โครงงานเคมี

เรื่อง คาเฟอีนมีผลต่อการงอกของรากหรือไม่
เสนอ
ครูณฐั นันท์ บุญชู ช่วย
จัดทำโดย
1.นายประสิ ทธิ์ สิ งต๋ อง เลขที่ 6
2.นางสาวพัฒนาวดี ศรีจำเริญ เลขที่ 17
3.นางสาวธารทอง ฟูศรีกลุ เลขที่ 27
นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปี ที่ 6/3
โครงงานนีเ้ ป็ นส่ วนหนึ่งของรายวิชา เคมี5 ว 33225
ภาคเรียนที่ 2 ปี การศึกษา 2564
โรงเรียนสะเดา"ขรรค์ ชัยกัมพลานนท์ อนุสรณ์ "
อำเภอสะเดา จังหวัดสงขลา
สำนักงานเขตพืน้ ที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 16

ก
เกีย่ วกับโครงงาน
โครงงานเคมี
เรื่อง คาเฟอีนมีผลต่อการงอกของรากหรื อไม่
กลุ่มสาระการเรียนรู้ วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
ผู้จัดทำ 1.นายประสิ ทธิ์ สิ งต๋ อง เลขที่ 6
2.นางสาวพัฒนาวดี ศรี จำเริ ญ เลขที่ 17
3.นางสาวธารทอง ฟูศรี กลุ เลขที่ 27
นักเรี ยนชั้นมัธยมศึกษาปี ที่ 6/3
ครูที่ปรึกษา ครู ณฐั นันท์ บุญชูช่วย
สถานศึกษา โรงเรี ยนสะเดา"ขรรค์ชยั กัมพลานนท์อนุสรณ์"
สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 16
ปี การศึกษา 2564

ข
คำนำ
โครงงานรายวิชา เคมี5 ว 33225 จัดทำขึ้นเพื่อใช้ประกอบในการเรี ยนการสอนในรายวิชาเคมี
ซึ่ งผูจ้ ดั ทำได้รับมอบหมายจากครู ผสู้ อนให้ไปศึกษาไม่วา่ จะผ่านสื่ ออินเตอร์เน็ต เอกสาร หรื อสอบถามครู
รายวิชานี้ และลงมือปฏิบตั ิ โดยมีจุดประสงค์เพื่อให้ผจู ้ ดั ทำฝึ กการค้นคว้า ลงมือทำ และนำสิ่ งที่ได้ศึกษามาส
ร้างเป็ นชิ้นงานเก็บไว้เป็ นประโยชน์ต่อการเรี ยนของตนเองต่อไป ผูจ้ ดั ทำได้ไปศึกษาค้นคว้า รวบรวม และ
เรี ยบเรี ยงออกมาเป็ นโครงงานเล่มนี้ซ่ ึ งประกอบด้วยเนื้ อหาของการศึกษาและเปรี ยบเทียบการเจริ ญเติบโต
ของรากจากสารคาเฟอีนในเมล็ดกาแฟ ซึ่ งผูจ้ ดั ทำหวังเป็ นอย่างยิง่ ว่าโครงงานเล่มนี้จะเป็ นประโยชน์ต่อผู ้
สนใจและผูท้ ี่นำไปใช้ให้เกิดผลสัมฤทธิ์ ตามคาดหวัง

คณะผูจ้ ดั ทำ

ค
หัวข้ อโครงงาน ศึกษาและเปรี ยบเทียบการเจริ ญเติบโตของรากจากสารคาเฟอีนในเมล็ดกาแฟ
ประเภทของโครงงาน โครงงานวิทยาศาสตร์ประเภททดลอง
ผู้จัดทำโครงงาน 1.นายประสิ ทธิ์ สิ งต๋ อง เลขที่ 6
2.นางสาวพัฒนาวดี ศรี จำเริ ญ เลขที่ 17
3.นางสาวธารทอง ฟูศรี กลุ เลขที่ 27
นักเรี ยนชั้นมัธยมศึกษาปี ที่ 6/3
ครู ที่ปรึ กษาโครงงาน ครู ณฐั นันท์ บุญชูช่วย
ปี การศึกษา 2564
 บทคัดย่ อ
เนื่องจากคณะผูจ้ ดั ทำต้องการศึกษาและเปรี ยบเทียบการเจริ ญเติบโตของรากจากสารคาเฟอีนใน
เมล็ดกาแฟว่ามีผลต่อการงอกของรากหรื อไม่ จึงได้เลือกผักมา 2 ชนิด ได้แก่ ตะไคร้ และหัวหอม ซึ่ งจัดเป็ น
พืชที่สามารถงอกรากออกมาจากตัวผลได้ทำให้เป็ นประโยชน์ต่อการทดลองการงอกของรากในครั้งนี้
โดยนำเมล็ดกาแฟมาคัว่ และบดให้ละเอียด ใช้เมล็ดกาแฟที่บดละเอียดแล้วในอัตราส่ วน 50 กรัม ต่อ น้ำ 200
มิลลิลิตรเพื่อทำการแช่ตะไคร้ และหัวหอมลงในน้ำที่ผสมเมล็ดกาแฟ จากนั้นจึงเปลี่ยนจากน้ำที่ผสมเมล็ด
กาแฟเป็ นน้ำเปล่าในปริ มาตรที่เท่ากัน เพื่อเปรี ยบเทียบการเจริ ญเติบโตของรากตะไคร้ และหัวหอม โดยใช้
ระยะเวลาประมาณ 1 สัปดาห์ในการสังเกตการเจริ ญเติบโตของรากตะไคร้ และหัวหอม จากการสังเกตพบ
ว่าการใช้น ้ำที่ผสมเมล็ดกาแฟซึ่ งมีสารคาเฟอีนมีผลทำให้รากของตะไคร้ และหัวหอมเจริ ญเติบโตได้ดีกว่า
น้ำเปล่า เนื่องจากสูตรโครงสร้างทางเคมีของสารคาเฟอีนในเมล็ดกาแฟ คือ  C8H10N4O2 ซึ่ งมีธาตุ
ไนโตรเจน ( N ) เป็ นองค์ประกอบของโครงสร้าง ซึ่ งธาตุไนโตรเจนที่เป็ นแร่ ธาตุหลักที่พืชต้องการและมี
คุณสมบัติในการกระตุน้ การเจริ ญเติบโตของรากพืช 

ง
กิตติกรรมประกาศ
เนื่องจากคณะผูจ้ ดั ทำได้รับมอบหมายในการศึกษาและค้นคว้าการทำโครงงานวิทยาศาสตร์
โดยทางคณะผูจ้ ดั ทำได้เลือกทำโครงงานในหัวข้อเรื่ องคาเฟอีนมีผลต่อการงอกของรากหรื อไม่ ซึ่ งเป็ นหนึ่ง
ในการเรี ยนการสอนในรายวิชาวิทยาศาสตร์กายภาพ ( เคมี ) ระดับชั้นมัธยมศึกษาปี ที่ 6 ซึ่ งมีคุณครู ณฐั นันท์
บุญชูช่วย กลุ่มสาระการเรี ยนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีเป็ นผูแ้ นะนำและให้คำปรึ กษาเกี่ยวกับการศึกษา
ในหัวข้อคาเฟอีนมีผลต่อการงอกของรากหรื อไม่ หรื อแม้แต่รูปเล่มรายงาน การดำเนินการนำเสนอผลงาน
และคำแนะนำในการเขียนเนื้ อเรื่ องและรู ปแบบการทดลองของสิ่ งที่ศึกษา ซึ่ งนับว่ามีประโยชน์อย่างยิง่ ใน
การจัดทำรายงานในครั้งนี้ สุ ดท้ายนี้ตอ้ งขอขอบคุณ คุณครู ณฐั นันท์ บุญชูช่วย ในการให้คำปรึ กษาในหัวข้อ
เรื่ องคาเฟอีนมีผลต่อการงอกของรากหรื อไม่ในครั้งนี้ หวังว่าจะเป็ นประโยชน์อย่างยิง่

คณะผูจ้ ดั ทำ
 สารบัญ
เรื่อง หน้ า
เกี่ยวกับโครงงาน ก
บทคัดย่อ ข
กิตติกรรมประกาศ ค
บทที่ 1
ที่มาและความสำคัญ 1
วัตถุประสงค์ 1
สมมติฐาน 1
ตัวแปลที่เกี่ยวข้อง 2
ขอบเขตการศึกษา 2
ผลที่คาดว่าจะได้รับ 2
บทที่ 2
เอกสารที่เกี่ยวข้อง 3-8
บทที่ 3
 ขั้นตอนดำเนินงาน 9
วัสดุอุปกรณ์ 9
วิธีการทดลอง 9-10

บทที่ 4
ผลการทดลอง 11
บทที่ 5
สรุ ปผลการทดลอง 12
อ้างอิง 13
ภาคผนวก 14-15
 1
บทที่ 1
บทนำ
1.1 ที่มาและความสำคัญ
ในประเทศไทยชาวบ้านมีความเชื่อในภูมิปัญญาท้องถิ่นว่า การนำเมล็ดกาแฟมาไว้ที่โคนต้นไม้
นั้นจะทำให้ตน้ ไม้งอกรากเร็ ว ซึ่ งกาแฟเป็ นเครื่ องดื่มที่ ทำจากเมล็ดกาแฟและได้จากต้นกาแฟ หรื อมักเรี ยกว่า
เมล็ดกาแฟคัว่ ส่ วนประกอบหลักในเมล็ดกาแฟคือสารคาเฟอีน ดังนั้นทางคณะผูจ้ ดั ทำต้องการทดลองและ
ศึกษาการเจริ ญเติบโตของรากจากสารคาเฟอีนในเมล็ดกาแฟว่ามีผลต่อการงอกของรากหรื อไม่ตามวิถีความ
เชื่อในภูมิปัญญาท้องถิ่นของชาวบ้าน จึงส่ งผลทำให้เกิดความสนใจที่จะทดลองศึกษาในหัวข้อดังกล่าว โดย
ศึกษาจากแหล่งเรี ยนรู้ต่างๆไม่วา่ จะเป็ นหนังสื อเรี ยน สื่ อ อินเทอร์เน็ต สอบถามจากผูท้ ี่มีความรู ้ และนำ
ความรู ้ที่ได้มาทดลองโดยได้เลือกผักมา 2 ชนิด ได้แก่ ตะไคร้ และหัวหอม ซึ่ งจัดเป็ นพืชที่สามารถงอกราก
ออกมาจากตัวผลได้ทำให้เป็ นประโยชน์ต่อการทดลองการงอกของรากในครั้งนี้ โดยนำเมล็ดกาแฟมาคัว่
และบดให้ละเอียด ใช้เมล็ดกาแฟที่บดละเอียดแล้วในอัตราส่ วน 50 กรัม ต่อ น้ำ 200 มิลลิลิตรเพื่อทำการแช่
ตะไคร้ และหัวหอมลงในน้ำที่ผสมเมล็ดกาแฟ จากนั้นจึงเปลี่ยนจากน้ำที่ผสมเมล็ดกาแฟเป็ นน้ำเปล่าใน
ปริ มาณที่เท่ากัน เพื่อเปรี ยบเทียบการเจริ ญเติบโตของรากตะไคร้ และหัวหอม โดยใช้ระยะเวลาประมาณ 1
สัปดาห์ในการสังเกตการเจริ ญเติบโตของรากตะไคร้ และหัวหอม ที่แช่ในน้ำเปล่าและน้ำที่ผสมกาแฟที่มี
สารคาเฟอีน

1.2 วัตถุประสงค์
1. เพื่อศึกษาสารคาเฟอีนในเมล็ดกาแฟที่มีผลต่อการเจริ ญเติบโตของรากพืช
2. เพือ่ เปรี ยบเทียบประสิ ทธิภาพการเจริ ญเติบโตของรากในน้ำที่ผสมเมล็ดกาแฟกับน้ำเปล่า
โดยเปรี ยบเทียบจากความยาวของราก
3. เพื่อลดการใช้ผลิตภัณฑ์ที่เป็ นสารเคมีในการเร่ งการงอกของราก

2
1.3 สมมติฐาน
1. สารคาเฟอีนในเมล็ดกาแฟมีผลต่อการเร่ งการเจริ ญเติบโตของรากพืชได้จริ งหรื อไม่
2. ถ้าสารคาเฟอีนในเมล็ดกาแฟมีผลต่อการงอกของราก ดังนั้นผักที่นำมาแช่ในน้ำที่ผสมด้วย
เมล็ดกาแฟการงอกของรากจะเร็ วขึ้นกว่าผักที่แช่ในน้ำเปล่า

1.4 ตัวแปลที่เกีย่ วข้ อง

ตัวแปลต้น สารคาเฟอีนจากเมล็ดกาแฟ ตะไคร้ หัวหอม
ตัวแปลตาม ความยาวรากที่งอกออกมาของตะไคร้ หัวหอม
ตัวแปลควบคุม ปริ มาณน้ำที่ผสมด้วยเมล็ดกาแฟ ปริ มาณน้ำเปล่า
ระยะเวลาที่ใช้แช่ผกั ลงในน้ำทั้ง 2 ประเภท

1.5 ขอบเขตการศึกษา
ศึกษาการเจริ ญเติบโตของรากจากสารคาเฟอีนในเมล็ดกาแฟว่ามีผลต่อการงอกของรากหรื อไม่ และ
เปรี ยบเทียบความยาวของรากระหว่างผักที่แช่ในน้ำที่ผสมเมล็ดกาแฟกับน้ำเปล่าว่าน้ำประเภทไหนมี
ผลต่อการงอกของรากมากที่สุด โดยใช้ระยะเวลาในการศึกษาเป็ นเวลา 1 สัปดาห์

1.6 นิยามศัพท์ เฉพาะ

คาเฟอีน หรื อ กาเฟอีน เป็ นสารแซนทีนอัลคาลอยด์ ซึ่ งสามารถพบได้ในอาหารหลายชนิด ได้แก่
เมล็ดกาแฟ ชา โคล่า ปริ มาณกาเฟอีนที่อยูใ่ นกาแฟจะขึ้นอยูก่ บั ปั จจัยหลักสองประการ คือ ชนิดของเมล็ด
กาแฟที่เป็ นแหล่งผลิต และกรรมวิธีในการเตรี ยมกาแฟ เช่น เมล็ดกาแฟที่ควั่ จนเป็ นสี เข้มจะมีปริ มาณคาเฟอี
นน้อยกว่าเมล็ดที่ควั่ ไม่นาน เนื่องจากคาเฟอีนสามารถสลายตัวไปได้ระหว่างการคัว่ และกาแฟพันธุ์อาราบิ
กาจะมีปริ มาณคาเฟอีนน้อยกว่ากาแฟพันธุโ์ รบัสตา
3
1.7 ผลที่คาดว่ าจะได้ รับ
1. ผักที่นำมาแช่ในน้ำที่ผสมด้วยเมล็ดกาแฟรากจะงอกเร็ วขึ้นกว่าผักที่แช่ในน้ำเปล่า
2. ลดการใช้สารเคมีในการช่วยให้งอกรากเร็ วขึ้น
 4
บทที่2
เอกสารที่เกีย่ วข้ อง

กาแฟ
กาแฟ (Coffee) มีชื่อทางวิทยาศาสตร์วา่ Coffee sp. จัดเป็ นไม้พมุ่ ขนาดกลาง มีตน้ สู งประมาณ 3 – 5 เมตร
กาแฟประกอบด้วยคาเฟอีนประมาณร้อยละ 1.5 - 2.5 นอกจากนั้นเป็ นไขมันและสารอินทรี ย ์ กาแฟ 1 ถ้วยมี
คาเฟอีนประมาณ 0.10 - 0.15 กรัม มีไนอะซิน 1 มิลลิกรัม และมีไทอามินและโรโมเพลปื นเล็กน้อย
เมล็ดกาแฟ
เป็ นส่ วนที่อยูใ่ นกะลาซึ่ งห่อหุน้ ด้วยเยือ่ บาง ๆ อีกชั้นหนึ่ง ส่ วนเนื้อกาแฟที่ห่อหุม้ กะลาเมื่อสุ กเต็มที่จะมีรส
หวานเล็กน้อย ลักษณะเป็ นยางเหนียว ๆ ผลกาแฟเมื่อสุ กเต็มที่ จะปอกเอาเปลือกและเนื้ อทิ้ง นำเมล็ดทั้งกะลา
ไปตากแห้งจะเสี ยน้ำหนังไปประมาณ 7 เปอร์เซ็นต์ หรื อพอที่จะกล่าวได้วา่ ผลกาแฟสดที่เก็บมาทำเป็ น
กาแฟแห้งจะสูญเสี ยน้ำหนักไปประมาณ 80 เปอร์เซ็นต์ โดยเฉพาะหากนำไปคัว่ ทำเป็ นสารกาแฟที่ใช้รับ
ประทานเป็ นผลที่ใช้ชงรับประทาน ก็คงจะมีเนื้อกาแฟแท้เพียงร้อยละ 13.60 ของน้ำหนักสุ ดขณะที่เก็บมา
จากต้นใหม่ ๆ
คาเฟอีน (Caffeine. Theine.)
มีสูตรเคมีวา่ C,H100,N. เป็ นสารอินทรี ยอ์ ย่างหนึ่งเป็ นผลึกสี ขาว มีจุดหลอมเหลว 237 องศาเซลเซี ยส มีใน
ใบชา เมล็ดกาแฟ และในใบพืชชนิดอื่น ๆ มีอิทธิ พลอย่างแรงต่อหัวใจใช้ในทางการแพทย์ มีผลต่อร่ างกาย
ดังนี้ ทำให้ไม่ง่วง กระตุน้ สมอง และระบบประสาทส่ วนกลาง หัวใจเต้นแรง หลอดเลือดหดตัวไปเลี้ยง
สมองและหัวใจได้ไม่สม่ำเสมอ ความดันโลหิ ตสู งขึ้น ไตทำงานน้อยลง กรดในกระเพาะหลังมากขึ้น น้ำตาล
ในเลือดลดลง เพราะตับอ่อนขับอินซูลินมามากขึ้นนาน ๆ ไปอาจทำให้ความพิการเกิดกับเด็กในครรภ์ได้ ซึ่ ง
อยูใ่ นพวกเดียวกับแอมเฟตามีน โคเคนและใบกระท่อม