Odnos pedagogije i drugih

nauka
 Odnos pedagogije i drugih nauka
 Nijedna nauka koja se bavi čovjekom ne može biti zatvoren
sistem, niti se može razvijati bez životne isprepletenosti sa
drugim “istraživačima ljudskog tela i duše”.

 Vaspitanje je predmet pedagogije, ali ona nije jedina koja se

njime bavi, niti ona može proučavati vaspitanje bez
proučavanja i srodnih problema.

 Nauka i naučne discipline su povezane, međusobno

uslovljene i podjelu među njima vršimo samo uslovno i iz
teorijskih razloga.

 Poslije perioda odvajanja i borbe za samostalnost nauka, u

posljednje vrijeme je prisutna tendencija povezivanja
srodnih nauka.
 Najbliže i najsrodnije nauke u odnosu na
pedagogiju su:

filozofija
psihologija
sociologija
antropologija
 Pedagogija i filozofija
 Filozofija teži da odgovori na osnovna pitanja
čovjekove egzistencije:
 Šta je čovjek?
 Kakva je njegova priroda i suština?
 Kakva je njegova misija i vizija?
 Smisao čovjekovog života, rada i postojanja?
 Šta je društvo?
 Koji su osnovni mehanizmi njegovog
strukturiranja ?

Sva ova pitanja su u osnovi svake pedagoške koncepcije.

 Pedagogija i filozofija
 Teško je naći filozofa koji se barem indirektno nije bavio
određenim pitanjima vaspitanja, a posebno smislom i
ciljem vaspitanja. (Sokrat, Platon, Aristotel, Lok, Ruso,
Kant, Herbart, Djui itd.)

 Pod uticajem mnogih filozofa konstituisali su se mnogi

pedagoški pravci (pragmatistička pedagogija,
egzistencijalistička pedagogija, itd.)

 Pedagogija je naročito zainteresovana za sljedeće

filozofske discipline: etiku, estetiku, logiku, gnoseologiju
(teoriju saznanja), aksiologiju ( sistem vrijednosti), itd.
 Pedagogija i filozofija
 Dakle, povezanost filozofije i pedagogije proističe iz
same prirode vaspitanja, iz osnovnih pitanja pred kojima
se nalazi svaka koncepcija.

 Manje je važno da li će se tim pitanjima baviti neki

filozof sa interesovanjem i smislom za pedagoške
probleme, ili neki pedagog sa neophodnim naučnim
nivoom za razrješavanje određenih životnih i filozofskih
pitanja, koja su u osnovi vaspitnih problema.

 Najvažnija granična disciplina je filozofija vaspitanja.

 Pedagogija i psihologija
 Psihologiju i pedagogiju često posmatraju kao
veoma slične nauke što govori o stepenu njihove
bliskosti i povezanosti.

 Psihološki aspekti vaspitne djelatnosti se ne

mogu zaobići u iole ozbiljnoj pedagoškoj teoriji.
Psihološka saznanja su u osnovi svih shvatanja i
koncepcija vaspitanja.

 Njihova veza se ogleda u njihovim predmetima i

metodama.
 Pedagogija i psihologija
 Radovi teoretičara vaspitanja su bili šire prihvaćeni i
razmatrani kao vrijedniji ukoliko su se više oslonili na
tekovine psihologije, ili su obrađivali psihološka pitanja.

 Za pojedine naučnike je teško odrediti da li su bili više

pedagozi ili psiholozi: Klapared, Dekroli, Adler, Štern,
Bine, Simon itd.

 Čak je i do diferenciranja pedagogije i psihologije došlo

tek krajem XIX vijeka kroz proces unutrašnjeg
diferenciranja naučnih disciplina koje su se počele baviti
užim i specijalnim pitanjima.
 Pedagogija i psihologija

 Razvojna psihologija, mentalna higijena, psihologija

ličnosti i pedagoška psihologija davale su osnovu za
novi pedagoški tretman učenika, omogućavali da se
pređe sa didaktike poučavanja na didaktiku učenja i
slično. Jednom riječju ove nauke su od velikog značaja
kako za psihologiju, tako i za samu pedagogiju.

 Na mnogim psihološkim školama zasnivaju se i mnoge

koncepcije vaspitanja i obrazovanja (bihejvioristička,
funkcionalna, psihoanalitička, dinamička i druge.)

 Najvažnija granična disciplina je pedagoška psihologija.

 Pedagogija i sociologija
 Vaspitanje je oduvijek bilo društveno uslovljeno i ostvaruje se
u određenim društvenim strukturama:
- porodica
- škola
- đačke organizacije i slično.
 Dakle, njihova povezanost proističe iz bliskosti predmeta te
dvije nauke.

 Samo vaspitanje je konkretna forma društvenog odnosa i

međuljudske komunikacije.

 Vaspitanje, dakle, ima svoje sociološko značenje, a to značenje treba

upoznati i otkriti, ako želimo da nam pedagoške koncepcije
odgovaraju aktuelnoj društvenoj stvarnosti i društvenim
potrebama.
 Pedagogija i sociologija
 Za pedagogiju su značajna sociološka proučavanja društvene
strukture, društvenih odnosa, socijalnih razlika, povezanosti i
suprostavljenosti pojedinih socijalnih grupa, a naročito
istraživanja iz oblasti sociologije ličnosti.

 Praktično je i nemoguće u proučavanju problema socijalizacije

ličnosti (djeteta) striktno odvojiti ono što pripada socijalnoj
psihologiji, pedagoškoj sociologiji ili šire, psihologiji, pedagogiji i
sociologiji.

 Društveno uređenje, socijalna struktura društva i pojedinih

društvenih grupa, polazna su osnova u proučavanju većine
školskih i pedagoških pitanja. Saznate društvene zakonitosti
pomažu i omogućuju proučavanje i objašnjavanje pedagoških
zakonitosti - od koncipiranja školskih sistema i modela pojedinih
škola, do proučavanja međuučeničkih odnosa u odjeljenju ili
nekoj dječjoj grupi.
 Pedagogija i sociologija
 Različiti pravci razvoja sociologije, uvijek su ostavljali
traga i na odgovarajuće pedagoške ideje.

 Sen Simon, koga mnogi smatraju utemeljivačem

sociologije, ostavio je dosta rasprava o vaspitanju.

 Ogist Kont, takođe, Herbert Spenser i Emil Dirkem su

značajni sociolozi, ali i autori posebnih knjiga o
vaspitanju.

 Najvažnija granična disciplina je sociologija vaspitanja.

 Pedagogija i antropologija
 Interesovanje za čovjeka i njegov način i smisao života je
veoma staro.
 Antropologija kao posebna nauka o čovjeku, jedva da je
stara jedan vijek.
 Pitanja kojima se bavi antropologija posebno kulturna
antropologija, veoma mnogo interesuju pedagogiju kao
nauku o vaspitanju čovjeka.
 To su pitanja o: - porijeklu čovjeka
- njegovoj prirodi
- kulturi
- razvoju
- vrijednostima i slično.
 Pedagogija i antropologija

 Ta pitanja interesuju pedagogiju kao:

1. Sadržaji vaspitno obrazovne djelatnosti,
2. Faktori razvitka čovjeka i njegovog vaspitanja
3. Opšti uslovi, sredina i atmosfera u kojima se vaspitanje
ostvaruje.

Najvažnija granična disciplina je antropologija vaspitanja.

 Odnos pedagogije i drugih nauka
 Najneposrednija i najočiglednija veza između pedagogije
i njoj bliskih nauka se ostvaruje preko tzv. graničnih
pedagoških disciplina.

 One najčešće u svom nazivu imaju terminološke osnove

iz obje nauke: pedagoška psihologija
pedagoška sociologija – sociologija vaspitanja
filozofija vaspitanja
pedagoška antropologija i slično.
 Odnos pedagogije i drugih nauka
 Sa mnogim naukama je pedagogija posredno,
indirektno ili labavije povezana: anatomija, fiziologija,
istorija, ekonomija, medicina, arhitektura, itd.

 Pošto je vaspitanje složen i promjenljiv fenomen,

neophodno je da se srodne nauke međusobno
potpomažu, povezuju i upotpunjuju.

 Zato se često uz monodisciplinarna istraživanja (u

okviru jedne discipline iz jedne nauke) ističu i:
interdisciplinarna (u okviru više disciplina iz jedne
nauke)
multidisciplinarna (u okviru više disciplina iz više
nauka).