‫تهجد نماز بابت ‪ 40‬حديثون‬

‫سنڌيڪار‪ :‬ظفر علي تسنيمي‬

‫تصحيح‬

‫ڊاڪٽر حجة االسالم غالم قاسم تسنيمي‬

‫ناشر‪ :‬المجتبى فائونڊيشن‬

‫ڊيزائننگ‬

‫ظفر علي تسنيمي‬

 ‫مهاڳ‬

‫ك َمقاما ََم ْ ُّمودا‬

‫ك َربُّ َ‬
‫ن يَ ْب َع َث َ‬
‫ك َعىس اَ ْ‬ ‫َو ِم َن اللَيْ ِل َف َت َه َ‬
‫ج ْد بِ ِه نا ِفل َ ًة لَ َ‬
‫(اسراء ‪)۷۹ /‬‬

‫۽ رات جي خاص حصي ۾ نماز تهجد پڙهندا ڪريو اها (سنت) اوهان‬
‫جي (خاص) فضيلت آهي‪ .‬اميد آهي ته (قيامت جي ڏينهن) خدا تو کي‬
‫مقام محود تائين پهچائي‪.‬‬

‫جنهن زماني ۾ اسان زندگي گذاري رهيا آهيون‪ ،‬افسوس سان چوڻو ٿو‬
‫پئي ته ان دور ۾ معنوي ڪمن ڏانهن الڙو تمام گهٽ ڏنو وڃي ٿو‪،‬‬
‫جڏهن ته اهڙين مشڪل حالتن جي تقاضا اها آهي ته انسان معنوي‬
‫ڪمن ڏانهن گهڻي توجھ ڏئي‪ ،‬انسان هن رنگين دنيا کان ڌوڪو کائي‬
‫پاڻ کي معنوي ڪمن کان پري رکيو آهي‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫اسان جڏهن اسالمي منابع کي ڏسون ٿا ته اها ڳالھ سامهون اچي ٿي ته‬
‫اسان جي نبي پاڪ صلي اهلل عليه و آله و سلم ۽ امامن سڳورن عه اها‬
‫ڪوشش ڪئي آهي ته انسان افراط ۽ تفريط واري رستي کي ڇڏي‪،‬‬
‫مادي ۽ معنوي ميدانن ۾ ڪمال تائين پهچي‪ .‬ائين نه ٿئي جو مادي‬
‫زندگي کي بلڪل ڇڏي ڪري معنوي ڪمن ۾ گم ٿي وڃي ۽ ائين به‬
‫نه ٿئي جوانسان جي پوري زندگي صرف مادي ڪمن ۾ گذري‪.‬‬

‫انسان الِء ضروري آهي ته ٻنهي ڪمن (مادي ۽ معنوي) ۾‬

‫هڪجيترائي رکي ته جيئن انسان جي زندگي ڪمال تائين پهچي‬
‫سگهي‪ .‬انسان جيتوڻيڪ ترقي واري زماني ۾ زندگي گذاري رهيو‬
‫آهي پر معنوي پهلو کي وسارڻ نه گهرجي‪ ،‬ته جيئن جهڙي نموني‬
‫ماديات ۾ ترقي ڪري پيو اهڙي نموني معنويات ۾ به ترقي ڪندو‬
‫رهي‪.‬‬

‫‪2‬‬
‫تهجد جي نماز اهلل سائين جي ولين جي خاص عبادت آهي‪ ،‬جيڪا‬
‫زندگي کي ٺاهڻ واري ۽ معنوي ڪمن ڏانهن ويجهو ڪرڻ واري‪ ،‬انسان‬
‫سازي جو درس ڏيڻ واري ۽ خالق سان اڪيالئي ۾ راز ۽ نياز‬
‫سيکاريندڙ آهي‪ .‬اهو به ان وقت ۾ جيڪو آرام وارو آهي‪ .‬تجهد جي‬
‫نماز پالڻهار سان هڪ خاص رابطو آهي‪.‬‬

‫تهجد جي نماز جي ثواب‪ ،‬فائدن ۽ اثرن کي نظر ۾ رکندي مومنين جي‬

‫استفادي الِء ان بابت ‪ 40‬حديثون بيان ڪجن ٿيون‪.‬‬

‫ظفر علي تسنيمي‬

‫‪3‬‬
 ‫تهجد نماز جي اهميت‬

‫عَنْ اَنَسِ بنِ مالِكٍ سَمِعْتُ رَسُولَ اللّهَ صلي اهلل عليه و‬
‫آلهيَقُولُ‪ :‬اَلرَّكْعَتانِ فِى جَوْفِ اللَّيْلِ اَحَبُّ اِلَىَّ مِنَ الدُّنْيا‬
‫وَما فِيْها‪.‬‬

‫رسول اهلل ص‪ :‬تهجد جي نماز جون ٻه رڪعتون مون کي دنيا ۽ جيڪو‬

‫ڪجھ دنيا ۾ آهي‪ ،‬ان کان وڌيڪ پسند آهن‪.‬‬

‫( بحاراألنوار‪ ،‬ج ‪ ،۸۷‬ص ‪)۱۴۸‬‬

‫‪4‬‬
 ‫آخرت جو زيور‬

‫عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عليه السالم قالَ‪ :‬اَلمالُ وَآلْبَنُونُ زينَةُ‬
‫الْحَيوةِ الدُّنْيا وَثَمانُ رَكَعاتٍ مِنْ آخِرِ اللَّيْلِ وَالْوَتْرُ زينَةُ‬
‫اآلخِرَةِ‪ ،‬وَقَدْ يَجْمَعُهَا اللّهُ الََِقْوامٍ‪.‬‬

‫امام صادق ع‪ :‬مال ۽ اوالد دنيا جي زندگي جا زيور آهن ۽ رات جي‬
‫آخري حصي ۾ پڙهندڙ اٺ رڪعتون (تهجد جي نماز) ۽ وتر جي نماز‬
‫آخرت جا زيور آهن‪ .‬ڪڏهن وري اهلل سائين ڪجھ ماڻهن الِء ٻئي گڏ‬
‫ڪندو آهي‪.‬‬

‫( بحاراألنوار‪ ،‬ج ‪ ،۸۷‬ص ‪) ۱۵۰‬‬

‫‪5‬‬
 ‫اهلل سائين جي دوستي جو معيار‬

‫عَنْ جابِرِ بْنَ عَبْدِاللّهِ االََْنـْصارِى قالَ ‪ :‬سَمِعْتُ رَسُولَ اللّهِ‬

‫صلي اهلل عليه و آله يَقُولُ‪ :‬مَا اتَّخَذَّ اللّهُ اِبْراهِيمَ خَليالً اِالّ‬
‫الَِطْعامِهِ الطَّعامَ‪ ،‬وَصَالْتِهِ بِاللَّيْلِ وَالنَّاسُ نِيامٌ‪.‬‬

‫جابر بن عبد اهلل انصاري چون ٿا ته مون رسول اهلل ص کان ٻڌو ته اهلل‬
‫سائين حضرت ابراهيم کي ٻن ڪمن جي ڪري خليل (دوست) بڻايو‪:‬‬

‫‪1.‬کاڌو کارائڻ ‪ .2‬ان مهل تهجد جي نماز پڙهڻ جنهن مهل سڀ ننڊ‬
‫۾ هجن‪.‬‬

‫( بحاراألنوار‪ ،‬ج ‪ ،۸۷‬ص ‪) ۱۴۴‬‬

‫‪6‬‬
 ‫سعادت جو ذريعو‬

‫قالَ النَّبِىُّ صلي اهلل عليه و آله‪ :‬خَيْرُكُمْ مَنْ اَطابَ الْكَالمَ‬
‫وَاَطْعَمَ الطَّعامَ وَصَلّى بِاللَّيْلِ وَ النّاسُ نِيامٌ‪.‬‬

‫رسول اهلل ص ‪ :‬توهان مان سٺو انسان اهو آهي جيڪو ڀلو (سچ)‬
‫ڳالهائي‪ ،‬کاڌو کارائي ۽ جنهن مهل سڀ ستل هجن‪ ،‬تنهن مهل‬
‫تهجد جي نماز پڙهي‪.‬‬

‫( همان‪ ،‬ص ‪) ۱۴۲‬‬

‫‪7‬‬
 ‫بهترين نماز‬

‫عَنْ رَسُولِ اللّهِ صلي اهلل عليه و آله قالَ‪ :‬اَفْضَـلُ الصَّـالةِ‬
‫بَـعْدَ الصَّـالةِ الْمَـكْتُوبَةِ الصَّـالةُ فِى جَوْفِ الَلَّيْلِ‪.‬‬

‫رسول اهلل ص‪ :‬واجب نمازن کان پوِء افضل نماز تهجد واري نماز آهي‪.‬‬

‫( كنز العمال‪) ۲۱۳۹۷/۷ ،‬‬

‫‪8‬‬
 ‫ڪائنات کان وڌيڪ قيمتي‬

‫عَنْ رَسُولِ اللّهِ صلي اهلل عليه و آله قالَ‪ :‬رَكْعَتانِ يَرْكَعُهُما‬
‫اِبْنُ آدَمَ فِى جَوْفِ اللَّيْلِ اآلخِرِ خَيْرٌ لَهُ مِنَ الدُّنْيا وَما فِيها‪،‬‬
‫وَلَوْال اَنْ اَشُقَّ عَلى اُمَّتِى لَفَرَضْتُهُما عَلَيْهِمِ‪.‬‬

‫رسول اهلل ص‪ :‬رات جي آخري حصي ۾ پڙهجندڙ نماز (نماز تهجد)‬

‫دنيا ۽ جيڪو ڪجھ دنيا ۾ آهي ان کان افضل آهي‪ ،‬جيڪڏهن‬
‫پنهنجي امت جي تڪليف جو خيال نه هجي ها ته پنهنجي امت تي‬
‫واجب قرار ڏيان ها‪.‬‬

‫( كنز العمال‪) ۲۱۴۰۵/۷ ،‬‬

‫‪9‬‬
 ‫خير ۽ سعادت جو دروازو‬
‫قالَ رَسُولُ اللّهِ صلي اهلل عليه و آله لِمَعاذِبْنِ جَبَلٍ فِى‬
‫غَزْوَةِ تَبُوكٍ‪ :‬وَاِنْ شِئْتَ أَنْبَأْتُكَ بِاَبْوابِ الْخَيْرِ؟ قالَ‪ :‬قُلْتُ‪:‬‬
‫اَجَلْ يارَسُولَ اللّهِ قالَ‪ :‬اَلصَّوْمُ جُنَّةٌ‪ ،‬وَالصَّدَقَةُ تُكَفِّرُ‬
‫الْخَطيئَةَ‪ ،‬وَقِيامُ الرَّجُلِ فِى جَوْفِ اللَّيْلِ يَبْتَغى وَجْهَ اللّهِ‪،‬‬
‫ثُمَّ قَرَءَ هذِهِ اآليَةَ‪« :‬تَتَجافى جُنُوبُهُمْ عَنِ المَضاجِعِ»‪.‬‬

‫پاڻ سڳورن تبوڪ واري جنگ ۾ معاذ بن جبل کي فرمايو‪:‬‬

‫جيڪڏهن تون چاهين ته مان توکي خير ۽ سعادت جي دروازن جو‬
‫ٻڌايان؟ وراڻيائين؛ جي بلڪل يا رسول اهلل ص!‬

‫پاڻ فرمايائون‪.1 :‬روزو جيڪو عذاب کان ڍال آهي ‪ .2‬صدقو جيڪو‬
‫خطائن کي لڪائيندو آهي ‪ .3‬اهلل سائين خاطر اڌ رات جو جاڳڻ‬
‫(تهجد جي نماز پڙهڻ)‪ .‬پوِء هن آيت جي تالوت فرمايائون‪ :‬تَ َتجافى‬
‫ضاج ِع (سندن پاسا بسترن کان الڳ ٿي وڃن ٿا)‪.‬‬‫الم ِ‬
‫ُج ُنوبُ ُهم َع ِن َ‬

‫( بحاراألنوار‪ ،‬ج ‪ ،۸۷‬ص ‪) ۱۲۳‬‬

‫‪10‬‬
 ‫حضرت جبريل عه جي وصيت‬

‫قالَ رَسُولُ اللّهِ صلي اهلل عليه و آله‪ :‬مـازالَ جَبْـرَئيلُ‬

‫يُوصينـِى بِقِـيامِ اللَّيْلِ حَتّـى ظَنـَنْتُ اَنَّ خِـيارَ اُمَّـتى لَـنْ‬
‫يَـنامُوا من الليل اال قليال‪.‬‬

‫رسول اهلل ص‪ :‬حضرت جبرائيل عه هميشه مون کي تهجد جي نماز‬

‫جي وصيت ڪندا هئا ايستائين جو مون خيال ڪيو ته منهنجي امت‬
‫جا نيڪ ٻانها رات جو سمهندا ئي نه‪.‬‬

‫كنز العمال ‪21425‬‬

‫‪11‬‬
 ‫فخر‬

‫يَقُولُ الصّادِقُ عليه السالم‪ :‬ثَالثَةٌ هُنَّ فَخْرُ المُؤْمِنِ وَزينَةٌ‬

‫فِى الدُّنْيا وَاْآلخِرَةَ‪ :‬الَصَّالةُ فِى آخِرِ اللَّيْلِ‪ ،‬وَ يَأْسُهُ مِمّا فِى‬
‫اَيْدىِ النّاسِ‪ ،‬وَوِاليَةُ اْالِمامِ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللّهُ عَلَيْهِ‬
‫وَآلِهِ‪.‬‬

‫امام صادق ع‪ :‬ٽي شيون مومن الِء فخر جو باعث ۽ دنيا ۽ آخرت جو‬
‫آرام ۽ سونهن آهن‬

‫‪1.‬تجهد جي نماز ‪ .2‬جيڪو ڪجھ ماڻهن وٽ آهي ان ۾ اميد نه رکڻ‬

‫‪ .3‬رسول اهلل ص جي آل منجهان معصوم امامن جي واليت کي قبول‬
‫ڪرڻ‪.‬‬

‫( همان‪ ،‬ص ‪) ۱۴۰‬‬

‫‪12‬‬
 ‫مومن جي عزت ۽ شرافت‬

‫قالَ اَبُو عَبْدِاللّهِ عليه السالم‪ :‬شَرَفُ الْمُؤْمِنِ صَالتُهُ بِاللَّيْلِ‪،‬‬

‫وَعِزُّهُ كَفُّ االَذى عَنِ النّاسِ‪.‬‬

‫امام صادق ع‪ :‬مومن جي شرافت تهجد جي نماز ۾ آهي ۽ عزت‬

‫ماڻهن کي اذيت ۽ تڪليف نه رسائڻ ۾‪.‬‬

‫( بحاراألنوار‪ ،‬ج ‪ ،۸۷‬ص ‪(۱۴۱‬‬

‫‪13‬‬
 ‫اهلل سائين جو ناز‬

‫عَنِ النَّبِىِّ صلي اهلل عليه و آله‪ :‬اِذا قـامَ الْعَبْدُ مِنْ لَذيذِ‬
‫مَضْـجَعِهِ وَالنُّعـاسُ فِى عَيْنَـيْهِ لِيُـرْضِىَ رَبَّـهُ جَلَّ وَ‬
‫عَزَّبِصَـالةِ لَيْلِهِ‪ ،‬بـاهَى اللّهُ بِهِ مَالئِـكَتَهُ‪ ،‬فَقـالَ‪ :‬اَمـا تَرَوْنَ‬
‫عَـبْدى هذا‪ ،‬قَدْ قـامَ مِنْ لَذيذِ مَضْـجَعِهِ اِلى صَـالةٍ لَمْ‬
‫اَفْـرُضْها عَـلَيْهِ اِشْـهَدُوا اَنِّى قَـدْ غَفَـرْتُ لَهُ‪.‬‬

‫رسول اهلل ص‪ :‬اهلل سائين فرشتن آڏو پنهنجي ٻانهي تي ان وقت ناز‬
‫ڪندو آهي جڏهن هو اهلل کي راضي ڪرڻ خاطر پنهنجي آرام ڏيندڙ‬
‫هنڌ کان اٿي‪ ،‬جڏهن ته سندس اکيون ننڊ ۾ ڀريل هجن پوِء تهجد جي‬
‫نماز پڙهي‪ .‬اهلل سائين چوندو آهي‪ :‬ڇا نٿا ڏسو منهنجو ٻانهو آرام‬
‫ڏيندڙ هنڌ کان ان نماز الِء اٿيو آهي جنهن کي مون ان تي واجب ئي‬
‫ناهي ڪيو‪ .‬گواھ رهجو ته مون هن کي بخشي ڇڏيو آهي‪.‬‬

‫( بحار االنوار‪،‬ج ‪ ،۸۷‬ص ‪(۱۵۶‬‬

‫‪14‬‬
 ‫اڻ ڳڻيو ثواب‬
‫عَنْ اَبِى عَبْدِاللّهِ عليه السالم قالَ‪ :‬ما مِنْ عَمَلٍ حَسَنٍ يَعْمَلُهُ‬
‫الْعَبْدُ اِالّوَلَهُ ثَوابٌ فِى الْقُرْآنِ اِالّ صَالةُ اللَّيْلِ فَاِنَّ اللّهَ لَمْ‬
‫يُبَيِّنْ ثَوابَها لِعَظيمِ خَطَرِهِ عِنْدَهُ فَقالَ‪« :‬تَتَجا فى جُنُوبُهُمْ‬
‫عَنِ الْمَضاجِعِ يَدْعُونَ رَبَّهُمْ خَوْفا وَطَمَعَا وَمِمّا رَزَقْناهُمْ‬
‫يُنْفِقُونَ فَال تَعْلَمُ نَفْسٌ ما اُخْفِىَ لَهُمْ مِنْ قُرَّةِّ اَعْيُنٍ جَزاءً‬
‫بِما كانُوا يَعْملُونَ»‪.‬‬

‫امام صادق ع‪ :‬هر نيڪي جي ڪم جو ثواب قرآن ۾ بيان ٿيل آهي‬

‫سواِء تهجد جي نماز جي‪ ،‬جو اهلل سائين ان عمل جي عظمت خاطر ان‬
‫جو ثواب معين ناهي ڪيو‪ ،‬فقط اهو فرمايو آهي‪ :‬جيڪي پنهنجي‬
‫هنڌ کان اٿي پنهنجي پالڻهار کي خوف ۽ اميد منجهان ياد ڪندا‬
‫آهن‪ ،‬جيڪو ڪجھ انهن کي ڏنو ويو آهي ان مان انفاق (اهلل جي راھ ۾‬
‫خرچ ڪرڻ) ڪندا آهن‪ .‬پوِء جيڪو اکين جو ٺار انهن الِء لڪايو ويو‬
‫آهي تنهن کي ڪو شخص نه ٿو ڄاڻي‪ ،‬جيڪي نيڪ ڪم پيا ڪن‬
‫تن جو کين بدلو ڏنو ويندو‪.‬‬

‫( وسائل الشيعه‪ ،‬ج ‪ ،۵‬ص ‪(۲۸۱‬‬

‫‪15‬‬
 ‫هڪ رڪعت‬

‫عَنْ رَسُولِ اللّهِ صلي اهلل عليه و آله قالَ‪ :‬عَلَيْكُمْ بِصَالةِ‬
‫اللَّيْلِ وَلَوْرَكْعَةً واحِدَةً‪ ،‬فَاِنَّ صَالةَ اللَّيْلِ مِنْهاةٌ عَنِ اْالِثْمِ‪،‬‬
‫وَتُطْفِئُ غَضَبَ الرَّبِّ تَبارَكَ وَ تَعالى‪ ،‬وَتَدْفَعُ عَنْ اَهْلِها حَرَّ‬
‫النَّارِ يَوْمَ القِيامَةِ‬

‫رسول اهلل ص‪ :‬توهان کي تهجد جي نماز پڙهڻ گهرجي ڀلي کڻي هڪ‬
‫رڪعت ئي ڇو نه پڙهو؛ ان ڪري جو تهجد جي نماز انسان کي گناھ‬
‫کان روڪيندي آهي‪ ،‬اهلل جي غضب (ڪاوڙ) کي ختم ڪندي آهي ۽‬
‫قيامت جي ڏينهن انسان کان باھ جي گرمي کي پري ڪندي‪.‬‬

‫( كنز العمال‪(۲۱۴۳۱/۷ ،‬‬

‫‪16‬‬
 ‫شيعو ۽ تهجد جي نماز‬

‫قالَ الصّادِقُ عليه السالم‪ :‬لَيْسَ مِنْ شيعَتِنا مَنْ لَمْ يُصَلِّ‬
‫صَالةَ اللَّيْلِ‪.‬‬

‫امام صادق ع‪ :‬جيڪو به تهجد جي نماز ادا نه ڪري اهو اسان جي‬
‫شيعن منجهان ناهي‪.‬‬

‫)شيخ مفيد چئي ٿو‪ :‬ان مان مراد هي آهي ته مخلص شيعن مان ناهي‬
‫يا هي مراد اٿس ته جيڪو تهجد جي نماز جي فضيلت جو معتقد‬
‫ناهي اهو اسان جي شيعن منجهان ناهي(‬

‫( بحاراألنوار‪ ،‬ج ‪ ،۸۷‬ص ‪(۱۶۲‬‬

‫‪17‬‬
 ‫نماز الِء اٿارڻ‬

‫قالَ رَسُولُ اللّهِ صلي اهلل عليه و آله‪ :‬رَحِمَ اللّهُ رَجُالً قامَ‬
‫مِنَ اللَّيْلِ فَصَلّى وَاَيْقَظَ اِمْرَأَتَهُ فَصَلَّتْ‪ ،‬فَاِنْ اَبَتْ نَضِحَ فِى‬
‫وَجْهِهَا المآءَ‪ ،‬رَحِمَ اللّهُ اِمْرَأَةً قامَتْ مِنَ اللَّيْلِ فَصَلَّتْ‬
‫وَاَيْقَظَتْ زَوْجَها‪ ،‬فَاِنْ اَبى نَضِحَتْ فِى وَجْهِهِ المآءَ‪.‬‬

‫رسول اهلل ص‪ :‬اهلل سائين ان ٻانهي تي رحم ڪري جيڪو رات جو‬
‫ڪجھ حصو ننڊ کان اٿي ڪري نماز پڙهي ٿو ۽ پنهنجي گهر ِ‬
‫واريَء‬
‫کي نماز الِء اٿاري ٿو جيڪڏهن اها نه اٿي ته ان جي چهري تي پاڻي جا‬
‫ڦڙا هڻي (ته جيئن اها اٿي) ۽ اهلل سائين ان عورت تي رحم ڪري‬
‫جيڪا اڌ رات جو نماز پڙهڻ ڪاڻ اٿي ٿي ۽ پنهنجي مڙس کي اٿاري‬
‫ٿي جيڪڏهن مان سجاڳ نه ٿئي ته ان جي چهري تي پاڻي جا ڦڙا‬
‫هڻي‪( .‬البت ان ڪم الِء راضپو ۽ ان ڪم ڏانهن الڙو (شوق) شرط‬
‫آهي‪).‬‬

‫( ميزان الحكمة‪ ،‬ج ‪(۱۰۴۴۶/۵‬‬

‫‪18‬‬
 ‫تهجد جي نماز جي نيت‬

‫قالَ رَسُولُ اللّهِ صلي اهلل عليه و آله‪ :‬ما مَنْ عَبْدٍ يُحَدِّثُ‬
‫نَفسَهُ بِقِيامِ ساعَةٍ مِنَ اللَّيْلِ فَيَنامُ عَنْها اِالّ كانَ نَوْمُهُ صَدَقَةً‬
‫تَصَدَّقَ اللّهُ بِها عَلَيْهِ وَكَتَبَ لَهُ اَجْرَما نَوى‪.‬‬

‫رسول اهلل ص‪ :‬جيڪو به تهجد جي نماز پڙهڻ جو پڪو ارادو ڪري ته‬
‫ننڊ مان اٿندو ۽ نه اٿي سگهي ته اها ننڊ اهڙو صدقو آهي جيڪو اهلل‬
‫سائين ادا ڪيو‪ .‬اهلل سائين هن الِء ان ڪم جو ثواب لکندو جنهن جي‬
‫ان نيت ڪئي هئي‪.‬‬

‫( همان‪ ،‬ج ‪(۱۰۴۷۰/۵‬‬

‫‪19‬‬
 ‫گناهن جو ڪفارو‬

‫قالَ رَسُولُ اللّهِ صلي اهلل عليه و آله‪ :‬عَلَيْكُمْ بِصَالةِ اللَّيْلِ‬
‫فَاِنَّهُ دَأْبُ الصّالِحينَ قَبْلَكُمْ‪ ،‬وَاِنَّ قِيامَ اللَّيْلِ قُرْبٌ اِلَى اللّهِ‪،‬‬
‫وَمِنْهاةٌ عَنِ اْالِثْمِ‪ ،‬وَتَكْفيرُ السَّيِّئاتِ وَمَطْرَدَةُ الدّاءِ فِى‬
‫الْجَسَدِ‪.‬‬

‫رسول اهلل ص‪ :‬توهان کي تهجد جي نماز پڙهڻ گهرجي؛ ان ڪري جو‬

‫اها گذريل امت منجهان نيڪ ٻانهن جو طور طريقو آهي ۽ رات جو‬
‫جاڳڻ (تهجد جي نماز پڙهڻ) انسان کي اهلل سائين جي ويجهو ڪندو‬
‫آهي ۽ گناهن کان روڪيندو آهي ۽ گناهن کي لڪائيندو آهي ۽‬
‫جسماني بيمارين کي ختم ڪندو آهي‪.‬‬

‫( بحاراألنوار‪ ،‬ج‪ ،۸۷‬ص‪(۱۲۳‬‬

‫‪20‬‬
 ‫تهجد جي نماز جا فائده‬

‫قالَ اَميرُ الْمُؤْمِنينَ عليه السالم‪ :‬قيامُ اللَّيْلِ مُصِحَّةٌ لِلْبَدَنِ‪،‬‬

‫وَ مَرْضاةٌ لِلرِّبِّ عَزَّوَجَلَّ‪ ،‬وَ تَعَرُّضٌ لِلرَّحْمَةِ وَ تَمَسُّكٌ‬
‫بِاَخْالقِ النَّبِيّينَ‪.‬‬

‫امير المومنين ع‪ :‬رات جي جاڳڻ جسماني سالمتي‪ ،‬پالڻهار جي‬

‫راضپي‪ ،‬رحمت جي جاِء تي پاڻ کي قرار ڏيڻ ۽ نبين جي اخالق سان‬
‫متمسڪ رهڻ جو باعث آهي‪.‬‬

‫( بحاراألنوار‪ ،‬ج‪ ،۸۷‬ص‪(۱۴۴‬‬

‫‪21‬‬
 ‫تهجد جي نماز جا اثر‬

‫عَنْ اَبِى عَبْدِاللّهِ عليه السالم قالَ‪ :‬صَالةُ اللَّيْلِ تُحسِنُ الْوَجْهَ‪،‬‬
‫وَتُحْسِنُ الْخُلْقَ‪ ،‬وَتُطِيبُ الرّيحَ‪ ،‬وَتُدِرُّ الرِّزْقَ‪ ،‬وَ تَقْضِى‬
‫الدَّيْنَ‪ ،‬وَتَذْهَبُ بالْهَمِّ‪ ،‬وَتَجْلُو الْبَصَرَ‪.‬‬

‫امام صادق ع‪ :‬تهجد جي نماز انسان جي چهري کي سهڻو‪ ،‬اخالق‬

‫کي بهتر ۽ ان کي خوشبودار بڻائيندي آهي‪ ،‬رزق ۾ واڌارو‪ ،‬قرض کي‬
‫ادا ڪندي آهي‪ ،‬غم کي ختم ڪندي ۽ انسان جي اکين کي نوراني‬
‫بڻائيندي آهي‪.‬‬

‫(وسائل الشيعه‪ ،‬ج‪ ،۵‬ص‪(۲۷۲‬‬

‫‪22‬‬
 ‫اهلل سائين جو نور‬

‫سُئِلَ عَلىُّ بنُ الْحُسَيْنِ عليه السالم ‪ :‬مابالُ‬

‫المُتهَجِّدينَ بِاللَّيْلِ مِنْ اَحْسَنِ النّاسِ وَجْها؟ قالَ‪:‬‬
‫الََِنَّهُمْ خَلَوْا بِرَبِّهِمْ فَكَساهُمْ اللّهُ مِنْ نُورِهِ‪.‬‬

‫امام سجاد ع کان ڪنهن سوال ڪيو‪ :‬جيڪي تهجد جي نماز پڙهندا‬
‫آهن اهي نوراني ڇو هوندا آهن؟ امام فرمايو‪ :‬ان ڪري جو اهي‬
‫اڪيالئي ۾ پنهنجي پالڻهار سان راز ۽ نياز ڪندا آهن ۽ اهلل سائين‬
‫انهن کي پنهنجي نور سان ڍڪيندوآهي‪.‬‬

‫( بحاراألنوار‪ ،‬ج‪ ،۸۷‬ص‪(۱۵۹‬‬

‫‪23‬‬
 ‫روزي جي ضامن‬

‫عَنْ اَبِى عَبْدِ اللّهِ عليه السالم قالَ‪ :‬كَذِبَ مَنْ زَعَمَ اَنَّهُ يُصَلّى‬
‫صَالةَ اللَّيْلِ وَهُوَ يَجُوعُ اِنَّ صَالةَ اللَّيْلِ تَضْمِنُ رِزْقَ النَّهارَ‪.‬‬

‫امام صادق ع‪ :‬ڪوڙو آهي اهو ماڻهو جيڪو اهو خيال ڪري ته هو‬
‫تهجد جي نماز پڙهندو ۽ بکيو رهندو؛ ان ڪري جو تهجد جي نماز‬
‫ڏينهن جي روزي جي ضامن آهي‪.‬‬

‫( همان‪ ،‬ص‪(۱۵۴‬‬

‫‪24‬‬
 ‫تهجد جي نماز جا درجا‬
‫قالَ رَسُولُ اللّهِ صلي اهلل عليه و آله‪ :‬مَنْ رُزِقَ صَالةَ اللَّيْلِ مِنْ‬
‫عَبْدٍ اَوْاَمَةٍ قامَ لِلّهِ عَزَّوَجَلَّ مُخْلِصا فَتَوَضَّأَ وُضُوءً سابِغا وَصَلّى‬
‫لِلّهِ عَزَّوَجَلَّ بِنيَّةٍ صادِقَةٍ وَقَلْبٍ سَليمٍ وَبَدَنٍ خاشِعٍ وَعَيْنٍ دامِعَةٍ‬
‫جَعَلَ اللّهُ تَبارَكَ وَتَعالى خَلْفَهُ تِسعَةَ صُفُوفٍ مِنَ الْمَالئِكَةِ فِى‬
‫كُلِّ صَفٍّ ما اليُحْصى عَدَدَهُمْ اِالَّاللّهُ تَعالى اَحَدُ طَرَفَىْ كُلِّ صَفٍّ‬
‫فِى الْمَشْرِقِ وَاآلخِرُ بِالْمَغْرِبِ‪ ،‬قالَ‪ :‬فَاِذا فَرَغَ كَتَبَ لَهُ بَعَدَدِهِمْ‬
‫دَرَجاتٍ‪.‬‬

‫رسول اهلل ص‪ :‬جنهن به عورت يا مرد کي تهجد جي نماز نصيب ٿئي‪ ،‬۽ هو‬
‫اهلل سائين الِء خلوص سان اٿي‪ ،‬ڪامل وضو ڪري‪ ،‬اهلل خاطر سچي نيت ۽‬
‫پاڪ دل ۽ ڊڄندڙ جسم ۽ ڳوڙها ڳاڙيندڙ اک سان نماز پڙهي ته اهلل سائين‬
‫نو (‪ )9‬صفون بيهاريندو آهي جنهن جو تعداد‬
‫ان جي پويان فرشتن جون َ‬
‫سواِء اهلل سائين جي ڪو به نٿو ڄاڻي‪ ،‬هر صف جو هڪ پاسو مشرق ۽ ٻيو‬
‫پاسو مغرب ۾ هوندو آهي‪ ،‬جڏهن نماز پوري ٿيندي آهي ته اهلل سائين انهن‬
‫فرشتن جي تعداد برابر ان (نمازي) الِء ثواب ۽ درجا لکندو آهي‪.‬‬

‫( بحاراالنوار ج‪ ،۸۷‬ص‪(۱۳۷‬‬

‫‪25‬‬
 ‫تهجد جي نماز جي برڪت‬
‫قالَ الرِّضا عليه السالم ‪ :‬عَـلَيْكُمْ بِصَـالةِ اللَّيْلِ فَما مِنْ‬
‫عَـبْدٍ يَقُومُ آخِرَ اللَّيْلِ فَيُصَـلِّى ثَمانَ رَكَعاتٍ وَ رَكْعَـتَىِ‬
‫الشَّفْـعِ وَ رَكْعَةَ الْـوَتْرِ وَاسْتَغْـفَرَ اللّهَ فـى قُنُوتِهِ سَبْـعينَ‬
‫مَرَّةً اِالّ‪ ،‬اُجيرُ مِنْ عَـذابِ الْقَـبْرِ‪ ،‬وَمِنْ عَـذابِ النّارِ‪ ،‬وَمُـدَّلَهُ‬
‫فِى عُمْرِهِ‪ ،‬وَوُسِّعَ عَلَيْهِ فِى مَعِيْشَتِهِ‪ ،‬ثُمَّ قالَ عليه السالم‪:‬اِنَّ‬
‫الْبَيَـوتَ الَّتى يُصَـلّى فِيـها بِاللَّيْلِ يَـزْهَرُنُورُها الََِهْلِ‬
‫السَّماءِ كَما يَزْهَرُ نُورُ الْكَواكِبِ الََِهْلِ اْالَرْضِ‪.‬‬

‫امام رضا ع‪ :‬توهان کي تهجد جي نماز پڙهڻ گهرجي؛ اهلل سائين ان ٻانهي کان‬
‫قبر جي عذاب ۽ باھ کي پري ڪندو‪ ،‬ان جي عمر وڌائي زندگي کي طوالني ڪندو‬
‫جيڪو ٻانهو رات جي آخري حصي ۾ اٿي اٺ رڪعتون تهجد جي نماز جون‬
‫پڙهي‪ ،‬ٻه رڪعتون نماز شفع جون ۽ هڪ رڪعت نماز وتر جي ۽ قنوت (دعا) ۾‬
‫ستر دفعا استغفار ڪري‪ .‬ان کان پوِء امام ع فرمايو‪ :‬جنهن گهر ۾ تهجد جي‬
‫نماز پڙهي ويندي آهي اهو گهر آسمان وارن الِء ائين چمڪندو آهي جيئن زمين‬
‫وارن الِء آسمان جا تارا چمڪندا آهن‪.‬‬

‫( بحاراألنوار‪ ،‬ج‪ ،۸۷‬ص‪(۱۶۱‬‬

‫‪26‬‬
 ‫اهلل سائين جو راضپو‬
‫قالَ رَسُولُ اللّهِ صلي اهلل عليه و آله‪ :‬صَالةُ اللَّيْلِ مَرْضاةُ‬
‫الرّبِّ‪ ،‬وَحُبُّ الْمَالئِكَةِ‪ ،‬وَسُنَّةُ اْالَنْبِياء‪ ،‬وَنُورُ الْمَعْرِفَةِ‪ ،‬وَ اَصْلُ‬
‫االَِْيْمانِ‪ ،‬وَر احَةُ اْالَبْدانِ‪ ،‬وَكِراهِيَةُ الشَّيْطانِ‪ ،‬وَسِالحٌ عَلَى‬
‫االََْعْداءِ‪ ،‬وَ اِجابَةٌ لِلدُّعاءِ‪ ،‬وَقَبُولُ اْالَعْمالِ‪ ،‬وَبَرَكَةٌ فى الرِّزْقِ‪،‬‬
‫وَشفيعٌ بَيْنَ صاحِبِها وَبَيْنَ مَلَكِ الْمَوْتِ‪ ،‬وَ سِر اجٌ فى قَبْرِهِ وَ‬
‫فِر اشٌ تَحْتَ جَنْبِهِ‪ ،‬وَجَوابٌ مَعَ مُنْكَرٍ و َ نَكيرٍ‪ ،‬وَمُونِسٌ‬
‫وَزائِرٌ فِى قَبْرِهِ اِلى يَوْمِ الْقِيامَةِ‪.‬‬

‫رسول اهلل ص‪ :‬تهجد جي نماز پالڻهار جي راضپي جو سبب‪ ،‬فرشتن سان دوستي‬
‫جو ذريعو‪ ،‬نبين جو طور طريقو‪ ،‬معرفت جو نور‪ ،‬ايمان جي پاڙ‪ ،‬جسم الِء آرام جو‬
‫باعث‪ ،‬شيطان جي نفرت جو سبب‪ ،‬دشمن جي مقابلي ۾ هٿيار‪ ،‬دعائن جو‬
‫مستجاب ٿيڻ‪ ،‬عملن جو قبول ٿيڻ ۽ رزق ۾ برڪت جي سبب آهي‪ .‬تهجد جي‬
‫نماز ان نمازيَء ۽ موت جي فرشتي جي وچ ۾ واسطو ٿيندي‪ ،‬قبر الِء روشني‪،‬‬
‫نڪير ۽ منڪر جي جوابن وقت انسان جي مونس ٿيندي ۽ قيامت جي ڏينهن‬
‫تائين قبر ۾ ان جي زيارت ڪرڻ واري (زائره) هوندي‪.‬‬

‫( بحاراألنوار‪ ،‬ج‪ ،۸۷‬ص‪(۱۶۱‬‬

‫‪27‬‬
 ‫بهشت جي قيمت‬

‫قالَ عَلِىٌ عليه السالم‪ :‬اَفْشُوا السَّالمَ‪ ،‬وَاَطْعِمُوا الطَّعامَ‪،‬‬

‫وَصَلُّوا بِاللَّيْلِ وَالنّاسُ نِيامٌ‪ ،‬تَدْخُلُوا الْجَنَّةَ بِسَالمٍ‪.‬‬

‫امام علي ع‪ :‬سالم کي عام ڪريو (هر ڪنهن تي سالم ڪريو)‪،‬‬

‫کاڌو کارايو ۽ جنهن مهل سڀ ننڊ ۾ هجن تهجد جي نماز ادا ڪريو ته‬
‫جيئن امن ۽ امان سان بهشت ۾ داخل ٿيو‪.‬‬

‫( بحاراألنوار‪ ،‬ج ‪ ،۸۷‬ص ‪(۱۵۹‬‬

‫‪28‬‬
 ‫عذاب جو رڪجڻ‬

‫قالَ عَلِىٌ عليه السالم‪ :‬اِنَّ اللّهَ عَزَّوَجَلَّ اِذا اَرادَ اَنْ يُصيبَ‬
‫اَهْلَ اْالَرْضِ بِعَذابٍ قالَ لَوْالَ الذَّينَ يَتَحابُّونَ بِجَاللى‪،‬‬
‫وَيَعْمُرُونَ مَساجِدى وَيَسْتَغْفِرُونَ بِاْالَسْحارِ الََنْزَلْتُ بِهِمْ‬
‫عَذابى‪.‬‬

‫امام علي ع‪ :‬جنهن وقت اهلل سائين زمين وارن تي عذاب نازل‬
‫(موڪلڻ) جو ارادو ڪندو آهي ته چوندو آهي‪ :‬جيڪڏهن اهي نه هجن‬
‫ها جيڪي مون کي منهنجي جالل ۽ عظمت ڪارڻ دوست رکندا‬
‫آهن‪ ،‬مسجدن کي آباد رکندا آهن ۽ سحر جي وقت استغفار ڪندا‬
‫آهن ته زمين وارن تي عذاب نازل ڪريان ها‪.‬‬

‫( همان‪ ،‬ص ‪(۱۵۰‬‬

‫‪29‬‬
 ‫قبر ۾ نور‬

‫قالَ النَّبِىُّ صلي اهلل عليه و آله‪ :‬صَالةُ اللَّيْلِ سِراجٌ‬

‫لِصاحِبِها فِى ظُلْمَةِ الْقَبْرِ‪.‬‬

‫رسول اهلل ص‪ :‬تجهد جي نماز ان نمازي الِء قبر جي اوندھ ۾ ڏيئو‬

‫(بڻجندي) آهي‪.‬‬

‫( همان‪ ،‬ص ‪(۱۶۱‬‬

‫‪30‬‬
 ‫تهجد جي نماز کان محروم‬

‫جاءَ رَجُلٌ اِلى اَميرِالْمُؤْمِنينَ عليه السالمفَقالَ‪ :‬يا‬

‫اَميرَالْمُؤْمِنينَ اِنّى قَدْ حُرِمْتُ الصَّالةَ بِاللَّيْلِ‪ ،‬فَقالَ اَميرُ‬
‫الْمُؤْمِنينَ‪ :‬اَنْتَ رَجُلٌ قَدْ قَيَّدَتْكَ ذُنُوبُكَ‪.‬‬

‫ڪو شخص امير المومنين جي خدمت ۾ حاضر ٿيو ۽ چيائين ‪ :‬اي‬

‫مومنن جا امير! مان تهجد جي نماز کان محروم آهيان‪ .‬امام فرمايو‪:‬‬
‫تون اهو آهين جنهن کي گناهن قيدي بڻايو آهي‪.‬‬

‫( بحاراألنوار‪ ،‬ج ‪ ،۸۷‬ص ‪(۱۴۶‬‬

‫‪31‬‬
 ‫ڪوڙ ۽ تهجد جي نماز‬

‫قالَ ابُوعَبْدِاللّهِ عليه السالم‪ :‬اِنَّ الرَّجُلَ لَيَكْذِبُ الْكَذِبَةَ‬

‫فَيُحْرَمُ بِها صَالةَ اللَّيْلِ‪ ،‬فَاِذا حُرِمَ بِها صَالةَ اللَّيْلِ حُرِمَ بِها‬
‫الرِّزْقَ‪.‬‬

‫امام صادق ع‪ :‬بيشڪ جيڪو به شخص ڪوڙ ڳالهيندو آهي ته ان‬

‫ڪوڙ سبب اهو تهجد جي نماز کان محروم ٿي ويندو آهي ۽ جڏهن‬
‫تهجد جي نماز کان محروم ٿيندو ته اهو رزق ۽ روزي کان به محروم‬
‫ٿي ويندو آهي‪.‬‬

‫( بحاراألنوار‪ ،‬ج‪ ،۸۷‬ص ‪(۱۴۶‬‬

‫‪32‬‬
 ‫گناھ ۽ تهجد جي نماز‬

‫قالَ الصّادِقُ عليه السالم ‪ :‬اِنَّ الرَّجُلَ يَذْنِبُ الذَّنْبَ فَيُحْرَمُ‬

‫صَالةَ اللَّيْلِ‪ ،‬وَاِنَّ الْعَمَلَ السَّيِّئَ اَسْرَعُ فِى صاحِبِهِ مِنَ‬
‫السِّكِّينِ فِى اللَّحْمِ‪.‬‬

‫امام صادق ع‪ :‬بيشڪ جيڪو انسان گناھ ڪندو آهي اهو تهجد جي‬
‫نماز کان محروم ٿي ويندو آهي ۽ بيشڪ بڇڙو ڪم (گناھ) گنهگار‬
‫تي ائين اثر ڪندو آهي جيئن ڇري گوشت تي اثر ڪندي آهي‪.‬‬

‫( ميزان الحكمة‪ ،‬ج ‪(۱۰۴۶۷/۵‬‬

‫‪33‬‬
 ‫حقيقي محرومي‬

‫قالَ اَبُوعَبْدِاللّهِ عليه السالم‪ :‬يا سُلَيْمانُ التَدَعْ قِيامَ اللَّيْلِ فَاِنَّ‬
‫الْمَغْبُونَ مَنْ حُرِمَ قِيامَ اللَّيْلِ‪.‬‬

‫امام صادق ع‪ :‬اي سليمان! تهجد جي نماز کي نه ڇڏجانِء ان ڪري‬

‫جو بدبخت ۽ ناڪام انسان اهو آهي جيڪو تهجد جي نماز کان‬
‫محروم هجي‪.‬‬

‫( بحاراألنوار‪ ،‬ج ‪ ،۸۷‬ص ‪(۱۴۶‬‬

‫‪34‬‬
 ‫اڪيالئي ۾ تهجد جي نماز‬

‫عَنْ رَسُولِ اللّهِ صلي اهلل عليه و آله قالَ‪ :‬صَالةُ التَّطَوُّعِ‬
‫حَيْثُ اليَراهُ مِنَ النّاسِ اَحَدٌ مِثْلُ خَمْسٍ وَعِشْرِينَ صَالةً‬
‫حَيْثُ يَراهُ النّاسُ‪.‬‬

‫رسول اهلل ص‪ :‬اها نماز جنهن جي پڙهڻ واري کي ڪير به نه ڏسي ان‬
‫پنجويھ نمازن جي برابر آهي جنهن جي پڙهڻ واري کي ماڻهو ڏسن‪ (.‬ان‬
‫جاِء تي پڙهي وڃي جتي ماڻهو ڏسن)‬

‫( كنز العمال‪(۲۱۳۴۶/۷ ،‬‬

‫‪35‬‬
 ‫تهجد جي نماز جا آداب‬

‫عَـنْ عَـلِىِّ بْنِ اَسْبـاطٍ‪ :‬اَنَّـهُ سَـأَلَ اَباعَبْـدِاللّهِ عليه‬

‫السالمعَنْ رَجُـلٍ يَقُـومُ فِى آخِـرِ اللَّيْلِ يَرْفَـعُ صَوْتَهُ‬
‫بِالقَـرائَةِ‪ ،‬قـالَ‪ :‬يَنْـبَغِى لِـلرَّجُلِ اِذا صَلّى بِاللَّيْلِ اَنْ يُسْمِعَ‬
‫اَهْلَهُ لِكَىْ يَقُومَ النّائِمُ وَ يَتَحَرَّكَ الْمُـتَحَرِّكُ ‪.‬‬

‫علي بن اسباط امام صادق ع کان ان ماڻهو بابت پڇيو جيڪو رات‬
‫جي آخري حصي ۾ اٿي ۽ وڏي آواز سان قرأت ڪري‪ .‬امام فرمايو‪:‬‬
‫نماز تهجد الِء سجاڳ ٿيڻ واري ماڻهو الِء ڀلو آهي ته نماز کي بلند‬
‫آواز سان پڙهي ته جيئن گهر وارا سجاڳ ٿين ۽ اٿڻ وارو اٿي‪.‬‬

‫( بحاراألنوار‪ ،‬ج ‪ ،۸۷‬ص ‪(۲۰۹‬‬

‫‪36‬‬
 ‫گهر وارن سان نماز‬

‫عَنْ النَّبِىِّ صلي اهلل عليه و آلهقالَ‪ :‬اِذا اَيْقَظَ الرَّجُلُ اَهْلَهُ‬
‫مِنْ اللَّيْلِ وَصلَّيا كُتِبا مِنَ الذّاكِرِينَ اللّهَ كَثيرا وَالذَّاكِراتِ‪.‬‬

‫رسول اهلل ص‪ :‬جنهن مهل انسان سجاڳ ٿئي ۽ پنهنجي گهر وارن کي‬
‫به سجاڳ ڪري ۽ اهي نماز پڙهن ته اهلل سائين ان مرد کي ذاڪر‬
‫(گهڻو ذڪر ڪرڻ وارو) ۽ عورت کي ذاڪره (گهڻي ذڪر ڪرڻ واري)‬
‫لکندو‪( .‬سوره احزاب جي آيت ‪ 35‬ڏانهن اشارو آهي(‬

‫( بحاراألنوار‪ ،‬ج ‪ ،۸۷‬ص ‪. (۱۵۸‬‬

‫‪37‬‬
 ‫تهجد جي نماز الِء ڏندڻ ڪرڻ‬

‫قالَ اَبُوعَبْدِاللّهِ عليه السالم ‪ :‬اِذا قُمْتَ بِاللَّيْلِ فَاسْتَكِ فَاِنَّ‬

‫الْمَلَكَ يَأْتيكَ فَيَضَعُ فاهُ عَلى فيكَ‪ ،‬فَلَيْسَ مِنْ حَرْفٍ تَتْلُوهُ‬
‫وَتَنْطِقُ بِهِ اِالّصَعِدَ بِهِ اِلَى السَّماءِ‪ ،‬فَلْيَكُنْ فُوْكَ طَيِّبَ الرّيحِ‪.‬‬

‫امام صادق ع‪ :‬جنهن مهل تهجد جي نماز ڪاڻ اٿين ته ڏندڻ ڪر(ته‬
‫جيئن وات ۾ خوشبو ٿئي) ان ڪري جو فرشتا اچي پنهنجي وات کي‬
‫تنهنجي وات مٿهان رکندا آهن ۽ جنهن لفظ کي ادا ڪندو آهين ان‬
‫کي مٿي کڻي ويندا آهن‪ ،‬ان ڪري وات خوشبودار هجئي‪.‬‬

‫( همان‪ ،‬ص ‪(۲۰۷‬‬

‫‪38‬‬
 ‫ڊگهي دعا گهرڻ‬

‫قالَ النَّبِىُّ صلي اهلل عليه و آله‪ :‬اَطْوَلُكُمْ قُنُوتا فِى الْوَتْرِ‬
‫اَطْوَلُكُمْ راحَةً يَوْمَ القِيامَةِ فِى المَوْقِفِ‪.‬‬

‫رسول اهلل ص‪ :‬توهان مان قيامت جي ڏينهن گهڻو راحت ۾ اهو هوندو‬
‫جنهن جي وتر جي نماز جو قنوت (دعا) طوالني هوندو‪.‬‬

‫( همان‪ ،‬ص ‪(۲۸۷‬‬

‫‪39‬‬
 ‫مسافر جي تهجد جي نماز‬

‫عَنْ اِبْراهِيمِ بْنِ سَيابَةَ قالَ‪ :‬كَتَـبَ بَعْـضُ اَهْـلِ بَـيْتى اِلـى‬
‫اَبـى مُحَــمَّدٍ عليه السالمفِى صَالةِ الْمُسـافِـرِ اَوَّلُ اللَّيْـلِ‬
‫صَــالةُ اللَّيْـلِ فَـكَتَبَ عليه السالم‪ :‬فَـضْلُ صَـالةِ‬
‫الْمُسـافِرِ اَوَّلَ اللَّـيْلِ كَفَـضْلِ صَــالةِ الْمُـقِيمِ فِـى‬
‫الْحَـضَرِ مِـنْ آخِـرِ اللَّيْلِ‪.‬‬

‫اراهيم بن سيابه چئي ٿو‪ :‬منهنجي گهروارن مان ڪنهن امام‬

‫عسڪري ع ڏانهن مسافر جي تهجد جي نماز کي رات جي پهرين‬
‫حصي ۾ پڙهڻ بابت سوال لکيو‪ .‬امام ع جواب ۾ لکيو‪ :‬مسافر جو‬
‫رات جي پهرين حصي ۾ تهجد جي نماز پڙهڻ‪ ،‬ان نماز تهجد جي‬
‫فضيلت برابر آهي جنهن کي غير مسافر رات جي آخري حصي ۾‬
‫پڙهندو آهي‪.‬‬

‫( بحاراالنوار‪ ،‬ج ‪ ،۷۸‬ص ‪(۲۱۰‬‬

‫‪40‬‬
 ‫تهجد نماز جي قضا‬

‫قالَ رَسُولُ اللّهِ صلي اهلل عليه و آله‪ :‬اِنَّ اللّهَ يُبـاهى‬
‫بِالْعَـبْدِ يَقْضى صَالةَ اللَّيْلِ بِالنَّهارِ‪ ،‬يَقُولُ‪ ،‬مَالئِكَتى عَبْدى‬
‫يَقْضى مـالَمْ اَفْـتَرِضْهُ عَـلَيْهِ‪ ،‬اِشْــهَدُوا اَنـّى قَـدْ غَفَـرْتُ‬
‫لَهُ‪.‬‬

‫رسول اهلل ص‪ :‬اهلل سائين ان شخص تي فخر ڪندو آهي جيڪو قضا‬
‫ٿيل تهجد جي نماز کي ڏينهن جو ادا ڪندو آهي‪ ،‬۽ اهلل سائين‬
‫فرمائيندو آهي‪ :‬اي منهنجا فرشتا! منهنجو ٻانهو ان جي قضا ڪري‬
‫رهيو آهي جنهن کي مون ان تي واجب ئي ناهي ڪيو‪ ،‬توهان گواھ‬
‫رهجو ته مون هن کي بخشي ڇڏيو آهي‪.‬‬

‫( بحاراألنوار‪ ،‬ج ‪ ،۸۷‬ص ‪(۲۰۲‬‬

‫‪41‬‬
 ‫نماز ۾ استغفار ڪيئن ڪجي‬

‫قالَ اَبُوعَبْدِاللّهِ عليه السالم ‪ :‬اِسْتَغْفِرِاللّهَ فِى الْوَتْرِ سَبْعينَ‬

‫مَرَّةً‪ ،‬تَنْصِبُ يَدَكَ اليُسْرى وَتَعِدُّ بِالْيُمْنى اَالَِْسْتِغْفارَ‪ .‬وَكانَ‬
‫رَسُولُ اللّهِ صلي اهلل عليه و آله يَسْتَغْفِرُ فِى الْوَتْرِ سَبْعينَ‬
‫مَرَّةً وَيَقُولُ‪« :‬هذا مَقامُ الْعائِذِبِكَ مِنَ النّارِ» سَبْعَ مَرّاتٍ‪.‬‬

‫امام صادق ع‪ :‬وتر جي نماز ۾ ستر دفعا استغفار پڙھ ان حالت ۾ جو‬
‫کاٻي هٿ کي چهري ڏانهن بلند ڪري‪ ،‬ساڄي هٿ سان استعفار کي‬
‫ڳڻ‪ .‬۽ رسول اهلل ص وتر جي نماز ۾ ستر دفعا استغفار پڙهندا هئا ۽‬
‫ست دفعا چوندا هئا ”هذا مقام العائذ بک من النّار“ (تهجد جي نماز‬
‫جي طريقي ڪار بابت مفاتيح الجنان ڏانهن مراجعو ڪجي)‬

‫( بحاراألنوار‪ ،‬ج ‪ ،۷۸‬ص ‪(۲۸۷‬‬

‫‪42‬‬
 ‫نماز کي مسلسل پڙهڻ‬

‫اَبُو يَعْلى فِى الْمُسْنَدِ اَنَّهُ (عَلِىٌّ عليه السالم) قالَ‪ :‬ما تَرَكْتُ‬
‫صالةَ اللَّيْلِ مُنْذُ سَمِعْتُ قَوْلَ النَّبِىِّ صلي اهلل عليه و آله‪:‬‬
‫«صَالةُ اللَّيْلِ نُورٌ»‪ ،‬فَقالَ اِبْنُ الْكَوّاءِ‪ :‬وَ لَيْلَةَ الهَريرِ؟ قالَ‪:‬‬
‫وَاللَيْلَةَ الهَريرِ‪.‬‬

‫امام علي ع‪ :‬جڏهن کان رسول اهلل ص کان ٻڌم ته ”تهجد جي نماز‬
‫نور آهي“ تڏهن کان تهجد جي نماز کي ترڪ نه ڪيو اٿم‪ .‬ابن الڪوا‬
‫چيو‪ :‬هرير جي رات به ترڪ نه ٿي؟ امام فرمايو‪ :‬نه‪ ،‬ان رات به ترڪ نه‬
‫ٿي‪.‬‬

‫(هرير جي رات اها آهي جنهن رات موال علي ع ۽ معاويه جي وچ ۾‬

‫جنگ پنهنجي عروج تي هئي)‬

‫( بحاراألنوار‪ ،‬ج ‪ ،۴۱‬ص ‪(۱۷‬‬

‫‪43‬‬
 ‫پنهنجي سنڌي ٻوليَء ۾ اسالمي معلومات جو خزانو‬

‫بنا ڪنھن دير جي ھيٺين تصوير تي ڪلڪ ڪري‬

‫ايپ ڊائونلوڊ ڪريو ۽ قرآن‪ ،‬حديث تاريخ‪ ،‬احڪام وغيره تي‬
‫مشتمل ‪ 150‬کان وڌيڪ ڪتابن جو مطالعو ڪريو‪.‬‬

‫‪44‬‬
‫هڪ ڪلڪ سان المجتبي ملٽي ميڊيا جي سڀني ايپس تي‬
‫رسائي الِء هيٺئينتصويرتي ڪلڪ ڪندا ‪.‬‬

‫المجتبي ويب سائيٽ سنڌي‬

‫‪45‬‬