NHÓM TOÁN VD – VDC ÁP DỤNG BĐT VÀ BĐT MÔ - ĐUN

NHÓM TOÁN VD - VDC

ÁP DỤNG ĐẲNG THỨC
VÀ BẤT ĐẲNG THỨC MÔ ĐUN

NHÓM TOÁN VD – VDC

NĂM HỌC 2020 – 2021

I. LÝ THUYẾT
=I
Mỗi số phức, ở khía cạnh đại số, là nghiệm tương ứng duy nhất một tam thức bậc hai monic
hệ số thực có biệt thức âm. Nếu z là nghiệm của f(x) = x2 + ax + b với a,b  và
 = a − 4b  0 thì nghiệm còn lại sẽ gọi là liên hợp của nó. Tích hai nghiệm sẽ là b và là một
2

số không âm. Căn bậc hai của b gọi là module.

Ở khía cạnh hình học, mỗi số phức sẽ là cặp tọa độ của một vector, và độ lớn của vector đó
chính là module.

Module của số phức. Số phức liên hợp:

z = a + bi(a,b  ) thì module của z là z = a2 + b2 ; Số phức liên hợp của z là

z+ z z−z
z = a − bi Ta có: Phần thực của z là R e z = , phần ảo của z là Im z = ;
2 2
2 z1 z
1 2 = z1 z2 , z = zz ; z1 + z2 = z1 + z2 , zz
zz 1 2 = z1z2 , z = z ; = 1 ,
z2 z2

NHÓM TOÁN VD – VDC

 z1  z1
 = ( z2  0 ) .
 z2  z2

1/ Đẳng thức Mô - Đun

= m 2 z1 + n2 z2 + m n (z1.z2 + z1.z2 ) với m ,n 
2 2 2
+ m z1 + nz2 và z1,z2  .

2 2  z + z2
2
z1 − z2 
2

+ z + z1 + z + z2 = 2 z + 1 +  với z,z1,z2  .
 2 2 
z2 z
+ z1 + z2 = z1 + 1 z2 với z1,z2 là các số phức khác 0 .
z1 z2
a,b,c 

+Nếu a  0 thì phương trình az2 + bz + c = 0 có hai nghiệm phức không
 = b2 − 4ac  0

−b  i 
thực z1,2 = . Dễ thấy z1 = z2  z1 = z2 .
2a

2/ BĐT Mô - Đun

https://www.facebook.com/groups/toanvd.vdc Trang 1
NHÓM TOÁN VD – VDC ÁP DỤNG BĐT VÀ BĐT MÔ - ĐUN

Lớp 7: A B − B C  A C  A B + B C .

Lớp 10: a − b  a + b  a + b .

Lớp 12: z1 − z2  z1 + z2  z1 + z2 .

NHÓM TOÁN VD – VDC

+ z + z1 + z + z2  z1 − z2 . Đẳng thức xảy ra khi và chỉ khi
 z + z1 = k ( z + z1 ) + ( −z − z2 ) 
 (k  ;k  0;1)
 z + z2 = k ( z + z2 ) + ( −z − z1 ) 
 .
z + z2 =0

 z + z1 = k ( z + z2 ) ;( z + z2  0;k  ;k  0 )
+ z + z1 − z + z2  z1 − z2 . Đẳng thức xảy ra khi và chỉ khi
 z + z1 = k ( z + z1 ) + ( −z − z2 ) 
 (k  ,k  ( −;0  1;+  ) )
 z + z2 = k ( −z − z1 ) + z + z2 
 .
z + z2 =0

 z + z1 = k ( z + z2 ) ;( z + z2  0;k  ,k  0 )

II. MỘT SỐ VÍ DỤ
=I
Câu 1: Minh Hoạ-T4/N2021

Xét hai số phức z1,z2 thỏa mãn z1 = 1,z2 = 2 và z1 − z2 = 3 . Giá trị lớn nhất
3z1 + z2 − 5i bằng

NHÓM TOÁN VD – VDC

Ⓐ. 5 − 19 . Ⓑ. 5 + 19 . Ⓒ. −5 + 2 19 . Ⓓ. 5 + 2 19 .

a Định hướng

2
Tất cả giả thiết của đề bài đều nói về Mô đun của số phức, chính vì thế ta xét: m z1 + nz2 .

= m 2 z1 + n2 z2 + m n (z1.z2 + z1.z2 ) . Trong đó

2 2 2
Bằng tính toán ta có kết quả: m z1 + nz2
m ,n là các số thực và z1,z2 là các số phức. Như vậy từ giả thiết ta sẽ tính được 3z1 + z2 và
đưa bài toán đã cho về bài toán quen thuộc.

b Lời giải tham khảo

Lời giải

= z1 + z2 − (z1.z2 + z1.z2 ) = 5 − ( z1.z2 + z1.z2 )  ( z1.z2 + z1.z2 ) = 2 ;

2 2 2
+ 3 = z1 − z2

3z1 + z2 = 9 z1 + z2 + 3 (z1.z2 + z1.z2 ) = 19 .

2 2

+Áp dụng bất đẳng thức mô đun, có:

3z1 + z2 − −5i  (3z1 + z2 ) + ( −5i)  3z1 + z2 + −5i
 5 − 19  3z1 + z2 − 5i  5 + 19 .
https://www.facebook.com/groups/toanvd.vdc Trang 2
NHÓM TOÁN VD – VDC ÁP DỤNG BĐT VÀ BĐT MÔ - ĐUN

+Vì đây là bài toán trắc nghiệm nên chọn B; Tuy nhiên 3z1 + z2 − 5i = 5 + 19 khi và chỉ khi
k  ,k  0
  3z1 + z2 = −i 19  Chọn B
3z1 + z2 = k ( −5i)

NHÓM TOÁN VD – VDC

Câu 2: Minh Hoạ-L2/N2017

Xét các số phức z thỏa mãn z + 2 − i + z − 4 − 7i = 6 2 . Gọi m ,M lần lượt là giá trị nhỏ
nhất, giá trị lớn nhất của z − 1 + i . Giá trị của biểu thức P = m + M bằng
5 2 + 2 73 5 2 + 73
Ⓐ. 13 + 73 . Ⓑ. . Ⓒ. 5 2 + 73 . Ⓓ. .
2 2

a Định hướng

z + 2 − i + z − 4 − 7i = 6 2  z + 2 − i + −z + 4 + 7i = (z + 2 − i) + ( −z + 4 + 7i) sẽ
suy ra z = a ( x) + b (x) .i với x  0;1 .Đến đây ta có bài toán quen thuộc.

b Lời giải tham khảo

Lời giải

+ z + 2 − i + z − 4 − 7i = 6 2  z + 2 − i + −z + 4 + 7i = (z + 2 − i) + ( −z + 4 + 7i)

 z + 2 − i = x (6 + 6i) ;( x  ,0  x  1)  z = ( −2 + 6x) + (1 + 6x) i

 z − 1 + i = ( −3 + 6x) + (2 + 6x) i = 72x2 − 12x + 13 .

NHÓM TOÁN VD – VDC

 1 5 2
+Xét hàm số f (x) = 72x2 − 12x + 13,x  0;1 , dễ thấy m in f (x) = f   = ;
0;1  12  2
5 2
m ax f ( x) = f (1) = 73 .Vậy m = ;M = 73  Chọn B
0;1 2

Câu 3: Chuyên Thái Bình-L5/N2018

Cho số phức z thỏa mãn (1 + i) z + 2 + (1 + i) z − 2 = 4 2 . Gọi m ,n lần lượt là giá trị lớn
2018
nhất và giá trị nhỏ nhất của z . Đặt w = m + ni, giá trị của w bằng
Ⓐ. 21009 . Ⓑ. 41009 . Ⓒ. 51009 . Ⓓ. 61009 .

a Định hướng

+Biến đổi giả thiết: (1 + i) z + 2 + (1 + i) z − 2 = 4 2  z + 1 − i + z − 1 + i = 4 .

+Áp dụng BĐT: z1 + z2  z1 + z2 dễ dàng tìm được m .

2 2  z + z2
2
z1 − z2
2

+Áp dụng z + z1 + z + z2 = 2 z + 1 +  và a,b  ta
 2 2 

https://www.facebook.com/groups/toanvd.vdc Trang 3
NHÓM TOÁN VD – VDC ÁP DỤNG BĐT VÀ BĐT MÔ - ĐUN

có : a + b  2 (a2 + b2 ) tìm được n .

b Lời giải tham khảo

NHÓM TOÁN VD – VDC

Lời giải

+ 4 = z + 1 − i + z − 1 + i  z + 1 − i + z − 1 + i = 2z  z  2 (1) . Đẳng thức ở (1) xảy

z + 1 − i = k ( z − 1 + i) ,(k  ,k  0 )
ra khi   z =  2 ( −1 + i)  m = 2 .
 z = 2

+ 4 = z + 1 − i + z − 1 + i  2  z + 1 − i + z − 1 + i  = 2 z + i− 1
2 2 2 2
 

 z  2 (2 ) . Đẳng thức ở (2 ) xảy ra khi

z + 1− i = z − 1+ i

 z =  (1 + i)  n = 2 . Vậy w
2018
 = 61009  Chọn D
z = 2


Câu 4: THPT Đặng Thúc Hứa Nghệ An-Lần1 Năm 2018

Cho số phức z thỏa mãn điều kiện 5 z − i = z + 1 − 3i + 3 z − 1 + i . Giá trị lớn nhất của
biểu thức z − 2 + 3i bằng
13
Ⓐ. . Ⓑ. 1 + 13 . Ⓒ. 9 . Ⓓ. 4 5 .
3

NHÓM TOÁN VD – VDC

a Định hướng

+ Ta có: z + 1 − 3i + z − 1 + i = 2  z − i + 1 − 2i  .
2 2 2 2

+ Mặt khác:
5 z − i = z + 1 − 3i + 3 z − 1 + i  (1
2
(
+ 32 ) z + 1 − 3i + z − 1 + i
2 2
)
( 2
)
= 20 z − i + 5 . Từ đó suy ra z − i  2 5 . Đến đây ta có bài toán quen thuộc.

b Lời giải tham khảo

Lời giải

+ Ta có: z + 1 − 3i + z − 1 + i = 2  z − i + 1 − 2i  ; Từ đó
2 2 2 2

5 z − i = z + 1 − 3i + 3 z − 1 + i  (1
2
(
+ 32 ) z + 1 − 3i + z − 1 + i
2 2
)
( 2
)
= 20 z − i + 5 . Suy ra z − i  2 5 .

+
z − 2 + 3i = (z − i) + ( −2 + 4i)  z − i + −2 + 4i  2 5 + 2 5 = 4 5
https://www.facebook.com/groups/toanvd.vdc Trang 4
NHÓM TOÁN VD – VDC ÁP DỤNG BĐT VÀ BĐT MÔ - ĐUN

 z − 2 + 3i  4 5 (1) . Đẳng thức ở (1) xảy ra khi

 z + 1 − 3i z − 1 + i
 =
 1 3
z − i = 2 5
  z = −2 + 5i. Vậy m ax z − 2 + 3i = 4 5  Chọn D

NHÓM TOÁN VD – VDC

k  ,k  0

z − i = k ( −2 + 4i)

Câu 5 Chuyên Sư Phạm Hà Nội-L2/N2021

Xét các số phức z thỏa mãn z − 1 = 2 . Gọi M và m lần lượt là giá trị lớn nhất và giá trị bé
nhất của biểu thức P = z + 2 + 2 z − 3 . Tổng M + m bằng
45 + 3 35 15 + 5 33
Ⓐ. 14 . Ⓑ. 7 . Ⓒ. . Ⓓ. .
5 3

a Định hướng

= (z + w ) + (zk − w ) = z + w + zk − w + (z + w ) (zk − w ) + (z + w ) (zk − w )

2 2 2 2
+ z + zk
với k = 1;2 . Do đó nếu z1 − w = p ( z2 − w ) với p thì sẽ tính được
2 2
a z + z1 + b z + z2 theo z + w và zk − w ( a,b  ). Khi đó dễ dàng tính được M .
+Nhìn vào kết luận, ta tìm cách làm xuất hiện hệ số 2 trước biểu thức z + 2 (Cân bằng hệ số)
z2 z
bằng công thức z1 + z2 = z1 + 1 z2 với z1,z2 là các số phức khác 0 nhưng không được.
z1 z2
Viết P = ( −z − 2 + z − 3 ) + z − 3 ta dễ dàng tìm được m .

NHÓM TOÁN VD – VDC

b Lời giải tham khảo
Lời giải

(
 z + 2 2 = ( z − 1) + 3 2 = z − 12 + 9 + 3 z − 1 + z − 1 = 13 + 3 z − 1 + z − 1
 ) ( )
+Ta có  suy


2 2 2
(
z − 3 = ( z − 1) − 2 = z − 1 + 4 − 2 z − 1 + z − 1 = 8 − 2 z − 1 + z − 1 ) ( )
2 2
ra 2 z + 2 + 3 z − 3 = 50 ;

P =
1
2
. 2 z+2 +
2
3
. 3 z−3 
 1 4
(
2 2
 +  2 z+2 +3 z−3 =
2 3 
5 33
3
. Vì làm bài )
5 33
trắc nghiệm nên dự đoán M = .
3
+ P = ( −z − 2 + z − 3 ) + z − 3  −z − 2 + z − 3 + 0 = 5 . Khi z = 3 thỏa mãn điều kiện đề
bài thì P = 5 . Vậy m = 5  Chọn D

c Bài tập tương tự

Cho số phức z thỏa mãn z − 1 − 2i = 2 . Giá trị lớn nhất của biểu

https://www.facebook.com/groups/toanvd.vdc Trang 5
NHÓM TOÁN VD – VDC ÁP DỤNG BĐT VÀ BĐT MÔ - ĐUN

thứcT = z + 1 − i + z − 5 − 4i bằng
Ⓐ. 3 7 . Ⓑ. 3 5 . Ⓒ. 3 6 . Ⓓ. 4 2 .

Câu 6: Sở Vĩnh Phúc-L2/N2018

NHÓM TOÁN VD – VDC

Cho số phức z thoả mãn điều kiện z − 2 − i = 2 2 . Gọi M ,m lần lượt là giá trị lớn nhất, giá
trị nhỏ nhất của biểu thức H = z + 3 − 2i + z − 3 + 4i . Giá trị M + m bằng
Ⓐ. 16 2 . Ⓑ. 11 2 . Ⓒ. 2 26 + 8 2 . Ⓓ. 2 26 + 6 2 .

a Định hướng

+ Tìm m khá đơn giản và rõ ràng áp dụng: z1 + z2  z1 + z2 .

2 2  z + z2
2
z1 − z2 
2

+ Ta đã biết: z + z1 + z + z2 = 2 z + 1 +  , do đó ta có:
 2 2 

z + 3 − 2i + z − 3 + 4i = 2  z + i + 3 − 3i  . Mặt khác biết z − 2 − i = 2 2 , tìm

2 2 2 2
 
m ax z + i là bài toán quen thuộc. Như vậy áp dụng BĐT : a,b  , a + b  2 (a2 + b2 ) là
có thể tìm được M .

b Lời giải tham khảo

Lời giải
+ H = z + 3 − 2i + −z + 3 − 4i  z + 3 − 2i− z + 3 − 4i = 6 2 (1) .

NHÓM TOÁN VD – VDC

z + 3 − 2i = k (6 − 6i) ;k  ,0  k  1

Đẳng thức ở (1) xảy ra khi   z = −i.

 z − 2 − i = 2 2

+ H  2  z + 3 − 2i + z − 3 + 4i  = 4  z + i + 3 − 3i  = 2 z + i + 18 .
2 2 2 2 2
   
z + i = (z − 2 − i) + (2 + 2i)  z − 2 − i + 2 + 2i = 4 2 . Suy ra H  10 2 (2 ) .
 z + 3 − 2i = z − 3 + 4i

l ,l  0
Đẳng thức ở ( 2 ) xảy ra khi   z = 4 + 3i.
z − 2 − i = l(2 + 2i)
z − 2 − i = 2 2

+Vậy m = 6 2;M = 10 2  Chọn A

Câu 7: Đề tham khảo-2018

Xét các số phức z = x + yi ( x,y  ) thỏa mãn z − 4 − 3i = 5 . Khi biểu thức

P = z + 1 − 3i + z − 1 + i đạt giá trị lớn nhất, giá trị của x + y bằng
Ⓐ. 4 . Ⓑ. 6 . Ⓒ. 8 . Ⓓ. 10 .

a Định hướng

https://www.facebook.com/groups/toanvd.vdc Trang 6
NHÓM TOÁN VD – VDC ÁP DỤNG BĐT VÀ BĐT MÔ - ĐUN

+ Nhận thấy z + 1 − 3i = (z − 4 − 3i) + 5 , z − 1 + i = (z − 4 − 3i) + (3 + 2i) do đó không

2 2
tính được  z + 1 − 3i +  z − 1 + i theo z − 4 − 3i (  , là các số thực).

NHÓM TOÁN VD – VDC

+ Tuy nhiên ta lại có z + 1 − 3i + z − 1 + i = 2  z − i + 1 − 2i  .
2 2 2 2

b Lời giải tham khảo

Lời giải

+ P  2  z + 1 − 3i + z − 1 + i  = 4  z − i + 1 − 2i  = 2 5 + z − i (1) .
2 2 2 2 2
   

+ z − i = (z − 4 − 3i) + (4 + 2i)  z − 4 − 3i + 4 + 2i = 3 5 (2 ) . Đẳng thức ở (2 ) xảy ra

k  ,k  0

khi z − 4 − 3i = k ( 4 + 2i)  z = 6 + 4i.

 z − 4 − 3i = 5

+ Từ (1) và (2 ) suy ra P  10 2 (3 ) . Đẳng thức ở (3 ) xảy ra khi và chỉ khi đẳng thức ở
z = 6 + 4i
(1) và (2 ) đồng thời xảy ra    z = 6 + 4i Chọn D
 z + 1 − 3i = z − 1 + i

Câu 8: Sở GD&ĐT Quảng Nam-2018

Cho số phức z thỏa mãn z  2. Giá trị nhỏ nhất của biểu

NHÓM TOÁN VD – VDC

thức P = 2 z + 1 + 2 z − 1 + z − z − 4i bằng
14 7
Ⓐ. 4 + 2 3 . Ⓑ. 2 + 3 . Ⓒ. 4 + . Ⓓ. 2 + .
15 15

a Định hướng

+Nhận thấy z − z là số thuần ảo. Coi z − z là một biến số và tìm cách giảm biến số trong
biểu thức P bằng BĐT z + 1 + z − 1 = z + 1 + −z + 1 = z + 1 + −z + 1  z − z + 2 .Suy
ra

P  2 z − z + 2 + z − z − 4i = Q .

+Nếu đặt z = x + yi,(x,y  ) thì Q là biểu thức chứa một biến y và ta có bàn toán quen
thuộc.

b Lời giải tham khảo

Lời giải

+Đặt z = x + yi,(x,y  ) , ta có :
P = 2 ( z + 1 + −z + 1 ) + z − z − 4i  2 z − z + 2 + z − z − 4i

https://www.facebook.com/groups/toanvd.vdc Trang 7
NHÓM TOÁN VD – VDC ÁP DỤNG BĐT VÀ BĐT MÔ - ĐUN

(
= 2 2 y2 + 1 + y − 2 . )
12 +
( 3 )  y
2
+ 2 y2 + 1 + y − 2 = 2
+ 1 + y − 2  y + 3 + y − 2


NHÓM TOÁN VD – VDC

 y+ 3 +2 −y = 2+ 3 .

+Từ đó suy ra P  2 2 + 3( ) (1) .Khi z = 3

3
(
i thỏa mãn z  2 thì P = 2 2 + 3 .Vậy )
( )
m in P = 2 2 + 3  Chọn A

Câu 9: Face book - 2021

Cho số phức z thỏa mãn z − i = 2. Biết biểu thức T = z + 3i + 2 z − 4 − i đạt giá trị nhỏ
nhất khi z = x + yi ( x,y  ) . Hiệu x − y bằng
3 − 6 13 6 13 − 3 3 + 6 13 3 + 6 13
Ⓐ. . Ⓑ. . Ⓒ. . Ⓓ. − .
17 17 17 17

a Định hướng

+ Khai thác kết luận: Biểu thức T = z + 3i + 2 z − 4 − i đạt giá trị nhỏ nhất. Ta phải “cân
bằng hệ số” (làm xuất hiện thừa số 2 ở biểu thức z + 3i ) trước khi áp dụng bất đẳng thức
z2 z
mô đun bằng đẳng thức sau: z1 + z2 = z1 + 1 z2 ( z1,z2  ;z1  0,z2  0 ) .
z1 z2

NHÓM TOÁN VD – VDC

 z1  0
+Tổng quát bài toán:Cho trước hai số phức z1,z2 thỏa mãn  và số thực dương c .Biết
z1  z2
z1
số phức z thỏa mãn z = c .Tìm giá trị nhỏ nhất của z − z1 + z − z2 .
c

b Lời giải tham khảo

Lời giải

4i z−i
+Ta có z + 3i = ( z − i) + 4i = (z − i) + ( 4i) = 2 z ; T = 2 ( z + 4 + i− z )
z−i 4i

 2 z + 4 + i− z = 2 17 (1) .

z = k ( 4 + i) ,(k  ,0  k  1)
+Đẳng thức ở (1) xảy ra khi 
 z − i = 2
4 + 8 13 1 + 2 13
z= + i.
17 17

3 + 6 13
+Vậy x − y =  Chọn C
17
https://www.facebook.com/groups/toanvd.vdc Trang 8
NHÓM TOÁN VD – VDC ÁP DỤNG BĐT VÀ BĐT MÔ - ĐUN

c Bài tập tương tự

Trong không gian với hệ tọa độ O xyz , cho mặt cầu (S ) :(x + 1) + (y − 4) + z2 = 8 và các
2 2
Câu 1:
điểm A (3;0;0 ) ,B ( 4;2;1) .Gọi M là điểm thuộc mặt cầu (S ) . Giá trị nhỏ nhất của

NHÓM TOÁN VD – VDC

M A + 2M B bằng
Ⓐ. 2 2 . Ⓑ. 6 2 . Ⓒ. 2 3 . Ⓓ. 6 3 .

Câu 2: Trong không gian cho tam giác A BC có A B = 2R ,A C = R ,CA B = 120 .Gọi M là điểm
thay đổi thuộc mặt cầu tâm B bán kính R .Giá trị nhỏ nhất của M A + 2M C là
Ⓐ. 4R . Ⓑ. 6R . Ⓒ. R 19 . Ⓓ. 2R 7 .

Câu 10: Face book - 2021

Cho số phức z thỏa mãn z = 1 và P = z2021 + ( z )

2019
+ 6z − 2 z2020 + 1 . Gọi M ;m lần lượt

là giá trị lớn nhất; giá trị nhỏ nhất của biểu thức P . Giá trị của biểu thức T = M − m bằng
1
Ⓐ. . Ⓑ. 1 . Ⓒ. 2 . Ⓓ. 4 .
2

a Định hướng

2 1 1
+ z = 1  z = 1  zz
. =1 z = . Từ đó ta có : P = z2021 + 2019 + 6z − 2 z2020 + 1
z z

1
= z z2020 + 2020
+ 6 − 2 z2020 + 1 = z2020 + z2020 + 6 − 2 z2020 + 1 .
z

NHÓM TOÁN VD – VDC

+ Đặt z2020 = x + yi(x,y  ) .Ta đưa về bài toán quen thuộc.

b Lời giải tham khảo

Lời giải

2 1 1
+ z = 1  z = 1  zz
. =1 z = . Từ đó ta có : P = z2021 + 2019 + 6z − 2 z2020 + 1
z z

1
= z z2020 + 2020
+ 6 − 2 z2020 + 1 = z2020 + (z2020 ) + 6 − 2 z2020 + 1 (Chú ý
z
1
= (z ) = ( z2020 ) ).
2020
2020
z

+Đặt z2020 = x + yi(x,y  ) , khi đó:

2020
x2 + y2 = z2020 = z = 1  x2 = 1 − y2  −1  x  1.

+Ta có P = 2x + 6 − 2 (x + 1) + yi = 2x + 6 − 2 (x + 1)
2
( )
+ y2 = 2 x − 2 ( x + 1) + 6

https://www.facebook.com/groups/toanvd.vdc Trang 9
NHÓM TOÁN VD – VDC ÁP DỤNG BĐT VÀ BĐT MÔ - ĐUN

( )  1
+Xét hàm số f ( x) = 2 x − 2 ( x + 1) + 6,x   −1;1 . Dễ thấy m in f(x) = f −  = 3 ;
−1;1  2
m ax f ( x) = f (1) = 4  Chọn B
 −1;1

NHÓM TOÁN VD – VDC

Câu 11: Lê Quý Đôn Lai Châu-L1/N2018

Cho hai số phức z1,z2 thỏa mãn điều kiện 2 z1 + i = z1 − z1 − 2i và z2 − i− 10 = 1. Giá trị
nhỏ nhất của biểu thức z1 − z2 bằng

Ⓐ. 10 + 1 . Ⓑ. 3 5 − 1 . Ⓒ. 101 − 1 . Ⓓ. 101 + 1 .

a Định hướng

x2
+ Đặt z1 = x + yi; ( x,y  ) , khi đó từ 2 z1 + i = z1 − z1 − 2i tính được y = . (Nếu đặt
4
z2 = a + bi thì tính a theo b sẽ rất phức tạp).

+ Tìm cách kết nối kết luận z1 − z2 với giả thiết z2 − i− 10 = 1 bằng:

2
 x2 
(x − 10 )
2
z1 − z2 + z2 − i− 10  z1 − z2 + z2 − i− 10 = +  − 1 .
4 

b Lời giải tham khảo

Lời giải

NHÓM TOÁN VD – VDC

+ Đặt z1 = x + yi; ( x,y  ) , khi
x2 x2
đó: 2 z1 + i = z1 − z1 − 2i  2. x2 + (y − 1) = ( −2y − 2)
2 2
y=  z1 = x + i.
4 4

2
 x2 
(x − 10 )
2
+ z1 − z2 + z2 − i− 10  z1 − z2 + z2 − i− 10 = +  − 1
4 
2
 x2 
(x − 10 )
2
 z1 − z2  +  − 1 − 1 .
4 
2
 x2 
+ Xét hàm số f(x) = ( x − 10 ) . Dễ thấy m in f (x) = f ( 4) = 45 .
2
+ − 1 ,x 
 4 

z1 = 4 + 4i
k  ,k  0

+ Suy ra z1 − z2  3 5 − 1 (1) . Đẳng thức ở (1) xảy ra khi 
z − z2 = k ( z2 − i − 10 )
 1
z − z = 3 5 − 1
 1 2

z1 = 4 + 4i

 50 − 2 5 5 + 5  Chọn B
z
 2 = + i
 5 5
https://www.facebook.com/groups/toanvd.vdc Trang 10
NHÓM TOÁN VD – VDC ÁP DỤNG BĐT VÀ BĐT MÔ - ĐUN

Câu 12: Chuyên Đại Học Vinh-L2/N2021

Cho các số thực b,c sao cho phương trình z2 + bz + c = 0 có hai nghiệm phức z1,z2 thỏa
mãn z1 − 4 + 3i = 1 và z2 − 8 − 6i = 4. Mệnh đề nào sau đây đúng?

NHÓM TOÁN VD – VDC

Ⓐ. 5b + c = 4 . Ⓑ. 5b + c = −12 . Ⓒ. 5b + c = 12 . Ⓓ. 5b + c = −4 .

a Định hướng

(z1 − 4)
2
+Nếu z1 là số thực thì 1 = z1 − 4 + 3i = + 9 . Điều này vô lý.

+Vì z1,2 là các nghiệm phức không thực của phương trình z2 + bz + c = 0 nên

z1 = z2  z1 = z2 = z2 .

b Lời giải tham khảo

Lời giải
(z1 − 4)
2
+Nếu z1 là số thực thì 1 = z1 − 4 + 3i = + 9  3 . Điều này vô lý.
+Vì z1,2 là các nghiệm phức không thực của phương trình z2 + bz + c = 0 nên

z1 = z2  z1 = z2 = z2 .

+Mặt khác: 1 = z1 − 4 + 3i  z1 − −4 + 3i  4  z1  6 ;
4 = z2 − 8 − 6i  z2 − −8 − 6i = z1 − 10  6  z1  14 . Suy ra z1 = 6 .
+ z1 − 4 + 3i = z1 − −4 + 3i khi và chỉ khi z1 = k ( −4 + 3i) với k  và k  0 . Từ đây dễ
24 18 24 18 2 48
dàng tính được z1 = − i; z2 = + i; c = zz
1 2 = z1 = 36 và −b = z1 + z2 =

NHÓM TOÁN VD – VDC

5 5 5 5 5
 Chọn A.
Nhận xét
Gọi A ,B lần lượt là điểm biểu diễn các số phức không thực z1,z2 trong mặt phẳng tọa độ O xy thì
A đối xứng với B qua trục thực O x . Từ đây ta có các bài toán mới bằng cách thay điều kiện
 z1 − 4 + 3i = 1
 bởi điều kiện cho A thuộc đường tròn và B hoặc thuộc đường tròn; hoặc đoạn
 z2 − 8 − 6i = 4
thẳng; hoặc đường thẳng; hoặc parabol; hoặc hình thoi…Chú ý: z1,2 là các nghiệm phức không
thực của phương trình bậc hai hệ số thực.

Câu 13: Chuyên Tuyên Quang-L3/N2021

Cho số phức z thỏa mãn z − z + z + z  6 . Giá trị nhỏ nhất của biểu thức
2 2
P = z − 2 + 3i + z + 4 − 13i bằng
Ⓐ. 156 . Ⓑ. 155 . Ⓒ. 146 . Ⓓ. 147 .

a Định hướng

https://www.facebook.com/groups/toanvd.vdc Trang 11
NHÓM TOÁN VD – VDC ÁP DỤNG BĐT VÀ BĐT MÔ - ĐUN

+Gọi M ( x;y) là điểm biểu diễn số phức z = x + yitrong mặt phẳng tọa độ O xy , khi đó từ
z − z + z + z  6  M nằm trong hình vuông.

+ P = 2  z + 1 − 5i + −3 + 8i  = 2M A 2 + 146 với A ( −1;5 ) . Như thế chỉ cần tìm giá trị
2 2

NHÓM TOÁN VD – VDC

lớn nhất và giá trị nhỏ nhất của M A sẽ tìm được giá trị lớn nhất và giá trị nhỏ nhất của P .

b Lời giải tham khảo

Lời giải
+Trong mặt phẳng tọa độ O xy , gọi M ( x;y) là điểm biểu diễn số phức z = x + yi ( x,y  ).
Khi đó z − z + z + z  6  x + y  3  M không nằm ngoài hình vuông EFG H (hình
vẽ).

+ P = 2  z + 1 − 5i + −3 + 8i  = 2M A 2 + 146 A ( −1;5 ) .
2 2
với Vì A FE  900 nên

M A 2  M F 2 = 5  P  156 . Khi z = 3i thỏa mãn điều kiện bài toán thì P = 156 . Vậy
m in P = 156  Chọn A

NHÓM TOÁN VD – VDC

c Bài tập tương tự

Câu 1: Cho số phức z thoả mãn z + z + z − z = z2 . Giá trị lớn nhất của biểu thức
P = z − 5 − 2i bằng
Ⓐ. 2 + 5 3 . Ⓑ. 2 + 3 5 . Ⓒ. 5 + 2 3 . Ⓓ. 5 + 3 2 .

Câu 2: Cho số phức z thỏa mãn z2 = 2 z + z + 5 . Gọi M ,m lần lượt là giá trị lớn nhất và giá trị
nhỏ nhất của z − 2 + 4i . Giá trị của M + m bằng
Ⓐ. 4 + 4 2 . Ⓑ. 8 2 . Ⓒ. 8 . Ⓓ. 3 + 4 2 .

Câu 3: Cho số phức z thỏa mãn z2 + 3 = 2 z + z . Gọi M ,m lần lượt là giá trị lớn nhất, nhỏ nhất
của z + 1 + 3i . Giá trị của M + m bằng
Ⓐ. 3 + 13 . Ⓑ. 4 + 13 . Ⓓ. 2 + 13 . Ⓓ. 5 + 13 .

Câu 4: Gọi S là tập tất cả các số thực dương m để có bốn số phức z thỏa mãn hệ
 z = m
 . Tổng bình phương các phần tử của S bằng
 z + z + z − z = z
2

Ⓐ. 12 . Ⓑ. 17 . Ⓒ. 19 . Ⓓ. 22 .

https://www.facebook.com/groups/toanvd.vdc Trang 12
NHÓM TOÁN VD – VDC ÁP DỤNG BĐT VÀ BĐT MÔ - ĐUN

Câu 14: Sở GD Hòa Bình-T5/N2021

Cho hai số phức z, w thỏa mãn z = 2 , w − 3 + 2i = 1. Giá trị lớn nhất của biểu thức
H = z 2 − 2 zw − 4 bằng

NHÓM TOÁN VD – VDC

Ⓐ. 16 2 . Ⓑ. 18 2 . Ⓒ. 18 . Ⓓ. 24 .

a Định hướng

+Không thể biến đổi giả thiết, do đó biến đổi kết

z−z z−z
luận : H = z 2 − 2 zw − z.z = 2 z −w = 4 −w .
2 2

H z−z
+Đến đây chúng ta tìm cách giảm biến bằng cách xét −1 = − w − w − 3 + 2i .
4 2

b Lời giải tham khảo

Lời giải

z = x + yi z−z
+Đặt với x, y  thì = yi ; Vì z =2 nên
2
x 2 + y 2 = 4  −2  y  2  0  y + 2  4  ( y + 2 )  16 .
2

+Ta có
z−z z−z H z−z
H = z 2 − 2 zw − z.z = 2 z −w = 4 − w  −1 = − w − w − 3 + 2i

NHÓM TOÁN VD – VDC

2 2 4 2
z−z z−z
− 3 + 2i = −3 + ( y + 2 ) i = 9 + ( y + 2 )  5  H  24 .
2
 − w + w − 3 + 2i =
2 2
 z = 2i

+Khi  18 14 (thỏa mãn điều kiện đề bài) thì H = 24 .Vậy max H = 24  Chọn D.
 w = 5 − 5 i
Nhận xét
Ta có thể tìm min H như sau

H z−z z−z
+ +1 = − w + w − 3 + 2i  − w + w − 3 + 2i = 9 + ( y + 2 )2  3  H  8 .
4 2 2

 z = −2i
+Khi  (thỏa mãn điều kiện đề bài) thì H = 8 . Vậy min H = 8 .
w = 2 − 2i
Biểu diễn hình học số phức : Trong mặt phẳng tọa độ Oxy , gọi M , N lần lượt biểu diễn số
z−z z−z
phức , w thì NM = − w . Rõ ràng điểm M thuộc đoạn thẳng AB với
2 2
A(0; −2), B(0; 2) và N là điểm thuộc đường tròn ( C ) có tâm I (3; −2) , bán kính r = 1 .

https://www.facebook.com/groups/toanvd.vdc Trang 13
NHÓM TOÁN VD – VDC ÁP DỤNG BĐT VÀ BĐT MÔ - ĐUN

+Ta có NM + IN  MI  NM  MI −1  IA −1 (Chú ý IA ⊥ AB ).

+ NM  NI + IM = 1 + MI  1 + max IA; IB .

NHÓM TOÁN VD – VDC

NHÓM TOÁN VD – VDC

https://www.facebook.com/groups/toanvd.vdc Trang 14