona miedzi(II)

Cu(OH)2 + 4NH3*H2O [Cu(NH3)4]2+ +2OH- +4H2O

Kation tetraamina miedzi(II)

 WNIOSKI
Wytrącił się osad Cu(OH)2. Zaszła reakcja wymiany podwójnej.
Powstał związek koordynacyjny, którego atomem centralnym jest Cu na plus drugim
stopniu utlenienia. Ligandem jest amina. Liczba koordynacji wynosi 4.

 ĆWICZENIE NR 4

 WYKONANIE
Do probówki wlano roztwór FeCl3 następnie dodano KSCN.

 OBSERWACJE

Roztwór zabarwił się na kolor krwistoczerwony.

 RÓWNANIA REAKCJI
1)
+III +III -I
FeCl3 + KSCN [Fe(SCN)]Cl2 + KCl
tiocyjanian potasu (rodanek potasu) chlorek tiocyjanianużelaza(III)

Fe3+ + 3Cl- +K+ + SCN- [Fe(SCN)]2+ + 2Cl- + K+ +Cl-

Fe3+ + SCN- [Fe(SCN)]2+
Kation tiocyjanianożelaza(III)

2)
FeCl3 + 2KSCN [Fe(SCN)2]Cl + 2KCl
Chlorek ditiocyjanianużelaza(III)

Fe3+ + 3Cl- +2K+ + 2SCN- [Fe(SCN)2]+ + Cl- + 2K+ +2Cl-

Fe3+ + 2SCN- [Fe(SCN)2]+
Kation ditiocyjanianożelaza(III)

3)
+III
FeCl3 + 3KSCN [Fe(SCN)3] + 3KCl
Fe3+ + 3Cl- +3K+ + 3SCN- [Fe(SCN)] + 3K+ +3Cl-
Fe3+ + 3SCN- [Fe(SCN)]
 Tritiocyjanianożelaza(III)

4)
FeCl3 + 4KSCN K[Fe(SCN)4] + 3KCl
Tetratiocyjanianożelazian(III) potasu
Fe3+ + 3Cl- +4K+ + 4SCN- K+ + [Fe(SCN)4]- + 3K+ +3Cl-
Anion tetratiocyjanianożelazianowy(III)

Fe3+ + 4SCN- [Fe(SCN)4]-

5)
FeCl3 + 5KSCN K2[Fe(SCN)5] + 3KCl
pentatiocyjanianożelazian(III) potasu

Fe3+ + 3Cl- +5K+ + 5SCN- 2K+ + [Fe(SCN)5]- + 3K+ +3Cl-

Anion pentatiocyjanianożelazianowy(III)
Fe3+ + 5SCN- [Fe(SCN)5]-

6)
FeCl3 + 6KSCN K3[Fe(SCN)6] + 3KCl
heksatiocyjanianożelazian(III) potasu

Fe3+ + 3Cl- +6K+ + 6SCN- 3K+ + [Fe(SCN)6]- + 3K+ +3Cl-

Anion heksatiocyjanianożelazianowy(III)
Fe3+ + 6SCN- [Fe(SCN)6]-

 WNIOSKI

Jedynym trwałym związkiem koordynacyjnym jest ten o Lk=6 i to on odpowiada za

krwistoczerwony kolor roztworu.
 POPRAWA SPRAWOZDANIA 1

1. WSTĘP TEORETYCZNY

Związki koordynacyjne (kompleksowe)- są to związki chemiczne, które zawierają jon o wzorze

ogólnym.

[ML ]m n

M- atom centralny
L- ligandy
n- liczba koordynacji (Lk)
m- ładunek jonu

Zasady nazewnictwa związków koordynacyjnych:

2- di
3- tri
4-tetra
5-penta nazwy ilości ligandów
6-heksa
7-hepta
8-okta

Nazewnictwo zaczyna się od atomu centralnego, którego nazwy ligandów szereguje się
alfabetycznie, następnie po uszeregowaniu ligandów dodajemy im przedrostki ilościowe. Do
nazwy atomu centralnego dodaje się końcówkę -an, jeśli ładunek jest ujemny.

Ligand-atom, cząsteczka lub anion w związkach kompleksowych, który jest przyłączony

bezpośrednio do atomu centralnego lub kationu centralnego, zwanego centrum koordynacji
 Ligandy obojętne (-a)
H2O- akwa
NH3- amina
 Ligandy ujemnie naładowane (-o)
Cl- - chloro
Br- - bromo
OH- - hydrokso
I- - jodo
CN- -cyjano
SCN- - tiocyjaniano
Przykłady:

Na[CoBrCl2I(H2O)2]

atom centralny
ujemnie obojętne ligandy
naładowane
diakwabromodichlorojodokobaltan(III) sodu Lk=6

Na[CoBrCl2I(H2O)2] -------> Na+ + [CoBrCl2I(H2O)2]-

2. CEL ZESTAWU ĆWICZEŃ

CEL: Zapoznanie się z budową, nazewnictwem i otrzymywaniem związków

koordynacyjnych

3. ĆWICZENIE NR 1

 WYKONANIE

Do probówki wlano roztwór AgNO3, następnie dodano kropelki roztworu HCl. Po wytrąceniu
się osadu wprowadzono roztwór amoniaku NH3·H2O.

 OBSERWACJE
1. Wytrącił się biały osad, ciemniejący pod wpływem światła.
2. Następnie po dodaniu wody amoniakalnej roztwór zrobił się przezroczysty, osad
się roztworzył.
 RÓWNANIA REAKCJI
AgNO3 + HCl AgCl + HNO3
Chlorek srebra(I) kwas azotowy(V)
+ - + -
Ag + NO3 + H + Cl AgCl + H+ + NO3-
Ag+ + Cl- AgCl
Reakcja wytrącania chlorku srebra(I)

AgCl 2NH3*H2O [Al(NH3)2]Cl +2H2O

Chlorek diaminasrebra(I)
AgCl +2NH3*H2O [Al(NH3)2] + +Cl- +2H2O
Kation diaminasrebra(II)
 WNIOSKI
3. Wytrącił się osad chlorku srebra(I). Zaszła reakcja wymiany podwójnej.
4. Powstał związek koordynacyjny, którego atomem centralnym jest srebro na plus
pierwszym stopniu utlenienia. Ligandem jest amina. Liczba koordynacji wynosi 2.

ĆWICZENIE NR 2

 WYKONANIE

Do probówki wlano roztwór CuSO4, następnie dodano NaOH. Po wytrąceniu się osadu
dodano roztwór amoniaku NH3*H2O.
 OBSERWACJE

Wytrąca się niebieski, galaretowaty osad. Po dodaniu wody amoniakalnej osad się roztworzył.
Roztwór zmienił barwę na granatową.

 RÓWNANIA REAKCJI

CuSO4 + 2NaOH Cu(OH)2 +Na2SO4

Cu 2+ + SO4 2- + 2Na+ + 2OH- Cu(OH)2 + 2Na + + SO42-

Cu 2+ + 2OH- Cu(OH)2
+II +II 0
Cu(OH)2 + 4NH3*H2O [Cu(NH3)4](OH)2 +4H2O
Wodorotlenek tetraaminamiedzi(II)

Cu(OH)2 + 4NH3*H2O [Cu(NH3)4]2+ +2OH- +4H2O

Kation tetraaminamiedzi(II)

 WNIOSKI
Wytrącił się osad Cu(OH)2. Zaszła reakcja wymiany podwójnej.
Powstał związek koordynacyjny, którego atomem centralnym jest Cu na plus drugim
stopniu utlenienia. Ligandem jest amina. Liczba koordynacji wynosi 4.

 ĆWICZENIE NR 4

 WYKONANIE
Do probówki wlano roztwór FeCl3 następnie dodano KSCN.

 OBSERWACJE

Roztwór zabarwił się na kolor krwistoczerwony.

 RÓWNANIA REAKCJI
1)
+III +III -I
FeCl3 + KSCN [Fe(SCN)]Cl2 + KCl
tiocyjanian potasu (rodanek potasu) chlorek tiocyjanianożelaza(III)

Fe3+ + 3Cl- +K+ + SCN- [Fe(SCN)]2+ + 2Cl- + K+ +Cl-

Fe3+ + SCN- [Fe(SCN)]2+
Kation tiocyjanianożelaza(III)

2)
FeCl3 + 2KSCN [Fe(SCN)2]Cl + 2KCl
Chlorek ditiocyjanianużelaza(III)

Fe3+ + 3Cl- +2K+ + 2SCN- [Fe(SCN)2]+ + Cl- + 2K+ +2Cl-

Fe3+ + 2SCN- [Fe(SCN)2]+
Kation ditiocyjanianożelaza(III)

3)
+III
FeCl3 + 3KSCN [Fe(SCN)3] + 3KCl
Fe3+ + 3Cl- +3K+ + 3SCN- [Fe(SCN)] + 3K+ +3Cl-
Fe3+ + 3SCN- [Fe(SCN)]
Tritiocyjanianożelazian(III)

4)
FeCl3 + 4KSCN K[Fe(SCN)4] + 3KCl
Tetratiocyjanianożelazian(III) potasu
Fe3+ + 3Cl- +4K+ + 4SCN- K+ + [Fe(SCN)4]- + 3K+ +3Cl-
Anion tetratiocyjanianożelazianowy(III)

Fe3+ + 4SCN- [Fe(SCN)4]-

5)
FeCl3 + 5KSCN K2[Fe(SCN)5] + 3KCl
pentatiocyjanianożelazian(III) potasu

Fe3+ + 3Cl- +5K+ + 5SCN- 2K+ + [Fe(SCN)5]- + 3K+ +3Cl-

Anion pentatiocyjanianożelazianowy(III)
3+ - -
Fe + 5SCN [Fe(SCN)5]

6)
FeCl3 + 6KSCN K3[Fe(SCN)6] + 3KCl
heksatiocyjanianożelazian(III) potasu

Fe3+ + 3Cl- +6K+ + 6SCN- 3K+ + [Fe(SCN)6]- + 3K+ +3Cl-

Anion heksatiocyjanianożelazianowy(III)
3+ - -
Fe + 6SCN [Fe(SCN)6]

 WNIOSKI

Jedynym trwałym związkiem koordynacyjnym jest ten o Lk=6 i to on odpowiada za

krwistoczerwony kolor roztworu.
 POPRAWA SPRAWOZDANIA 2

1. WSTĘP TEORETYCZNY

Związki koordynacyjne (kompleksowe)- są to związki chemiczne, które zawierają jon o wzorze

ogólnym.

[ML ]m n

M- atom centralny
L- ligandy
n- liczba koordynacji (Lk)
m- ładunek jonu

Zasady nazewnictwa związków koordynacyjnych:

2- di
3- tri
4-tetra
5-penta nazwy ilości ligandów
6-heksa
7-hepta
8-okta

Nazwy ligandów szereguje się alfabetycznie, następnie po uszeregowaniu ligandów dodajemy

im przedrostki ilościowe. Do nazwy atomu centralnego dodaje się końcówkę -an, jeśli
ładunek jest ujemny.

Ligand-atom, cząsteczka lub anion w związkach kompleksowych, który jest przyłączony

bezpośrednio do atomu centralnego lub kationu centralnego, zwanego centrum koordynacji
 Ligandy obojętne (-a)
H2O- akwa
NH3- amina
 Ligandy ujemnie naładowane (-o)
Cl- - chloro
Br- - bromo
OH- - hydrokso
I- - jodo
CN- -cyjano
SCN- - tiocyjaniano
Przykłady:

Na[CoBrCl2I(H2O)2]

atom centralny
ujemnie obojętne ligandy
naładowane
diakwabromodichlorojodokobaltan(III) sodu Lk=6

Na[CoBrCl2I(H2O)2] -------> Na+ + [CoBrCl2I(H2O)2]-

2. CEL ZESTAWU ĆWICZEŃ

CEL: Zapoznanie się z budową, nazewnictwem i otrzymywaniem związków

koordynacyjnych

3. ĆWICZENIE NR 1

 WYKONANIE

Do probówki wlano roztwór AgNO3, następnie dodano kropelki roztworu HCl. Po wytrąceniu
się osadu wprowadzono roztwór amoniaku NH3·H2O.

 OBSERWACJE
3. Wytrącił się biały osad, ciemniejący pod wpływem światła.
4. Następnie po dodaniu wody amoniakalnej roztwór zrobił się przezroczysty, osad
się roztworzył.
 RÓWNANIA REAKCJI
AgNO3 + HCl AgCl + HNO3
Chlorek srebra(I) kwas azotowy(V)
+ - + -
Ag + NO3 + H + Cl AgCl + H+ + NO3-
Ag+ + Cl- AgCl
Reakcja wytrącania chlorku srebra(I)

AgCl 2NH3*H2O [Al(NH3)2]Cl +2H2O

Chlorek diaminasrebra(I)
AgCl +2NH3*H2O [Al(NH3)2] + +Cl- +2H2O
Kation diaminasrebra(II)
 WNIOSKI
5. Wytrącił się osad chlorku srebra(I). Zaszła reakcja wymiany podwójnej.
6. Powstał związek koordynacyjny, którego atomem centralnym jest srebro na plus
pierwszym stopniu utlenienia. Ligandem jest amina. Liczba koordynacji wynosi 2.

ĆWICZENIE NR 2

 WYKONANIE

Do probówki wlano roztwór CuSO4, następnie dodano NaOH. Po wytrąceniu się osadu
dodano roztwór amoniaku NH3*H2O.
 OBSERWACJE

Wytrąca się niebieski, galaretowaty osad. Po dodaniu wody amoniakalnej osad się roztworzył.
Roztwór zmienił barwę na granatową.

 RÓWNANIA REAKCJI

CuSO4 + 2NaOH Cu(OH)2 +Na2SO4

Cu 2+ + SO4 2- + 2Na+ + 2OH- Cu(OH)2 + 2Na + + SO42-

Cu 2+ + 2OH- Cu(OH)2
+II +II 0
Cu(OH)2 + 4NH3*H2O [Cu(NH3)4](OH)2 +4H2O
Wodorotlenek tetraaminamiedzi(II)

Cu(OH)2 + 4NH3*H2O [Cu(NH3)4]2+ +2OH- +4H2O

Kation tetraaminamiedzi(II)

 WNIOSKI
Wytrącił się osad Cu(OH)2. Zaszła reakcja wymiany podwójnej.
Powstał związek koordynacyjny, którego atomem centralnym jest Cu na plus drugim
stopniu utlenienia. Ligandem jest amina. Liczba koordynacji wynosi 4.

 ĆWICZENIE NR 4

 WYKONANIE
Do probówki wlano roztwór FeCl3 następnie dodano KSCN.

 OBSERWACJE

Roztwór zabarwił się na kolor krwistoczerwony.

 RÓWNANIA REAKCJI
7)
+III +III -I
FeCl3 + KSCN [Fe(SCN)]Cl2 + KCl
tiocyjanian potasu (rodanek potasu) chlorek tiocyjanianożelaza(III)

Fe3+ + 3Cl- +K+ + SCN- [Fe(SCN)]2+ + 2Cl- + K+ +Cl-

Fe3+ + SCN- [Fe(SCN)]2+
Kation tiocyjanianożelaza(III)

8)
FeCl3 + 2KSCN [Fe(SCN)2]Cl + 2KCl
Chlorek ditiocyjanianożelaza(III)

Fe3+ + 3Cl- +2K+ + 2SCN- [Fe(SCN)2]+ + Cl- + 2K+ +2Cl-

Fe3+ + 2SCN- [Fe(SCN)2]+
Kation ditiocyjanianożelaza(III)

9)
+III
FeCl3 + 3KSCN [Fe(SCN)3] + 3KCl
Fe3+ + 3Cl- +3K+ + 3SCN- [Fe(SCN)] + 3K+ +3Cl-
Fe3+ + 3SCN- [Fe(SCN)]
Tritiocyjanianożelazo(III)

10)
FeCl3 + 4KSCN K[Fe(SCN)4] + 3KCl
Tetratiocyjanianożelazian(III) potasu
Fe3+ + 3Cl- +4K+ + 4SCN- K+ + [Fe(SCN)4]- + 3K+ +3Cl-
Anion tetratiocyjanianożelazianowy(III)

Fe3+ + 4SCN- [Fe(SCN)4]-

11)
FeCl3 + 5KSCN K2[Fe(SCN)5] + 3KCl
pentatiocyjanianożelazian(III) potasu

Fe3+ + 3Cl- +5K+ + 5SCN- 2K+ + [Fe(SCN)5]2- + 3K+ +3Cl-

Anion pentatiocyjanianożelazianowy(III)
3+ - 2-
Fe + 5SCN [Fe(SCN)5]

12)
FeCl3 + 6KSCN K3[Fe(SCN)6] + 3KCl
heksatiocyjanianożelazian(III) potasu

Fe3+ + 3Cl- +6K+ + 6SCN- 3K+ + [Fe(SCN)6]3- + 3K+ +3Cl-

Anion heksatiocyjanianożelazianowy(III)
3+ - 3-
Fe + 6SCN [Fe(SCN)6]

 WNIOSKI

Jedynym trwałym związkiem koordynacyjnym jest ten o Lk=6 i to on odpowiada za

krwistoczerwony kolor roztworu.