5.Tư bản cố định, tư bản lưu động là gì?

Phân tích cơ sở và ý nghĩa của việc phân

chia tư bản cố định, tư bản lưu động trong nền kinh tế thị trường tư bản chủ
nghĩa?
Tư bản cố định
Khái niệm:
Tư bản cố định là bộ phận tư bản tồn tại dưới dạng máy móc, thiết bị, nhà
xưởng… về hiện vật tham gia toàn bộ vào quá trình sản xuất, nhưng giá trị của nó bị
khấu hao từng phần và được chuyển dần vào sản phẩm mới được sản xuất ra.
Đặc điểm:
Tư bản cố định tham gia nhiều chu kỳ kinh doanh, không thay đổi hình thái vật
chất. Với đặc điểm này, các doanh nghiệp chỉ cần bỏ vốn ban đầu để đầu tư hình
thành nên tư bản cố định, sau đó có thể khai thác sử dụng tư bản cố định trong thời
gian dài. Để quản lý tư bản cố định, doanh nghiệp phải thường xuyên kiểm tra tình
trạng sử dụng của tài sản. Điều này không có nghĩa là không chỉ quản lý, giữ gìn về
mặt vật chất của nó mà còn phải duy trì khả năng hoạt động bình thường của tài sản
do đó phải thường xuyên bảo dưỡng, thay thế sửa chữa những bộ phận hư hỏng để
đạt hiệu suất sử dụng tối đa.
Có hai loại hao mòn là hao mòn hữu hình và hao mòn vô hình.
Hao mòn hữu hình là hao mòn về vật chất, hao mòn về cơ học có thể nhận thấy.
Hao mòn hữu hình do quá trình sử dụng và sự tác động của tự nhiên làm cho các
bộ phận của tư bản cố định dần dần hao mòn đi tới chỗ hỏng và phải được thay
thế.

Hao mòn vô hình là sự hao mòn thuần túy về mặt giá trị. Hao mòn vô hình xảy ra
ngay cả khi máy móc còn tốt nhưng bị mất giá vì xuất hiện các máy móc hiện đại hơn,
rẻ hơn hoặc có giá trị tương đương, nhưng công suất cao hơn. Để tránh hao mòn vô
hình, các nhà tư bản tìm cách kéo dài ngày lao động, tăng cường độ lao động, tăng ca
kíp làm việc,…
Dưới tác động của cuộc cách mạng khoa học và công nghệ hiện đại, những máy móc,
thiết bị được sản xuất ra có giá cả thấp hơn và có hiệu suất lớn hơn, làm cho những
máy móc, thiết bị cũ giảm giá trị ngay khi giá trị sử dụng của nó vẫn còn nguyên vẹn
hoặc mới suy giảm một phần.

Bởi vậy, việc thu hồi nhanh giá trị tư bản cố định có ý nghĩa rất quan trọng trong
cạnh tranh trên thương trường. Trong điều kiện đó, buộc các nhà tư bản phải tìm mọi
cách để khấu hao nhanh tư bản cố định. Tỷ lệ khấu hao tài sản cố định thường được
tính rất cao ngay từ những năm đầu chế tạo sản phẩm, lợi dụng giá sản phẩm cao của
đầu chu kỳ sản phẩm, sau đó giảm dần tỷ lệ khấu hao cùng với việc giảm giá sản
phẩm ở cuối chu kỳ của nó. Quy mô sản lượng ban đầu càng lớn càng có lợi cho việc
thu hồi giá trị tư bản cố định. Những yêu cầu đó không phải lúc nào cũng được thực
hiện một cách dễ dàng.
Bởi vậy, các nhà tư bản, một mặt, tìm cách phát triển hệ thống tự động hoá linh
hoạt, cùng với những máy móc thiết bị tương ứng để có thể tạo ra nhiều dạng sản
phẩm hoặc những sản phẩm chuyên môn hoá theo các đơn đặt hàng khác nhau; mặt
khác, phát triển hệ thống doanh nghiệp vừa và nhỏ để dễ dàng đổi mới tư bản cố
định trong điều kiện cách mạng khoa học và công nghệ hiện đại và cạnh tranh gay
gắt. Đồng thời, các nhà tư bản vẫn tiếp tục sử dụng những biện pháp cổ điển như
tăng cường độ lao động, tổ chức lao động theo ca kíp, tiết kiệm chi phí bảo quản và
chi phí cải thiện điều kiện lao động của người công nhân. Bằng cách đó nhằm thu hồi
nhanh giá trị tài sản cố định đã sử dụng và góp phần rút ngắn khoảng cách lạc hậu về
các thế hệ kỹ thuật và công nghệ.
Do vậy, ta có thể thấy, tư bản cố định tham gia nhiều chu kỳ kinh doanh và luân
chuyển dần dần từng phần vào trong giá trị sản phẩm hàng hóa, dịch vụ của mỗi chu
kỳ kinh doanh. Hay nói cách khác, cứ sau mỗi chu kỳ kinh doanh vốn cố định được
tách thành hai phần: một phần chuyển vào giá thành kinh doanh của chu kỳ kinh
doanh này, và phần còn lại sẽ được cố định chờ để luân chuyển cho các chu kỳ kinh
doanh tiếp theo. Cứ như thế cho đến khi nào tư bản cố định hết thời gian sử dụng thì
vốn cố định mới chấm dứt một vòng tuần hoàn lưu chuyển giá trị.
Tư bản lưu động
Khái niệm:
Tư bản lưu động là bộ phân tư bản sản xuất tồn tại dưới dạng nguyên liệu, nhiên
liệu, vật liệu phụ, sức lao động,… giá trị của nó lưu thông toàn bộ cùng với sản phẩm
và được hoàn lại toàn bộ cho các nhà tư bản sau mỗi quá trình sản xuất.

Đặc điểm:
Tư bản lưu động là biểu hiện bằng tiền về toàn bộ tài sản lưu động của doanh
nghiệp để phục vụ cho quá trình kinh doanh của doanh nghiệp.

Khi tham gia vào kinh doanh, tài sản lưu động luôn vận hành, thay thế và chuyển hóa
lẫn nhau qua các công đoạn của quá trình kinh doanh.
Chỉ tham gia vào một chu kỳ kinh doanh. Với đặc điểm này, dòi hỏi đoanh nghiệp
luôn phải duy trì một khối lượng vốn lưu động nhất định để đầu tư, mua sắm tài sản
lưu động, đảm bảo cho hoạt động kinh doanh tiến hành liên tục.
 Tư bản lưu động chu chuyển nhanh hơn tư bản cố định. Việc tăng tốc độ chu
chuyển của tư bản lưu động có ý nghĩa quan trọng. Một mặt, tốc độ chu chuyển của
tư bản lưu động tăng lên sẽ làm tăng lượng tư bản lưu động được sử dụng trong
năm, do đó tiết kiệm được tư bản ứng trước; mặt khác, do tăng tốc độ chu chuyển
của tư bản lưu động khả biến làm cho tỷ suất giá trị thặng dư và khối lượng giá trị
thặng dư hằng năm tăng lên.
Việc đẩy nhanh tốc độ chu chuyển của tư bản lưu động sẽ góp phần tăng hiệu quả
sử dụng của vốn tư bản, tiết kiệm tư bản ứng trước, đồng thời tăng tỷ suất và khối
lượng giá trị thặng dư cho nhà tư bản.
Ý nghĩa:
Việc phân chia tư bản cố định và tư bản lưu động chỉ diễn ra đối với tư bản sản
xuất, căn cứ vào tính chất chuyển giá trị vào trong sản phẩm mới. Tuy sự phân chia tư
bản cố định và tư bản lưu động thật sự chưa làm rõ bản chất bóc lột của tư bản
nhưng có ý nghĩa to lớn đối với hoạt động của doanh nghiệp trong việc bảo tồn và tái
sản xuất tư bản cố định và lưu động, xác định đúng những chi phí hình thành sản xuất
hàng hóa. Trong quản lý kinh tế và trong sản xuất, doanh nghiệp cần có cách thức tác
động phù hợp với tính chất vận động của từng loại tư bản để nâng cao hệ số sử dụng
của tư bản.

Tăng tốc độ chu chuyển của tư bản cố định là một biện pháp quan trọng để tăng
quỹ khấu hao tài sản cố định, làm cho lượng tư bản sử dụng tăng lên tránh được thiệt
hại hao mòn hữu hình do tự nhiên phá hủy và hao mòn vô hình gây ra. Nhờ đó mà có
điều kiện đổi mới thiết bị, nhanh tiếp cận được thành tựu mới của khoa học, thúc đẩy
sản xuất phát triển, tăng năng suất lao động.

Việc tăng tốc độ chu chuyển của tư bản lưu động có ý nghĩa quan trọng. Một mặt,
tốc độ chu chuyển tư bản lưu động tăng lên sẽ làm tăng lượng tư bản lưu động được
sử dụng trong năm, do đó tiết kiệm được tư bản ứng trước, mặt khác, tăng tốc độ
chu chuyển tư bản lưu động khả biến làm cho tỷ suất giá trị thặng dư và khối lượng
giá trị thặng dư hằng năm tăng lên.