Ochrona Własności Intelektualnej

dr Jakub Pawlak – Ochrona Własności Intelektualnej

 Jakub Pawlak

jakub.pawlak@put.poznan.pl
tel. 6699 45454

dr Jakub Pawlak – Ochrona Własności Intelektualnej

 Własność Intelektualna

Intellectual Property (IP)

1967 r.: Konwencja Sztokholmska ustanawiająca Światową Organizację

Własności Intelektualnej (World Intellectual Property Organization WIPO).

Pojęcie najczęściej kojarzone z wytworami będącymi konsekwencją

twórczości :

• literackiej,

• naukowej,

• wynalazczej

oraz ochroną, jaką przyznaje się uprawnionym.

dr Jakub Pawlak – Ochrona Własności Intelektualnej
 Własność Intelektualna

Intellectual Property (IP)

Zbiorcze określenie w języku prawniczym dla pojęć jak:

• własność literacka

• własność artystyczna

• własność przemysłowa

 Własność literacka i artystyczna:

Najstarsze pojęcie pochodzące z 18 w. z Francji, użyte następnie w

Konwencji Berneńskiej z 1886 r. o ochronie dzieł literackich i
przemysłowych.

dr Jakub Pawlak – Ochrona Własności Intelektualnej

 Własność Intelektualna

Intellectual Property (IP)

Jest względnie młodą dyscypliną prawniczą liczącą dopiero 300 lat.

Przedmiot prawa własności intelektualnej: ludzka kreatywność (

niematerialny charakter)

Dobro materialne a dobro niematerialne:

„Harry Potter i insygnia śmierci”: utwór literacki

Książka (fizyczny zbiór kartek w okładce): nośnik (podobnie jak CD z muzyką).

Coca-Cola: marka – dobro niematerialne

Puszka napoju z logo Coca-coli: nośnik tego znaku

dr Jakub Pawlak – Ochrona Własności Intelektualnej

 Własność Intelektualna
Dobro materialne a dobro niematerialne:

Medium, w którym utrwalono utwór, jest rzeczą w rozumieniu prawa

cywilnego i podlega przepisom prawa rzeczowego.

W konsekwencji jeden podmiot może być właścicielem dobra

niematerialnego (logo), a inny właścicielem nośnika (butelka z logiem).

 Kupując książkę nabywamy własność egzemplarza, ale nie prawa

majątkowe do utworu!

dr Jakub Pawlak – Ochrona Własności Intelektualnej

 Własność Intelektualna
O skali i czasie trwania ochrony dóbr niematerialnych decyduje
ustawodawca. Bierze on pod uwagę:

• nowość,

• twórczy charakter,

• użyteczność,

• innowacyjność,

• zdolność do odróżniania towarów lub usług,

• nakład inwestycyjny

tych dóbr.

dr Jakub Pawlak – Ochrona Własności Intelektualnej

 Własność Intelektualna

Własność przemysłowa

Użyte po raz pierwszy podczas Konwencji Paryskiej (1883 r.) o ochronie

własności przemysłowej, nawiązując do tematyki związanej z:

• wynalazkami

• wzorami użytkowymi

• wzorami przemysłowymi

• znakami towarowymi i usługowymi

• nazwami handlowymi

• oznaczeniami i nazwami pochodzenia

dr Jakub Pawlak – Ochrona Własności Intelektualnej

 Ochrona Własności Intelektualnej

• Prawo cywilne oraz inne gałęzie prawa

• Na podstawie kryterium przedmiotu i metody regulacji regulowane są

stosunki prawne o doniosłości majątkowej oraz związane z nimi stosunki
niemajątkowe.

dr Jakub Pawlak – Ochrona Własności Intelektualnej

 Ochrona Własności Intelektualnej

W ramach własności intelektualnej wyróżnia się różne zakresy uprawnień

wynikające z prawa autorskiego i praw pokrewnych, chroniących przede
wszystkim twórczość literacką i artystyczną oraz prawo własności
przemysłowej.

Prawo własności przemysłowej chroni wytwory intelektu nadające się

przede wszystkim do wykorzystania w ramach działalności gospodarczej.
Chroni:

• rozwiązania o charakterze technicznym (wynalazki, topografie układów

scalonych, wzory użytkowe)

• rozwiązania o charakterze estetycznym (wzory przemysłowe)

dr Jakub Pawlak – Ochrona Własności Intelektualnej
 Prawo własności przemysłowej

• oznaczenia odróżniające (znaki towarowe i oznaczenia geograficzne)

• dobra chronione ustawami szczególnymi (prawa do nowych odmian roślin

czy baz danych)

dr Jakub Pawlak – Ochrona Własności Intelektualnej

 Wynalazek a wzór użytkow y

Czym jest wynalazek, tego ustawa Prawo własności przemysłowej nie mówi.
Technika rozwija się zbyt szybko i w zbyt nieprzewidywalnych kierunkach,
żeby warto było formułować definicję wynalazku. Wystarczy, że ustawa
określa warunki udzielania ochrony patentowej: wynalazek musi należeć do
jakiejś dziedziny techniki, musi być nowy, mieć poziom wynalazczy (tzn. być
nieoczywistym dla znawcy), nadawać się do przemysłowego stosowania i
zostać ujawniony na tyle, żeby było możliwe odtworzenie wynalazku.

dr Jakub Pawlak – Ochrona Własności Intelektualnej

 Wynalazek a wzór użytkow y

Cechy wynalazku: wynalazek może być przedmiotem, urządzeniem,

układem, substancją, sposobem postępowania (czyli sekwencją czynności),
zastosowaniem jakiegoś wytworu. Musi być opisany cechami technicznymi,
czyli cechami zrozumiałymi i jednoznacznymi dla znawcy z danej dziedziny
techniki. Jego tytuł musi jednoznacznie identyfikować przynależność
wynalazku do danej dziedziny techniki, dlatego nie powinien być nazywany
ogólnikowo, np. wynalazek, ulepszenie, konstrukcja, architektura, postać,
kształt, powierzchnia itd. Wynalazek będący wytworem powinien być
określony cechami konstrukcyjnymi, materiałowymi, składem itp., a
wynalazek w kategorii sposobu - sekwencją czynności prowadzących do
oczekiwanego rezultatu.
dr Jakub Pawlak – Ochrona Własności Intelektualnej
 Wynalazek a wzór użytkow y

Cechy wzoru użytkowego: w odróżnieniu od wynalazku, wzór użytkowy

ustawa definiuje precyzyjnie: jest to nowe i użyteczne rozwiązanie o
charakterze technicznym, dotyczące kształtu, budowy lub zestawienia
przedmiotu o trwałej postaci. Wzór użytkowy może więc być tylko
przedmiotem i to zachowującym trwale swoją postać - nie spełniają tego
wymogu wszelkie pasty, napoje, kremy, związki chemiczne, sposoby czy
zastosowania. Cechy techniczne wzoru użytkowego mogą być wyłącznie
cechami konstrukcyjnymi. Wzoru użytkowego nie można określać za pomocą
cech funkcjonalnych.

dr Jakub Pawlak – Ochrona Własności Intelektualnej

 Wynalazek a wzór użytkow y

Podobieństwo wzoru użytkowego do wynalazku polega na tym, że zarówno

jedno jak i drugie są rozwiązaniami jakiegoś problemu technicznego. Spinacz
rozwiązuje problem tymczasowego złączenia ze sobą luźnych kartek. Jeżeli w
świetle dotychczasowego stanu techniki spinacz jest nowy i dla znawcy z
dziedziny techniki biurowej jest nieoczywisty, to może być chroniony i
patentem na wynalazek, i prawem ochronnym na wzór użytkowy.

dr Jakub Pawlak – Ochrona Własności Intelektualnej

 Wynalazek a wzór użytkow y

Jeżeli natomiast jest nowy, ale znawca postawiony przed problemem

tymczasowego łączenia kartek doszedłby na podstawie stanu techniki i
swojej ogólnej wiedzy do takiego samego rozwiązania, czyli jeżeli pomysł na
spinacz jest oczywisty, to taki spinacz mógłby być chroniony tylko jako wzór
użytkowy. Wytwory, które nie rozwiązują żadnego problemu technicznego,
nie mogą być chronione ani patentem na wynalazek, ani prawem ochronnym
na wzór użytkowy. Piłeczka pingpongowa zamknięta w butelce nie jest
wytworem przyczyniającym się do rozwoju techniki, ponieważ nie stanowi
rozwiązania żadnego problemu technicznego. Na taki wytwór nie można
uzyskać patentu lub prawa ochronnego na wzór użytkowy.

dr Jakub Pawlak – Ochrona Własności Intelektualnej

 Wynalazek a wzór użytkow y

Wynalazek Wzór użytkowy

Aby na wynalazek został udzielony Aby na wzór użytkowy zostało

patent, rozwiązanie musi: udzielone prawo ochronne,
rozwiązanie musi:
• być nowe, • być nowe,

• mieć odpowiedni poziom • być rozwiązaniem użytecznym o

wynalazczy, charakterze technicznym,

• nadawać się do przemysłowego • dotyczyć kształtu, budowy lub

stosowania. zestawienia przedmiotu o trwałej
postaci.

dr Jakub Pawlak – Ochrona Własności Intelektualnej

 Wynalazek a wzór użytkow y

Opatentować możemy w zasadzie wszystko, zarówno coś, co jest

materialne, np. konstrukcję urządzenia, które ma konkretny kształt, budowę
lub składa się z różnych innych elementów mających kształt (ogólnie
mówiąc), ale równie dobrze mieszaninę chemiczną, związek chemiczny, stop
metali, skład tworzywa sztucznego. Można także uzyskać patent na coś
niematerialnego, np. technologię – są to wynalazki dotyczące sposobu
produkcji. (Jeśli natomiast mamy wyrób wyprodukowany wg
opatentowanego sposobu, to wyrób ten także jest chroniony. Z reguły zgłasza
się to wtedy do ochrony jako sposób produkcji wyrobu i wyrób).

dr Jakub Pawlak – Ochrona Własności Intelektualnej

 Wynalazek a wzór użytkow y

Wzorem użytkowym może być tylko coś materialnego i to dość dokładnie

zdefiniowanego, musi mieć zatem kształt lub być w jakiś sposób zbudowane
(ponieważ jest to coś materialnego, to opis wzoru musi zawierać rysunek).
Jednak wymagana jest taka sama nowość jak w przypadku wynalazków!
Tak więc aby rozwiązanie zostało uznane za nowe, nie może być częścią
znanego stanu techniki (nie zostało opublikowane przed datą zgłoszenia do
Urzędu Patentowego).

dr Jakub Pawlak – Ochrona Własności Intelektualnej

 Wzór użytkow y a wzór przemysłow y

Podobieństwo nazw powoduje, że bardzo często wzór użytkowy jest mylony

ze wzorem przemysłowym. A to są zupełnie niezwiązane ze sobą rodzaje
własności przemysłowej! O ile wzór użytkowy jest użytecznym rozwiązaniem
pewnego problemu technicznego, to od wzoru przemysłowego nie wymaga
się ani użyteczności, ani technicznego charakteru. Wzór przemysłowy dotyczy
tylko wyglądu jakiegoś wytworu. Nie jest ważne czy wzór przemysłowy może
do czegokolwiek służyć. Ważne, żeby mógł być wytwarzany przemysłowo,
czyli żeby jego cechy wizualne były powtarzalne.

dr Jakub Pawlak – Ochrona Własności Intelektualnej

 Wzór użytkow y a wzór przemysłow y

Przykład: kubek bez dna ani nie rozwiązuje żadnego problemu technicznego,
ani nie jest użyteczny - poza przydatnością do zrobienia komuś mokrego
psikusa (ale to nie wystarcza do otrzymania prawa ochronnego na wzór
użytkowy, bo przecież Prawo własności użytkowej wymaga, żeby wzór
użytkowy miał praktyczne znaczenie przy korzystaniu z niego). Jednak taki
kubek bez dna można produkować na skalę przemysłową i sprzedawać jako
gadżet reklamowy, pamiątkę z wakacji itp. Ażeby uchronić się przed
kopiowaniem pomysłu kubka bez dna przez konkurentów, można uzyskać
prawo wyłączne z rejestracji wzoru przemysłowego.

dr Jakub Pawlak – Ochrona Własności Intelektualnej

 Wzór użytkow y a wzór przemysłow y

Kolebką ochrony wzorów przemysłowych jest Francja: w 1806 r. Napoleon

wydał ustawę , w której przewidziano, że warunkiem dochodzenia rozszczeń
z tytułu wzoru jest zdeponowanie w archiwach specjalnego urzędu (Conseil
des Prud’hommes) odpowiedniej próbki w kopercie zaopatrzonej w godło
właściciela i jego podpis oraz uiszczenie odpowiedniej opłaty.

W Polsce ochronę wzorów przemysłowych (zwanych zdobniczymi)

uregulowano po raz pierwszy w dekrecie Naczelnika Państwa 04.02.1919 o
ochronie wzorów rysunkowych i modeli.

dr Jakub Pawlak – Ochrona Własności Intelektualnej

 Projekt racjonalizatorski

Projekty racjonalizatorskie: typowe dla krajów socjalistycznych

W ZSSR stworzono koncepcję doskonalenia produkcji w sektorze gospodarki

uspołecznionej. W Polsce, w dekrecie z dnia 12.10.1950 o wynalazczości
pracowniczej wprowadzono dwie kategorie projektów typu
racjonalizatorskiego: „udoskonalenia techniczne” i „usprawnienia”.

W 1962 połączono je w jedną kategorię o nazwie „projekt racjonalizatorski”.

dr Jakub Pawlak – Ochrona Własności Intelektualnej

 Z n a k i t o w a ro w e i o z n a c ze n i a g e o g ra f i c z n e

Średniowiecze: oznaczanie produktów stało w ścisłym związku z

reglamentacją działalności rzemieślniczej i handlowej przez cechy
rzemieślnicze i gildie kupieckie. Majstrowie mieli nie tylko prawo, ale i
obowiązek oznaczania swoich wyrobów znakami zapisywanymi w księgach
cechowych.

1726 r: Jedna z pierwszych regulacji dla indywidualnego oznaczania

produktów znakami towarowymi: Jerzy I (Anglia) przyznał szkockim tkaczom
prawno do sygnowania wyrabianego przez nich płótna.

Rozwój przemysłu i handlu zainicjował również w innych częściach Europy

konieczność regulacji w tym zakresie.

dr Jakub Pawlak – Ochrona Własności Intelektualnej

 Krajowe źródła prawa

• Ustawa „Prawo autorskie i prawa pokrewne” z 04.02.1994 reguluje:

- podmiot i przedmiot prawa autorskiego

- treść praw autorskich, osobistych i majątkowych

- dopuszczalność dozwolonego użytku chronionych utworów

- czas trwania autorskich praw majątkowych oraz ich obrót

- ochrona praw osobistych i majątkowych

- prawa autorskie do szczególnych kategorii utworów –

audiowizualnych, programów komputerowych, fonogramy,
wideogramy.

dr Jakub Pawlak – Ochrona Własności Intelektualnej

 Krajowe źródła prawa

• Ustawa z dnia 27.07.2001 o ochronie baz danych, w której uregulowano:

• Przesłanki ochrony,

• Podmioty uprawnione,

• Treść prawa i czas jego trwania,

• Obrót nim,

• Dozwolony użytek baz danych,

• Ochronę prawa do baz danych.

dr Jakub Pawlak – Ochrona Własności Intelektualnej

 Krajowe źródła prawa

• Ustawa z dnia 30.06.2000 Prawo własności przemysłowej reguluje:

• Wynalazki,
• Wynalazki biotechnologiczne,
• Wzory uytkowe,
• Wzory przemysłowe,
• Produkty lecznicze,
• Produkty ochrony roślin,
• Znaków towarowych,
• Oznaczeń geograficznych,
• Topografii układów scalonych,
• Kwestie związane z funkcjonowaniem Urzędu Patentowego RP

dr Jakub Pawlak – Ochrona Własności Intelektualnej

 Organy administracji publ.

Urząd Patentowy Rzeczpospolitej Polskiej

- Przyjmowanie i badanie zgłoszeń dotyczących wynalazków, wzorów

użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych, oznaczeń
geograficznych, topografii układów scalonych , dokonanych w celu
uzyskania ochrony

- Orzekanie w sprawach udzielania patentów i dodatkowych praw

ochronnych na wynalazki, praw ochronnych na wzory użytkowe oraz znaki
towarowe, a także praw z rejestracji wzorów przemysłowych, oznaczeń
geograficznych i topografii układów scalonych.

dr Jakub Pawlak – Ochrona Własności Intelektualnej

 Organy administracji publ.

- Rozstrzyganie spraw w postępowaniu spornym

- Prowadzenie rejestru patentowego, rejestru wzorów użytkowych, rejestru

wzorów przemysłowych, rejestru znaków towarowych, rejestru oznaczeń
geograficznych i rejestru topografii układów scalonych

- Wydawanie organu urzędowego pod nazwą „Wiadomości Urzędu

Patentowego” i „Biuletynu Urzędu Patentowego”

- Udział w pracach organów międzynarodowych z tytułu zawartych przez

RP umów międzynarodowych w sprawach z zakresu własności
przemysłowej.

- Prowadzenie centralnego zbioru polskich i zagranicznych opisów

patentowych dr Jakub Pawlak – Ochrona Własności Intelektualnej
 Organy administracji publ.

Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych z siedzibą w Słupi

Wielkiej, który m.in.:

1) Sporządza i udostępnia

- Informacje o odmianach wpisanych do krajowego rejestru,

- Opisy botaniczne odmian wpisanych do krajowego rejestru,

- Listy odmian rolniczych, warzywnych, sadowniczych wpisanych do

krajowego rejestru.

dr Jakub Pawlak – Ochrona Własności Intelektualnej

 Prawo autorskie
Prawo autorskie chroni „utwory”, czyli przejawy działalności twórczej o
indywidualnym charakterze ustalone w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od formy,
sposobu wyrażenia, jakości i przeznaczenia.

Przejaw działalności twórczej:

a) twórca wzbogacił istniejący stan rzeczy o nowe elementy

b) wysiłek intelektualny autora

Utwór musi się charakteryzować indywidualnym charakterem, na co ma wpływ jego

autor – ten sam temat, np. temat muzyczny, może zostać potraktowany jako walc, a
przez innego kompozytora, jako tango.

dr Jakub Pawlak – Ochrona Własności Intelektualnej

 Fonogram i wideogram

• Fonogramem jest pierwsze utrwalenie warstwy dźwiękowej wykonania

utworu albo innych zjawisk akustycznych (art. 94 ust. 1).

Przykład: zapis szumu ulicy, odgłos klekoczących bocianów lub koncert

kapeli podwórkowej.

• pierwsze utrwalenie sekwencji ruchomych obrazów, z dźwiękiem lub bez,

niezależnie od tego, czy stanowi ono utwór audiowizualny (art. 94 ust. 2).

dr Jakub Pawlak – Ochrona Własności Intelektualnej

 Wideogram a utwór audiowizualny

Każdy utwór audiowizualny jest wideogramem, lecz nie każdy wideogram jest
utworem audiowizualnym.

Utworem audiowizualnym jest film fabularny, rysunkowy lub reklamowy.

dr Jakub Pawlak – Ochrona Własności Intelektualnej

 Wideogram a utwór audiowizualny

Nakręcona scena z imprezy jest wideogramem, ale raczej nie zostanie uznana
za utwór audiowizualny. Mimo wszystko przysługuje wideogramowi wyłączne
prawo do rozporządzania i korzystania z wideogramu w zakresie:
1) zwielokrotniania określoną techniką,
2) wprowadzenia do obrotu,
3) najmu oraz użyczania egzemplarzy,
4) publicznego udostępniania fonogramu lub wideogramu w taki sposób,
aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie
wybranym.
 Takie same prawa przysługują producentowi fonogramu.

dr Jakub Pawlak – Ochrona Własności Intelektualnej

dr Jakub Pawlak – Zarządzanie Międzynarodowe
 Prawo autorskie

Prawo autorskie chroni UTWORY

Przejaw działalności twórczej:

1. jeżeli twórca wzbogacił istniejący stan rzeczy o jakieś nowe elementy

2. Wysiłek intelektualny autora włożony w powstanie novum

Jeżeli dwóch twórców stworzy, niezależnie od siebie, takie samo dzieło, każde
z tych dzieł będzie przejawem działalności twórczej. Obojętny jest też stopień
nowości.

dr Jakub Pawlak – Ochrona Własności Intelektualnej

 Prawo autorskie

Utwór musi się charakteryzować indywidualnym charakterem  na jego

kształt musi wpłynąć osobowość twórcy.

Za utwory orzecznictwo uznało także kompozycje kwiatowe, bilety i afisze

teatralne, a nawet katalog znaczków pocztowych.

Wyższy lub niższy stopień indywidualności nie decyduje o tym, czy mamy do
czynienia z utworem – wystarczy, by wykazać jego istnienie.

Kolejnym warunkiem koniecznym do uznania danego przejawu działalności

twórczej za utwór jest ustalenie go w jakiejkolwiek postaci.
dr Jakub Pawlak – Ochrona Własności Intelektualnej
 Prawo autorskie

Ustalenie utworu następuje, gdy utwór przybiera taką postać, że

potencjalnie może zostać odebrany przez kogoś innego niż twórca, przy czym
nie gra znaczenia, czy ktoś się z tym utworem zapozna.

Ustalenie utworu to NIE TO SAMO co jego utrwalenie.

Utrwalenie utworu: wpisanie go na nośnik (corpus mechanicum). Wiele

utworów, np. improwizacje jazzowe, może istnieć jedynie w postaci
ustalonej.

W przypadku dzieł artystycznych ustalenie utworu następuje łącznie z jego

utrwalaniem.

dr Jakub Pawlak – Ochrona Własności Intelektualnej

 Prawo autorskie

Kategorie utworów podlegających ochronie:

• Utwory wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami

graficznymi, np.

- dzieła literackie/publicystyczne

- utwory naukowe, kartograficzne, programy komputerowe

• Utwory z zakresu szeroko pojętych sztuk audiowizualnych i sztuki

użytkowej

- plastyczne, fotograficzne

- wzornictwa przemysłowe, audiowizualne

dr Jakub Pawlak – Ochrona Własności Intelektualnej

 Prawo autorskie

Kategorie utworów podlegających ochronie:

• Utwory muzyczne, słowno-muzyczne, sceniczne, sceniczno-muzyczne,

pantomimiczne i choreograficzne

• Utwory architektoniczne, urbanistyczne oraz architektoniczno-

urbranistyczne

dr Jakub Pawlak – Ochrona Własności Intelektualnej

 Prawo autorskie

Dobra wyłączone spod ochrony

… (1) to dobra pozbawione cech utworu

… (2) lub arbitralna decyzja ustawodawcy stanowiący ucieleśnienie idei.

Ad 1:

• Odkrycia, idee, metody, procedury, metody i zasady działania oraz

koncepcje matematyczne

 ponieważ „istnieją w przyrodzie niezależnie od twórcy

Paradoksalnie, ochronie może podlegać sposąb wyrażenia takiego

niechronionego elementu, np. artykuł opisujący odkrycie czy projekt
dr Jakub Pawlak – Ochrona Własności Intelektualnej
 Prawo autorskie

stanowiący ucieleśnienie idei.

Ad 2:

Przejawy twórczości wyłączone spod ochrony wolą ustawodawcy:

• Akty normatywne lub ich urzędowe projekty

• Dokumenty urzędowe,

• Symbole i znaki urzędowe (znaczki pocztowe, banknoty)

• Opublikowane opisy patentowe i ochronne

• Proste informacje prasowe

dr Jakub Pawlak – Ochrona Własności Intelektualnej

 Utwór zależny

Utwór zależny:

Tłumaczenie, przeróbka lub adaptacja cudzego utworu

Utwór zależny opiera się w swojej formie i treści na dziele pierwotnym,

stanowi jednak jego przeniesienie na inny język (przekład) lub medium (np.
ekranizacja).

Twórca dzieła zależnego dysponuje pewną swobodą twórczą odnośnie

doboru słów czy środków wyrazu, przez co przysługuje mu ochrona
autorskoprawna.

dr Jakub Pawlak – Ochrona Własności Intelektualnej

 Utwór zależny

Dzieło zależne traktowane jest jako utwór odrębny od oryginału, wygaśniecie

praw majątkowych do tego ostatniego nie będzie miało wpływu na byt dzieła
zależnego.

Twórca dzieła zależnego jest ograniczony w wykonywaniu pewnych

uprawnień majątkowych do utworu:

Rozpowszechnianie opracowania i korzystanie z niego są uzależnione od

zgody twórcy oryginału, chyba że prawa do utworu pierwotnego wygasły.
Ponadto na egzemplarzach opracowania należy wymienić tytuł i autora
utworu pierwszego.

dr Jakub Pawlak – Ochrona Własności Intelektualnej

 Utwór zależny

Dzieło zależne traktowane jest jako utwór odrębny od oryginału, wygaśniecie

praw majątkowych do tego ostatniego nie będzie miało wpływu na byt dzieła
zależnego.

Twórca dzieła zależnego jest ograniczony w wykonywaniu pewnych

uprawnień majątkowych do utworu:

Rozpowszechnianie opracowania i korzystanie z niego są uzależnione od

zgody twórcy oryginału, chyba że prawa do utworu pierwotnego wygasły.
Ponadto na egzemplarzach opracowania należy wymienić tytuł i autora
utworu pierwszego.

dr Jakub Pawlak – Ochrona Własności Intelektualnej

 Utwór inspirowany

Twórca dzieła inspirowanego nie tylko nie zamierza oddać pierwotnego

utworu innymi środkami, ale tworzy coś zupełnie nowego, wzorując się
jedynie na idei pierwowzoru.

Przykłady:

• Malarz malujący słoneczniki w wazonie, zainspirowany van Goghiem

• Powieść „Scarlett” autorstwa A. Ripley jako sequel „Przeminęło z

wiatrem” autorstwa M. Mitchell

dr Jakub Pawlak – Ochrona Własności Intelektualnej

 Dzieło współautorskie

Dzieło współautorskie:

Np. gdy kompozytor i poeta wspólnie tworzą piosenkę lub gdy kilku malarzy
wspólnie maluje obraz.

 Między współtwórcami musi istnieć porozumienie

Uwaga: jeśli autor B kończy dzieło zmarłego autora A, to nie jest to dzieło
współautorskie, tylko „opracowanie cudzego utworu”.

Utworzy połączone i utwory zbiorowe:

Utwory połączone: kilku autorów łączy odrębne utwory (np. opowieści) w

jeden tom w celu wspólnego rozpowszechniania
dr Jakub Pawlak – Ochrona Własności Intelektualnej
 Utwory połączone i zbiorowe

Utwory zbiorowe: np. encyklopedia, wydawnictwa periodyczne

dr Jakub Pawlak – Ochrona Własności Intelektualnej

 Nabycie praw autorskich

W przypadku dzieł zbiorowych prawa do całości nabywa wydawca (przy

zachowaniu praw poszczególnych twórców do utworów będących częściami
dzieła zbiorowego.

Istnieje domniemanie, że prawa do utworu audiowizualnego nabywa (na

podstawie umowy) producent.

 Prawa producenta to premia za ryzyko związane z inwestycją, jaką jest

„produkcja” dzieła.

dr Jakub Pawlak – Ochrona Własności Intelektualnej

 Nabycie praw autorskich

Utwór pracowniczy: utwór stworzony w ramach wykonywania obowiązków

ze stosunku pracy.

Takiego charakteru nie mają jednak utwory autorstwa osób świadczących

pracę na podstawie umowy o dzieło lub zlecenia.

Utworem pracowniczym nie będzie jednak wiersz napisany przez programistę

w czasie pracy.

Autor utworu pracowniczego ma obowiązek (!) zgłosić go pracodawcy, które

może utwór uznać za dobry i go przyjąć (lub odrzucić). W momencie przyjęcia
pracodawca nabywa autorskie prawa majątkowe oraz (jeśli nie ustalono
inaczej w umowie) dr Jakub Pawlak – Ochrona Własności Intelektualnej
 Nabycie praw autorskich

inaczej w umowie) własność przedmiotu, na którym utrwalono utwór.

 Jeśli pracodawca nie przystąpi do rozpowszechniania utworu w ciągu 2 lat

od jego przyjęcia, pracownik może mu wyznaczyć dodatkowy termin do
rozpowszechniania utworu. Po jego upływie prawa wrócą do pracownika.

Uprawnienia twórcy odn. jego działalności dzielą się na:

• Osobiste

• majątkowe

dr Jakub Pawlak – Ochrona Własności Intelektualnej

 Autorskie prawa osobiste

Autorskie prawa osobiste wynikają z dóbr osobistych prawa cywilnego,

rozumiane jako „wartości ze świata uczuć i przeżyć psychicznych człowieka”.

Jako dobra nierozerwalnie związane z jednostką ludzką są niezbywalne i

wygasają wraz ze śmiercią człowieka.

Do dóbr chronionych należą:

1. Imię i nazwisko

2. Nietykalność cielesna

3. Tajemnica korespondencji

4. Nietykalność mieszkania

5. Wizerunek
dr Jakub Pawlak – Ochrona Własności Intelektualnej
 Autorskie prawa osobiste

6. Twórczość wynalazcza i racjonalizatorska

Przykłady:

Ad1: ujawnienie nazwiska autora, który sobie tego nie życzy, przypisanie
tekstu innej osobie niż rzeczywisty twórca (odwrotność plagiatu)

Ad5: Nie tylko samo wykorzystanie wizerunku, ale również kontekst, w

którym zostanie wykorzystany.

dr Jakub Pawlak – Ochrona Własności Intelektualnej

 Autorskie prawa osobiste

Prawo uczonego do bycia uznanym jako pierwszym, który ustalił istnienie

zależności fizycznej lub odczytał tekst z antycznego papirusu:

NIE podlega ochronie prawnej, ale przysługuje „dobro osobiste”.

Autorskie prawa osobiste chronią nieogrnaiczoną w czasie i nipodlegającą

zrzeczeniu się lub zbyciu więź twórcy z utworem.

dr Jakub Pawlak – Ochrona Własności Intelektualnej

 Autorskie prawa osobiste

Prawo uczonego do bycia uznanym jako pierwszym, który ustalił istnienie

zależności fizycznej lub odczytał tekst z antycznego papirusu:

NIE podlega ochronie prawnej, ale przysługuje „dobro osobiste”.

Autorskie prawa osobiste chronią nieograniczoną w czasie i nipodlegającą

zrzeczeniu się lub zbyciu więź twórcy z utworem.

dr Jakub Pawlak – Ochrona Własności Intelektualnej