Rimska umetnost

Osnovne karakteristike

doba Republike
vreme Julija Cezara
 Apeninska plemena i legenda o
nastanku Rima
Apeninsko poluostrvo naseljavala su mnoga plemena- Gali sever, Etrurci zapadnu
polovinu srednjeg dela, Italici jugoistočne krajeve, Samnićani i Grci kolonisti južne,
a Latini Lacijum u donjem toku Tibra

U dolini Lacijuma izdvojio se grad Rim na sedam brežuljaka na levoj obali Tibra
udaljen oko 25 km od mora

O osnivanju Rima 753. (21. aprila) govori legenda

Prema tom predanju, Eneja, koji se spasao prilikom propasti Troje, posle dugog
lutanja stigao je u Lacijum, gde je njegov sin Askanije osnovao grad Albalongu
(oko 20 km jugoistočno od budućeg Rima) u kojem su se rodili blizanci budući
osnivači Rima
Blizanci su bili sinovi carske kćeri Ree Silvije i boga Marsa i surovi kralj Amulije, koji
je zbacio njihovog dedu, naredio je da dečaci budu bačeni u Tibar
Reka je izbacila dečake na obalu, gde ih je podojila vučica, a potom su ih našli
kraljevi pastiri koji su im dali ime Romul i Rem
Kada su odrasli, oni su se osvetili Amuliju, ali nisu hteli da ostanu u Albalongi, već su
rešili da podignu grad na onom mestu gde su ih našli pastiri
Prilikom osnivanja grada zavadili su se i Romul je ubio Rema i novi grad nazvao po
svom imenu
 Vreme sedam kraljeva
(753-510/09)
U Rimu je prvobitno vladalo rodovsko uređenje
Na čelu porodice stajao je otac “pater” i gradsku skupštinu činili su
starosedeoci Rima koji su se zvali patriciji, dok su se ostali stanovnici
zvali plebejci

Legenda govori da je u staro vreme vladalo sedam kraljeva (753-510/09)

Kraljevi su, po svemu sudeći, bili etrurskog porekla
Oni su podigli prvi odbrambeni bedem oko sedam brežuljaka i sagradili
prvobitni hram na Kapitolskom bregu
Prvi kralj bio je Romul (753-715), a poslednji Tarkvinije Oholi koji je izgnan
510/09, kada su patriciji preuzeli upravu i zasnovali republiku

Već u vreme kraljeva osnovan je Senat (savet starih patricija), prvobitno

savetodavno veće kralja, koje je ostalo da živi i posle ukidanja monarhije
(najraniji zabeleženi brojao je 300 članova, kasnije se povećao na 600 u
vreme Sule, 900 u doba Julija Cezara, pa smanjio na 600 tokom
vladavine Oktavijana Avgusta)
 Republika
Patriciji su preuzeli upravu i zasnovali republiku i time učvrstili svoju vlast

Svake godine na skupštinama birana su dva konzula iz redova patricija, a

kasnije su se pojavili i tribuni (u početku dva i zatim deset)
Kraljeva vojna ovlašćenja preneta su na konzule, po dvojicu koji su birani
svake godine, a kako su smatrani glavnim magistratima republike, po
njima su računate godine (spisak započinje 509)- oni su bili pre svega
vojskovođe, a u vreme mira su imali široka ovlašćenja u upravljanju,
zakonodavstvu i sudstvu
U početku su bila samo dva narodna tribuna, od 471. ih je bilo pet i od 457.
deset, oni su imali pravo da se u ime svakog građanina mešaju u rad
konzula i drugih magistrata, ali je njihova vlast prestajala izvan granica
grada Rima

Sudilo se po običajnom pravu, pa su 450. doneti prvi zakoni koji su bili

urezani na bronzane tablice postavljene na glavnom gradskom trgu
forumu (“Zakon dvanaest tablica”)

Potom je dopušten brak između patricija i plebejaca (445), a kasnije su i

plebejci dobili pravo da mogu da vrše dužnost konzula (367)
 Osvajanje Apeninskog poluostrva
Rimljani su od V do III veka postepeno osvajali Apeninsko poluostrvo

Tokom IV veka osvojili su mnoge gradove Etruraca, Samnićana i Latina

Početkom III veka cela srednja i jedan deo severne teritorije poluostrva bili
su pod vlašću Rimljana

Potom su pošli na Tarent, najbogatiji grad na jugu koji je bio grčka kolonija,
i započeli rat
Tarenćani su 280. pozvali u pomoć epirskog kralja Pira koji je u dvema
borbama pobedio, ali je izgubio mnogo vojnika (“Pirova pobeda”), pa je
u trećem naletu 275. potpuno pobeđen

Nakon toga Rimljanima nije bilo teško da zavladaju celim južnim delom

Čitavo poluostrvo, osim doline Poa, prešlo je u ruke Rima

---

-----

Karta
Apeninskog
poluostrva
.
 Osvajanja izvan Apeninskog
poluostrva
Potom su započela osvajanja izvan Apeninskog poluostrva

U III veku najbogatiji i najmoćniji na Sredozemlju bio je feničanski grad Kartagina

(danas u Tunisu) kojem je pripadao veliki deo plodne Sicilije i koji je bio u
neprijateljstvu sa grčkim gradovima na ostrvu, što je Rim iskoristio kao povod za
početak rata

U Prvom punskom ratu (264-241) Rim je osvojio Siciliju, dok je Kartagina zauzela
Pirinejsko poluostrvo, ali je njen vojskovođa Hamilkar poginuo

Njegov sin Hanibal započeo je Drugi punski rat (218-201) krenuvši sa Pirinejskog
poluostrva i uzdajući se u pomoć brata i njegovih trupa, ali su Rimljani uzaptili
njegovo pismo i presreli brata i potom učvrstili položaj na Pirinejskom poluostrvu,
a vojskovođa Scipion krenuo je u osvajanje Afrike i potukao Hanibala

U Trećem punskom ratu (149-146) Rimljani su potpuno potukli Kartaginjane, razorili

i spalili Kartaginu i ovu oblast pretvorili u rimski provinciju pod imenom Afrika

Pobedom nad Kartaginom Rim je postao najmoćnija država u Sredozemlju

Iste 146. godine Makedonija i Grčka postale su rimske provincije
 Širenje teritorija pod vlašću Rima u II veku p. n. e.
(zeleno- stanje posle Prvog i Drugog punskog rata,
oker- posle Trećeg punskog rata)
.
 Vojna diktatura
U doba republike povremeno bi buknuli ustanci robova i slobodne sirotinje
(poslednji je bio Spartakov, od 73. do 71. p. n. e.)

Posle mnogobrojnih sukoba i raspri, 82. p. n. e. vojskovođa Sula osvojio je

Rim, ukinuo “demokratski” poredak, zaveo vojnu diktaturu i tražio da
bude proglašen za doživotnog diktatora, što je učinjeno
Vlast narodnih tribuna izgubila je bilo kakav značaj, prava narodne
skupštine bila su smanjena, a svi članovi senata bili su iz redova Sulinih
pristalica
Zbog teške bolesti Sula se već 79. p. n. e. povukao i godinu dana kasnije
umro, ali se borba za vojnu diktaturu nastavila

Bivši Sulin pristalica Katalina, koji se više puta bezuspešno kandidovao za

konzula, skovao je 63. p. n. e. zaveru protiv republike, ali su njegovi
planovi otkriveni, pa je pobegao na sever, prikupio vojsku i sledeće, 62.
godine, krenuo u bitku u kojoj je izgubio život

Republikansko uređenje je bilo očuvano, ali ne zadugo

 Promene u životu Rimljana
Usled promena u privredi, menjali su se i način života i običaji
Sve više gubila se nekadašnja jednostavnost života
Sve više je rastao broj svetkovina i zajedno sa njim i njihova raskoš
Omiljena zabava rimske svetine postale su borbe gladijatora i hajke na
divlje zveri koje su dovožene iz Afrike

Usled neposrednih dodira s Grcima, rodio se izrazit uticaj grčke kulture

Rimljani koji su želeli da budu smatrani za obrazovane ljude morali su
neizostavno da znaju grčki jezik
U bogatim kućama učitelji su bili Grci
Sama rimska književnost bila je pod jakim grčkim uticajima
 Verovanja i religija
Kod Rimljana skoro svaki predmet i pojava imali su svoje božanstvo, na
primer, životom deteta upravljala su 43 božanstva
Svaka porodica poštovala je duše svojih predaka žaštitnika, ti dobri
porodični duhovi zvali su se lari i njihovi kipovi čuvali su se pokraj
domaćeg ognjišta, a postojali su i penati, bogovi ostave i domaćeg
ognjišta, kao i boginja ognjišta Vesta
Viši bogovi bili su Jupiter, Junona, Mars i drugi

Verski obredi, sa jasno određenim zavetima i žrtvama, igrali su važnu ulogu

u životu Rimljana
Sveštenici su bili veoma značajni, najvažniji su bili pontifici koji su tumačili
povoljne znakove i čak uređivali veoma komplikovan kalendar, a pored
njih postojali su i haruspiciji i vestalke i drugi

Pod grčkim uticajem, s vremenom su rimski bogovi dobili antropomorfna

obličja
Postepeno su prihvatali i grčke bogove i junake (Apolon, Herakle) ili svoje
stare bogove izjednačili sa grčkim (Jupiter-Zevs, Junona-Hera, Minerva-
Atena)
 Odnos rimske i grčke umetnosti
Rimljani su duboko poštovali grčku umetnost, čak su i rimski pisci često
pisali o grčkoj umetnosti, a veoma retko o rimskoj
Oni su uvozili i kopirali grčke skulpture i svoja dela zasnivali na grčkim
iskustvima, a mnogi umetnici bili su grčkog porekla

Ranije je postojalo mišljenje, danas odbačeno, da, u estetskom pogledu,

ne postoji rimska umetnost, već da postoji samo rimska tema

Na grčkom tlu u doba rimske vlasti nisu podizana zdanja koja su nosila
rimske osobenosti (osim u Korintu koji je bio razoren 146), već su
zidane građevine zasnovane na grčkim tradicijama
 Prihvatanje lokalnih tradicija,
nekoliko primera u arhitekturi
Rimsko društvo bilo je kosmopolitsko i u njemu su prihvatane i spajane
različite nacionalne ili regionalne crte

Stanovnici novoosvojenih oblasti bili su dužni da poštuju rimsku vlast i

zakone, a imali su potpunu slobodu da neguju svoje stare kultove

Rimska kultura i umetnost prihvatile su ne samo tradicije Grčke, već i

Etrurije, Egipta, Bliskog istoka i prilagođavale su ih svojim potrebama

S druge strane, što je prethodna umetnost u nekoj oblasti bila izrazitija i

jače prožimana sopstvenom stvaralačkom snagom, utoliko je bio slabiji
rimski uticaj
Atina,
Hadrijanova
kapija,
oko 128.

.
Egipat, ostrvo File (južni deo Egipta, kod Asuana),
Trajanov paviljon, 105. .
London,
Mitrin hram
sredina III veka

.
 Arhitektura
Arhitektura nosi osobene rimske karakteristike

Najpre, Rimljani su konstruisali lukove i svodove i stvorili svojevrsni

arhitektonski sistem koji je postao osnova celokupnog graditeljskog
nasleđa
Kombinujući različite elemente, stvarali su arkade sa dvostrukim lukovima,
nizove polustubova, krstaste svodove

Drugi važan element bio je građevinski materijal

Rimljani su zidali betonom (mešavinom maltera i šljunka s tucanikom) koji
je bio jak, elastičan, relativno postojan, lakši od kamena i zato pogodan
za eksperimentisanje, a i relativno jeftin
Građevine zidane betonom obično su bile prevučene gipsanim malterom ili
oplaćene opekom ili blokovima kamena ili mermera
 Rimski hram
Hram je uvek bio uklopljen u prostor koji se nalazi ispred njega i vladao
nad njim
On, kao i raniji etrurski hramovi, uvek ima visoko postolje i stepenište na
jugu koje vodi u trem, široku celu (podeljenu samo ponekad na tri
odaje) koja nije uokvirena stubovima pošto zauzima celu širinu hrama
U celama hramova značajnih za državu pored statue božanstva bili su
izloženi trofeji doneti sa različitih osvajanja

Prilikom osnivanja hrama postojao je posebni obred

Na mestu gde bi trebalo podići hram najpre bi bila sagrađena koliba
U zoru dana određenog za postavljenje temelja sveštenik bi zauzeo svoje
mesto, pratio let ptica i štapom (lituus), dok bi izgovarao određene
formule, obeležio mesto gde će se u hramu nalaziti lik božanstva
Rim, Kapitol,
Hram Jupitera Kapitolskog
(Kapitolinskog),
osvećen 509. p. n. e,
osnova
(cela- Jupiter, Junona i
Minerva)

Prvi hram je, po predanju,

posvećen 509. p. n. e., na
samom početku Republike
(izgradnju započeo kralj
Lucije Tarkvinije Prisk
nakon pobede nad
Sabinjanima i završio
Tarkvinije Oholi pred
svrgavanje)
Drugi je podignut nakon što je
prvi tokom Sulinog pohoda
na Rim 83. p. n. e. spaljen
Treći su podigli Vespazijan i
njegovi sinovi Tit i
Domicijan pošto je izgoreo
u požaru 69. prilikom
Vespazijanovog ulaska u
grad
.
Rim, Kapitol, deo zida hrama Jupitera Kapitolskog (Kapitolinskog),
najvećeg među ranim rimskim hramovima, osvećenog 509. p. n. e.
i obnavljanog više puta tokom trajanja rimske države
.
Rim, Kapitol,
deo zida hrama
Jupitera Kapitolskog
(Kapitolinskog),
najvećeg među ranim
rimskim hramovima,
osvećenog 509. p. n. e.
i obnavljanog više
puta tokom trajanja
rimske države

.
 Rim, “Hram Fortune Virilis” (Portunov hram),
kraj II veka p. n. e.
(jonski stubovi uticaj nedavno osvojene Grčke, cela ima jednu odaju) .
 Rim, “Hram Fortune Virilis” (Portunov hram),
kraj II veka p. n. e.
(jonski stubovi uticaj nedavno osvojene Grčke, cela ima jednu odaju) .
Tivoli (istočno u blizini Rima), Sibilin hram, početak I veka p. n. e.
(kružna osnova kao tradicionalni oblik
kružne seljačke kolibe ili grčkih tolosa) .
 Tivoli (istočno u blizini Rima), Sibilin hram, početak I veka p. n. e.
(kružna osnova kao tradicionalni oblik kružne seljačke kolibe ili grčkih tolosa)
(Pored toga, Vestin hram na Rimskom forumu takođe je imao kružnu osnovu.
U njemu je na ognjištu goreo večiti plamen kao simbol večnosti i čistote grada i od
njega je, prema verovanju Rimljana, zavisila sudbina države.)
.
 Svetilište Fortune Primigenije,
Prenesta (Palestrina) istočno od Rima
početak I veka (doba Sule, 82-79)
(arhitektura prilagođena reljefu kao u Egiptu)

.
Svetilište Fortune Primigenije, Prenesta (Palestrina),
početak I veka p. n. e, rekonstrukcija
.
Svetilište Fortune Primigenije, Prenesta (Palestrina),
početak I veka p. n. e, deo svetilišta, ostaci .
Svetilište Fortune Primigenije, Prenesta (Palestrina),
početak I veka p. n. e, rekonstrukcija .
Svetilište Fortune Primigenije, Prenesta (Palestrina),
početak I veka p. n. e, rekonstrukcija
.
 Vajarstvo (skulptura i reljef)
Skulptura je rađena pod jakim uticajem Grčke, čak su i
malobrojni vajari poznati po imenu bili Grci
Obično su to kipovi građana u togi, vojskovođa u ratnoj opremi
i kasnije careva, a malobrojne statue bogova prvenstveno
deluju kao varijante grčkih uzora

Reljef je u Rimu doživeo pravi procvat

U estetskim osobinama zapaža se jasan uticaj grčkih reljefa,
ali su Rimljani doneli sasvim nove teme koje se zasnivaju na
istorijskim događajima
Stvarane su velike kompozicije istorijske tematike koje su
krasile žrtvenike, slavoluke, stubove i druge javne
spomenike
 Portreti
Rimljani su stvorili pravu umetnost stvaranja portreta
Za razliku od Grka, koji su predstavljali klasičan idealizovani suštinski
prikaz određene osobe ili helenistički individualni odraz ličnosti ispunjen
psihičkim doživljajima, Rimljani su bili okrenuti verizmu

Pisani izvori iz najranijih vremena republike svedoče o tome da su već tada

zaslužne političke i vojne ličnosti bile odlikovane tako što bi njihove
statue bile postavljane na javnim mestima, ali nije očuvan nijedan portret
stariji od I veka p. n. e.

Realizam je bio plod običaja da se sa lica preminulog uzme otisak i po

njemu izradi portret u vosku koji se čuvao u naročitom udubljenju u zidu
pokraj porodičnog oltara (za lare), a prilikom pogreba vajane glave
predaka preminulog nošene su u povorci i ti običaji čuvali su se sve do
doba carstva
Izgleda da je običaj da se portreti predaka rade u trajnijem materijalu
nastao početkom I veka p. n. e.
Na portretima patricija prikazuju se crte lica do svake pojedinosti i bez
ikakvog laskanja, nema psihologije ličnosti, već se izražavaju osobine
koje bi trebalo da krase rimske patricije- ozbiljnost, volja, autoritet
Pompeja,
Menandrova
kuća,
lararijum u
niši
peristila
sa malim
oltarom sa
bistama

.
Aulus Metelus, L’arringatore (Govornik),
početak I veka p. n. e.
bronza
(portret ozbiljnog Rimljanina (odnosno
etrurskog senatora u rimskoj
republici) u rimskoj togi, etrurski rad
sa etrurskim natpisom) .
Portret Rimljanina,.
oko 80. p. n. e.
(poređenje sa Glavom
sa Delosa negde iz
istog vremena)
Portret patricija sa
bistama predaka,
oko 30. p. n. e. .
 Slikarstvo, uticaj Grčke
Rimljani su u slikarstvu takođe radili pod uticajem Etruraca i
naročito Grka
Iz pisanih izvora poznato je i da su se u trijumfalnim
povorkama nosile i slike koje su prikazivale ratne scene

Rimsko slikarstvo kasnijih razdoblja može se razmatrati na

osnovu sačuvanih zidnih slika, osobito u Pompejima i
Herkulanumu, a i u Rimu i Boskorealeu (u blizini Napulja)
U sadržaju ovo slikarstvo ukazuje na grčke uzore, ali je u
estetskom pogledu taj uticaj nešto manji
Ipak, ima i predstava koje nesumnjivo predstavljaju kopije
grčkih dela
Pompeja, Kuća Fauna, Bitka kod Isa, podni mozaik,
kopija helenističke slike Filoksena iz Atine

.
Pompeja, Kuća Fauna, Bitka kod Isa, podni mozaik,
kopija helenističke slike Filoksena iz Atine
.
Herkulanum,
Aleksandar
Atinski,
Igra piljaka
(odnosno
astragala),
I vek p. n. e,
crtež na
mermernoj
ploči
(poput crteža
na belim
lekitima)
.
 Rim, Vila na Aventinu, podni mozaik,
ropografija po uzoru na dela Sososa iz Pergama .
 Četiri pompejanska stila
Osnovna razmatranja rimskih slika zasnovana su na freskama očuvanim u
Pompeji koja je 79. prekrivena pepelom tokom erupcije Vezuva

Zapažaju se četiri osnovne razvojne faze koje se nazivaju stilovima

I Inkrustacije- imitacije mermernih oplata (200-70. p. n. e.)
II Perspektivni arhitektonski stil- iluzionizam (sredina I veka p. n. e.)
III Doba Oktavijana Avgusta (27. p. n. e.-14. n. e.)- plošniji tretman
IV Doba Flavijevaca- barokni iluzionizam (između 62. i 79.)

U Pompeji ovi stilovi primenjivali su se dobrim delom paralelno, tako da

njihova kategorizacija ima više tipološku nego hronološku vrednost
Rim, Palatin,
Kuća grifona,
početak I veka p. n. e.
štuko dekoracija
(doba I stila)
.
Rim, vila u vrtovima Farneze, spavaća soba, oko 20. p. n. e,
pejzaž, štuko (doba III stila) .
 Boskoreale, Vila Publija Fanija Sinistora, oko 50. p. n. e. II stil
(arhitektonske panorame, osećaj slobodnog i otvorenog prostora) .
Boskoreale,
Vila Publija
Fanija
Sinistora,
oko 50. p. n. e.
II stil,
detalj

.
 Boskoreale, Vila Publija Fanija Sinistora, oko 50. p. n. e. II stil
(arhitektonske panorame, osećaj slobodnog i otvorenog prostora)
.
Boskoreale,
Vila Publija Fanija
Sinistora,
oko 50. p. n. e.
II stil,
detalj,
(nestvarna
arhitektura
poput
pozorišnih
kulisa,
nedovoljno
poznavanje
prostorne
dubine)

.
Pompeja,
Vila misterija,
oko 50. p. n. e,
II stil

.
Pompeja, Vila misterija, oko 50. p. n. e, II stil
.
Pompeja, Vila misterija, oko 50. p. n. e, II stil .
Pompeja, Vila misterija, oko 50. p. n. e, II stil .
Pompeja,
Vila misterija, oko
50. p. n. e,
II stil

.
 Rim, Vila na Eskvilinu, I vek p. n. e, II stil,
Tri Odisejeva druga susreću kći Antifata, kralja Lestrigonaca
(osećanje prostora punog vazduha, nedovoljno poznavanje prostorne dubine) .
Rim, Vila na Eskvilinu, I vek p. n. e, II stil
Lestrigonci napadaju Odisejeve brodove .
Rim, Avgustova kuća na Palatinu, III stil
.
Rim, Avgustova kuća na Palatinu, III stil .
Primaporta (Prima Porta), Livijina vila,
oko 20, pogled na vrt, III stil
.
Primaporta (Prima Porta), Livijina vila,
oko 20, pogled na vrt, III stil

.
Primaporta (Prima Porta), Livijina vila,
oko 20, pogled na vrt, III stil

.
Pompeja, Pejzaž sa obalom, detalj, početak I veka, III stil
.
Pompeja, Kuća Marka Lukrecija Fronta, oko 30, III stil
.
Pompeja,
Kuća Marka
Lukrecija Fronta,
oko 30,
III stil

.
Pompeja,
Kuća Marka
Lukrecija Fronta,
oko 30,
III stil

.
Pompeja, Kuća Marka Lukrecija Fronta,
Izgled jedne vile, oko 30, III stil

.
Herkulanum, mrtva priroda, oko 50, III ili IV stil .
Pompeja, Kuća Vetija, 63-79, IV stil
.
Pompeja,
Kuća
Vetija,
63-79,
IV stil

.
Pompeja, Kuća Vetija, 63-79, IV stil
.
Pompeja, Kuća Vetija, 63-79, IV stil .
Pompeja, Kuća Vetija, 63-79, IV stil .
Herkulanum,
Zidna slika,
oko 70,
IV stil
(uticaj iluzionizma i
pozorišne scenografije)
.
 Prvi trijumvirat
(Gaj Julije Cezar, Kras i Pompej)
Nakon Suline vojne diktature (82-79) i Katalinine zavere (63) na političku pozornicu
stupili su Cezar, Kras i Pompej koji su 60. p. n. e. sklopili tajni savez pod
Cezarovim rukovodstvom poznat kao Prvi trijumvirat (savet tri lica)
Cilj im je bio da prigrabe vlast i da je podele među sobom
Cezar je uz pomoć Krasa i Pompeja postao konzul

Kada mu je istekao konzulski rok, 58. dobio je upravu nad Galijom koja se tada
svodila na njen jugoistočni deo i uspeo da je celu osvoji i da krene na Britaniju

Za to vreme Kras je poginuo u bici protiv Parćana i trijumvirat se raspao

Između Cezara i Pompeja nastao je potpuni raskid i potom je usledila borba za vlast

Cezarova punomoć u Galiji isticala je 49. p. n. e. i Senat mu je predložio da raspusti

vojsku i dođe u Rim, ali je Cezar to odbio, jer je nameravao da se pomoću svoje
vojske dočepa vlasti
Prešao je sa trupama rečicu Rubikon (uliva se u Jadransko more kod Riminija) i na
vest o njegovom dolasku konzuli i jedan deo senatora pobegli su iz Rima

Cezar je 49. zauzeo Rim bez borbe i vrlo blago postupio prema svojim protivnicima
Širenje teritorija pod vlašću Rima u II i I veku p. n. e.
(Cezarova osvajanja- tamnooker) .
 Gaj Julije Cazar (49-44)
Pompej je pobegao na Balkan i započeo da se sprema za rat, ali je već 48. p. n. e.
izgubio bitku kod Farsale u Tesaliji i pobegao u Egipat gde je ubijen po
naređenju egipatskog kralja

Cezar je otišao u Egipat gde se umešao u pitanje nasleđa prestola i stao na stranu
Kleopatre, a potom pokorio Malu Aziju i u dve velike bitke (u Africi i na
Pirinejskom poluostrvu) 45. uništio Pompejeve pristalice

Kada se vratio u Rim, Cezar je postao njegov neograničeni gospodar proglašen za

doživotnog diktatora
Konzul Marko Antonije 44. ponudio mu je krunu, ali ju je Cezar odbio pošto se
plašio narodnih nemira i uzdržao se da zvanično proglasi monarhiju
Republika je bila samo formalna (postojali su senat, narodna skupština i izborni
javni funkcioneri), a Cezar je bio neograničeni monarh

Nezadovoljstvo protiv Cezara sve više je sazrevalo i u republikanskom krilu

senatora sa Brutom i Kasijem na čelu stvorena je zavera da se Cezar ubije
Zaverenici su ubili Cezara 44. p. n. e. na dan martovskih ida (14. marta) za vreme
zasedanja senata
Rim, Carski forum, osnova,
Cezarov forum sa hramom
Venere Genetrix u sredini
levo
Forum započeo Cezar i
završio Oktavijan Avgust

(Cezarov forum, veliki

uokvireni trg uz hram,
stapa verski kult i ličnu
slavu)

(Bio je uzor za sve kasnije

carske forume)

.
Rim, Carski forum, osnova,
Cezarov forum sa hramom
Venere Genetrix, mitske
pretkinje Julijevaca
(Eneja je bio Venerin sin, a
njegov sin Askanije otac
Julija, začetnika loze)

(Cezarov forum, veliki

uokvireni trg uz hram,
stapa verski kult i ličnu
slavu)

(Bio je uzor za sve kasnije

carske forume)

.
Cezarov forum sa hramom Venere Genetrix
mitske pretkinje Julijevaca
Neposredno uz zgradu Kurije .
 Rim, Carski forum, rekonstrukcija,
br. 11 Cezarov forum sa hramom Venere Genetrix
mitske pretkinje Julijevaca
(Eneja je bio Venerin sin, a njegov sin Askanije otac Julija, začetnika loze)

.
 Rim, Carski forum, rekonstrukcija,
Cezarov forum sa hramom Venere Genetrix levo
.