‫דברי תורה וחסידות ועניני מוסר מלוקטים מספרי רבותינו הקדושים מאורי הדורות זי"ע‬
‫יוצא לאור מדי שבוע בשבוע וליומא דפגרא להתענג בתענוג רוחני במילי דחדוותא‬
‫לע"נ מו"ה אברהם ב"ר משה זאב ז"ל (ראזענבערג) ‪ -‬נפטר ב' מנחם אב תשע"ה לפ"ק‬
‫ווערן‪ ,‬וועגן דעם האט ער גערעדט שטרענג כי כמוך כפרעה אז‬
‫דו ביזט אזוי ווי פרעה וואס פרעה'ס גזירה האט יא געקענט‬
‫מקויים ווערן‪.‬‬
‫(ברך משה זצ"ל בשם זיין ברודער הרה"ק ר'‬
‫יקותיאל יודא זלל"ה הי"ד)‬
‫***‬
‫אל תרגזו בדרך‪.‬‬
‫רש"י איז מפרש אז יוסף האט געזאגט צו די ברידער‪ ,‬אז זיי‬
‫זאלן זיך נישט שטארק באשעפטיגן אין לערנען הלכות‪.‬‬
‫איז לכאורה שווער פארוואס האט יעקב דאס נישט אנגעזאגט‬
‫פאר די ברידער‪.‬‬
‫מ'קען דאס פארענטפערן לויט ווי די גמרא זאגט‪ ,‬א מענטש‬
‫זאל איינטיילן זיינע יארן‪ ,‬איין דריטל פון זיין לעבן זאל ער‬
‫לערנען מקרא‪ ,‬אין איין דריטל‪ ,‬משנה‪ ,‬און אין איין דריטל‬
‫תלמוד‪ ,‬פרעגט די גמרא פון ווי ווייסט דער מענטש ווי לאנג ער‬
‫וועט לעבן‪ ,‬ענטפערט די גמרא ליומי‪ ,‬זאגט תוספות פשט‪ ,‬אז‬
‫יעדן טאג זאל זיין איינגעטיילט‪ ,‬א דריטל מקרא‪ ,‬א דריטל‬
‫משנה‪ ,‬און א דריטל גמרא‪.‬‬
‫לויט דעם איז זייער פארשטענדליך פארוואס יעקב האט זיי‬
‫נישט אנגעזאגט אז זיי זאלן נישט זיין שטארק באשעפטיגט‬
‫אין לערנען הלכות‪ ,‬ווייל יעקב האט דאך געמיינט אז יוסף‬
‫לעבט שוין נישט‪ ,‬און די הבטחה פון באשעפער אז קייינער פון‬
‫זיינע זון וועלן נישט שטארבן אין זיין לעבן איז שוין בטל‬
‫געווארן‪ ,‬דארפן זיי דאך איינטיילן דאס לערנען יעדן טאג‪ ,‬ווייל‬
‫זיי ווייסן דאך נישט ווילאנג זיי וועלן לעבן‪ ,‬אבער ווען יוסף‬
‫האט זיך דערקענט צו זיינע ברודער‪ ,‬איז דאך יעצט קלאר‬
‫געווארן אז די הבטחה פון השי"ת צו יעקב אז זיינע קינדער‬
‫וועלן בלייבן לעבן בחייו‪ ,‬איז נישט בטל געווארן‪ ,‬דערפאר האט‬
‫זיי יוסף אנגעזאגט אל תתעסקו בדבר הלכה‪ ,‬ווייל אז זיי בלייבן‬
‫לעבן וועלן זיי דאס שוין משלים זיין ווען זיי קומען אן אהיים‪.‬‬
‫(קדושת לוי)‬
‫ת"ת ויואל משה קרית יואל‬ ‫ש א‪.‬‬
‫פרשת ויגש תש"פ לפ"ק ‪ -‬כיתה ו'‬
‫בעזהשי"ת‬
‫ויגש אליו יהודא ויאמר בי אדני וגו' כי כמוך כפרעה‪.‬‬
‫לכאורה דארף מען פארשטיין‪ ,‬אין סוף פרשת מקץ שטייט‪ ,‬אז‬
‫יהודה האט געזאגט צו יוסף‪ ,‬אז אויב דו וועסט געפינען דעם‬
‫בעכער ביי איינעם פון אונז‪ ,‬וועלן מיר אלע זיין קנעכט‪ ,‬איז‬
‫פארוואס ווען יוסף האט גרינגער געמאכט די שטראף זאגענדיג‬
‫אז נאר ביי וועם מ'וועט געפונען דעם בעכער וועט זיין א‬
‫קנעכט און די אנדערע זענען פריי‪ ,‬האט יהודה זיך אזוי קעגן‬
‫געשטעלט‪.‬‬
‫מ'קען דאס פארענטפערן מיט דעם וואס ס'שטייט אין די‬
‫הגדה‪ ,‬צא ולמד וכו' שפרעה לא גזר אלא על הזכרים ולבן ביקש‬
‫לעקור את הכל‪ ,‬אז פרעה האט נאר גוזר געווען אויף די זכרים‪,‬‬
‫און לבן האט גוזר געווען אויך אויף די נקבות‪ ,‬איז לכאורה‬
‫דארף מען פארשטיין מ'פארציילט דאך פסח ביינאכט די‬
‫גרויסע צרות וואס די מצריים האבן געטאן‪ ,‬איז פארוואס זאגט‬
‫מען דא אז לבן איז געווען ערגער‪ ,‬מיט דעם מאכט מען דאך‬
‫קלענער די רשעות פון די מצריים‪.‬‬
‫ענטפערט דער הייליגער ברוך טעם‪ ,‬אז דער בעל הגדה זאגט‬
‫מיט דעם אז פרעה איז געווען א גרעסערער רשע ווי לבן‪ ,‬ווייל‬
‫ס'איז דא א הבטחה פון השי"ת אז דער אידישער פאלק וועט‬
‫זיך קיינמאל נישט ענדיגן‪ ,‬קומט אויס אז פרעה'ס גזירה איז‬
‫אסאך ערגער‪ ,‬ווייל די גזירה פון לבן אויסצורייסן יעדעם‪ ,‬קען‬
‫דאך ממילא נישט מקויים ווערן‪ ,‬אבער פרעה דער רשע האט‬
‫נאר גוזר געווען אויף די זכרים און נישט אויף גאנץ כלל ישראל‪,‬‬
‫כדי ס'זאל יא קענען מקויים ווערן‪.‬‬
‫ס'שטייט אין די גמרא‪ ,‬אז צו זיין געפאנגען אין תפיסה איז‬
‫ערגער ווי צו ווערן גע'הרג'עט מיט א שווערד‪ ,‬ממילא איז שוין‬
‫זייער גוט פארענטפערט‪ ,‬ווייל דאס וואס יהודה האט געזאגט‬
‫אז מיר וועלן אלע זיין קנעכט‪ ,‬איז א זאך וואס קען ממילא‬
‫נישט מקויים ווערן‪ ,‬צוליב די הבטחה אז דער אידישער פאלק‬
‫וועט זיך נישט ענדיגן‪ ,‬אבער יעצט ווען יוסף האט געזאגט אז‬
‫נאר בנימין וועט זיין א קנעכט‪ ,‬קען דאך די גזירה יא מקויים‬
‫גליון אז תתענג‬
‫פאר'ן קומענדיגן קינד וואס ער‬
‫וועט געבוירן זאל ער א נאמען‬
‫געבן‪ ,‬ירמיה‪ ,‬און זאל אויך‬
‫צוגעבן דעם נאמען "חיים"‪.‬‬
‫מעשיות על הפרשה‬
‫ווען ער האט זיך געזעגענט‪,‬‬
‫האט אים דער הייליגער‬
‫ראדישיצער אנגעוואונטשן אז דאס קינד זאל בלייבן לעבן‪ ,‬און‬
‫האט צוגעענדיגט זיין ברכה מיט'ן פסוק ובני דן חושים‪ ,‬ר'‬
‫יעקב יצחק האט זיך אבער נישט געטרויעט צו פרעגן דעם‬
‫רבי'ן וואס ער מיינט צו זאגן מיט דעם פסוק‪.‬‬
‫ר' יעקב יצחק מיט זיין אמונת צדיקים איז אהיימגעפארן‬
‫פרייליכערהייט האפענדיג צום הייליגן באשעפער אויף א‬
‫ישועה‪ ,‬און ב"ה ער האט געבוירן נאך א קינד און האט א‬
‫נאמען געגעבן חיים ירמיה‪.‬‬
‫אבער דעם פסוק וואס דער צדיק האט אים געזאגט ביים‬
‫געזעגענען האט ער נאכנישט פארשטאנען‪ ,‬ער האט דאס‬
‫דערציילט פאר די תלמידי חכמים פון זיין שטאט‪ ,‬יעדער האט‬
‫פרובירט צו זאגן אנדערע פשטים דערויף‪ ,‬אבער קיין איין פשט‬
‫איז אים נישט אריין אין קאפ‪ ,‬ער האט געשריבן א בריוו‬
‫דערוועגן צו זיין שוואגער דער פעשיסחער רב זצ"ל‪ ,‬אבער אויך‬
‫ער מיט זיינע חברים האבן נישט געקענט דערגיין די כוונה‬
‫פונעם הייליגער ראדישיצער‪.‬‬
‫א לענגערע צייט שפעטער האט אים איינער געזאגט א פשט‪,‬‬
‫אז כאטש דן האט נאר געהאט איין זון חושים‪ ,‬דאך איז פון‬
‫אים ארויסגעקומען גאר אסאך קינדער און איז געווען די‬
‫צווייטע גרעסטע שבט‪ ,‬די זעלבע וועט זיין מיט אים‪ ,‬אז פון‬
‫דעם איין זון חיים ירמיה וועט וואקסן און זיך פארמערן א‬
‫גרויסע משפחה‪ ,‬ס'איז טאקע אזוי געווען‪ ,‬פונעם זון ר' חיים‬
‫ירמיה איז זיך די משפחה שטארק צעוואקסן‪.‬‬
‫אגב‪ ,‬מ'זאגט נאך בשם דעם הייליגן חפץ חיים אז מ'קען זען‬
‫אן אינטערסאנטע זאך‪ ,‬אז כאטש דן האט געהאט נאר איין‬
‫קינד "חושים" און איז אויך געווען א טויבער‪ ,‬און בנימין האט‬
‫געהאט צען קינדער‪ ,‬די מערסטע פון אלע שבטים‪ ,‬דאך איז דן‬
‫געווען פון די גרעסטע שבטים און בנימין פון די קלענסטע‪.‬‬
‫<><><><>‬
‫כל הנפש הבאה ליעקב מצרימה‬
‫אדער שטיצן אידן‪ ,‬אדער שטארבן‬
‫דארף נעבן די שטאט סיגוט איז געווען א איד וועלכע‬ ‫אין א ָ‬
‫האט פארדינט שיין פרנסה פון ברוינפן‪ ,‬ער פלעגט מאכן זייער‬
‫ת"ת ויואל משה קרית יואל‬ ‫ש ב‪.‬‬
‫כי לא נוכל לראות פני האיש‬
‫ואחינו הקטן איננו אתנו‬
‫ווי איידער זאגן ליגענט‬
‫ס'האט אמאל פאסירט מיט'ן‬
‫גאון בעל מחצית השקל זצ"ל‪,‬‬
‫אז מ'האט געטראפן א גע'הרג'טן‬
‫מענטש אינמיטן שטאט‪ ,‬און נעבן דעם איז געליגן די מעסער‬
‫פונעם גאונ'ס שטוב‪ ,‬זיינע נאנטע מענטשן האבן גלייך‬
‫פארשטאנען‪ ,‬אז דאס האט דער רוצח דוקא געטאן‪ ,‬כדי צו‬
‫ארויפלייגן א בלבול אויפ'ן גאון‪ ,‬אז מ'זאל אים חושד זיין אז‬
‫ער האט גע'הרג'עט דעם מענטש‪ ,‬האבן דעם גאונ'ס מענטשן‬
‫אים געזאגט‪ ,‬אז ביים געריכט זאל ער לייקענען און זאגן‪ ,‬אז‬
‫דאס מעסער וואס מ'האט געפינען איז נישט זיין מעסער‪.‬‬
‫אבער ווי ערשטוינט זענען זיי געווארן‪ ,‬אז זייענדיג אין געריכט‬
‫האט דער גאון געזאגט‪ ,‬אז ער איז מודה אז ס'איז זיין מעסער‪,‬‬
‫אבער דער גע'הרג'עטער מענטש וואס איז געווען אין די זייט‪,‬‬
‫האט נישט קיין שייכות מיט אים‪ ,‬און מ'האט אים גלייך‬
‫באפרייט‪.‬‬
‫נאכ'ן געריכט‪ ,‬האבן אים זיינע נאנטע מענטשן געפרעגט‪,‬‬
‫פארו ואס ער האט זיך נישט ארויסגעדרייט מיט א ליגענט אז‬
‫ס'איז נישט זיין מעסער‪ ,‬האט ער געענטפערט‪ ,‬אז מיר געפינען‬
‫אז יהודה האט געזאגט פאר יעקב כי לא נוכל לראות פני‬
‫האיש ואחינו הקטן איננו אתנו‪ ,‬מיר קענען נישט זען דעם פנים‬
‫פונעם מענטש (יוסף) אויב אונזער קליינער ברידער בנימין איז‬
‫נישט מיט אונז‪ ,‬לכאורה וואלטן דאך די שבטים געקענט‬
‫נעמען אן אנדערע קינד און זאגן אז ס'איז זייער קליינע‬
‫ברידער‪ ,‬זעט מען פון דעם‪ ,‬אז זיי האבן זיך בשום אופן נישט‬
‫געוואלט באניצן מיט קיין ליגענט‪( .‬מחצית השקל בהקדמה‬
‫ביו"ד)‬
‫<><><><>‬
‫ובני דן חושים‬
‫פון איין קינד וועט זיין א גרויסע משפחה‬
‫ס'איז אמאל געווען א איד וואס אלע זיינע קינדער זענען אים‬
‫נפטר געווארן יונגערהייט רח"ל‪ ,‬איז ער געגאנגען צום הייליגן‬
‫צדיק הרה"ק ר' ישכר בער פון ראדישיץ זצ"ל און זיך‬
‫אויסגערעדט זיין צער‪ ,‬האט אים דער הייליגער ראדישיצער‬
‫געפרעגט וויאזוי זיין טאטע האט געהייסן‪ ,‬האט ער‬
‫געענטפערט‪ ,‬ירמיה‪ ,‬האט אים דער ראדישיצער געזאגט אז‬
‫גליון אז תתענג‬
 ‫<><><><>‬
‫כמה ימי שני חייך‬
‫ער זעט אויס עלטער ווי ער איז‬
‫ווען דער הייליגער שאגת ארי' זי"ע איז אלט געווען זיבעציג‬
‫יאר איז ער אויפגענומען געווארן אלס רב אין די שטאט מעטץ‪,‬‬
‫ער איז אהין אנגעקומען פרשת ויגש‪ ,‬גלייך ביי זיין אויפנאמע‬
‫האט ער געהערט שמועות אז טייל בעלי בתים זענען נישט‬
‫צופרידן און פרעגן‪ ,‬היתכן מ'האט אויפגענומען אלס רב אן‬
‫אלטן מענטש‪ ,‬ווער ווייסט ווילאנג ער וועט לעבן‪.‬‬
‫יענעם ערשטן שבת ווען דער הייליגער שאגת אריה האט‬
‫געהאלטן זיין ערשטע דרשה‪ ,‬האט ער אנגעהויבן ווי פאלגענד‪,‬‬
‫ס'שטייט די וואך אין די פרשה‪ ,‬ווען יעקב אבינו איז‬
‫אנגעקומען קיין מצרים‪ ,‬האט אים פרעה געפרעגט‪ ,‬ווי אלט‬
‫ביסטו‪ ,‬האט אים יעקב אבינו געענטפערט הונדערט און‬
‫דרייסיג יאר‪ ,‬און יעקב האט צוגעלייגט‪ ,‬ווייניג און שלעכט‬
‫זענען געווען מיינע יארן‪ ,‬לכאורה דארף מען פארשטיין‪,‬‬
‫פארוואס האט פרעה געפרעגט פון יעקב ווי אלט ער איז‪ ,‬וואס‬
‫איז דאס אים א נפקא מינה‪ ,‬צווייטנס‪ ,‬פארוואס האט יעקב‬
‫געענטפערט מער פון וואס מ'האט אים געפרעגט‪ ,‬פרעה האט‬
‫דאך אים בלויז געפרעגט ווי אלט ער איז‪ ,‬פארוואס האט ער‬
‫צוגעלייגט אז ס'איז געווען ווייניג און שלעכט‪.‬‬
‫נאר ס'קען זיין פשט‪ ,‬ווען פרעה האט געזען אז לכבוד יעקב‬
‫איז דער נילוס ארויפגעקומען און אנגעטרונקן די פעלדער און‬
‫דער הונגער האט זיך אויפגעהערט‪ ,‬האט ער זיך געזארגט אז‬
‫דאס וועט נישט לאנג אנהאלטן‪ ,‬ווייל יעקב איז דאך שוין אן‬
‫אלטער מענטש‪ ,‬דעריבער האט ער אים געפרעגט ווי אלט ער‬
‫איז‪ ,‬וועלענדיג וויסן בערך ווי לאנג ער וועט נאך לעבן‪.‬‬
‫יעקב אבינו האט פארשטאנען זיין כוונה‪ ,‬האט ער אים‬
‫געענטפערט‪ ,‬איך זעע אויס סאך עלטער ווי איך בין‪ ,‬איך בין‬
‫בלויז הונדערט און דרייסיג יאר‪ ,‬מיינע עלטערן האבן געלעבט‬
‫סאך לענגער‪ ,‬נאר דאס וואס איך זעע אויס אזוי אלט איז‪ ,‬ווייל‬
‫כ'האב געהאט אסאך שווערע יארן דעריבער בין איך‬
‫פארעלטערט געווארן פאר די צייט‪.‬‬
‫האט דער הייליגער שאגת אריה אויסגעפירט‪ ,‬ביי מיר איז אויך‬
‫אזא בחינה‪ ,‬איך בין נישט אזוי אלט ווי עטץ מיינטס‪ ,‬איך בין‬
‫פארעלטערט געווארן צוליב דעם שווערן דחקות און רדיפות‬
‫וואס איך האב געהאט ביז יעצט‪ ,‬אבער איך בין ענק מבטיח אז‬
‫איך וועל אי"ה זיין ביי ענק רב מער פון צוואנציג יאר‪,‬‬
‫פארשטייט זיך אז אזוי איז טאקע געווען‪.‬‬
‫ת"ת ויואל משה קרית יואל‬ ‫ש ג‪.‬‬
‫גוטע ברוינפן און אלע גוי'שע פויערן פלעגן אהינקומען קויפן‬
‫און טרונקען ברוינפן‪.‬‬
‫דער גלח וועלכער האט דארט געוואוינט האט נישט‬
‫אויסגעהאלטן אז א איד איז אזוי שיין מצליח זיין‪ ,‬דעריבער‬
‫האט ער איינמאל ארויסגעגעבן א באפעל אז פון היינט און‬
‫ווייטער זאל קיינער מער נישט טרונקען קיין ברוינפן‪ ,‬אזוי‬
‫ארום וועט דער איד מער נישט האבן קיין פרנסה‪ ,‬די גוים האבן‬
‫געפאלגט דעם גלח און דער איד האט ליידער פארלוירן זיין‬
‫פרנסה‪.‬‬
‫דער איד איז געפארן קיין סיגוט צום הייליגן ייטב לב און זיך‬
‫אויסגערעדט זיין פארביטערטן הארץ‪ ,‬האט דער הייליגער ייטב‬
‫לב אים געזאגט‪ ,‬אז מ'קען זאגן פשט אין די ברכה פון בורא‬
‫נפשות רבות וכו' ווי פאלגענד‪.‬‬
‫רש"י שרייבט אין פרשת ויגש אז די אידן ווערן אנגערופן נפש‬
‫א לשון יחיד [כל "הנפש" הבאה ליעקב מצרימה]‪ ,‬ווייל זיי דינען‬
‫דעם איין איינציגן הייליגער באשעפער‪ ,‬אבער די גוים וועלכע‬
‫דינען עטליכע אפגעטער‪ ,‬ווערן אנגערופן נפשות א לשון רבים‪,‬‬
‫דאס איז דער פשט‪ ,‬אין די ברכה‪ ,‬בורא נפשות רבות הקב"ה‬
‫באשאפט אסאך גוים [וועלכע ווערן אנגערופן נפשות]‪ ,‬וחסרונן‬
‫און ער מאכט אז ס'זאל זיי פעלן זאכן‪ ,‬פארוואס‪ ,‬נאר להחיות‬
‫בהם נפש כל חי אז זיי זאלן מאכן לעבן זיי זאלן געבן פרנסה‪,‬‬
‫פאר נפש [די אידן וועלכע ווערן אנגערופן נפש]‪ ,‬אבער אויב די‬
‫גוים געבן נישט קיין געלט פאר די אידן‪ ,‬פארוואס דארפן זיי‬
‫לעבן‪.‬‬
‫ממש א קורצע צייט נאכדעם האט אויסגעבראכן א שרעקליכע‬
‫מגיפה צווישן די גוים‪ ,‬זייער אסאך גוים זענען געשטארבן‪ ,‬די‬
‫רעגירונג באאמטע וועלכע האבן אויסגעפארשט פון וואו די‬
‫קרענק קומט האבן זיך נאכגעפרעגט‪ ,‬אויב מ'עסט אדער‬
‫מ'טרינקט עפעס אנדערש ווי ביז יעצט‪ ,‬האט מען זיי געזאגט‬
‫אז מ'האט אויפגעהערט צו טרינקען ברוינפן‪ ,‬האבן זיי געזאגט‪,‬‬
‫אז דאס איז דער סיבה פארוואס מ'שטארבט‪ ,‬ווייל די שארפע‬
‫ברוינפן האט א כח צו האלטן געזונט דעם מענטש‪ ,‬און‬
‫וויבאלד מ'טרינקט נישט קיין ברוינפן‪ ,‬שטארבט מען‪.‬‬
‫ווען דער רעגירונג האט זיך נאכגעפרעגט פארוואס זיי האבן‬
‫אויפגעהערט צו טרונקען ברוינפן‪ ,‬זענען זיי געוואויר געווארן‬
‫אז דאס קומט פונעם גלח‪ ,‬האבן זיי שטרענג באשטראפט דעם‬
‫גלח וואס צוליב אים זענען אסאך גוים געשטארבן‪ ,‬און מ'האט‬
‫אויסגערופן פאר די גוים אז ס'איז געווען א טעות‪ ,‬פון היינט‬
‫און ווייטער מוז יעדער טרונקען ברוינפן כדי צו היטן אויף די‬
‫געזונט‪ ,‬און דער איד האט ווייטער געמאכט שיין פרנסה‪.‬‬
‫גליון אז תתענג‬
 ‫יארצייט פון די וואך‬
‫דעם היינטיגן שבת קודש ז' טבת‪ ,‬פאלט אויס די יארצייט פון‬
‫הרה"ק רבי צבי הירש ממעזיבוזש ‪ -‬פינסק זי"ע‬

‫הרה"ק רבי צבי הירש ממעזיבוזש זי"ע איז געווען דער בן יחיד פון הרה"ק הקדוש ישראל בעל שם טוב זי"ע און פון זיין מאמע די‬
‫צדיקת מרת חנה ע"ה‪ ,‬ער איז געבוירן בערך אין שנת תצ"ז‪ ,‬אין די צייט וואס דער הייליגער בעל שם טוב האט געוואוינט צווישן די‬
‫בערג‪ ,‬נאך פאר ס'איז אנטפלעקט געווארן פאר די וועלט זיין הייליגע ליכטיגקייט‪.‬‬
‫אלס קינד איז רבי צבי הירש געווען א תלמיד פון זיין פעטער‪ ,‬הרה"ג רבי אברהם גרשון (אשכנזי) קיטעווער זי"ע‪ ,‬דער שוואגער פונעם‬
‫הייליגן בעל שם טוב‪.‬‬
‫ענדערש שפייזן ארימעלייט‬
‫ס'שטייט אין ספר שבחי בעל שם טוב (אות קכ"ח) אז ווען רבי צבי הירש איז געווען א קליין קינד‪ ,‬האט אים דער בעל שם טוב‬
‫מיטגענומען צו מקבל פנים זיין דעם רב פונעם שטאט‪ ,‬און עס זענען געווען דארט פילע טייערע זילבערווארג‪.‬‬
‫אהיימגייענדיג האט דער בעל שם טוב געזאגט צו זיין זון‪ ,‬ס'איז אפשר מעגליך אז דו האסט געטראכט‪ ,‬א שאד אז דיין טאטע האט‬
‫נישט אזעלכע שיינע זילבערווארג ווי דעם רב‪ ,‬האט רבי צבי הירש געענטפערט‪ ,‬יא‪ ,‬ער האט טאקע אזוי געטראכט‪ ,‬האט אים דער בעל‬
‫שם טוב געזאגט‪ ,‬אויב וואלט דיין טאטע געהאט געלט‪ ,‬וואלט ער ענדערש אויסגעוועלט צו שפייזן ארימעלייט וועלכע האבן נישט‬
‫קיין ברויט אין שטוב‪ ,‬ווי איידער זיך איינצוקויפן זילבערנע כלים‪.‬‬
‫נאר ביז די ערשטן יארצייט‬
‫הרה"ק צבי הירש האט חתונה געהאט בזיווג ראשון אין די שטאט מעזיבוזש‪ ,‬און האט געוואוינט נעבן זיין טאטן‪ ,‬און ס'איז אים‬
‫געבוירן געווארן דארט עטליכע קינדער‪.‬‬
‫נאך די הסתלקות פונעם הייליגן בעל שם טוב‪ ,‬האבן די הייליגע חבריא די תלמידים פונעם הייליגן בעל שם טוב הקדוש‪ ,‬אויפגענומען‬
‫הרה"ק צבי הירש אלס ממלא מקום פון זיין הייליגן טאטן‪ ,‬ער פלעגט נישט זאגן קיין דברי תורה ברבים‪.‬‬
‫יום טוב שבועות אין יאר תקכ"א ביי די ערשטע יארצייט פונעם בעל שם טוב הקדוש‪ ,‬ווען די גאנצע חבריא האב זיך צוזאמגעזאמלט‬
‫אין מעזיבוזש‪ ,‬איז רבי צבי הירש געזעסן אויף זיין פלאץ ווי ביז דעמאלט‪ ,‬און פלוצלינג הייבט ער זיך אויף און זאגט פאר די‬
‫פארזאמלטע‪ ,‬אז היינט האט זיך מיין הייליגער פאטער ‪ -‬דער הייליגער בעל שם טוב ‪ -‬באוויזן צו מיר אין חלום‪ ,‬און געזאגט אז די‬
‫גאנצע פמליא של מעלה וועלכע זענען ביז יעצט געווען מיט מיר‪ ,‬זענען אלע אריבער צום הייליגן רבי ר' בער‪ ,‬דער מעזריטשער מגיד‪,‬‬
‫און פון היינט און ווייטער דארף דער הייליגער רבי ר' בער זי"ע ווערן דער מנהיג‪ ,‬ווי נאר ער האט דאס געזאגט‪ ,‬איז ער געווארן אויס‬
‫מנהיג און דער הייליגער רבי ר' בער האט אים איבערגענומען‪.‬‬
‫ער האט זיך באזעצט אין פינסק‬
‫די ווייב פונעם הרה"ק רבי צבי הירש‪ ,‬איז נפטר געווארן יונגערהייט ל"ע‪ ,‬און רבי צבי הירש איז געווארן פארנומען זיך אפצוגעבן מיט‬
‫קאריצער זי"ע) אים באפוילן‬
‫די קליינע קינדער‪ ,‬נאך א שטיק צייט האט דער הייליגער רבי ר' בער (לויט איין נוסח הרה"ק רבי פנחס'ל ָ‬
‫נאכאמאל חתונה צו האבן‪ ,‬און ער האט ח תונה געהאט מיט די רביצין די צדיקת מרת ביילא ע"ה‪ ,‬די טאכטער פון הרה"ק רבי שמואל‬
‫חסיד זצ"ל פון די שטאט ּפינסק‪ ,‬צוליב זיין ערליכקייט וועלכע איז געווען אינגאנצן אפגעשיידט פון די וועלטליכע זאכן‪ ,‬האט מען אים‬
‫אנגערופן רבי שמואל חסיד‪.‬‬

‫ת"ת ויואל משה קרית יואל‬ ‫ש ד‪.‬‬ ‫גליון אז תתענג‬

‫הרה"ק רבי צבי הירש האט זיך דע מאלט באזעצט אין די שטאט ּפינסק וואו ער האט געוואוינט ביז זיין פטירה‪ ,‬ער האט זיך דארט‬
‫אריינגעלייגט אין לערנען און אין עבודת השם בנגלה ובנסתר‪ ,‬ער האט זיך דארט שטארק באפריינדעט מיט'ן רב פון שטאט הרה"ק רבי‬
‫לוי יצחק זי"ע‪ ,‬וועלכער איז שפעטער געווארן דער רב אין ד י שטאט בארדיטשוב‪ ,‬אויך מיט הרה"ק רבי אהרן הגדול פון קארלין‬
‫וועלכער האט געוואוינט דארט אין שטאט פינסק‪ ,‬און מיט הרה"ק רבי שלמה פון קארלין זי"ע‪ ,‬זיי פלעגן זיך אסאך טרעפן אינאיינעם‬
‫און גערעדט הייליגע זאכן‪ ,‬די אלע דריי צדיקים ‪ -‬וועלכע זענען געווען פון די גרעסטע תלמידים פונעם הייליגן מעזריטשער מגיד ‪-‬‬
‫האבן שטארק מכבד געווען רבי צבי הירש זי"ע‪.‬‬
‫די צדיקים זענען ארויס אים מקבל פנים זיין‬
‫הרה"ק רבי צבי הירש איז נפטר געווארן ז' טבת אין יאר תק"מ‪ ,‬און איז באערדיגט געווארן אין אלטן בית החיים אין די שטאט פינסק‪,‬‬
‫וואו מען האט שפעטער געבויט ַאן אוהל‪.‬‬
‫מ'דערציילט‪ ,‬אז ווען הרה"ק רבי צבי הירש איז שוין געווען זייער קראנק‪ ,‬זענען אים געקומען מבקר חולה זיין‪ ,‬הרה"צ רבי בנימין (דער‬
‫ברודער פון הרה"ק בעל באר מים חיים זי"ע)‪ ,‬און הרה"צ רבי אליעזר הלוי‪ ,‬דער ראש ישיבה אין די שטאט ּפינסק‪ ,‬אויפ'ן וועג‬
‫אנצוקומען צום שטוב פון הרה"ק ר' צבי הירש האט מען געמוזט אריבערגיין דורכ'ן אלטן בית החיים‪ ,‬און רבי בנימין האט געזען עפעס‬
‫א ליכטיגקייט העכערן בית החיים‪ ,‬האט ער געפרעגט פון הרה"צ רבי אליעזר‪ ,‬צי ער זעט אויך די ליכטיגקייט‪ ,‬ווען ער האט אים‬
‫געענטפערט אז יא‪ ,‬ער זעט אביסל‪ ,‬האט רבי בנימין געזאגט‪ ,‬אז דאס איז א סימן אז רבי צבי הירש איז שוין ליידער נפטר געווארן‪ ,‬און‬
‫אלע צדיקים וועלכע זענען באערדיגט דארט אינעם בית החיים זענען ארויס אים מקבל פנים זיין‪ ,‬ווען זיי זענען אנגעקומען צו אים אין‬
‫שטוב‪ ,‬האבן זיי טאקע געזען אז ער איז שוין נסתלק געווארן‪.‬‬
‫זכותו הגדול יגן עלינו ועל כל ישראל‬
‫***‬
‫ענדערש דערציילן וועגן די עבודת השם‬ ‫ווען דו וועסט וועלן‪ ,‬וועל איך זיך אנטפלעקן‬
‫דער בעל שם טוב האט זיך טאקע באוויזן נאך זיין‬ ‫פאר דער הייליגער בעל שם טוב איז נפטר געווארן‪ ,‬האט‬
‫הסתלקות מערערע מאל צו זיין זון הרה"ק ר' צבי הירש‪,‬‬ ‫הרה"ק רבי צבי הירש געבעטן זיין פאטער‪ ,‬אז ער זאל אים‬
‫מ'דערציילט‪ ,‬אז אמאל ווען די הייליגע חברייא זענען‬ ‫זאגן עפעס א צוואה‪ ,‬קודם האט דער בעל שם טוב אים‬
‫געזעסן מיט הרה"ק ר' צבי הירש און מ'האט גערעדט זאכן‬ ‫געזאגט‪ ,‬אז ער האט אליינס א הייליגע נשמה‪ ,‬און ער‬
‫פונעם הייליגן בעל שם טוב‪ ,‬האט מען פלוצלונג געזען ווי‬ ‫ווייסט ווי אזוי זיך צו פירן‪ ,‬אבער נאכדעם וואס הרה"ק ר'‬
‫רבי צבי הירש האט איינגעדרימלט‪ ,‬נאכדעם וואס ער האט‬ ‫צבי הירש האט זייער געבעטן פון זיין טאטן אז ער זאל אים‬
‫זיך אויפגעכאפט‪ ,‬האט ער דערציילט‪ ,‬אז ער האט געזען זיין‬ ‫יא זאגן‪ ,‬האט דער בעל שם טוב אנגעהויבן עפעס צו זאגן‪,‬‬
‫טאטע אין חלום‪ ,‬און האט אים געפרעגט‪ ,‬פארוואס‬ ‫אבער רבי צבי הירש האט געזאגט‪ ,‬אז ער פארשטייט דאס‬
‫דערציילט מען מיינע מופתים‪ ,‬וועלכע נוצן וועט דען‬ ‫נישט‪.‬‬
‫ארויסקומען פון דעם‪ ,‬וואס האב איך פון דעם אז די‬
‫תלמידים שמועסן מעשיות פון מיר‪ ,‬ענדערש זאלן זיי‬ ‫האט אים דער בעל שם טוב געזאגט‪ ,‬אז זיין צייט איז שוין‬
‫דערציילן וועגן די עבודת השם וואס איך האב זיי‬ ‫זייער ענג‪ ,‬און ער קען שוין מער נישט רעדן מיט דיר‪ ,‬אבער‬
‫אויסגעלערנט‪ ,‬דאס וועט זיין א טובה פאר זיי און פאר מיר‪.‬‬ ‫ֵׁם האט אים דער בעל שם טוב אויסגעלערנט‪ ,‬און‬ ‫איין ש‬
‫***‬ ‫אים געזאגט‪ ,‬ווען דו וועסט וועלן אז איך זאל זיך אנטפלעקן‬
‫די אבות הקדושים האבן אים איינגעמאלדן‬ ‫ֵׁם וואס איך לערן דיך‬ ‫צו דיר‪ ,‬זאלסטו אינזינן האבן דעם ש‬
‫יעצט אויס און דו וועסט מיך קענען זען‪ ,‬האט רבי צבי הירש‬
‫הרה"ק בעל תולדות יעקב יוסף זצוק"ל‪ ,‬דער פולנאה'ער רב‬
‫געפרעגט‪ ,‬און וואס זאל איך טאן אויב איך וועל פארגעסן‬
‫האט דערציילט‪ ,‬אז אין יאר תקכ"ו‪ ,‬האט רבי צבי הירש‬
‫ֵׁם‪ ,‬האט אים דער בעל שם טוב געזאגט א סגולה‪,‬‬ ‫דעם ש‬
‫געזען זיין הייליגן פאטער דעם בעל שם טוב אין חלום‪ ,‬רבי‬
‫וואס ער זאל טאן כדי דאס צו געדענקן‪.‬‬
‫צבי הירש האט דעמאלט געהאט גרוס צער‪ ,‬ווייל ער איז‬
‫געווען א גרויסער בעל חוב פאר די פריצים‪ ,‬און האט נישט‬ ‫***‬

‫ת"ת ויואל משה קרית יואל‬ ‫ש ה‪.‬‬ ‫גליון אז תתענג‬

‫צבי הירש מיט זיין גאנצע משפחה מיט'ן פלאן צו פארן קיין‬ ‫געהאט וואס צו באצאלן‪ ,‬האט ער געפרעגט זיין טאטן דעם‬
‫געפלאנט צו גיין נאך געלט כדי אים צו‬
‫ַ‬ ‫קאמינקא‪ ,‬און‬‫ַ‬ ‫בעל שם טוב‪ ,‬אויב ער ווייסט פון זיין צער‪ ,‬האט ער‬
‫שפייזן‪.‬‬ ‫געענטפערט אז יא‪ ,‬ער איז דאס געוואויר געווארן דורך די‬
‫פלוצלינג געווארן א גרויסע טייך‬ ‫אבות הקדושים‪ ,‬אברהם‪ ,‬יצחק‪ ,‬און יעקב‪ ,‬וועלכע גייען‬
‫פארענדיג דעם בארג אראפ אויפ'ן וועג פון מעזיבוזש קיין‬ ‫ארום צווישן די אידן צו וויסן אויב זיי האבן חלילה צרות‪,‬‬
‫קאמינקא‪ ,‬האבן הרה"ק ר' צבי הירש און הרה"ק רבי‬ ‫ַ‬ ‫און דערנאך זאגן זיי דאס פאר די צדיקים‪ ,‬און זיי האבן מיר‬
‫מקאמינקא זיך פלוצלינג דערזען ווי זיי געפינען זיך‬
‫שמואל ַ‬ ‫איינגעמאלדן וועגן דיין צער‪ ,‬אבער יעצט האט ער נישט‬
‫אין א טיפן וואסער‪ ,‬ס'איז אויף איינמאל אויסגעשפרייט‬ ‫קיין צייט צו רעדן‪ ,‬ווייל ער איז פארנומען צו מבטל זיין אן‬
‫געווארן דארט א גרויסער טייך וואס האט שוין דערגרייכט‬ ‫אנדערע שווערע גזירה אויף די אידן‪.‬‬
‫ביז זייער האלז און זענען כמעט דערטרונקן געווארן‪ ,‬זיי‬ ‫***‬
‫האבן זיך שוין געהאט מייאש געווען פון זייער לעבן‪,‬‬ ‫דערציילט די מעשה אלס שכר טירחא‬
‫עטליכע שעה האט געדויערט ביז זיי האבן באוויזן זיך צו‬ ‫קארלין זי"ע‪ ,‬האט באפוילן‬‫הרה"ק דער בעל בית אהרן פון ַ‬
‫ראטעווען פונעם טייך‪ ,‬ביז ענדליך איז זיי געלונגען‬ ‫לאדנער ז"ל‪ ,‬אז ער זאל אויפבויען‬ ‫קא ָ‬
‫זיין חסיד רבי נחמי' ָ‬
‫ארויסצוקומען אויף די טרוקעניש‪ ,‬און זיי זענען ווייטער‬ ‫ַאן אוהל פון שטיינער און ציגל ביים הייליגן ציון פון הרה"ק‬
‫קאמינקא‪.‬‬
‫געפארן קיין ַ‬
‫ָ‬ ‫רבי צבי הירש אין די שטאט ּפינסק‪.‬‬
‫ווען זיי זענען אנגעקומען דורכגעווייקט פון קאפ ביז פיס‪,‬‬ ‫דער בית אהרן האט אים געגעבן צען זילבערנע רובל אלס א‬
‫זענען זיי זענען אריינגעקומען צו רבי שמואל'ס שטוב וואו‬ ‫חלק פון די הוצאות צו בויען דעם אוהל‪ ,‬און דאס איבריגע‬
‫זיי האבן זיך קודם איבערגעטאן די מלבושים‪ ,‬און רבי‬ ‫האט ר' נחמי' אליינס באצאלט‪ ,‬און אלס שכר פאר זיין‬
‫שמואל האט געגעבן פאר רבי צבי הירש א ליידיגן צימער‪,‬‬ ‫טירחה און פאר'ן אויסצאלן דאס בויען דעם אוהל האט‬
‫און ר' שמואל איז געבליבן אינדרויסן‪ ,‬נאך עטליכע מינוט‬ ‫דער בית אהרן אים דערציילט די פאלגענדע מעשה‪.‬‬
‫האט רבי שמואל געוואלט אריינגיין צו רבי צבי הירש אים‬ ‫דער טייך האט זיך געוואלט נוקם זיין‬
‫צו געבן עפעס ווארעמס צו טרינקען‪ ,‬איז ער ערשטוינט‬ ‫געלעבט מיט גרויס ארימקייט‬
‫געווארן‪ ,‬ווי ער הערט אז רבי צבי הירש רעדט מיט איינעם‪,‬‬
‫ווען דער הייליגער בעל שם טוב איז נסתלק געווארן‪ ,‬האט‬
‫ר' שמואל וועלכער האט נישט געוואלט שטערן דעם‬
‫ער איבערגעלאזט זיין בן יחיד הרה"ק רבי צבי הירש‬
‫שמועס האט זיך איינגעהאלטן פון אריינצוגיין‪ ,‬און איז‬
‫וועלכער האט נאך דעמאלט געוואוינט אין מעזעבוש‪,‬‬
‫געבליבן אינדרויסן און געווארט ביז ער וועט ענדיגן רעדן‬
‫איינמאל האט איינער פון די תלמידים פון בעל שם טוב‬
‫מיט יענעם‪.‬‬
‫פארן קיין מעזיבוזש‪ ,‬און זען וואס עס טוט זיך‬
‫באשלאסן צו ָ‬
‫ס'איז אמאל געווען דארט א טייך‬ ‫מיט רבי צבי הירש‪ ,‬אויב ער האט געלט צום לעבן‪ ,‬ווען‬
‫נאך א שטיק צייט איז געווארן שטיל‪ ,‬און רבי שמואל איז‬ ‫יענער איז אנגעקומען האט ער געזען אז רבי צבי הירש מיט‬
‫אריינגעגאנגען אינעווייניג צו רבי צבי הירש‪ ,‬אבער ער זעט‬ ‫זיין משפחה לעבן אין גרויס ארימקייט‪ ,‬עס איז נישטא אין‬
‫נישט קיין שום פרעמדן מענטש אויסער רבי צבי הירש‪,‬‬ ‫שטוב קיין שטיקל ברויט צו עסן‪ ,‬און האבן נישט וואס‬
‫האט ער געפרעגט פון רבי צבי הירש‪ ,‬מיט וועמען ער האט‬ ‫אנצוטאן‪.‬‬
‫האט רבי‬‫פריער גערעדט‪ ,‬ער זעט דאך נישט דא קיינעם‪ָ ,‬‬ ‫אריבערגעפארן צו די באקאנטע ברידער אין‬
‫ָ‬ ‫איז דער איד‬
‫צבי הירש אים דערציילט‪ ,‬אז זיין טאטע דער הייליגער בעל‬ ‫האבן געוואוינט‬
‫באוואוסטע צדיקים‪ ,‬וועלכע ָ‬‫קאמינקע (די ַ‬‫ַ‬
‫שם טוב האט זיך יעצט אנטפלעקט צו אים‪ ,‬און האט אים‬ ‫קאמינקא) פון די גרויסע תלמידי פון בעל שם טוב‪ ,‬און‬
‫אין ַ‬
‫געזאגט דעם טעם פארוואס זיי האבן אינמיטן וועג געפינען‬ ‫האט זיי דערציילט דעם מצב ביים בן יחיד פון הייליגן בעל‬
‫א טייך‪ ,‬און פארוואס זיי האבן זיך כמעט דערטרונקן‪ ,‬און‬ ‫שם טוב‪.‬‬
‫דערנאך זענען זיי געראטעוועט געווארן‪.‬‬
‫מקאמינקא זי"ע איז דעמאלט‬ ‫ַ‬ ‫הרה"ק רבי שמואל‬
‫דערציילט דער בעל שם טוב הקדוש אזוי‪ ,‬אז דארט אויף‬ ‫אריבערגעפארן קיין מעזיבוזש וואו ער האט גענומען רבי‬
‫ָ‬
‫יענעם פלאץ וואו זיי זענען געווען‪ ,‬איז באמת נישטא קיין‬
‫ת"ת ויואל משה קרית יואל‬ ‫ש ו‪.‬‬ ‫גליון אז תתענג‬
‫דערציילט דער בעל שם טוב‪ ,‬אז דארט אינעם בית דין איז‬
‫געזעסן איינער פון מיינע תלמידים‪ ,‬וועלכער האט‬
‫געקלערט ווי קען ער דאס טאן‪ ,‬און נישט דערציילן פאר זיין‬
‫רבי'ן וועגן די גזירה קעגן זיין בן יחיד‪ ,‬האט יענער‬
‫באשלאסן זיך מוסר נפש צו זיין און קומען דערציילן וואס‬
‫דער בית דין של מעלה האט גע'פסק'נט‪ ,‬דער תלמיד האט‬
‫געקלערט אז אפילו אויב מ'וועט אים צוליב דעם‬
‫ארויסטרייבן פון גן עדן‪ ,‬איז ער אבער אויף אלעם גרייט כדי‬
‫ס'זאל נישט פאסירן קיין שלעכטס פאר זיין רבי'ס זון‪.‬‬
‫דער תלמיד איז טאקע געקומען דערציילן פאר'ן בעל שם‬
‫טוב וואס מ'האט גע'פסק'נט‪ ,‬און דער בעל שם טוב איז‬
‫שנעל געגאנגען צו ר' צבי הירש'ס מאמע (זיין פרוי)‪ ,‬און‬
‫איר געזאגט‪ ,‬קום‪ ,‬לאמיר ראטעווען אונזער בן יחיד‪ ,‬זיי‬
‫זענען טאקע ביידע אראפגעקומען און אים געראטעוועט‬
‫אז ער זאל זיך נישט דערטרענקן‪.‬‬
‫ווען ער ואלט געוואוסט וואלט ער נישט געקומען‬
‫דער בעל שם טוב האט אויסגעפירט‪ ,‬אז ווען ער איז‬
‫פארגעשטעלט ווי‬‫אראפגעקומען האט ער זיך נישט ָ‬
‫שטארק מגושם די וועלט איז‪ ,‬ווען ער וואלט געוואוסט די‬
‫טונקלקייט פון עולם הזה‪ ,‬אזוי ווי ער האט דאס יעצט‬
‫צוגעזען‪ ,‬וואלט ער נישט אראפגעקומען‪.‬‬
‫ס'איז בעסער אזוי ווי ס'איז יעצט‬
‫האט רבי צבי הירש ווייטער דערציילט‪ ,‬איך האב דעמאלט‬
‫יאמערליך צו וויינען‪ ,‬און איך האב דערציילט‬ ‫אנגעהויבן ָ‬
‫פאר מיין טאטן‪ ,‬דעם שווערן מצב אין וועלכן איך געפין זיך‪,‬‬
‫די שרעקליכע ארימקייט און הונגער פון וואס זיין משפחה‬
‫ליידט‪ ,‬האט מיר דער טאטע אויפגעמאכט די באלקענעס‬
‫פון הויז‪ ,‬און געזאגט קוק אהין‪ ,‬דארט איז דא א גאנצן אוצר‬
‫פון גאר אסאך גוטע שטיינער און דיאמאנטן‪ ,‬אויב דו‬
‫ווילסט‪ ,‬קענסטו נעמען וויפיל דו ווילסט‪ ,‬נאר אלס דיין‬
‫טאטע וואס זוכט דיין גוטס זאג איך דיר‪ ,‬אז דו זאלסט דאס‬
‫נישט נעמען‪ ,‬ווייל ס'איז בעסער אזוי ווי ס'איז יעצט‪ ,‬און‬
‫באלד דערנאך איז דער בעל שם טוב נעלם געווארן‪.‬‬
‫האט הרה"ק רבי צבי הירש אויסגעפירט צו הרה"ק רבי‬
‫קאמינקער זי"ע‪ ,‬לויט ווי אזוי מיין טאטע האט מיר‬
‫שמואל ַ‬
‫אהיימפארן קיין‬
‫ָ‬ ‫יעצט געזאגט‪ ,‬זעע איך‪ ,‬אז איך מוז צוריק‬
‫מעז יבוזש‪ ,‬און ווייטער ליידן עניות און דחקות‪ ,‬און ווי‬
‫פריער דערמאנט האט ער זיך שפעטער אריבערגעצויגן‬
‫וואוינען אין די שטאט פינסק‪.‬‬
‫טייך‪ ,‬נאר מיט אסאך יארן פריער איז דארט געווען א‬
‫גרויסער טייך‪ ,‬און איינמאל איז איינער פון די תלמידים פון‬
‫דורכגעפארן דעם פלאץ‪ ,‬און וועלנדיג זיך‬
‫ָ‬ ‫בעל שם טוב‬
‫טובל'ן אינעם טייך האט ער זיך ליידער דערטרונקען‪ ,‬ווען‬
‫דער בעל שם טוב האט געהערט דערפון‪ ,‬האט ער גוזר‬
‫געווען אויף דעם טייך אז ס'זאל מער נישט זיין דארט קיין‬
‫וואסער‪ ,‬עס מוז זיך תיכף אויסטריקענען‪ ,‬ס'איז טאקע אזוי‬
‫געווען די וואסער האט זיך אוועקגעדרייט ערגעץ אנדערש‪,‬‬
‫און אויף דעם פלאץ וואו ס'איז פריער געווען דער טייך איז‬
‫געווארן אינגאנצן טריקן‪.‬‬
‫דער פלאץ האט געהאט טענות‬
‫דערציילט דער בעל שם טוב ווייטער‪ ,‬דער פלאץ האט‬
‫געהאט טענות פאר'ן בית דין של מעלה קעגן מיר‪ ,‬פארוואס‬
‫איך האב אים אויסגעטריקנט‪ ,‬ער האט גע'טענה'ט אז ער‬
‫איז גארנישט שולדיג אז דער תלמיד האט זיך דארט‬
‫דערטרונקען‪ ,‬ווייל ער האט דאך געטאן נאר דאס וואס דער‬
‫העכערער שר האט באפוילן‪ ,‬און ער איז אזוי באפוילן‬
‫געווארן דורך דעם בית דין של מעלה‪.‬‬
‫האט דער בית דין של מעלה געזאגט‪ ,‬אז דער טייך איז‬
‫גערעכט‪ ,‬אבער זיי האבן נישט דעם כח צו משפט'ן דעם‬
‫הייליגן בעל שם טוב‪ ,‬אבער אויב איינער פון דעם בעל שם‬
‫פלאץ נקמה‬
‫ורכפארן‪ ,‬מעג דער ַ‬
‫ָ‬ ‫טוב'ס קינדער וועט דארט ד‬
‫נעמען אין יענעם‪.‬‬
‫האט דער בעל שם טוב ווייטער דערציילט פאר רבי צבי‬
‫דורכגעפארן האט דער‬
‫ָ‬ ‫הירש‪ ,‬אז יעצט ווען דו ביסט דארט‬
‫אלטער טייך דיך געוואלט דערטרענקן‪ ,‬און איז‬
‫ארויפגעלאפן צום בית דין של מעלה נעמען רשות דערצו‪,‬‬
‫מקאמינקא איז געווען‬
‫ַ‬ ‫און וויבאלד הרה"ק רבי שמואל‬
‫צוזאמען מיט דיר‪ ,‬האט דער טייך געבעטן רשות צו ער מעג‬
‫אויך דערטרענקען הרה"ק ר' שמואל‪.‬‬
‫האט דער בית דין של מעלה געענטפערט‪ ,‬וואס וועלן מיר‬
‫האבן פון דעם וואס מיר וועלן פסק'נען אז דו מעגסט אים‬
‫דערטרענקן‪ ,‬דער הייליגער בעל שם טוב וועט דאך באלד‬
‫קומען און וועט מבטל זיין וואס אונז האבן געפסק'נט‪.‬‬
‫מ'וועט אים נישט דערציילן‬
‫איז געבליבן ביים בית דין של מעלה‪ ,‬אז קיינער זאל‬
‫גארנישט דערציילן פאר'ן בעל שם טוב‪ ,‬אזוי ארום וועט ער‬
‫נישט קענען מבטל זיין דעם פסק‪ ,‬און מ'האט געגעבן רשות‬
‫פאר'ן טייך ער זאל נקמה נעמען פון ר' צבי הירש‪.‬‬

‫ת"ת ויואל משה קרית יואל‬ ‫ש ז‪.‬‬ ‫גליון אז תתענג‬

 ‫עשרה בטבת‬
‫עזרא הסופר ‪ -‬ח' און ט' טבת ‪ -‬תלמי המלך‬
‫צדקיהו האט אבער נישט צוגעהערט צו ירמיהו הנביא‪ ,‬און האט יא‬
‫ווידערגעשפעניגט אין נבוכדנאצר‪ ,‬און ער האט געטאן גרויסע‬
‫צרות פאר ירמיהו הנביא‪ ,‬ער האט אים איינגעזעצט אין תפיסה‪.‬‬
‫באלד דערנאך איז מקויים געווארן די נבואה פון ירמיהו הנביא‪,‬‬
‫דאס איז געווען אין די ניינטע יאר פון צדקיהו'ס קעניגרייך‪ ,‬עשרה‬
‫בטבת ‪ -‬ג' אלפים של"ו ‪ -‬איז נבוכדנאצר געקומען מיט גאר א‬
‫גרויסע מיליטער‪ ,‬צו מלחמה האלטן מיט די אידן‪ ,‬ער האט‬
‫געשטעלט זיין מיליטער ארום ירושלים‪ ,‬און האט נישט‬
‫אריינגעלאזט קיין ירושלים ברויט און האלץ צום הייצן‪.‬‬
‫צוויי און א האלב יאר האבן די אידן פון ירושלים מלחמה געהאלטן‬
‫מיט נבוכדנאצר'ס מיליטער‪ ,‬אבער פון גרויס הונגער זענען די אידן‬
‫געווארן אפגעשוואכט און האבן מער נישט געקענט אויסהאלטן‪,‬‬
‫און אין ט' תמוז פונעם עלפטן יאר וואס צדקיהו איז געווארן קעניג‪,‬‬
‫האבן די מיליטער געשפאלטן די מויער פון ירושלים און די פיינט‬
‫זענען אריינגעקומען אין ירושלים‪ ,‬און האבן אויסגע'הרג'ט אסאך‬
‫אידן‪ ,‬יונג און אלט אן רחמנות‪ ,‬און האבן געבינדן צדקיהו מיט‬
‫קייטן‪ ,‬און האבן אויסגעשטאכן זיינע אויגן‪ ,‬און מ'האט אים געפירט‬
‫קיין בבל‪.‬‬
‫וויבאלד אינעם טאג עשרה בטבת האבן זיך די צרות אנגעהויבן‪ ,‬און‬
‫נבוכדנאצר האט ארומגענומען דעם שטאט ירושלים‪ ,‬האבן די‬
‫נביאים מתקן געווען אז מ'זאל פאסטן אין עשרה בטבת‪ ,‬כאטש‬
‫דער עיקר צרה איז געווען ווען מ'האט צובראכן די מויערן פון‬
‫ירושלים‪ ,‬דאך האבן די חכמים באשטימט צו פאסטן עשרה בטבת‪,‬‬
‫אזוי ווי די גמרא זאגט‪ ,‬אתחלתא דפורענותא עדיפא‪ ,‬דער עיקר פון‬
‫די צרה איז אין אנהייב‪.‬‬
‫עשרה בטבת איז הארבער פון אנדערע תעניתים‪ ,‬וואס אפילו אויב‬
‫ס'וואלט געפאלן אין שבת קודש וואלט מען געפאסט‪ ,‬נישט ווי‬
‫אנדערע תעניתים וואס אויב זיי געפאלן אין שבת‪ ,‬ווערן זיי‬
‫אפגעשטיפט אויף זונטאג‪ ,‬אויסער יום כיפור‪ ,‬וואס ס'שטייט אין‬
‫פסוק בעצם היום הזה‪ ,‬וואס חז"ל דרש'ענען אפילו אין שבת‪.‬‬
‫דער טעם פארוואס מ'וואלט געפאסט עשרה בטבת אפילו אין‬
‫שבת‪ ,‬שרייבט דער בית יוסף‪ ,‬ווייל ביי עשרה בטבת שטייט אויך‬
‫דער לשון בעצם היום הזה (יחזקאל כ"ד ב')‪ ,‬אבער למעשה איז דאס‬
‫נישט קיין נפקא מינה להלכה‪ ,‬ווייל לויט אונזער לוח קען קיינמאל‬
‫נישט אויספאלן עשרה בטבת אין שבת‪.‬‬
‫ת"ת ויואל משה קרית יואל‬ ‫ש ח‪.‬‬
‫עשרה בטבת‬
‫ביים סוף פונעם ערשטן בית המקדש‪ ,‬האט יהויקם געקעניגט אויף‬
‫די אידן‪ ,‬אינעם ערשטן יאר פון זיין קעניגרייך‪ ,‬האט ירמיה הנביא‬
‫נביאות געזאגט פאר די אידן וועלכע האבן זיך דעמאלט נישט‬
‫געפירט ווי עס דארף צו זיין‪ ,‬אז אויב זיי וועלן נישט תשובה טאן‪,‬‬
‫וועט נבוכדנאצר חרוב מאכן ירושלים‪ ,‬און די אידן וועלן ווערן‬
‫אינטערטעניגט אינטער אים און וועלן אים דינען‪.‬‬
‫פיר יאר האט השי"ת געווארט אז די אידן זאלן תשובה טאן‪ ,‬און‬
‫אזוי ווי זיי האבן זיך נישט פארבעסערט‪ ,‬איז נבוכדנאצר מיט זיין‬
‫מיליטער געקומען קיין ירושלים און איר איינגענומען‪ ,‬און אלע‬
‫אידן ‪ -‬צוזאמען מיט זייער קעניג יהויקים ‪ -‬זענען געווארן‬
‫אונטערטעניג פאר נבוכדנאצר‪ ,‬און אים געצאלט שטייער‪.‬‬
‫דריי יאר שפעטער האט יהויקים געמאכט אן אויפשטאנד קעגן‬
‫נבוכדנאצר‪ ,‬און די אידן האבן אים מער נישט געצאלט קיין‬
‫שטייער‪ ,‬איז נבוכדנאצר געקומען מיט א גרויסע מחנה און האט‬
‫נאכאמאל איינגענומען ירושלים‪ ,‬ער האט געבינדן מיט קייטן דעם‬
‫קעניג יהויקים‪ ,‬און אים געפירט קיין בבל‪ ,‬און האט געמאכט יהויכין‬
‫(יהויקים'ס זון) א קעניג אויף די אידן‪.‬‬
‫יהויכין איז געווען קעניג נישט מער ווי דריי חדשים‪ ,‬ווייל די יועצים‬
‫פון נבוכדנאצר האבן אים געזאגט‪ ,‬אז מן הסתם וועט דער זון‬
‫יהויכין נישט זיין בעסער ווי זיין טאטע יהויקים‪ ,‬ער וועט זיכער אויך‬
‫ווידערשפעניגען אין דיר‪ ,‬און ס'לוינט זיך נישט אים צו לאזן זיין‬
‫דער קעניג‪.‬‬
‫איז נבוכדנאצר נאכאמאל צוריקגעקומען קיין ירושלים‪ ,‬און האט‬
‫פארטריבן יהויכין מיט זיינע מענטשן‪ ,‬אין די זעלבע צייט האט ער‬
‫אויך פארטריבן פון ירושלים אלע תלמידי חכמים און גרויסע‬
‫מענטשן‪ ,‬און זיי געפירט קיין בבל‪ ,‬און האט איבערגעלאזט אין‬
‫ירושלים נאר די פשוט'ע מענטשן‪ ,‬און האט געשטעלט צדקיהו‬
‫אלס קעניג‪.‬‬
‫הקב"ה האט געשיקט ירמיהו הנביא‪ ,‬ער זאל זאגן פאר צדקיהו‪ ,‬אז‬
‫ער זאל נישט ווידערשפעניגען אין נבוכדנאצר‪ ,‬נאר זיך‬
‫אונטערטעניגן אונטער אים‪ ,‬ווייל אויב ער וועט יא ווידערשפעניגען‬
‫אין אים‪ ,‬וועט נבוכדנאצר זיי אלע הרג'ענען‪ ,‬און ירושלים וועט‬
‫פארברענט ווערן‪.‬‬
‫גליון אז תתענג‬
‫די אנשי כנסת הגדולה ווערן אנגערופן‪ ,‬סופרים‪ ,‬ווייל זיי האבן‬
‫אפגעציילט אלע אותיות פון די תורה און האבן איבערגעגעבן פאר‬
‫די שפעטערע דורות‪ ,‬די צאל פון די פרשיות‪ ,‬וויפיל פתוחות און‬
‫סתומות עס זענען דא‪ ,‬וועלכע ווארט איז מלא‪ ,‬און וועלכע איז‬
‫חסר‪ ,‬די קרי מיט די כתיב‪ ,‬און אלע אנדערע עניינים פון מסורת און‬
‫אירע יסודות‪.‬‬
‫אויך די טראפן (טעמים) פון גאנץ תנ"ך‪ ,‬איז פארגעסן געווארן אין‬
‫גלות בבל‪ ,‬און עזרא הסופר האט דאס צוריק מייסד געווען‪ ,‬אויך די‬
‫אופן פון שרייבן די תורה מיט'ן כתב אשורית איז פארגעסן געווארן‪,‬‬
‫און עזרא האט דאס באנייט און געשריבן א ספר תורה‪ ,‬וואס פון‬
‫איר האט מען נאכדעם איבערגעשריבן נאך ספרי תורות‪ ,‬אזוי אויך‬
‫האט עזרא געמאכט פארשידענע גזירות לדורות עולם‪ ,‬און ער האט‬
‫זוכה געווען צו מאכן אז די תורה זאל נישט פארגעסן ווערן פון די‬
‫אידן ח"ו‪.‬‬
‫עזרא הסופר איז נפטר געווארן אין ירושלים זייענדיג אין די הויכע‬
‫יארן‪ ,‬ער האט געלעבט מער ווי הונדערט און צען יאר‪ ,‬ער איז‬
‫אוועק ט' טבת שנת ג' אלפים תמ"ב לבריאת העולם‪ ,‬דעמאלט האט‬
‫זיך געענדיגט די נבואה ביי כלל ישראל‪.‬‬
‫***‬
‫תלמי המלך‬
‫ח' טבת‪ ,‬מיט צוויי טויזענט יאר צוריק אין די צייטן ווען די‬
‫חשמונאים האבן געקעניגט אויף כלל ישראל‪ ,‬האט פאסירט די‬
‫מעשה פון תלמי המלך‪.‬‬
‫אין לאנד מצרים איז געווען א קעניג וואס האט געהייסן‪ ,‬תלמי‪ ,‬ער‬
‫איז געווען גאר א גרויסער חכם‪ ,‬און האט זייער ליב געהאט צו‬
‫קענען אלע חכמות‪ ,‬אויך צו ליינען אלע ערליי ביכער‪ ,‬איינמאל‬
‫האט ער באפוילן פאר איינע פון זיינע שרים‪ ,‬אז ער זאל אים‬
‫אהערשטעלן אלע מיני ביכער וואס איז נאר דא אויף דער וועלט‪,‬‬
‫דער שר האט טאקע אזוי געטאן‪ ,‬און צווישן די אלע ספרים איז‬
‫אויך געווען א הייליגע ספר תורה‪ ,‬אבער אזוי ווי די ספר תורה איז‬
‫געווען געשריבן אויף לשון הקודש‪ ,‬האט דער קעניג גארנישט‬
‫פארשטאנען וואס ס'שטייט אין דעם‪.‬‬
‫תלמי המלך האט זייער געוואלט וויסן דעם אינהאלט פון דעם ספר‪,‬‬
‫האט ער זיך דורכגערעדט מיט זיינע יועצים וויאזוי ער קען‬
‫פארשטיין וואס ס'שטייט אין דעם ספר‪ ,‬א טייל האבן אים געזאגט‪,‬‬
‫ער זאל שיקן א שליח קיין ארץ ישראל צו די אידן‪ ,‬און זאל ברענגען‬
‫איינעם וואס זאל איבערטייטשן וואס ס'שטייט אין די הייליגע‬
‫תורה אויף די יוונישע שפראך‪( ,‬די יוונישע שפראך איז דאן געווען‬
‫די הויפט שפראך אין די וועלט)‪.‬‬
‫צווישן די יועצים איז געווען איינער וואס האט געזאגט צו תלמי‬
‫המלך‪ ,‬וויאזוי קענסטו פארלאנגען פון די אידן אזא שווערע זאך‪,‬‬
‫ווען די אידן זענען נאך פארשקלאפט אונטער דיין הערשאפט‪,‬‬
‫(ווייל פון נאכ'ן חורבן בית ראשון ווען נבוכדנאצר האט געפאנגען‬
‫אסאך אידישע משפחות און געארבעט מיט זיי זייער שווער‪ ,‬זענען‬
‫נאך די אידן געווען פארשקלאפט אונטער תלמי המלך ביים צווייטן‬
‫בית המקדש)‪ ,‬האט תלמי המלך צוליב דעם‪ ,‬באפרייט הונדערט און‬
‫ת"ת ויואל משה קרית יואל‬ ‫ש ט‪.‬‬
‫דער רמב"ם שרייבט‪ ,‬אז דער טעם פארוואס די נביאים האבן מתקן‬
‫געווען אז מ'זאל פאסטן איז‪ ,‬כדי מעורר צו זיין די אידן צו תשובה‪,‬‬
‫ווייל דורכדעם וואס מ'פאסט‪ ,‬דערמאנט מען זיך‪ ,‬אז אלע צרות‬
‫וואס זענען געקומען אויף אידן איז‪ ,‬ווייל מ'האט נישט געדינט‬
‫השי"ת אזוי ווי עס דארף צו זיין‪ ,‬און מ'דארף אריין טראכטן זיך‬
‫אויפצופירן גוט און דינען השי"ת‪ ,‬און זיך אפהיטן פון עבירות‪.‬‬
‫ס'שטייט אין די ספרים‪ ,‬אז די מענטשן וואס בשעת זיי פאסטן גייען‬
‫זיי שפאצירן און פארברענגען די צייט מיט נארישקייטן‪ ,‬טוהן גאר‬
‫ווייניג אויף מיט זייער פאסטן‪ ,‬ווייל דער עיקר פונעם תענית איז‪ ,‬אז‬
‫מ'זאל זיך דערמאנען תשובה צו טאן‪ ,‬און דורכדעם וועט השי"ת זיך‬
‫מרחם זיין‪ ,‬און איבערדרייען די תעניתים אויף ימים טובים‪ ,‬אזוי ווי‬
‫ס'שטייט אין פסוק (זכריה ח' י"ט) כה אמר ה' צבאות צום הרביעי (י"ז‬
‫תמוז) וצום החמישי (ט' אב) וצום השביעי (צום גדליה) וצום העשירי‬
‫(י' טבת) יהיה לבית יהודה לששון ולשמחה ולמועדים טובים וכו'‬
‫במהרה בימינו אמן‪.‬‬
‫***‬
‫עזרא הסופר‬
‫אין סליחות פון עשרה בטבת זאגט מען‪ ,‬אז עזרא הסופר איז נפטר‬
‫געווארן ט' בטבת‪( .‬אגב‪ ,‬ס'שטייט אין סדר הדורות‪ ,‬בשם הכל בו‪,‬‬
‫אז אויך נחמי' בן חכליה איז נפטר געווארן אין דעם טאג)‪.‬‬
‫עזרא הסופר איז געווען דער פופצענטע דור‪ ,‬בן אחר בן‪ ,‬פון פינחס‬
‫ׂריָה‪ ,‬דער כהן‬‫בן אלעזר בן אהרן הכהן‪ ,‬ער איז געווען דער זון פון ש ָ‬
‫הגדול וואס איז גע'הרג'ט געווארן דורך נבוכדנאצר אין די יארן פון‬
‫די חורבן‪ ,‬עזרא הסופר איז געווען גאר א גרויסער צדיק‪ ,‬אזוי ווי‬
‫חז"ל זאגן‪ ,‬אז ער איז געווען ראוי אז די תורה זאל געגעבן ווערן‬
‫דורך אים‪ ,‬נאר משה רבינו האט אים געפעדערט‪.‬‬
‫א יאר נאכדעם וואס די צווייטע בית המקדש איז אויפגעבויעט‬
‫געווארן (חודש אדר שנת ג' אלפים תי"ב)‪ ,‬איז עזרא הסופר‬
‫ארויפגעגאנגען מיט די איבריגע אידן פון בבל קיין ירושלים‪( ,‬ג'‬
‫אלפים תי"ג)‬
‫דער טעם פארוואס עזרא איז נישט ארויפגעגאנגען קיין ירושלים‬
‫תיכף אין ערשטן יאר איז‪ ,‬ווייל זיין רבי ברוך בן נריה האט נאך‬
‫געלעבט‪ ,‬און ער האט נישט געוואלט איבערלאזן זיין רבי וואס איז‬
‫שוין געווען אלט און שוואך ארויפצוגיין‪.‬‬
‫עזרא מיט זיין בית דין זענען געווען הונדערט און צוואנציג זקנים‪,‬‬
‫מ'האט זיי אנגערופן‪ ,‬אנשי כנסת הגדולה‪ ,‬צווישן זיי זענען געווען‬
‫נביאים און בעלי רוח הקודש‪ ,‬זיי האבן איבערגעגעבן די גאנצע‬
‫תורה צו די קומעדיגע דור די הייליגע תנאים‪ ,‬זיי האבן געמאכט‬
‫אסאך תקנות פאר זייער דור און פאר די קומעדיגע דורות‪ ,‬זיי האבן‬
‫מתקן געווען די נוסחאות התפילות‪ ,‬און די נוסחאות הברכות‪ ,‬זיי‬
‫האבן געשריבן עטליכע ספרים פון תנ"ך‪ ,‬צווישן זיי‪ ,‬ספר יחזקאל‬
‫(וואס יחזקאל הנביא האט נישט אליין אפגעשריבן)‪ ,‬ספר דניאל און‬
‫אסתר‪ ,‬עזרא הסופר האט געשריבן זיין ספר (עזרא)‪ ,‬און אויך ספר‬
‫דברי הימים ביז וואו ס'שטייט וועגן זיין צייט‪ ,‬און די איבריגע האט‬
‫נחמיה מסיים געווען מיט רוח הקודש‪.‬‬
‫גליון אז תתענג‬
‫למשל ביים פסוק בראשית ברא אלקים האבן זיי געשריבן‪ ,‬אלקים‬
‫ברא בראשית‪ ,‬ווייל זיי האבן מורא געהאט אז תלמי דער גוי וועט‬
‫מיינען אז בראשית איז א נאמען פון א געוויסע גאט וואס האט ח"ו‬
‫באשאפן אלקים‪ ,‬האבן זיי אלע פארענדערט און געשריבן אלקים‬
‫ברא בראשית‪( .‬אלעס איז אויסגערעכנט אין מס' מגילה דף ט'‬
‫ע"א)‪.‬‬
‫איינע פון די ‪ 15‬פסוקים וואס זיי האבן פארענדערט איז אין פרשת‬
‫שמיני‪ ,‬וואס די תורה רעכענט אויס צווישן די טמא'נע חיות ארנבת‬
‫האזל)‪ ,‬און זיי האבן געשריבן‪ ,‬צעירת רגלים (א חיה מיט קורצע‬ ‫( ָ‬
‫פיס)‪ ,‬ווייל די ווייב פון תלמי המלך האט געהייסן ארנבת‪ ,‬און זיי‬
‫האבן מורא געהאט אז דער קעניג וועט זאגן אז די אידן מאכן חוזק‬
‫פון אים דורכדעם וואס די תורה רעכנט אויס זיין ווייב ארנבת‬
‫צווישן די טמא'נע חיות‪.‬‬
‫ווען תלמי המלך האט געליינט די תורה הקדושה נאכ'ן‬
‫איבערטייטשן‪ ,‬האט ער געזאגט מיט גרויס איבערראשונג אז ס'איז‬
‫נישט דא נאך אזא אמת'ע גלויבן אויף דער וועלט ווי דער הייליגער‬
‫באשעפער‪ ,‬און ס'איז נישט דא אזעלכע שיינע און אמת'דיגע‬
‫געזעצן אזוי ווי די געזעצן פון די הייליגע תורה‪.‬‬
‫דאס אלעס האט פאסירט ח' טבת (ג' אלפים תקט"ו)‪ ,‬די הייליגע‬
‫חכמים זאגן דערויף אז דער טאג איז געווען אזוי שווער פאר די‬
‫אידן‪ ,‬אזוי ווי דער טאג וואס מ'האט געמאכט דעם עגל‪.‬‬
‫ס'שטייט אין די ברייתא אין מגילת תענית‪ ,‬אז אין דעם טאג וואס‬
‫מ'האט געענדיגט איבערצוטייטשן די הייליגע תורה אויף די יוונישע‬
‫שפראך‪ ,‬איז אראפגעקומען א פינסטערניש אויף דער וועלט דריי‬
‫טעג‪.‬‬
‫***‬
‫צוואנציג טויזענט אידן פון די ארבעט‪ ,‬דערנאך וואס ער האט‬
‫באפרייט אזויפיל אידן האט ער זיך געשפירט בארעכטיגט צו בעטן‬
‫אז די אידן זאלן אים צוריק טאן די טובה‪ ,‬און שיקן חכמים וואס‬
‫קענען איבער טייטשן די גאנצע תורה אויף די יוונישע שפראך‪.‬‬
‫ער האט זיך געוואנדן צום כהן גדול פון יענע צייט‪ ,‬אז ער זאל אים‬
‫שיקן פון יעדן שבט זעקס חכמים‪ ,‬ער האט נישט געזאגט פארוואס‬
‫ער רופט זיי‪ ,‬דער כהן גדול האט צוליב שלום המלכות געשיקט‬
‫צוויי און זיבעציג פון די גרעסטע חכמים פון די אידן‪.‬‬
‫תלמי המלך האט זיי אויפגענומען מיט גרויס כבוד‪ ,‬ער האט זיי‬
‫געפירט צו אן אינזל אינמיטן ים וואס דארט זענען געווען געבויעט‬
‫צוויי און זיבעציג שטיבער‪ ,‬און האט געזעצט די צוויי און זיבעציג‬
‫חכמים‪ ,‬יעדן אין א באזונדערן שטוב‪ ,‬אזוי אז איינער זאל נישט‬
‫קענען רעדן צום צווייטן‪ ,‬הערשט דעמאלט האט ער זיי‬
‫אויסגעזאגט די סיבה פארוואס ער האט זיי גערופן‪ ,‬און געזאגט‪,‬‬
‫איך וויל אז יעדער פון ענק זאל עקסטער איבערטייטשן די גאנצע‬
‫תורה אויף די יוונישע שפראך‪ ,‬און ער האט יעדן באזונדער‬
‫אנגעזאגט‪ ,‬אז ער זאל גארנישט טוישן פון דעם וואס ס'שטייט אין‬
‫די תורה‪ ,‬און ער וועט זיך דאס איבערצייגן‪ ,‬ווייל ער האט נאך איין‬
‫און זיבעציג זקנים אויסער אים וואס שרייבן אויך די תורה‪.‬‬
‫דער הייליגער באשעפער האט אריין געגעבן פאר די צוויי און‬
‫זיבעציג זקנים א רוח הקודש‪ ,‬און אלע האבן איבערגעטייטשט די‬
‫תורה אייניג‪ ,‬קיינער האט נישט געשריבן אפילו מיט איין אות‬
‫אנדערש פון צווייטן‪ ,‬נאך מער‪ ,‬אויף פופצן פלעצער האבן זיי אלע‬
‫מורא געהאט אז די גוים וועלן נישט פארשטיין דעם ריכטיגן פשט‪,‬‬
‫און אלע צוויי און זיבעציג חכמים האבן אייניג פארענדערט די‬
‫אפטייטש דערפון נישט וויסענדיג איינער פון אנדערן אז יענער‬
‫האט דאס אויך פארענדערט‪.‬‬

‫‪ ,‬ח' און ט' און י' טבת ף‬

‫אויסער דעם וואס די נביאים האבן מתקן געווען אז מ'זאל פאסטן עשרה בטבת צוליב דעם חורבן בית המקדש‪ ,‬זענען די צוויי‬
‫דערנעבענדיגע טעג ח' און ט' טבת‪ ,‬אויך טעג וואס האט פאסירט אין זיי גרויסע צרות פאר כלל ישראל‪.‬‬
‫אין די דריי טעג‪ ,‬ח'‪ ,‬ט' און י' טבת‪ ,‬האבן פאסירט דריי ביטערע געשענישען פאר'ן כלל ישראל‪ ,‬יעדע צרה פאר זיך פארדינט אז‬
‫מ'זאל פאסטן וועגן איר‪ ,‬נאר די חכמים האבן געוואוסט אז מ'איז נישט בכח צו פאסטן דריי טעג‪ ,‬איינס נאכ'ן אנדערן‪ ,‬דערפאר‬
‫האבן זיי באשטימט אז עשרה בטבת זאל מען פאסטן וועגן אלע דריי צרות‪.‬‬
‫דער חתם סופר שרייבט‪ ,‬אז די דריי טעג ווייזן אויף שלעכטס‪ ,‬ווייל ח' טבת איז די צוויי הונדערט פיר און זיבעציג'סטע (‪)274‬‬
‫טאג פון אנהויב יאר (רעכענענדיג פון א' ניסן)‪ ,‬אזויפיל וויפיל די ווארט ַר ַעד (א ציטערניש)‪ ,‬צו ווייזן אז ס'איז א טאג וואס‬
‫מ'דארף ציטער'ן דערוועגן‪.‬‬
‫ט' טבת‪ ,‬איז די צוויי הונדערט פינף און זיבעציג'סטע טאג (‪ )275‬פון אנהויב יאר (פון ניסן)‪ ,‬וואס באטרעפט ָר ָעה (שלעכט)‪ ,‬צו‬
‫מרמז זיין אז דאס איז א שלעכטע טאג פאר כלל ישראל‪.‬‬
‫עשרה בטבת‪ ,‬איז די צוויי הונדערט זעקס און זיבעציג'סטע טאג (‪ )276‬פון אנהויב יאר‪ ,‬וואס באטרעפט ִעוֵר (בלינד)‪ ,‬דאס מיינט‪,‬‬
‫אז דער טאג האט טינקל געמאכט ווי א בלינדער ר"ל‪.‬‬

‫הקב"ה זאל העלפן‪ ,‬מ'זאל מיר שוין אויפגעראכטן ווערן‪ ,‬און מיר זאלן שוין ארויסגענומען ווערן פונעם ביטערן‬
‫גלות‪ ,‬און מיר זאלן זוכה זיין בקרוב צום בנין בית המקדש השלישי‪ ,‬מיט משיח צדקינו במהרה בימינו אמן‪.‬‬

‫ת"ת ויואל משה קרית יואל‬ ‫ש י‪.‬‬ ‫גליון אז תתענג‬

 ‫עניני ניטול‬
‫ס'שטייט אין ספר לב שמח פון אלעסק זי"ע‪ ,‬אז דערפאר ווערט‬ ‫די יארן וואס די גויים ציילן היינטיגע צייטן (‪ )2017‬איז דער טאג‬
‫דער טאג אנגערופן ניטל‪ ,‬ווייל ניטל איז ראשי תיבות‪ ,‬י'ודן‬ ‫וואס דער אותו האיש ישו איז געבוירן געווארן‪ ,‬אין דעם טאג‬
‫ט'ארן נ'ישט ל'ערנען‪.‬‬ ‫הערשט א גרויסע טומאה אויף דער וועלט‪ ,‬ווייל דער אותו‬
‫אין ספר תרומת הדשן ווערט דער טאג אנגערופן ליל ניתל‬ ‫האיש האט אראפגעברענגט שרעקליכע כוחות פון טומאה‪,‬‬
‫(מיט א תי"ו‪ ,‬א לשון פון תליה‪ ,‬אויפהענגען)‪ ,‬די נאכט פון דעם‬ ‫וועגן דעם פירט מען זיך ביי אידן‪ ,‬אז מ'לערנט נישט אין די‬
‫געהאנגענעם‪ ,‬מ'רופט דעם אותו האיש מיט א לשון בזיון‪ ,‬דער‬ ‫נאכט‪.‬‬
‫געהאנגענער‪.‬‬ ‫דער מקור פון נישט לערנען שטייט אין ספר רגל ישרה (פונעם‬
‫עס זענען דא מענטשן וואס לערנען נישט ביז חצות הלילה‪ ,‬און‬ ‫הייליגן בני יששכר) אז דער אותו האיש ימ"ש איז א קליפה פון‬
‫אזוי האט זיך דער רבי זי"ע געפירט אין די פריערדיגע יארן‪,‬‬ ‫כלבים‪ ,‬וואס דער עיקר כח פון די קליפה איז ווען ס'פאלט אויס‬
‫אבער אין די שפעטערע יארן האט דער רבי געזאגט פאר'ן‬ ‫תקופת טבת‪ ,‬דערפאר פירט מען זיך נישט צו לערנען‪ ,‬כדי נישט‬
‫ראש ישיבה הג"ר נתן יוסף מייזעלס זצ"ל אז מ'זאל נישט‬ ‫צו געהן קיין כח פאר די קליפה און כוחות הטומאה‪.‬‬
‫לערנען ביז'ן עלות השחר‪.‬‬ ‫דער בני יששכר שרייבט‪ ,‬אז ער האט געהערט פון מגידי אמת‪,‬‬
‫אז ס'האט עטליכע מאל פאסירט אז מענטשן האבן יא‬
‫ף‬ ‫‪ ,‬א רמז אויף נישט לערנען אין ניטל‬ ‫געלערנט אין ניטל‪ ,‬און ס'איז געקומען צו זיין הונט‪ ,‬און אזוי‬
‫איז אויך אמאל געווען ביים חתם סופר‪ ,‬ער האט אמאל‬
‫דער ענין פון נישט לערנען אין ניטל איז מרומז אין פסוק‬ ‫געלערנט אין ניטל‪ ,‬און האט געזען א הונט ביי זיך אין שטוב‪,‬‬
‫(איכה ג כח) ישב בדד‪ ,‬מ'זיצט אליין (נישט מיט א חבר צום‬ ‫פון דעמאלט‪ ,‬האט ער מער נישט געלערנט אין ניטל‪.‬‬
‫ָטל עליו‬
‫לערנען)‪ְ ,‬ויִדוֹם מ'איז שטיל‪ ,‬מ'לערנט נישט‪ ,‬כי נ ַ‬ ‫דער חתם סופר שרייבט‪ ,‬אז דער טעם פארוואס מ'לערנט נישט‬
‫ווייל ס'איז "ניטל" (אוצר יד החיים)‪.‬‬ ‫ניטל איז‪ ,‬כדי מ'זאל זיך לייגן שלאפן פרי און אויפשטיין פרי‬
‫אינעם פסוק (תהלים קי"ט) עת לעשות להוי''ה הפרו תורתיך‪,‬‬ ‫צום לערנען‪ ,‬ווייל די גוים להבדיל שטייען אויף פרי צו גיין אין‬
‫זייערע תיפלות‪ ,‬און דאס קען ח"ו גורם זיין א קטרוג אויף אידן‪,‬‬
‫איז מרומז דער מנהג פון נישט לערנען אין ניטל‪ ,‬ווייל די‬
‫דערפאר האט מען גע'אסרט צו לערנען‪ ,‬כדי מ'זאל זיך לייגן פרי‬
‫ווערטער זו שעה שתקופת טבת נופלת בו איז בגימטריא‬
‫שלאפן‪ ,‬און אויפשטיין לערנען ביי חצות‪.‬‬
‫פונקט ווי עת לעשות להוי''ה הפרו תורתיך‪( .‬ערוגת הבשם‬
‫פרשת שמות‪ ,‬בשם מרן משינאווא זי"ע בשם אב"ד צפת זצ"ל)‪.‬‬ ‫נאך א טעם פארוואס מ'לערנט נישט אין ניטל איז‪ ,‬כדי ס'זאל‬
‫נישט ביישטיין פאר'ן אותו האיש‪ ,‬די תורה וואס ער האט‬
‫געלערנט זייענדיג א תלמיד פון ר' יהושע בן פרחיה‪.‬‬

‫‪ .‬ת"ת ויואל משה קרית יואל‬ ‫ש יא‬ ‫גליון אז תתענג‬

 ‫השתלשלות אותו האיש‬
‫זאל נישט פארגעסן די כישוף פון מצרים‪ ,‬האט ער‬ ‫אין די צייטן פונעם צווייטן בית המקדש (ג' אלפים‬
‫אריינגעשניטן אין זיין קערפער‪ ,‬און אריינגעשטיפט די‬ ‫תרע"א‪ 2105 ,‬יאר צוריק)‪ ,‬די צווייטע יאר וואס ינאי‬
‫כישוף‪ ,‬און צוגענייט דאס פלאץ‪ ,‬און ביים ארויסגיין פון‬ ‫המלך האט געקעניגט‪ ,‬איז געבוירן געווארן ישו בן סטדא‪,‬‬
‫מצרים האט ער עס צוריק אויפגעשניטן און‬ ‫צו זיין מאמע מרים‪ ,‬אין די שטאט בית לחם‪,‬‬ ‫(סוטה מ"ז‪):‬‬

‫ארויסגענומען‪.‬‬ ‫וועלכע זי האט חתונה געהאט מיט'ן רשע מרושע יוסף‬

‫אונטערוועגנס זענען זיי איינגעשטאנען אין אן אכסניא‪,‬‬ ‫פאנדורא‪.‬‬

‫ביים געזעגענען האט ר' יהושע בן פרחיה געזאגט‪ ,‬אז‬ ‫אלץ קינד האט מען געזען אויף דעם ישו געוואלדיגע‬
‫מ'האט זיי זייער שיין אויפגענומען אין די אכסניא‪ ,‬האט‬ ‫כשרונות‪ ,‬ער איז געווען זייער א פארשטענדליך קינד‪,‬‬
‫ישו געזאגט‪ ,‬אז די אויגן פון די פרוי‪ ,‬די בעלת אכסניא‪,‬‬ ‫ווען מ'האט אים געטשעפעט איבער זיין יחוס האט ער‬
‫זענען רינדיג‪ ,‬ווען ר' יהושע בן פרחיה האט געהערט די‬ ‫באשלאסן צו אנטלויפן קיין מצרים‪ ,‬און ער איז געגאנגען‬
‫ווערטער האט ער אויפגעציטערט‪ ,‬און געזאגט‪ ,‬רשע‪ ,‬דו‬ ‫לערנען אין די ישיבה פון ר' יהושע בן פרחיה‪ ,‬וועלכער‬
‫קוקסט אויף פרויען‪ ,‬און ער האט ארויסגענומען פיר‬ ‫האט געפירט זיין ישיבה אין מצרים נאכדעם וואס ינאי‬
‫הונדערט (‪ )400‬שופרות‪ ,‬און ער האט אים מחרים געווען‪,‬‬ ‫המלך האט זיך צוקריגט מיט די חכמים און זיי האבן‬
‫ווייל באמת האט ער אים שוין פון פריער געוואלט‬ ‫געמוזט אנטלויפן‪.‬‬
‫דערווייטערן‪ ,‬און יעצט האט ער געהאט די געלעגענהייט‪.‬‬ ‫ישו האט געצייגט ווי א חשוב'ער תלמיד וואס האט‬
‫ישו האט געבעטן פון זיין רבי אפאר מאל אז ער זאל אים‬ ‫פלייסיג געלערנט‪ ,‬אבער באמת האט ער געהאט שייכות‬
‫מוחל זיין‪ ,‬אבער ר' יהושע האט נישט געוואלט‪ ,‬איינמאל‬ ‫מיט טמא'נע זאכן‪ ,‬און ער האט זיך דארט אין מצרים‬
‫איז ער געקומען ווען זיין רבי האט פונקט געהאלטן‬ ‫באשעפטיגט מיט כישוף באהאלטענערהייט‪ ,‬וואס ווי‬
‫אינמיטן ליינען קריאת שמע‪ ,‬און דאס מאל האט זיין רבי‬ ‫באקאנט‪ ,‬איז אין מצרים געווען די מערסטע כישוף‪ ,‬אזוי‬
‫געזען אז ער מיינט דאס אמת'דיג‪ ,‬האט ער ביי זיך אין‬ ‫ווי די גמרא אין מס' קידושין‪ ,‬אז צען מאס כישוף איז‬
‫הארץ געטראכט אז ער וועט אים יא מוחל זיין‪ ,‬אבער‬ ‫אראפגעקומען אויף די וועלט‪ ,‬און מצרים האט גענומען‬
‫אינמיטן קריאת שמע האט ער אים נישט געקענט‬ ‫ניין (‪ )9‬חלקים דערפון‪.‬‬
‫ענטפערן‪ ,‬און ישו האט פארשטאנען אז ער וויל אים נאך‬ ‫ווען זיין רבי ר' יהושע בן פרחיה איז ארויפגעגאנגען פון‬
‫אלץ נישט מוחל זיין‪ ,‬האט ער גענומען א ציגל און דאס‬ ‫מצרים קיין ארץ ישראל‪ ,‬איז ער מיטגעגאנגען‪ ,‬און כדי ער‬
‫געמאכט פאר אן עבודה זרה און זיך געבוקט דערצו‪ ,‬און‬
‫ת"ת ויואל משה קרית יואל‬ ‫ש יב ‪.‬‬ ‫גליון אז תתענג‬
‫זענען די חכמים געקומען מיט אן עצה‪ ,‬ווען ער איז אמאל‬ ‫האט זיך באנוצט מיט כישוף‪ ,‬און האט צוגערעדט‬
‫געווען אין שטאט לוד‪ ,‬האבן זיי ליכטיג געמאכט אין‬ ‫אנדערע מענטשן צו דינען עבודה זרה רח"ל‪ ,‬זיין רבי האט‬
‫שטוב וואו ער איז געווען‪ ,‬און צוויי תלמידי חכמים זענען‬ ‫אים געזאגט‪ ,‬ישו טו תשובה‪ ,‬האט ער געענטפערט אזוי‬
‫געווען אין א דערבענדיגע טונקעלע שטוב‪ ,‬אזוי אז די‬ ‫האב איך מקבל געווען פון דיר‪ ,‬אז איינער וואס זינדיגט‪,‬‬
‫עדות האבן אים געקענט זען‪ ,‬אבער ער האט זיי נישט‬ ‫און מאכט זינדיגן אנדערע קען שוין נישט תשובה טאן‪.‬‬
‫געקענט זען‪ ,‬און זיי האבן געהערט ווי ער רעדט איבער א‬ ‫ישו איז דעמאלט ארויסגעגאנגען לתרבות רעה‪ ,‬און אזוי‬
‫א יד‪ ,‬צו דינען די עבודה זרה‪ ,‬תיכף זענען די חכמים‬ ‫ווי די כח הטומאה האט ליידער א גרויסער כח‪ ,‬האט ער‬
‫ארויסגעקומען און אים געכאפט און אים געברענגט צום‬ ‫נאכגעשלעפט נאך זיך מענטשן וואס זענען נתפעל‬
‫בית דין‪ ,‬און עדות געזאגט אז זיי האבן געהערט ווי ער‬ ‫געווארן פון זיינע קונצן און האבן געגלייבט אין זיינע‬
‫רעדט איבער צו דינען עבודה זרה‪.‬‬ ‫רייד‪.‬‬
‫ווען ער איז אלט געווען ‪ 36‬יאר (ערב פסח ג' אלפים‬ ‫ישו האט איינגערעדט פאר זיינע מענטשן אז ער איז א‬
‫תש"ז)‪ ,‬האט מען אים פארשטיינערט און אויפגעהאנגען‬ ‫נביא‪ ,‬ער האט געזאגט אז ער רעדט צו כביכול דעם‬
‫ביים בי"ד‪ ,‬אזוי ווי די הלכה איז‪ ,‬און מ'האט אים באגראבן‬ ‫אויבערשטן‪ ,‬און אז ער איז א קינד (ר"ל) פון כביכול‬
‫אין לוד‪ ,‬צוזאמען מיט אים האט מען גע'הרג'עט ‪5‬‬ ‫(עפרא לפומי')‪ ,‬און אז ער איז משיח‪ ,‬זיין נאמען איז‬
‫מסיתים פון זיינע הויפט אנהענגער‪ ,‬מתאי‪ ,‬נקאי‪ ,‬נצר‪,‬‬ ‫באמת געווען יהושע‪ ,‬נאר חז"ל רופן אים ישו‪ ,‬וואס איז‬
‫בוני‪ ,‬תודה‪ ,‬דעמאלט איז אונטערגעגאנגען דעם אנדענק‬ ‫ראשי תיבות‪ ,‬י'מח ש'מו ו'זכרו‪ ,‬כדי מ'זאל נישט‬
‫פון ישו הנוצרי‪ ,‬און מ'האט פארגעסן אז ס'איז אמאל‬ ‫ארויסזאגן זיין נאמען‪ ,‬און דערפאר האט מען אים‬
‫געווען אזא טמא'נע מענטש‪ ,‬אינדערצווישן איז דער בית‬ ‫אנגערופן‪ ,‬ישו הנוצרי‪ ,‬ווייל ער פלעגט אויף זיך זאגן אז‬
‫המקדש ליידער חרוב געווארן‪ ,‬און די אידן זענען‬ ‫ער איז איז א קינד פון כביכול‪ ,‬האבן זיי דאס אפגעלייקנט‬
‫אונטערגעדרוקט געווארן אונטער די גוים‪.‬‬ ‫זאגנדיג אז ער איז א נוצר‪( ,‬באשאפן) א געהעריגע‬
‫מיט צענדליגער יארן שפעטער האט מען זיך פלוצלונג‬ ‫מענטשליכער באשעפעניש‪.‬‬
‫דערמאנט פון דעם ישו‪ ,‬עס זענען געקומען מענטשן און‬ ‫בית דין האט דעמאלטס גע'פסק'נט אז ער איז חייב‬
‫האבן אנגעהויבן איבערצו'חזר'ן זיינע אלטע שקרים‪ ,‬און‬ ‫מיתה‪ ,‬אזוי ווי די הלכה איז ווען איינער רעדט איבער צו‬
‫זיי האבן געגלייבט‪ ,‬אז ס'איז טאקע אמת די אלע זאכן‬ ‫דינען עבודה זרה‪ ,‬אבער ס'האט אויסגעפעלט עדות וואס‬
‫וואס ער האט געזאגט אויף זיך‪ ,‬און זיי האבן געגרינדעט‬ ‫זאלן זאגן אז זיי האבן געזען ווי ער רעדט איבער‪ ,‬און‬
‫די קריסטליכע רעליגיע‪ ,‬מ'האט זיי אנגערופן מינים‪ ,‬וויל‬ ‫וויבאלד ישו איז געווען זייער קלוג‪ ,‬האט ער אכטונג‬
‫דאס ווארט מין‪ ,‬איז ראשי תיבות‪ ,‬מאמיני ישו נוצרי‪.‬‬ ‫געגעבן אז ער זאל נישט רעדן ווען צוויי מענטשן זענען‬
‫ללל‬ ‫אויפאמאל‪ ,‬כדי מ'זאל נישט קענען עדות זאגן אים‪ ,‬און‬
‫מ'זאל אים נישט הרג'ענען‪.‬‬

‫ת"ת ויואל משה קרית יואל‬ ‫ש יג ‪.‬‬ ‫גליון אז תתענג‬

 ‫מנהג ישראל תורה‬
‫דער הייליגער חידושי הרי"ם זצ"ל פלעגט ניטל ביינאכט דערציילן מעשיות‪ ,‬איינמאל האט ער דערציילט‪ ,‬אז א‬
‫גלח האט אמאל געפרעגט פון רבי ר' יונתן אייבשיץ זצ"ל‪ ,‬איר זאגט דאך אז די וועלט שטייט אויף די תורה‬
‫וואס איר לערנט‪ ,‬איז ווי אזוי האלט זיך דער וועלט ניטל ביינאכט‪ ,‬קיינער לערנט דאך נישט‪.‬‬
‫האט אים ר' יונתן תיכף געענטפערט‪ ,‬אז וויבאלד ס'איז א מנהג ישראל נישט צו לערנען‪ ,‬איז דאס אליין אויך‬
‫תורה‪.‬‬
‫***‬
‫עטליכע מאל ארויסגעפאלן פון שאנק‬
‫דער הייליגער מהרש"א פלעגט נישט לערנען ניטל ביינאכט אזוי ווי ס'איז דער מנהג ישראל‪ ,‬איינמאל איז א‬
‫מסור געגאנגען דערציילן פאר די רעגירונג אז דער מהרש"א לערנט נישט קיין תורה נאר כדי צו מזלזל זיין אין‬
‫זייער חגא‪.‬‬
‫פון די רעגירונג האט מען געשיקט א שליח געוואויר צו ווערן אויב ס'איז אמת אז דער מהרש"א לערנט נישט‬
‫ניטול‪ ,‬פונקט עטליכע מינוט פאר יענער איז אנגעקומען איז דער מהרש"א געזעצן ביי זיך אין צימער און ס'איז‬
‫ארויסגעפאלן א ספר פון זיין שאנק‪ ,‬האט ער עס אויפגעהויבן און צוריקגעשטעלט אויפ'ן פלאץ‪ ,‬א קורצע צייט‬
‫נאכדעם איז דער ספר ווידער אראפגעפאלן‪ ,‬האט ער עס נאכאמאל אויפגעהויבן און צוריקגעשטעלט‪ ,‬דאן האט‬
‫דאס פאסירט א דריטע מאל‪ ,‬האט דער מהרש"א זיך שטארק געוואונדערט דערויף‪ ,‬ער האט גענומען דעם ספר‬
‫אין די האנט און געעפנט ווילנדיג זען וואס פאר א ספר דאס איז‪ ,‬פונקט אין יענע מינוט האט דער שליח פון די‬
‫רעגירונג אריינגעקוקט דורכ'ן פענסטער‪ ,‬און האט געזען דעם מהרש"א מיט א ספר אין האנט‪ ,‬איז ער‬
‫צוריקגעגאנגען זאגן‪ ,‬אז ס'איז שקר וכזב‪ ,‬ס'איז נישט מער ווי א בלבול‪ ,‬ער האט אליין געזען ווי דער מהרש"א‬
‫לערנט יא‪.‬‬
‫***‬
‫פארברענגט נישט די צייט‬
‫ווען הגה"ק רבי חנה האלבערשטאם אב"ד קאלאשיץ זצ"ל‪ ,‬איז געווען א קינד‪ ,‬האט ער ניטל ביינאכט‬
‫אריינגעקוקט אין ספר יוסיפון‪ ,‬האט זיין זיידע ‪ -‬דער הייליגער שינאווער רב זצ"ל ‪ -‬געזאגט אויף אים‪ ,‬אז‬
‫וויבאלד אפילו ניטל ביינאכט פארברענגט ער נישט די צייט מיט נארישקייטן‪ ,‬איז זיכער אז ער וועט‬
‫אויסוואקסן אן אדם גדול‪.‬‬
‫***‬
‫דערציילט מעשיות פון צדיקים‬
‫ווען מען האט דערמאנט הגה"ק מהרי"ץ דושינסקיא זצ"ל‪ ,‬אב"ד ירושלים תובב"א‪ ,‬אינמיטן זיין פארלערנען אז‬
‫ס'איז ניטל‪ ,‬האט ער ביי די אפענע גמרא אנגעהויבן דערציילן מעשיות פון צדיקים‪.‬‬
‫***‬
‫אז מ'לערענט נישט איין טאג‪...‬‬
‫מען האט אמאל געפרעגט הרה"ק ר' אייזל חריף זצ"ל‪ ,‬פארוואס אלע ימים טובים האלט מען ‪ 2‬טאג וועגן‬
‫ספיקא דיומא‪ ,‬אבער ניטול האלט מען נאר איין טאג?‬
‫האט ער געענטפערט אז מ'האלט טאקע יא צוויי טאג‪ ,‬ווייל מיר ווייסן דאך "אם תעזבנו יום‪ ,‬יומיים אעזבך"‪.‬‬
‫מילא אז מ'לערענט נישט איין טאג‪ ,‬איז דאס שוין גורם אז מ'זאל נישט לערנען נאך א טאג‪.‬‬

‫ת"ת ויואל משה קרית יואל‬ ‫ש יד ‪.‬‬ ‫גליון אז תתענג‬

 ‫ליצנות פון עבודה זרה‬
‫ווען ער וועט הערן‪ ,‬וועט ער גיין‬
‫הגה"ק ר' אברהם יושע פריינד זצ"ל דער נאסאדער רב פלעגט זאגן‪ ,‬אז צוועלף אזייגער בייטאג‪ ,‬דעמאלטס ווען די געטשקע‬
‫הערט דעם קלאנג פון די גלאקן וואס קלונגן אויף די תפלה‪ ,‬דעמאלטס ווערט ער דארשטיג און ער גייט זיך נעמען צו טרינקן‪.‬‬
‫די מענטשן וואס האבן דאס געהערט האבן זייער געשטוינט הערענדיג די ווערטער‪ ,‬און זיי האבן אים געפרעגט‪ ,‬רבי‪ ,‬א געטשקע‬
‫קען גיין?‬
‫האט דער נאסאדער רב צוריק געענטפערט‪ ,‬און הערן קען ער דען יא? ווען ער הערט‪ ,‬דעמאלטס גייט ער‪...‬‬
‫***‬
‫מאשקע‬ ‫דער פריץ בארימט זיך מיט זיין ָ‬
‫דער הייליגער צאנזער רב האט אמאל ניטל ביינאכט געזאגט‪ ,‬ס'שטייט דאך אין די גמרא אז ס'איז אסור צו מאכן ליצנות‪ ,‬אויסער‬
‫ליצנות פון עבודה זרה איז יא מותר‪ ,‬דעריבער איז ניטל ביינאכט א פאסיגע צייט צו דערציילן א מעשה כדי צומאכן ליצנות פון די‬
‫עבודה זרה‪.‬‬
‫אין יענע צייטן איז געווען איינגעפירט אז יעדער פריץ האט געהאט ביי זיך א אידישע באדינער וועמען זיי האבן אנגערופן‬
‫מאשקע‪ ,‬איינמאל א יאר פלעגן די פריצים פון עטליכע דערפער זיך צוזאמענקומען און געמאכט א גרויסע סעודה‪ ,‬און יעדער‬ ‫ָ‬
‫מאשקע‪.‬‬
‫האט זיך אויפגעטאן מיט זיין רייכקייט און מיט זיין ָ‬
‫איז אמאל געווען א פריץ וועלכער האט געהאט אסאך דערפער און גערטנער‪ ,‬און ווי אלע פריצים האט ער אויך פארמאגט א‬
‫אידישע באדינער‪ ,‬ביי די סעודה ווען די פריצים זענען שוין געווען גוט אנגעטרונקן‪ ,‬האט זיך דער פריץ אויפגעטאן מיט זיין‬
‫פארמעגן און מיט זיין אידישער באדינער‪ ,‬זאגענדיג אז זיין באדינער איז מער ווערד ווי אלע זיינע אנדערע באדינערס‪ ,‬אויך‬
‫שטייגט ער איבער אלע אידישע באדינערס פון די אנדערע פריצים‪ ,‬האט דער פריץ אויסגעפירט אז זיין באדינער איז אים אזוי‬
‫געטריי אז אפילו אויב ער זאל אים באפעלן צו פ ָארן צום פויפסט קיין רוים‪ ,‬וועט ער עס אויך טאן‪ ,‬כאטש ס'איז דעמאלט געווען‬
‫א געזעץ אז ווען א איד קומט אריין אין רוים הרג'עט מען אים גלייך אויפ'ן פלאץ‪ ,‬אבער זיין אידישע באדינער איז אים אזוי‬
‫געטריי אז ער איז אפילו גרייט צו ווערן גע'הרג'עט כדי צו פאלגן זיין הער דער פריץ‪.‬‬
‫אויב פארט ער נישט וועט ער טייער באצאלן‬
‫אלע פריצים האבן אים באשריגן אז ס'איז נישטא אזא זאך אז א מענטש זאל זיין גרייט צו שטארבן‪ ,‬אבער ער האט זיך געהאלטן‬
‫ביי זיינס אז זיין אידישער באדינער איז גרייט צו טאן אלעס וואס ער באפעלט אים‪.‬‬
‫נאכ'ן זיך טענה'נען אויף די העכסטע טענער‪ ,‬האבן זיי געמאכט אן אפמאך מיט'ן פריץ‪ ,‬אז מ'וועט פרובירן‪ ,‬אויב וועט זיין‬
‫פארן קיין רוים‪ ,‬דעמאלט וועלן אלע פריצים אים געבן האלב פון זייער פארמעגן‪ ,‬אבער אויב‬ ‫אידישער באדינער מסכים זיין צו ָ‬
‫נישט‪ ,‬וועט ער מוזן געבן פאר זיי זיין גאנצן פארמעגן און אלע פריצים וועלן זיך צוטיילן דערמיט‪.‬‬
‫אלע פריצים האבן מסכים געווען צום אפמאך‪ ,‬און יעדער האט אונטערגעשריבן דעם שטר וואו ס'שטייט אז אויב ביז א געוויסע‬
‫צייט וועט דער אידישער באדינער נישט קומען מיט א צעטל פונעם פויפסט אז ער איז געווען אין רוים‪ ,‬וועט מען אויספירן דעם‬
‫אויבנדערמאנטן אפמאך‪.‬‬
‫דער איד איז גערן מסכים צו פארן‬
‫דעם אנדערן אינדערפרי ווען דער פריץ האט זיך אויסגעניכטערט פון די וויין‪ ,‬האט מען אים דערמאנט דעם אפמאך וואס ער האט‬
‫זיך אויסגענומען מיט די אנדערע פריצים‪ ,‬קודם האט ער געזאגט אז ער געדענקט נישט אזא זאך‪ ,‬אבער נאכדעם וואס מ'האט‬
‫אים געוויזן דעם שטר וואס ער האט אונטערגעשריבן צוזאמען מיט אלע פריצים‪ ,‬איז אים ממש שווארץ געווארן פאר די אויגן‪,‬‬
‫פארן קיין רוים‪ ,‬דעריבער איז ער געווארן זייער צובראכן‬ ‫ווייל ער האט געוואוסט אז בדרך הטבע איז נישט מעגליך פאר א איד צו ָ‬
‫נישט וואוסענדיג ווי אזוי זיך ארויסצודרייען פונעם געפערליכן פלאנטער‪ ,‬ער האט שוין צען מאל חרטה געהאט פארוואס ער האט‬

‫ת"ת ויואל משה קרית יואל‬ ‫ש טו ‪.‬‬ ‫גליון אז תתענג‬

‫זיך אריינגעלייגט אין אזא פראבלעם‪ ,‬סיי ווייל ס'איז כמעט זיכער אז ער וועט פארלירן זיין גאנצע געלט‪ ,‬און סיי ווייל ער האט‬
‫אריינגעשטעלט זיין אידישע באדינער אין א סכנה‪.‬‬
‫פאר‪ ,‬קודם‬ ‫ווען דער אידישע באדינער האט באמערקט אז דער פריץ איז זייער באזארגט‪ ,‬האט ער אים געפרעגט וואס עס גייט ָ‬
‫האט ער פרובירט זיך ארויסצודרייען פון ענטפערן‪ ,‬זאגענדיג אז ער וועט אים ממילא נישט קענען העלפן‪ ,‬אבער נאך עטליכע טעג‬
‫ווען דער איד האט געזען אז עפעס איז נישט אין דער ארדענונג מיט'ן פריץ‪ ,‬האט ער אים זייער געמוטשעט אז ער זאל אים זאגן‬
‫וואס ס'שטערט אים‪ ,‬ביז דער פריץ האט אים דערציילט די אויבנדערמאנטע מעשה‪ ,‬און ער האט אים געפרעגט אויב ער האט‬
‫אפשר אן עצה ווי אזוי זיך ארויסצוזען פונעם פלאנטער‪.‬‬
‫פארן קיין‬
‫ווען דער איד האט דאס געהערט‪ ,‬האט ער געזאגט אז ס'איז נישטא פארוואס זיך צו זארגן‪ ,‬ער האט נישט מורא צו ָ‬
‫רוים‪ ,‬ער וועט אלעס מסדר זיין אויפ'ן בעסטן אופן‪ ,‬ווען דער פריץ האט דאס געהערט‪ ,‬איז ער געווארן אביסל רואיגער‪ ,‬כאטש ער‬
‫האט נאכנישט געוואוסט וואס דער איד פלאנט צו טאן‪ ,‬ווי אזוי ס'איז מעגליך אז א איד זאל אנקומען צום פויפסט אין רוים‪,‬‬
‫אבער קודם איז ער שוין נישט געווען אזוי באזארגט‪.‬‬
‫ער קומט פון יענע וועלט‬
‫דער איד האט געבעטן פונעם פריץ‪ ,‬ער זאל אים אנגרייטן עטליכע זאכן צו זיין נסיעה‪ ,‬א ווייסע פערד‪ ,‬א ווייסע שטעקן‪ ,‬ווייסע‬
‫תכריכים מיט ווייסע גלאקן‪ ,‬און ווייסע ליכט‪ ,‬דער פריץ האט צוגעשטעלט אלעס וואס ער האט געבעטן‪.‬‬
‫אינמיטן די נאכט האט זיך דער באדינער אנגעטאן די ווייסע תכריכים און זיך ארויפגעזעצט אויפ'ן ווייסן פערד און מיט'ן ווייסן‬
‫שטעקן אין די האנט האט ער זיך ארויסגעלאזט צו די נסיעה קיין רוים‪ ,‬צופרי ווען ער איז אנגעקומען ביים טויער פונעם שטאט‪,‬‬
‫האט ער אריינגעשריגן אז מ'זאל אים אויפמאכן דעם טויער ווייל ער האט זייער א וויכטיגע זאך צו רעדן מיט'ן פויפסט‪ ,‬האבן זיי‬
‫אים געפרעגט ווער ער איז‪ ,‬האט ער געזאגט אז ער קומט פון יענע וועלט‪ ,‬די באדינערס פונעם פויפסט האבן זיך זייער‬
‫דערשראקן פון זיין געשטאלט‪ ,‬ווייל זיי האבן נאך קיינמאל נישט געזען אזא מענטש‪ ,‬דעריבער האבן זיי אים גלייך געעפענט די‬
‫טיר‪ ,‬און דער איד איז צוגעפארן ביז'ן פאלאץ פונעם פויפסט‪.‬‬
‫פאר אינדרויסן‪,‬‬
‫אין אלע גאסן וואו דער איד איז דורכגעפארן איז געווארן א טומל‪ ,‬ווען דער פויפסט האט געהערט אז עפעס גייט ָ‬
‫האט ער געעפענט דעם טיר צו זען וואס האט פאסירט‪ ,‬ווען דער איד האט געזען דעם פויפסט‪ ,‬איז דער איד צוגעלאפן צו אים און‬
‫געפאלן צו דער ערד און געזאגט‪ ,‬הויכערגעשעצטער פויפסט‪ ,‬איר זעט אז איך קום נישט פון דער וועלט נאר פון יענע וועלט‪ ,‬איך‬ ‫ַ‬
‫בין דער ערשטער מענטש וועלכער האט זיך געוואגט צו ווארפן א שטיין אויפ'ן אותו האיש‪ ,‬דעריבער האב איך באקומען א‬
‫וואנדער שוין ארום אויף די וועלט אסאך יארן‪ ,‬מ'לאזט מיך אפילו נישט אריין אין גיהנום‪ ,‬און יעצט‬ ‫שרעקליכן שטראף אז איך ַ‬
‫האט מען אויסגערופן אין הימל אז מ'גיט מיר רשות איבערצובעטן דעם פויפסט‪ ,‬און אויב איז ער מיר מוחל וועט מען מיך‬
‫אריינלאזן אין גיהנום און באקומען די איבעריגע שטראפן‪.‬‬
‫איך בין דיר נישט מוחל‬
‫האט אים דער פויפסט געזאגט מיט כעס‪ ,‬ניין אויף אזא הארבע עבירה וועל איך דיר קיינמאל נישט מוחל זיין‪ ,‬דער איד איז אים‬
‫געפאלן צו די פיס מיט גרויס געוויין און געבעטן ער זאל אים יא מוחל זיין‪ ,‬אבער דער פויפסט האט נישט געוואלט הערן פון‬
‫גארנישט‪ ,‬האט דער איד געזאגט אז ער יאגט זיך‪ ,‬ער מוז שוין צוריקגיין צום פלאץ פון וואו ער קומט‪ ,‬אבער ער האט מורא אז‬
‫מ'וועט אים נישט גלייבן אז ער איז געווען ביים פויפסט‪ ,‬דעריבער בעט ער אז דער פויפסט זאל אים ביטע געבן א בריוו מיט זיין‬
‫אונטערשריפט אז ער איז דא געווען‪.‬‬
‫דער פויפסט האט מסכים געווען דערצו‪ ,‬און ער האט געשריבן א בריוו אז דער איד איז געווען ביי מיר און געבעטן איך זאל אים‬
‫מוחל זיין אויף די עבירה וואס ער האט געטאן‪ ,‬אבער איך בין אים נישט מוחל‪ ,‬פארקערט מ'זאל אים בשום אופן נישט אריינלאזן‬
‫אין גיהנום‪ ,‬נאר ער זאל ליידן די זעלבע שטראפן ווי פריער‪ ,‬און ער האט אינטערגעשריבן און ארוסגעווארפן דעם איד‪.‬‬
‫אלע האבן טייער באצאלט‬
‫דער איד איז פרייליך אהיימגעפארן מיט'ן צעטיל אין די האנט אז ער איז געווען ביים פויפסט‪ ,‬ווי נאר ער איז צוריקגעקומען צום‬
‫פריץ און אים געוויזן דעם צעטיל‪ ,‬האט דער פריץ שנעל צוזאמענגערופן אלע פריצים פון די געגנט‪ ,‬און האט זיי געוויזן דעם בריוו‪,‬‬
‫נישט האבענדיג קיין ברירה האט יעדער אים געמוזט געבן האלב פון זייער פארמעגן‪ ,‬און דער פריץ איז געווארן אן עושר אדיר‪,‬‬
‫און ער האט שיין באצאלט פאר'ן איד פאר'ן טאן אזא קלוגע שריט‪ ,‬און דער פריץ האט געזאגט פאר אלע פריצים‪ ,‬יעצט זענט‬
‫עטץ אלע איבערצייגט אז מיין אידישע באדינער שטייגט יעדן איבער‪.‬‬
‫‪ .‬ת"ת ויואל משה קרית יואל‬ ‫ש טז‬ ‫גליון אז תתענג‬