Professional Documents
Culture Documents
Malikhain Mod11
Malikhain Mod11
Malikhain Mod11
Malikhaing Pagsulat
IkalawangMarkahan – Modyul11:
Ang Dula: Tauhan, Tagpuan at Banghay
Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto
o brand name, tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na
ginamit sa aklat na ito ay nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon.
Pinagsumikapang matunton ang mga ito upang makuha ang pahintulot sa
paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala at mga may-akda
ang karapatang-aring iyon. Ang anumang gamit maliban sa aklat na ito ay
kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito.
Writer:
Editors:
Reviewers:
Illustrator:
Layout Artist:
Management Team: Elias A. Alicaya, Ed.D., OIC-Schools Division Superintendent
Gregorio T. Mueco, OIC-ASDS In-Charge of CID
Lorena S. Walangsumbat, Ed.D., CID Chief
Jee-Ann O. Borines, LRM Supervisor
Juanito A. Merle, Ed.D., EPS In-Charge
Rejulios M. Villenes, PSDS In-Charge
Joe Angelo L. Basco, LRM PDO II
2
11
Malikhaing Pagsulat
Ikalawang Markahan –
Modyul11:
Ang modyul na ito ay may mga bahagi at icon na dapat mong maunawaan.
ii
Isaisip Naglalaman ito ng mga katanungan o
pupunan ang patlang ng pangungusap o
talata upang maproseso kung anong
natutuhan mo mula sa aralin.
iii
Alamin
Subukin
Gawain A:
PAUNANG PAGTATAYA
Panuto: Basahin at unawaing mabuti ang mga pahayag. Isulat ang titik ng
wastong sagot sa patlang.
1
______4. Ito ang sistematikong pagkakasunod – sunod ng mga pangyayari sa
dula.
a. banghay c. tunggalian
b. iskrip d. sitwasyon
______5. Piliin sa mga pahayag ang hindi nabibilang sa konsepto ng banghay.
a. Sa pamamagitan ng banghay, maitatakda ng mandudula ang
magiging takbo ng istorya para sa dula.
b. Ang banghay ay maituturing na kalsada na maghahatid sa iyo mula
sa lugar na kinatatayuan mo, makikita mo dito ang lahat nang mga
madadaanan mo hanggang sa marating mo ang pupuntahan.
c. Nagmumula sa konsepto ang banghay.
d. Ang banghay ay isinusulat sa anyong patalata lamang.
Gawain B:
Magtala nang nakilala mong tauhan mula sa mga dulang iyong nabasa o
napanood.
1.
2.
3.
4.
5.
Mula sa iyong mga itinala, alin ang pinakatumatak sa iyo? Tukuyin kung
sino ang gumanap bilang pangunahing tauhan. Ano ang paksa o ideya ng dula?
Saan at kailan naganap ang kuwento ng dula?
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
2
Aralin
Ang Dula: Tauhan, Tagpuan at Banghay
11
Balikan
Gawain A.
Sa pamamagitan ng networking dayagram, ipakilala ang pangunahing
tauhan sa akdang “Igba”.Tukuyin ang kanyang mga katangian. Maaaring
magdagdag ng guhit ng katangian at dayagram kung kinakailangan.
katangian
katangian
katangian
Pangunahing katangian
katangian Tauhan
katangian
katangian
katangian
3
Naging makatotohanan ba ang pagganap ng pangunahing tauhan sa akdang
“Igba” batay sa kanyang katangian? at sa paksa o ideya ng dula? Patunayan.
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
Gawain B.
Itala ang mahahalagang pangyayari ayon sa pagkakasunod – sunod mula sa
dulang “Igba”. Pag – ugnayin ang mga pangyayari sa pamamagitan ng pagbuo ng
pangungusap o maikling talata.
Pangyayari 5.
Pangyayari 4.
Pangyayari 3.
Pangyayari 2.
Pangyayari 1.
4
Tuklasin
Gawain A.
INDIBIDWAL NA GAWAIN:
IDETALYE MO!
Pangalan
Palayaw/Alias
Edad
Tirahan
Pisikal na anyo
Kaligiran/personal na kasaysayan
(katayuan niya sa buhay)
Paano siya kumilos
Ano ang kanyang ugali?
Mayroon ba siyang mannerism? Ano
ito?
Mga salitang madalas niyang sabihin o
ekspresiyong madalas na nababanggit
Iba pang pagkakakilanlan na hindi
nabanggit sa itaas
Saan at paano kayo nagkakilala?
Ilarawan ang lugar kung saan kayo
nagkita?
Ilarawan ang una ninyong pagkikita
Ilarawan ang emosyon mo/ninyo sa
naging una ninyong pagkikita
Kung bibigyan mo siya ng ibang
katawagan, ano ang ibibigay mo sa
kanya?
(hal. dalaga, binata, anghel, aklat atbp)
IPAKILALA MO!
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
5
IKUWENTO MO!
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
INDIBIDWAL NA GAWAIN:
Ipakilala ang iyong matalik na kaibigan sa pamamagitan ng pagpuno sa
hinihingi sa talahanayan.
Pangalan
Palayaw
Edad
Tirahan
Pisikal na anyo
Kaligiran/personal na kasaysayan
(katayuan niya sa buhay)
6
Ilarawan ang una ninyong
pagkikita
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
Suriin
Paglikha ng Tauhan
Maaaring iniisip mong mahirap ang mag – isip o magbigay ng paksa o ideya
para sa isang dula. Ngunit alam mo ba na maaari kang makakuha nito kahit saan.
Maaaring makuha mo ito sa iyong paligid, pang araw – araw na sitwasyong iyong
nasasaksihan, mga balita sa radyo at telebisyong iyong naririnig. Pwede ring
manggaling sa iyong napakalawak na imahinasyon o sa iyong simpleng mga
pangarap. Kung kaya’t maaari itong batay sa totoong pangyayari o pwede rin
namang kababalaghan at pantastiko.
7
Ang bilang ng tauhan sa isang dula ay nakadepende sa haba nito, kung ang
dula ay may iisahing yugto lamang, mas maganda na isa hanggang tatlo lamang
ang tauhan.
Ang bawat tauhan ay nararapat lamang na magkaroon ng kanyang
pagkakakilanlan tulad ng pangalan at iba pang impormasyon tulad ng edad,
palayaw, tirahan, trabaho, kaniyang mga hilig o paborito, kanyang pangarap at iba
pang gusto mo na sa palagay mo ay kailangan para sa papel na ibibigay mo sa
kaniya sa dula.
1
Fanny A. Garcia at Rowena P. Festin, Malikhaing Pagsulat. Unang Edisyon (Quezon City: Rex Book Store,
2017), 155.
8
Magtatagumpay ba siya? Mabibigo? Ngunit hindi magiging kapanapanabik ng
isang panoorin kung walang katunggali o kalaban ang diba, ito ay ang
antagonista/kontrabida. Siya ang manggugulo sa protagonista. Bibigyan niya ng
suliranin ang bida upang mapilitan itong lumaban o iligtas ang kaniyang sarili.2
Kung ang bida ay maaaring hindi tao gayundin ang kontrabida. Pwede
gamitin ng isang manunulat ang kahit anong bagay, pangyayari, hayop, sitwasyon
at iba pa bilang kontrabida. Katulad ng isang sirena na nagagalit sa tunay na
napupusuan ng isang binatang taong kanyang naiibigan, isang delubyo na
nagdulot ng pagkasira ng buhay ng kapalaran ng isang tao, maaaring isang gadget
na sumisira sa pangarap ng isang kabataan o di kaya naman ay mismongpag –
iisip ng isang tao na nagtutulak sa kanya na kumilos ng hindi wasto.
Ang Tagpuan
Ang mundong sinasakop ng tauhan sa isang dula at ang mundong kanyang
ginagalawanay tinatawag natagpuan, ang panahon at lugar na ginaganapan ng
dula. Ang lugar at panahon ay milieu, ito ang mundong umiinog sa buhay ng
tauhan. Nakapaloob dito ang kultura, lipunan, pulitika, relihiyon at sitwasyon na
nagpapakilala sa diwa ng isang tauhan. Mahalaga ito na sa simula pa lamang ng
pagbuo ng banghay ng isang dula ay batid na ng isang manunulat ang panahon at
lugar na iikotan ng kuwento. Dito nakaangkla ang tauhang gagamitin sa isang
dula. Sa malikhaing pag-iisip ng isang manunulat, makikita niya ang hangganan
ng lipunang lilibutin, panahong papasyalan, at sitwasyong sasakupin ng tauhan.
Hindi maaaring paghiwalayin ang panahon at lugar sa pagbuo ng dula. Ang
dula ay dapat nasa panahon. Ang sitwasyong napapanahon ang magdidikta kung
paano kikilos ang tauhan sa isang dula. Kung kaya napakahalaga na kilala at alam
ng isang manunulat kung paano kumilos, mag–isip at magsalita ang mga tauhan
na kanyang gagamitin.
Kung paano isinusulat ang tagpuan ay simple lamang. Kadalasang ito ay
nakasulat ng pahilis at nasa loob ng panaklong. May mga akdang nakasulat
mismo ang salitang “tagpuan”, mayroon ding maikli at mayroon namang mahaba o
detalyado.
2
Garcia at Festin, 156.
9
BULAWAN (salin ni Glecy Atienza)
(Sa gitna ng entablado ay makikita ang isang set na maaaring maging balon,
istasyon ng radio at entablado sa rally. Sa bandang kanan naman, makikita ang
isang set na maaaring maging bato, riser at tangkeng panggiyera).3
Ang Banghay
Ang Banghay ay sistematikong pagkakasunod – sunod ng mga pangyayari
sa dula. Nakatuon ang banghay sa protagonista o bida. Mayroong tatlong bahagi
ang banghay ito ay ang Simula, Gitna at Wakas.
3
Garcia at Festin, 157.
4
Garcia at Festin, 164.
5
“Masining na Komposisyon IV: Patnubay sa Pagsulat sa Hayskul,” Bucu A.V., et. Al, akses Mayo 12, 2020,
http://google.com.ph
10
Konsepto:kaibigan1 - ang matalik mong kaibigan na humihingi sa iyo ng tulong
upang makapagtapat ng kanyang damdamin sa isa pa inyong kaibigan.
Pagyamanin
Gawain A.
PANUTO: Ibigay ang hinihinging kasagutan sa sumusunod na gawain.
KAHULUGAN AT KATUTURAN
11
Isaisip
Isagawa
12
Kumpletohin Mo!
Ano ang konsepto ng iyong kuwento? Ano ang konsepto ng iyong kuwento?
Ibigay ang banghay ng iyong kuwento. Ibigay ang banghay ng iyong kuwento.
Tayahin
13
uumpukan, binata at dalagang nag – uusap, aso at pusang naglalaro, hihip ng
hangin na nagpapasayaw sa sanga ng puno at marami pang iba.
KONSEPTO 1.
KONSEPTO 2.
KONSEPTO 3.
14
Karagdagang Gawain
KONSEPTO
TAGPUAN
Banghay
15
Susi sa Pagwawasto
Subukin
Gawain A.
1. d
2. b
3. b
4. a
5. d
Gawain B.
Malaya sa bahaging ito ang gurong tagapagpadaloy na suriin at kilalanin
ang input ng mga mag – aaral sa kadahilanang maaaring magkaroon ng
pagkakaiba – iba ng input ang mga mag – aaral.
16
Sanggunian
Libro
Garcia, Fanny A., and Rowena P. Festin. Malikhaing Pagsulat. Unang Edisyon.
QuezonCity. Rex Book Store. 2017.
Website
Bucu, A. V., et.al. Masining na Komposisyon IV: Patnubay sa Pagsulat sa Hayskul.
17
For inquiries or feedback, please write or call: