‫דברי תורה וחסידות ועניני מוסר מלוקטים מספרי רבותינו הקדושים מאורי הדורות זי"ע‬

‫יוצא לאור מדי שבוע בשבוע וליומא דפגרא להתענג בתענוג רוחני במילי דחדוותא‬

‫פרשת חיי שרה תש"פ לפ"ק ‪ -‬כיתה ו'‬

‫בעזהשי"ת‬
‫לע"נ מו"ה אברהם ב"ר משה זאב ז"ל (ראזענבערג) ‪ -‬נפטר ב' מנחם אב תשע"ה לפ"ק‬

‫ויקראו לרבקה ויאמרו אליה התלכי עם האיש הזה ותאמר אלך‪.‬‬

‫‪ ,‬אויסנוצן יעדע מינוט מיט מצות און מעשים טובים ף‬
‫ס'שטייט אין פסוק‪ ,‬אז די מאמע פון רבקה און לבן האבן געפרעגט‬
‫ויהיו חיי שרה מאה שנה ועשרים שנה ושבע שנים‪.‬‬ ‫רבקה‪ ,‬אויב זי וויל גיין מיט אליעזר‪ ,‬האט זי געענטפערט‪ֵ ,‬אלֵך‪ ,‬איך‬
‫ס'שטייט אין מדרש‪ ,‬אז רבי עקיבא האט גע'דרש'נט פאר זיינע‬ ‫וועל גיין‪.‬‬
‫תלמידים‪ ,‬ווען ער האט געזען אז זיי הייבן ָאן איינצודרימלען‪ ,‬האט ער‬ ‫רש"י שרייבט‪ ,‬אז רבקה האט געמיינט צו זאגן‪ ,‬איך וועל גיין אפילו‬
‫עטץ ווילטס נישט‪.‬‬
‫זיי געוואלט אויפוועקן‪ ,‬האט ער זיי געפרעגט‪ ,‬אין וועלכן זכות האט‬
‫אסתר המלכה זוכה געווען צו קעניגן אויף הונדערט זיבן און צוואנציג‬ ‫פרעגט דער רבי זי"ע‪ ,‬פארוואס האט רבקה אזוי געענטפערט‪ ,‬זי‬
‫וואלט געדארפט זאגן יא אדער ניין‪.‬‬
‫לענדער‪ ,‬נאר זאל קומען אסתר די אייניקל פון שרה אמינו וואס האט‬
‫ס'שטייט אין מדרש‪ ,‬אז אין דעם זכות וואס רבקה האט געזאגט‪ֵ ,‬א ֵלך‪,‬‬
‫געלעבט הונדערט זיבן און צוואנציג יאר‪ ,‬און זאל קעניגן אויף‬
‫איך וועל גיין‪ ,‬האבן די אידן זוכה געווען ארויסצוגיין פון מצרים‪,‬‬
‫הונדערט זיבן און צוואנציג לענדער‪ .‬דארף מען פארשטיין‪ ,‬פארוואס‬ ‫דארף מען פארשטיין‪ ,‬וואס האט שייכות‪ ,‬דאס וואס רבקה האט‬
‫פונקט מיט די ווערטער האט ר' עקיבא אויפגעוועקט זיינע תלמידים‪.‬‬ ‫געזאגט ֵא ֵלך צו יציאת מצרים‪.‬‬
‫נאר רבי עקיבא האט מיט דעם געוואלט אויסלערנען זיינע תלמידים‪,‬‬ ‫ענטפערט דער רבי זי"ע (אין על הגאולה ועל התמורה)‪ ,‬אז מ'קען דאס‬
‫ווי חשוב און טייער ס'איז יעדע מינוט תורה ומצוות‪ ,‬און אז מ'באקומט‬ ‫פארשטיין מיט דעם וואס ס'שטייט אין די ספרים‪ ,‬אז דערפאר האט‬
‫זייער אסאך שכר דערויף‪ ,‬און דאס זעט מען פון שרה אמינו‪ ,‬וואס‬ ‫הקב"ה געמאכט אז פרעה זאל נישט ארויסלאזן די אידן פון מצרים‬
‫מיט זיין אייגענעם ווילן‪ ,‬נאר צוליב די מכות וואס הקב"ה האט‬
‫האט געלעבט הונדערט זיבן און צוואנציג יאר‪ ,‬און צוליב דעם האט‬
‫געברענגט אויף אים‪ ,‬כאטש הקב"ה וואלט דאך געקענט מאכן אז‬
‫איר אייניקל זוכה געווען צו קעניגן אויף הונדערט זיבן און צוואנציג‬ ‫פרעה זאל באקומען א ווייעך הארץ און זיי ארויסשיקן‪ ,‬ווייל אויב‬
‫לענדער‪ ,‬דאס מיינט אז פאר יעדע יאר וואס שרה האט געלעבט‪ ,‬האט‬ ‫שיקט ער אליינס ארויס‪ ,‬וואלט מען אים אייביג שולדיג געבליבן א‬
‫אסתר געקעניגט אויף נאך א לאנד‪ ,‬קומט אויס אז פאר יעדן חודש‪,‬‬ ‫יישר כח און א הכרת הטוב‪ ,‬און דאס איז א געוואלדיגע סכנה פאר די‬
‫האט זי געקעניגט אויף נאך א שטאט‪ ,‬פאר יעדע וואך‪ ,‬אויף נאך א‬ ‫אידן‪ ,‬ווייל מ'טאר נישט זיין אינטערטעניגט צו רשעים‪.‬‬
‫דארף‪ ,‬און אזוי ווייטער‪ ,‬פאר יעדן טאג‪ ,‬נאך איין געגענט‪ ,‬פאר יעדע‬ ‫ָ‬ ‫די זעלבע איז ביי רבקה אמנו‪ ,‬אויב זיי וואלטן איר געשיקט מיט'ן‬
‫שעה‪ ,‬נאך איין גאס‪ ,‬פאר יעדע מינוט‪ ,‬נאך איין הויף‪.‬‬ ‫אייגענעם ווילן‪ ,‬וואלטן די רשעים געהאט א חלק אין גאנץ כלל‬
‫ישראל וואס שטאמען פון רבקה‪ ,‬דערפאר האט זי געזאגט‪ֵ ,‬אלֵך‪ ,‬איך‬
‫דאס איז אבער נאר אויב מ'לעבט‪ ,‬מ'טוט מצוות ומעשים טובים‪,‬‬ ‫גיי אפילו איר ווילט נישט‪ ,‬אזוי ארום איז מען גארנישט שולדיג פאר‬
‫אבער נישט אויב מ'שלאפט אוועק די יארן‪ ,‬מ'נוצט דאס נישט אויס‬ ‫די רשעים‪.‬‬
‫ווי עס דארף צו זיין‪.‬‬ ‫דאס איז פשט אין מדרש‪ ,‬אז אין זכות וואס רבקה האט געזאגט ֵאלֵך‪,‬‬
‫ווען די תלמידים האבן דאס געהערט‪ ,‬האבן זיי זיך גלייך אויפגעוועקט‪,‬‬ ‫איך גיי אפילו איר ווילט נישט‪ ,‬אזוי ארום איז מען גארנישט שולדיג‬
‫און ווייטער געלערנט‪ ,‬ווייל זיי האבן אריינגעקלערט אז פאר יעדע רגע‬ ‫פאר די רשעים‪ ,‬דערפאר האבן אידן זוכה געווען ארויסצוגיין פון‬
‫וואס מ'לערענט באקומט מען אסאך שכר‪.‬‬ ‫מצרים קעגן פרעה'ס ווילן‪ ,‬כדי אים נישט צו בלייבן שולדיג א יישר‬
‫כח‪.‬‬
‫(חידושי הרי"ם)‬
‫(רבינו הקדוש זי"ע)‬
‫ת"ת ויואל משה קרית יואל‬ ‫ש א‪.‬‬ ‫גליון אז תתענג‬
‫זיך אנשטרענגען כאשט ס'קומט אן שווער‪ ,‬און אזוי וועט מען‬
‫באקומען מער שכר‪.‬‬
‫ממילא דאס ערשטע מאל ווען רבקה האט אנגעפילט די קריגל‪ ,‬האט‬
‫זי דאס געטאן פאר זיך אליינס‪ ,‬זי האט דאך נאכנישט געוואוסט אז‬
‫אליעזר וועט איר בעטן צוטרינקען‪ ,‬דערפאר איז די וואסער יא‬
‫ארויפגעקומען קעגן איר‪ ,‬כדי זי זאל נישט דארפן אנשטרענגען‪,‬‬
‫אבער דאס צווייטע מאל‪ ,‬ווען זי האט אנגעשעפט פאר אליעזר'ס‬
‫קעמלען‪ ,‬וואס דאס איז שוין א מצוה פון גמילות חסדים‪ ,‬דעמאלט‬
‫איז די וואסער שוין נישט ארויפגעקומען‪ ,‬כדי זי זאל זיך‬
‫אנשטרענגען‪ ,‬אזוי וועט די מצוה פון גמילות חסדים זיין אסאך‬
‫חשוב'ער‪ ,‬און זי וועט באקומען מער שכר‪.‬‬
‫(קדושת לוי)‬
‫***‬
‫ותרץ עוד אל הבאר ותשאב לכל גמליו‪.‬‬
‫ביים ערשטן מאל‪ ,‬ווען רבקה איז אראפגעגאנגען צום קוואל‪ ,‬שרייבט‬
‫רש"י‪ ,‬אז די וואסער איז ארויפגעקומען קעגן איר‪ ,‬אבער ביים צווייטן‬
‫מאל‪ ,‬ווען זי האט געזאגט אז זי וועט אנטרינקען אלע קעמלען‪,‬‬
‫שטייט ותשאב לכל גמליו‪ ,‬אז זי האט אליינס אנגעשעפט פאר אלע‬
‫קעמלען‪ ,‬דאס מיינט אז די וואסער איז נישט ארויפגעקומען קעגן‬
‫איר‪.‬‬
‫לכאורה דארף מען פארשטיין‪ ,‬פארוואס טאקע איז אזוי געווען‪ ,‬אז‬
‫ביים ערשטן מאל האט זי זיך נישט געדארפט מטריח זיין‪ ,‬און ביים‬
‫צווייטן מאל איז די וואסער נישט ארויפגעקומען‪ ,‬און האט זיך יא‬
‫געדארפט מטריח זיין‪.‬‬
‫ענטפערט דער הייליגער בארדיטשובער רב זצ"ל‪ ,‬אז פון דא זעט מען‪,‬‬
‫אז ווען א איד טוט א מצוה‪ ,‬דארף ער דאס טאן מיט'ן גאנצן כח‪ ,‬און‬

‫וקראת לשבת עונג‬

‫ברכו‬
‫מ'פירט זיך‪ ,‬אז נאכ'ן זאגן דעם קאפיטל מזמור לדוד וכו'‪ ,‬זאגט דער בעל תפלה ברכו‪ ,‬כאטש מ'האט שוין געזאגט ברכו‬
‫פאר מעריב‪ ,‬ווייל אמאליגע צייטן פלעגט מען דאווענען מעריב פרייטאג צו נאכטס פריער ווי א גאנצע וואך‪ ,‬דעריבער‬
‫האט זיך געמאכט אז מענטשן האבן פארשפעטיגט‪ ,‬און האבן נישט געהערט ברכו פאר מעריב‪ ,‬דערפאר זאגט מען דאס‬
‫נאכאמאל נאך מעריב‪.‬‬
‫גריסן א גוט שבת‬
‫פרייטאג צו נאכטס גריסט מען נישט א גוטע נאכט‪ ,‬אזוי ווי א גאנצע וואך‪ ,‬נאר מ'גריסט א גוט שבת‪.‬‬
‫א) דער טעם דערפון איז‪ ,‬ווייל דעם ערשטן פרייטאג צונאכטס נאכדעם וואס הקב"ה האט באשאפן די וועלט‪ ,‬איז נישט‬
‫געווארן טונקל‪ ,‬נאר א גאנצע נאכט האט געלאכטן אזוי ווי די ליכטיגקייט פון טאג‪( .‬אוצר כל מנהגי ישורון)‪.‬‬
‫ב) מ'זאגט נאך פון הרה"ק רבי יחזקאל קוזמירער זצ"ל‪ ,‬אז דאס וואס מ'גריסט איינער דעם צווייטן‪ ,‬א גוט שבת‪ ,‬מיינט‬
‫מען נישט צו זאגן‪ ,‬אז דער שבת זאל זיין גוט‪ ,‬ווייל זיכער איז דער שבת גוט‪ ,‬נאר מ'מיינט צו זאגן‪ ,‬אז דער שבת זאל גוט‬
‫מאכן דעם מענטש‪ ,‬ס'זאל אריינגיין אינעם מענטש די קדושה פון שבת‪.‬‬
‫ג) ס'שטייט אין פרקי דרבי אליעזר‪ ,‬אז יענעם פרייטאג צונאכטס נאכדעם וואס הקב"ה האט באשאפן די וועלט‪ ,‬איז אדם‬
‫הראשון פארטריבן געווארן פון גן עדן‪ ,‬אלס א שטראף פאר'ן עסן פונעם עץ הדעת‪ ,‬און די מצוה פון שבת האט זיך‬
‫אנגענומען פאר אדם הראשון‪ ,‬זאגענדיג צו הקב"ה‪ ,‬רבונו של עולם‪ ,‬אין די פארגאנגענע זעקס טעג פון די וואך וואס דו‬
‫האסט באשאפן די וועלט‪ ,‬איז קיינער נישט געשטארבן‪ ,‬און אין מיר‪ ,‬דעם זיבעטן טאג שבת ‪ -‬וואס ס'שטייט דערויף‬
‫ְק ֵדש אתוֹ‪ ,‬אז הקב"ה האט געבענטשט דעם זיבעטן טאג און אים געהייליגט ‪ -‬הייבסטו אן‬ ‫יעי ַוי ַ‬
‫א ֹל ִקים ֶאת יוֹם ַה ְש ִב ִ‬
‫ְב ֶר ְך ֱ‬
‫ַוי ָ‬
‫צו הרג'ענען‪ ,‬און הקב"ה האט טאקע אנגענומען זיין טענה‪ ,‬און צוליב דעם איז אדם הראשון געראטעוועט געווארן פון‬
‫שטארבן‪.‬‬
‫ד) די זעלבע שטייט אין די ספרים‪ ,‬אז ווען אידן זענען ח"ו אין א צרה‪ ,‬קומט די שבת און בעט פון הקב"ה‪ ,‬אז אפילו אויב‬
‫די אידן זענען נישט ווערד צו געהאלפן ווערן‪ ,‬דאך בעט איך דיך‪ ,‬אז אין מיין צייט‪ ,‬אזא הייליגע טאג‪ ,‬שטראף נישט די‬
‫אידישע קינדער‪.‬‬
‫ה) דאס איז נאך א טעם פארוואס מ'גריסט‪ ,‬א גוט שבת‪ ,‬ווייל דער טאג פון שבת בעט פאר די אידן‪ ,‬אז קיינער זאל נישט‬
‫געשטראפט ווערן‪ ,‬און ס'זאל נאר זיין גוט פאר אידן‪.‬‬

‫ת"ת ויואל משה קרית יואל‬ ‫ש ב‪.‬‬ ‫גליון אז תתענג‬

‫האבן געזינדיגט אין גן עדן‪ ,‬אז מיר האבן געגעסן פונעם‬
‫עץ הדעת‪ ,‬און מיט דעם וואס דו ברענגטס צו אונז אזא‬
‫צדיקת ווי שרה‪ ,‬וועלן מיר מער פארשעמט ווערן‪.‬‬
‫אדם הראשון מיט חוה האבן ליידער געזינדיגט און האבן‬
‫האט אברהם זיי געזאגט‪ ,‬גייט צוריק צו אייער רוה פלאץ‬
‫און איך וועל מתפלל זיין פאר אייך ביים הייליגן‬
‫באשעפער‪ ,‬אז איר זאלט זיך מער נישט דארפן שעמען‪,‬‬
‫ווען אדם האט דאס געהערט‪ ,‬איז ער צוריקגעגאנגען צו‬
‫זיין קבר‪ ,‬אבער חוה האט נישט געוואלט צוריקגיין צו איר‬
‫קבר‪ ,‬און זי איז געבליבן אינדרויסן ביז אברהם האט איר‬
‫צוריק באערדיגט‪.‬‬
‫נ אברהם האט דארט מתפלל געווען ה‬
‫נ אדם הראשון גראבט די מערה ה‬
‫דעם ערשטן פרייטאג פון בריאת העולם‪ ,‬נאכדעם וואס‬
‫געגעסן פונעם עץ הדעת און השי"ת האט זיי פארטריבן‬
‫פון גן עדן‪ ,‬אדם הראשון האט זיך געוואלט ערגעץ‬
‫באהאלטן‪ ,‬ווען ער איז געשטאנען ביים טויער פון גן עדן‬
‫האט ער געזען ווי עס ציט זיך א געוויסע ליכטיגקייט‪,‬‬
‫האט ער גלייך אנגעהויבן דארט צו גראבן א הייל און איז‬
‫דארט אריינגעגאנגען מיט חוה‪ ,‬זייענדיג אין דעם הייל‬
‫האט ער געשפירט א הייליגקייט און האט געוואלט דארט‬
‫באהאלטן ווערן זיין פטירה‪.‬‬

‫ווען אברהם אבינו איז אריין אין מערת המכפלה‪ ,‬האט‬ ‫נ געוואויר געווארן דורך די רינדער ה‬
‫ער געשפירט א גערוך פון גן עדן‪ ,‬און ער האט געהערט‬
‫ווי די מלאכים זאגן‪ ,‬אז אברהם אבינו וועט דארט‬ ‫ס'שטייט אין זוהר הקדוש‪ ,‬און אין בעל הטורים (פרשת‬
‫באערדיגט ווערן‪ ,‬און פון דעמאלט און ווייטער‪ ,‬פלעגט‬ ‫וירא)‪ ,‬אז אברהם איז געוואויר געווארן פונעם מערת‬
‫ער יעדן טאג דארט מתפלל זיין‪.‬‬ ‫המכפלה וואו אדם און חוה זענען באערדיגט‪ ,‬ווען די‬
‫דריי מלאכים זענען געקומען צו אים‪ ,‬און ער איז געלאפן‬
‫נ עס זענען ארויסגעקומען פלאמען ה‬ ‫ברענגען די רינדער (אזוי ווי ס'שטייט‪ ,‬ואל הבקר רץ‬
‫ס'שטייט אין זוהר חדש‪ ,‬אז עס זענען געווען נאך‬ ‫אברהם)‪ ,‬און די רינדער זענען געלאפן ביז'ן מערת‬
‫מענטשן‪ ,‬פאר אברהם אבינו‪ ,‬וועלכע האבן געוואלט‬ ‫המכפלה‪ ,‬און ווען אברהם איז זיי נאכגעלאפן‪ ,‬איז ער‬
‫דארט באערדיגט ווערן‪ ,‬אבער פון הימל האט מען נישט‬ ‫געוואויר געווארן פונעם מערת המכפילה‪ ,‬און האט‬
‫צוגעלאזט‪ ,‬מלאכים זענען געשטאנען און אפגעהיטן די‬ ‫געבעטן פון הקב"ה‪ ,‬אז דארט זאל זיין די פלאץ ווי ער‬
‫מערה‪ ,‬ווען פרעמדע מענטשן האבן געוואלט צוקומען‪,‬‬ ‫וועט באערדיגט ווערן‪( .‬ואל הבק"ר רץ אברהם‪ ,‬איז די‬
‫איז ארויסגעקומען פונעם עפענונג פונעם מערה‪,‬‬ ‫אותיות‪ ,‬ואל הקב"ר‪ ,‬בעל הטורים)‪.‬‬
‫פלאמען פייער‪ ,‬און זיי זענען אנטלאפן‪.‬‬
‫נ אברהם האט נאכאמאל באערדיגט חוה ה‬
‫נ דער שומר האט זיי אריינגעלאזט ה‬
‫ווען אברהם איז אריינגעקומען אין מערת המכפילה‪ ,‬און‬
‫אין ספר מראה כהן אויפ'ן ירושלמי שרייבט דער מחבר‪,‬‬ ‫האט אויפגעהויבן דעם שטיין ביים פלאץ וואו ער האט‬
‫ווען איך בין געווען אין איטאליע‪ ,‬האב איך גערעדט מיט‬ ‫געוואלט באערדיגן שרה‪ ,‬האבן זיך אדם און חוה‬
‫א שליח פון חברון‪ ,‬א באגלייבטע מענטש‪ ,‬החכם מו"ה‬ ‫אויפגעשטעלט פון זייער קבר‪ ,‬און געזאגט צו אברהם‪ ,‬ווי‬
‫יצחק זאבי ז"ל‪ ,‬און ער האט דערציילט‪ ,‬אז די מערת‬ ‫אזוי וועלן מיר קענען זיין אין די מחיצה פון שרה‪ ,‬מיר‬
‫המכפלה געפינט זיך יעצט ביי די ישמעאלים‪ ,‬זיי גייען‬ ‫שעמען זיך נאך ביז היינט מיט אונזער עבירה וואס מיר‬
‫ת"ת ויואל משה קרית יואל‬ ‫ש ג‪.‬‬ ‫גליון אז תתענג‬
 ‫נ זכות אבות ה‬ ‫דארט יעדן טאג מתפלל זיין‪ ,‬און אויב א צווייטער גייט‬
‫דארט אריין‪ ,‬באקומט ער טויט שטראף‪ ,‬און אפילו דער‬
‫די אידן האבן אין אלע דורות דערמאנט דעם זכות פון די‬ ‫אראבישער שומר אויב ער לאזט אריין א פרעמדן‪,‬‬
‫היי ליגע אבות‪ ,‬אברהם יצחק און יעקב‪ ,‬ס'שטייט אין מס'‬ ‫באקומט ער טויט שטראף‪.‬‬
‫יומא אז אין יום כיפור פלעגט דער כהן גדול פרעגן אויב‬
‫ס'האט שוין אויפגעשיינט די זון ביז חברון‪ ,‬דער טעם‬ ‫דערציילט ער‪ ,‬ווען ער איז געווען א קינד‪ ,‬איז ער געווען‬
‫פארוואס מ'דערמאנט חברון איז כדי צו דערמאנען‬ ‫אינעווייניג אין די מערת המכפלה‪ ,‬ווייל זיין מאמע האט‬
‫אינעם הייליגסטן טאג פון יאר די זכות פון אבות וועלכע‬ ‫פארשטאנען צו פארשידענע מעדעצינען‪ ,‬און ווען דער‬
‫זענען באערדיגט אין חברון‪.‬‬ ‫שומר איז אמאל געווען קראנק‪ ,‬און האט געדארפט‬
‫צוקומען צו די רפואות‪ ,‬האט ער געהייסן פאר זיין מאמע‬
‫נ מתפלל זיין ביי קברי אבות ה‬ ‫אז זי זאל קומען ביינאכט‪ ,‬און ער האט געגעבן רשות‪ ,‬אז‬
‫איך זאל אויך קענען מיטקומען‪.‬‬
‫במשך פון די יארן געפינט מען אז צדיקים פלעגן‬
‫אהינגיין מתפלל זיין‪ ,‬אזוי ווי ס'שטייט אין פרשת שלח‪,‬‬ ‫מיר זענען אריין אין הויף‪ ,‬און ער האט אונז געפירט צו א‬
‫אז כלב בן יפונה האט זיך אפגעשיידט פון די מרגלים און‬ ‫שיינע הייל העכער די מערה‪ ,‬וואס הילני המלכה האט‬
‫איז געגאנגען מתפלל זיין אויף קברי אבות אז ער זאל‬ ‫געבויט‪ ,‬ס'איז הערליך שיין אויסגעצירט‪ ,‬און ס'איז‬
‫געראטעוועט פון די עצה פון די מרגלים‪.‬‬ ‫אויפגעמאלן דערויף פארשידענע בילדער אלס סימנים‬
‫אויף די אבות און די אמהות וואס זענען דארט‬
‫נאכ'ן חורבן בית המקדש געפינען מיר אז הקב"ה האט‬
‫באהאלטן‪ ,‬אבער ממש דארט ווי די אבות און די אמהות‬
‫געזאגט פאר ירמיה הנביא אז ער זאל רופן אברהם יצחק‬
‫זענען באערדיגט‪ ,‬איז נישט מעגליך צוצוקומען‪.‬‬
‫יעקב און משה פון זייערע קברים ווייל זיי ווייסן ווי אזוי צו‬
‫וויינען‪ ,‬און ירמיהו איז געגאנגען צו די מערת המכפילה‬ ‫נ עשו'ס קאפ ה‬
‫און האט געזאגט צו די אבות‪ ,‬שטייט אויף ס'איז‬
‫געקומען די צייט אז איר זאלט בעטן פון השי"ת‪.‬‬ ‫אויך האט ער דערציילט‪ ,‬אז זיי האבן געזען דארט אין די‬
‫זייט‪ ,‬א קעסטל אין די וואנט‪ ,‬און אויף די פראגע וואס‬
‫נ אפגעשטעלט די מגיפה ה‬ ‫דאס מיינט‪ ,‬האט דער שומר געענטפערט‪ ,‬אז דארט איז‬
‫באגראבן עשו'ס קאפ‪ ,‬אזוי ווי ס'שטייט אין די גמרא‪ ,‬אז‬
‫ס'האט אויסגעבראכן א שווערע מגיפה‬ ‫אינעם טאג וואס מ'האט באערדיגט יעקב אבינו‪ ,‬האט‬
‫אין איינע פון יארן ווען הרה"ק רבי חיים חזקיה מדינו זי"ע‬ ‫חושים בן דן‪ ,‬אפגעהאקט עשו'ס קאפ‪ ,‬און מ'האט דאס‬
‫‪-‬בעל מחבר ספר שדי חמד איז געווען רב אין חברון איז‬ ‫באערדיגט אינעם מערת המכפלה‪.‬‬
‫געווען א ביטערע מגיפה רח"ל‪ ,‬ס'האט אויסגעבראכן א‬
‫שווערע קרענק אין ארץ ישראל פון וואס הונדערעטער‬ ‫נ די תפלות גייען דורך די מערת המכפלה ה‬
‫מענטשן זענען ליידער נפטר געווארן‪ ,‬די אידן פון‬
‫ס'שטייט אין ספר הקדוש נועם אלימלך (פ' ויחי)‪ ,‬אז די‬
‫ירושלים און חברון האבן ליידער שטארק געליטן דערפון‪,‬‬
‫תפלות פון יעדן מענטש גייען דורך די מערת המכפלה‪,‬‬
‫מ'האט נישט געוואוסט וואס צו טאן אפצושטעלן די‬
‫און ס'איז מעורר די אבות הקדושים‪.‬‬
‫מגיפה‪ ,‬די בתי מדרשים זענען געווען אנגעפולט בייטאג‬
‫און ביינאכט מיט מענטשן וועלכע האבן מתפלל געווען‬ ‫דאס זעלבע שטייט אין ספר הקדוש תפארת שלמה (פ'‬
‫צו הקב"ה אז די קראנקע זאלן ווערן אויסגעהיילט און די‬ ‫במדב ר) אז אלע מצוות און מעשים טובים‪ ,‬און יעדע‬
‫געזונטע זאלן בלייבן געזונט‪ ,‬די הייליגע גרופע מקובלים‬ ‫ווארט תורה‪ ,‬און אלע תפלות‪ ,‬פון יעדן איד‪ ,‬גייען אדורך‬
‫פון די ישיבה בית א' אין חברון האבן גוזר געווען א תענית‬ ‫ביי די מערת המכפילה‪ ,‬צו די אבות הקדושים און אדם‬
‫און האבן פרובירט געוואויר צו ווערן וואס דער חרון אף‬ ‫הראשון‪ ,‬און דערנאך גייען זיי ארויף צו הקב"ה‪.‬‬
‫איז אין הימל און וויאזוי מ'קען דאס אפשטעלן‪.‬‬

‫ת"ת ויואל משה קרית יואל‬ ‫ש ד‪.‬‬ ‫גליון אז תתענג‬

‫געוואויר ווערן אז ער האט אריינגעלאזט אידן וועט מען‬ ‫נאכ'ן דורכפירן א ספעציעלן תענית האבן די מקובלים‬
‫אים זיכער הרג'ענען‪.‬‬ ‫באשטעטיגט אז מ'זאל גיין מתפלל זיין ביי די מערת‬
‫המכפילה און איינרייסן ביי אברהם יצחק און יעקב‪ ,‬דער‬
‫למעשה האט ער באשלאסן אז ס'לוינט זיך אים ענדערש‬
‫פראבלעם איז אבער געווען אז די אראבער האבן בשום‬
‫יא אריינצולאזן די אידן און דורכדעם וועט מען אים מוחל‬
‫אופן נישט אריינגעלאזט קיין איד אין די מערת‬
‫זיין דעם חוב‪ ,‬ווייל אזא געלעגענהייט מאכט זיך נישט‬
‫המכפילה‪.‬‬
‫יעדן טאג‪ ,‬כאטש מ'וועט אים אפשר כאפן‪ ,‬אבער ס'איז‬
‫דאך נאר א ספק‪ ,‬און דאס אז מ'וועט אים מוחל זיין דעם‬ ‫מ'האט זיך געוואנדן צו ר' שמעון הויזמאן‬
‫חוב איז א זיכערע זאך‪ ,‬דעריבער האט ער געזאגט פאר‬ ‫די אידישע קהילה אין חברון האבן זיך געוואנדן צום‬
‫ר' שמעון הויזמאן אז ער איז מסכים אריינצולאזן די אידן‬ ‫הייליגן שדי חמד און אנגעפרעגט אן עצה וואס מ'קען‬
‫מתפלל צו זיין אין מערת המכפילה‪.‬‬ ‫טאן זיך אריינצובאקומען אין מערת המכפילה‪ ,‬דער‬
‫ר' שמעון האט זיך זייער געפריידט דערצו און האט‬ ‫הייליגער שדי חמד האט געזאגט אז מ'זאל אריבעררופן‬
‫געשריבן א צעטיל פאר'ן אראבער אז אויב דער פלאן‬ ‫צו אים אין שטוב א איד מיט'ן נאמען ר' שמעון הויזמאן‬
‫ווערט דורכגעפירט איז ער פטור פונעם חוב‪.‬‬ ‫וועלכער איז געווען פון די חשוב'ע אידן אין חברון‪ ,‬וואס‬
‫דורך זיינע פארצווייגטע געשעפטן האט ער נאנטע‬
‫מ'גרייט זיך צו מתפלל זיין‬ ‫פארבינדינגען מיט די אראבישע שעכן אין חברון‪.‬‬
‫ר' שמעון האט אויסגעקליבן מיטצונעמען זיינס א חבר‬
‫ר' שמעון הויזמאן איז גלייך אריבערגעקומען‪ ,‬און דער‬
‫חבר הרה"ק רבי מרדכי אליעזר וועבער זצ"ל בעל מחבר‬
‫שדי חמד האט אים געבעטן אז ער זאל פרובירן‬
‫ספר ערך דל‪ ,‬און איין טאג פאר ערב יום כיפור האבן זיי‬
‫אויסצוארבעטן עפעס א וועג וויאזוי מ'זאל קענען‬
‫זיך צוזאמען ארויסגעלאזט אויפ'ן וועג צו גיין צו די‬
‫אריינגיין אין מערת המכפילה צו מתפלל זיין ביי די קברי‬
‫מערה‪.‬‬
‫אבות‪.‬‬
‫דער אראבער האט אפגעשמועסט מיט ר' שמעון אז די‬
‫ער וועט אים מוחל זיין דעם חוב‬
‫נאכט פון ערב יום כיפור וועט ער פארבלייבן דער‬
‫וועכטער לענגער ווי געווענליך‪ ,‬און לככוד דעם האט ער‬ ‫פלאן‪ ,‬אזוי ווי‬
‫פאר רבי שמעון איז גלייך איינגעפאלן א ַ‬
‫אראנשירט א געוויסע צוזאמקום פאר די אנדערע‬ ‫איינער פון די הויפט וועכטער ביי די מערת המכפילה איז‬
‫וועכטער כדי זיי זאלן זיין פארנומען מיט עפעס אנדערש‬ ‫אים שוין א לאנגע צייט שולדיג אפאר הונדערט‬
‫און קיינער זאל נישט אהינקומען די גאנצע צייט‪.‬‬ ‫גאלדענע רענדלעך און דערווייל שלעפט ער ארום ווייל‬
‫ער האט נישט דאס געלט‪ ,‬איז אפשר דורכדעם וואס איך‬
‫א האלבע שעה פאר חצות הלילה איז ר' שמעון מיט'ן‬ ‫וועל אים מוחל זיין דעם חוב וועט ער מסכים זיין‬
‫גאון רבי מרדכי אליעזר שוין געשטאנען נאנט צו די‬ ‫אריינצולאזן א איד אין מערת המכפילה‪.‬‬
‫מערה זייענדיג פארשטעלט ווי אראבער מיט לאנגע‬
‫קליידער און שמאטעס אויפ'ן קאפ‪ ,‬אנקומענדיג ביים‬ ‫ר' שמעון האט זיך געוואנדן צום אראבער און אים‬
‫מערה האבן זיי זיך געטראפן מיט'ן אראבער וועלכער‬ ‫געזאגט‪ ,‬אז אויב ער וועט אריינלאזן א איד צו מתפלל‬
‫האט שוין געווארט אויף זיי אנגעצויגענערהייט וועלענדיג‬ ‫זיין אין מערת המכפילה‪ ,‬וועט ער אים מוחל דעם גאנצן‬
‫וואס שנעלער פטור ווערן פון די גאנצע זאך‪.‬‬ ‫חוב‪.‬‬

‫אריינקומענדיג אין די מערה האבן זיי געזען א הערליכער‬ ‫דער אראבער איז געווען אין א גרויסע פארלענגענהייט‪,‬‬
‫באהאנגען מיט שיינע לעמפלעך‪,‬‬ ‫ָ‬ ‫זאל וואס איז געווען‬
‫ַ‬ ‫פון איין זייט האט ער געהאט די ברירה אפציווישן דעם‬
‫און הערליכע טעפיכער האבן זיך געצויגן ארום אלע‬ ‫גאנצן חוב אבער פון די אנדערע זייט איז ער נישט בעל‬
‫ווענט‪ ,‬דער אראבער האט זיי פונקטליך אנגעוויזן וואו עס‬ ‫הבית און קען נישט טאן וואס ער וויל‪ ,‬און אויב וועט מען‬

‫ת"ת ויואל משה קרית יואל‬ ‫ש ה‪.‬‬ ‫גליון אז תתענג‬

 ‫נ היינטיגע צייטן זאל מען נישט גיין‬ ‫איז דער קבר פון אברהם און שרה‪ ,‬און וואו ס'איז דער‬
‫קבר פון יצחק און רבקה‪ ,‬און וואו עס געפינט זיך דער‬
‫צום מערת המכפילה ה‬
‫קבר פון יעקב און לאה‪ ,‬די צוויי צדיקים האבן זיך‬
‫דער הייליגער רבי זי"ע שרייבט אין קונטרס על הגאולה‬ ‫אוועקגעשטעלט זאגן תהילים מיט בכיות נוראות‪,‬‬
‫ועל התמורה (סי' ק"ז)‪ ,‬אז היינטיגע צייטן זאל מען זיך‬ ‫וואוסענדיג אז זיי זענען שליחום פון אלע אידן אין ארץ‬
‫צוריקהאלטן צו גיין צום מערת המכפילה‪ ,‬אזוי ווי‬ ‫ישראל‪.‬‬
‫מ'דארף זיך צוריקהאלטן פון צו גיין צום כותל המערבי‪,‬‬
‫זיי האבן איינגעריסן א לענגערע צייט און האבן‬
‫צוליב דעם וואס דאס גיט חיזוק פאר די ציונים ימ"ש‬
‫אפגעראכטן תיקון חצות‪ ,‬ווען ס'האט שוין גענומען‬
‫וואס האבן דאס צוגענומען פון די אראבער'ס‪.‬‬
‫אביסל צו לאנג האט דער אראבער אנגעהויבן זיי צו יאגן‬
‫אזוי ווי ס'איז באקאנט דאס וואס דער מהר"י ששפורט‬ ‫וואוסענדיג אז ביז עטליכע מינוט וועט דער פרישער‬
‫ז"ל שרייבט‪ ,‬אז א מנהג וואס איז איינגעפירט געווארן‬ ‫וועכטער אנקומען און ס'וועט אים זיין ביטער אויב ער‬
‫דורך א רשע‪ ,‬זאל מען נישט טאן אפילו אויב ס'איז א‬ ‫וועט באמערקן אז ער האט אריינגעלאזט א איד‪.‬‬
‫גוטע זאך‪ ,‬אזוי ווי דאס ענין פון דוכנ'ען וואס דער שבתי‬
‫פארגעסן דעם תהלים‬
‫צבי ימ"ש האט איינגעפירט אז מ'זאל דוכנ'ען יעדן טאג‪,‬‬
‫נישט נאר יום טוב‪ ,‬שרייבט ער‪ ,‬אז כאטש ס'איז א גוטע‬ ‫די צוויי אידן האבן געענדיגט דאווענען און זענען‬
‫זאך‪ ,‬אבער וויבאלד ס'איז איינגעפירט געווארן דורך א‬ ‫ארויסגעגאנגען פון די מערה‪ ,‬אבער צוליב גרויס שרעק‬
‫רשע‪ ,‬וועט אויסקומען אז ווען מ'וועט דוכ'נען‪ ,‬וועט מען‬ ‫און יאגעניש האבן זיי פארגעסן זייער תהילימ'ל‬
‫זיך דערמאנען פון אים‪ ,‬און מ'וועט אים לויבן‪ ,‬דעריבער‬ ‫אינעווייניג אין די מערה‪.‬‬
‫זאל מען דאס נישט טאן‪ ,‬דאס זעלבע איז מיט די מערת‬ ‫צומארגנס האט אן אראביש קינד באמערקט די‬
‫המכפלה וואס די ציונים האבן צוגענומען פון די‬ ‫תהילימ'לעך אין די מערה‪ ,‬ער האט אנגעהויבן צו גיין‬
‫אראבער'ס‪.‬‬ ‫דערמיט אין די גאסן כדי אנצוהעצן די אראבער אז‬
‫נ נישט זוכן קיין פרישע וועגן ה‬ ‫עטליכע אידן האבן זיך אריינגעכאפט אין די מערה‪,‬‬
‫אבער גלייך ווי ר' שמעון הויזמאן איז געוואויר דערפון‬
‫און אויסער דעם שרייבט דער רבי‪ ,‬אז מ'זאל נישט זוכן‬ ‫האט ער מיט זיינע גוטע פארבינדונגען געשיקט א שליח‬
‫קיין פרישע וועגן וואס אונזערע עלטערן האבן זיך נישט‬ ‫צום קינד אפצוקויפן דעם תהילים און די זאך איז שטיל‬
‫געפירט‪ ,‬טויזנטער יאר האט מען נישט געהערט אז‬ ‫געווארן‪.‬‬
‫מ'זאל גיין צום מערת המכפילה‪ ,‬און אלע פריערדיגע‬
‫גדולים און צדיקים זענען קיינמאל נישט צוגעגאנגען צו‬ ‫ב"ה די מגיפה האט זיך אויפגעהערט‬
‫אזא הייליגער פלאץ‪ ,‬צו די מנוחת פון די אבות‬ ‫יענעם ערב יום כיפור האט זיך ב"ה די מגיפה‬
‫הקדושים‪ ,‬ס'איז זיכער אז אויב דער אר"י הקדוש‪,‬‬ ‫אפגעשטעלט און קיינער איז מער נישט געשטארבן פון‬
‫וועלכער האט אלעס געקענט דורכברעכן‪ ,‬וואלט‬ ‫די ביטערע קרענק‪ ,‬און די אידן זענען אויפגעראכטן‬
‫איינגעזען אז ס'איז דער ווילן פון הקב"ה אז מ'זאל אהין‬ ‫געווארן אינעם זכות פון די מסירות נפש פון די צוויי אידן‬
‫גיין‪ ,‬וואלט ער מיט זיין כח התפלה געקענט אויס'פועל'ן‪,‬‬ ‫וועלכע האבן מתפלל געווען צו הקב"ה אין די מערת‬
‫להבדיל‪ ,‬אסאך בעסער ווי די ציונים די רשעים‪ ,‬אז די‬ ‫המכפילה בזכות די אבות הקדושים‪.‬‬
‫אידן זאלן באקומען רשות אהין צו גיין‪ ,‬ממילא איז‬
‫ווען דער רבי זי"ע איז געווען אין ארץ ישראל אין יאר‬
‫מסתמא האט דער אר"י הקדוש געוואוסט אז די אבות‬
‫תרצ"ב איז ער געפארן קיין חברון און האט דארט‬
‫הקדושים ווילן נישט אז מ'זאל אהין גיין‪ ,‬ממילא זאל‬
‫געטראפן ר' שמעון הויזמאן וועלכער האט אים‬
‫מען נישט זוכן קיין נייע וועגן‪ ,‬און מ'זאל נישט אהין‬
‫פארציילט די פאלגענדע מעשה‪.‬‬
‫גיין‪.‬‬

‫ת"ת ויואל משה קרית יואל‬ ‫ש ו‪.‬‬ ‫גליון אז תתענג‬

‫האט ר' פנחס בן יאיר‬ ‫הביתה‬ ‫ויבא האיש‬
‫געפרעגט‪ ,‬איר האט‬ ‫ויפתח הגמלים‪.‬‬
‫אראפגענומען‬ ‫אויך‬
‫מעשר פון דמאי‪( ,‬אויב‬
‫מעשה על הפרשה‬ ‫רש"י איז מפרש‪ ,‬אז‬
‫אברהם האט געעפענט‬
‫מ'קויפט תבואה פון אן‬ ‫זייער מויל שלאס‪ ,‬ווייל‬
‫עם הארץ דארף מען מדרבנן אפשיידן מעשר‪,‬‬ ‫ער פלעגט צו מאכן זייער מויל‪ ,‬כדי זיי זאלן נישט‬
‫צוליב א ספק‪ ,‬צו דער עם הארץ האט שוין‬ ‫פאשען אין פרעמדע פעלדער‪.‬‬
‫אפגעשיידט מעשר)‪ ,‬האבן זיי געענטפערט‪ ,‬דער‬
‫ס'שטייט אין מדרש‪ ,‬אז דער אייזל פון רבי פנחס‬
‫רבי האט דאך אונז געלערנט אז תבואה וואס‬
‫בן יאיר פלעגט אליינס שפירן (אן א מויל שלאס)‬
‫מ'קויפט פאר בהמות דארף מען נישט אפשיידן‬
‫וואס מ'טאר נישט עסן‪ ,‬למשל‪ ,‬פון פרעמדע‬
‫דערפון קיין מעשר פון דמאי‪ ,‬האט ר' פנחס בן יאיר‬
‫פעלדער ָאן רשות‪ ,‬אדער תבואה וואס איז‬
‫געזאגט‪ ,‬וואס זאלן מיר טאן אז אונזער אייזל איז‬
‫נאכנישט גע'מעשר'ט‪.‬‬
‫מחמיר אויף זיך און וויל נישט עסן אומגע'מעשר'ט‬
‫אפילו אויב ס'איז א ספק‪.‬‬ ‫האט אמאל פאסירט‪ ,‬אז דער אייזל פון רבי פנחס‬
‫בן יאיר איז גע'גנב'עט געווארן‪ ,‬דריי טעג איז דאס‬
‫לכאורה דארף מען פארשטיין‪ ,‬פארוואס האבן די‬
‫אייזל געווען ביי די רויבער'ס און האט גארנישט‬
‫קעמלן פון אברהם אבינו יא געמוזט האבן א מויל‬
‫געוואלט עסן‪ ,‬די רויבער'ס האבן געטראכט‪ ,‬לאמיר‬
‫שלאס‪ ,‬זענען זיי דען אנדערש ווי דאס אייזל פון ר'‬
‫דאס ענדערש צוריקגעבן פאר'ן בעל הבית‪ ,‬און‬
‫פנחס בן יאיר וואס איז געווען אפגעהיטן פון עסן‬
‫פטור ווערן דערפון‪ ,‬ווייל אויב מיר וועלן דאס נאך‬
‫אומגע'מעשר'טע תבואה‪ ,‬אפילו ָאן א מויל שלאס‪.‬‬
‫אביסל האלטן‪ ,‬וועט דאך דאס אייזל אויסגיין פון‬
‫אין מדרש שטייט‪ ,‬אז רב הונא און ר' ירמיה האבן‬ ‫הונגער‪.‬‬
‫געפרעגט די שאלה פון ר' חייא‪ ,‬און ר' חייא האט‬
‫די רויבער האבן אים באפרייט‪ ,‬און דאס אייזל איז‬
‫זיי גארנישט געענטפערט‪ ,‬דער מדרש ערקלערט‬
‫תיכף אהיימגעגאנגען צום הויף פון ר' פנחס בן‬
‫אבער א טעם‪ ,‬אז באמת זענען די קעמלן פון‬
‫יאיר‪ ,‬און איז געשטאנען אינדרויסן און געברימט‪,‬‬
‫אברהם אבינו אויך אויסגעלערנט געווארן נישט צו‬
‫האט ר' פנחס בן יאיר אויסגעשריגן‪ ,‬עפענט אויף‬
‫עסן פון א זאך וואס באלאנגט נישט צו זיי‪ ,‬נאר‬
‫דעם טיר און לאזט אריין דאס פארשמאכטע‬
‫אברהם אבינו האט זיך נישט פארלאזט דערויף‪,‬‬
‫אייזל‪ ,‬וואס האט שוין דריי טעג נישט געגעסן‪,‬‬
‫ווייל ער האט זיך נישט געוואלט פארלאזן אויף א‬
‫מ'האט איר דערלאנגט א הויפן גערשטן‪ ,‬אבער‬
‫נס‪.‬‬
‫דאס אייזל האט נישט צוגערירט דערצו‪ ,‬האבן די‬
‫פון די מעשה קען מען זיך אפלערנען‪ ,‬ווי ווייט‬ ‫משרתים געזאגט צו ר' פנחס בן יאיר‪ ,‬רבי‪ ,‬מיר‬
‫צדיקים זענען געווען אפגעהיטן פון יעדן איסור‪,‬‬ ‫האבן געגעבן פאר'ן אייזל גערשטן‪ ,‬אבער ער וויל‬
‫אזוי ווייט‪ ,‬אז אפילו זייערע בהמות האבן‬ ‫דאס נישט עסן‪ ,‬האט ר' פנחס בן יאיר געפרעגט‪,‬‬
‫געוואוסט זיך אפצוהיטן דערפון‪.‬‬ ‫האט איר דאס פארראכטן פון די אומריינע זאכן‪,‬‬
‫האבן זיין געענטפערט‪ ,‬יא‪.‬‬

‫ת"ת ויואל משה קרית יואל‬ ‫ש ז‪.‬‬ ‫גליון אז תתענג‬

‫דערציילט ער פאר'ן שרף‪,‬‬
‫ער איז אמאל געווען א‬
‫עושר‪,‬‬
‫מיט‬
‫גרויסער‬
‫ארומגענומען‬
‫מעשיות בעניני שידוכים‬
‫קנעכט און דינסטן און‬
‫געפירט א ברייטע לעבן‪,‬‬
‫און האט פארטיילט צדקה מיט א ברייטע האנט‪,‬‬
‫צווישן זיינע דינסטן איז געווען א מיידל וועלכע האט‬
‫געארבעט ביי אים אסאך יארן און האט במשך די‬
‫יארן געזאמלט א שיינע סכום געלט‪.‬‬
‫ס'שטייט אין מדרש רבה (בראשית סח ד)‪ ,‬אז א‬
‫געקויפט א לאטארי טיקעט‬
‫איינמאל האט זיך די מיידל געוואנדן צו אים מיט א‬
‫פארלאנג אז איך זאל איר קויפן א לאטארי טיקעט‬
‫(דאס איז א גורל מיט וואס מ'קען געווינען אסאך‬
‫געלט)‪ ,‬זאגענדיג אז אפשר וועט איר מזל גוט שפילן‬
‫און זי וועט געווינען אן אוצר און לכבוד דעם וועט זי‬
‫טרעפן א גוטן שידוך‪.‬‬
‫דערציילט דער איד‪ ,‬איך האב ערפילט איר פארלאנג‬
‫און איר געקויפט א טיקעט און זי האט עס געגעבן‬
‫פאר איר טאטן ער זאל אכטונג געבן דערויף‪ ,‬און פון‬
‫מיר האט זי געבעטן אז איך זאל אויפצושרייבן דעם‬
‫נומער פונעם קארטל און קוקן אויב איר לאטארי‬
‫נומער האט געוואונען‪ ,‬יארן זענען אריבער‪ ,‬זי האט‬
‫ווייטער געארבעט ביי מיר‪ ,‬אבער זי האט נאך אלץ‬
‫נישט געטראפן קיין שידוך‪.‬‬
‫עטליכע יארן שפעטער איז די פרוי פונעם בעל הבית‬
‫נפטר געווארן און פון דעמאלט זענען זיינע‬
‫געשעפטן געווארן שוואכער און שוואכער ביז ער‬
‫האט דערלייגט זיין גאנצע פארמעגן רח"ל‪ ,‬און נאכ'ן‬
‫חתונה מאכן די קינדער איז דער געוועזענער עושר‬
‫געבליבן עלנד און איינזאם‪.‬‬
‫כדי אז א שידוך זאל צושטאנד קומען‪ ,‬מ'זאגט נאך‬
‫ער וועט איר מעלדן נאך די חתונה‬
‫דערציילט ער‪ ,‬איינמאל ווען איך בין דורכגעגאנגען‬
‫די ליסטע פון די לאטארי געווינערס‪ ,‬האב איך‬
‫באמערקט אז די נומער פון מיין דינסט האט‬
‫געוואונען די ריזיגע סכום פון הונדערט טויזנט רובל‪,‬‬
‫ס'האט מיר גלייך אויפגעבליצט א געדאנק‪ ,‬איך וועל‬
‫קודם גארנישט דערציילן פאר מיין דינסט פון איר‬
‫גרויסע געווינס‪ ,‬נאר איך וועל שיקן צו איר א שדכן‬
‫ת"ת ויואל משה קרית יואל‬ ‫ש ח‪.‬‬
‫מה' יצא הדבר‬
‫די וואך אין די פרשה‬
‫שטייט וועגן די שידוך‬
‫וואו‬ ‫יצחק‬ ‫פון‬
‫הקב"ה‬ ‫וואונדערליך‬
‫האט צוגעפירט דעם‬
‫ריכטיגן שידוך‪ ,‬דעריבער וואלט געווען פאסיג צו‬
‫דערציילן עטליכע מעשיות בעניני שידוכים‪.‬‬
‫נאר הקב"ה קען צוזאמענשטעלן שידוכים‬
‫הערענטע האט געפרעגט ר' יוסי בר חלפתא‪ ,‬וואס‬
‫טוט הקב"ה אין די שעות פון צופרי‪ ,‬האט ער‬
‫געענטפערט‪ ,‬הקב"ה זיצט און שטעלט צוזאמען‬
‫שידוכים‪ ,‬האט זיך די הערנטע געוואונדערט און‬
‫געזאגט‪ ,‬דאס איז דאך א זאך וואס איך קען אויך‪,‬‬
‫האט זי אויסגעשטעלט אין איין שורה טויזנט פון‬
‫אירע קנעכט און אין אנדער שורה טויזנט פון אירע‬
‫צוזאמגעפארט איינע מיט די אנדערע‪.‬‬
‫ָ‬ ‫דינסטן און זיי‬
‫דעם אנדערן טאג זענען זיי צוריקגעקומען אינגאנצן‬
‫צושלאגן‪ ,‬איינער מיט א קלאפ אין קאפ‪ ,‬און דער‬
‫צווייטער מיט א אויסגעשטאכענעם אויג‪ ,‬און דער‬
‫דריטער מיט א צובראכענע פיס‪ ,‬זיי האבן געזאגט‬
‫פאר זייער הערענטע‪ ,‬מיר פארשטייען זיך נישט‬
‫איינע מיט'ן צווייטן‪.‬‬
‫די הערענטע האט גלייך געשיקט רופן ר' יוסי בר‬
‫חלפתא און געזאגט‪ ,‬איך מוז מודה זיין אז ס'איז‬
‫נישטא קיין באשעפער אזוי ווי ענקער באשעפער‪,‬‬
‫ענקער תורה איז אמת און שיין‪.‬‬
‫כדי א שידוך זאל צושטאנד קומען‬
‫מ'זעט אסאך מאל אז גרויסע זאכן פאסירן בלויז‬
‫פון צדיקים‪ ,‬אז אמאל קען פאסירן א מלחמה צווישן‬
‫צוויי לענדער נאר בלויז וועגן איין שידוך‪.‬‬
‫<><><><>‬
‫געוואלט חתונה האבן נאר וועגן די געלט‬
‫א איד אז אמאל געקומען צום הייליגן שרף הרה"ק‬
‫מנחם מענדל פון קאצק זצ"ל און אים געפרעגט גאר‬
‫אן אינטערסאנטע שאלה‪.‬‬
‫גליון אז תתענג‬
‫געהאט מיט איר נאר וועגן די געלט‪ ,‬און אן געלט‬
‫איז זי צו א פשוט'ע פרוי פאר מיר‪.‬‬
‫פון הקב"ה קען מען זיך נישט ארויסדרייען‬
‫האט דער הייליגער קאצקער זיך צושמייכלט און‬
‫געזאגט‪ ,‬הקב"ה פירט די וועלט און ער האט‬
‫געוואלט אז דו זאלסט חתונה האבן מיט איר און‬
‫האט געמאכט אז ס'זאל גיין אויף אזא אופן אז דו‬
‫זאלסט מיינען אז דו וועסט באקומען אסאך געלט‪,‬‬
‫פונעם אויבערשטען קען מען זיך נישט ארויסדרייען‪,‬‬
‫און ער וועט דיר שוין געלט פון ערגעץ אנדערש‪.‬‬
‫<><><><>‬
‫ריכטיג איבערגעבעטן פאר'ן אומזינסטן חשד‬
‫מיידל‪ ,‬האט זי גלייך מסכים געווען דערצו‪ ,‬מיר האבן‬
‫הרה"ק ר' שמואל שטראשון זי"ע ‪ -‬באקאנט אלס‬
‫דער הייליגער רש"ש (בעמ"ח פון די הגהות וחידושי‬
‫רש"ש על הש"ס) איז געווען א עושר און האט‬
‫אנגעפירט א גמ"ח‪ ,‬ער פלעגט בארגן געלט פאר‬
‫נצרכים‪.‬‬
‫נישט אויפגעשריבן אז ער האט באצאלט‬
‫איינמאל האט דער שניידער פון שטאט געבארגט‬
‫פונעם הייליגן רש"ש א גרויסן סכום געלט און האט‬
‫צוגעזאגט אז ער וועט דאס באצאלן ביז דריי‬
‫חדשים‪ ,‬צום באשטימטן צייט האט דער שניידער‬
‫טאקע געברענגט דאס געלט צום רש"ש‪ ,‬אבער אזוי‬
‫ווי דער רש"ש איז דעמאלט געווען זייער פארטיפט‬
‫אין לערנען‪ ,‬האט ער נישט צוגעלייגט קאפ‪ ,‬כאטש‬
‫דער שניידער האט קלאר געזאגט אז ער איז‬
‫באקומען באצאלן זיין חוב‪ ,‬האט ער אבער דעמאלט‬
‫נישט געטראכט פון געלט‪ ,‬און האט בלויז געשאקלט‬
‫מיט'ן קאפ אלס א באשטעטיגונג אז ער האט‬
‫באקומען דאס געלט און האט דאס אריינגעלייגט‬
‫אין זיין גמרא‪.‬‬
‫ווען דער רש"ש האט געענדיגט לערנען האט ער‬
‫פארמאכט די גמרא און דאס צוריקגעלייגט אין‬
‫ספרים שאנק צוזאמען מיט'ן געלט‪.‬‬
‫א חודש שפעטער ווען דער רש"ש האט‬
‫איבערגעקוקט דעם גמ"ח ביכל און האט געזען אז‬
‫דער שניידער האט שוין געדארפט באצאלן זיין חוב‬
‫און האט נאכנישט באצאלט‪ ,‬האט ער אים געשיקט‬
‫איז געווען א טעות‪ ,‬ווייל איך האב דאך חתונה‬
‫ת"ת ויואל משה קרית יואל‬ ‫ש ט‪.‬‬
‫אז זי זאל חתונה האבן מיט מיר‪ ,‬און וויבאלד זי איז‬
‫דאך שוין אן עלטערע ארימע מיידל וועט זי מסתמא‬
‫מסכים זיין צום שידוך‪ ,‬און עטליכע וואכן נאך די‬
‫חתונה וועל איך איר אויסזאגן פון איר גרויסע‬
‫געווינס‪ ,‬און אזוי ארום וועלן מיר ביידע געהאלפן‬
‫ווערן‪.‬‬
‫דער טעם פארוואס ער האט נאכנישט געוואלט‬
‫אויסזאגן גלייך איז ווייל‪ ,‬אויב וועט ער איר דערציילן‬
‫וועט זי זיכער ענדערש זוכן א יונגערער בחור‪ ,‬אבער‬
‫אזוי אז זי איז אן ארימע דינסט וועט זי מסתמא‬
‫נישט אפזאגן דעם שידוך פון איר הער‪.‬‬
‫ווען דער שדכן האט אנגעטראגן דעם שידוך פאר'ן‬
‫חתונה געהאט און מיר זענען געווען זייער צופרידן‪,‬‬
‫פאר די פרוי איז דאס געווען א געוואלדיגע געווינס‬
‫נאכ'ן זיין מיואש צו טרעפן א חתן‪ ,‬און איך בין געווען‬
‫זייער צופרידן וואסענדיג אז מיר האבן גרייט א‬
‫גרויסן סכום געלט‪.‬‬
‫עטליכע וואכן נאך די חתונה‪ ,‬איז דער מאן‬
‫אהיימגעקומען און אויסגערופן מיט גרויס שמחה‬
‫פאר זיין פרוי‪ ,‬מיר זענען ב"ה זייער רייך געווארן‪,‬‬
‫ווייל דיין קארטל האט געוואונען דעם ריזיגן געווינס‬
‫פון הונדערט טויזענט רובל‪.‬‬
‫פארקויפט די קארטל פאר צווייטן‬
‫די פרוי האט אבער מיט א שטילע שטומע געזאגט‬
‫צו איר מאן‪ ,‬פריי דיך נישט אזוי שטארק‪ ,‬מיט‬
‫עטליכע יאר צוריק האט מיין טאטע פארקויפט די‬
‫קארטל פאר צווייטן‪ ,‬און מיט די געלט האט ער‬
‫געקויפט א הויז‪ ,‬דעריבער איז דאס בכלל נישט‬
‫אונזער געווינס‪.‬‬
‫אירע ווערטער זענען געפאלן אויפ'ן מאן ווי א דונער‬
‫אינמיטן העלן טאג‪ ,‬שפירענדיג ווי זיין וועלט איז‬
‫חרוב געווארן‪ ,‬ער האט געמיינט אז ער וועט זיין דער‬
‫גרעסטער עושר אין שטאט‪ ,‬און דערווייל האבן זיך‬
‫זיינע פלענער אויסגעלאזט מיט גארנישט‪.‬‬
‫האט דער מאן געפרעגט הרה"ק מנחם מענדל פון‬
‫קאצק זצ"ל‪ ,‬אויב איך מוז בלייבן וואוינען מיט די‬
‫פרוי‪ ,‬ס'שטעלט זיך ארויס אז דער גאנצער שידוך‬
‫גליון אז תתענג‬
‫דערציילט אז ער האט געטראפן דאס געלט אין זיין‬
‫גמרא‪ ,‬און האט אים געבעטן אז ער זאל אים מוחל‬
‫זיין אויף די עגמת נפש וואס ער האט אים גורם‬
‫געווען‪ ,‬ער האט אים אויך געזאגט אז ער איז גרייט‬
‫זיך אויפצושטעלן ברבים אין בית המדרש און לאזן‬
‫וויסן אז ס'איז געווען א טעות און ער האט יא‬
‫באצאלט דעם חוב‪.‬‬
‫דער שניידער האט אבער געזאגט פאר'ן רש"ש‪ ,‬וואס‬
‫טויג מיר די מחילה‪ ,‬פון יענעם טאג בין איך געווארן‬
‫צו שאנד פאר יעדן‪ ,‬מענטשן וועלן זאגן‪ ,‬אז דאס איז‬
‫נאר וועגן דעם רב'ס גוטסקייט אבער איך בין‬
‫למעשה נאך אלץ א גנב‪ ,‬און נאכדערצו האט מיין‬
‫געלונגענע זון געדארפט אוועקגיין פון ישיבה צוליב‬
‫די בושה‪.‬‬
‫אויף אזא בשורה האט ער זיך נישט געראכטן‬
‫דער רש"ש וועלכער האט געשפירט אז ער שטארק‬
‫בא'עול'ט דעם שניידער‪ ,‬האט געטראכט וואס ער‬
‫קען טאן אז דער שניידער זאל אים באמת מוחל זיין‪,‬‬
‫פלוצלונג האט זיין פנים אויפגעלאכטן און האט‬
‫געזאגט פאר'ן שניידער אז ער זאל אהיימרופן זיין‬
‫זון און ער איז גרייט אים צו נעמען פאר אן איידעם‪,‬‬
‫דאס וועט זיין די גרעסטע ראיה אז ער איז‬
‫אומשולדיג‪.‬‬
‫דער שניידער האט נישט געגלייבט וואס ער הערט‬
‫און האט געזאגט פאר'ן רש"ש אז אויף אזא גוטע‬
‫בשורה האט ער זיך נישט געראכטן‪ ,‬און דאס וועט‬
‫טאקע זיין די פאסיגסטע זאך אז מ'זאל אים מער‬
‫נישט האלטן פאר א גנב‪.‬‬
‫די מעשה איז גלייך באקאנט געווארן אין די שטאט‬
‫און יעדער האט זיך געפריידט צום שידוך שליסן אין‬
‫שטוב פונעם הייליגן רש"ש‪ ,‬אום פון פילע גדולי‬
‫התורה פון די שטאט ווילנא האבן זיך באטייליגט‪.‬‬
‫מ'האט דעמאלט געשמועסט אז ס'זעט אויס אז פון‬
‫הימל האט מען אזוי צוגעפירט כדי דער שידוך זאל‬
‫צושטאנד קומען‪ ,‬ווייל ווען נישט דעם וואלט קיינעם‬
‫נישט איינגעפאלן אנצוטראגן פאר'ן הייליגן רש"ש‬
‫דעם זון פון א פשוט'ן שניידער‪.‬‬
‫<><><><>‬
‫ת"ת ויואל משה קרית יואל‬ ‫ש י‪.‬‬
‫א מעלדונג אז ער דארף באצאלן זיין חוב‪ ,‬דער‬
‫שניידער איז שנעל אריבערגעקומען צום רש"ש און‬
‫געזאגט אז ער האט שוין לאנג באצאלט זיין חוב‪,‬‬
‫אבער דער רש"ש האט אים געזאגט אז ער ווייסט‬
‫פון גארנישט‪.‬‬
‫דער שניידער האט גע'טענה'ט אז ער האט שוין יא‬
‫באצאלט נאר וויבאלד דער רב איז דעמאלט געווען‬
‫פארטיפט אין לערנען האט ער נישט געוואלט‬
‫שטערן און בעטן א רעסיט‪ ,‬אבער דער רש"ש האט‬
‫גע'טענה'ט אז ער האט נאך קיינמאל נישט‬
‫אפגענומען א חוב אנדעם וואס ער זאל שרייבן א‬
‫רעסיט‪.‬‬
‫יעדער האט אים חושד געווען אלס א גנב‬
‫די מעשה האט זיך פארשפרייט אויפ'ן גאס‪ ,‬ווי‬
‫פארשטענדליך האט יעדער געהאלטן אז דער רש"ש‬
‫איז גערעכט‪ ,‬אסאך אידן האבן אפילו פארשעמט‬
‫דעם שניידער‪ ,‬היתכן ער וויל צונעמען דאס געלט‬
‫פונעם רש"ש‪ ,‬דער שניידער איז געווארן צו שאנד און‬
‫שפאט אין די גאנצע שטאט‪ ,‬און האט אויך לכבוד‬ ‫ָ‬
‫דעם פארלוירן אסאך קאסטומערס וועלכע פלעגן‬
‫אים נוצן אלס שניידער‪.‬‬
‫דער שניידער האט געהאט זייער א וואוילן בחור‬
‫וועלכער האט דארט געלערנט אין ישיבה‪ ,‬אבער‬
‫צוליב די גרויסע בושה האט ער געמוזט פארלאזן די‬
‫ישיבה און איז געגאנגען לערנען אין א אנדערע‬
‫שטאט‪.‬‬
‫געטראפן דאס געלט‬
‫א שטיק צייט שפעטער ווען דער רש"ש האט‬
‫נאכאמאל גענומען דעם זעלבן ספר אין וואס ער‬
‫האט געלערנט בשעת דער שניידער האט אים‬
‫באצאלט דעם חוב‪ ,‬איז אים שלעכט געווארן פאר די‬
‫אויגן‪ ,‬ער האט דארט געטראפן א גרויסן סכום געלט‪,‬‬
‫און האט זיך גלייך געכאפט אז דאס איז מסתמא‬
‫דאס געלט וואס דער שניידער האט אים באצאלט‪,‬‬
‫יעצט איז אים קלאר געווארן אז דער שניידער איז‬
‫גערעכט‪.‬‬
‫דער רש"ש איז געווארן זייער צובראכן דערפון און‬
‫האט גלייך געלאזט רופן דעם שניידער און האט אים‬
‫גליון אז תתענג‬
 ‫יארצייט פון די וואך‬
‫דעם קומענדיגן דינסטאג‪ ,‬כ"ח חשון‪ ,‬פאלט אויס די יארצייט פון‬
‫הרה"ק ר' אליעזר ליבער פון בארדיטשוב זי"ע‬

‫הרה"ק ר' אליעזר ליבער הגדול פון בארדיטשוב זי"ע איז געבוירן אין יאר תכ"ח צו זיין פאטער הרב רבי אברהם אשכנזי ז"ל פון קראקא‬
‫וועלכער האט זיך שפעטער באזעצט אין ביסטריך‪ ,‬א שטעטל נעבן בארדיטשוב‪ ,‬רבי אברהם איז נפטר געווארן ווען ר' ליבער איז געווען א‬
‫יונג קינד‪.‬‬
‫רבי אברהם ‪ -‬דער טאטע פון הרה"ק ר' ליבער ‪ -‬איז געווען אן אייניקל פון הרה"ק ר' שמשון אסטראפאלער זצ"ל‪ ,‬און זיין פרוי איז געווען די‬
‫טאכטער פון הרה"ק רבי יחיאל הגדול זצ"ל‪ ,‬צוויי צדיקים וקדושים וועלכע זענען אומגעקומען אויף קידוש השם אין יאר ת"ח ות"ט השם‬
‫ינקום דמם‪.‬‬
‫צדיקים האבן געזאגט‪ ,‬אז אין הימל האט מען געגעבן פאר רבי יחיאל אן אויסוואל‪ ,‬אדער זאלן זיינע קינדער זיין באקאנט אויף די וועלט‪,‬‬
‫אדער זאל מען צוטיילן זיין זכות ביז משיח וועט קומען‪ ,‬און ער האט זיך אויסגעקליבן אז מ'זאל צוטיילן זיין זכות ביז משיח וועט קומען‪.‬‬
‫גילוי אליהו‬
‫הרה"ק ר' ליבער האט זייער אסאך מאל געהאט גילוי אליהו‪ ,‬דער הייליגער בעל שם טוב פלעגט זאגן‪ ,‬אז ווען אליהו הנביא פלעגט קומען צו‬
‫הרה"ק ר' ליבער האט ער געדארפט מאכן צייט‪ ,‬ווייל ער איז שטענדיג געווען זייער פארנומען‪.‬‬
‫א ספעציעלע עבודה מיט בעלי חיים‬
‫הרה"ק ר' ליבער האט געהאט א ספעציעלע עבודה ‪ -‬וואס מיר פארשטייען נישט ‪ -‬מיט בעלי חיים און בהמות‪ ,‬ער פלעגט אסאך מאל‬
‫ארויסגיין אין מארק און זיך אומקוקן אויף די ב המות וואס די סוחרים האבן געברענגט צו פארקויפן‪ ,‬די סוחרים פלעגן אנקומען פון ווייטע‬
‫וועגן מיט אויסגעמאטערטע און דארשטיגע בהמות און זיך נישט צופיל אומגעקוקט אויף זיי‪ ,‬זייער ציל איז דאך נאר געווען דאס צו‬
‫פארקויפן‪ ,‬אבער דער צדיק ר' ליבער פלעגט מט רחמנות ארומגיין צווישן די בהמות און זיי געגעבן צו עסן און צו טרונקן‪.‬‬
‫אויך פלעגט ער ארויסגיין אין די נאכט שעות און זוכן צווישן די פעלדער און גערטנער אויב עס זענען פאראן פארלוירענע בהמות וועלכע‬
‫טרעפן נישט דעם וועג אהיים‪ ,‬אויב האט ער געטראפן א בהמה וועלכע האט געבלאנדזשעט‪ ,‬פלעגט ער איר קודם געבן צו עסן און טרינקן‬
‫און דערנאך זיך ארויסגעלאזט אויף די וועגן צו זוכן דעם בעל הבית און מקיים זיין מצות השבת אבידה‪.‬‬
‫הכנסת אורחים‬
‫הרה"ק ר' ליבער האט זיך אלע זיינע יארן אוועקגעגעבן צו העלפן אנדערע אידן‪ ,‬און בפרטיות איז ער געווען זייער אויסגעצייכנט מיט די‬
‫מדה פון הכנסת אורחים‪.‬‬
‫איינמאל ווען ער האט אליינס צוגעגרייט די בעט פאר א גאסט‪ ,‬האט אים יענער געזאגט אז עס ּפאסט נישט אז דער רבי זאל דאס צוגרייטן‪,‬‬
‫ער וועט דאס שוין אליין צוגרייטן‪ ,‬האט הרה"ק ר' ליבער אים געזאגט‪ ,‬דו מיינסט אז איך גרייט דאס ָאן פאר דיר‪ ,‬איך גרייט דאס צו פאר‬
‫מיר‪ ,‬צו טאן א מצוה אזוי ווי הקב"ה האט באפוילן‪.‬‬
‫די מגיפה האט זיך אפגעשטעלט‬
‫ממש פאר זיין פטירה איז געווען א שרעקליכע מגיפה אין די שטאט בארדיטשוב‪ ,‬עס זענען נפטר געווארן הונדערטער מענער‪ ,‬פרויען און‬
‫קינדער רח"ל‪ ,‬מענטשן האבן מורא געהאט אנצורירן די מתים כדי נישט איבערצוכאפן די קרענק‪ ,‬דעריבער האט מען געשלעפט די מתים‬
‫מיט א שטריק און מ'האט באערדיגט הונדערטער מענטשן אין איין גרויסע גרוב‪ ,‬דעמאלט האט הרה"ק ר' ליבער געזאגט אז וויבאלד ס'איז‬
‫דא א שווערע גזירה אויף כלל ישראל‪ ,‬איז ער מקבל אויף זיך צו שטארבן‪ ,‬און דורכדעם וועט די מגיפה זיך אויפהערן‪.‬‬
‫ער האט צוגערופן פיר מענטשן און זיי געזאגט אז זיי זאלן אים באערדיגן אויפ'ן אלטן בית החיים‪ ,‬און זיי דארפן נישט מורא האבן אז ס'וועט‬
‫זיי פאסירן א קרענק‪ ,‬ער האט זיי צוגעזאגט עולם הבא‪ ,‬דעמאלט האט זיך די מגיפה אויפגעהערט‪.‬‬
‫הרה"ק ר' ליבער האט געהאט אן אריכות ימים‪ ,‬ער איז נפטר געווארן‪ ,‬כ"ח חשון‪ ,‬אין יאר תקל"א (עס זענען דא וואס זאגן אז זיין יארציט איז‬
‫כ"ח תשרי)‪ ,‬זייענדיג ‪ 103‬יאר‪ ,‬און מ'האט אים באערדיגט אין די שטאט בארדיטשוב‪.‬‬
‫זכותו הגדול יגן עלינו ועל כל ישראל‬
‫ת"ת ויואל משה קרית יואל‬ ‫ש יא ‪.‬‬ ‫גליון אז תתענג‬
‫דער מעיאר וועט נישט איבערבעטן דעם צדיק‪ ,‬וועט ער נישט‬
‫ווערן אויסגעהיילט‪.‬‬
‫בויען דארט א שול און א שטאט‬
‫ווען דער מעיאר האט איינגעזען אז ער האט נישט קיין ברירה‪,‬‬
‫האט ער געשיקט זיין דאקטאר צו הרה"ק ר' ליבער אים‬
‫אויסצוהיילן פון די שלעק וואס ער האט געכאפט‪ ,‬און ער האט‬
‫אויך געשיקט זיינע באדינער אים איבערצובעטן‪ ,‬אבער ר'‬
‫ליבער האט געענטפערט‪ ,‬אז ער איז נישט מוחל פאר'ן מעיאר‬
‫נאר אויב ער וועט אויפבויען אויף דעם פלאץ ‪ -‬וואו ער האט‬
‫געדאווענט ‪ -‬א גרויסע שול‪.‬‬
‫דער מעיאר האט נישט געהאט קיין ברירה און האט צוגעזאגט‬
‫אז אין די נאנטע טעג וועט ער דארט אויפבויען א גרויסע שול‪,‬‬
‫ער האט טאקע אזוי געטאן‪ ,‬און דערנאך איז ער אינגאנצן‬
‫געזונט געווארן‪ ,‬דערנאך איז דער מעיאר נאכאמאל געקומען‬
‫צו ר' ליבער און אים געפרעגט וואס נאך ער קען אים גוט'ס‬
‫טאן‪ ,‬האט ר' ליבער געזאגט אז ער זאל בויען א שטאט נעבן‬
‫דעם שול‪.‬‬
‫דער מעיאר האט אזוי געטאן‪ ,‬און בערך אין יאר תנ"א איז‬
‫דארט אויפגעבויעט געווארן די שטאט בארדיטשוב‪ ,‬הרה"ק ר'‬
‫ליבער פלעגט זאגן‪ ,‬אז דער שול איז פונקט קעגן דעם פלאץ‬
‫וואו די תפלות פון אידן גייען ארויף אין הימל‪.‬‬
‫ר' ליבער האט אויך געלאזט אויפבויען א בית מדרש צום‬
‫לערנען נעבן די שול‪ ,‬און איז דארט געזעצן און געלערנט יעדן‬
‫טאג מיט זיינע תלמידים‪.‬‬
‫שפעטער ווען דער הייליגער קדושת לוי איז געקומען וואוינען‬
‫אין די שטאט בארדיטשוב האט ער געלאזט בויען זיין דירה אין‬
‫נאנט צום גרויסן שול‪.‬‬
‫<><><><>‬
‫מיט אים‪ ,‬ער איז אהיימגעגאנגען און געמוזט בלייבן ליגן אין‬
‫געוואלדיגע הכנסת אורחים‬
‫ווי דערמאנט פלעגט הרה"ק ר' ליבער ארויסהעלפן יעדן איד‪,‬‬
‫און בפרט איז ער געווען אויסגעצייכנט מיט'ן טאן די מצוה פון‬
‫הכנסת אורחים אויף א זעלטענעם פארנעם וואס ס'איז כמעט‬
‫נישט געווען דאס גלייכן‪ ,‬ער האט געהאט ספעציעלע שטיבער‬
‫פאר די געסט מיט צוועלף בעטן‪ ,‬אלעס איז געווען הערליך‬
‫צוגערישט‪ ,‬ס'איז געווען א זעלטענהייט אין יענע צייטן‪ ,‬ער‬
‫האט צוגעשטעלט עסן פאר די געסט מיט א ברייטקייט‪ ,‬און‬
‫בעיקר פלעגט ער יעדן אויפנעמען מיט א געוואלדיגע‬
‫העפליכקייט‪.‬‬
‫ממש ווי אברהם אבינו‬
‫דער יצר הרע רוהט דאך קיינמאל נישט‪ ,‬און האט געזוכט‬
‫מכשיל צו זיין דעם הייליגן צדיק הרה"ק ר' ליבער מיט אן‬
‫ת"ת ויואל משה קרית יואל‬ ‫ש יב ‪.‬‬
‫געגרינדעט דעם שטאט בארדיטשוב‬
‫אין די צייט ווען הרה"ק ר' ליבער האט געוואוינט אין ביסטריך‪,‬‬
‫איז די שטאט בארדיטשוב נאך געווען א וואלד‪ ,‬ער פלעגט יעדן‬
‫אינדערפרי און ביינאכט ארויסגיין דארט דאווענען אויף זיין‬
‫באשטימטן פלאץ‪.‬‬
‫די פערד האבן זיך דערשראקן‬
‫האט אמאל פאסירט אז דער מעיאר פון די געגענט ‪ -‬וועלכער‬
‫האט אויך געוואוינט אין ביסטריך ‪ -‬איז געפארן אין יענעם‬
‫וואלד מיט עטליכע קאזאקן אין די צייט וואס הרה"ק ר' ליבער‬
‫האט דארט געדאווענט‪ ,‬ר' ליבער איז געווען אנגעטאן מיט‬
‫טלית און תפילין און געדאווענט מיט א געוואלדיגע התעוררות‪,‬‬
‫ווי נאר די פערד ‪ -‬אויף וואס דער מעיאר מיט די קאזאקן האבן‬
‫געריטן ‪ -‬האבן געזען די הייליגע צורה פון ר' ליבער‪ ,‬האבן זיי‬
‫זיך זייער דערשראקן‪ ,‬און זענען כמעט אראפגעפאלן אויף דער‬
‫ערד‪.‬‬
‫דער מעיאר איז געווארן אין כעס און האט באפוילן זיינע‬
‫באדינער אז זיי זאלן צושלאגן דעם איד מיט שטעקענעס‪ ,‬די‬
‫באדינער האבן אויסגעפאלגט דעם באפעל פונעם מעיאר און‬
‫האבן שטארק צושלאגן הרה"ק ר' ליבער און ס'האט זיך‬
‫געגאסן פון אים אסאך בלוט‪ ,‬אבער ר' ליבער האט ווייטער‬
‫געדאווענט ווי גארנישט וואלט פאסירט‪ ,‬די באדינער האבן‬
‫דאס זייער באוואונדערט‪ ,‬און האבן געזאגט צום מעיאר אז‬
‫ס'מוז זיין אז דער מענטש איז זייער א הייליגער מענטש‪ ,‬מיר‬
‫האבן נאך קיינמאל נישט געזען אז מ'זאל איינעם אזוי צושלאגן‬
‫און זאל זיך נישט וואוסענדיג מאכן‪.‬‬
‫כאטש ביים דאווענען האט זיך הרה"ק ר' ליבער נישט‬
‫וואוסענדיג געמאכט פון די קלעפ וואס ער האט געכאפט‪,‬‬
‫אבער נאכ'ן דאווענען האט ער געשפירט וואס מ'האט געטאן‬
‫בעט צוליב די ביטערע קלעפ וואס ער האט באקומען‪.‬‬
‫דער מעיאר איז קראנק געווארן‬
‫ווי נאר דער מעיאר איז אנגעקומען אהיים‪ ,‬האט ער באקומען‬
‫גאר שטארקע יסורים אויף זיין פוס און האט זיך נישט געקענט‬
‫רירן‪ ,‬מ'האט באלד געלאזט גערופן א דאקטער וועלכער האט‬
‫געזאגט אז ער קען גארנישט טאן‪ ,‬און מ'וועט אים מוזן‬
‫אראפנעמען ביידע פוס ל"ע‪.‬‬
‫ווען די באדינערס פונעם מעיאר האבן דערציילט פאר די‬
‫מענטשן אין די שטאט וואס זיי האבן געטאן פאר'ן איד‬
‫וועלכער דאווענט אין וואלד‪ ,‬האבן זיי גלייך געזאגט‪ ,‬אז דער‬
‫איד איז זייער א הייליגער מאן און ס'איז זיכער אז צוליב דעם‬
‫איז געקומען פאר'ן מעיאר אזא גרויסן שטראף‪ ,‬און ווילאנג‬
‫גליון אז תתענג‬
‫געזאגט אז ס'איז נישט קיין פראבלעם‪ ,‬און האט אים תיכף‬ ‫עבירה‪ ,‬דעריבער האט ער אריינגעברענגט אין ר' ליבער א‬
‫איבערגעגעבן זיין בעט‪ ,‬און נאכ'ן זיכער מאכן אז דער גאסט‬ ‫געדאנק אין מוח‪ ,‬אז ער זאל טראכטן אז מיט זיין הכנסת‬
‫שלאפט שוין‪ ,‬איז ר' ליבער געגאנגען אין שול דאווענען‪.‬‬ ‫אורחים דארף ער זיך נישט שעמען פון אברהם אבינו‪.‬‬
‫ווען ר' ליבער איז אהיימגעקומען‪ ,‬האט ער געבעטן די רעבצין‬ ‫ביי צדיקים איז הקב"ה מדקדק אויף זייער מעשים און‬
‫אז זי זאל בארגן פון די שכנים אלע שבת'דיגע מאכלים‪ ,‬ווייל‬ ‫מחשבות‪ ,‬כאטש ער האט תיכף פארטריבן דעם געדאנק‪ ,‬האט‬
‫דער גאסט האט שוין אלעס אויפגעגעסן‪ ,‬זי האט אזוי געטאן‪ ,‬זי‬ ‫דאס אבער געברענגט א גרויסן קטרוג‪ ,‬און מ'האט גע'פסק'נט‬
‫איז געגאנגען צו די ארומיגע שכנים און געבארגט אלע מאכלי‬ ‫אין הימל אז ר' ליבער דארף חלילה נפטר ווערן אין די נאנטע‬
‫שבת‪ ,‬און נאכ'ן צוגרייטן דעם טיש מיט פרישע מאכלים האט‬ ‫טעג‪.‬‬
‫ר' ליבער אויפגעוועקט זיין גאסט צו די סעודה‪ ,‬דער גאסט‬ ‫אליהו הנביא האט אים אויסגעפרובט‬
‫האט נאכאמאל אלעס אויפגעגעסן‪ ,‬אבער וויבאלד א מענטש‬ ‫אליהו הנביא האט זיך אנגענומען אבער פאר הרה"ק ר' ליבער‪,‬‬
‫קען דאך נישט אזויפיל עסן‪ ,‬האט ער אלעס אויסגעבראכן‪ ,‬ר'‬ ‫און האט געבעטן אין הימל‪ ,‬אז ער וויל קודם אויספרובירן ר'‬
‫ליבער האט אים נישט געזאגט קיין ווארט‪ ,‬פארקערט ער האט‬ ‫ליבער מיט זייער א שווערע נסיון‪ ,‬און אויב ער וועט דאס‬
‫אים ארויסגעהאלפן מיט אלעם וואס מ'קען‪ ,‬דערנאך האט דער‬ ‫ביישטיין‪ ,‬זאל מען אראפנעמען פון אים דעם שווערן גזר דין‪,‬‬
‫גאסט ווידער פארלאנגט אז ער וויל שלאפן דוקא אין ר'‬ ‫און ער וועט אפקומען זיין עבירה בלויז מיט'ן גלות ליידן איין‬
‫ליבער'ס בעט‪ ,‬ר' ליבער האט אים ווייטער אוועקגעגעבן זיין‬ ‫יאר‪.‬‬
‫אייגענע בעט‪.‬‬ ‫אליהו הנביא האט זיך פארשטעלט ווי א פשוט'ער מענטש און‬
‫שבת אינדערפרי ווען דער גאסט איז אויפגעשטאנען‪ ,‬האט ער‬ ‫האט זיך אנגעטאן נישט געוואשענע בגדים‪ ,‬ס'איז געווען זייער‬
‫גלייך אנגעהויבן צו שרייען אז ער איז זייער הונגעריג‪ ,‬ר' ליבער‬ ‫נישט איינגענעם צו שטיין נעבן אים‪ ,‬און האט אויסגעזען ווי א‬
‫האט געבעטן די רעבצין‪ ,‬זי זאל גיין בארגן מאכלים פון‬ ‫מענטש וואס איז שיכור פון טרינקן אסאך וויין און ברוינפן‪ ,‬ער‬
‫ווייטערע שכנים וועלכע האבן נאך געהאט וואס אוועק צו‬ ‫האט אריינגעקלאפט צום שטוב פון ר' ליבער ערב שבת ממש‬
‫בארגן‪ ,‬און ווי נאר מ'האט געברענגט דאס עסן‪ ,‬האט דער‬ ‫פאר'ן זמן פון ליכט צינדן‪.‬‬
‫גאסט ווידער אלעס אויפגעגעסן‪.‬‬ ‫דער גאסט האט נישט געווארט אויף קיין כבוד‪ ,‬און ווי נאר ר'‬
‫שבת בייטאג ווען ר' ליבער האט געענדיגט דאווענען‪ ,‬האט ער‬ ‫ליבער האט אויפגעמאכט די טיר האט ער גלייך‬
‫געלאזט וויסן פאר די מענטשן אין שול‪ ,‬אזוי ווי ער דארף האבן‬ ‫אריינשפאצירט אין שטוב אומגעפרעגט‪ ,‬און האט זיך גענומען‬
‫נאך עסן צוליב זיינע געסט‪ ,‬דעריבער ווער עס קען אים‬ ‫שרייען עטליכע מאל‪ ,‬ליבער גיב מיר צו עסן‪ ,‬ליבער גיב מיר צו‬
‫ברענגען סיי וועלכע מאכלי שבת זאל דאס ברענגען צו אים אין‬ ‫עסן‪ ,‬הרה"ק ר' ליבער האט אים גלייך געגעבן מזונות מיט‬
‫שטוב‪ ,‬מענטשן האבן אים געברענגט אסאך עסן‪ ,‬און דער‬ ‫ברוינפן‪ ,‬און דער גאסט האט אלעס אויפגעגעסן‪ ,‬דערנאך האט‬
‫גאסט האט ווידער אלעס אויפגעגעסן‪ ,‬און אויך דאס מאל האט‬ ‫דער גאסט פארלאנגט נאך‪ ,‬און ר' ליבער האט אים תיכף‬
‫ער אלעס אויסגעבראכן‪ ,‬און ר' ליבער האט אים ווייטער‬ ‫געברענגט נאך א פלאש ברוינפן און מזונות‪ ,‬און דער גאסט‬
‫גארנישט געזאגט‪ ,‬און די זעלבע האט נאכאמאל פאסירט ביי‬ ‫האט אלעס אויפגעגעסן‪ ,‬דערנאך האט דער גאסט געבעטן‬
‫שלש סעודות‪.‬‬ ‫ברויט‪ ,‬און נאכ'ן אויפעסן האט ער געבעטן פיש‪ ,‬און דערנאך‬
‫בייגעשטאנען דעם נסיון‬ ‫פלייש‪ ,‬טשאלענט‪ ,‬און קוגל‪ ,‬אזוי האט ער אויפגעגעסן אלע‬
‫מוצאי שבת נאך הבדלה האט דער גאסט אנטפלעקט פאר ר'‬ ‫שבת'דיגע מאכלים פאר'ן זמן ליכט צינדן‪.‬‬
‫ליבער‪ ,‬אז ער איז אליהו הנביא‪ ,‬און איז געקומען אים‬ ‫נישט צופרידן מיט סתם א בעט‬
‫אויסצופריווען צוליב די שווערע גזירה וואס איז געווען אויף‬ ‫ווען דער גאסט האט זיך בארואיגט פון זיין הונגער‪ ,‬האט אים‬
‫אים‪ ,‬און ווייל ער איז בייגעשטאנען דעם נסיון און איז נישט‬ ‫הרה"ק ר' ליבער געזאגט אז ער גייט יעצט אין שול דאווענען‬
‫געווארן אין כעס‪ ,‬איז די גזירה בטל געווארן‪ ,‬און עס וועט זיין‬ ‫און ער זאל מיט קומען מיט אים‪ ,‬אבער דער גאסט האט‬
‫גענוג אז ער וועט גיין גלות ליידן איין יאר‪ ,‬און ער זאל נישט‬ ‫געזאגט אז ער איז זייער מיד פונעם וועג און ער וויל זיך‬
‫שלאפן צוויי נעכט אינעם זעלבן שטאט‪ ,‬אויסער שבת און יום‬ ‫ענדערש אראפלייגן שלאפן‪ ,‬ר' ליבער האט אים צוגעפירט צו‬
‫טוב‪ ,‬ר' ליבער האט מקבל געווען די גזירה פון הימל באהבה‪.‬‬ ‫זיין הכנסת אורחים שטיבל און געוואלט געבן א בעט‪ ,‬אבער‬
‫זונטאג אינדערפרי האט הרה"ק ר' ליבער זיך אנגעטאן פשוט'ע‬ ‫דער גאסט איז נישט געווען צופרידן‪ ,‬ער האט געזאגט אז ער‬
‫קליידער און זיך געזעגנט פון זיין משפחה און זיך ארויסגעלאזט‬ ‫וויל שלאפן דוקא אין ר' ליבער'ס בעט‪ ,‬ר' ליבער האט אים‬
‫וואנדערן א וואך‪ ,‬איז ער אנגעקומען צו די‬ ‫אין וועג‪ ,‬נאכ'ן ַ‬
‫ת"ת ויואל משה קרית יואל‬ ‫ש יג ‪.‬‬ ‫גליון אז תתענג‬
‫אויסגעפייניגט און אנגעשריגן אויף יעדן ריר‪ ,‬נאך די סעודה‬
‫האט דער בעל הבית אים געזאגט‪ ,‬אז ער לאזט אים נישט‬
‫שלאפן ביי זיך אין שטוב‪ ,‬נאר ער מוז שלאפן אינדרויסן אויפ'ן‬
‫גאס‪ ,‬ווייל ער האט מורא ער וועט אים בא'גנב'ענען אינמיטן די‬
‫נאכט‪ ,‬נישט האבענדיג קיין ברירה האט ער געמוזט שלאפן‬
‫אויפ'ן גאס‪ ,‬כאטש ס'איז געווען יענע נאכט זייער קאלט‪.‬‬
‫אפגעקומען דאס גאנצע יאר גלות‬
‫שבת אינדערפרי ווען ר' ליבער איז געגאנגען אין שול‪ ,‬האט‬
‫דער רב פון די שטאט בראד ‪ -‬הגה"צ ר' אפרים אשכנזי דער זון‬
‫פונעם הייליגן חכם צבי זי"ע ‪ -‬אים דערקענט‪ ,‬און געזאגט‬
‫פאר'ן גבאי אז ער זאל מכבד זיין הרה"ק ליבער צו זיצן אויבן ָאן‬
‫אויף מזרח זייט‪ ,‬ווען ר' ליבער האט געזאגט אז ער וויל נישט‪,‬‬
‫איז דער רב אליינס צוגעגאנגען צו אים און געזאגט‪ ,‬אלס רב‬
‫באפעל איך דיר אז דו זאלסט קומען זיצן אויף מזרח זייט‪ ,‬נישט‬
‫האבענדיג קיין ברירה האט ער געפאלגט‪.‬‬
‫נאכ'ן דאווענען האט אים דער רב געזאגט‪ ,‬איך ווייס ווער איר‬
‫זענט‪ ,‬איך ווייס פון די גזירה וואס מ'האט גע'פסק'נט אין הימל‪,‬‬
‫און איך וויל אייך איינמעלדן‪ ,‬אז מיט די צרות וואס איר האט‬
‫שוין געהאט דעם ערשטן האלב שבת‪ ,‬זענט איר שוין‬
‫אפגעקומען דאס גאנצע יאר גלות‪ ,‬דער רב הרה"ק ר' אפרים‬
‫האט אים גערופן צו זיך עסן די סעודה פון שבת צופרי‪.‬‬
‫מוצאי שבת איז אליהו הנביא געקומען צו ר' ליבער און‬
‫באשטעטיגט דאס וואס דער רב האט אים געזאגט‪ ,‬אז מיט די‬
‫בזיונות וואס ער האט געליטן דעם שבת‪ ,‬איז ער אפגעקומען‬
‫דאס וואס ער האט געדארפט גלות ליידן א גאנץ יאר‪.‬‬
‫ר' ליבער האט געדינגען א פערד און וואגן און איז צוריק‬
‫אהיימגעפארן קיין בארדיטשוב‪ ,‬און האט כסדר אויסגעלערנט‬
‫זיינע קינדער‪ ,‬אז א מענטש טאר קיינמאל נישט זיין צופרידן‬
‫מיט זיך‪ ,‬אפילו פאר א רגע טאר מען נישט ווערן איבערגערעדט‬
‫פונעם יצר הרע און טראכטן אז מ'איז שוין אויסגעארבעט מיט‬
‫סיי וועלכע מדה‪ ,‬נאר א איד דארף שטענדיג הארעווען און טאן‬
‫אלעס נאר ווייל הקב"ה האט באפוילן‪.‬‬
‫שטאט בראד‪ ,‬ער איז צוגעגאנגען צום גבאי ער זאל אים‬
‫איינטיילן וואו ער זאל איינשטיין אויף שבת‪ ,‬אזוי ווי ס'איז‬
‫געווען איינגעפירט אין יענע צייטן אז אלע געסט זענען‬
‫געגאנגען צום גבאי און ער האט יעדן מסדר געווען וואו צו גיין‪.‬‬
‫געליטן געוואלדיגע בזיונות‬
‫ווען דער גבאי האט געזען הרה"ק ר' ליבער‪ ,‬האט ער אים‬
‫אנגעשריגן און פארשעמט‪ ,‬פרעגענדיג‪ ,‬פארוואס ארבעטסו‬
‫נישט‪ ,‬דו זעסט דאך אויס גענוג פאסיג צו ארבעטן און‬
‫פארדינען געלט‪ ,‬פארוואס דארפסטו ארומגיין נאך געלט‪ ,‬נאכ'ן‬
‫אים שטארק פארשעמען האט ער אים איינגעטיילט ער זאל‬
‫איינשטיין ביים שומר פון בית הקברות וועלכער האט‬
‫געוואוינט ביים אנדערן עק שטאט‪.‬‬
‫ר' ליבער איז אהינגעגאנגען און האט אריינגעקלאפט אין‬
‫שטוב‪ ,‬דער ווייב פונעם שומר האט געעפענט און געזאגט אז‬
‫איר מאן איז יעצט נישט אין שטוב‪ ,‬ער האט איר געוויזן דעם‬
‫צעטיל וואס ער האט באקומען פונעם גבאי‪ ,‬און זי האט אים‬
‫אריינגעלאזט‪ ,‬נאכ'ן זיך בארואיגן עטליכע מינוט‪ ,‬האט זי אים‬
‫באפוילן אז ער זאל האקן האלץ וואס מ'וועט דארפן נוצן אויף‬
‫שבת צום הייצן און צום קאכן‪ ,‬נישט האבענדיג קיין ברירה‬
‫האט ער אנגעהויבן צו האקן האלץ‪ ,‬אבער וויבאלד ער איז נישט‬
‫געווען צוגעוואוינט צו אזא סארט ארבעט‪ ,‬איז בטעות‬
‫אוועקגעפלויגן א שטיקל האלץ און ס'האט צובראכן א‬
‫פענסטער‪ ,‬די בעל הבית'טע האט אים אנגעהויבן צו שעלטן און‬
‫באזידלן‪ ,‬און נאר נאכדעם וואס ער האט איר איבערגעבעטן און‬
‫באצאלט די שאדן‪ ,‬האט זי אויפגעהערט צו שרייען‪.‬‬
‫ווען דער בעל הבית ‪ -‬וועלכער איז געווען זייער א פשוט'ער‬
‫מענטש ‪ -‬איז אהיימגעקומען‪ ,‬האט ער אנגעהויבן צו שרייען‬
‫אויף זיין גאסט‪ ,‬פרעגענדיג ווער האט דיך דא אהער געשיקט‪,‬‬
‫פארוואס ביסטו געקומען‪ ,‬קענסטו דען נישט ארבעטן און‬
‫פארדינען געלט‪ ,‬נאכ'ן ווייזן דעם צעטיל וואס ער האט‬
‫באקומען פונעם גבאי‪ ,‬האט ער נישט געהאט קיין ברירה און‬
‫האט אים געמוזט האלטן ביי זיך צוליב מורא פונעם גבאי‪.‬‬
‫כאטש איין כוס וויין‬

‫ברכת מזל טוב‬ ‫ביי די סעודה האט דער בעל הבית געוואלט מאכן קידוש אויף‬
‫חלות‪ ,‬אבער ר' ליבער האט געזאגט אז ער האט מיטגעברענגט‬
‫לכבוד‬ ‫וויין און ער וויל מאכן קידוש דוקא אויף וויין‪ ,‬דער בעל הבית‬
‫שליט"א‬ ‫בנציון יואל זילבערשטיין‬ ‫הר"ר‬ ‫פלאש וויין‪ ,‬און אים‬ ‫ַ‬ ‫האט צוגענומען פון אים דעם גאנצן‬
‫מענעדזשע"ר בבנין הת"ת במוסדותינו הק'‬ ‫אנגעשריגן‪ ,‬אויב דו גייסט נאך געלט פון וואו האסטו געלט‬
‫לרגל הולדת בנותיו התאומות למזל טוב‬ ‫פאר וויין‪ ,‬אבער ר' ליבער האט זיך איינגעבעטן אז ער זאל אים‬
‫השי"ת זאל העלפן ער זאל זוכה זיין צו שמחה ונחת פון‬ ‫כאטש געבן איין כוס וויין‪ ,‬און די איבריגע וועט ער אים‬
‫אלע זיינע קינדער‪ ,‬וכל טוב וחסד‪ ,‬עדי ביאת הגואל צדק‬
‫אמן‪.‬‬ ‫צוריקגעבן‪.‬‬
‫במשך די גאנצע סעודה האט דער בעל הבית אים‬

‫ת"ת ויואל משה קרית יואל‬ ‫ש יד ‪.‬‬ ‫גליון אז תתענג‬