Julianna Siedlecka i Barbara Morawiak kl.

IV a 2021

j. polski
Temat: Samotność bohaterów Dżumy w kontekście
filozofii egzystencjalnej

1. Korzystając ze strony z e-podręcznika, przypomnijcie sobie

wyznaczniki egzystencjalizmu.

Egzystencjalizm to kierunek w literaturze rozwinięty pod wpływem

filozofii egzystencjalnej. Filozofia ta ma charakter antynaturalistyczny,
antypozytywistyczny i antyracjonalistyczny. Koncentruje się na jednostce
ludzkiej. Według egzystencjalistów człowiek jest tym, czym staje się w
momencie swojego życia i czym chce się stawać w jego trakcie.
Cechy/wyznaczniki egzystencjalizmu:
 Wewnętrznie zróżnicowany nurt filozofii współczesnej zamiast
jednoznacznej społecznej doktryny,
 Człowiek ujmowany w pełni „jesteśmy wrzuceni w świat”,
 Akcentowany punkt widzenia jednostki,
 Wydobywane aspekty najważniejsze dla egzystencji,
 Protest przeciwko uprzedmiotowieniu człowieka,
 Prostem przeciwko unaukowieniu filozofii,
 Sytuacja jednostki w świecie,
 Wolność,
 Bohater wyobcowany i nieprzystosowany,
 Zaangażowanie w problematykę społeczną, moralną, polityczną.

2. Wymieńcie bohaterów Dżumy - powiedzcie w kilku zdaniach -

kim byli.

 dr Bernard Rieux – główny bohater, lekarz, narrator, to on jest

autorem kroniki Oranu. Syn robotnika. Przed epidemią jego żona
wyjeżdża do uzdrowiska w górach. W trakcie epidemii poświęca
cały swój czas na leczenie chorych. Pracuje ponad swoje siły, chce
 Julianna Siedlecka i Barbara Morawiak kl. IV a 2021

walczyć z rozwijającą się chorobą. Nie uzewnętrznia swoich obaw

o własne życie. Jest człowiekiem zimnym i bezkompromisowym.
„Jestem w ciemności i próbuję widzieć jasno”. Nie wiąże swojej
postawy z kwestiami religijnymi lecz z chęci bycia uczciwym i
dobrym człowiekiem. „wszyscy ludzie, którzy nie mogąc być
świętymi i nie chcąc zgodzić się na zarazy, starają się jednak być
lekarzami”. Poważnie podchodzi do swojej roli i zawodu, uważa,
że przeznaczeniem lekarza jest walka ze złem.

 Cottard – drugoplanowy bohater, rentier, W przeszłości popełnił

przestępstwo (boi się aresztowania). Próbuje popełnić
samobójstwo, lecz zostaje odratowany przez swojego sąsiada
Granda. Epidemia dżumy staje się dla niego wybawieniem, gdyż
nie musi obawiać się o aresztowanie. Nie obchodzi go los innych.
W chwili, kiedy epidemia ustępuje Cottard jest przerażony i
rozpętuje strzelaninę, po czym zostaje aresztowany i umieszczony
w szpitalu dla psychicznie chorych. Dżuma jest dla niego zbyt silną
siłą, aby z nią walczyć, nie pomaga w jej uspokojeniu. Nie niesie
pomocy chorym, nie pracuje jako sanitariusz. Mimo tego chce, aby
ludzie dobrze o nim myśleli, gdyż boi się osamotnienia. W
„Dżumie” jego postać symbolizuje pragnienie zła, ślepo niszczącą
siłę. Nie podejmuje on walki ze złem.

 J. Grand – drugoplanowy bohater, urzędnik merostwa, cichy i

niepozorny człowiek. „Mężczyzna pięćdziesięcioletni, o żółtym,
długim nosie i zagiętym wąsie, o wąskich ramionach i chudych
członkach”. Pracuje jako sanitariusz. Zostawiła go żona, obwinia
się o jej odejście, mówiąc, że za mało się o nią troszczył. Kocha
literaturę, planuje napisać własną książkę. Pomaga w walce z
dżumą, sam zostaje zarażony. Jest prostym i dobrym człowiekiem,
a jednocześnie cechuje go upór i zdecydowanie.

 Jean Tarrou – drugi z głównych bohaterów, staje do walki ze złem.

Przyjechał do Oranu chwilę przed wybuchem epidemii. Jest synem
zastępcy prokuratora generalnego. W trakcie epidemii organizuje
oddziały sanitarne. Pod koniec panowania zarazy bohater sam
 Julianna Siedlecka i Barbara Morawiak kl. IV a 2021

zostaje zakażony i umiera. Czuje konieczność walki ze złem,

uważa, że jest to obowiązek człowieka. Należy „zrobić wszystko,
żeby nie być zadżumionym”. Tarrou wierzy, że każdy jest dobry,
tylko trzeba dać człowiekowi okazję do ujawnienia się.

 Rajmond Rambert – dziennikarz z Paryża, „Niski, w sportowym

ubraniu, o szerokich ramionach, twarzy zdecydowanej, oczach
jasnych i inteligentnych, robił wrażenie człowieka, któremu życie
służy”. Z wybuchem epidemii robi wszystko, żeby wyjechać z
Oranu, gdyż w Paryżu czekała na niego żona. Z początku nie
interesowała go sprawa dżumy, pragnął tylko znaleźć się blisko
ukochanej. Pojawia się okazja na wyjazd lecz bohater zmienia
zdanie i zostaje w mieście, aby pomagać przy chorych. Przeżywa
wewnętrzną przemianę, rezygnuje z powierzchownych kontaktów
na rzecz prawdziwych relacji. Wierzy w miłość. Z początku
interesowało go tylko własne szczęście, potem upatrywał go w
ogóle społeczeństwa. Zmienia się pod wpływem złą jakiego
doświadczył.

 Paneloux – drugoplanowy bohater, kaznodzieja. Przeżywa

wewnętrzną przemianę po zobaczeniu śmierci małego chłopca,
synka sędziego. Podczas przemiany przestaje postrzegać epidemię
jako karę za grzechy, jaką nasłał na ludzi Bóg. Po przemianie
zmienia się radykalnie, nie jest już skostniały i zimny, zaczyna być
człowiekiem – współczującym, empatyczny, chętnym pomocy
innym. Staje się sanitariuszem i pomaga przy chorych. Zarażony
umiera z krzyżem w rękach.

 Othon – epizodyczny bohater, służbista, apatyczny, surowy. Nie

budził w nikim żadnej sympatii. Stracił syna, co go bardzo
dotknęło. Zgłosił się do doktora jako ochotnik do pracy w
administracji obozu. Umiera pod koniec epidemii.

3. Wykonajcie dwa polecania ze strony:

 Julianna Siedlecka i Barbara Morawiak kl. IV a 2021

1) Na podstawie mapy myśli przeanalizuj zachowania bohaterów i zanotuj

pięć synonimów słowa „samotność”, które adekwatnie określałyby stan
emocjonalny bohaterów.

 Brak towarzystwa,
 Obcość,
 Oddzielenie
 Wyobcowanie,
 Opuszczenie

2) Zapoznaj się z mapą myśli, na której zostały zamieszczone informacje

dotyczące przyczyn samotności bohaterów Dżumy. Następnie, odwołując
się do treści lektury, zredaguj 4-5 zdaniową wypowiedź dotyczącą każdej
postaci, w której wyjaśnisz przyczyny samotności bohaterów powieści

Rieux - Żona doktora wyjeżdża do sanatorium. Rieux zostaje sam.

Traci ukochaną kobietę i przyjaciela. Podejmuje samotną walkę ze
złem. Każdego dnia mierzy się ze słabościami, o których nie daje
poznać swojemu otoczeniu. Doktor jest nosicielem wartości
niezrozumiałych dla społeczeństwa, co przyczynia się o jego
oddzielenia, wyodrębnienia, wyalienowania ze społeczeństwa.

Tarrou – Tarrou ma niewielu przyjaciół. Postawa jaką przyjął

wymusza na nim rezygnację z kolejnych i kolejnych przyjemności.
Kiedy podejmuje walkę ze złem skazuje sam siebie na
osamotnienie i nieustanny wysiłek. Nie oczekuje podziwu ani
nagrody za swoje czyny

Grand – Grand został zostawiony przez żonę dla innego

mężczyzny. Ciągle obwinia się o rozpad swojego związku. Czuje
osamotnienie, został sam, bez małżonki. Jest cichy i niepozorny,
 Julianna Siedlecka i Barbara Morawiak kl. IV a 2021

nie ma wielu przyjaciół, jest wyalienowany społecznie i

emocjonalnie.

Rambert – Rambert jest najbardziej osamotnionym bohaterem w

powieści. Przyjechał sam do obcego miasta. Został w nim
uwięziony poprzez epidemię dżumy. Nie może opuścić tego
miejsca, wiedząc, że czeka na niego ukochana. Jest oddzielony od
bliskiej sobie osoby w zupełnie obcym dla siebie miejscu.