Professional Documents
Culture Documents
ראש השנה
ראש השנה
יוצא לאור מדי שבוע בשבוע וליומא דפגרא להתענג בתענוג רוחני במילי דחדוותא
די דרייסיג קולות וואס ר' אבהו האט מתקן געווען ,ווערן מן התורה 9קולות ,מדרבנן 30קולות
אנגערופן תקיעות דמיושב ,ווייל מן הדין מעג מען זיצן וויבאלד אין די תורה שטייט דריי מאל דאס ווארט
ווען מ'בלאזט זיי ,אבער די עיקר תקיעות ,זענען די תרועה ,און מיט יעדע תרועה קומט דאך צוויי תקיעות,
תקיעות דמעומד וואס מ'בלאזט ביי שמונה עשרה ,וואס וואס דאס מיינט תר"ת (תקיעה תרועה תקיעה) ,ממילא
דעמאלט דארף מען שטיין. דארף מען מן התורה בלאזן ניין קולות ,דריי מאל תר"ת.
ביי שמונה עשרה -נאכ'ן זאגן צען פסוקים פון מלכיות חז"ל זענען מסופק ,צו תרועה מיינט א יללה ,קלאגן,
-בלאזט מען ,תשר"ת תש"ת תר"ת( ,צען קולות) ,אויך דאס וואס מיר רופן אן תרועה ,אדער ס'מיינט גניחה,
בלאזט מען ,נאכ'ן זאגן די צען פסוקים פון זכרונות, זיפעצן ,דאס וואס מיר רופן אן שברים ,דערפאר האט ר'
תשר"ת תש"ת תר"ת( ,צען קולות) ,און אזוי אויך בלאזט אבהו מתקן געווען ,אז מ'זאל בלאזן אלע ערליי תרועות,
דער רמב"ם שרייבט אין הלכות תשובה (פ"ג ה"ד) אז כאטש דאס בלאזן שופר אין ראש השנה איז א גזירה פון הקב"ה אן א טעם ,איז אבער
דא א רמז אין דעם ,ווייל דאס בלאזן מיט א שופר מיינט צו זאגן ,עורו ישינים משינתכם והקיצו נרדמים מתרדמתכם ,וועקט אייך אויף
שלאפעדיגע פון אייער שלאף ,און פארדרימלטע וועקט אייך אויף פון אייער דרימל ,און באקוקט אייערע מעשים ,און קערט אייך צוריק
מיט תשובה ,און געדענקט אייער באשעפער.
דער של"ה הקדוש שרייבט ,אז די תקיעות פון תשר"ת זענען מרמז ווי פאלגענד ,די ערשטע תקיעה ,איז גלייך (גראד) ,צו ווייזן אז הקב"ה
האט באשאפן א מענטש גראד ,אזוי ווי ס'שטייט אין פסוק (קהלת) אלקים עשה את האדם ישר ,אבער אויב חס ושלום דער מענטש זינדיגט,
ווערט זיין נשמה קראנק ,דאס איז מרומז אינעם שברים ,וואס הערט'ס זיך ווי א קרעכטס ,אזוי ווי מ'קרעכטסט אויף קראנקע מענטשן.
און אויב חס ושלום ,ער איז געווארן נאך ערגער ,ווערט זיין נשמה ווי געשטארבן חלילה ,און מ'דארף וויינען ווי א תרועה ,אזוי ווי מ'וויינט
אויף א טויטן מענטש ,און אז דער מענטש קרעכצט און וויינט און טוט תשובה ,וועט זיין נשמה ווערן אויסגעהיילט און צוריק גראד ווערן
אזוי ווי א תקיעה.
דאס זאל דער מענטש גוט אריינטראכטן גאנץ חודש אלול און ראש השנה ,ווען מ'הערט די תקיעות ,און מ'זאל האבן א פחד ,און זיך
מתודה זיין און תשובה טאן.
די מצוה פון תקיעת שופר איז גאר א געהויבענע און חשוב'ע מצוה ,עס זענען באהאלטן דערין ,סודות און כוונות וואס ערליכע אידן ,צדיקי
אמת ,פלעגן אינזין האבן ,אבער אין הימל האט אויך גאר א גרויס חשיבות ,אז מ'איז מקיים די מצוה מיט די פשוט'ע כוונה ,בלויז ווייל מען
וויל מקיים זיין די מצוה וואס הקב"ה האט באפוילן( .מאור ושמש)
א צובראכן הארץ
דער הייליגער בעל שם טוב זצ"ל האט פאר ראש השנה געלערנט מיט זיין תלמיד ר' וואלף קיצעס זי"ע -זיין בעל תוקע -
די כוונות וואס מ'דארף אינזינען האבן ביי תקיעת שופר ,און ער האט אים אויפגעשריבן אויף א צעטל אלע כוונות.
אבער עטץ תינוקות של בית רבן ,ענק האבן דאך נאכנישט געזינדיגט ,און די לופט פון ענקער מויל
האט נישט אין זיך קיין זינד ,עטץ זאלט'ס אויפהייבן צום באשעפער א געבעט ,א תחינה ,רנה ,און
בקשה ,מיט געוויין און מיט הייסע טרערן ,און עס איז זיכער אז ענקערע איידעלע שטימעס וועלן
דערהערט ווערן אויבן אין הימל ,און דער גרויסער פאסטוך -דער הייליגער באשעפער -וועט פרעגן:
"וואס איז די קול פון די שעפעלעך וואס האבן דערגרייכט מיינע אויערן?" און אין הימל וועט מען
ענטפערן" :דאס איז דאך די קול פון די געשריי פון מיין פאלק וואס שרייען פון דערווייטנס!".
און די אבות הקדושים וואס רוען אין מערת המכפלה וועלן אויפשטיין דורך ענקער געשריי ,און די
רחמנות'דיגע מלאכים וועלן דערציטערט ווערן פון ענקער געבעט ,און זיי וועלן אלע אויפהייבן א
געבעט און א בקשה פאר אונז ,און דער רחמנות'דיגער באשעפער וועט זיך דערבארעמען איבער אונז,
און ער וועט מוחל זיין אונזערע עבירות ,ווייל ער איז דאך א קעניג וואס פארצייעט ,און ער וועט שוין
זאגן צו אונזערע צרות "גענוג!" ,און ער וועט זאגן" :איז דען נישט גענוג געווען פאר כלל ישראל די
אלע צרות וואס זיי האבן שוין מיטגעמאכט ,וואס קיין שום פאלק אויף דער וועלט האט נאכנישט
מיטגעמאכט?".
און השי"ת וועט רחמנות האבן אויף אונז ,און ער וועט באלייכטן אונזער פינסטערניש ,און ער וועט
אונז אויפלייכטן אונזער ישועה ווי א פלאמעדיגע פייער ,אמן כן יהי רצון.
9קולות תקיעה שברים תקיעה תקיעה שברים תקיעה תקיעה שברים תקיעה
9קולות תקיעה תרועה תקיעה תקיעה תרועה תקיעה תקיעה תרועה תקיעה
10קולות תקיעה תרועה תקיעה תקיעה שברים תקיעה תקיעה שברים תרועה תקיעה זכרונות
10קולות תקיעה תרועה תקיעה תקיעה שברים תקיעה תקיעה שברים תרועה תקיעה שופרות
10קולות תקיעה תרועה תקיעה תקיעה שברים תקיעה תקיעה שברים תרועה תקיעה זכרונות
10קולות תקיעה תרועה תקיעה תקיעה שברים תקיעה תקיעה שברים תרועה תקיעה שופרות
סך הכל ,דריי מאל דרייסיג ,מיט צען ,איז הונדערט קולות
ג
ת"ת ויואל משה קרית יואל ש יח . גליון אז תתענג
עשרה פסוקי מלכיות
שלש של תורה
ככתוב בתורתיך ,ה' ימלוך לעלם ועד (שמות טו-יח)
בו (במדבר כג-כא) ונאמר ,לא הביט און ביעקב ולא ראה עמל בישראל ה' אלוקיו עמו ותרועת מלך
ונאמר ,ויהי בישרון מלך בהתאסף ראשי עם יחד שבטי ישראל (דברים לג-ה)
שלש של כתובים
כי לה' המלוכה ומושל בגוים (תהלים כב-כט)
ונאמר ,ה' מלך גאות לבש לבש ה' עז התאזר אף תכון תבל בל תמוט (תהלים צג-א)
ונאמר ,שאו שערים ראשיכם והנשאו פתחי עולם ויבא מלך הכבוד וגו' (תהלים כד-ז)
שלש של נביאים
כה אמר ה' מלך ישראל וגאלו ה' צבאות אני ראשון ואני אחרון ומבלעדי אין אלוקים (ישעיה מד-ו)
ונאמר ,ועלו מושיעים בהר ציון לשפט את הר עשיו והיתה לה' המלוכה (עובדיה א-כא)
ונאמר ,והיה ה' למלך על כל הארץ ביום ההוא יהיה ה' אחד ושמו אחד (זכריה יד-ט)
ג
אלוקים את בריתו את אברהם את יצחק ואת יעקב (שמות ב-כד) ונאמר ,וישמע אלוקים את נאקתם ויזכר
ונאמר ,וזכרתי את בריתי יעקוב ואף את בריתי יצחק ואף את בריתי אברהם אזכור והארץ אזכור.
(ויקרא כו-מב)
שלש של כתובים
זכר עשה לנפלאתיו חנון ורחום ה'( :תהלים קיא-ד)
שלש של נביאים
לך חסד נעוריך אהבת כלולתיך לכתך אחרי הלוך וקראת באזני ירושלים לאמר כה אמר ה' זכרתי
במדבר בארץ לא זרועה( :ירמיה ב-ב)
ונאמר ,וזכרתי אני את בריתי אתך בימי נעוריך והקימותי לך ברית עולם( :יחזקאל טז-ס)
אזכרנו עוד על כן המו מעי לו ונאמר ,הבן יקיר לי אפרים אם ילד שעשועים כי מדי דברי בו זכור
רחם ארחמנו נאם ה' (ירמיה לא-יט)
ג
ת"ת ויואל משה קרית יואל ש כ. גליון אז תתענג
עשרה פסוקי שופרות
שלש של תורה
ויהי ביום השלישי בהיות הבקר ויהי קלת וברקים וענען כבד על ההר וקול שופר חזק מאד ויחרד כל
העם אשר במחנה (שמות יט-טז)
הולך וחזק מאוד משה ידבר והאלוקים יעננו בקול (שמות יט-יט) השופר ונאמר ,ויהי קול
ואת ההר עשן וירא העם וינעו ונאמר ,וכל העם רואים את הקולות ואת הלפידים ואת קול השופר
ויעמדו מרחוק (שמות כ-יח)
שלש של כתובים
(תהלים מז-ו) עלה אלקים בתרועה ה' בקול שופר
ונאמר ,בחצוצרות וקול שופר הריעו לפני המלך ה' (תהלים צח-ו)
בכסא ליום חגנו וגו' (תהלים פא-ד) ונאמר ,תקעו בחדש שופר
שלש של נביאים
כל יושבי תבל ושכני ארץ כנשא נס הרים תראו וכתקוע שופר תשמעו (ישעיה יח-ג)
ונאמר ,והיה ביום ההוא יתקע בשופר גדול ובאו האבדים בארץ אשור והנדחים בארץ מצרים
והשתחוו לה' בהר הקודש בירושלים (ישעיה כז-יג)
ונאמר ,וה' עליהם יראה ויצא כברק חצו וה' אלוקים בשופר יתקע והלך בסערות תימן וגו' (זכריה ט-יד)
און זעהן מיין צער איז גרויס אן א שיעור, ]1א שעפעלע א קליינטשיק ,א ביימעלע א שיינטשיק,
עפעס א וועג איז נאך זיכער פארהאנען, געזעהן בליטשקען פון די ווייט,
צו טרעפן די וועג צו קומען צוריק צו מיר. אהין געלאפן ,עפעלעך געטראפן,
געגעסן און הנאה געהאט.
]1איך האב מיר געלאזט פארפירן ,מיין נשמה פארשמירן,
ווער ווייסט צו ס'איז נאך אפן די טיר, ]1זי האט זיך דערווייטערט ,געווארן פארמאטערט,
איך וויין מיט טרערן ,וויל זיך צוריקערן, געכאפט א דרימל א טיפע שלאף.
צו איז נאך געבליבן ליבשאפט פאר מיר. זי טוט זיך דערוועקן זייער דערשרעקן,
זי זעהט נישט קיין פאסטוך ,זי זעהט נישט קיין שאף.
]1מיין הארץ עס רייסט מיך ,איך שריי צום פאסטוך,
קוק און זעה ווי ס'איז מיר שווער, ]2ווי ווייט פארקראכן ,אזוי שטארק צובראכן,
אויפן מצב קלאג איך ,פון גרויס צער זאג איך, אלע שעפעלעך צוזאם און איך בין אליין,
אפשר דארף מיר די פאסטוך נישט מער. אין וואלד דעם טיפן ,זי טוט שרייען און רופן,
קיינער הערט נישט איר געוויין.
]2שעפעלע ליבער ,איך לאז קיינעם נישט איבער,
יעדע נשמה א חלק אלקי... ]2אזוי פארביטערט ,פון קעלט דערציטערט,
ווי ווייט זאלסטו נאר פארקריכן ,וועל איך אייביג דיך זוכן, זי טרעפט נישט די וועג צוריק,
ווייל עס טוט מיר אזוי וויי. ס'גיסט א רעגן ,נישטא וועם צו פרעגן,
אויפ'ן שווארצן הימל געט זי א קוק.
]2זאלסט נישט מיינען ,אז נאר דו טוסט וויינען,
איך באהאלט זיך און וויין אין מיין שטוב, ]3ווען וועט דער פאסטוך אין מיר זיך דערמאנען,
פיל מיט געגועים ,צום ילד שעשועים, און זעהן מיין צער איז גרויס אן א שיעור,
ווייל איך האב דיר אזוי ליב. עפעס א וועג איז נאך זיכער פארהאנען,
צו טרעפן די וועג צו קומען צוריק צו מיר.
]3מיין קינד איך בעט דיר ,זיי נישט צובראכן,
הייב אן צוביסליך צו גיין, ]1די פאסטוך אזוי געטריי ,טראכט נאר פון זיי,
טאטע טאטע איך בין אזוי ווייט פארקראכן, לאזט נישט די שעפעלעך אליין,
מיר אהיימנעמען מוזטו קומען אליין. כסדר ער היילט זיי ,יעדער נאכט ער ציילט זיי,
אז א שעפעלע זאל נישט פארלוירן גיין.
שעפעלע ליבער ,שובה אלי ואשובה,
טייערע פאסטוך ,השיבנו ד' אליך ונשובה. ]2ווי ער האט געזעהן ,וואס דא איז געשעהן,
אז איין שעפעלע איז נישטא,
]3ווען וועט דער פאסטוך אין מיר זיך דערמאנען, אינדרויסן שוין טינקל ,מען זוכט יעדער ווינקל,
און זעהן מיין צער איז גרויס אן א שיעור, ס'גייט אדורך א שעה נאך א שעה.
מתי אבא ואראה,
פני אלוקים. ]3ווען וועט דער שעפעלע אין מיר זיך דערמאנען,
)5פרעגט דאס קינד הערט נאר דאס, )1אין חדר הויף א טאג א שיינע,
פאטער און הימל ענטפער פארוואס, שפילן זיך ליסטיג אינגעלעך קליינע,
אוי פארוואס איז קיין פראגע פאר א איד, די גלאנץ פון לעבן אויף זייער געזיכט עס שיינט און
כאטש עס איז שווער אויפ'ן געמיט. שטראלט.
יא ליב קינד דו האסט א טרייסט, פריי פון זארגן לויפן די קינדער,
דערהייב פון טרויער און צער דיין גייסט, עס מאנט צו באטראכטן יעדער באזונדער,
דער אב הרחמן האט דיר ליב ווי א בן יחיד, און דער בליק אויף אן איינזאם קינד דארט עס פאלט.
ווייס און גלייב אז אזוי איז גוט.
)2ער זיצט אליין טיף איינגעבויגן,
איך וועל דיר געבן ,חטאים ,עוונות ופשעים.........................................,אוי וויי טאטע( .צוויי מאל)
טאמער וועסטו פרעגן ,וואס דו וועסט מיר געבן דערפאר........................,זאג איך דיר( .צוויי מאל)
דו וועסט מיר געבן ,מחילה ,סליחה וכפרה...........................................,אוי וויי טאטע( .צוויי מאל)
טאמער וועסטו מיינען ,גלייך אויף גלייך............................................,ניין זאג איך דיר( .צוויי מאל)
דו וועסט מיר נאך צוגעבן ,בני ,חיי ומזוני.............................................,אוי וויי טאטע( .צוויי מאל)
טאמער וועסטו פרעגן ,וואס בני הייסט ....................................... ,זאג איך דיר( .צוויי מאל)
בנים ,ובני בנים ,עוסקים בתורה ובמצות..............................................,אוי וויי טאטע( .צוויי מאל)
טאמער וועסטו פרעגן ,וואס חיי הייסט ....................................... ,זאג איך דיר( .צוויי מאל)
די מצריים שרייען ,אז זייער גאט איז א גאט......... .................................. ,ניין זאג איך דיר.
די פרסיים שרייען ,אז זייער גאט איז א גאט......... .................................. ,ניין זאג איך דיר,
די מינים און אפיקורסים שרייען ,אז ס'איז חלילה נישט דא קיין גאט.......... ..... ,יא זאג איך דיר.