Το πραγματικό νόημα των Χριστουγέννων

ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΛΙΣΒΟΡΙΩΝ
Γράφει ὁ π. Γεώργιος Αλεντάς

Τ
Τ

ΑΓΙΟΙ ΑΝΑΡΓΥΡΟΙ
ΚΑΙ
ΚΑΤΑΠΥΡΓΟΣ
+

2
 ΑΓΙΟΙ ΑΝΑΡΓΥΡΟΙ

Βρίσκεται στη περιοχή «Κατάπυργος» και σε ομώνυμη τοποθεσία.

Αρκετά μεγάλο και ευρύχωρο ξωκκλήσι, με ευρύχωρο ιερό, το οποίο χωρίζεται απ’
τον υπόλοιπο ναό με τέμπλο. Κατά το έτος 1987 έγινε γενική ανακίνηση και δαπανήθηκε
το ποσό των300.000δρχ.
Επίσης έχει γίνει
ηλεκτρική εγκατάσταση
και μεταφέρθηκε νερό
.Το 1928 είχε γίνει και
άλλη γενική επισκευή.
Κατά το έτος 1988
με συνεργασία Δασικής
υπηρεσίας, Δημ.
Σχολείου και Εκκλησίας
τοποθετήθηκαν στο γύρω
χώρο παγκάκια και
κτίστηκε ωραία βρύση.
Διαστάσεις 5,8 χ
8,55 μ.
Μεγάλη πανήγυρη τελείται την 1η Ιουλίου κι στο τέλος διανομή παραδοσιακού
φαγητού.
Υπάρχουν μαρτυρίες ότι ο Κατάπυργος υπήρξε
κάποτε χωριό (αν όχι χωριό, ένας μεγάλος οικισμός). Πήρε
δε το όνομά του από κάποιο πύργο που υπήρχε εκεί, και τον
ονόμαζαν Κάτω Πύργο (Κάτο- πυργο - Κατάπυργο) σε
αντιδιαστολή με άλλο πύργο σε υψηλότερο σημείο, στο
Λισβόρι, που είχε την ονομασία « Πάνω Πύργος» .
Και μια και υπάρχει σήμερα εδώ το εκκλησάκι των Αγ.
Αναργύρων, θα κάνουμε και μια κάπως τολμηρή υπόθεση.
Υπήρχε (βέβαια) εκεί το χωριό Κατάπυργος το οποίο είχε
σαν ενοριακή εκκλησία τους Αγ. Αναργύρους, στη θέση της
οποίας κτίστηκε, το σημερινό εκκλησάκι.
Με το σεισμό της 12/6/2017 στην ενορία μας, έχουμε
πολύ σοβαρό πρόβλημα στο ναό των Αγίων Αναργύρων.
Ο Ναός αυτός χαρακτηρίζεται κατεδαφιστέος και
πρέπει να κατεδαφιστεί.
Την 14η Ιουλίου του 2020 κατεδαφίζεται.
Από δω και πέρα είμαστε εν αναμονή της επανίδρυσής
του.

3
 ΚΑΤΑΠΥΡΓΟΣ

Θα παραξενευτείτε βέβαια...
Ε! Δε ξέρουμε τον Κατάπυργο, θα μου πείτε. Μα και ποιος δεν τον ξέρει. Ένα
παιδάκι να ρωτήσεις, κάτι θα σου πει γι’ αυτόν. Ίσως, σηκώνοντας αμήχανα τους ώμους
του, να μας πει με απορία. “Μα από κει δεν έρχεται το νεράκι που πίνουμε”;
Πηγή λοιπόν πολιτισμού ο “Κατάπυργος”, Πηγή δροσιάς. Πηγή υγείας. Λατρευτό,
αξιοζήλευτο, δώρο αναφαίρετο το νεράκι που μας στέλνει. Μέρα-νύχτα, σαν παρήχηση,
σκορπούν τις μηχανικές φωνές τους, στην εξοχική αυτή σιγαλιά και ηρεμία, οι αντλίες,
ταγμένες κι αυτές στην υπηρεσία μας.
Ακούγοντας λοιπόν αυτή τη λέξη “Κατάπυργος” ο νους μας κατευθύνεται
αυτόματα στην περιοχή εκείνη, υδροδότησης του χωριού μας.
Ίσως και στο μικρό ποταμάκι που υπάρχει εκεί και πηγάζει απ’ τις πηγές
υδρεύσεως του
χωριού. Βρίσκεται
τούτο 800μ. έξω απ’
το χωριό και έχει
400μ. περίπου
μήκος. Στην
πορεία του
ενώνεται με ένα
άλλο επίσης μικρό
ποτάμι το “Βαθύ
Λαγγάδι” όπου και
εκβάλλει.
Όμως
ξέρουμε άραγε όσα
πρέπει για την
περιοχή αυτή; Η
ιστορία μας λέει το
αντίθετο. Όχι δεν
τα ξέρετε όλα!
Είναι κι άλλα που πρέπει να βγουν στο φανερό, για την τοπική σας ταυτότητα, τον
πολιτισμό, την τοπική σας περηφάνεια.
Σκεφτήκατε άραγε ποτέ ότι εκεί κάποτε υπήρχε “ζωή” όπως και δω στο χωριό μας;
Άνθρωποι σαν και μας, άνδρες - γυναίκες - παιδιά, σπίτια, φωνές, παιγνίδια, γέλια και
χαρές, λύπες και στενοχώριες, πότισαν τα χώματα εκεί;
Διάφορες συζητήσεις, αναφορές σε κείμενα ιστορικά και αρχαιολογικά, μαρτυρίες
παλαιοτέρων, αναφέρονται σ’ αυτά τα πράγματα.
Υπάρχουν λοιπόν μαρτυρίες ότι ο Κατάπυργος υπήρξε κάποτε χωριό (αν όχι
χωριό, ένας μεγάλος συνοικισμός). Πήρε δε το όνομά του από κάποιο πύργο που υπήρχε
εκεί, και τον ονόμαζαν Κάτω Πύργο (Κατό- πυργο - Κατάπυργο).
Αντίθετα, υπήρχε κάποιος άλλος, στη σημερινή κοινότητα Λισβορίου και
συγκεκριμένα κοντά στην εκκλησία. Τούτος υψομετρικά ήταν ψηλότερα απ’ τον άλλον
(τον Κάτω Πύργο) και έτσι κι αυτός ονομαζότανε Πάνω Πύργος.

4
 Ο Σταυράκης Αναγνώστου στο βιβλίο του “Λεσβιάς Ωδή” (1850) μας αναφέρει το
εξής: “Κατάπυργος - Κάτω Πύργος, κατοικημένος χώρος μέχρι το 1652”.
Επίσης σε κάποιο παλιό κώδικα της Μητροπόλεως Μυτιλήνης, χρονολογούμενο
απ’ το 1527-1652, τον οποίο βρήκε και ανέγνωσε (μάλιστα λερωμένο) ο Σταυράκης
Αναγνώστου, και αναφέρει και στη Λεσβιάδα, περιλαμ- βανότανε επίσημος
ονομαστικός κατάλογος, των χωριών, τα οποία συγκροτούσαν τότε τη Μητρόπολιν
Μυτιλήνης.
Αναφέρονται σ’ αυτόν 34 χωριά. Μεταξύ των οποίων, και υπ’ αριθ.17-20
αναφέρονται τα χωριά: 17) Λισβόριον, 18) Κατάπυργος, 19) Βασιλικιώτης 20)
Δαμάνδρι,.,κλπ.
Προκύπτει λοιπόν και απ’ αυτόν τον κώδικα ότι το 16ο αιώνα υπήρχε το χωριό
Κατάπυργος.
Και μια και υπάρχει σήμερα εκεί το εκκλησάκι των Αγ. Αναργύρων, θα κάνουμε
και μια κάπως τολμηρή υπόθεση. Υπήρχε (βέβαια) εκεί το χωριό Κατάπυργος το οποίο
είχε σαν ενοριακή εκκλησία τους Αγ. Αναργύρους, στη θέση της οποίας κτίστηκε, το
σημερινό εκκλησάκι.
Με τούτες τις λίγες πληροφορίες που έχουμε στη διάθεσή μας, βγαίνει το
συμπέρασμα, ότι η σημερινή περιοχή του Λισβορίου και αυτό το ίδιο το χωριό, δεν είναι
ιστορικά ξεκρέμαστο. Έχει πολύ παλιά ιστορία.
Ιστορία που ανάβει μέσα σου τον θαυμασμό για τον τόπο σου, περηφάνεια,
ενθουσιασμό.
Και κάτι άλλο για το Λισβόρι.
Ο Σ. Αναγνώστου (Λεσβιάς Ωδή 1850) μας αναφέρει: “ΛΙΣΒΩΡΙΟΝ ή
Λεσβόριον ή Λισβόριον: ήτοι Λέσβου όριον. Υπό Χριστιανών και Τούρκων
κατοικούμενον χω- ρίον και έχον ναόν τον Αγιον Ιωάννην τον Πρόδρομον”.
Επίσης στο βιβλίο του Ι.Δ. Κοντή, “Η Λέσβος και η Μικρασιατική της περιοχή”
διαφαίνεται ότι στην παραλία του Λισβορίου, υπήρχε ένας σπουδαιότατος προϊστορικός
οικισμός. Λίγες (δυστυχώς) ανασκαφές που έγιναν κυρίως στα 1960 συμμαρτυρούν. Τέλος
ένα ακόμη θα αναφέρουμε για την αρχαιότατη αυτή κληρονομιά της περιοχής.
Το αρχαιότερο γνωστό εύρημα, μέχρι τώρα, είναι ένα νόμισμα, που βρέθηκε και
χρονολογείται γύρω στα 200- 100 π.Χ.
Ας ρίξουμε λοιπόν όλοι μαζί μια ματιά πίσω μας, να δούμε πόσο βαθιά πάνε οι
ρίζες μας.
Δεν ερχόμαστε ξεκρέμαστοι. Πίσω μας υπάρχει ιστορία αιώνων.

5
 ΧΡΙΣΤΟΣ ΓΕΝΝΑΤΑΙ
«Πάντων σκιρτώντων σκιρτῆσαι θέλω κἀγώ, Χριστούγεννα! «Ὁ Λόγος σὰρξ ἐγένετο καὶ
χορεῦσαι βούλομαι, πανηγυρίσαι θέλω, ἐσκήνωσεν ἐν ἡμῖν καὶ ἐθεασάμεθα τὴν δόξαν
χορεύω δὲ οὐ κιθάραν πλήττων, οὐ θυρσὸν Αὐτοῦ, δόξαν ὡς Μονογενοῦς παρὰ Πατρός,
κινῶν, οὐκ αὐλοὺς ἔχων, οὐ δᾶδας ἅπτων, πλήρης χάριτος καὶ ἀληθείας».
ἀλλ’ ἀντὶ μουσικῶν ὀργάνων, τά τοῦ Χριστοῦ Χριστούγεννα! και δια της
σπάργανα φέρων. Αὐτὰ γάρ μοι ἐλπίς, αὐτάς Παρθένου «βρεφουργεῖται ὁ κτίστης καὶ
μοι ζωή, αὐτά μοι σωτηρία, αὐτά μοι αὐλός, νεουργεῖται ἡ κτίσις». Η σύμπασα φύση
αὐτά μοι κιθάρα. Διὸ καὶ αὐτὰ ἔρχομαι νεουργείται και ανακαινίζεται η κτίση, τα
φέρων, ἵνα τῇ αὐτῶν δυνάμει ἰσχὺν λόγων ορατά και τα αόρατα, η γη κι ο ουρανός, ο
λαβὼν μετ΄ ἀγγέλων εἴπω. κόσμος όλος.
Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῶ καὶ Χριστούγεννα! Ο Θεός
ἐπὶ γῆς εἰρήνη, ἐν γίνεται άνθρωπος! Ο
ἀνθρώποις εὐδοκία» άπειρος Θεός σε μια
( Ιωάννου του Χρυσοστόμου κενωτική κίνηση άπειρης
«Εις το γενέθλιον του ταπείνωσης, συγκαταβαίνει,
Κυρίου ημών Ιησού στο ανθρώπινο γένος και
Χριστού). λαμβάνει δούλου μορφήν
για να ελευθερώσει εμάς
Τώρα που όλα από τα δεσμά της δουλείας.
γιορτάζουν να γιορτάσω Αποκαλύπτεται η
θέλω κι εγώ, να ευφρανθώ, υπερφυσική κίνηση του
να πανηγυρίσω θέλω. Κι Θεού να συναντήσει τον
ευφραίνομαι όχι κρούοντας άνθρωπο και να τον
την κιθάρα ή επαναφέρει στην οδό της
στριφογυρίζοντας το ραβδί θεώσεως.
των σατύρων, όχι
χρησιμοποιώντας αυλούς, ή Χριστούγεννα! Ο Θεός, ο
ανάπτοντας δάδες. Εμμανουήλ, ανάμεσα μας!
Ευφραίνομαι Ήρθε! Είναι στη γη μας!
μεταχειριζόμενος στη θέση Είναι δίπλα μας! Κατέβηκε
μουσικών οργάνων, τα σπάργανα του Αυτός για να ανεβούμε εμείς, σαρκώθηκε για
Χριστού. Αυτά ‘ναι η ελπίδα μου, αυτά ‘ναι να πνευματικοποιηθούμε, έγινε άνθρωπος
η ζωή μου. Αυτά φέρνω μαζί μου, και με την για να γίνουμε εμείς θεοί.
ενίσχυση που παίρνω, τραγουδώ μαζί με τους «Μυστήριον ξένον ὁρῶ καὶ
αγγέλους. «Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῶ καὶ ἐπὶ γῆς παράδοξον…». Ο Λόγος του Θεού
εἰρήνη, ἐν ἀνθρώποις εὐδοκία». σαρκούται «δὶ ἠμᾶς καὶ διὰ τὴν ἡμετέραν
Χριστούγεννα και πάλι, σωτηρίαν», κατέβηκε στη γη χωρίς την
αδελφοί μου! ουράνια δόξα Του και εισήλθε στην αμαρτία
«Θεὸς ἐπὶ γῆς» του κόσμου, ων αναμάρτητος, για να
«Θεὸς ἐφανερώθη ἐν σαρκί» ανασύρει τον άνθρωπο από την πτώση με τη
«Ἐτέχθη ἡμῖν σήμερον Σωτήρ» δική Του κενωτική προσφορά. Παίρνει την
ανθρώπινη φύση που δεν είχε και μας δίνει τη
θεότητα που δεν είχαμε. Τα Χριστούγεννα

6
δεν γεννάται μόνον ο Θεάνθρωπος αλλά Αναφερόμαστε σ’ αυτόν, μα για να
γεννιέται – ξαναγεννιέται - και ο άνθρωπος βλασφημήσουμε το όνομα Του και να
αφού γεννιέται μέσα του ο Χριστός. ασεβήσουμε. Χρησιμοποιούμε το όνομα
Πόσο όμως, αδελφοί μου, πόσο Του, μα για να του προσάψουμε τα δικά μας
νιώθουμε μέσα μας αυτή τη μεγάλη ευλογία αμαρτωλά πάθη και να προβάλουμε δικές
που απορρέει από την εορτή τούτη; Πόσο μας κομπλεξικές συμπεριφορές. Τι κι αν
μέσα από τις αγωνίες μας, μέσα από το άγχος μιλάμε για τα Χριστούγεννα απ’ τις αρχές
και το μαρασμό της καθημερινότητας, μέσα του Δεκέμβρη και γεμίσαμε με πολύχρωμα
απ’ τους ναρκισσισμούς και τους ατομισμούς φωτάκια τις πόλεις και τα χωριά μας εδώ κι
μας, μέσα από την αυτοθέωση μας, πόσο ένα μήνα.
ζούμε την ουσία του γεγονότος; Πόσο έχει Επιπόλαιες και φολκλορικές και μόνο οι
αλλάξει, πόσο έχει πάρει νόημα η ζωή μας; πράξεις μας. Διάθεση για πανηγύρια και
Κολλημένοι εμείς στα γιορτές χωρίς να αγγίξουν τη σημασία της
τετριμμένα, στα γιορτής.. Δηλαδή
πεζά, χαιρόμαστε με Χριστούγεννα χωρίς Χριστό.
άλλα πράγματα, Και η ζωή μας συνεχίζεται…
ψάχνουμε λαθεμένα, Όμως αδελφοί μου.
αναπαυόμαστε στα Ό κόσμος πού έχει κου-
επικίνδυνα, ρασθεί από το ποικιλόμορφο
κυνηγάμε την κακό, και την ασθένεια της
ουτοπία. Μεγάλο το υποκρισίας, που έχει
λάθος μας. Το δηλητηριασθεί από την πικρή
κυνήγι του εφήμερου γεύση των καρπών των
καταλήγει στην πράξεων του, αναζητεί την
απογοήτευση. άλλη χαρά, μια χαρά
Είμαστε όντως ανερμήνευτη και βαθιά. Μια
χαμένοι, γιατί τις χαρά που πηγάζει από τον
ευλογίες και τις αναγεννημένο εαυτό μας με
δωρεές του το φως του ενανθρωπήσαντος
παραδόξου αυτού Χρίστου. Σκοτώσαμε πολλά
μυστηρίου της σαρκώσεως του Θεού, δεν στη ζωή μας, αλλά ο Χριστός ο ζωντανός
μπορούμε να τις απολαύσουμε. Χριστός πρέπει, είναι ανάγκη να ζωογονήσει
Χριστούγεννα του 2004. Ό τις καρδιές μας. Αυτός ό ζωντανός Χριστός
Χριστός γεννήθηκε πριν 2004 χρόνια και ο θα μας απαλλάξει από τις ωδίνες θανάτου
άνθρωπος δεν του έδωσε τόπο. «Ουκ ην που μας περιβάλλουν. Στα χέρια μας κρατάμε
τόπος εν τω καταλύματι». Μήπως όμως το μυστικό που μας φέρνει κοντά στο θεό καί
υπάρχει σήμερα; Δυστυχώς και σήμερα κοντά στους αδελφούς μας. Και θα γίνει αυτό
ακόμα, ύστερα από 2004 χρόνια ο κόσμος μας αν αφήσουμε τη καρδιά μας ανοιχτή για να
είναι ένα προσωρινό πανδοχείο, πού δεν χωρέσει μέσα της το μυστήριο της Γεννήσεως
παρέχει τόπο στο Χριστό. Εκτοπίζεται, ο του Χριστού. Και το μέγα και ανερμήνευτο
Χριστλος, από τον πολιτικό, πολιτειακό, αυτό μυστήριο δεν μπορεί να χωρέσει σε μια
κοινωνικό, εκπαιδευτικό, το δημόσιο τομέα. καρδιά που έχει αναισθητοποιηθεί από την
Δεν υπάρχει τόπος γι’ Αυτόν στο ραδιόφω- ύλη και την πεζότητα. Το μυστήριο της
νο, στην τηλεόραση, στον τύπο, στην τέχνη, Γεννήσεως του Χριστού δεν γίνεται
στη λογοτεχνία…στις ταυτότητες μας. Ή αντιληπτό στη βολεμένη χριστιανική ζωή μας.
μάλλον υπάρχει, αλλά αρνητικά. Του Το μυστήριο της Γεννήσεως του Χριστού δεν
δίνουμε τόπο, μα για να τον βρίσουμε. συμβιβάζεται με την ευμάρεια και την

7
υλοφροσύνη τη στιγμή που ο αδελφός μας,
τείνει ικετευτικά το χέρι του. Το μυστήριο της
Γεννήσεως του Χριστού, τέλος, βρίσκεται
κρυμμένο μέσα σε μια και μόνο λέξη :
«Εμμανουήλ».
Αυτή τη συναίσθηση της
συνεχούς παρουσίας του Εμμανουήλ,
σημειώνει ο Αρχιεπίσκοπος Τιράνων και
πάσης Αλβανίας κ. κ. Αναστάσιος: «Μας
καλεί η εορτή των Χριστουγέννων να … να
κινούμεθα με το όραμα, τα κριτήρια, τη
δύναμη τη δική Του. Με την ειλικρίνεια, την
αγνότητα, την αγάπη τη δική Του. Για να
είμαστε ελεύθεροι από φοβίες και αγωνίες,
προσβλέποντας στο δικό Του Πρόσωπο,
στηριζόμενοι στο δικό Του χέρι. Για να είμαστε
φορείς ειρήνης, δικαιοσύνης, συμφιλιώσεως
και αισιοδοξίας στο άμεσο και ευρύτερο
περιβάλλον μας. Για να αποδεικνυώμεθα
ανθεκτικοί και δημιουργικοί και στις πιο
δύσκολες και αβέβαιες κοινωνικές συνθήκες.
Το χαρακτηριστικό του Ορθόδοξου πιστού
παραμένει, πρώτον, η ζωντανή αίσθηση της
παρουσίας του Εμμανουήλ· και δεύτερον, η
συνεπής προσπάθεια, για να γίνεται αισθητή η
παρουσία του Χριστού και στους άλλους με τον
λόγο, με το έργο, με τη σιωπή, με την όλη
ύπαρξη μας».
Την ώρα πού η βία, ή αδικία και
η φτώχεια μαστίζουν την ανθρωπότητα και
γεμίζουν τις καρδιές μας με ανησυχία και
ταραχή, η εορτή των Χριστουγέννων έρχεται
και πάλι να ανάψει φως πίστεως και ελπίδος
στις ψυχές μας. Στην εποχή μας, όπου η
ανθρώπινη γνώση βυθίζει τη σκέψη μας στο
άπειρο στο ιλιγγιώδες του διαστήματος και
στο απειροελάχιστο της ύλης, η καρδιά μας
σκιρτά στο αιώνιο μήνυμα της χριστιανικής
πίστεως, ότι ο Άπειρος θεάς ο άναρχος και
ατελεύτητος, έρχεται να προσλάβει την
ανθρώπινη φύση μας και να μας οδηγήσει στο
μέγιστο της αναπτύξεως: στην κατά χάρη
θέωση.
Ό Λόγος του Θεού ήλθε, αδελφοί μου,
όπως «επαναγάγει πάσαν την ανθρωπότητα
προς εαυτόν» δηλαδή την αληθινή ζωή και
αγάπη. Ας Τον υποδεχθούμε με περισσότερη
8
αφοσίωση, ανοίγοντας διάπλατα τις θύρες του
νου και της καρδιάς μας. Και ας
εργασθούμε για να Τον συναντήσουν όλο και
περισσότεροι αδελφοί μας, εγγύς κα( μα-
κράν. Ολόκληρη η ζωή μας μπορεί να μετα-
μορφωθεί σε ευφρόσυνη γιορτή, αν ή αλήθεια
ότι «μεθ' ημών ό θεός», γίνει η ατμόσφαιρα
στην οποία θα αναπνέουμε και θα κινούμεθα.
Αγαπητοί Χριστιανοί.
«Τέτοιες μέρες ιδιαίτερα τα
Χριστούγεννα, κυκλοφορούν δύο είδη
Χρίστου. Ο ακίνδυνος και ο «επικίνδυνος».
Ο ακίνδυνος Χριστός
κυκλοφορεί στις βιτρίνες, στο εμπόριο, στις
στήλες των εφημερίδων στις τηλεοράσεις, σε
διάφορα περιοδικά. Ακόμη και σε άμβωνες
Εκκλησιών, πού έχουν επηρεαστεί από το
πνεύμα της Δύσης και μας παρουσιάζουν έναν
Χριστό α-χριστο. Έναν Χριστό που δεν έχει
καμιά σχέση με τα ανθρώπινα βάθη και πλάτη.
Έναν Χριστό, που υπάρχει μόνο σαν
χωροφύλακας ή σαν ανώτερο όν, που δε
σχετίζεται με την Ιστορική πραγματικότητα.
Αυτός είναι ό ακίνδυνος Χριστός.
Κυκλοφορεί, όμως, κι ένας
άλλος Χριστός, ο αληθινός, αλλά
«επικίνδυνος». «Επικίνδυνος», γιατί θίγει
συμφέροντα, βαλάντια, καπρίτσια, ανέσεις,
θέσεις, δόξες, τιμές και ό,τι δεν υπηρετεί και
δε συμβαδίζει με τη χριστοποίηση του
ανθρώπου, Είναι ό Χριστός πού δεν έχει πού
να «κλίνει τη κεφαλή». Πού δίνει τον ίνα από
τους δύο χιτώνες. Πού κηρύσσει Ισοτιμία
φύλων και φυλών. Πού θέλει δικαιοσύνη,
ειρήνη, αγάπη, ελευθερία. Είναι ό Χριστός
που προτιμά πόλεμο αντί για ειρήνη. Όταν η
ειρήνη στηρίζεται στη σαπίλα, στο ψέμα και
στον τρόμο. Αυτός ό Χριστός κοστίζει χρήμα,
χρόνο, πόνο, ακόμη και τη ζωή μας.
Είναι ό Χριστός που κήρυξαν οι Απόστολοι.
Που έζησαν και ζουν οι άγιοι. Πού διψάνε τα
νιάτα. Πού τον αναζητάει ο λαός, για να
απελευθερωθεί από τα παθήματα του. Είναι ό
Χριστός της ορθόδοξης συνείδησης μας. Απ’
αυτό το Χριστό έχουμε όλοι ανάγκη.»(π. Τιμόθεος
Κιλίφης)
του Δημήτρη Μπαλτά
Δρ. Φιλοσοφίας
Επί δεκαετίες, σε κάθε ευκαιρία,
καταγράφονται χα γεγονότα και προβάλλονται τα
νοήματα της 28ης "Οκτωβρίου 1940. Γενικώς
τονίζεται ο αγώνας των ανθρώπων της εποχής
εκείνης για την ελευθερία και την αξιοπρέπεια, που
άλλωστε χαρακτηρίζουν τη διαχρονική πορεία του
ελληνικού λαού. Διότι, εάν ανατρέξει κανείς στην
Ιστορία, 0α διαπιστώσει ότι αυτός ο λαός, όπως και
άλλοι λαοί, διαθέτει το γνώρισμα της αντίστασης
απέναντι σε οποιονδήποτε τον επιβουλεύεται ή τον
κατακτά.
Το ζήτημα είναι αν και με ποιες μορφές τα
γνωρίσματα αυτά μπορούν να ανιχνευθούν και στις
μέρες μας, σε μια εποχή που ονομάζεται υπό τον
γενικό όρο «μετανεωτερικότητα». Η όπως έχει φανεί στην ελληνική ιστορία σε πολλές
ανθρωπολογία και η κοινωνιολογία της
μετανεωτερικότητας προβάλλουν ένα ανιστορικό
τύπο, ο όποιος ζει, διαμορφώνοντας μια στάση
αδιάφορη ή απορριπτική έναντι της κληρονομιάς
του παρελθόντος. Στην εξαμερικανισμένη πλέον
Δυτική Ευρώπη, άλλα και στην Ελλάδα της
μετανεωτερικότητας, έχει ήδη δημιουργηθεί η
λεγόμενη «καταναλωτική συνείδηση». Εκεί ο
άνθρωπος φαίνεται να ζει αποκλειστικά και μόνο
για το παρόν, αφού το μέλλον είναι αβέβαιο και το
παρελθόν ανύπαρκτο.
Άλλα, παράλληλα με αυτά τα γνωρίσματα
της μετανεωτερικότητας, τα όποια διαπιστώνουν
και ερμηνεύουν οι σύγχρονοι διανοητές, μπορούν
να προβληθούν και να εμπνεύσουν τον σύγχρονο
κόσμο και τα νοήματα της 28ης Οκτωβρίου του
1940, πράγμα που φαίνεται μέσα από ορισμένα
παραδείγματα·
α. Επιβάλλεται, ιδιαιτέρως σήμερα, η
διατήρηση της ιστορικής μνήμης ως παράγοντα
αντίθετου στον «πολιτισμό της κατανάλωσης» και
ως αφετηρία της δημιουργικότητας του παρόντος
και της προοπτικής του μέλλοντος. Μάλιστα, εάν
το παρελθόν, με τη θετική συνεισφορά του,
λειτουργήσει ως πηγή έμπνευσης για το παρόν, τότε
είναι βέβαιο άτι τα μηνύματα της 28ης "Οκτωβρίου
9
θα εξακολουθήσουν να βοηθούν ουσιωδώς τον
τόπο. Έχει κάπου παρατηρηθεί ότι «το νέο είναι
αδύνατο να γεννηθεί μέσα σ' έναν κόσμο χωρίς
παράδοση και η παράδοση είναι νεκρή χωρίς την
έλευση του καινούργιου».
θ. Εξ άλλου, φαίνεται καθαρά από τον
καθημερινό βίο, ότι ο άνθρωπος της
μετανεωτερικότητας αποτελεί μέρος της
«κοινωνίας της αδιαφορίας». Δεν μετέχει των
εξελίξεων, άλλα απλώς τις παρακολουθεί και κατά
το μάλλον η ήττον τις αποδέχεται. Έτσι, από τις
δυνατότητες που έχουν οι συλλογικές συνειδήσεις,
περιπτώσεις, προτιμά ο σύγχρονος Έλληνας την
ατομική οχύρωση και κατοχύρωση. Όμως, το
κριτήριο της συλλογικότητας λειτουργούσε κατά το
παρελθόν στον τόπο μας και μάλιστα
αποτελεσματικά σε κρίσιμες ιστορικές στιγμές. Το
κριτήριο αυτό λειτουργούσε βεβαίως και κατά το
1940, όταν πάντως, κατά γενική ομολογία, η
συνολική κατάσταση της χώρας ήταν κατάσταση
παρακμής. Για παράδειγμα, ο ενθουσιασμός των
στρατιωτών που φεύγουν για τον πόλεμο, όπως
αποτυπώνεται σε φωτογραφίες της εποχής,
αποτελεί έκφραση της συλλογικής ευθύνης για την
συλλογική ελευθερία. Επομένως, η παρουσία της
συλλογικής συνείδησης και σε σημερινές δύσκολες
ιστορικές στιγμές θυμίζει, επίσης, τη
συλλογικότητα της αντίδρασης εναντίον των
δυνάμεων του Άξονα κατά το 1940.
γ. Ένα άλλο παράδειγμα, που δείχνει ότι
τα μηνύματα της 28ης Οκτωβρίου είναι ακόμη
ζωντανά, αποτελεί ο δίκαιος αγώνας του
κυπριακού λαού. Αρχικά θα υπομνησθεί η
παλαιότερη σύγκρουση των Κυπρίων εναντίον των
Βρετανών αποικιοκρατών. Αλλά θα πρέπει να
τονιστεί και η κοινή προσπάθεια Κυπρίων και
Ελλήνων εναντίον του εθνικά και ιστορικά
απαράδεκτου άλλα και πρακτικώς ανεφάρμοστου
«σχεδίου Αννάν». Έτσι, ο αγώνας του Κυπριακού
Ελληνισμού, ο όποιος ζητεί, ακόμη, την ουσιαστική
ελευθερία και αυτοδιάθεση του, έχει αναμφίβολα
ως πηγή έμπνευσης τον αγώνα των "Ελλήνων της
εποχής του 1940. Και ασφαλώς υπάρχουν και άλλοι
λαοί σήμερα, που επιδιώκουν την εδαφική
ακεραιότητα τους.
+Και μια τελική παρατήρηση. Επειδή η μνήμη
του ανθρώπου είναι κριτήριο της ταυτότητας του, η
απώλεια της ιστορικής μνήμης σημαίνει απώλεια
και της "ιστορικής ταυτότητας. Έτσι, η διατήρηση
της ιστορικής μνήμης είναι πράξη αντίστασης μέσα
στην παγκοσμιοποιημένη, με νεοαποικιοκρατίες
οικονομικές-πολιτικές τάσεις, άλλα και
ανιστορικώς διαμορφούμενη, μετανεωτερική
κοινωνία Πρόκειται, δηλαδή, για μια αντίσταση
ενάντια στο ν νέο τύπο του ιμπεριαλισμού, που
10
παρουσιάζεται όχι τόσο στις ισχυρές, άλλα κυρίως
στις αδύναμες και με σημαντική προσφορά στον
παγκόσμιο πολιτισμό χώρες. Αυτός ο ιδιάζων
ιμπεριαλισμός δεν έχει στρατιωτικό περιεχόμενο,
όπως στο παρελθόν, άλλα είναι ένας ιμπεριαλισμός
πρώτα της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας και
έπειτα της καταναλωτικής κοινωνίας. Εκ των
πραγμάτων, η προτεινόμενη αντίσταση θα έχει ένα
πολιτιστικό, ψυχολογικό και όχι κατ' ανάγκην
στρατιωτικό περιεχόμενο. Και η αρχή αυτής της
διαφορικής αντίστασης βρίσκεται ακριβώς στη
διατήρηση της ιστορικής συνείδησης. Υπό την
έννοια αυτή, το νόημα της 28ης Οκτωβρίου
παραμένει ζωντανό και επίκαιρο στην κρίσιμη
εποχή της μετανεωτερικότητας
 Ο ΕΛΛΗΝΑΣ ΑΗ-ΒΑΣΙΛΗΣ μεγαλύτεροι περιμένουν την ώρα πού θα κόψουν
την βασιλόπιττα. Ένα έθιμο πού έρχεται από τα
βάθη των αιώνων.
Μικρασιάτης, μελαχρινός, αδύνατος, γελαστός, με
Η πιο ελκυστική και ενδιαφέρουσα
μαύρα γένια και καμαρωτά φρύδια. Ντυμένος σαν
παράδοση Θυμίζει έντονα την πλοκή ενός μύθου.
βυζαντινός πεζοπόρος,
Τη δημοσίευσε το 1904 στο περιοδικό
με σκουφί και πέδιλα. Στο χέρι
«Ξενοφάνης» ό Καθηγητής τής Μέσης
του κρατούσε ένα ραβδί
Σχολής Φαίδων Κουκούλες: Όταν ό
Αυτή είναι η περιγραφή του Άη -
Άγιος Βασίλειος ήταν Επίσκοπος στην
Βασίλη σύμφωνα με την ελληνική
Καισαρεία, ό τότε Έπαρχος τής
παράδοση και όχι καλοαναθρεμμένος,
Καππαδοκίας πήγε με σκληρές
πού φορά γούνα, έχει κάτασπρα γένια,
διαθέσεις να εισπράξει φόρους. Οι
φθάνει με ένα έλκηθρο που το σέρνουν
κάτοικοι φοβισμένοι ζήτησαν από τον
ελάφια και κατεβαίνει από την
ποιμενάρχη τους να τους προστατέψει.
καμινάδα φέρνοντας δώρα στα μικρά
Αυτός τους προέτρεψε να φέρουν όλοι
παιδιά…
ό,τι πολυτιμότερο αντικείμενο είχαν.
Κι όμως. Ο δικός μας Άγιος
Μάζεψαν πολλά δώρα και βγήκαν μαζί
Βασίλης «ξεκινούσε σαν μεσαιωνικός
με το Δεσπότη τους να προϋπαντήσουν
πεζοπόρος, αμέσως ύστερα από τα
τον Έπαρχο. Η εμφάνιση και ή πειθώ
Χριστούγεννα, με το ραβδί στο χέρι, και
του Μ. Βασιλείου καταπράυνε τον
περνούσε απ' τους διάφορους τόπους,
Έπαρχο, ό όποιος δεν θέλησε τελικά να
καλόβολος πάντα και κουβεντιαστής με
πάρει τα δώρα. Γύρισαν πίσω
όσους συναντούσε», γράφει ό καθηγητής
χαρούμενοι και ο Άγιος Βασίλειος
τής Λαογραφίας Δημήτρης Λουκάτος
προσπάθησε να τους μοιράσει τα
στο βιβλίο του «Χριστουγεννιάτικα και
αντικείμενα, Ο χωρισμός όμως ήταν
των γιορτών».
δύσκολος γιατί πολλοί είχαν
Και συνεχίζει: »Δεν κρατούσε
προσφέρει πολλά όμοια κοσμήματα και
κοφίνι στην πλάτη του ούτε σακί
νομίσματα. Τότε, ό Δεσπότης τους
φορτωμένο με δώρα. Εκείνο πού έφερνε
διέταξε να φτιάξουν το απόγευμα του Σαββάτου
στους ανθρώπους ήταν περισσότερο συμβολικό. Η
πίτες και να βάλουν μέσα σε κάθε μια από ένα
καλή τύχη ιδιαίτερα και η ιερατική ευλογία του. Το
αντικείμενο. Την επόμενη τους τις . μοίρασε και
μόνο κάπως συγκεκριμένο ήταν το μαγικό ραβδί
σαν από θαύμα κάθε ένας βρήκε μέσα στην πίτα πού
του, απ' όπου με θαυμαστό τρόπο βλάσταιναν η
πήρε αυτό πού είχε προσφέρει...
ζωντάνευαν κλαδιά και πέρδικες, σύμβολα των
Ό Σάντα - Κλάους «ξεπήδησε» από τα
αντίστοιχων δώρων, που θα μπορούσε να μοιράσει
σχεδιαστήρια τής Κόκα Κόλα...
στους ευνοούμενους του".
«Ο συσχετισμός μεταξύ της στολής του Άη ,
Ή περίπτωση αυτού τού άγιου είναι
Βασίλη και τής Κόκα Κόλα δεν είναι μύθος»
περίεργη. Παρά την ανώτερη θέση του στην
αναφέρεται σε δημοσίευμα των «TIMES». Μέχρι το
Ορθοδοξία, στην αντίληψη του λαού έμεινε σαν
1913 τα ρούχα του Άη Βασίλη είχαν τα χρώματα του
ένας άνθρωπος άγιος πού ζει και περπατά ανάμεσα
ουράνιου τόξου. Τότε ή Κόκα Κόλα τον
μας.
χρησιμοποίησε στη χειμερινή διαφημιστική
Σαν ένας επισκέπτης πού φέρνει τύχη. Το
καμπάνια της και ένας καλλιτέχνης ξανασχεδίασε
περίεργο ' και αντιφατικό είναι ότι ενώ ζούσε, δεν
τη φιγούρα του Αγίου στα χρώματα της
έπαψε να μίλα και να γράφει κατά της αστρολογίας
Εταιρείας, κόκκινο και άσπρο, δηλαδή τη
των οιωνών, των δεισιδαιμονιών και τής
σημερινή στολή του». Σύμφωνα με τους «TIMES» ο
ονειρομαντείας. Όλα δηλαδή όσα γίνονται την
Άη Βασίλης είναι ένθερμος φίλος τής νέας
ήμερα πού την γιορτάζουμε. «Όλα όμως είναι
τεχνολογίας. Τόσο αυτός όσο και τα... ελάφια του
συμπωματικά συνεχίζει ο μελετητής. «Είναι
είναι συνδρομητές στο παγκόσμιο ηλεκτρονικό
γεγονός ότι, αν ό Ιεράρχης Βασίλειος δεν πέθαινε
δίκτυο του ΙΝΤΕRΝΕΤ. Έτσι δεν λαμβάνει
την 1η Ιανουαρίου του 379, τότε κάποιος άλλος θα
μηνύματα μόνο από τον ταχυδρόμο, αλλά και
έπαιρνε τη θέση του».
στην οθόνη του ΡC πού είναι εγκατεστημένο στο
Την Πρωτοχρονιά τα μικρά παιδιά
Βόρειο Πόλο.
περιμένουν αυτόν τον Άγιο Βασίλη. Οι Σπύρος Δημητρέλης

11
 ΚΟΣΜΕ ΑΚΟΣΜΕ
ΙΕΡΟΣ ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΣ

Σήμερα γεννήθηκε ανάμεσα μας ή " Αλήθεια.

Γεννήθηκε από τη γη, από το χώμα. από έναν
άνθρωπο. Κι όμως, με τη γέννηση Της μας έφερε τη
δικαιοσύνη του ουρανού. Διότι πώς μπορεί ό
άνθρωπος να είναι αληθινά δίκαιος; "Από μόνος
του; Μπορεί ένας φτωχός να χορτάσει από μόνος
του; Μπορεί ένας γυμνός να καλύψει τη γύμνια του χωρίς ρούχα; Άλλο τόσο μπορεί και ό άνθρωπος
ν' αποκτήσει τη δικαιοσύνη του Θεού με μόνες τις δυνάμεις ίου.
Έρχεται, λοιπόν, η Αλήθεια και σε ξυπνάει από ύπνο βαθύ. Και σου στρώνει δρόμο ιόν εαυτό
Της, για να μη χαθείς. Και ου τι κάνεις; Το κραυγάζει ό ουρανός με τον αστέρα και αναστατώνεται
όλος ό κόσμος από την οργή του Ηρώδη. Έρχονται οι Μάγοι για να συμβουλευθούν τους
"Ιουδαίους, και αυτοί θορυβημένοι αρχίζουν να ψάχνουν πού γεννήθηκε. Όχι για να τον
αναγνωρίσουν ως βασιλέα και θεό, όχι! "Αλλά για να τον σκοτώσουν! «Ό κόσμος δι' αυιού
εγένετο», κι όμως «ό κόσμος αυτόν ουκ έγνω»! (Ιω 1,10). *Ω κόσμε άκοσμε, βρόμικε και άθλιε!
Σου Τον φανερώνει ό ουρανός για να Τον λατρεύσεις, κι εσύ ψάχνεις το παιδί για να το σκοτώσεις.
Σου αναγγέλλει ότι ό Θεός έγινε για σένα άνθρωπος, κι εσύ θέλεις να αφανίσεις Αυτόν πού έρχεται
για να σε λυτρώσει!...
Να δεχόσουν την αναγέννηση πού σου προσφέρει! Είσαι θνητός. Κουβαλάς το ασήκωτο
βάρος της αμαρτίας από τη γέννηση σου. Ποιας άνθρωπος δεν το νιώθει; Ποιος ήλθε στη ζωή
ελεύθερος απ' αυτή τη δουλεία; Και μη ζητάς να σου το πουν αυτό οι Γραφές και οι προφήτες.
Ρώτα οποίον γεννιέται. Κοίταξε τον: κλαίει... Γι' αυτό γεννήθηκε ό Χριστός, γι' αυτό έλαβε την
ανθρώπινη φύση- για να μας χαρίσει την ευλογία της αναγεννήσεως. Καινούργια βιοτή, άφθαρτη,
θεϊκή! "Ας κλείσουμε, αδελφοί, στην ύπαρξη μας ιό έλεος Του. Και όπως ή μητέρα Του Τον έφερε
στα σπλάχνα της, να Τον φέρουμε κι εμείς στις καρδιές μας με την πίστη. Να ξεχειλίσουν οι καρδιές
μας από την πίστη Του! Ή Παρθένος γέννησε τον Σωτήρα "Ας γεννήσει, λοιπόν, και ή ψυχή μας
τη σωτηρία..
Αδελφοί, ας προσέξουμε, ας μην είμαστε στείροι. Οι ψυχές μας να είναι γόνιμες για τον
Θεό.

E-mail: intprodromoy@yahoo.gr
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ
http://ntprodromoy.blogspot.com και http://lisvorion.blogspot.com

106Ο

12