Jak ATP sprzęga metabolizm?

Natura preferuje układy1 o najniższej możliwej energii i największym stopniu nieuporządkowania.

Zatem korzystne są tylko te procesy, które prowadzą do zmniejszenia energii układu lub zwiększenia w nim
stopnia nieuporządkowania. Nazywamy je procesami samorzutnymi.
W organizmie zachodzą zarówno reakcje egzoergiczne, jak i endoergiczne. Tylko pierwsze z nich
mogą przebiegać samorzutnie, ponieważ w ich wyniku układ traci energię. Reakcje endoergiczne są zawsze
wymuszone, ponieważ w ich wyniku układ zyskuje energię. Energia niezbędna do przebiegu reakcji
endoergicznych pochodzi z reakcji egzoergicznych. Oba typy reakcji są ze sobą sprzężone za pomocą
uniwersalnych przenośników energii.

Reakcja egzoergiczna - Jest korzystna z Reakcja endoergiczna - Jest niekorzystna z

punktu widzenia praw fizyki, ponieważ w punktu widzenia praw fizyki, ponieważ
jej wyniku uwalnia się energia a jej wymaga stałego dopływu energii, a jej
produkty są mniej zasobne w energię niż produkty są bardziej zasobne w energię niż
substraty. substraty.

Przeanalizujemy opisaną sytuację na przykładzie reakcji.

1
Substrat A + ADP + P i ⇄ produkt B+ATP
2

1. Reakcja czytana od lewej do prawej strony jest reakcją egzoergiczną ze względu na substrat A i produkt
B, ale endoergiczną ze względu na ADP i ATP. Oznacza to, że energia uwolniona z substratu A zostaje
zmagazynowana w ATP. Gdy komórka ma dużo substratu A oraz ADP, reakcja przebiega w stronę
wytwarzania produktu B oraz ATP.
2. Reakcja czytana od prawej do lewej strony jest reakcja endoergiczną ze względu na substrat A i produkt
B, ale egzoergiczną ze względu na ADP i ATP. Oznacza to, że energia uwolniona z ATP zostaje
zmagazynowana w substracie A. Gdy komórka ma dużo produkty B oraz ATP, reakcja przebiega w
stronę odtwarzania substratu A oraz ADP.
 Samorzutność a spontaniczność
Reakcje samorzutne nie zawsze zachodzą spontanicznie, czyli bezpośrednio po zmniejszaniu substratów.
Spontaniczność danej reakcji zależy od energii aktywacji, czyli energii, którą należy dostarczyć, żeby
zapoczątkować reakcję. Energia aktywacji niektórych reakcji samorzutnych jest niska, dlatego nie trzeba
dostarczać jej z zewnątrz. Są to więc reakcje spontaniczne. Istnieją jednak reakcje samorzutne, których
energia aktywacji jest wysoka, dlatego do ich zapoczątkowania trzeba jednorazowo dostarczyć określonej
porcji energii. Takie reakcje nie są reakcjami spontanicznymi.

1
Układ – ogół substancji znajdujących się w zamkniętym fragmencie przestrzeni, biorących udział w
rozpatrywanych procesach (fizycznych i chemicznych).