Professional Documents
Culture Documents
Chuong3 Rectifiel
Chuong3 Rectifiel
CHÖÔNG III
BOÄ CHÆNH LÖU – RECTIFIEL
I . Toång quaùt
1 . Chöùc naêng : Bieán ñoåi doøng ñieän xoay chieàu thaønh doøng moät chieàu
2 . ÖÙng duïng :
- Truyeàn ñoäng ñieän ( Ñoäng cô DC)
- Nguoàn cho maïch kích töø maùy phaùt ñieän
- Nguoàn cho maïch kích töø ñoäng cô DC, ñoàng boä
- Duøng cho thieát bò haøn ñieän moät chieàu ,maï kim loaïi, naïp aùc quy
- Duøng bieán ñoåi thaønh daïng moät chieàu vaø truyeàn taûi
- Duøng cho phöông tieän giao thoâng coâng coäng
3 Phaân loaïi:
Daïng ñieàu khieån
- Ñieàu khieån hoaøn toaøn (Thyristor)
- Ñieàu khieån baùn phaàn ( Thyristor – diode)
- Khoâng ñieàu khieån
Daïng maïch :
- Daïng maïch tia
- Daïng maïch caàu
- Daïng gheùp noái tieáp, song song
- Daïng chænh löu keùp
Soá pha :
- Moät pha
- Ba pha
- Nhieàu pha
1 . Sô ñoà:
-Goàm nguoàn xoay chieàu 3 pha:
u A U m sin t
2
u B U m sin(t )
3
2
u C U m sin(t )
3
-Linh kieän baùn daãn: 3 diode coâng suaát D 1
,D2 , D3
-Taûi moät chieàu daïng toång quaùt RLE
2. Kyù hieäu:
-Doøng töùc thôøi qua linh kieän iD1,iD2, iD3
-Aùp linh kieän uD1 , uD2 , uD3
-Trò trung bình doøng, aùp taûi Ud ,Id
-Trò hieäu duïng aùp nguoàn U
-Trò hieäu duïng doøng nguoàn I1
-Bieân ñoä aùp nguoàn Um
3. Giaû thieát: - Nguoàn aùp lyù töôûng : nguoàn xoay chieàu ba pha caân baèng, ñoái xöùng ñieän trôû
trong cuûa nguoàn baèng khoâng
- Caùc linh kieän baùn daãn lyù töôûng
- Doøng taûi lieân tuïc vaø phaúng
- Maïch ôû traïng thaùi xaùc laäp
4. Phaân tích:
BOÄ MOÂN CUNG CAÁP ÑIEÄN 2 BAØI GIAÛNG ÑTCS
CHÖÔNG III BOÄ CHÆNH LÖU RECTIFIEL
Nhaän xeùt : Taïi moãi thôøi ñieåm chæ coù moät diode daãn ñieän.
a. Trình töï ngaét khoaù diode
- Ñeå phaân tích trình töï ñoùng ngaét caùc khoaù diode ta duøng pheùp chöùng minh phaûn
chöùng vaø nhaän thaáy diode ôû pha naøo coù ñieän aùp töùc thôøi lôùn nhaát seõ daãn
5
Xeùt trong khoaûng [ ]: chæ 1 diode daãn
6 6
- Giaû söû D2 daãn vaø D1, D3 ngaét ta coù u D 2 0 ; u D1 0 ; u D 3 0
Nhö vaäy aùp treân D1 u D1 u A u B . Treân giaûn ñoà ta thaáy u D1 u A u B 0 : maâu thuaãn vôùi
giaû thieát. Vaäy D2 khoâng theå daãn trong khoaûng naøy
- Giaû söû D3 daãn vaø D1 , D2 ngaét ta coù u D 3 0 ; u D1 0 ; u D 2 0
Nhö vaäy aùp treân D1 u D1 u A u B . Treân giaûn ñoà ta thaáy u D1 u A u C 0 : maâu thuaãn vôùi
giaû thieát . Vaäy D3 khoâng theå daãn trong khoaûng naøy.
- Giaû söû D1 daãn vaø D2, D3 ngaét ta coù u D1 0 ; u D 2 0 ; u D 3 0
AÙp treân diode D2 theo giaûn ñoà ta thaáy u D 2 u B u A 0 : phuø hôïp vôùi giaû thieát
AÙp treân diode D3 theo giaûn ñoà ta thaáy u D 3 u C u A 0 : phuø hôïp vôùi giaû thieát
Keát luaän
-Pha coù trò aùp töùc thôøi lôùn nhaát thì diode ñoù daãn coøn caùc diode khaùc ngaét
5
[ ] - Diode D1 daãn
6 6
2 5 2
[ ] - Diode D2 daãn
6 3 6 3
4 5 4
[ ] => Diode D3 daãn
6 3 6 3
b. Phöông trình traïng thaùi:
- Khi D1 daãn :
u D1 0 u D 2 u B u A 0 u D 3 u C u A 0
; ;
i D1 id iD 2 0 iD 3 0
di
u d u A ; u d Ri d L d E
dt
- Khi D2 daãn :
u D1 u A u B u D 2 0 u D 3 u C u B
; ;
i D1 0 i D 2 i d iD3 0
di
u d u B ; u d Ri d L d E
dt
- Khi D3 daãn :
u D1 u A u C 0 u D 2 u B u C 0 u D 3 0
; ;
iD1 0 iD 2 0 i D 3 i d
d id
u d u C ; u d Rid L E
dt
5. Heä quaû
-AÙp chænh löu coù daïng ba xung trong moät chu kyø aùp nguoàn BCL ñöôïc goïi laø boä chænh
löu ba xung.
Taàn soá haøi cô baûn aùp chænh löu baèng 3 laàn taàn soá aùp nguoàn f (1) p. f 3.50 150 Hz
Trong ñoù: p - soá xung chænh löu
5 / 6
1 3 3 3 6
-Trò trung bình aùp chænh löu : U d 0
2 / 3 / 6
U m sin(t )d (t )
2
Um
2
U
Ud E
-Trò trung bình doøng chænh löu I d
R
-AÙp ngöôïc lôùn nhaát maø diode phaûi chòu : U rms 6U
Id
-Doøng trung bình qua diode : I D1
3
- Khi thieát keá ta phaûi choïn linh kieän sao cho : U RRM Ku.U RWM
Ku = 2,5- 3,5 : Heä soá an toaøn aùp
Id Ki ID1 Ki 1 : heä soá an toaøn veà doøng
Id
-Trò hieäu duïng nguoàn : I1
3
- Coâng suaát tieâu thu treân taûi : ï Pd U d I d
Pd U d .I d 3 2
-Heä soá coâng suaát : =0,676
S 3U .I 1 2
2. Kyù hieäu:
-Doøng töùc thôøi qua linh kieän iT1,iT2, iT3
-Aùp linh kieän uT1 , uT2 , uT3
-Trò trung bình doøng, aùp taûi Ud ,Id
-Trò hieäu duïng aùp nguoàn U
-Trò hieäu duïng doøng nguoàn I1
-Bieân ñoä aùp nguoàn Um
3. Giaû thieát:
- Nguoàn aùp lyù töôûng : aùp laø cô baûn heä thoáng nguoàn xoay chieàu ba pha caân baèng , ñoái
xöùng ñieän trôû trong cuûa nguoàn baèng khoâng
- Caùc linh kieän baùn daãn lyù töôûng
- Doøng taûi lieân tuïc vaø phaúng
- Maïch ôû traïng thaùi xaùc laäp
4. Phaân tích:
-Goùc ñieàu khieån phöông phaùp ñieàu khieån pha : laø goùc treã so vôùi goùc maø neáu ôû vò trí
ñoù caùc diode seõ ñoùng, ñoä lôùn cuûa noù ñöôïc tính töø thôøi ñieãm xuaát hieän aùp khoaù treân Thyristor
ñeán khi xuaát hieän xung kích ôû coång ñieàu khieån
Phaïm vi goùc ñieàu khieån laø : 0 ≤ ≤
SCR daãn khi VAK > 0 ; IG > 0
Phöông trình traïng thaùi.
5
- [ ] - Thyristor T1 daãn
6 6
uT 1 0 uT 2 u B u A 0 uT 3 u C u A 0
; ;
iT 1 i d iT 2 0 iT 3 0
d id
u d u A ; u d Ri d L E
dt
5 9
- [ ] - Thyristor T2 daãn
6 6
uT 1 u A u B 0 uT 2 0 uT 3 u C u A 0
; ;
iT 1 0 iT 2 id iT 3 0
d id
u d u B ; u d Ri d L E
dt
9 13
- [ ] -Thyristor T3 daãn:
6 6
uT 1 u A u C 0 uT 2 u B u C 0 u T 3 0
; ;
iT 1 0 iT 2 0 iT 3 id
di
u d u C ; u d Ri d L d E
dt
5. Heä quaû:
-AÙp taûi chænh löu coù daïng ba xung .
-Taàn soá haøm baäc 1 cuûa aùp chænh löu : f (1) f . p 3 f 3.50 150
-Trò trung bình aùp taûi :
5 / 6
1 3 3 3 6
Ud
2 / 3 / 6
U m sin(t )d (t )
2
U m cos
2
U cos U d 0 cos
3 6 3 6
Nhaän xeùt: Khi 0 => - U Ud U
2 2
- Nhö vaäy boä chænh löu tia 3 pha ñieàu khieån coù theå laøm vieäc ôû cheá ñoä nghòch
löu vaø chuyeån naêng löôïng veà nguoàn. Noù coù theå laøm vieäc ôû hai goùc phaàn tö I vaø IV
U E
- Trò trung bình doøng taûi : Id d
R
- AÙp ngöôïc lôùn nhaát treân linh kieän U RWM 6U 3U m
Id
- Doøng trung bình qua linh kieän IT
3
Id
- Trò hieäu duïng doøng nguoàn I1
3
Pd U d .I d 3 2
- Heä soá coâng suaát : cos
S 3U .I 1 2
3 6
Nhaän xeùt: Ñaëc tuyeán ñieàu khieån : U d U cos khoâng phuï thuoäc vaøo tham soá
2
taûi (R , L ,E ) . Khi doøng taûi lieân tuïc ñaëc tuyeán taûi laø : U d( ) = f (Id( ))
1. Sô ñoà
2. Giaû thieát :
- Nguoàn ba pha lyù töôûng
- Linh kieän lyù töôûng
- Doøng taûi lieân tuïc vaø maïch ôû traïng thaùi xaùc laäp
3. Phaân tích.
- Khi ≤ Töông töï tia ba pha ñieàu khieån
6
5
- Khi doøng taûi trong caùc khoaûng maø aùp treân taûi seõ aâm neáu trong
6 6
maïch khoâng coù diode Do
- - Thyristor T1 daãn
uT 1 0 uT 2 u B u A 0 uT 3 u C u A 0 u Do u d 0
; ; ;
iT 1 i d iT 2 0 iT 3 0 i Do 0
di
u d u A ; u d Ri d L d E
dt
- - AÙp chænh löu ñoåi daáu vaø Diode Do daãn
u Do u d 0 uT 1 u A 0 uT 2 u B u A 0 uT 3 u C u A 0
; ; ;
i Do id iT 1 0 iT 2 0 iT 3 0
5 10
- - Thyristor T2 daãn
6 6
uT 1 u A u B 0 uT 2 0 uT 3 u C u A 0 u Do u d 0
; ; ;
iT 1 0 iT 2 id iT 3 0 i Do 0
BOÄ MOÂN CUNG CAÁP ÑIEÄN 8 BAØI GIAÛNG ÑTCS
CHÖÔNG III BOÄ CHÆNH LÖU RECTIFIEL
d id
u d u B ; u d Ri d L E
dt
10 9
- AÙp chænh löu ñoåi daáu vaø Diode Do daãn
6 6
u Do u d 0 uT 1 u A u B 0 uT 2 u B 0 uT 3 u C u B 0
; ; ;
i Do id iT 1 0 iT 2 0 iT 3 0
9 14
- -Thyristor T3 daãn:
6 6
uT 1 u A u C 0 uT 2 u B u C 0 u T 3 0 u Do u d 0
; ; ;
iT 1 0 iT 2 0 iT 3 id i Do 0
di
u d u C ; u d Ri d L d E
dt
14 13
6 6 AÙp chænh löu ñoåi daáu vaø Diode Do daãn
u Do u d 0 uT 1 u A u C 0 uT 2 u B u C 0 uT 3 u C 0
; ; ;
i Do id iT 1 0 iT 2 0 iT 3 0
4. Heä quaû.
- AÙp chænh löu coù daïng ba xung trong moät chu kyø aùp nguoàn BCL ñöôïc goïi laø boä chænh
löu ba xung
-Taàn soá haøm cô baûn aùp chænh löu : f (1) f . p 3 f 3.50 150
Trong ñoù: p - soá xung chænh löu
-Trò trung bình aùp chænh löu :
Khi ≤ Töông töï tia ba pha ñieàu khieån
6
5 / 6
1 3 3 3 6
Ud
2 / 3
/6
U m sin( t )d ( t )
2
U m cos
2
U cos U d 0 cos
5 3 3 2
Khi
6
6
: U d
2 U m sin( t )d ( t )
2
U ( 1 cos( ))
6
6
3 3
Hoaëc U d U m (1 cos( )) U m (1 sin( ))
2 6 2 3
Ud E
- Trò trung bình doøng taûi : Id
R
- AÙp ngöôïc lôùn nhaát treân linh kieän U RWM 6U 3U m
Id
- Doøng trung bình qua linh kieän IT
3
Id
- Trò hieäu duïng doøng nguoàn I1
3
Khi thieát keá ta phaûi choïn linh kieän sao cho : U RRM Ku.U RWM
Ku = 2,5- 3,5 : Heä soá an toaøn aùp
3 2 2
U (1 cos( ) I d (1 cos( )
Pd U d .I d
-Heä soá coâng suaát : 2 6 2 6
S 3U .I 1 5 5
3U . 6 Id 6
2 2
4. Taùc duïng cuûa diode Do:
- Giaûm trò hieäu duïng thaønh phaàn xoay chieàu cuûa aùp chænh löu
- Taêng heä soá coâng suaát nguoàn : taêng I1 Giaûm => U1I1 giaûm => P1 giaûm => taêng
- Khoâng cho pheùp cheá ñoä nghòch löu.
U
- Khaûo saùt ñaëc tuyeán d
U do
Giaûn ñoà aùp chænh löu vaø aùp qua linh kieän khi
3
Giaûn ñoà aùp chænh löu vaø doøng qua linh kieän khi
3
5
u AB u A u B 3U m sin(t ) u BA u B u A 3U m sin(t )
6 6
u BC u B u C 3U m sin(t ) u CB u C u B 3U m sin(t )
2 2
7
u CA u C u A 3U m sin(t ) u AC u A u C 3U m sin(t )
6 6
2. Phaân tích.
Giaû thieát doøng qua taûi lieân tuïc, ta taùch maïch caàu thaønh hai nhoùm linh kieän Anode
(T1,T3,T5) vaø Cathode (T2 ,T4 , T6). Ñieän aùp phuï ñöôïc ñöa ra khaûo saùt laø u dA vaø u dK .
3 6 3 6
- Khi 0 thì U Ud U . BCL coù theå laøm vieäc ôû cheá ñoä chænh
löu vaø nghòch löu
Ud E
-Trò trung bình doøng taûi : I d
R
- AÙp ngöôïc lôùn nhaát treân linh kieän U RWM 6U 3U m
Id
- Doøng trung bình qua linh kieän I T
3
2
-Trò hieäu duïng doøng qua nguoàn. I 1 Id
3
U I 3 6UI d
- Heä soá coâng suaát : d d cos 0,955 cos taêng giaûm
3UI 2
3U Id
3
VI . BOÄ CHÆNH LÖU MAÏCH CAÀU BA PHA ÑIEÀU KHIEÅN BAÙN PHAÀN
1. Sô ñoà
5
u AB u A u B 3U m sin(t ) u BA u B u A 3U m sin(t )
6 6
u BC u B u C 3U m sin(t ) u CB u C u B 3U m sin(t )
2 2
7
u CA u C u A 3U m sin(t ) u AC u A u C 3U m sin(t )
6 6
2. Phaân tích.
-Khi thay nhoùm linh kieän Anode (hoaëc Cathode )trong boä chænh löu maïch caàu ba
pha ñieàu khieån hoaøn toaøn baèng diodecoâng suaát ta ñöôïc boä chænh löu maïch caàu ba pha ñieàu
khieån baùn phaàn
-Vieäc phaân tích BCL caàu 3 pha ñieàu khieån baùn phaàn hoaøn toaøn gioáng BCL caàu 3
pha ñieàu khieån hoaøn toaøn vôùi vieäc phaân thaønh hai nhoùm Anode vaø Cathode.
-Trong tröôøng hôïp naøy ta xem diode nhö Thyristor bình thöôøng vôùi goùc ñieàu khieån
0 . Vieäc phaân tích tieán haønh töông töï chænh löu caàu 3 pha ñieàu khieån hoaøn toaøn
- Maïch coù caáu truùc goàm 2 boä chænh löu tia 3 pha ñieàu khieån vaø khoâng ñieàu khieån
Giaûn ñoà aùp chænh löu, aùp vaø doøng qua linh kieän
3. Heä quaû.
-Öu ñieåm : kinh teá hôn vì giaù thaønh diode thaáp hôn SCR
5
6
1 3 3 3 6
-AÙp chænh löu trung bình : U d
2 u d d (t )
2
U m (1 cos )
2
U (1 cos )
3
6
3 6
- Khi 0 thì 0 Ud U . BCL coù khoâng laøm vieäc ôû cheá ñoä nghòch löu
Ud E
-Trò trung bình doøng taûi : I d
R
- AÙp ngöôïc lôùn nhaát treân linh kieän U RWM 6U 3U m
Id
- Doøng trung bình qua linh kieän I T
3
5
1 2
-Trò hieäu duïng : I 1
2 6
I d2 d
3
Id
6
U d Id 3 6UI d
- Heä soá coâng suaát : (1 cos ) 0,478(1 cos ) taêng giaûm
3UI 2
6U Id
3
VII. BOÄ CHÆNH LÖU CAÀU MOÄT PHA ÑIEÀU KHIEÅN HOAØN TOAØN .
1. Sô ñoà.
-Goàm nguoàn xoay chieàu moät pha lyù töôûng
u U m sin t
-Linh kieän baùn daãn: 4 thyistor coâng suaát
T1,T2 ,T3,T4
-Taûi moät chieàu daïng toång quaùt RLE
2. Giaû thieát :
- Nguoàn moät pha lyù töôûng
BOÄ MOÂN CUNG CAÁP ÑIEÄN 17 BAØI GIAÛNG ÑTCS
CHÖÔNG III BOÄ CHÆNH LÖU RECTIFIEL
did
Ñieän aùp chænh löu. u d u dA u dK ; u d E L Rid
dt
-Khi Thyristor T1,T2 daãn
uT 1 0 uT 2 0 uT 3 u 0 uT 4 u 0
iT 1 i d iT 2 id iT 3 0 iT 4 0
did
u d u dA u dk u; u d Rid L E
dt
-Khi Thyristor T3,T4 daãn
uT 1 u 0 uT 2 u 0 uT 3 0 uT 4 0
iT 1 0 iT 2 0 iT 3 i d iT 4 id
did
u d u dA u dk u; u d Rid L E
dt
4. Heä quaû.
1 2 2 2
- Trò trung bình aùp taûi : U d sin(t )dt U cos U m cos
2 2 2 2
0 Ud U
Nhö vaäy BCL naøy coù theå laøm vieäc ôû cheá ñoä chænh löu vaø cheá ñoä nghòch löu. Khi doøng
qua taûi lieân tuïc ñieän aùp taûi coù daïng chæ phuï thuoäc vaøo goùc ñieàu khieån vaø aùp nguoàn
U E
-Trò trung bình doøng taûi: Id d
R
I
-Doøng trung bình qua linh kieän I T d
2
-AÙp ngöôïc lôùn nhaát qua linh kieän U RWM 2U
1
- Trò hieäu duïng doøng nguoàn I1 I d .dt I d
U d .I d 2 2UI d
- Heä soá coâng suaát nguoàn boä chænh löu cos cos 0,901 cos
U .I UI d
VIII. BOÄ CHÆNH LÖU MAÏCH CAÀU 1 PHA ÑIEÀU KHIEÅN BAÙN PHAÀN ÑOÁI XÖÙNG
1. Sô ñoà:
2. Giaû thieát :
- Nguoàn moät pha lyù töôûng
- Linh kieän lyù töôûng
- Doøng taûi lieân tuïc vaø maïch ôû traïng thaùi xaùc laäp
3. Phaân tích.
-Töông töï BCL caàu ba pha ta chia thaønh hai nhoùm : nhoùm Anode (T 1,T3) vaø nhoùm
Cathode(D4,D2). Trong cuøng moät khoaûng moät thôøi gian seõ coù hai linh kieän cuûa hai nhoùm cuøng
daãn.
u U
u1 m sin t
2 2
u U
u 2 m sin(t )
2 2
-D2 daãn khi khoaù aùp treân linh kieän döông töùc laø trong baùn phaàn aâm cuûa u 2
u D 2 0; u D 4 u 2 u1 u 0; u dK u 2
-D4 daãn khi khoaù aùp treân linh kieän döông töùc laø trong baùn phaàn aâm cuûa u1
u D 4 0; u D 2 u1 u 2 u 0; u dA u1
Giaûn ñoà aùp chænh löu, doøng vaø aùp qua linh kieän
did
Ñieän aùp chænh löu. u d u dA u dK ; u d E L Rid
dt
-Trong khoaûng [0 ] hoaëc [2 2 ] - T3,D2 daãn
uT 1 u 0 u D 2 0 uT 3 0 u D 4 u 0
iT 1 0 iT 2 i d iT 3 id i D 4 0
did
u d u dA u dk 0; u d Rid L E
dt
-Trong khoaûng [ ] T1, D2 daãn
uT 1 0 u D 2 0 uT 3 u 0 u D 4 u 0
iT 1 i d i D 2 i d iT 3 0 i D 4 0
did
u d u dA u dk u; u d Rid L E
dt
-Trong khoaûng [ ] T1,D4 daãn
uT 1 0 u D 2 u 0 uT 3 u 0 u D 4 0
iT 1 i d i D 2 0 iT 3 0 iT 4 id
did
u d u dA u dk 0; u d Rid L E
dt
-Trong khoaûng [ 2 ] T3,D4 daãn
uT 1 u 0 u D 2 u 0 uT 3 0 u D 4 0
iT 1 0 i D 2 0 iT 3 i d i D 4 i d
did
u d u dA u dk u; u d Rid L E
dt
BOÄ MOÂN CUNG CAÁP ÑIEÄN 22 BAØI GIAÛNG ÑTCS
CHÖÔNG III BOÄ CHÆNH LÖU RECTIFIEL
4. Heä quaû.
Um 2 Um
- Trò trung bình aùp chænh löu: U d sin(t )dt U (1 cos ) (1 cos )
2 2
0 0 Ud U
Nhö vaäy BCL naøy chæ coù theå laøm vieäc ôû cheá ñoä chænh löu . Khi doøng qua taûi lieân tuïc
ñieän aùp taûi coù daïng chæ phuï thuoäc vaøo goùc ñieàu khieån vaø aùp nguoàn
U E
-Trò trung bình doøng taûi: I d d
R
- AÙp ngöôïc lôùn nhaát qua linh kieän U RNM 2U
- Trò hieäu duïng doøng nguoàn I1 Id
U d .I d
- Heä soá coâng suaát nguoàn boä chænh löu
U .I
IX. BOÄ CHÆNH LÖU MAÏCH CAÀU 1 PHA ÑIEÀU KHIEÅN BAÙN PHAÀN KHOÂNG ÑOÁI
XÖÙNG
1. Sô ñoà:
3. Giaû thieát :
- Nguoàn moät pha lyù töôûng
- Linh kieän lyù töôûng
- Doøng taûi lieân tuïc vaø maïch ôû traïng thaùi xaùc laäp
4. Phaân tích.
-Töông töï BCL caàu ba pha ta chia thaønh hai nhoùm : nhoùm Anode (T 1,T3) vaø nhoùm
Cathode(D4,D2). Trong cuøng moät khoaûng moät thôøi gian seõ coù hai linh kieän cuûa hai nhoùm cuøng
daãn.
u U
u1 m sin t
2 2
u U
u 2 m sin(t )
2 2
-D2 daãn khi khoaù aùp treân linh kieän döông töùc laø trong baùn phaàn aâm cuûa u 2
u D 2 0; u T 4 u 2 u1 u 0; u dK u 2
-T4 daãn khi khoaù aùp treân linh kieän döông töùc laø trong baùn phaàn aâm cuûa u1
uT 4 0; u D 2 u1 u 2 u 0; u dA u1
Giaûn ñoà aùp chænh löu, khoaûng daãn caùc linh kieän
-Trong khoaûng [0 ] hoaëc [2 2 ] - D3,D2 daãn
uT 1 u 0 u D 2 0 uT 3 0 u D 4 u 0
iT 1 0 iT 2 i d iT 3 id i D 4 0
did
u d u dA u dk 0; u d Rid L E
dt
-Trong khoaûng [ ] T1, D2 daãn
uT 1 0 u D 2 0 uT 3 u 0 u D 4 u 0
iT 1 i d i D 2 i d iT 3 0 i D 4 0
did
u d u dA u dk u; u d Rid L E
dt
-Trong khoaûng [ ] D2,D3 daãn
uT 1 u 0 u D 2 0 u D 3 0 uT 4 u 0
iT 1 id i D 2 i d i D 3 id iT 4 0
did
u d u dA u dk 0; u d Rid L E
dt
did
u d u dA u dk u; u d Rid L E
dt
Giaûn ñoà aùp chænh löu, khoaûng daãn caùc linh kieän
4. Heä quaû.
1 2
-Trò trung bình aùp chænh löu: U d U m sin(t )dt U (1 cos )
2 2
0 0 Ud U
Nhö vaäy BCL naøy chæ coù theå laøm vieäc ôû cheá ñoä chænh löu . Khi doøng qua taûi lieân tuïc
ñieän aùp taûi coù daïng chæ phuï thuoäc vaøo goùc ñieàu khieån vaø aùp nguoàn
U E
-Trò trung bình doøng taûi: I d d
R
-Doøng trung bình qua linh kieän Thyristor I T Id
2
-Doøng trung bình qua linh kieän Diode I T Id
2
- AÙp ngöôïc lôùn nhaát qua linh kieän U RNM 2U
- Trò hieäu duïng doøng nguoàn I1 Id
U d .I d
- Heä soá coâng suaát nguoàn boä chænh löu
U .I
Nhaän xeùt.
- Caû hai caáu hình ñeàu laøm maát phaàn aâm treân taûi vì theá thuaän lôïi hôn cho caùc öùng duïng
- Cheá ñoä nghòch löu khoâng xaûy ra
- Heä soá coâng suaát cao hôn so vôùi chænh löu caàu 1 pha ñieàu khieån hoaøn toaøn
- Thôøi gian ngaét an toaøn : maïch khoâng ñoái xöùng an toaøn hôn maïch ñoái xöùng vaø ñieàu
khieån hoaøn toaøn
- Tín hieäu ñoàng boä taïo moác chuaån veà thôøi gian caàn cho vieäc xaùc ñònh goùc ñieàu khieån,
ñoàng thôøi xaùc laäp ñaëc tính giöõa aùp chænh löu trung bình U d vaø aùp ñieàu khieån u dk
- Tín hieäu ñoàng boä thay ñoåi trong khoaûng thôøi gian xuaát hieän ñieän aùp khoaù treân linh
kieän, vaø taïo soùng raêng cöa. Bieân ñoä soùng raêng cöa laø U pm
- Goùc ñieàu khieån ñöôïc xaùc ñònh theo bieåu thöùc:
U pm u dk
U pm
- AÙp ñieàu khieån u dk thay ñoåi töø U pm ñeán 0
- MBA thöôøng duøng ñeå ñaït ñieän aùp chænh löu giaù trò caàn thieát
- Caùch ly aùp nguoàn BCL vôùi löôùi ñieän
- MBA coù caûm khaùng raát toát cho quaù trình chuyeån maïch chaáp meùo daïng aùp
nguoàn
- Taùc duïng loïc soáng haøi
- Coù theå taïo heä thoáng doøng xoay chieàu nhieàu pha cung caáp cho BCL nhieàu
xung
2. Traïng thaùi doøng ñieän
Quy taéc : chæ coù thaønh phaàn xoay chieøu ñöôïc truyeàn töø cuoän sô caáp theo quy luaät
hình sin
Doøng ñiieän pha cuoän thöù caáp :
i s1 iv1 ; ií 2 iv 2 ; ií 3 iv 3
Sô ñoà :
i1s i1s Id i1 p
i s1 I s AV i s 3
Id
I i2 s i 2 s i2 p
I s AV d 3
3 Id
i 3 s i3 s i3 p
3
N p i p N s i s
N p Ns
Bình thöôøng ñieän khaùng cuûa nguoàn xoay chieàu lôùn hôn ñieän trôû cuûa noù nhieàu, ñieän
caûm laøm chaäm bieán thieân doøng ñieän neân coù theå boû qua ñieän trôû cuûa nguoàn. Ñeå giaûi thích hieän
töôïng chuyeån maïch ta söû duïng sô ñoà BCL tia ñieàu khieån.
-Goàm nguoàn xoay chieàu 3 pha.
u A U m sin t
2
u B U m sin(t )
3
2
u C U m sin(t )
3
- Ñieän khaùng nguoàn xoay chieàu laàn löôït laø Ls
-Linh kieän baùn daãn: 3 thyistor coâng suaát T1,T2 ,
T3
-Taûi moät chieàu daïng toång quaùt RLE
Giaûn ñoà aùp chænh löu vaø khoaûng daãn caùc linh kieän
2. Phaân tích
- Traïng thaùi T1 daãn:
Giaû thieát doøng qua taûi lieân tuïc khi ñoù doøng taûi daãn qua maïch ( u a , Ls , T1 , RLE )
uT 1 0; iT 1 i d ; uT 2 u B u A ; uT 3 u C u A ; iT 2 iT 3 0; u d u A
-Traïng thaùi T1,T3 daãn:
Khi kích cho T2 do taùc duïng cuûa ñieän aùp khoaù vaø xung kích T2 ñoùng vaø doøng iT2 taêng
lieân tuïc töø 0 coøn doøng qua T1, iT1 döôùi taùc duïng ñieän aùp chuyeån maïch (uA – uB) vaø caûm khaùng
Ls doøng qua T1 giaûm lieân tuïc töø id ñeán 0
. diT 1 di
iT 1 iT 2 id ;u A Ls u B Ls T 2
dt dt
diT 2 di
ud uB Ls ; ud Rid L d E; uT1 0; uT 2 0
dt dt
Vì khoaûng thôøi gian chuyeån maïch (truøng daãn) raát nhoû so vôùi thôøi haèng cuûa taûi chænh
löu vì theá ta coù theå coi doøng taûi trong thôøi gian naøy khoâng thay ñoåi töùc laø:
diT 1 diT 2 di di
iT 1 iT 2 I d const do ñoù 0 hay T 1 T 2
dt dt dt dt
Thay vaøo bieåu thöùc phöông trình traïng thaùi ta coù
di T 2
u A Ls T 2 u B Ls T 2 hay u B u A 2 Ls
di di
dt dt dt
ub ua 3U m sin(t )
Trong ñoù t laø thôøi gian töø luùc baét ñaàu chuyeån maïch khi iT 2 0
di
2 Ls T 2 3U m sin(t )
dt
t
3U m 3U m
iT 2
2 Ls 0 sin(t )dt
2 Ls
[cos cos(t )]
iT 1 I d iT 2
Ta nhaän thaáy doøng ñieän iT 2 taêng daàn khi töø giaù trò 0 vaø doøng iT 1 giaûm daàn veà 0. Khi
iT 2 I d thì iT 1 0 hieän töôïng chuyeån maïch chaám döùt doøng taûi chaïy qua maïch
( u B , Ls , T2 , RLE ) Ta coù phöông trình traïng thaùi:
diT 2
uT 2 0; iT 2 i d ; u d u B Ls
dt
did di
u d Ri d L
E ; iT 1 0; u T 3 u C u B Ls T 2 ; iT 3 0
dt dt
Hieän töôïng chuyeån maïch keát thuùc khi t vaø goïi laø goùc chuyeån maïch khi ñoù
3U m
iT 2 ( ) I d hay [cos cos( )] I d
2 Ls
Töø bieåu thöùc naøy ta coù theå suy ra goùc chuyeån maïch
2L I
arccos(cos s d )
3U m
-Ñieän aùp trung bình taûi cho boä chænh löu tia ñieàu khieån hoaøn toaøn
5
1 6
3 3U m
Ud
2
U m sin d U
m sin
6
cos d
4
(cos cos( ))
3 6
-Ñieän aùp trung bình taûi cho boä chænh löu daïng toång quaùt
pU m
Ud sin [cos cos( )]
2 p
Trong ñoù baäc cuûa maïch ñaäp
3. Heä quaû.
- Hieän töôïng chuyeån maïch laøm giaûm aùp taûi trong khoaûng thôøi gian chuyeån maïch giöõa
caùc linh kieän ví duï giöõa T1 vaø T2 töø heä phöông trình
diT 2
u d u B Ls dt u u B uC
ta nhaän ñöôïc u d A
u u 2 L di T 2 2 2
B A s
dt
- Ta thaáy daïng aùp chænh löu bò maát ñi moät phaàn so vôùi tröôøng hôïp nguoàn lyù töôûng. Trong moät
chu kyø aùp chænh löu trò trung bình ñieän aùp taûi bò giaûm ñi U cm
1 3 u A uC
u A u d .dt
2
U d d t
2 2
3
3Ls
U dcm Id
2
3L
- Ñaët X cm ta coù U dcm X cm I d
2
U dcm U dO cos X cm I d
Trong ñoù U dO cos laø aùp taûi BCL khi nguoàn lyù töôûng.
p L s
Giaù trò X cm phuï thuoäc vaøo sô ñoà boä chænh löu vaø ñöôïc tính baèng coâng thöùc X cm
2
- BCL tia 3 pha ñieàu khieån vaø khoâng ñieàu khieån p 3
- BCL caàu 3 pha ñieàu khieån hoaøn toaøn, baùn phaàn, khoâng ñieàu khieån p 6
- BCL caàu 1 pha ñieàu khieån hoaøn toaøn hoaëc khoâng ñieàu khieån, hay baùn phaàn vaø 0 ø
p4
- BCL caàu 1 pha ñieàu khieån baùn phaàn vaø 0 p 2
- BCL caàu 3 pha ñieàu khieån hoaøn toaøn vôùi diode khoâng vaø p 12
3
- BCL caàu 3 pha ñieàu khieån hoaøn toaøn vôùi diode khoâng vaø p6
3
- Hieän töôïng chuyeån maïch laøm haïn cheá phaïm vi ñieàu khieån cuûa BCL. Goùc an toaøn cuûa
Thyristor seõ laø ( ) . Vôùi giaù trò cho tröôùc cuûa thì goùc ñieàu khieån lôùn nhaát cuûa
SCR laø
max
Nhö vaäy goùc chuyeån maïch caøng lôùn thì phaïm vi ñieàu khieån caøng nhoû
BAØI TAÄP
1) . Hieän töôïng chuyeån maïch haïn cheá phaïm vi ñieàu khieån BCL
Baøi taäp : U 220V ; f 50 Hz; Lv 50 H ; R 2; E 50V ; I d 50 A ;L lôùn
1. tính goùc kích
2. Veõ gocù chuyeån maïch
3. Veõ giaûn ñoà U
3.U max
Id cos cos
2 .Lb
U d I d .R 50.2 100V
3 6
.U cos U dCM 100
2
3 3
U dCM . .L.I d .2 . f .L.I d 3.50.0,0005.50
2 2
2 .I d .Lb
arccos cos
3.U m
2U m
- Trò trung bình aùp taûi BCL thöù nhaát U d1 cos 1
2U m 2U m
-Trò trung bình aùp taûi BCL thöù hai U d 2 cos 2 cos 1
- Do 1 2 neân U d 1 U d 2
-Doøng caân baèng chaïy qua L vaø taûi
1
t
1
t
Um t t
ir
Lr u r d (t )
1 Lr (u d1 u d 2 )d (t )
1 Lr
sin td (t ) sin td (t )
2 1 2 1
2U m
(cos 1 cos t )
Lr
Nhaän xeùt
- ir 0 khi 0 1 vaø BCL thöù nhaát taïo doøng taûi döông i0
2
- ir 0 khi 1 vaø BCL thöù hai taïo doøng taûi aâm i0
2
-Khi 1 0 chæ coù BCL thöù nhaát laøm vieäc, vaø 2 chæ coù BCL thöù hai laøm vieäc.
- Khi 1 BCL thöù nhaát laøm vieäc ôû baùn kyø thöù nhaát vaø BCL thöù hai laøm vieäc ôû
2
baùn kyø thöù hai
BOÄ CHÆNH LÖU KEÙP BA PHA
(Phöông phaùp ñieàu khieån ñoái xöùng)
1. Sô ñoà
Nhaän xeùt
2
- Doøng caân baèng ñaït giaù trò cöïc ñaïi khi t vaø 1 0
3