KORAL HESI HANDIA

INDIZEA:
● Ekosistema
● Faktore abiotikoak:
- Kokapena
- Kordenada grafikoak
- Ezaugarri klimatikoak
- Ezaugarri fisiko-kimikoak
● Faktore biotikoak:
- Biodibertsitatea
- Bizidunen egokitzapenak
- 3 bizidun adierazgarrienak

● Kausa-ondorioak

● Hobetzeko proposamenak
EKOSISTEMA:
Ekosistema urtarra da, izan ere, urez estalitako eremu luze bat da. Munduan aurkituriko koral handiena da eta
hainbat astronautak esaten duten espaziotik ere ikusi daitekeela.
FAKTORE ABIOTIKOAK:

Koral hesi handia, Townsvillen kokatuta dago. Hain zuzen ere, Australiako estatuan. Hau da, Australiakoipar -
ekialdean dagoen Queenslandeko kostaldean. Datu hauek jakinda,esan dezakegu, koral hau itsasoan edo ta
ura dagoen leku konkretu batean kokatzen dela. Ekosistema mota hau 344.468 kilometro karratu dauka eta
luzeeran berriz, 2.000 kilometro.

Koral handiaren koordenadak, 19° 15′ 58″ S, 148° 35′ 13″ E dira.

Bertan klima tropikala dauka, urtean zehar ur askorekin estalita egoten da, hain zuzen ere, 25º eta 30º
bitartean. Klima tropikala duenez uraren gazitasuna, 32tik42ra bitartean da.

Guztira 34.870.000 hektarea inguruko azalera da, eta koral hesi handia,areaz eta arrokaz osatuta dago, baina
koralek estaltzen bai dutezatirik handiena.
FAKTORE BIOTIKOAK:

Kolarezko hezian hainbat animali eta landare aurkitu ditzaketu. Koral horretan bizi diren hainbat animali
migratzaileak dira, baina beste asko bizi dira bertan, eta endemikoak ere badira, hau da, planetako beste inon
bizi ez direnak.

- ZETAZEOAK: Bale konkordunak, zetazeo handienetako bat, Koralezko Hesi Handiko faunaren parte dira,
ugaldu egiten baitira. Leku horretan izurdeak, minke nana balea, Hong Kong-en izurde arrosa eta dugongoak
ere agertzen dira.

- DORDOKA ETA KOKODRILOAK: Galzorian dauden sei itsas dortoka espezie kontatu dira, horien artean carey
eta laúd. Gainera, ur gaziko krokodiloak arrezifearen inguruko mangladetan bizi dira, eta etekina ateratzen
diote.

- SUGEAK: Koralezko hesi handiko faunan ere 15 bat suge bizi dira.

- ARRAINAK: 500 arrain-espezie baino gehiago bizi dira beren uretan. Batzuk oso harrigarriak dira: apo
arraina edo napoleon arraina, edo pailazo-arraina edo zirujau urdina bezain ezagunak.

Eta bertan aurkitu ditzakegun landareak:

- Ekosistema honetan aurkitu ditzakegun landareak plantona,algak eta hainat mota desberdinetako koralak
dira.
HONG KONG IZURDE ARROSA:

Hong kong izurde arrosak zetazeoen familian sartzen dira eta lehen esan duda bezela, kolar hesi handian,
zetazeo mota desberdinak eta kopuru handikoak ageri dira. Izurde mota hauek Esperantza Oneko
lurmuturretik Txinara eta Australiako ipar aldean bizi dira. Koral handi hau Australiako estatuan dagoenez,
Hong Kongeko izurde arrosak, Australiako ipa aldean aurkitu ditzakegu, izan ere, erraz erlazionatzen dira
gizakiekin.

Baina zoritzarrez, asken urte hauetan desagertzeko zorian egon bai dira. Izurdi espezie hau ez dezagertzeko
neurriak artu bai dute, hain zuzen ere, bizi diren herrialde guztietan espezie hori babesteko neurriak hartu edo
ta jarri dira.

Hainbat adituk esaten dute, espezieraren desagerpenaren ondorio batzuk kutsadurak, arrantza - sareak eta
presa hidroelektrikoak direla.

Baina neurri hauek artu ostean, ikusten ari dira, apurka apurka desagertzeko zori ura joaten ari dela.
LAUD DORDOKAK:

Laud dordoka, itsas guztietan aurkitu diren, dordoka handienak dira. Gehienez,2,5 metroko luzeera eta 600
kilokoak dira baina badago kasu bat non, espezio honetako har batek 916 kilogramo pisatu zituena.
Zoritzarrez, arraroak bai dira tamaino horretakoak aurkitzea. Itsaso tropikal edo subtropikal guztietan daude
eta bere familiako espezie bakarra da.

Espezie hauek,besteengatik desberdintzen dira, izan ere, beraien neurriaren ondorioz,hau da, handiak izaten
bai dira. Bere itxurarengatik eta fisiologiarengatik ere desberdindu ditzakegu.

1970 urtean bertan, Estatu batuetan, desagertzeko arriskuan jarri zen espezie hau gaur egun arte. Geroztik
jasotzen duten mehatxu gehienak gizakienak dira. Jasotzen duten mehatxuetariko bat, jendea beraien
arrautzak hondartzetan edo ta uharteetan aurkitzen dituztela eta beraientzat artze dizuztela. Beste bat,
arrautzak jartzerako orduan ez bai dute leku seguru gehiegi aurkitzen, izan ere, gaur egun hondartzak, gende
gehienez beteta egoten direlako. Azkenik, arrautzetatik umeak ateratzerakoan, ondoan duten hiri edo ta
herrien argiek kumeak urrundu ditzakete itsasora joan beharrean.
KAUSA - ONDORIOAK:

Adituek esaten bai dute, bertako biztanleria kopurua jaisten hari dela bai sakonera handiko eta bai sakonera
txikiko uretako, hain zuzen ere koral-espezieetan, izan ere, azken dekada honetan, koral hesi handia berotze
efektuaren ondorioz kalte asko jasan izan ditu. Esate baterako, 2016 eta 2017 urteetan, leku horretan urak
tenperatura errekorra pasatu zuen, koral hesi handiko koral batzuen kolorea aldatuz, hau da, zurituz eta
ondorioz hil egin bai ziren, koralak oso sentikorrak bai direlako uraren tenperatura - aldaketekiko. Gertaera
honi zuritze masioa deitzen bai zaio. Gehien suntsitu ziren koralak, koral adarkatuak eta mahai formakoak
izan zire, arrain gehienen abitatak bai dira koralmota hauek.

Baita adituek esaten dute, koral - hesi handiaren hegoaldea ere tenperatura errekorretan egon zela 2020ko
hasieran eta zuritze masiboak ere jasan bai zituela.

Berotegi efektua beste alde batera utzita, koralentzako beste mehatxu bat bereizketarik gabeko arrantza,
itsas mailaren igoera,itsasoko urak artzen duen azido kopurua eta kutsadura da. Horren ondorioz, hesia
kaltegarria da eta inguruko ekosistemamurriztu egiten da. Itsas zarrak edo ta arantza-koroek ere, hesi
handiari ere eragiten diete, izar mota horiek, koralak jaten bai dute, baina zoritzarrez, jaten duten koral -
kantitatea ez bai dago beraiek duten tamainarekin konpentsatuta, ondorioz, gehiegijaten dute, koral
gutxiago utziz.

Azkenik, koralak funtsezkoak dira itsas ekosistemen osasunerako; horiek gabe, ekosistemak kolapsatu egiten
dira eta itsas bizitza hil egiten da. Eta lurraren tenperatura bi gradu gehiago igotzen badu, hesi handia
desagertzeko arrizkuan egongo bai zen.
INPAKTUEN AURREAN HOBETZEKO PROPOSAMENAK:

Klima hobetzen saiatzen, adibidez, klima beroa denez lurra berotu egiten da urarekin batera eta koral batzuk
ez dute bero asko mantentzen eta beraiek duten kolorea desagertu egiten da,txuri biurtuz eta denbora bat
pasa ostean hil egtiten dira.

Babes hesi bat jartzea beste proposamen bat izango zen,koralak eguzki-argitik eta, horrela, tenperatura
handiko uretatik babesten dituen film biodegradagarri fin bat ipintzea.

Gradu bat edo grado erdi gutxiago funtsezkoa izan daiteke koralezko arrezifeen iraupena bermatzeko.Alde
horretatik, itsasoko ura hoztea ekosistema horiek babesteko alternatiba bat da.Turbina handiak erabiliz,
gatzezko kristalak airera botatzen saiatzen ari dira, eta, altitude txikiko hodeiekin nahastean, eguzki-izpiak
ozeanotik urruntzen dituzte, ura hoztu ahal izateko.
LINKAK:

- Ekosistema:
https://zientzia.eus/artikuluak/australiako-koral-hesia/

https://www.berria.eus/albisteak/188299/australiako-koral-hesi-handiak-koralaren-erdia-galdu-du-1
995-urtetik.htm

- Faktore abitotikoak:
https://www.berria.eus/albisteak/188299/australiako-koral-hesi-handiak-koralaren-erdia-galdu-du-1995
-urtetik.htm

https://eu.wikipedia.org/wiki /Koral_Hesi_Handia

- Faktore biotikoak:
https://misanimales.com/la-fauna-de-la-gran-barrera-de-coral/

https://cnnespanol.cnn.com/2020/10/14/la-gran-barrera-de-coral-ha-perdido-la-mitad-de-sus-cora l
es-en-3-decadas/

- Hong kong izurde arrosa:

https://es.wikipedia.org/wiki/Sousa_chinensis

- Laud dordoka:

https://es.wikipedia.org/wiki/Dermochelys_coriacea

- Kausa - ondorioak:

https://cnnespanol.cnn.com/2020/10/14/la-gran-barrera-de-coral-ha-perdido-la-mitad-de-sus-corale s
-en-3-decadas/
https://prezi.com/alak1v5qloss/la-gran-barrera-de-coral/

- Proposamenak: ( ez dou aurkitzen linka )