FIVARATONA VOKATRA ARA-POMBA

VOAJANAHARY ATAO ISAN-TOERANA ATY

AMIN’NY FIRENENA ANDALAM-PANDROSOANA
TARI-KEVITRA HO AN’NY MPIANTSEHATRA ZA-DRAHARAHA NATONTA
FANINDROANY, NOHAVAOZINA TAMIN’NY TAONA 2010

AGRECOL – FIKAMBANANA HO AN’NY FAMBOLENA SY HAITONTOLOIAINANA – ALLEMAGNE

EDISIONA

FIVARATONA VOKATRA ARA-POMBA VOAJA-

NAHARY ATAO ISAN-TOERANA ATY AMIN’NY
FIRENENA ANDALAM-PANDROSOANA

TARI-KEVITRA HO AN’NY MPIANTSEHATRA ZA-DRAHARAHA NATONTA

FANINDROANY, NOHAVAOZINA TAMIN’NY TAONA 2010.

AGRECOL – FIKAMBANANA HO AN’NY FAMBOLENA SY HAITONTOLOIAI-

NANA – Göttigen, ALLEMAGNE (info@agrecol.de)

AZO AVOAKA ITY BOKY ITY ARAKA IRETO FAHAZOAN-DALANA MANA-

RAKA IRETO :

-ASA FAMORONANA IRAISANA na “CREATIVE

COMMONS”
-OMENA FAHAFAHANA MALALAKA NY OLONA
REHETRA HANAPARITAKA SY HANOVA ITY
BOKY ITY
-FAMPAHAFANTARANA ITY ASA ITY AMIN’NY
OLON-DREHETRA

ARAKA IRETO FEPETRA IRETO:

FITONONANA NY ANARAN’NY MPANOTATRA
– Tsy maintsy tanisaina ny anaran’ny mpanoratra
miaraka amin’ny sanganasa nataony.
SASIN-TENY
Fitaovana enti-manofana azo ampiharina avy hatrany ho an’ny mpiantsehatra rehetra
miasa eny amin’ny tontolo ambanivohitra ity boky momba ny varotra atao isan-toerana
ity. Mifototra indrindra amin’ny fanohanana ny tantsaha ity tahirin-kevitra ity. Ka voa-
kasik’izany ny fomba fiasany amin’ny fampiroboroboana sy fanatsarana ny varotra atao
isan-toerana mahasahana ny vokatra ara-pomba voajanahary trandrahan’ny isam-piana-
kaviana.

Saripika:
Mampiseho am-
pireharahana ny
vokatra tongolo
egypta ara-
pomba voajana-
hary ity tantsaha
vavy monina ao
KwaZuluNatal
- Afrika atsimo
ity. Mipoitra ny
fanontaniana
hoe: afaka miva-
rotra ny vokany
ve izy?
Loharano: B.
Schrimpf

Ilaina amin’ny fanetsehan+a ny vondrona tantsaha ity boky ity. Anisan’izany, ny rahara-
ham-barotra ivondronan’ny tantsaha, ny mpanolontsaina amin’ny fambolena miasa eo
anivon’ny tantsaha, izay maniry hanamafy sy hanatsarana ny fiaraha-miasa eo amin’ny
varotra, ny lahasa momba ny fanodinam-bokatra sy ireo mpivarotra liana amin’ny fi-
varotana isan-toerana, ny solontena isam-paritra mpikambana amin’ny antenimieram-
barotra, ho an’ny mpiandraikitry ny fampandrosoana ny fikambanana miankina sy tsy
miankina amin’ny fanjakana, izay manohana raharaham-barotra isam-paritra sy isan-toe-
rana. Tsy hadinoana ihany koa ireo sokajin’olona samihafa, liana sy manana tombontsoa
manokana amin’izany asam-barotra izany. Azo antenaina tokoa, ny lanjan’ny fanondra-
nana vokatra ara-pomba voajanahary, eo amin’ny fanatsarana ny foto-pivelomanan’ny
tantsaha. Heverinay mantsy fa ny fampiroboroboana ny firafitry ny raharaham-barotra
isan-toerana dia tosika lehibe ho amin’ny fanohanana ny tantsaha mpamokatra madinika
sy ny toe-karena ao an-toerana. Manompana ny heriny amin’ny fanondranana vokatra
ara-pomba voajanahary ny ankamaroan’ny fikambanana. Tsapa anefa fa toa manamai-
vana ny fanohanana ny tsirin-kevitra entina hampandrosoana ny fivarotana sy ny fanetse-
hena ny toe-karena isan-toerana izy ireo. Ny ankamaroan’ny toeram-pamokaram-piana-
kaviana aty amin’ny firenena andalam-pandroasoana dia mifototra amin’ny fivarotana ny
vokatra ao an-toerana. Izany no heveriny ho safidy tokana mahomby mba hanomezana
lanja ny asa famokarana nataony. Mbola tsy azo visavisaina noho izany ny fanondranana
vokatra, satria ampahany vitsy amin’ireo tantsaha mpamokatra ihany no afaka mamaly
ny fepetra hentitra takin’ny varotra iraisam-pirenena.
Mbola mibahan-toerana ny varotra ahitana mpanelanelana manaraka ny rafitra nentim-
paharazana. Miteraka fatiantoka ho an’ny ankamaroan’ny mpamokatra madinika aty
amin’ny firenena andalam-pandrosoana izany. Eo anatrehan’izany dia ifantohan’ireo
fikambanana mpitantsoroka ny fanatsarana ny vokam-pambolena. Tsy afaka manate-
vina ny fitaovana entina hanatsarana ny foto-pivelomana ny mpamokatra raha tsy lafo
amin’ny vidiny tokony ho izy ny vokatra. Tsapa anefa fa nohamaivanin’ny fikamba-
nana mpitantsoroka ny ezaka nataon’ ireo mpamokatra ireo.

Ambonin’izany, voamarika fa mifamatotra tanteraka amin’ny fambolena nentim-paha-

razana ny fomba fambolena ara-pomba voajanahary ao an-toerana. Ka manome lanja
ny fahaiza-manao sy ny traikefa nolovana tamin’ny taranaka nifandimby ny fomba
fiasa. Ahafahana mitazona ny maha izy azy ny mpamokatra eo amin’ny lafiny kolon-
tsaim-pihariana io fomba fiasa io. Araka izany, aleo mikatsaka hatrany izay mampia-
vaka ny tena amin’ny hafa toy izay mametraka ny fenitra iraisam-pirenena hanerena
ny tantsaha mpiantsehatra eo amin’ny fambolena ara-pomba voajanahary. Noho iza-
ny, mendrika ho tohanana ny ezaka ataon’ny tantsaha mba hahafahany mamaritra sy
mampihatra ny fambolena ara-pomba voajanahary mampiavaka azy manokana. Tsy ho
tontosa izany fiovam-pihetsika amam-panao izany raha tsy ny mpiantsehatra rehetra:
ny tantsaha, ny mpanjifa, ny mpivarotra ary ny olom-pirenena no miara-misalaha ha-
nambatra ny heriny.

Ny vondrona “Agriculture Biologique et Developpement Rural na Organic Agriculture

in Rural Development OARD”, izay napetraka tamin’ny taona 2002 nandritra ny atri-
kasa iraisam-pirenena momba ny fambolena ara-pomba voajanahary sy ny fampandro-
soana ny tontolo ambanivohitra dia nahita lesoka teo amin’io sehatra io. Ka naompany
amin’ny fanarenana an’izany ny asa tanterahany. Hatreto, maro ny asa fandinihana
nataon’ ny vondrona “OARD” izay nanasongadinana ny traikefa nananan’ny mpikam-
bana ao aminy mahakasika ny fivarotana ny vokatra ara-pomba voajanahary isan-toe-
rana ary nitondrana tantsoroka mahasahana ireo tsirin-kevitra isan-karazany.

Amin’ny alalan’ity tahirin-kevitra ity, boky tari-dàlana izay azo ampiharina any ifotony
no irinay hanolorana ity voka-pikarohana ity ankehitriny. Voka-pikarohana natevenina
tamina fahaiza-manao mahakasika ny fivarotana isan-toerana.

Ny taona 2007 no nandikana voalohany ity boky ity. Nosedraina tamin’ny fotoana
voafaritra ny antom-pisiany ka naompana tamin’ny anjara-biriky nentin’ny mpiza-dra-
haraha any ifotony ny fanitsiana sy ny fanatevenana azy. Koa ankasitrahana manokana
izy ireo. Azo atao hatrany ny fanatsarana ity tahirin-kevitra ity. Koa manainga ny mpa-
maky rehetra mba handray anjara amin’ny fanatsarana sy fanatevenana ny votoatin’ity
boky ity amin’ny alalan’ny fifampizarana traikefa mandritra ny fe-potoana hampiasana
azy.
Ny vondrona “OARD” dia mametraka adihevitra amin’ny alalan’ny fitaovana elektro-
nika sy tranokalam-pifandraisana. Izany dia ahafahana mifanakalo hevitra miompana
amin’ny fomba fijerin’ny tsirairay ka mikendry ny fanolorana tolo-kevitra hanatsarana
ny fivarotana vokatra ara-pomba voajanahary.

Ireo olona rehetra liana amin’izany fiaraha-miasa izany dia iangaviana hifandray
amin’Andriamatoa Thomas Becker, adiresy imailaka thomas.becker@agrecol.de . Izy
no mpiandraikitra ny fitohizan’ny asa fandrindrana mahakasika ny fanatsarana ity boky
ity.
Ann Waters-Bayer
Filohan’ny AGRECOL
FIZAHAN-TAKILA
EDISIONA
SASIN-TENY
TENY FAMPIDIRANA
Antom-pisian’ity boky ity
Iza no iantefan’ny boky?
Manao ahoana ny firafiny?
Raisina an-tanandroa ny fanamarihana avy aminareo mpamaky!
Nahoana no mivarotra vokatra ara-pomba voajanahary ao amin’ny tsena isan-toerana?

HEVITRA FOTOTRA MOMBA NY FIVAROTANA

FANADIHADIANA NY TSENA
Mpanjifa fototra
Ny mpifaninana amin’ny lafiny varotra
Zotram-pihariana momba ny fitsinjarana
Tanjaka manokana
NY VOKATRA
Ny habetsahana sy ny fisiam-bokatra
Ny kalitao
Inona no atao hoe kalitao?
Ny fampahafantarana ny vokatra
Karazam-bokatra
NY VIDIM-BOKATRA
Ny mason-karenam-pamokarana
Ny mason-karena eo amin’ny fivarotana
Famerana ny vidin’entana
Vola miditra/ vola mivoaka / tombony (cash flow)
NY FANITARANA NY VOKATRA ATAO
AIDA (attention, interêt, désir et acquisition) Attention (fisarihana ny fifantohana) –
Interêt (tombontsoa) – Désir (filàna) – Acquisition (fividianana) na FITOFIFI
Sary famantarana
Fonon’entana
Finiavana hanitatra ny vokatra
TOERAM-PIVAROTANA
Ny tsenan’ny tantsaha
Ny varotra ao amin’ny toeram-pamokarana
Orinasa mpanodim-bokatra ao an-toerana
Toeram-pivarotana sakafo
Magazay lehibe
Fomba fivarotana an-karona manantona ny mpanjifa any an-tokan-tranony

Fikambanana mandray an-tanana ny fambolen’ny tantsaha (F.M.A.F.T)
Toeram-pisakafoanana, toeram-pitsaboana, sekoly
FIARAHA-MIASA
Fiaraha-miasa marindrano
Fiaraha-miasa eo amin’ny mpamokatra
Fiaraha-miasa eo amin’ny mpanjifa
Fiaraha-miasa mifanao ambaratonga eo amin’ny mpivarotra
Fanomezan-danja ny mpiantsehatra hafa
Inona no ao ambadiky ny fambolena ara-pomba voajanahary?
FOMBA FANATANTERAHANA HO AMIN’NY FIVAROTANA ISAN-TOERANA
BOKY NANOVOZAN-KEVITRA
TENY FISAORANA
TENY FAMPIDIRANA
Manadihady ny fomba fivarotana ny vokatra ara-pomba voajanahary atao isan-toe-
rana ity boky ity. Ny hoe ara-pomba voajanahary dia tsy voatery hanaraka ny fenitra
iraisam-pirenena eo amin’ny fomba fanomezana “fankatoavana ny vokatra” voaja-
nahary fa tokony hatodika amin’ny fepetra takin’ny toe-java-misy isan-toerana.
Maneho ny zava-dehibe tsara ho fantarina
mba hampandrosoana sy hanatsarana ny
fivarotana isan-toerana ny vokatra ara-
pomba voajanahary ity boky ity.
Inona no antom-pisiany?
Tahirin-kevitra azo ampiaharina avy ha-
trany satria manome ny fahalalana fototra
sy ny fitaovana ilaina hoan’ireo mpiantse-
hatra miasa amin’ny fivarotana isan-toe-
rana. Izany hoe, tsy boky natokana ham-
pianarana ny mpianatra fotsiny ihany.
Iza no iantefan’ny boky?
Natokana ho an’ny olona mirotsaka
amin’ny tontolon’ny fivarotana momba
ny vokatra ara-pambolena eo amin’ny
tsena isan-toerana, voakasika manokana
amin’izany ny famokarana ara-pomba
voajanahary:
•Ny vondron’ny tantsaha misahana ny
varotra iraisana
•Ny fikambanana tsy miankina mpitantso-
roka mifototra amin’ny tsena isan-toerana
•Ny olona mpampandroso mirotsaka
amin’ny fampandrosoana ny tontolo am-
banivohitra
•Ny fikambanana ara-panjakana manoha-
na ny tsirin-kevitra ampiroboroboana ny
fivarotana isan-toerana sy isam-paritra
•Ny mpanodim-bokatra sy ny mpivaro-
tra mirona amin’ny fivarotana ny vokatra
isan-toerana.
•Ny solon-tenan’ny fikambanana maha-
sahanwwa ny varotra
Manao ahoana ny firafitry ny boky?
Mizara roa lehibe ny boky:
A.Ny toko lehibe
B.Ny fomba fampiharana
Ao amin’ny toko lehibe no ahitana ny
fepetra fototra momba ny fivarotana, ani-
san’izany ny fitantanana ny vokatra,
ny vidiny na fitantanana ny fanita-
ram-bokatra. Omena tombon-dahiny
manokana ny tsena isan-toerana sy ny
vokatra ara-pomba voajanahary.
Ny fomba fampiharana dia tari-dalana
tokony hifotorana amin’ny fanatante-
rahana ireo tetikasanao. Ankasitraha-
na sy isaorana anao mialoha ny fiton-
drana fanitsiana entina hanatsarana
ity boky ity. Vokatry ny fifampizarana
traikefa dia mivoatra sy mihatsara
hatrany ity boky ity. Mikasika ny to-
lo-kevitra sy fanamarihana ary ny fa-
nitsiana dia I Thomas Becker no ifan-
draisana amin’ny alalan’ny imailaka:
thomas.becker@agrecol.de
Saripika: Tsena bio-n’ny
Chiang Mai any Thailande.
Ny vondron’ny twantsaha eo
an-toerana dia tohanan’ny
Ivon-toerana fikamba-
nana iombonana hoan’ny
fambolena maharitra sy ny
Tsanganasa NorthNet.
Loharano: T.Becker
Adihevitra tamin’ireo
mpanjifa ao an-tsena. Ahitana
karazan’anana tranainy tsy
fahita amin’ny tsena maha-
zatra, izay amidy amin’io
toerana io.
Nahoana no mivarotra vokatra ara-
pomba voajanahary amin’ny tsena
ao an-toerana?
Ahitam-bokatra sy tombontsoa tsy hita noa-
noa ny fambolena sy vokatra ara-pomba
voajanahary maneran-tany. Amin’ny anka-
pobeny, saiky ny firenena manan-katao sy
ny tsena ao aminy no mamaritra ny filàna.
Tsy marina loatra anefa izany fa ny firenena
an-dalampandrosoana ihany koa dia manana
filàna maro amin’io vokatra io. Ankehitriny,
ny hery manosika amin’ny fampiharana ny
fambolena ara-pomba voajanahary dia efa
niantomboka hatramin’ny ela tamin’ny ala-
lan’ny fambolena nentin-paharazana. Mitovy
tsy misy valaka ny foto-kevitra ilafihan’ny
fambolena nentin-paharazana sy ara-pomba
voajanahary. Samy mampiasa ny hoenti-ma-
nana rehetra efa misy eo an-toerana mikasika
ny fanatsarana ny famokarana amin’ny fomba
maharitra sy sahaza ireo fomba ireo. Indrisy
anefa, hatramin’ny telopolo taona lasa izao
no nanamarihana fa ny politikam-pambo-
lena fahita amina firenena maro dia mirona
amin’ny fanamaivanana io fambolena nentin-
paharazana io. Ka manome tombon-dahiny
ny fambolena maoderina izay tohanan’ny
fikambanana misahana ny fampandrosoana
sy ny mpamokatra manome vahana ny fam-
bolena mitodika amin’ny tsena. Ireto avy ny
fiantraika-mandoza ateraky ny fampiharana
an’io politikam-pambolena io: fampiasana
mihoam-pampana ny zezika mineraly sy ny
fanafody simika famonoana biby kely ka mi-
teraka faikana vokatra simika tavela ao anaty
sakafo, ny fihenan’ny kalitaon’ny vokatra, ny
fitomboan’ny tsy an’asa eny amin’ny tontolo
ambanivohitra, ny fifindra-monina izay mite-
raka ny fahamaroan’ny mponina any amin’ny
tanan-dehibe, aty amin’ny tany andalam-pan-
drosoana.
Mbola tsy ela akory izay no nanombohan’ny
mpiantsehatra sasantsasany amin’ny fanitsia-
na an’io politikam-pambolena io sy nampiro-
boroboan a ny fambolena ara-pomba voa-
janahary any amin’ny firenena mandroso sy
aty amin’ny tany an-dalam-pandrosoana. Ka
natodika any amin’ny fampirobororoboana
ny vokatra fanondrana ny lahasa natao. Azo
eritreretina hoan’ireo mpanodim-bokatra
amina vokatra ara-pomba voajanahary izay
mikatsaka hatrany ny akora fototra, nahat-
sapa ny tsy fahampian’ny fandaminana teo
amin’ny lafiny fampandrosoana tao ana-
tin’ny 30 taona niasana teo amin’ny tontolo
ambanivohitra. Manamarika izy ireo fa ny
fambolena ara-pomba voajanahary dia singa
manan-danja eo amin’ny fampandrosoana ny
tontolo ambanivohitra.
Amina toerana maro, ny tantsaha sy ny von-
drona tantsaha resy lahatra amina fomba
samy hafa dia mivondrona amina fampiha-
rana ny famokarana ara-pomba voajanahary.
Tokony ho tohanantsika izy ireny eo amin’ny
ezaka ataony.
Ilain’ny famokarana ara-pomba voajanahary Saripika: Mampiseho
ny mpanjifa isan-toerana. Tsy mihanona fot- ny tsena fivarotan’ny
mpamokatra any
siny amin’ny fivarotana ny ambim-bava ny Ekoatera. Ny vokatra
dia voafono tsara
mpamboly fa tokony hifotorana ihany koa
ary mirentirenty eny
amin’ny fandrafetana paikady entina mivaro- amin’ny latabatra
voahaingo. Misy afisy
tra sy ny fanomezana fahafaham-po ny tsena ahafahana mampiseho
eo an-toerana. Tsy voatery ho azo ampiharina amin’ireo mpividy na
mpanjifa ny sokajina
amin’ny tsena isan-toerana ny fomba maha- tantsaha sy ny tanana
misy azy, mampiseho
zatra andrindrana ny famokarana sy ny ka-
ihany koa ny fiha-
litaon’ny vokatra. Izany dia manamaivana vian’ny vokatra.
Loharano:
ny toetra mampiavaka ny fomba famokarana
isan-toerana na mampitovitovy endrika ami- S.Uhlrnbrock
ny fotsiny mba hahafahana mamaly ny feni-
tra iraisam-pirenena eo amin’ny famokarana.
Ankoatra izany, ny ankamaroan’ny tantsaha
aty amin’ny tany an-dalampandrosoana dia
voailika noho ny tsy fahafenony ireo fepe-
tra takin’ny filàn’ny tsena iraisam-pirenena:
matetika ny famokarana ataony dia mbola
marefo sady tsy mari-toerana ka ny tombom-
barotra azony dia mbola ambany dia ambany.
Vokatr’izany dia tena mananosarotra ny fom-
ba fanondranana ny vokatra amin’ny fomba
manara-penitra. Na izany aza anefa, misy
ihany ampahana tantsaha afaka manondrana
entana mahatratra ny habetsahana sy ny kali-
tao ilaina amin’izany.
FOTO-KEVITRA SY FOTOTRA IORENAN’ NY
FIVAROTANA
Anisan’ny olana lehibe sedrain’ny tantsaha madinika ny fomba ahafahany mivarotra ny
vokatra. Matetika dia mifototra amin’ny asam-barotra fotsiny ihany izy ireo rehefa tojo
fahasahiranana amin’ny fanondranana ny ambim-bava: olana sy fahaterena eo amin’ny
fidirana amin’ny tsena, fisian’ny fifaninanana goavana eo amin’ny tsena, fifehezan’ny
mpanelanelana ny tsena, vokatra miavosa, tsy fifandanjan’ny tolotra sy ny tinady. Ireo
rehetra ireo dia ampahany fotsiny eo amin’ny olana iainan’ny mpamokatra.
Tsy maintsy misy ezaka atao mba hahafaha-
na mivarotra. Misy ny lalan-kizorana haha-
•Amin’ny fotoana manao ahoana no
heverinao hivarotana ny vokatra?
tongavana amin’izany: tsy maintsy misafidy
fomba fiasa hentitra rehefa mivarotra, mana-
dihady ny sehatra samy hafa azo hararaotina
• Amin’ny vidiny manao ahoana no ka-
sainao hivarotana ny vokatra?
momba ny fivarotana ny vokatra, mahatsapa
ny filàn’ny mpanjifa, ary mahay mampitom- Ireto misy hadisoana miisa roa mpahazo
bo ny vokatra. ny mpivarotra mbola miza-draharaha
ary tokony hosorohana mialohan’ny
Miankina amin’ny tanjona faritana ny fame- handrafetany ny tetikady momba ny
trahana ny hetsika tokony hatao eo amin’ny varotra: ny fanompanana ny tetikady
lafiny varotra. Noho izany, zava-dehibe dieny amina vokatra tokana ary ny fitadia-
ety am-piandohana ny mamaly ireto amboa- vana tombom-barotra mihoampapana
ram-panontaniana ireto: amin’ny fotoana fohy ezaka.

•Mieritreritra ny hivarotra eny amin’ny

tsena ve ianao rehefa misy ambim-bava ny
vokatrao?
• Heverinao ho toy ny foto-pivelomana mi-
tohy ve ny famokarana ara-pomba voajana-
hary?
•Maniry ny hivarotra mivantana amin’ny
mpanjifa ve ianao?
• Vonona ny hampidina ny vidim-bokatra ve
ianao mba hahafahana mitsimbina ny fotoana
sy ny ezaka ataonao?
•Afaka manatsara ny fifandraisana amin’ny
mpanjifa ve ianao mba hisian’ny fiaraha-
miasa maharitra?
Rehefa voafaritra ny fototra iorenan’ny het-
sika tiana hatao, dia afaka miroso amin’ny
fametrahana tetikady momba ny varotra avy
hatrany. Tsy maintsy ifotorana ireto lafin-ja-
vatra tanisaina manaraka ireto rehefa mama-
havaha tetikady iray :
•Inona no vokatra irinao hamidy?
•Iza no mpanjifa manan-danja?
Efa fantatry ny mpamboly ny loza mety
hitranga sy ny toe-javatra mety hanin-
gotra ny asam-pihariany mifamatotra
amin’ny fambolena : andro ratsy, ny
biby mpandrava voly sy ny aretina,
ny fiovaovan’ny vidim-bokatra, ny vi-
din’ny akoram-pamokarana sy ny vi-
dim-bokatra.
Araka izany, ny ankamaroan’ny mpam-
boly dia mankasitraka ny tetikady en-
tina hampifandanjana ny tombontsoa sy
ny fanalefahana ny loza mety hitranga
: ka na fantatry ny mpamboly aza fa
mety ho tsara ny vidim-bokatra eny an-
tsena dia tsy mahasarika azy ireo ny fi-
fotorana amina zotram-pihariana tokana
fa aleon’izy ireo manao voly misandra-
haka. Toraka izany, tsy mifantina ny ka-
razam-boly tena mamokatra ny tantsaha
raha fantan’izy ireo mialoha fa mora an-
dairan’ny fanafihana samy hafa toy ireo
mpandrava ny voly io fambolena ataony
io. Mahasahana ny mpamokatra madi-
nika rehetra io fomba fijery io.

Efa fantatra mialoha ny fiovaovan’ny to-
lotra sy ny tinady eo amin’ny tsena, toy
izany ihany koa ny loza mety hitranga sy
ny toe-javatra mety haningotra ny asam-
pihariany: fiovaovan’ny vidin-javatra, ny
fahafahana mirotsaka amin’ny tsena, ny
fifaninanana amin’ny mpamatsy entana
sasantsasany, ny fiovaovan’ny vokatra il-
ain’ny mpanjifa.
Manoloana ny faharatsian’ny vokatra na
ny vidim-bokatra dia ilaina ny fandraisa-
na soso-kevitra hafa hamahana ny olana.
Noho izany indrindra no maha-zava-de-
hibe ny tetikadim-barotra mba hahafahana
manao tombana amin’ny fandraisana ny
trangan-javatra mety ahitana fiatraika ratsy
eo amin’ny asa famokarana.
Ny lafin-kevitra faharoa izay mifamatotra
tanteraka amin’ny efa natsidika tetsy am-
bony, dia ny fisafidianana ny fanitsiana
ny fomba fiasa amina fotoana fohy ezaka
mitaha amin’ny fotoana lavitr’ezaka. Ny
fandaminana ny rafitr’asa amina fotoana
fohy ezaka dia tsy mifanaraka amin’ny
famokarana amin’ny lafiny fambolena. Ny
tetikadim-barotra tena mahomby dia toko-
ny hifototra amina fe-potoana lavitr’ezaka
hatrany. Mifanaraka amin’ny fiovaovan’ny
vokatra sy ny vidim-bokatra mandritra ny
tonon-taona sy ny taona ny famokarana ny
fahombiazana amin’ny lafiny fambolena.
Eo ihany koa ny fiovaovan’ny fanararaotra
Saripika : Tsena ara-
pomba voajanahary
hita ao Chiang Mai-
Thailande. Entanina
amin’ny alalan’ny
takelaby maneho
ny foto-kevitra sy
foto-pisainana ila-
fihan’ny fambolena
ara-pomba voajana-
hary ny mpanjifa.
Sary : T. Becker
eo amin’ny asam-barotra. Noho izany, tsy
tokony hitondrana fanarenana aloha ny asa
famokarana raha tsy misy trangan-javatra
miseho mety handresy lahatra.
Maro ny zavatra mety hitranga hanimba ny
tetikady efa voarafitra: ny fihenan’ny vidim-
bokatra, ny fivadiam-pitokisana ataon’ny
mpanelanelana, ny loza amin’atambo mety
hanimba ny vokatra sy ny maro hafa. Ny
firindran’ny famokarana sy ny tetikadim-
barotra dia tsy tokony hahasakana ny fa-
natsarana sy ny fampirindrana ny fomba
fijery vaovao : fironana mankany amin’ny
fampiasana ny teknolojia na fanaovana vo-
katra vaovao eo amin’ny asa famokarana
na ny fironana amin’ny filàn’ny mpanjifa
na ny fifaninana na koa ny lalam-barotra
vaovao.
Na eo aza ny fandaminan-draharaha ma-
nosika ny fifantohana amin’ny famokarana
manokana dia tokony tsy horaisina ara-
bakiteny izay rehetra voalaza amin’izany.
Metimety kokoa ny manao zavatra kely
arakaraka ny traikefa na andram-piainana
anananao ary manangana miandalana man-
dritra ny fivoaran’ny fahatakaranao ny hoe
fanararaotra sy ny loza mety hitranga.
Eto am-pamaranana, ny hetsika momba ny
fivarotam-bokatra dia ahafahana manamafy
ny fiandrianana ara-tsakafo eo amin’ny
mpamokatra madinika.
 Saripika: Fivarotana
fraomazy sy iaorta eo
amin’ny tsenan’ny
tantsaha any Eokoatera.
Asaina manandrana ny
vokatra ny mpanjifa
Saripika S.Uhlenbrock

Ny fivarotana dia singa manan-danja aha- misy azy (fahaiziana, fahaizana, fia-
fahana manatsara fari-piainana amin’ny vahana amin’ny lafiny kolontsaina,
fotoana lavitr’ezaka: ny fikatsahana tom- toe-draharaha mahasahana ny fiaraha-
bontsoa amin’ny fotoana fohy ezaka dia monina sy ny toe-karena, ambom-po
mahatonga ny mpamokatra madinika ha- sy filàna).
refo ary mitarika azy hiantehitra tanteraka Mifameno ireo 5P ireo, ho vahavaha-
amin’ny tsena. na sy hitondrana ady hevitra amin’ny
toko manaraka ny momba izany.
Ny fomba fampiharana dia azo ifotorana
amin’ny endriny samy hafa eo amin’ny
sehatry ny fivarotana. Ny fanehoan-kevi-
tra an-tsoratra momba an’io lohahevitra io
dia milazalaza ireto singa manaraka ireto,
izay kitro ifaharan’ny tetikady rehetra
momba ny fivarotana:

•Ny vokatra avy amin’ny famokarana

avy amin’ny zava-maniry na biby

•Ny vidin’ny vokatra

•Ny fikatsahana hampisondrotra ny ha-
betsahan’ny vokatra izay ahafahana ma-
neho ny zava-pantatra momba ka haha-
zoana mivarotra azy

•Ny toerana ivarotana ny vokatra

Ireo singa manan-danja efatra ireo no ant-
soina hoe « 4P » (produit, prix, promotion,
place) ary heverinay fa tokony ho tovana-
na P faha-5: ny « producteur et sa situation
» izany hoe ny mpamokatra sy ny toerana
FAMAKAFAKANA NY TSENA
Mialoha ny hirosoana amin’ny fampandehanana orinasa vaovao dia ilaina ny fanoavana
fanadihadiana eny an-tsena. Hanampy amin’ny fitiliana ny mpanjifa ny fisafidianana ny
tetikadim-barotra mahomby, ny fametrahana ny zotra mahomby entina hitsinjarana, ny
fampiroboroboana ny vokatra ary fandaminana mba hahazoana vokatra tsara. Tsara ny
mamaritra hoe iza no mpanjifa irinao ho kendrena ary inona no filàny? Raha fantatrao
izany dia azo atao ny manolotra vokatra ho azy sy taoraharaha mifanaraka amin’izany.
Zava-dehibe eo amin’ny sehatry ny fivarotam-bokatra ara-pomba voajanahary ny ma-
hay manaporofo mba hahafahana mandresy lahatra ny mpanjifa. Liana amin’ny fian-
traikan’ny tontolo iainana ve izy na koa ny zava-tsoa aterany amin’ny fahasalamana?
Ahoana no fomba ahafahany mandanjalanja ny vidin-javatra?
Ny fanadihadiana ny tsena dia mety hiseho fividianana vokatra ara-pomba voajanaha-
amin’ny endrika samihafa: ry? Tsara tsiro, ara-pahasalamana (sakafo),
•Fanangonana ny hevitry ny mpanjifa tsy ahitana poizina, miaro ny tontolo iaina-
•Fanandramana ny vokatra mba hahafaha- na, mitondra firindrana any amin’ny faritra
na mamantatra ny tsirony sy ny safidin’ny ambanivohitra, na lafin-javatra hafa?
mpanjifa
•Fitsapana ny hevitry ny mpaninjara sy ny Afaka manao fanadihadiana eo anivon’ny
mpivarotra ambongadiny mpanjifan’ireo magazay lehibe na tsena na
tobim-pivarotana hafa? Fantaro amin’iza-
Mpanjifa manan-danja ny ny porofon-kevitra sy ny angom-bao-
vao mafonja hahafahana mitily ny mpan-
Nahoana ary aiza no ividianana vokatra jifa manan-danja iantefan’ny safidinao.
iray, iza no mpividy? Ny fanadihadiana Azonao araraotina amin’izany ny mitsapa
natao tamin’ny mpanjifa no ahafahana ny fari-pahalalana sy ny fomba fijerin’ny
mamantatra an’izany. Manome ihany koa mpanjifa manodidina ny fambolena ara-
fanazavana manodidina ny vokatra mpi- pomba voajanahary.
faninana fa indrindra mipoitra ny fanonta-
niana manao hoe : nahoana no mahaliana
ny mpanjifa ireo vokatra ireo? Ohatrana
amboaram-panontaniana nataon’i She-
pherd (2003).

Miovaova arakaraky ny sokajin’olona ny

filàna sy ny zavatra andrasana amin’ny
mpanjifa. Inona no antony manintona azy
hividy vokatra iray? Ny vidiny ve no maha-
liana azy sa ny kalitaom-bokatra? Manin-
tona azy ve ny magazay lehibe sa ny tsena
isan-toerana? Azo amantarana ny fironana
ve ny taona, ny maha-lahy sy ny maha-
vavy, ny fidiram-bola, ny sata mifehy ny
fianakaviana, na ny faritra? Mahaliana ny
mpanjifa ve ny vokatra sasantsasany isam-
paritra, ny karazana na ny fihavian’ny biby
eo amin’ny lafiny fiompiana?
Mahakasika ny fambolena ara-pomba voa-
janahary manokana: resy lahatra amin’ny
fambolena ara-pomba voajanahary ve ny
mpanjifa? Midika inona amin’izy ireo ny
Matetika, maro ny olona tsy tia hohadia- Saripika: Maneho fifan-
draisana sy fanabeazana
diana: ny mpanjifa ataon’ny
-Tsy te ho lany fotoana izy na manafin-ke- vehivavy mpitarika
vitra noho ny tahotra eo amin’ny fivarotana andines ao ECO Fair
ny vokatra. Am-pitokisana tanteraka no ha- Loharano: G.Catacora
nazavanao am-panajana sy fohy ny zava-
kendrena amin’ny fanadihadiana.
Apetraho ny fanontaniana farany izay kely
mba tsy ho lava resaka. Manaova ihany koa
fanadihadiana eo anivon’ny mpanodim-bo-
katra.
Inona no fepetra takin’ny fividianana
akora hanamboarana ny vokatra? Ho liana
amin’ny vokatra ara-pomba voajanahary
ve? Afaka hividy lafolafo kokoa ny voka-
tra ara-pomba voajanahary ve?
Ny mpifaninana
Tsy ny vokatra vokarinao ihany angamba
no mety hamidy eny an-tsena? Noho iza-
ny, miditra an-tsehatra amin’ny fifanina-
nana amina vokatra hafa mitovy karazana
aminy ny entam-barotrao. Ho tombontsoa
ho anao ny mitady izay fomba rehetra
hahazoana mandresy lahatra ny mpan-
jifa hividy ny vokatra atolotrao mitaha
amin’ny an’ny hafa. Mba hahatongavana
amin’izany, ilaina ny mahafantatra tsara
ny mombamomba ny mpifaninana ami-
nao. Ireto misy amboaram-panontaniana,
izay tokony hifotorana:
•Ny vokatra atolotry ny mpifaninana :
Inona ilay vokatra? Taiza ny namokarana
azy? Manao ahoana ny kalitaony? Hoatri-
nona ny vidiny? Vanim-potoana manao
ahoana no namokarana azy? Notehirizina
tao anaty magazay ve ilay vokatra? Voka-
tra ara-pomba voajanahary efa eo amin’ny
tsena ve?
•Ny tetikadim-barotra ataon’ny mpifani-
nana aminao :
Inona no ataony mba hampiroboroboana
ny vokany? Inona no tetikasa fampandro-
soana tontosainy amin’ny ho avy? Inona
no fiheveran’ny mpanjifa ny vokatra vo-
kariny?
Napetraka ireo amboaram-panontaniana
ireo mba hahafahana mamantatra ny tan-
jaka sy ny lemin’ny vokatrao mihoatra
amin’ny mpifaninana aminao, ny loza
lehibe mety hitranga izay mifamatotra
amin’ny tetikady momba ny fivarotana.
Ataovy ao an-tsaina fa tokony ho afaka
hiara-hiasa amin’ny mpifaninana ianao
araka ny toetra mampiavaka azy. Natao
izany mba hahazoana mampivondrona
ny herin’ny roa tonta (jereo ihany koa ny
toko maneho ny fiaraha-miasa).
Zotram-pihariana momba fitsin-
jarana ny vokatra:
Makà angom-baovao mahakasika ny zo-
tram-pihariana momba ny fitsinjarana ny
vokatra sy ny varotra efa misy. Afaka mi-
varotra ny vokatrao eny an-tsena, amina
mpivarotra, amin’ny magazay lehibe, na
amin’ny mpivarotra ambongadiny ve
ianao? Raha eny no valiny, dia tokony
hanadihady am-pahamalinana amin’ny
fahafahanao manapa-kevitra. Inona no
zotram-pihariana fototra mahasahana
ny fitsinjarana? Iza ireo mpanelanelana?
Araka izany, iza amin’izy ireo no tena
manana fahafahana ka afaka manjifa ny
vokatra?
Ny tanjaka anananao
Ireto ny endri-javatra tena manan-danja:
inona no irinao hatao? Azonao tante-
rahina amin’ny fomba mazava ve iza-
ny? Inona no tombon-dahiny anananao
amin’izany? Manaova famakafakana
mitombona momba ny toerana misy
anao? Inona no vokatra azonao atolo-
tra? Inona no tetikasa ataonao? Manao
ahoana ny vokatra heverinao hatolotra?
Manana ny ho enti-manana amin’ny la-
finy vola, rafi-pandaminana, fitaovana
sy lasi-pandaminana ary olona maha-
fehy ny tsena?
Saripika: dokavarotra
momba ny tsena isan-
kerinandro ao Ekoatera,
ny tantsaha mpamokatra
mihitsy no mivarotra
mivantana ny vokatra.
Ny PACAT (Produc-
tore Agroecologicos
Associativo, de Tingu-
rahua / ny mpamokatra
fambolena ara-pomba
voajanahary sy ny
fikambanan’ny mpiva-
rotra ao Tungurahua),
fikambanana mampi-
vondrona tantsaha 30
Manaova fanadihadiana azo tante- izay mampivondrona
rahina momba ny toe-draharaha. Inona mpikambana 600 ao
amin’ireo vokatra ireo no azonao atolo- anatin’ny fianakviana.
tra? Inona no vinanao amin’ny ho avy? Loharano: S.
Uhlenbrock
Inona no sary homenao an’ilay vokatra?
Manana ny ho enti-manana amin’ny la-
finy vola, rafi-pandaminana, fitaovana
sy lasi-pandaminana ary olona maha-
fehy ny tsena?
Ny vokatry ny famakafakana nataonao
no hamaritra ny fototry ny teny manan-
danja « 5P »: vokatra, vidiny, fampiro-
boroboana, toerana, safidy.
NY VOKATRA
Miankina amin’ny vokatra heverinao haroso amin’ny tsena ny hetsika rehetra mahaka-
sika ny fivarotana. Ny fandraisana fanapahan-kevitra eo amin’ny lafiny fitsinjarana, ny
doka varotra, ny vidin’entana ny sari-pamantarana sns dia mifahatra amin’ny toetoetry
ny vokatrao. Ataovy ao an-tsaina mandrakariva ny fametrahana ny tetikady momba ny
varotra. Ny fanadihadiana ny toetoetran’ny vokatra atolotrao dia mandalo famantarana
ny habetsahana sy ny fisiana, ny kalitao, ny karazam-bokatra izay azonao aroso ary ny
fomba hanolorana azy araka ny safidinao.

Ny habetsahana sy ny fisiam-bokatra •Firy amin’ny ampaham-bokatra no tokony

Afaka misafidy karazam-bokatra maro ny hamidy?
mpanjifa mandritra ny taona. Amin’ireo
•Misy ampaham-bokatra azo atao tahiry
karazam-bokatra ireo dia afaka mamari-
ve? Misy ihany koa ve ny ambim-bava?
tra ny habetsahan’ny vokatra izay azonao
•Misy fotoana itobahan’ny vokatra sy to-
atolotra ianao. Ohatra amin’izany raha ma-
kony hahafahana mitahiry azy ve (tonon-
niry fiaraha-miasa amina magazay lehibe
taona mahabe ny vokatra)?
ianao dia tokony ho fantatry ny mpan-
•Misy ve fotoana hahatsapana ny fiaka-
jifa ny habetsahan’ny vokatra marina izay
ran’ny filàna amin’ny vokatra sasantsa-
azony vidiana. Raha tsy afaka mamatsy ny
sany?
habetsaham-bokatra tadiaviny ianao dia
voatery izy hitady mpamatsy vokatra hafa.
Ohatra hafa: raha hanapa-kevitra hivaro-
tra amin’ny tsenan’ny tantsaha ianao dia
tokony ho afaka manome fahafaham-po
ho an’ny ny mpanjifa ary miantoka ny ha-
betsahan’ny entana amin’ny fotoana lavi-
tr’ezaka sy ahitana soritra karazan’entana
samihafa fara-faharatsiny.

Ho an’ny vokatra sasantsasany dia mian-

kina amin’ny tonon-taona ny tinady.
Amin’ny vanin’andro toy ny Krismasy dia
maro ny filàna. Hamarino raha misy va-
nim-potoana metimety kokoa ivarotana ny
vokatrao. Raha tsy ampy ny atontam-bao-
vao mahakasika ny vanim-potoana mifan-
draika amin’ny vokatra ataonao dia afaka
mamantatra izany eny amin’ny magazay
lehibe ianao.
Ety am-piandohana dia ilaina ny manao
tombana mitombina manoloana ny zava-
misy:
•Inona no hovokarinao sy ny mpamokatra
hafa ary firy ny habetsahany?
•Rahoviana no hiotazana ny vokatra ary
amin’ny fotoana manao ahoana no hiva-
rotana azy?
•Inona amin’ireo vokatra ireo no atokana
amin’ny sakafom-pianakaviana sy hoan’ny
biby fiompy?
Miainga amin’izany vokatry ny tombana Saripika:
izany no hahafahana mandrindra ny asa Tantsaha manazava
famokarana ataonao. Manaraka ny te- ny traikefam-pamo-
tiandrom-pamokarana voasoritra tsara man-
karana ananany eo
amin’ny fambolena
dritra ny taona ny ankamaroan’ny tantsaha: laisoa mahazatra sy
“fotoana famokarana ny katsaka, na ovy…” ara-pomba voaja-
sy ny maro hafa. Faritan’ny fipetraky ny nahary, kabala any
toetrandro matetika ny fizotran’ny fotoam- Zambia
pambolena toy ny fotoan’ny orana na ny
Loharano: T.Becker
fanala, saingy mety misy tranga hafa ihany
koa ankoatr’izany izay matetika mahasa-
hana ny kolontsaina ama-piaraha-monina.
Raha misy fiovana na fotoana fanitarana
mety ho eritreretina mba hanitarana ny fo-
toana famatsiana na ny fivarotana amin’ny
vidiny mety ho tsaratsara kokoa dia ilaina
ny fitadiavana teknikam-pamokarana samy
hafa toy ny zavamaniry vadim-boly, fi-
fangaroana voly, aro rivotra hahafahana
mampihena ny voka-dratsy ateraky ny fa-
nala sy hahafahana mametraka toetrandro
mety amin’ny mpamboly, fandrakofana
ny tany toy ny fanaovana zezi-maitso mba
hahafahana mitazona ny hamandoana, na
fanaovana tatatra fitsihifan-drano amin’ny
alalan’ny hazo fisaka … mba tsy hitani-
sana fomba hafa. Ny mpamboly anana dia
tokony hamafy sy hamboly mandritra ny
taom-pambolena mba hazahoana vokatra
vaovao hatrany eo am-pelan-tanana oha-
tra: tsaramaso tanora sy salady. Ny fampi-
tomboana ny fotoam-pamokarana dia tsy
ahazoana manalava ny fotoam-pambolena
sy fiotazana fotsiny ihany fa mety ihany
koa hanovaova ny vokatry ny fambolena
mba hahafahana mamatsy an’ireo kara-
zam-bokatra andrasana eny an-tsena. Eo
ihany koa ny fanaovana karazam-bokatra
hahafahan’ny mpamokatra miala amin’ny
habetsaham-bokatra tafahoatra amina ka-
razam-bokatra iray.
Kalitao:
Ny fananana kalitao no fanalahidin’ny
fahombiazana. Azonao atao tsara ny ma-
nasongadina ny kalitaon’ny vokatra re-
hefa manolotra azy eny an-tsena. Raha
misafidy amin’ny vokatra ara-pomba
voajanahary sy ny nentim-paharazana ny
mpanjifa dia ny kalitao no hahafahana
mandresy lahatra azy.
Inona no antsoina hoe kalitao?
Ny fomba mahazatra hanehoana ny kali-
tao dia mifototra amina fepetra, toy ny ha-
beny ny endriny, ny lokony sy ny lanjany.
Indraindray koa dia raisina ny fanehoana
ny tsirony sy ny kalitaony ho an’ny sa-
kafo, na ny tombontsoa hafa azo amin’ny
maha vokatra ara-pomba voajanahary
azy. Ireto avy ny mason-tsivana ankapo-
beny anehoana izay tokony homen-danja
amin’ny kalitao:
•Ny endrika ivelany (habe, endrika, loko,
lanja)
•Ny fahadiovana
•Ny vokatra vao avy notazana
•Ny lanjan’ny otrikaina fonosin’ny sa-
kafo
•Ny tsiro
•Ny kalitaon’ny vokatra mifamatotra
amin’ny foto-kevitra mifehy ny famoka-
rana ara-pomba voajanahary.
Ankoatra izany, mitaha amin’ny famo-
karana mahazatra dia afaka manolotra
ho an’ny mpanjifa fifamatoram-pito-
kisana mifototra amin’ny famokarana
sy fanodinam-bokatra manaja ny fitsi-
pika, ny fepetra sy ny fenitra manokana
amin’ny fambolena ara-pomba voajana-
hary (na iraisam-pirenena, na mivelatra
sy ankatoavin’ny eo an-toerana).
Ny fomba fiasa amin’ny famokarana
ifanekena dia ahafahana manaramaso
moramora kokoa ny endrika isehoan’ny
vokatra amin’ny alalan’ny fandona-
hana akora mineraly, tosika manampy
amin’ny fampitomboam-bokatra, ny
famonoana biby kely, ilaina amin’ny
famongorana ny biby mpandrava voly,
sns … Ireo akora ireo dia mety hahazoa-
na vokatra manana endrika tsara sy mi-
tovy tantana. Tsy voatery ho manana en-
drika tsy mahasarika miohatra amin’ny
fambolena ifanarahana ny vokatra avy
amin’ny fambolena ara-pomba voaja-
nahary, satria mety ho sarotra ny fifani-
nanana eo amin’ny endrika ivelany ana-
nan’ny vokatra ifanarahana. Na eo aza
izany rehetra izany, miankina amin’ny
traikefan’ny mpamokatra ny zava-dre-
hetra. Ny traikefa sy ny fahaiza-manao
eo amin’ny seha-pamokarana dia mi-
tondra fanatsarana amin’ny kalitaon’ny
vokatra amidy.
Koa satria manan-danja eo amin’ny
mpanjifa ny endrika ivelan’ny vokatra
dia tokony hifotorana araka izay tratra
ny vokatra tsara kalitao. Mialohan’ny
zavatra rehetra dia omen-danja ny la-
finy fahadiovana (vokatra madio sy
voasasa, izay atao ao anaty lasaka na ao
anaty boaty vy fotsy), sy amin’ny toe-
rana mangatsiatsiaka; ny vokatra amidy
eo an-toerana dia manana endrika vao
hatrany miohatra amin’ireo hotanterina
any amina toerana lavitra. Anisan’ny
fomba fiasa mahomby ny fahaizana
mifantina ny endrika ivelan’ny vokatra
heverina hamidy ka ajanona izay efa
mihasimba. Ilaina araka izany ny fitan-
tanana hentitra ny kalitaon’ny vokatra
atolotrao. Ny fanaraha-maso ny kalitao
dia tokony hatao amin’ny dingana rehe-
tra, manomboka amin’ny famokarana
ka hatramin’ny fotoana hivarotana.
Afaka mifaninana amin’ireo mpamoka-
tra manao fambolena ifanekena ianao
amin’ireo mason-tsivana ara-kalitao ana-
tiny ananan’ny vokatra, toy ny lanjan’ny
otrikaina, ny tsirony, ny tsy fisian’ny akora
simika. Io fepetra io dia mampiavaka ma-
nokana ny fambolena ara-pomba voaja-
nahary ary izy io no tohan-kevitra fototra
mahakasika ny hetsika ara-barotra ataonao.
Matetika ny mpanjifa dia tsy mahafantatra
firy ny tombontsoa izay ateraky ny vokatra
ara-pomba voajanahary.
Ny fahaizana mampahafantatra sy ma-
nentana ny mpanjifa amin’ny alalan’ny
fanazavana ny fomba fiasa momba ny fa-
mokarana ara-pomba voajanahary sy ny
kalitaon’ny vokatra azo avy aminy, dia
zava-dehibe amin’ny fahombiazan’ny va-
rotra ataonao.
Raha toa ka mivarotra vokatra ara-pomba
voajanahary ianareo dia hamarino tsara
aloha raha manaja tanteraka ny fitsipika
fototra mifehy ny fambolena ara-pomba
voajanahary. Tahaka ny asehon’ny ohatra
aroso manaraka eto, ny hosoka madinika
dia mety hiteraka fahavoazana lehibe:
Eny amin’ny tsena any amin’ny firenena
Ekoatoriana dia ahitana tsy fahampiana
broccoli. Betsaka ny tantsaha tsy te ho
diso anjara ka manapa-kevitra hivarotra
broccoli mahazatra izay vidiany indray
andro mialoha eny amin’ny mpamon-
gady ka lazainy hoe vokatra ara-pomba
voajanahary. Iaraha-mahalala fa ny fa-
mitahana izay atao dia tsy ilaozan’ny
mpialona izay manambara ny zava-misy
ka mamoaka amin’ny gazety eo an-toe-
rana ny ampitso ny zavatra tsy mety na-
tao mikasika ny hosoka ara-barotra.
Voasazin’ny fiaraha-monina ny mpa-
nao hosoka ary voaroaka eny an-tsena
mandritra ny herinandro maromaro. Fa
ny tena zava-doza, ny hosoka natao dia
niteraka ny fahaverezan’ny fifampito-
kisana eo amin’ny mpanjifa ary mitaky
ezaka goavana mba hanarenana izany.
Ilaina ny fanaraha-maso hentitra ny voka-
tra sy ny famokarana atao ho an’ireo mpa-
mokatra ara-pomba voajanahary ka nahazo
fanamarinana momba ny hatsaram-bokatra
ary koa hoan’ireo izay manaraka fitsipika
azy manokana. Ny fanamarinam-boka-
tra dia tsy voatery atao, saingy tokony ho
afaka manolotra karazana antoka hoan’ny
mpanjifa momba ny maha ara-pomba voa-
janahary ny vokatra vokarinao ianao.
Karazana vokatra
Miankina amin’ny fomba namokaranao
azy, ny toeram-pamokarana sy ny fanara-
raotra eo amin’ny varotra ny fanolorana
izay karazam-bokatra heverinao haroso.
Inona ny vokatra heverinao hatolotra?
Amin’ny voalohany dia toroana lalana ia-
nao mba hanomboka amin’ny vokatra vit-
sivitsy ihany aloha. Fanteno ireo vokatra
izay heverinao fa azo antoka ny famatsiana
azy maharitra eo amin’ny lafiny kalitao sy
habetsahana. Aty aoriana dia afaka manan-
tevina ny karazam-bokatra ianao amina vo-
katra hafa sy vokatra fanodina.
Ny fanolorana ny vokatra
Tokony maha te-hihinana sy madio ny vo-
katra. Ny kesika sy ny fitaovana fametra-
ham-bokatra dia tokony hadio sy hahazo
toerana tsara eny amin’ny latabatra na
amin’ny toerana famelarana ny entana ami-
dy (fa tsy apetraka amin’ny tany). Misarika
ny maso izany, ary manintona ny mpanjifa
hanantona ny entam-barotra mba hijery
ary koa manintona ny orona hanandrana. Saripika: Laisoa
Metimety kokoa raha esorina ny ravina efa ara-pomba
malazo sy ny tany raha karazan’anana sy voajanahary any
vokatra hafa no amidy. Mba tsy hahasimba Katate Zambia.
ny vokatra dia tokony hotazana sy tanterina Eny an-tsena
amim-pitandremana izany. ity tantsaha ity.
Afaka mivarotra ny
Tokony hifanaraka amin’ny sakafo maha-
laisoany avo 3 heny
zatra ny mpanjifa ny habetsahan’ny vo- amin’ny vidiny
katra atolotra azy. Ohatra, raha toa ianao mahazatra eo amina
mivarotra eny amin’ny tsenan’ny tant- faritra mahantra izy
saha dia aroso aminy ny fonon’entana sy na dia tsy manana
amboaram-bokatra mifandraika amin’ny fanamarinam-boka-
fianakaviana antonony. Ohatra fonosana tra akory aza.
Loharano: T.Becker
ovy milanja telo kilao na paoma roa kilao,
fatorana tongolo egypta folo, boaty
ahitana atody enina, sns…
Fomba hafa hampirantiana
karazana entana maro ny
eny amin’ny talatalana
fivarotana: ny habetsa-
han’ny vokatra dia manin-
tona ny mpanjifa hividy,
mifanohitra amin’izany ny
fahavitsiam-bokatra izay tsy
mahasarika azy ireo.
NY VIDIM-BOKATRA
Miankina amina lafin-javatra samihafa ny famerana ny vidim-bokatra. Mba hahafa-
hana mamantatra ny vidy hamarotana ny vokatra dia ilaina ny fikajiana ny vola lany
dieny any am-piandohana.

Ny teti-bidim-pamokarana bokatra, ny fanonerana ny sambo-bola,

Ny sandan’ny famokarana dia mamari-
tra ny vidin’ny entam-barotra. Mahafaty
antoka ny fivarotana ny vokatra amin’ny
vidiny ambany, eny mety hiteraka tsy fa-
haloavan-trosa ho an’ny orinasa. Noho
izany, tsara ny mamantatra ny hoe: ohatri-
nona ny vidin’ny ovy 50kg? Na ny laisoa
ngita, ny kesika iray amin’ny voatabia, ny
vatotr’akoho na ny iray litatra amin’ny
ronono. Tokony hahay manambatra ny
saran’ny famokarana eo amin’ny voka-
tra tsirairay manontolo mba hahazoana
mikajy tsara ny teti-bidim-pamokarana.
Misy ny fandaniana atao amin’ny am-
bioka, ny zezika, ny karaman’ny mpiasa,
ny vidin-tsolika, ny fampiasana ny ra-
haraham-panjakana (rano sy herin’ara-
tra ampiasaina). Ilaina ny sakafom-biby
sy ny fitsaboana ataon’ny mpitsabo eo
amin’ny seha-piompiana vatotr’akoho.
Ny saran’ny lany amin’io no antsoina
hoe “teti-bidy miovaova”, satria mian-
kina amin’ny haben’ny lahasa izany.
Misy ihany koa ny teti-bidy raikitra. Io
fandaniana io dia tokony ho voahefa
na nisy ny famokarana natao na tsia.
Ny sanda tsy miova ohatra dia ny fano-
fana tany na ny trano eva fanatobiam-
Fafana lah. 1: Ohatra amin’ny fikajiana ny teti-bidin’ny vokatra ovy isaky ny singan-drefin’ny velaran-tany
ny tombom-barotra na ny lany rehetra
mahakasika ny raharaham-panjakana
(rano, herin’aratra). Etsy andanin’izany,
ny tantsaha dia tokony hahay mitsitsy
mba hahafahana mahazo ny enti-mana-
na amin’ny fanoloana fitaovana sy fam-
pitaovana toy ny trano. Ohatra amin’iza-
ny ny magazay fitehirizam-bokatra, ny
fitaovana fitarihan-drano na ny fiasana.
Ny fitambaran’ireo lany ireo no atao
hoe fanonerana miandalana ny fitaovana
na ny vola nosamborina. Io fanalefaha-
na io dia manambatra ny lahasa rehetra
mikasika ny famokarana. Noho izany,
tokony ho zaraina mifanaraka amin’ny
famokarana tsirairay avy. Ny tokony
hifotorana voalohany dia ny famanta-
rana ny antonantony rehetra sy ny akora
iasana izay mandrafitra ny fandaniana.
Atsangano ny lisitra ary asongadino
ny habetsahany (ohatrinona isan’isany
ny sandany). Ataovy miavaka ny lisitra
iray maneho ireo vokatra rehetra novo-
karinao, jereo ny ohatra hatsidika etsy
amin’ny fafana etsy ambany mba ha-
hafahana manolotra ny singa samy hafa
eo amin’ny teti-bidin’ny famokarana.
Ny fivarotana ny vokatra ara-pomba vo-

Teti-bidy Habetsahana Singan-drefy vidiny totaliny

Sarany miovaova
Ambioka
Zezika ara-pomba voajanahary
Karaman’ny mpiasa
Lany amin’ny raharaham-panjakana
Fanamboarana sy fikojakojana
Fandaniana hafa
Totalin’ny teti-bidy miovaova

Teti-bidy raikitra (mifanaraka aminy )

Fanofana ny tany
Fanonerana ny sambo-bola
Lany (raharaham-panjakana)
Fandaniana hafa
Totalin’ny teti-bidy raikitra
Teti-bidy manontolo (miovaova + raikitra)
ajanahary dia tokony hahafahanao mian-
toka ny fandaniana ao an-tokan-trano
sy hitsinjovana ihany koa ny petraka-
re-mamokatra amin’ny ho avy. Ny tom-
bontsoa azo amin’ny farany dia tokony
ho tafiditra amin’ireo lafin-javatra roa
ireo. Amin’ny ankapobeny, eo amin’ny
famokarana isam-pianakaviana dia tsy
sandaina vola ny asa ataon’ny tantsaha.
Noho izany, ny tombom-barotra dia to-
kony hahantoka ny karaman’ny mpam-
boly sy ny fianakaviany amin’ireo fo-
toana lany nanaovana asa famokarana.
Moramora kokoa ny fikajiana ny teti-bi-
din’ny famokarana isam-bokatra raha toa
ka voafaritrao ny sandan’ny famokarana
isaky ny singan-drefy amina velaran-tany.
Raisina ohatra amin’izany ny famokarana
ovy, raha toa ka ny teti-bidin’ny famokara-
na azy isaky ny “hekitara” dia manodidina
ny $2,000 na roa arivo dolara ary ny voka-
tra isaky ny “hekitara” dia 20 taonina (iza-
ny hoe $2,000 zaraina isaky ny 20 taonina),
ny saran’ny famokarana dia $ 100 isaky
ny taonina na 10 santima isaky ny kilao.
Ataovy ao an-tsaina hatrany fa ny teti-
bidin’ny famokarana sy ny vokatra azo
amin’ny fambolena ara-pomba voajana-
hary dia tsy mitovy amin’ny fambolena
mahazatra. Etsy andanin’izany ny teti-bi-
dy dia mety ho avoavo kokoa (izany hoe
betsaka ny karaman’ny mpiasa), etsy an-
kilany dia mety ho kelikely kokoa ny lany
eo amin’ny akora iasana. Amin’ny anka-
pobeny, ny vokatra azo dia latsadatsaka
kokoa eo amin’ny fambolena ara-pomba
voajanahary (tsy misy zezika simika sy
mineraly).Saingy eo amin’ny trangan-ja-
vatra maro dia mifanohitra amin’izany ny
zavatra mety hitranga: any amin’ny faritra
sasantsasany, izany hoe, mety tsy ho tsara
ny vokatra (izay heverina ho hahitana
Fafana lah. 2: Ohatra amin’ny fikajiana ny teti-bidin’ny vokatra ovy isaky ny singan-drefin’ny velaran-tany
Teti-bidy habetsahana Singan-drefy
Fonosan’entana
Lasaka
Karaman’ny mpiasa
Fitaovana hafa
Solika
Fitsinjarana
Fitaterana
Lany amin’ny sambo-bola
Karaman’ny mpiasa
Fanofana ny toerana ivarotana
Totaliny
tsy fanjariana eo amin’ny lafiny fambo-
lena). Hita soritra eo anivon’ny vondrona
tantsaha ny fahatsapana fa ny famoka-
rana ara-ara-pomba voajanahary dia tena
afaka mifaninana, izay ahitana fitovian’ny
vokatra azo, eny ambonimbony kokoa
miohatra amin’ny fambolena mahazatra
aza. Izany hoe, ahatarafana ny fahakele-
zan’ny saran’ny fandaniana eo amin’ny
fambolena ara-pomba voajanahary. Na
izany aza anefa, amin’ny ankapobeny
dia ilaina ny mampihena ny saran’ny fa-
mokarana sy ny fampitomboana ny vo-
katra, raha tsy hoe angaha mety hiteraka
fihenan’ny hatsaran’ny kalitao izany. Ny
toro-hevitra hatsidika manaraka eto dia
tokony hitondra fanampiana ho anao:
•Ampitomboy ny vokatra, amin ‘ny ala-
lan’ny tekinikam-pamokarana mahomby;
• Ahenao ny fatiantoka ateraky ny fanimbana
ataon’ny biby mpandrava sy ny aretina sa-
mihafa mamely ny voly amin’ny alalan’ny
fambolena ara-pomba voajanahary sahaza;
•Ahenao ny fampiasana akoram-pa-
mokarana avy any ivelany, ary ma-
namboarà zezika ara-pomba voaja-
nahary mba tsy hividianana izany;
•Ataovy ihany koa ny fanamboarana
fanafody famonoam-biby mpandrava
voly sy fikarakarana ny fambolena
amin’ny fomba ara-pomba voajanahary;
•Ampiasao ny tekinika fampidi-
ran-drano tena mahomby mba hia-
lana amin’ny fandaniana foana;
•Ahenao ny isan’ny mpanela-
nelana eo amin’ny mpanjifa sy
ny mpamokatra eny an-tsaha;
•Ataovy izay ivondronana ao anatina tari-
ka mba hanamorana ny fitateram-bokatra;
•Imasoy ny fiaraha-mientana eo
amin’ny tantsaha hafa manoloa-
na ny fividianana ny fonon’entana.
vidiny totaliny
Ny teti-bidin’ny fivarotana
Misy fandaniana hafa tokony hotsinjovina
raha ianao ihany no miantoka ny fivaro-
tana ny vokatrao. Ohatra, tokony hatao-
nao ao anaty lasaka na kesika ny entanao
rehefa manondrana ovy ho any an-tsena.
Avy eo atambaro amin’ny vola lany ny sa-
ran’ny fikojakojanana ny entana hamidy
(asa sy famonosana azy) ary ny fitsinjara-
na ny vokatra (fitaterana, fanofana toerana
ivarotana eny an-tsena. Araka izany, ny fi-
tambaran’ny sandan’ny famokarana sy ny
lany teo amin’ny fivarotana azy no totalim-
bidin’ny famokarana ovy. Raha mivarotra
ny vokatra ovy amin’ny vidiny ambany
amin’ny teti-bidiny namokarana azy dia
azo antoka fa ho very vola ianao. Ny faha-
fantarana ny fitambaran’ny teti-bidin’ny
famokarana sy ny fivarotana dia ho fan-
tatra avy hatrany amin’ny fidanganan’ny
vidim-bokatra sy ny fahazoana tombom-
barotra ary mety hahavery vola rehefa am-
bany ny vidiny. Eo amin’ny fikajiana ny
vidy ivarotana ny vokatra inona no singa
hafa heverina ho tokony homen-danja?
Famerana ny vidin’entana
Misy tetikady samihafa mba hahafahana
mametra ny vidy ivarotana ny vokatra.
Mifototra amin’ny tsena ny zavatra irai-
sana, izany hoe, ny kalitao sy ny vidiny
ataon’ireo mpifaninana ara-barotra ami-
nao no mamaritra izany. Araka izany,
tsy tokony hifototra fotsiny amin’ny
fahalalana ny vokatra, fa ilaina ihany
koa ny fahafantarana ny kalitaon’ny vo-
katr’ireo mpifaninana amin’ny tena.
Raha toa ianao ka hivarotra ny voka-
trao amin’ny vidiny lafo noho ny an’ny
mpifaninana aminao dia tokony ho resy
lahatra amin’ny tombontsoa entin’ny
vokatra atolotrao ny mpanjifa. Nahoana
ny mpanjifa no misafidy ny vokatra ato-
lotrao na dia fantatra mazava tsara aza
fa lafo izany? Tokony ho afaka hana-
marina izany ianao ary mitondra fanaza-
vana ho an’ny mpanjifa mahakasika ny
tombontsoa entin’izany vokatra izany.
Raha tsy mahafaty antoka ny saram-pa-
mokarana, dia azonao atao ny miroso
amin’ny fifaninana amin’ny fampidinana
ny vidim-bokatrao miohatra. Ataovy an-
tsaina hatrany fa ny tsy fitovian’ny vidim-
bokatra amin’ny an’ny hafa dia ahafahana
mahazo antoka ny fahafahana manintona
ny mpanjifa ary misarika azy amin’ny
fanapahan-kevitra hividy ny entana.
Raha toa ka kely loatra ny elanelam-
bidy ataonao dia azo antoka fa hifikitra
amin’ny mpamatsy entana mahazatra
azy izy ireo. Azo araraotina hatrany ny
manao vidin’entana amin’ny sarany
mora raha heverina fa mamerina ny lany
tamin’ny asa famokarana ka ahafahanao
mampitombo ny varotra. Ny fitomboan’
ny varotra atao dia ahafahana mameno
ny banga eo amin’ny fampidinana ny vi-
din’entana... Manana tetikady maro ianao
hahazoana mamaritra ny vidim-bokatra:
•Ny fomba fifotorana amin’ny sandam-
bidin’entana: mba hahafahana mampa-
hafantatra vokatra vaovao eo amin’ny
tsena, dia azo atao dieny eny am-pian-
dohana ny mametra ny vidin’entana
ambany miohatra amin’ny mpifaninana
aminao. Izany fomba fiasa izany dia tsy
voatery hahazoana tombom-barotra avy
hatrany fa natao kosa hahafahana ma-
nampy amin’ny fampidirana ny vokatra
eny an-tsena mba hanazarana ny mpan-
jifa eo amin’ny fahafantarana ny voka-
tra. Mety hitombo io vidim-bokatra io.
Tokony hihainga amin’ny tetibidim-pa-
mokarana mba hahafahana mamantatra
ny sandam-bidin’entana. Io vidin’enta-
na io dia tokony handrakotra farafaha-
ratsiny ny sandam-bidy miovaova sy ny
sandan’ny asa fivarotana. Mifanohitra
amin’izany, dia ho very ny volanao isaky
ny singan-drefy na entana lafo. Ao ana-
tin’ny fotoana fohy, varoty amin’io aloha
ny vokatrao, saingy rehefa avy eo dia
azo ampitomboina ny vidim-bokatrao
mba hahafahana mandrakotra ihany koa
ny teti-bidy raikitra mba tsy hampiditra
fahasahiranana ho an’ny fianakavianao.
•Vidin’entana miovaova arakaraka
ny habetsahany: raha mivarotra ovy
amin’ny lasaka milanja 50 kilao, 5ki-
lao na 1kilao . Ny sandam-bidin’ny
lasaka milanja 50 kilao dia tokony tsy
ho avo 50 eny mitaha amin’ny lasaka
milanja 1kilao. Efa mahazatra ny mam-
pidina ny vidin’entana isan-kilao raha
mihabetsaka ny lanjany amidy. Ny
fanamboarana ny entana amidy, ny fi-
tanterana, ny varotra ambongadiny dia
manamoramora kokoa ny karaman’ny
mpiasa. Ny famonosana entana, ny foto-
ana lany noho izany no mametra ny tom-
bony natsidika tetsy ambony. Izay mety
hisy fiantraikany any amin’ny mpan-
jifa. Ilaina ny fikajiana izany tombony
izany mba tsy hampihena ny vola tahiry.
•Vidin’entana samihafa arakaraky ny fari-
tra: miovaova manaraka ny toerana ivaro-
tana ny vokatra ny vidin’entana. Raha toa
ianao ka mitondra ny entanao mandeha
amina toerana lavitra dia azo saintsai-
nina ny tokony hampiakarana ny vidiny.
Azo heverina ihany koa fa amina faritra
sasantsasany eo amin’ny firenena iray
(ohatra renivohitry ny Firenena), dia ma-
nana fahefa-mividy bebe kokoa miohatra
amin’ireo faritra ambanivohitra lavitr’an-
driana ny mpanjifa. Fantaro ny vidin’en-
tana misy amin’ireny faritra samihafa
ireny mba hahafahanao mampifanaraka
an’izany amin’ireo vokatra hamidy ireo.
•Miankina amin’ny sandan’ny sy ny varo-
tra ny famerana ny vidin’entana :mifototra
amin’ny teti-bidy miovaovan’ny vokatra
isaky ny singan-drefy izay ampifanam-
piana amin’ ny saram-pandaniana raikitra
momba ny famokarana sy ny tombontsoa
heverinao ho azo arakaraka ny singan-
drefy lafo. Raha manolotra vokatra mbola
vaovao eny amin’ny tsena ianao dia mi-
tombona io fomba fiasa io. Tsy hampiri-
sihina hanao an’izany fomba fiasa izany
ianao eo amin’ny tranga hafa, satria voa-
tery hifototra amin’ny vidim-bokatra efa
hampiasain’ny mpifaninana hafa mba han-
draiketana ny vidim-bokatra harosonao.
Fafana lah 3 : Vola miditra – Fandaniana amina sandam-bola dolara. Ohatra anehoana ny fomba fikajiana.
Vola miditra
Varo-bokatra 1
Varo-bokatra 2
Varo-bokatra 3
Totalin’ny vola miditra
Fandaniana
Sandan’ny famokarana
Sandan’ny varotra
Fandaniana hafa
Totalin’ny fandaniana
Tombom-barotra (Vola miditra anesorana ny fandaniana)
Misy ihany koa tetikady hafa misy eo
amin’ny fomba fivarotana, izay miom-
pana amin’ny fivarotana ny vokatra voka-
rinao amin’ny vidiny tena lafo miohatra
amin’ny mpifaninana ara-barotra ami-
nao. Matetika ny tantsaha mpamokatra
amin’ny fomba ara-pomba voajanahary
dia mivarotra ny vokany amin’ny vidiny
lafo satria tsy nampiasana vokatra simika
ilay entam-barotra. Manana tsiro tsara ilay
vokatra ary miaro ny tontolo iainana sns.
Ny fahombiazan’io fomba famokarana io
dia miankina indrindra amin’ny hetsiky ny
mpanjifa. Mba ho liana amin’ny vokatra
ve ireo mpanjifa na mitafy fahavononana
hividy amin’ny vidiny lafolafo kokoa?
Manana fahafaha-mividy mba hampia-
katra ny fandaniana eo amin’ny lafiny
sakafo ve izy ireo? Miankina amin’ny fa-
nadihadiana eo amin’ny toerana misy ny
mpanjifa no hahafahana mitondra valiny
amin’ireo amboaram-panontaniana ireo.
Mba hahazoana amin’ny ampa-
hany ny tsenam-bokatry ny mpifa-
ninana aminao, dia ilaina ny mam-
piasa ny famerana ny vidin’entana
mitombona sy mifandraika amin’ny kali-
taon’ny vokatra ara-pomba voajanahary.
Vola miditra / fandaniana sy
tombom-barotra (cash flow)
Zava-dehibe amin’ny tantsaha na ny von-
drona tantsaha ny fahaiza-mikajy ny vola
eo am-pelan-tanany. Izany hoe, mba tsy ho
tojo fahasahiranana amin’ny tsy fisian’ny
vola fikirakira. Na hita soritra aza ny
4,100
6,300
3,000
13,400
9,900
2,400
0
12,300
1,100
mety ho fahombiazan’ny varotra atao-
nao amin’ny fotoana lavitr’ezaka, dia
mety ho bankiropotra ny fihariana
ataonao rehefa hidiram-patiantoka.
Araka izany, tokony hifotorana ny fi-
jerena ny ankapoben-javatra momba
ny fandaniana sy ny vola miditra eo
amin’ny varotra amin’ny alalan’ny fa-
naovana kajy tsotsotra mahasahana
ny vokatra eo ampelan-tanana na ny
vola fanodina (flux de tresorerie).
Ety am-piandohana, dia kajio ny tota-
lin’ny vola miditra (ohatra ireo karazana
anana telo izay novokarinao nandritra
ny enim-bolana tao anatin’ny vanim-po-
toanan’ny orana/ maintany) avy eo dia
ampifanalao ny totalin’io vola miditra
io sy ny fandaniana natao. (Isaky ny vo-
katra, amin’ny fotoana mahamety azy).
Asehon’io vokatry ny fikajiana io ny
tombom-barotra izay azonao nandritra io
vanim-potoana io amin’ny alalan’ny fiva-
rotana ilay vokatra: vola miditra analana
fatiantoka mira tombom-barotra (vola
miditra-fatiantoka = tombom-barotra).
Amin’ny alalan’io ohatra io no aha-
zoana $ 1,100 ho tombom-barotra izay
hampiasaina hamenoana ny fandaniana
na ny famokarana hatao. Mba hahafan-
tarana ny hoe voly inona ohatra no na-
taonao, anana inona no nambolena mba
hahazoana tombom-barotra tsara. Azo-
nao atao ny manao kajikajy amin’ireo
vokatra isan-tsokajiny novokarina teo
aloha ary ataovy ny fampitahana. Saint-
saino anefa fa na dia mety hahazoana
tombom-barotra mahomby eo amin’ny
fotoana lavitr’ezaka aza ny kajikajy
ataonao (enim-bolana ohatra) dia mety
ho tsy hanana vola fikirakira intsony
ianao amin’ny fotoana antomotr’ezaka.
Izany indrindra no isarihana anao hanao
ny kajikajy momba ny vola fanodina
ahazoana tombony afa-karatsaka (cash-
flow) eo amin’ny elanelam-potoana
fohy (amin’ny ankapobeny manodidina
ny iray volana). Ny fafana isam-bo-
lana atsidika etsy ambany dia maneho
ny kajikajy fanao eo amin’ny vola mi-
ditra, fandaniana ary tombom-barotra

Fafana lah.4 : Fitomboana na fisondrotry ny vola eo am-pelan-tanana

ao anatin’ny enim-bolana amin’ny vola dolara ($)
Volana Janoary Febroary Martsa Aprily Mey Jona

Vola miditra
Vola enti-mihetsika (volana efa lasa) 200 0 300 1000 800

Fivarotana ny vokatra 1 1000 800 1100 1200 0 0

Fivarotana ny vokatra 2 1000 1000 900 1000 1100 1300
Fivarotana ny vokatra 3 1000 200 300 500 400 600

Totalin’ny vola miditra 3000 2200 2300 3000 2500 2700

Fandaniana
Saran’ny famokarana 2200 1800 1600 1600 1300 1500

Saran’ny fivarotana 600 400 400 400 400 300

Totalin’ny fandaniana 2800 2200 2000 2000 1700 1800
Vola enti-mihetsika (miiba na miabo) +200 0 +300 +1000 +800 +900

Fanamarihana: ny vola enti-mihetsika tamin’ny volana lasa dia heverina toy ny vola vidim-
bokatra hoan’ny volana manaraka (jereo ny tarehi-marika eo amin’ny vola enti-mihetsika
amin’ny fafana lah.4)

Ny vola miodina haseho ao amin’ny
fafana lah.4 dia mampiseho raha toa
ianao ka mahita fahombiazana eo
amin’ny vola fikirakira mandritra
vanim-potoana nanombohana ny asa
mandra-pahavitany (raha izany no
zavatra mitranga dia hanam-bola ha-
hafahana manomboka ny lahasa ha-
tramin’ny fahavitany ianao). Hanom-
boka hisedra olana ianao raha toa ka
ny vola enti-mihetsika nokirakirai-
nao dia tsy nahitam-pahom-biazana.
Raisintsika ohatra amin’izany ny
volana Febroary izay volana ahi-
tam-pahasahiranana satria saika
foana tanteraka ny vola fikirakira eo.
Midika izany fa hidiran-trosa ianao
raha tsy mitandrina tsara eo amin’ny
fandaniana sy ny vola miditra ami-
nao. Mitaha amin’ny tombom-ba-
rotra fahita amin’ny volana Janoary
sy Febroary dia tokony hifototra
amin’ny fametraham-bola ampia-
saina indray ka mampijanona ny
Saripika : Tantsaha
mpamokatra
iray monina any
amin’ny faritra
Hunan mikajy ny
tombom-barotry
ny vokatra kiwis
vokarina amin’ny
fomba ara-pomba
voajanahary.
Loharano:
J.Kotchi
fandaniana ataonao manokana. Mety
hahitana fivadihana izany amin’ny
volana Martsa hatramin’ny Jona.
Ny fampiasam-bola an’ny tena ma-
nokana na fampiasam-bola hafa
ao amin’io orinasa famokarana io
dia tokony hampidirina amin’ny
vola miditra. Ny fandrafetana dra-
fi-pitantanana dia hahafahanao ma-
hita mazava tsara raha toa ianao ka
afaka mamatsy ny lahasa ataonao.
Raha manao fangatahana findramam-
bola ianao dia angatahana amin’ny
anaranao koa izany. Alohan’ny han-
katoavana ny findramam-bola dia
tokony ho fantarin’ny banky fa tena
ho afaka hamerina ampaham-bola sy
ny zanany amin’ny vola nindramina
amin’ny fotoana ifanarahana ianao.
Ny vola nindramina dia tokony hape-
traka amin’ny fafana etsy ambany ho
toy ny vola miditra fa ny zana-bola
sy ny fomba famerenana azy kosa
dia kaontiana ho toy ny fandaniana.
FANITARANA NY VOKATRA
Ilaina ny fanitarana ny vokatra sy ny serasera, indrindra rehefa manapa-kevitra hano-
lotra vokatra vaovao araka ny fomba famokarana ara-pomba voajanahary. Ahoana
no fomba atao hahafahana misarika ny filàn’ny mpanjifa manoloana ny mpifanina-
na maro? Haroso etsy ambany ny tetikady momba ny haivarotra hanehoana izany.

AIDA – Attention (fisarihana ny fi-

fantohana) – Interêt (tombontsoa)
– Désir (filàna) – Acquisition (fivi-
dianana na fanjifana) na FITOFIFI

AIDA na FITOFIFI dia fomba fiasa tso-

tra anehoana ny fanalahidy eo amin’ny
fahombiazana mikasika ny varotra. AIDA
na FITOFIFI dia azo adika hoe : fisariha-
na ny fifantohana, tombontsoa, filana ary
fividianana. Mialohan’ny zavatra rehetra
dia tsy maintsy ifotorana ny fisarihana ny
fahanao mandresy lahatra azy. Rehefa Saripika : Tsena
fifantohan’ny mpanjifa. Alaivo sary an- fivarotana entana
tafiditra eo amin’ny resadresaka ifa-
tsaina ny tsena ahitana talatalana iranti- ara-pomba voajana-
naovana ary ianareo dia tokony hahay
an’ny entam-barotra maro ho an’ny rehetra hary ao Chiang Mai
mandresy lahatra ny mpanjifa hividy
izay ahitana karazan’entana mitovitovy. any Thailande. Ny
ireo entam-barotra miranty eny amin’ny mpanjifa dia tsy tonga
talatalana ianao. Maro ny tohan-kevitra fotsiny hividy vokatra
Misy lafin-javatra manintona ny mpan-
entina hanohanana ny hatsaran’ny vo- ara-pomba voajana-
jifa ka mahatonga azy ireo ho voasa-
katra atolotra. Inona amin’ireny no en- hary fa manararaotra
rika ny firantirantin’ny entam-barotra. ihany koa mitady
tinao hampiasana ahafahana manosika
•Inona ny tena nahasarika azy? vokatra sy karazam-
azy hividy ny vokatrao sy hahafahana
•Nyentam-barotra amin’ny maha-izy azy bokatra izay tsy fahita
misarika ny filàny?
ve? afa-tsy ao an-toerana.
Rehefa tsapanao fa manam-paniriana Loharano: T.Becker
•Ny fomba fanolorana ny entam-barotra
hividy io vokatra io izy, inona indray
eny ambonin’ny talatalana ve?
no fomba hafa mety hanintonana azy
•Ny maha izy anao sy nyfombafombanao
hanapa-kevitra amin’ny fividianana
ve?
ilay vokatra? Ireto ny toe-javatra mety
•Ny fomba fanatonanao ny mpanjifa ve?
hitranga. Na ny mpanjifa tsy voasarika
hividy ilay vokatra, na koa mety ho lafo
Eo anatrehan’izany, ifotoran’ny mpanjifa
loatra ny vidiny na mety efa feno ny ha-
ny fijerena akaikaiky kokoa ny entam-ba-
rony? Raha tsy izany ny zava-misy dia
rotra. Toe-javatra roa no mety hitranga:
afaka manapa-kevitra hividy ny vokatra
na izy ireo tsy mahatsikaritra ny entana
ny mpanjifa satria ilainy izany ary mi-
izay mahaliana azy ka manapa-kevitra
roso amin’ny fanjifana azy izy.
handeha any amin’ny toeran-kafa na misy
Io dingana atao miainga amin’ny fisa-
entam-barotra mahasarika azy ka mano-
rihana ny fifantohan’ny mpanjifa io dia
sika azy hamantatra misimisy kokoa ny
miantefa amin’ny fanjifana. Izany no
amin’ireo tolotra arosonao.
manamarika fa zava-dehibe ny maha-
Hatreto, ny mpanjifa dia manomboka
fantatra ny mombamomba ny mpanjifa
mametra-panontaniana manodidina ny
– ny filàny sy ny maha izy azy. Azonao
vokatra arosonao, raha tsy hoe angaha
atao tsara raha toa ka afaka mahafanta-
tsy havanana amin’ny fivarotana ianao eo
tra sy mahatsapa ny antonanton-javatra
amin’ny fitiliana ny fanirian’ny mpividy
mety hisarika ny faniriany: tsy maintsy
entana. Tokony ho tsapanao sahady anefa
hifotorana ny itovizan’ny tandin-dokan-
ny ao an’eritreritry ny mpanjifa, ka aha-
ga eo amin’ny fomba firesaka. Meteza
mipetraka amin’ny toerana misy azy mba
hahafahana mamantatra ny antsoiny hoe
“sakafo tsara”, amin’izay ianao dia afaka
manolotra fahafaham-po ho azy. Ohatra:
inona no atao hoe “sakafo tsara”, aminao,
ny sakafo tsara dia ahitana salady sy ana-
na iray lovia, ary ampiana sakafo ahitana
siramamy mateza toy ny ovy na manga-
hazo afangaro amin’ny teti-kena masaka
nasiana menaka kely sy voankazo amina
kaopy atao tsindrin-tsakafo. Mifanohitra
amin’izany nefa no mety ho eritreretin’ny
mpanjifa, fa mety ho endin’ovy amina te-
tika nofon-kena endasina anaty mofo misy
salady (hamburger).
Mifandraika amin’ny serasera matetika ny
fanabeazana eo amin’ny fivarotana voka-
tra ara-pomba voajanahary sy ny vokatra
fahita ao an-toerana. Ny kalitaon’ny voka-
tra ara-pomba voajanahary ao an-toerana
dia tsy hita soritra loatra ho an’ny mpanji-
fa. Toy ny hatsarany fa ny endrika ivelany
isehoan’ny laisoa ngita na ny halehiben’ny
paoma no tena manintona azy.
Ny fanitarana ny vokatra vokarinao dia
tokony hifandraika amin’ny karazana
mpanjifa tilina. Moa ve mpanjifa mivan-
tana, mpitantana ny magazay lehibe, mpit-
sabo manam-pahaizana manokana momba
ny sakafo eny amin’ny toeram-pitsaboana
na solon-tenan’ny mpanolon-tsaina mo-
nisipaly, izay antenaina fanohanana
eo amin’ny fisokafan’ny tsena vaovao
hoan’ny tantsaha?
•Ny ankamaroan’ny mpanjifa dia voa-
sarika amin’ny voka-tsoa ateraky ny sa-
kafo mahavelona sy mahasalamana. Ny
mpanjifa sasantsasany izay mahafantatra
ny hevitra fototra ilafihan’ny fambolena
ara-pomba voajanahary – dia hifanto-
hany kokoa ny lafiny tontolo iainana sy
fiaraha-monina. Ny fanitarana ara-barotra
sy ny serasera ataonao dia tokony hirona
amin’ireo lafin-javatra roa ireo izay to-
kony hivohitra eo amin’ny fanolorana ny
vokatrao.
•Mifanohitra amin’izany anefa ny fomba
fijerin’ny mpitantana magazay lehibe
satria ny vidin’entana, ny kalitao ary fa-
matsiana ny entana ara-potoana no tena
ifotorany. Raha toa ianao ka mifampiraha-
raha amina magazay lehibe, jereo akaiky
ny fomba ifantohany amin’ny tetikadin-
tserasera mirindra mitodika any amin’ireo
mpanjifa.
Ny mari-pamantarana
Raha hivarotra vokatra ara-pomba voaja-
nahary, tokony hanana fitokisana tanteraka
ny mpanjifa eo amin’ny lafiny kalitao sy ny
fiavian’ny vokatra atolotra azy. Izany fito-
kisana izany dia mety ho voizin’ny mari-
pamantarana, izay manasongadina ny toe-
tra mampiavaka ny vokatrao. Miantoka ny
hatsaran’ny kalitao io mari-pamantarana
io: miseho amin’ny endrika roa ny fanolo-
rana azy. Etsy an-daniny, omena amin’ny
alalan’ny fanamarinana araka ny fomba fa-
mokarana ara-pomba voajanahary manara-
ka ny fenitra iraisam-pirenena na amin’ny
fitsipika apetraka isan-toerana ataon’ny
vondron’ny mpamokatra. Etsy an-kilany,
atolotry ny rafi-pandaminana miantoka
ny fiantohana ny hatsaran’ny vokatra ara-
pomba voajanahary eo an-toerana. Maha-
tonga ny mpanjifa hahay hanavaka tsara
ny vokatra vokarinao amin’ny an’ireo mpi-
faninana hafa ny fametrahana ny mari-pa-
mantarana amin’ny vokatra.
Ny fomba fanehoana ny mari-pa-
mantarana dia tokony ho voan-teny
tokana, fehezan-teny iray, saripika na
sary, na fitambaran’izy ireo miaraka.
Na inona na inona safidy ataonao, ny
mari-pamantarana dia tokony haneho
ny fisehoan’endrika maha izy anao,
ny vokatra atolotrao, ary ny toetra
mampiavaka azy. Ataonao ihany koa
ny fanasongadinana ny faritra misy
an’ilay asa famokarana. Tokony ho
tsotra sy fohy izany. Ny zava-ken- Saripika: Maneho
drena dia ny hanitatra ny sain’ny mpan- sari-pamantarana
momba ny Eco fair
jifa. Noho izany, tsy tokony hatao sarotra izay mampi-
takarina ny hafatra voizin’io sari-pamanta- seho andry miisa telo
rana io. Raha vao mahita an’io farany io momba ny fambolena
ny mpanjifa dia tsikariny avy hatrany fa ara-pomba voajana-
ny vokatrao no asongadina. Raisina oha- hary: ny masoandro
tra ny sari-pamantaran’ny Coca-cola sy ny (loharanon’angovo
McDonald izay anisan’ny tena fata-daza fototra), ny tany sy
ny zava-maniry.
indrindra maneran-tany. Noho ny maha Loharano: G.
zava-dehibe ny fanehoana ny fahizian’izy Catacora
ireo ny ankamaroan’ny olona dia afaka
mamantatra tsara an’ireo sari-pamantarana
ireo na dia tsy miseho amin’ny endrika ma-
nontolo aza.
Na aiza na aiza ny toerana isehoany sy hi-
varotana ny vokatra atolotrao dia tokony
ho hita taratra hatrany ny mari-pamanta-
rana (toy ny eny amin’ny magazay lehibe,
valonan-taratasy maneho ny fanitarana
ny varotra), ny mari-tsoratra famantarana
hita amin’ny entam-barotra toy ny tongo-
lo ejipta, na apetraka mivantana amin’ny
lasaka fasiana ovy.
Ny famonosan’entana
Tsy natokana fotsiny ho fitaovana fitante-
ram-bokatra azo antoka ny fonosan’en-
tana. Ilaina koa izy mba hisintonana ny
fifantohan’ny mpanjifa ary natao ihany
koa hahatonga ny vokatra hahasarika ny
olona. Mba hahazoana manome fahafa-
ham-po ny mpanjifa sy hahafahana mia-
vaka amin’ny hafa, ampiasao ny lasàka sy
ny kesika maneho ny maha izy anao izay
ahitana ny mari-pamantarana mampia-
vaka anao.
Tandremo sao tafahoatra loatra ny fonosa-
na ka zàry hanemotra ny entanao. Tsy mi-
dika hoe fonosina amina plastika manify
miraikitra amin’ilay vokatra toy ny salady
sy ny brokôly tsirairay ny fanolorana ny
entam-barotra amin’ny endrika tsara. Fa
afaka mampiasa fitaovana voajanahary
ohatra, ahafahana mamatotra ny tongolo
maitso, izany hoe mety azo hampiasaina
ny tady vita amin’ny landihazo na ny
mololo, izay fahita matetika eny amin’ny
toeram-pamokarana, toy izay mampiasa
fatorana vita amin’ny plastika.
Tsirin-kevitra mivoy ny fanita-
rana amin’ny lafiny varotra
Ilaina ny fanaovana fanitarana ny vokatra
mialohan’ny hirosoana amin’ny fivaro-
tana: aiza no ahitana ny vokatra, inona ny
toetra mampiavaka azy, inona no fepetra
mamaritra ny famoaham-bokatra sy ny
fanaterana azy? Ampahafantaro ihany koa
ny toeram-pamokarana, ny orinasa na ny
fikambanana, ny tanjona, ny hevitra foto-
tra ary ny andraikitra ankinina aminao. Ny
fanitarana eo amin’ny lafiny varotra dia
lahasa maneho dingana samihafa amin’ny
asam-barotra.
Maro ny fomba fiasa mahasahana ny se-
rasera ahazoanao mivelatra amin’ny ala-
lan’ny tambatsera na haino aman-jery:
•Manaova doka varotra amin’ny gazety
mba hampahafantarana ny lahasa atao-
nao.
•Ataovy izay hifandraisana amina gazety
sy gazety boky, izay afaka manoratra la-
hatsoratra mahakasika ny lahasa atao-
nao, tsara raha tsy andoavam-bola na
andraisana anjara amin’ny sarany tsy
dia lafo loatra, ahafahana milazalaza ny
mombamomba anao.
•Manolora tolo-kevitra amina haino
aman-jery hahazoanao manao tafa sy
dinika amina onjam-peo ao an-toerana
ka hahafahana milazalaza ny tsirin-ke-
vitry ny fikambanana, ny fambolena
ara-pomba voajanahary, ny tombontsoa
amin’ny lafiny fiaraha-monina iainanao
sy ny maro hafa.
•Mizarà valonan-taratasy maneho fam-
pahalalam-baovao mahakasika ny vo-
katra sy ny lahasa ataonao.
•Mametaha afisy mirakitra doka varotra
amin’ireo toerana sasantsasany maha-
sarika olona: toerana andalovana ma-
tetika, takela-kazo na takela-by hane-
hoana fampalalam-baovao ao amin’ny
lapan’ny Tànana, toeram-pitsaboana,
sekoly, toeram-pivarotam-panafody,
sns…
•Raha toa ianao ka manao fandaminana
tsenam-bokatra hoan’ny tantsaha, hifo-
tory miaraka amin’ny mpandray anjara
sasantsasany ny fianarana momba ny
fisarihana olona, fampahalalana momba
ny fambolena ara-pomba voajanahary,
fampiroboroboana ny vokatra.
•Manaova fampiratiana miendrika va-
ravarana misokatra mba hahafahan’ny
mpanjifa mijery sy mamantatra hoe avy
aiza ny vokatra vokarinao?
•Ataovy ny fomba hanolorana ny vo-
katrao amin’ny endrika fanandraman-
tsakafo, silatsilam-paoma, santionana
yaorta, sombina mofo misy kaofintira
nataonao, sns
•Mandraisa anjara amina tsena be
momba ny sakafo. Ny zava-kendrena
amin’izany dia ahafahanao miserasera
amin’ny fikambanana hafa sy ahitana
fomba fijery amin’ny ankapobeny
mombamomba ny tsena ary ahazoanao
mifandray mivantana amin’ny mpividy
entana eny amin’ny magazay lehibe na
orinasa mpanodim-bokatra hohanina.
•Mamitrana fifandraisana amina sekoly,
anjerimanontolo, fiangonana, kilioba,
sy ny marohafa mba hanasana azy ireo
hanao vela-kevitra mahasahana ny fam-
bolena ara-pomba voajanahary, ny kali-
taon’ny vokatra, ny sakafo mahavelona
sy ny fahasalamana na lohahevitra hafa
manodidina an’ireo foto-kevitra natsidika
tetsy ambony.
Ataovy izay hifandraisana tsara amin’ny
haino aman-jery, mety hanolotra anao
amin’ny fandraisana anjara maharitra
sy ara-potoana amina lohabary an-dasy.
Raisina ohatra amin’izany ny fanome-
zana anao laharana an-gazety ahazoana
maneho ny lohahevitra mahasahana ny
sakafo mahavelona , ny fahasalamana , ny
fambolena na fandraisan’anjara amin’ny
fanehoan-kevitra an-gazety ao an-toerana
na amina onjam-peo
Ireto misy tohan-kevitra izay mety am-
piasaina ho an’ny fanitaram-barotra eo
amin’ny vokatra ara-pomba voajanahary
isan-toerana. Fanteno am-pahamalinana
ny hevitra mifandraika amin’ny karazana
sokajin’olona. Ny sasantsasany amin’izy
ireo dia mifandray
amin’ny resaka politika,
ny hevitra hafa kosa dia
mifamatotra amin’ny
mpanjifa.
•Eo amin’ny vokatra vao
avy notazana: ny voanka-
zo sy ny anana ara-pom-
ba voajanahary vokarina
isan-toerana dia matetika
amin’ny ankapobeny
otazana 25 ora mialo-
han’ny hivarotana azy.
•Eo amin’ny tsiron-ka-
ninina: ny vokatra vao
avy notazana dia manana
tsiro tsy manam-paharoa.
•Eo amin’ny sakafo mahavelona: ny lan-
jan’ny sakafo mahavelona dia mihen-danja
arakaraka ny maha ela ny fotoana niotaza-
na azy. Araka izany, ny vokatra nambolena
teo an-toerana dia mitazona hatrany ny he-
riny amin’ny maha sakafo mahavelona azy.
•Eo amin’ny fahadiovan’ny vokatra: ma-
hasarotiny ny mpanjifa ny mety voka-drat-
sy ateraky ny fanafody simika famonoana
biby eo amin’ny sakafo. Ny vokatra simika
dia tsy azo ekena eo amin’ny fambolena
ara-pomba voajanahary na mandritra ny
fambolena na aorian’ny fiotazam-bokatra.
•Firindran’ny toe-karena eo amin’ny
faritra: mamelona ny fikambanana
isan-toerana ny fividianana ny sakafo
vokarina eo an-toerana. Manatsara ny
fari-piainan’ny mponina izany sady ma-
namafy ny fiharian-karena eo an-toerana.
•Karazam-bokatra: tsy mihanona amin’ny
famokarana karazam-bokatra vitsivitsy
fotsiny mba hanonerana ny fitanterana
atao amin’ny sambo, ny vokatra sese-
hena ary ny fitehirizam-bokatra ny tant-
saha mpamokatra araka ny fambolena
ara-pomba voajanahary eo an-toerana.
Maro ireo tantsaha mpandala ny fomba
fambolena ara-pomba voajanahary no
mamboly sy mivarotra karazam-boka-
tra tsara sy tsy fahita firy ary tadiavin’ny
mpanjifa, saingy tsy tazana mandraka an-
kehitriny eny amin’ny magazay lehibe.
•Fandonahana ny tany: miankina amin’ny
fahasalaman’ny tany ny fahaveloman’ny
olombelona. Ny fambolena mahazatra dia
manimba amin’ny fomba haingana ny tany
azo asaina sy mahavokatra. Anisan’ny an-
draikitra imasoan’ny tantsaha mpandala
ny fambolena ara-pomba voajana-
hary ny fanajariana sy ny fikojako-
jana ny fomba fandonahana ny tany.
•Fampiasana ny angovo: ny fifidiana-
na sakafo ara-pomba voajanahary eo
an-toerana dia mampihena ny fianki-
nan-doha amin’ny fampiasana solika,
anisan’ny “otrikarena voafetra”. Ny
famokarana ara-pomba voajanahary
dia manafaka amin’ny fampiasana
akora simika (zezika sy famonoana
biby kely), vokatra avy amin’ny
solitany ary mampihena ny fiantrai-
kan’ny angovo mifamatotra amin’ny
famokarana azy. Araka ny fanadiha-
diana natao hatramin’ny ela, dia voa-
marina fa ny fambolena ara-pomba
voajanahary dia mampihena
ny entona karbonika ho 60% mi-
taha amin’ny fambolena mahazatra.
•Fiarovana ny tontolo iainana: fihotsaky
ny tany, fanampoizinana ny tany, ny
rano, ary ny rivotra avy amin’ny fana-
fody famonoana biby kely, fandotoana
ny fikorian-drano sy ny lava-drano avy
amin’ny siran’azota sy fahasimban’ny
“zava-manan’aina mahasahana ny tany”
dia ahitana olana mifamatotra amin’ny
fomba fiasa. Mifanohitra amin’izany ny
fanaon’ny tantsaha mpandàla ny fambo-
lena ara-pomba voajanahary izay mano-
me lanja ny tany, ny rivotra, ny otri-ka-
rena entin’ny rano ary mitodika amin’ny
fanomezana hasina ny zavamanan’aina.
•Sarany: tsy ahazoana taratra ny vidin’ny
sakafo avy amin’ny fambolena mahazatra
ny vidim-bokatra tsy mivantana ka ny fa-
mokarana tsy mahomby avy amin’izany
dia miteraka: sandam-bidin’ny tontolo
iainana, sandam-bidin’ny fahasalamana
sy fiaraha-monina (tsy fananana asa).
Ny fiantraikan’ny kalitaon’ny rano avy
amin’ny fambolena mahazatra ohatra; dia
mitaky vola bebe kokoa eo amin’ny fanat-
sarana ny rano fisotro mahavelona noho
ny vokatry ny fandotoana entin’ny korian-
drano avy amin’ny fambolena; na ho an’ny
fahasalaman’ny mpamboly sy ny mpanjifa
izany, izay mety ho tratry ny aretina ate-
raky ny fanafody simika famonoana biby
kely. Raha raisina araka ny tokony ho izy
io sandam-pandaniana io dia azo ante- Saripika: Vehivavy
naina fa hahazo vahana ny famokarana zanatany, izay miaro
ara-pomba voajanahary eo an-toerana. sy manolotra ny tolo-
barotra amina kara-
•Izany hoe, heverina ho dingana iray
zan’ovy ao an-toerana
mankany amin’ny fahazakan-tena miisa 100 eo ho eo.
ara-tsakafo eo amin’ny faritra: saingy Nandritra ny varotra
raha miankina amin’ny famatsiana fampirantiana momba
sakafo avy any ivelany ilay faritra dia ny fambolena mandàla
mety hisedra olana amin’ny tsy fa- ny zava-manan’aina
hampiana. Tsy ahafahan’ny tantsaha ao ECO Fair.
Loharano : G.Catacora
mpamokatra mandray ny andraikiny
manoloana ny mpanjifa io fiankinan-
doha io, satria ahitana soritra ny firo-
nana any amin’ny fampandrosoana
ny toeram-pambolena sy fiompiana
mamokatra be ary ny fifotorana amina
voly tokana, izay tsy manome vahana
ny fikajiana ny tontolo iainana na ny
firindran’ny fiaraha-monina sy ny toe-
karena eny amin’ny vondron’olona
ifotony. Mifanohitra amin’izany ny
famokarana isan-toerana izay maha-
tonga ny fampiroboroboana sy ny fi-
tazonana ny fahabetsahan’ny tantsaha
mpamokatra madinika manamafy ny
lafiny asa sy ny orinasa an’olon-to-
kana. Izay ahafahan’ny vondron’olo-
na ifotony mijery sy manara-maso ny
fampiharana ny fomba famokarana.
•Eo amin’ny lalam-pitondran-tena: afa-
ka mandray anjara amin’ny alalan’ny
fividianana vokatra eo an-toerana,
mitondra fanentanana mba hahatonga
saina ny manodidina mahasahana ny
lanjan’ny safidy ataon’ny mpanjifa.
NY TOERAM-PIVAROTANA
Aiza no ivarotanao ny vokatra ary manao ahoana ny fitanterana azy? Mety mi-
vantana na tsy mivantana ny fomba hivarotana. Ny fivarotana mivantana dia azo
adika hoe ny mpamokatra ihany no mivarotra ny vokatra amin’ny mpanjifa. Mam-
piditra mpanelanelana tokana na maro ny fivarotana tsy mivantana. Ny mpa-
nelanelana eo amin’ny zotram-pihariana momba ny fitsinjarana dia ny solon-te-
nan’ny mpamokatra, ny mpamongady, ary ny mpaninjara. Miakatra ny sandan’ny
vokatra arakaraka ny ambaratongan’ny fanodinana sy ny fanadiovana: raisina oha-
tra amin’izany ny ovy nampangatsiahana na mangatsiaka na ny ranom-boasary.

Miankina amin’ny fahafahanao amin’ny rotana, ny fahaiza-manao mahazatra eo

lafiny vola sy ny zavatra tianao ny safidy
atao amin’ny toerana fivarotana raha toa
ianao ka havanana amin’ny asam-barotra
dia hahaliana anao ny mifandray mivan-
tana amin’ny mpanjifa ary hahasarika
anao ny fivarotana mivantana. Raha toa
ka tsy izany dia afaka mifantoka amin’ny
famokarana ary ankino amin’ny mpiji-
rika indray ny fivarotana ny vokatrao.
Ny tebo-kevitra fototra momba ny fitsinja-
rana ny vokatra ara-pomba voajanahary dia :
•Ny tsenan’ny tantsaha
•Ny varotra eny amin’ny toeram-pambo-
lena sy fiompiana
•Ny toeram-pisakafoanana sy ny hotely
•Ny sekoly sy ny tobim-pahasalamana
•Ny orinasa mpanodim-bokatra eo an-toe-
rana
•Ny magazay mpivarotra sakafo
•Ny magazay lehibe
•Ny varotra an-karona
•Ny vondron’ny mpanjifa
•Ny fikambanana mifikitra amina fambo-
lena madinika.
Samy manana ny fepetra takin’ny filàna
eo amin’ny lafiny kalitao, habetsahana, ny
fomba fanamboarana entana hamidy, ny
vidim-bokatra, ny famatsiana, ny fanate-
rana entana sns, ireo zotram-pihariana tsi-
rairay ireo. Tokony hanombana ny sehatra
tsirairay avy sy hisafidy vahaolana maro
eo amin’ny lafiny fitsinjarana mahasa-
hana ny varotra izay ahafahan’ny tantsaha
mpamokatra manao fifantenana, fa tsy
hihanona fotsiny amina mpanjifa tokana
ary afaka hitazona ihany koa ny fanaraha-
maso ny vokatra sy ny famatsiana azy.
Rehefa mitombo ny vokatra sy ny isan’ny
mpivarotra tafiditra amina seha-piva-
amin’ny asam-barotra isan-toerana dia
mampiseho fa ny mpamokatra dia miain-
ga amin’ny varotra mivantana mankany
amin’ny misy mpanelanelana.
Ny fikambanana Eco-Logica Peroviana
mampivondrona tantsaha mpamokatra
dia nanomboka ny lahasany tamin’ny
taona 1988. Nifototra tamin’ny fivaro-
tana an-karona ny fikambanana ary na-
terina isam-baravarana ny vokatra tany
amin’ny faritra samihafa, anisan’izany
Lima, izay nahatarafana fahefa-mividy
ambony indrindra miohatra amin’ny ta-
nana hafa. Io fomba fananterana entana
isan-tokantrano io dia voatery najanona
rehefa nosedraina nandritra ny herin-
taona noho ny fidangan’ny saran’ny fit-
sinjaran’entana. Nosoloina fomba fiasa
hafa izay nahitam-pahombiazana kokoa
noho ny teo aloha tamin’ny alalan’ny
famoronana tsena isan-kerinandro teny
amin’ny toerana malalaka. Vokatr’izany
tsy nitsaha-nitombo ny isan’ny mpan-
jifa, ny entana lafo ary ny vokatra. Izany
fahombiazana izany no nanosika ny fi-
kambanana Eco-Logica nanokatra tsena
hafa indray ny taona 2005. Na teo aza
ny fisian’ireo tsenam-bokatra roa ireo
dia tsy mahenika ny mpanjifa noho ny
fitomboan’ny tinady maro. Manoloana
izany, tokony hirosoana ny faminavi-
nana ny asam-barotra mivelatra kokoa.
Soso-kevitra roa no azo isafidianana:
etsy an-daniny, ny fivarotana ny vokatra
eny amin’ny magazay lehibe, etsy an-
kilany ny fanokafana trano fivarotana
madinika. Maneho tombontsoa mamaly
sy mifanaraka amin’ny filàn’ny mpan-
jifa ny fananana toeram-pivarotana tan-
tanin’ny fikambanana. Ankoatra izany,
 ny trangan-javatra miseho ateraky ny
fitarozahan’ny fandoavana ny vidim-
bokatra eny amin’ny magazay lehibe
izay miantraika any amin’ny mpamo-
katra sasantsasany noho ny famere-
nana ny vokatra simba ka nahatonga
azy ireo ho diso fanantenana. Na eo
aza izany, ahitana tombom-barotra
ihany ny asam-barotra eny amin’ny
magazay lehibe noho ny fanenany ny
saram-bidin’entana raikitra, izay aha-
fahan’ny mpanjifa misafidy amin’ny
karazan’entana maro (anisan’ireny
ny vokatra ara-pomba voajanahary).
(Schreiber sy ny namany, 2007).
Ny tsenan’ny tantsaha
Anisan’ny zotram-pihariana momba ny
varotra isan-toerana izay faran’ny tsotra
indrindra satria tsy mitaky ezaka lehibe
eo amin’ny lafiny fandrindrana sady mai-
vamaivana kokoa ny hoenti-manana eo
amin’ny fampitaovana. Mivarotra mivan-
tana amin’ny mpanjifa ny mpamokatra
eny amin’ny tsenan’ny tantsaha. Raha
toa ka voarindra tsara ny fomba fiasa, dia
afaka manintona mpividy maro ary ahafa-
han’ny tantsaha mpamokatra mifanerasera
mivantana amin’ny mpanjifa ny fisian’ny
tsena. Mba hahafahana mandrindra ny
tsenan’ny tantsaha eo amin’ny fambo-
lena ara-pomba voajanahary dia misy
ireto fepetra haroso manaraka ireto izay
tokony harahin’ny vondrona tantsaha:
•Karazam-bokatra azo isafidianana
•Kalitaom-bokatra
•Karazam-bokatra maro azo ifantenana
mandritra ny taona
•Taratasy fanamarinam-bokatra amin’ny
maha ara-pomba voajanahary azy na fa-
namarinana hafa
•Drafi-pandaminana sy fitantanana ma-
homby momba ny fitanterana ny entam-
barotra hatrany an-tsena.
Mitadiava toerana azon’ny rehetra aleha
hananganana ny tsena. Tokony ho ton-
gan’ny fitanteram-bahoaka sy fiarakodia
an’olon-tokana ary tsy lavitry ny toeram-
piantsonan’ny fiarakodia. Ny tena filama-
tra dia tokony ho eny amin’ny toerana ta-
za-mason’ny mpandalo izany tsena izany.
Tsy maintsy fadiana ny toerana maloto,
na mamofona izay manakaiky ny fane-
triben’ny loto. Ny mponina manodidina
ny tsena dia tokony tsy ho mpanan-
karem-be na mahantra loatra mba ha-
hazoan’ny sarangam-piaraha-monina
rehetra mifankahita sy mifanerasera.
Ny kalitaon’ny vokatra amidy any
amin’ny tsenan’ny tantsaha manaraka
ny famokarana ara-pomba voajanahary
dia tokony hahatarafana ny endrika
ankapobeny isehoan’ny tsena: vokatra
voavoatra tsara eny amin’ny talatalana
madio, anana voakarakara am-paha-
malinana tsara. Fomba fiseho sy fitafy
mihaja hoan’ny mpivarotra. Tokony ha-
zava sy talaki-maso ny soratra anehoana
ny vidin’entana. Ezahina tsy ho hita so-
ritra ny fifaninanana eo amin’ny samy
tantsaha mpamokatra eny an-tsena, ka
ialao araka izay azo atao ny ady varotra.
Saripika: Tsenan’ny
Na eo aza ny vidin’entana efa napetraka tantsaha ao ANOFA.
dia ataovy tery omby ririnina ka sady Ity tsena kely ao
tsy hambotry ny zanany no tsy ham- Bacolod any Filipina
botry ny reniny. Na dia eo aza ny kolon- izay manakaiky ny
Katedraly dia
tsaim-pihariana isehoan’ny ady varotra
ahafahana misarika
eo amin’ny mpividy sy ny mpivarotra
ny mpanjifa sady ifa-
dia lefy ihany izany eo amin’ny fame-
neraseran’ny mpividy
trahana vidin’entana raikitra amin’ny sy ny mpivarotra in-
fahazaran’ny ankamaroan’ny mpanjifa. telo isan-kerinandro.
Mahavelom-bolo ny
Anisan’ny fomba fiasa tsotra sady ma- mpivarotra ny faha-
zotoan’ny mpanjifa
homby ny fampiasana kioska natao hiva-
mividy entana. Araka
rotana mivantana eo amoron-dàlana. Na-
izany, havadika ho
tao ho vahaolana mifandraika amin’ny
tsena isan-kerinandro
varotra manaraka ny tonon-taona izany izy io ato ho ato.
eo amin’ny varo-boankazo ohatra. Loharano : J.Alapar
Ny varotra eny amin’ny toeram-
piompiana sy fambolena
Ahazoana manao varotra mivantana ny
manokatra varotra eny amin’ny toeram-
pamokarana satria tena mahaliana raha toa
ka izany toerana izany dia andalovan’ny
mpividy ka ahafahany mijanona mba
hanjifa vokatra. Amin’ny ankapobeny, ny
toeram-pivarotana kely dia tokony hio-
rina amina toerana mifanakaiky amin’ny
trano fitehirizam-bokatra, ahitana vata
fampangatsiahana araka izay azo atao. To-
kony hanintona sy madio ilay toerana ary
tsara ho fantenana ny vokatra izay haranty.
Manana tombon-dahiny maro izany ma-
gazay izany:
•Ny fifaneraserana mivantana amin’ny
mpanjifa dia ahafahana mametraka fi-
fampitokisana sy fifankahazahoana eo
amin’ny roa tonta. Manana fotoana mala-
laka ianao ahafahana manazava ny lafint-
sara sy ny toetra mampiavaka ny vokatra
ara-pomba voajanahary vokarinao. Ary
azo atao ihany koa ny manangana fifan-
draisana mafy orina eo amin’ny mpan-
jifa.
•Mahatsiaro tena homen-danja manokana
ny mpanjifa. Fa indrindra moa raha toa
ka miaina sy manaraka ny volon-tanin’ny
mpamokatra ao amin’ny toeram-pamoka-
rana izy ireo mandritra ny fotoana iantse-
nana.
•Mba hialana amin’ny mpijirika na ny
mpanelanelana dia tokony hanolotra vi-
din’entana atsinjarany ahita-tombony ny
mpamokatra. Hifotorana amin’izany ny
fikajiana ny kalitaon’ny entana. Soritana
fa ny ankamaroan’ny mpanjifa dia mana-
piniavana hanjifa ny vokatra amin’ny vi-
diny lafolafo kokoa mba hanampiana ny
mpamokatra
•Tsy ahitana fonon’entana indraindray ny
vokatra sasantsasany
•Azo sorohina ny olana ateraky ny fitan-
terana
Misy ihany koa ny lafy ratsy:
Lahasa hafa mandany fotoana ny fiandrai-
Saripika: Doka
varotra momba ny
vatotr’akoho sy
anana ara-pomba
voajanahary eny
amin’ny toeram-
pamokarana iom-
bonana ao Limpopo
Afrika Atsimo.
Loharano:
B.Schrimpf
ketana magazay. Araka izany, ilaina man-
drakariva ny famatsiana vokatra vaovao
azy, ary tokony tsy ho tapaka ny fisiany
mba hahazoana mandanja sy mamono
azy amina fonosana madinika entina hi-
fandresehan-dahatra amin’ny mpanjifa.
Manafaingana ny fotoana izany hirosoana
amin’ny asa famokarana hafa. Mate-
tika ilaina ny fampiasana olona havanana
amin’ny varotra.
•Tokony hatevenina ny fisian’ny kara-
zan’entana, mba hisarihana ny mpanjifa
ho tonga ara-potoana. Izany hoe, ilaina
ny fahaizana mandahatra entana miaraka
amin’ny fomba fanovaovana azy na firo-
soana amin’ny fivividiana entana hafa any
ivelany hanatevenana ny efa misy.
•Tokony hiseho amin’ny endrika mahafati-
faty ny mpivarotra ary takina aminy ihany
koa ny fahalalana ampy momba ny toe-
ram-piompiana sy fambolena.
Araka ny efa natsidika tetsy ambony, ny
varotra atao eny amin’ny toeram-piom-
piana sy fambolena dia miankina amin’ny
toetoetry ny toeram-pamokarana. Tokony
ho amin’ny toerana mora haleha izy, sain-
gy ilaina ihany ny fanaovana doka varotra.
Tokony hijery fomba fiasa roa ianao: ma-
nome fahafaham-po ny mpanjifa amin’ny
fotoana rehetra na mametra ny ora fiso-
kafan’ny magazay manokana saingy efa
nampahafantarina ny mpanjifa mialoha.
Ny orinasa mpanodim-bokatra eo
an-toerana
Mikaroka hatrany akora manana kalitao
tsara ny mpanodim-bokatra isan-toerana.
Misy amin’izy ireny no atao fanamboa-
rana serealy mety amin’ny sakafo ma-
raina, tsoraka serealy sy sakafo ho an’ny
zazakely, izay tena mahatsara azy kokoa
ny fampiasana fangoran-kanina ara-pom-
ba voajanahary tsy mamindra aretina.
Fomba fihariana hafa ihany koa ny fanet-
sehana ny vondron’ny tantsaha hirona any
amin’ny fanodinam-bokatra toy ny manga
namainina, ny kaofintira, ny saosy voatabia
na ny chutney. Izany fomba fiasa izany dia
miteraka tongoam-bidy amin’ny vokatra
atolotrao ary ahazoana mitahiry azy raha
toa ka hita soritra ny fitomboany mihoam-
pampana. Aoka ho mailo eo amin’ny fana-
jana ny fenitra takin’ny fitandrovana ny fa-
hasalamana ataon’ny mpitondra fanjakana
eo amin’ny fomba fanodinana ny sakafo
Io vokatra voaodina io dia azo amidy
eny amin’ny tsenan’ny tantsaha sy eny
amin’ny magazay kely madinika isan-
toerana. Tsy afaka hanome fahafaham-
po eo amin’ny lafiny filan’ny kalitao
sy habetsahan’ny entana izy na koa
amin’ny entana tadiavin’ny mpandra-
harana any amin’ny magazay lehibe.
Magazay mivarotra sakafo
Manam-paniriana ny hanitatra ny tolotra
eo amin’ny vokatra ara-pomba voajana-
hary ny mpivarotra isan-toerana. Tokony
hohazavaina amin’izy ireo anefa ny maha
samihafa azy ireny amin’ny vokatra ma-
hazatra. Omeo valonan-taratasy mamin-
tina ny tohan-kevitra fototra mifehy ny
varotra izy ireo, ny toetra mampiavaka
ny vokatra ara-pomba voajanahary sy
ny fomba fiasa mahasahana ny famo-
karana. Miezaha mba hanana toerana
manokana ho an’ny vokatrao, ny ta-
lantalana na latabatra, izay hahafaha-
nao mampiranty ny tahirin-kevitra. Eo
amin’ny fanaovana doka varotry ny
vokatra, ataovy izay hahatongavanao ao
amin’ny magazay mba hafahana miady
hevitra amin’ny mpanjifa na manen-
tana azy ireo amin’ny fanandramana
ny tsiron-kanina avy amin’ny vokatra.
Ahitana vokatra ara-pomba voajanahary
ny tànan-dehibe maro toa an’i Asia.
Matetika voavatsy amina vokatra maina
(voamaina, ananana maina, menaka),
saingy ahitana tsy fahampiana ihany
koa eo amin’ny anana, vokatra avy
amin’ny ronono sy hena. Izany tsena
izany dia tokony hohararaotina ho an’ny
mpamokatra ara-pomba voajanahary.
Manapa-kevitra ny hanokatra maga-
zay isan-toerana ho azy manokana ny
vondrona tantsaha mpamokatra sasant-
sasany. Izany finiavana hanita-java-
tra izany dia matetika ampirisihan’ny
fikambanana tsy miankina amin’ny
fanjakana mpanohana amin’ny het- Saripika: Mampiseho
sika ataon’ny vondron’ny mpamo- toerana fitotoam-bary
katra ara-pomba voajanahary toa ny any amin’ny
ataon’ny Tànana ao Navdanya any faritanin’I d’Anhui
Inde na Naykrishi any Bengladesh. any Chine, izay aha-
fahana mampiakatra
ny tongom-bidy eo
Ny magazay lehibe amin’ny vokatra tsy
Mitana anjara toerana lehibe eo amin’ny afa-kararatsaka.
fitsinjarana vokatra fanao sakafo ny Loharano: J. Kotschi
magazay lehibe nandritra ny fotoana
maro. Marihina fa saika ny tànan-de-
hibe ihany no nahatazanana azy tany
aloha, saingy ankehitriny, dia efa
miorina ihany koa eny amin’ny tà-
nana eny ambanivohitra izy amin’ny
alalan’ny orinasa madinika izay mi-
solon- tena azy. Miatrika fifaninana
eny amin’ny tsena mpabongadiny sy
amin’ny mpivarotra madinika maha-
zatra izy ireo. Mba hahazoany mifa-
ninana amin’ny tsena mahazatra, ny
magazay lehibe dia afaka mifampira-
haraha amin’ny fampisondrotana ny
vidin’entana sy ny fanenana azy ary
mampidina tampoka ny vidin-javatra
noho ny hahalebehin’ny asam-baro-
tra ataony sy fananany lasi-pandami-
nan’entana efa mihodina tsara. Maro
ny antony mahasarika ny mpanjifa ho
eny amin’ny magazay lehibe: betsaka
ny entana azo isafidianana ho an’ny
ankohonany ary afaka mandrindra
sy mitsitsy ny fotoana koa ny mpan-
jifa mandritra ny fividianana entana.
draharaha tokana toy ny magazay lehibe. Saripika : Fanao-
Ankoatra izany, ahitana vokatra tsara ihany Ny fivarotana amin’ny magazay lehibe dia vana dokam-barotra
koa eny amin’ny magazay lehibe noho ny mety hahitan’ny mpamokatra ara-pomba atody novokarina
mason-tsivana hentitra apetrany eo amin’ny voajanahary tombontsoa. Mety hanana ara-pomba voaja-
fanaraha-maso ny kalitaom-bokatra. fomba hahazoana mpanjifa vaovao izy (ireo nahary tao amin’ny
magazay lehibe iray
mpividy entana tsy manjohy mihitsy ny tse-
Mety ahitana sehatra ahafahana mana- ao Eco-Logica Peru.
na mahazatra). Tokony hivondrona ao anaty Ireo atody ireo dia
raraotra sy loza manambana ho an’ny kaoperativa na fikambanana tsotra indrain- nalaina tao Pero
mpamokatra ihany koa ny magazay le- dray mba hamaliana ny filan’ny magazay satria ny atody tsotra
hibe. Saingy, azo ambara ho tsena vao- lehibe. Izany fomba fiasa izany, dia ahafa- dia matetika manana
vao fanararaotra ho an’ny tantsaha, izay hana manana rafitra mirindra hirosoana avy tsirona hazandrano.
afaka mamaly ny fepetra ilaina. Kanefa, hatrany amin’ny asa hiantrehana ny fepetra Ny vidiny dia
mateti-pitranga ny maha tsy zarizary ny mihoatra ny 280%
takin’ny kalitao sy ny habetsaham-boka-
vidin’entana sady tsy azo iadiana varotra. ho an’ny atody ara-
tra ary fe-potoana hanaterana ny entana. pomba voajanahary
Manampy trotraka an’izany ny fahata- raha ampitahaina
ran’ny fandoavam-bola izay efa maha- Afaka manavaka ny vokatra ara-pomba amin’ny atody
zatra (efa volana maromaro aorian’ny voajanahary amin’ny entana vokarina tsotra.
fanaterana ny entana vao azo ny vidiny). amin’ny fomba mahazatra ny hita ao Loharano:
Indraindray aza, ny tompon’andraikitra amin’ny magazay lehibe na amin’ny toe- F.Schreiber
ao amin’ny magazay lehibe miala andrai- rana hafa ahafahana mivarotra. Afaka ma-
kitra amin’ny mety tsy fahalafosan’ny metraka tetikady mahasahana ny haivaro-
entana ka mihanona fotsiny amin’ny fan- tra amin’ny alalan’ny fanampiana ataon’ny
doavana ny vokatra novidian’ny mpan- mpitantana ny magazay lehibe. Ny tena
jifa. Miteraka fatiantoka ngoavana ho filamatra dia ny fahazoana mametraka
an’ny mpamokatra izany, satria mora sim- ny vokatra amin’ny toerana antsoina hoe
ba ny vokatra. Noho ny fatiantoka mety “coin bio” na amina talatalana natao mano-
hitranga izay tsy ahitana tombontsoa, kana hoan’ny vokatra manaraka ny fomba
tsy tsara ny tantsaha no miantehitra fot- ara-pomba voajanahary. Azo atao ihany
siny amin’ny fiaraha-miasa amina mpan- koa ny manolotra soso-kevitra ho an’ny
tompon’andraikitry ny magazay lehibe
mikasika ny valonan-taratasy na afisy. Ny
fanitarana ny karazana vokatra ao ana-
tin’ny vokatra ara-pomba voajanahary dia
ahafahana manetsika ny magazay lehibe
hanitatra ny mpanjifany ary mampifanina-
na ny magazay lehibe. Rehefa mirotsaka
amin’ny asam-barotra iarahana amin’ny
magazay lehibe dia tokony hahatsapa ny
anton-javatra mety hitranga maromaro. Ny
fikambanan’ny mpamokatra mivondrona
ao anatin’ny “Grupo Eco-Logica Peru”
dia nanasongadina traikefa mahaliana
amin’io lafin-javatra, tsidiho ny trano-
kalam-pifandraisana: www.ideas.org.pe/
ecoperu (Schreiber sy ny namany 2007).
Fomba fivarotana an-karona
manantona ny mpanjifa any an-
tokantranony
Ny fanaterana ny vokatra araka ny

Ohatra : Toeram-pamokarana Northwood any Devon, Grande-Bretagne

Hatramin’ny 10 taona mahery izao no nirosoan’i Tim Deane tamin’ io varotra an-karona io. Ka toeram-
pamokarana mirefy 30 acres, izany hoe manodidina ny 15 hekitara no nanaovany azy. Io varotra an-
karona io dia manome vokatra 60 amina karazam-bokatra 150 samy hafa isan-taona hoan’ny mpanjifa
miisa 150. Ahitana karazam-bokatra manodidina ny 7 ka hatramin’ny 16 ny harona iray. Miara-miasa
amina tantsaha antsoina hoe Martyn Bragg izy ireo. Ka ny fiaraha-mientan’ny roa tonta no nahafahana
nivarotra harona maherin’ny 35.000 isa. Nahitam-bokatra teo amin’ny mponina manodidina ny varotra
nataon’izy ireo. Miisa 40 ka hatramin’ny 50 (20%) ny mpanjifa monina amina tanàna iray. Ny ambiny
mpanjifa kosa dia mipetraka any amin’ny faritra.

Aterina isan-kerinandro any an-tokantranon’ny mpanjifa ny harona. Izany no fepetra noraisina handa-
fosana ny vokatra. Ao anatin’ny boaty pilasitika telo no ivarotana ny vokatra, izay tokony hovidian’ny
mpanjifa ety am-piandohana raha toa ka manao famandrihana izy ireo. Nisafidy fomba fiasa hafa kosa I
Tim mivady, satria izy ireo ihany no mamatsy ny vokatra, fa tsy mividy vokatra any amin’ny mpamatsy
hafa. Araka izany, tsy maintsy fantarina ny vidin’entana eny an-tsena ho fototra iaingana mba hitazonana
ny vidim-bokatra mandritra ny taona. Ka ny serasera ifanaovana amin’ny mpanjifa dia atao amin’ny
alalan’ny fanapariahana taratasy ifanakalozam-baovao isam-bolana sy amin’ny fanaovana varavarana
misokatra isaky ny fotoam-pahavaratra. Afaka mandray mivantana ny harona eny amin’ny toeram-pa-
mokarana ny mpanjifa. Ankoatra izany, dia azon’ny mpanjifa atao ihany koa ny mandefa izay mety ho
fitarainany any amin’ny mpamokatra ka apetraka ao anatin’ny boaty avy nangalana entana izany.

Ny tombontsoa:
Araka ny fahitan’i Tim azy, dia hahazoam-bola kokoa io fomba fiasa io rehefa mivarotra mivantana ny
vokatra eny an-tsena. Amidiny amin’ny vidiny mahafa-po ny vokatra, ka ny vidim-bokatra dia raisiny
isan-kerinandro. Kely ny fatiantoka mety hitranga noho ny fahamarinan-toeran’ny vidim-bokatra. Azo-
ny atao ihany koa ny mamelona tsara ny ankohonany amin’ny alalan’ny famokarana madinika momba
ny vokatra ara-pomba voajanahary. Ambonin’izany, somary miteraka fahasahiranana ho azy ny fepetra
takin’ny famokarana ara-pomba voajanahary eo amin’ny fametrahana mason-tsivana mahakasika ny
halavana, ny habe ary ny toetoetran’ny vokatra. Mihamarin-toerana ny harin-karena atao eny amin’ny
saha-pamokarana noho ny fahasamihafan’ny tolotra amin’ny vokatra ara-pomba voajanahary. Voka-
tr’izany, mahatsiaro tena ho finaritra I Tim noho ny fivelaran’ny asam-barotra sy famokarana ataony.

Ny fifaninana
Vao tsy ela akory izay, dia niseho lany ny fivelaran’ny fifaninana teo amin’ny asam-barotra, satria nifo-
toran’ny mpamokatra sasantsasany avy any amin’ny faritra ihany koa ny varotra an-karona manantona
ny mpanjifa. Vokatr’ izany, vitsy ireo mpanjifa no nanafoana ny famandrihan’entana nataony. Nirosoana
izany fepetra izany, satria irian’izy ireo ny hitohizan’ny famatsiam-bokatra manara-penitra.
Loharano: Taniguchi (2003)
fomba ara-pomba voajanahary any an-
tokantranon’ny mpanjifa mpanao fa-
mandrihana dia matetika antsoina hoe:
fomba fivarotana an-karona manantona
ny mpanjifa any an-tokan-tranony. Io
fomba fiasa mivoy haivarotra io dia na-
tomboka tany Grande Bretagne tamin’ny
taona 1980. Io varotra an-karona io dia
ahitana karazam-bokatra avy any amin’ny
mpamokatra izay aterina amin’ny fomba
mivantana na tsy mivantana any amin’ny
mpanjifa. Ahitana karazam-bokatra toy
ny anana sy voankazo io varotra an-ka-
rona io. Afaka misafidy amin’ny karazana
sy ny halehiben’ny vokatra ny mpan-
jifa. Faritan’ny halehiben’ny karazan-
karona ny vidin’ny vokatra ao anatiny.
Io fomba fivarotana vokatra io dia mety
ho tantanan’olon-tokana na tantsaha
mpamokatra maro. Isaky ny mpamokatra
mandray anjara amin’ny famatsiam-bo-
katra amina toerana iray izay ahafahana
manadio azy ka ametrahana izany ao
anatin’ny harona ary mampiditra ny vo-
katra ao anatin’ny fiara mpitatitra entana.
Mahasarika ny mpanjifa maro ny varo-
tra imasoan’ny tantsaha mpamokatra.
Anisan’ny antony mahatonga izany ny
fanajam-potoana ataon’izy ireo mandri-
tra ny fanaterana ny entana. Ka izany
mari-pitokisana izany no tena sandaina
vola. Ankehitriny, dia lasa fanta-daza
maneran-tany io fomba fivarotana voka-
tra an-karona ara-pomba voajanahary io.
Ahitan’ny vondrona tantsaha tombontsoa
io fomba fiasa io, satria ahafahana mamo-
rona asa vaovao eo amin’ny lafiny fana-
diovana sy famonosam-bokatra. Tsotra
sady tsy manano sarotra ny asa atao noho
ny fahavitsian’ny fonom-bokatra ilaina.
Mety hatomboka amina vokatra vitsivitsy
aloha, avy eo, azo ampitomboina mianda-
lana ny fivarotana vokatra an-karona araka-
raka ny fivelaran’ny asa famokarana. Mi-
taky ezaka lehibe anefa izany eo amin’ny
lafiny fandaminana sy ny fampitaovana.
Ny fikambanana “Les associations de
maintien de l’agriculture paysanne »
(AMAP) na fikambanana mandray
an-tanana ny fambolen’ny tantsaha
(F.M.A.F.T).
Afaka mametraka fifandraisana mato-
tra amin’ny mpamokatra sy ny mpanjifa
ireo fikambanana ireo. Efa miroborobo
tanteraka izany any Etazonia sy Japanina
(Teikei) ary azo ampiharina tsara ho an’ny
mpamokatra na vondron’ny mpamokatra
aty amin’ny tany an-dalam-pandrosoana.
Tsotra ny hevitra fototra voizin’ny fikam-
banana AMAP: mametra ny vidim-bokatra
isan-taona ny mpamokatra. Rehefa izany,
dia manangana vondrona mpandray anjara,
izay misahana ny fomba fanangonam-bo-
katra eny amin’ny saham-pamokarana. Na-
tao izany mba hahazoana vokatra vaovao
hatrany isan-kerinandro. Ny mpikambana
ao amin’ny F.M.A.F.T. dia manan-jo haha-
fantatra ihany koa na ny fiavian’ny sakafo
hohanin’izy ireo na ny mpamokatra azy.
Amin’ny ankapobeny, izany dia manome
antoka ny tantsaha ny amin’ny fivarotana
ny vokatra – eny fa na mialohan’ny asa
famokarana aza. Manampy ny tantsaha
hisoroka ny findramam-bola ny fananany
renivola entina hiaingana amin’ny ala-
lan’ny fandoavana ny sara-pamandrahana.
Manome toky ny tantsaha amin’ny fampa-
haretana ny asam-pamokarana ataony ny
firotsahana an-tsehatra ataon’ny fikamba-
nana amin’ny fotoana ho avy. Iray amin’ny
tombontsoa fototra entin’ny F.M.A.F.T.
ny fanetsehana indray ny mpanjifa hito-
dika amin’ny fambolena amin’ny alalan’ny
tantsaha izay tohanany.
Io hevitra fototra io, izay mametraka sa-
fidy maharitra ho an’ny mpamokatra ma-
dinika dia ahafahana mampifandray mi-
vantana ny mpanjifa amin’ireo tantsaha
mpamokatra mitaha amin’ireo karazana
zotram-pihariana hafa momba ny varotra.
Teo anelanelan’ny taona 80 tany amin’ny
morontsiraka atsinanan’i Etazonia no na-
nombohan’izany tetikasa izany voalohany.
Nahitam-pahombiazana io fomba fiha-
riana io ka niroborobo izay tsy izy hatrany
amin’ny morontsiraka andrefana. Ankehi-
triny, rehefa natao ny fanisàna any amina
firenena maro dia hita fa mihoatry ny 1.700
ny karazana fikambanana mitovy aminy
F.M.A.F.T. Marihana fa mpanjifa manodi-
dina ny 340.000 no nankato io rafitra io,
izay mifototra amin’ny fividianana ny an-
kamaroan’ny sakafo amidy.
 Ny hevitra fototra folo voizin’i Teikei
1.Mamitram-pihavanana sy fifaliana mitàha amin’ny fomba fifanakalozana ara-
barotra mahazatra
2.Mankato ny fomba famokarana iarahan’ny mpamokatra sy mpanjifa manapaka
3.Manaiky ny handray ny vokatra rehetra vatsian’ny mpamokatra
4.Mametra ny vidim-bokatra mampitovy ny mpamokatra rehetra
5.Mirotsaka amin’ny fampiharana ny serasera mitandro ny tombontsoan’ny anda-
niny sy ny ankilany ho fanehoana ny fifanajana sy ny fifampitokisana
6.Miantoka ny fitsinjaram-bokatra mivantana na ho an’ny mpamokatra na ho
an’ny mpanjifa
7.Manaja ny hevitra fototra momba ny demokrasia amin’ireo lahasa rehetra na-
petraka
8.Mitandro hatrany ny fandinihana ny lafin-javatra rehetra mahakasika ny fambo-
lena ara-pomba voajanahary
9.Mihazona ny tokony ho isan’ny mpikambana isaky ny vondrona
10.Mandroso hatrany amin’ny ezaka atao na miadam-pandeha aza mandra-paha-
tratra ny fifehezana ny tekinika momba ny famokarana ara-pomba voajanahary
sy ny fomba fiaina ara-ekolojika
Fikambanana japoney ho an’ny fambolena ara-pomba voajanahary (Taniguchi
2003). Mba hahafahana mamantatra bebe kokoa momba io hevitra fototra io: tsi-
diho ny tranokalam-pifandraisana http:/ /www.joaa.net/English/teikei.htm

Toeram-pisakafoanana, toeram- dresen-dahatra sy hahafahana ihany koa

pitsaboana, sekoly
Anisan’ny mpanjifa manan-danja ihany
koa ny toeram-pisakafonana, ny hôtely,
ny toeram-pitsaboana ary ny sekoly.
Mila vokatra vaovao hatrany izy ireo ho
an’ny fiandraiketana ny trano fivarotan-
tsakafony. Ho an’ireo karazana mpan-
jifa ireo, ny anjara toeran’ny fitobian’ny
entana sy ny vidiny no isan’ny fanamby
roa lehibe tokony hasongadina. Amin’ny
ankapobeny, mahaliana azy ireo ny mi-
vidy ny vokatra amina mpamatsy entana
tokana afaka mamatsy azy amin’ny fom-
ba mahomby sy amin’ny vidiny mirary.
Amin’ny ankapobeny, ireo sampan-dra-
haraha ireo dia maka tombony faran’izay
kely amin’ny mason-karenany ary ma-
tetika maneho fisalasalana eo amin’ny
fifantenana vokatra ara-pomba voajana-
hary tena lafo vidy. Tokony hahita fomba
ahafahana manamora ny fahazoana ny
fitaovana io sampan’asa io: omeo tolotra
mitohy izy ireo ary tao-raharaha amin’ny
famandrihana entana amin’ny fomba tso-
tra, ny famatsiana entana azo itokisana,
ny fanodinana ny vokatra sasantsasany
mialoha (fanadiovana, famoasana azy,
sns.) ary tokony hanana fahatsoram-po
tanteraka ny mpiasa mba hanehoana fan-
misarika azy ireo, hanjifa ny vokatra.
Ambonin’izany, ny elanelam-bidin’ny
lany namokarana sy ny mason-karena
talohan’ny namokarana eo amin’ny ka-
litaon’ny vokatra vaovao, izany dia hita
Saripika
soritra eny amin’ny toeram-piasakafoana
Vondrona tant-
sy hôtely malaza sasantsasany. Manana
saha vehivavy ao
tombon-dahiny mihoatra noho ny mpam-
“Kwamfundo”
bongady mahazatra ianao amin’ny fana- mamokatra anana ara-
pariahana ny vokatrao eny amin’ireny pomba voajanahary ao
tsena ireny. Misy dingana enina hitan’ny
amin’ny toeram-
mpikaroka japoney mba hahombiazana pambolen’ny sekoly
iray ao Afrika atsimo.
amin’ny fivarotana vokatra isan-toerana
Miendrika varotra an-
eny amin’ny tranom-pisakafoanan’ny
karona manantona ny
mpianatra amina sekolim-panjakana:
mpanjifa ny fivarotana
ny vokatra ara-pomba
-Ataovy izay fomba mety hanovao- voajanahary ao Cap.
vana ny sakafo aroso eny amin’ny toe- Loharano B. Schrimpf
ram-pisakafoanana ho an’ny mpianatra
-Manaova fanadihadiana eny amin’ny ray
aman-drenin’ny mpianatra mba hahafan-
tarana izay ampahany maniry ny hanjifa-
na ny vokatra eo an-toerana sy ara-pomba
voajanahary ao amin’ny toeram-pisaka-
foanan’ny mpianatra
-Manaova famakafakana ny toe-java-misy
ankehitriny : firy ny habetsahan’ny voka-
tra ampiasaina, ohatrinona ny vidiny ary
manao ahoana ny tonon-taona hamoka-
rana ny vokatra ilaina ao amin’ny toeram-
pisakafoanan’ny mpianatra
-Manangàna fikambanan’ny mpamokatra
ary manaova fandinihana amin’ny fomba
entina hanatanterahana io fananganana io
-Mitondrà fanadihadiana mahasahana ny
fomba nentina nikarakarana ny sakafo
-Manaova fomba fanolorana izay vaovao
voaangona ary asehoy ny fahafahanao
mamaly ny filàn’ny mpanjifa.
Anisan’ny olana fototra eo amin’ny fiva-
rotana ny vokatra eo anivon’ny sampan-
draharaham-panjakana ny filàm-boatsiary
ataon’ny mpiasam-panjakana sasantsa-
sany. Mba hahazoana tsena eo anivon’ny
tranom-pisakafoanan’ny sekoly, paikady
iray anisan’ny mahomby ny fizarazarana
ny fanekem-piaraha-miasa ho maromaro.
Natao izany mba hahafahana manorit-
sotitra ny toetra mampiavaka ny vokatra
sy ny taoraharaha voakasik’izany ny vo-
katra vao notazana, ny mason-tsivana eo
amin’ny fanarahana fepetra, ny fe-poto-
ana, ny fanaterana ny vokatra. Ny tolotra
sakafo aroso amina vanim-potoana na toe-
rana iavian’ny vokatra. Fomba iray ahafa-
hana miala amin’ny fahasarotana ateraky
ny tolotr’asa ataon’ny Fanjakana ny fame-
trahana rafitra tsy miankina mitantana ny
toeram-pisakafoanana an-tsekoly toy ny
nataon’ny fikambanan’ny ray aman-dre-
nin’ny mpianatra. Vahaolana hafa ihany
koa ny fametrahana toeram-pivarotana
isan-toerana miorina amina toerana izay
mamatsy ny mpiandraiki-draharahan’ny
toeram-pianarana izay tafiditra amin’ny
fifampiraharahana hafa (Taniguchi 2003).
FIARAHA-MIASA
Ny hoe fiaraha-miasa dia midika fampi-
vondronana olona maro na fikambanana
ka manana tanjona iombonana fa tsy mi-
faninana hitadiavana tombontsoa ho an’ny Saripika: Mioty ny
tena manokana. Araka ny traikefa ananana vokatra salady ara-
dia mitàna anjara toerana lehibe eo amin’ny pomba voajanahary
mba hamidy eny
fahampahombiazana ny fivarotana ny vo-
amin’ny hôtely
katra ara-pomba voajanahary ny fiaraha- manodidina ny
miasa. Etsy an-daniny, ahafahana miatrika toeram-pamokarana
ny fahalanian’ny tahirim-bokatra ary aha- I M. Mtshalie ao St
zoana mampitombo ny fahafahana manao Bernard ao KwaZu-
fifampiraharahana eo amin’ny vidim-boka- lu-Natal.
tra izany fahaizana miara-miasa izany. Etsy Loharano:
B.Schrimpf
an-kilany, ny fiaraha-miasa dia manosika
ihany koa amin’ny fampivelarana ny fomba
ahafahana mampandroso ny lahasam-piha-
riana sy mampitombo ny karazam-bokatra
ary ny habetsahan’ny vokatra azo atolotra.
Mety hiseho amin’ny endrika samy hafa ny
fiaraha-miasa:
-Fiaraha-miasa eo amin’ny mpiantsehatra
roa na maro izay manao foto-pivelomana
mitovitovy, antsoina hoe fiaraha-miasa
marin-drano - : izany hoe, fiaraha-miasana
mpamokatra amina mpamokatra hafa, fia-
raha-miasan’ny samy mpivarotra, ny samy
mpanjifa.
-Fiaraha-miasa eo amin’ny mpiantsehatra
roa na maro manana lahasam-pihariana
samy hafa, saingy mifamatotra eo amin’ny
zotram-pihariana momba ny varotra. Rai-
sina ohatra amin’izany, ny tantsaha mamo-
katra vokatra ara-pomba voajanahary sady
manana toeram-pivarotana mivarotra anda-
fosana ny vokatra ara-pomba voajanahary.
Eo amin’io trangan-javatra io dia fiaraha-
miasa mifanao ambaratonga no atao.
Araka izany, azo vinavinaina ihany koa
ny fiaraha-miasa eo amin’ny mpamokatra
sy ny mpiantsehatra hafa izay tsy mifan-
dray mivantana amin’ny zotram-pihariana
momba varotra.
Fiaraha-miasa marindrano
Fiaraha-miasa eo amin’ny samy mpamokatra
Amin’ny ankapobeny, ny tombontsoa roa lehibe azo avy amin’ny fiaraha-miasa ma-
rin-drano dia:
Ny fampitambarana ny hery eo amina mpiara-miombon’antoka roa na maro sy fam-
pivondronana ny hery eo amin’ny fanatanterahana ny asa sasantsasany. Noho izany
dia anisany mahatsara azy ny famatsiana ara-bola itambarana amina fikambanana
toy izay, mandeha isam-batan’olona (ohatra ny fitanterana, ny fanofana toerana eo
amin’ny tsena n any fanaovana fanadihadiana). Ny tranga mpiseho matetika anefa eo
amin’ny fiaraha-miasa marin-drano dia ny fiaraha-mientana eo amin’ny mpamokatra
sy ny fikambanan’ny mpamokatra.

Ny mateti-pitranga, mila mpiara-miom- mampitombo ihany koa ny fahafahana

bon’antoka ny mpamokatra madinika. Na-
tao izany mba hanampiana azy amin’ny
fanatevenana ny vokatra raha toa ka sendra
ka misy tsy fahampiany. Na manaraka ny
làlana velona na tsia ny fiaraha-miasa dia
tokony hanaja ny fepetra takina amin’ny fi-
niavana hanomboka ny raharaham-barotra:
-Famaliana amin’ny filàn’ny tsena (inona
no vokatra mety hamidy ary hoatrinona ny
vidiny)
-Fitakiana ny fepetra mahasahana ny ka-
litao sy ny habetsahana ary ny fanasoka-
jiana ny karazam-bokatra hamidy
-Fanangonana ny vaovao sy ny fampia-
sana ny toro
-Fomba fitehirizana tahirim-bokatra sy
fandrindrana ny fitanterana
-Famoronana sy fampielezana ny fitao-
vana hoentina hanatsarana ny varotra
-Ny fananam-bola hoenti-manana amina
fandaniana fa indrindra mahakasika ny
fanombohana ny fampandehanan-draha-
raha.
Araka ny tranga natsidika etsy aloha dia
mitaky fiaraha-miasa matotra sy asa isan-
tarika ny fanatontosana azy. Mila mivon-
drona ihany koa amin’ny fikambanana
hafa mba hana-mafisana ny antom-pisiany
eny amin’ny tsena ny fikambanan’ny tant-
saha madinika.
Amin’io dingana io, ny zava-dehibe dia
ny fahitana mpiara-miombon’antoka
filamatra mba hahafahana mametraka
fiaraha-miasa tena mahomby. Ahazoana
mampitombo ny habetsahan’ny vokatra
amidy eny an-tsena ny anjara biriky en-
tin’ny mpiara-miombon’antoka. Afaka
mifampiraharaha sady hahafahana ha-
trany manampy karazam-bokatra amina
vokatra hafa. Ny tena zava-dehibe ho
amin’ny fiaraha-miasa mahomby dia
ny fahafahana mizara ny tombom-baro-
tra sy ny tanjona tratrarina ka miantefa
hatrany amin’ny fahatsaran’ny vokatra.
Ny fananana mpiara-miombon’antoka
tahaka izany dia mitaky fahamalinana
ka tsy maintsy omen-danja ireo fepetra
maro manodidina izany fomba fiasa
izany (jereo ny antsipirian-javatra eo
amin’ny fomba fampiharana izany any
amin’ny tovana).
Fiaraha-miasa eo amin’ny samy
mpanjifa
Mifanaraka hivondrona amin’ny fifi-
dianana vokatra maro mba hahafahana
tsy mandany vola nefa manjifa vokatra
tsara kalitao ny mpanjifa sasantsasany.
Fahita eny an-drenivohitra io karazana
kaoperativa io.
Raisina ohatra ny vondrom-pianakavia-
na tsotra any Riobamba any Ekoatera,
izay nanangana vondrona mpanjifa eo
amin’ny fividianana vokatra ka nahi-
tana fitsitsiana manodidina ny 60% sy
70% mitaha amin’ny fianakaviana izay
mividy ny vokany isan-tokantrano ( Ca-
nasata Comunitaria Corporacion Utopia
Regional Chimborazo). Mba hahafa-
hana mampihena ny vola lany amin’ny
fividianam-bokatra ary ahazoana mian-
toka ny fisian’ny vokatra dia nataon’ny
mpanangom-bokatra ny fividianana ny
vokatra mivantana amin’ny tantsaha
mba ialana amin’ny mpanelanelana.
Io fomba fivarotana anehoana fiaraha-
miasa mifanao ambaratonga io izay ahi-
tana ny fanantonan’ny mpanjifa ankoatra
ny tombontsoa azon’izy ireo (tsy ahitana
mpanelanelana sy tombony amboniny).
Anisan’ny tombony amin’izany ny fa-
nomezan-toky ny tantsaha eo amin’ny
fananana zotram-piarihana azo antoka.
Ambonin’izany, ny fihenan’ny vidin’en-
tana (tsapa izany eo amin’ny fividianana
entana eny ifotony sy ambongadiny).
Io rafi-piaraha-miasa anehoana ny fia-
raha-mientana eo amin’ny tantsaha sy
mpanjifa io dia hita ao amin’ny andininy
mahakasika ny fomba fiasan’ny fikamba-
nana AMAB (Association de Maintien de
l’ Agriculture Biologique) fikambanana
mpandàla ny fambolena ara-pomba voaja-
nahary. Tsy mihanona fotsiny amin’ny fa-
nenana ny fandaniana ataon’ny mpanjifa
ny tanjon’io Kaoperativa io, fa mifototra
ihany koa amin’ny fanohanana ny tant-
saha isan-toerana sy ny fampandrosoana
ny fambolena ara-pomba voajanahary.
Fiaraha-miasa mifanao ambara-
tonga iarahana amin’ny mpiva-
rotra
Ny tranga mateti-piseho eo amin’ny endri-
piaraha-miasa mifanao ambaratonga dia
ny fiaraha-misalaha eo amin’ny mpamo-
katra sy ny mpaninjara. Tokony hiantoka
ny fanondranan’ny vokany ny mpamoka-
tra, ny mpaninjara kosa (toy ny mpivaro-
tra madinika, magazay lehibe, ny mpano-
dim-bokatra) izay mila famatsiam-bokatra
azo antoka sy ara-potoana amina vokatra.
Araka ny lalana ny fahatomombanan’ny
fifanakalozana sy fifandraisa ara-barotra
dia miankina amin’ny fampiharana ny la-
lana velona mifehy ny raharaham-barotra.
Mba hizotra amin’ny tokony ho izy ny
fiaraha-miasa mifanao ambaratonga dia
tokony manana tanjona manokana sy irai-
sana ary mazava ny mpiara-miombon’an-
toka rehetra. Izany no fitsipika volamena
eo amin’ny fiaraha-miasa rehetra: fifana-
rahana mazava sy antsipirihany miantoka
ny fifandraisana matotra ary hahafahana
miala no mety ialana amin’ny fifando-
nana.
Ny mpaninjara sasan-tsasany (toy ny
magazay lehibe) dia mitaky ny hananana
fiantohana manokana. Mampidi-doza
ny tantsaha izany faneriterena izany, sa-
tria mahatonga azy ireo hiantehitra amina
mpandray vokatra tokana izay mety hiova
mpamatsy amin’ny fotoana rehetra. Izay
mitarika tsy fahitana mpiara-miombon’an-
toka ara-barotra ho an’ny tantsaha. Mate-
tika raha amin’ny tranga toy io, ny taona
voalohany iaraha-miasa dia isarihana ny
tantsaha amin’ny tolo-bidy sy fepetra ma-
nintona izay tsy voatazona akory any ao-
riana ka misakana ny fahazoan’ny mpamo-
katra tombom-barotra.
Toy ny teo aloha ny kalitaon’ny vokatra, ny
fonony sy ny fisian’ny vokatra mandavan-
taona dia zava-dehibe noho ny vidim-bo- Saripika : Anana
katra sy ny fepetra manodidina ny fandoa- novokarina araka ny
fomba voajanahary,
vam-bola.
natolotry ny maga-
Mba hahazoana fiara-miasa maharitra, ny zay ERPE (Escuelas
mpamokatra sy ny mpividy vokatra dia to- Radiofonicas Popu-
kony hifanaraka eo amin’ny fiaraha-miasa lares del Ecuador )
mirindra sy tsy misy romoromo. Riobamba, misokatra
Ny fanamarihan’ny mpividy vokatra eo telo andro isan-keri-
amin’ny kalitaon’ny vokatra sy ny fahafa- nandro ny magazay
ary manodidina ny
ham-pon’ny mpanjifa dia sehatra azo hara-
adin’ny roa farafa-
raotina eo amin’ny fanatsarana ny tolotra hakeliny dia lafo ny
ary hanamafisana ny fiaraha-miasa. Mba vokatra. Araka iza-
hahafahana manome fahafaham-po ny ny, ny mpanjifa dia
filàna sy ny fanajàna ny fahafahana misy mankafy ny tsiro sy
eo amin’ny roa tonta dia tsy maintsy atao ny havaon’ny voka-
teny ierana ny drafitra ifotoran’ny fomba tra ara-boajanahary
vao avy notazana
fividianam-bokatra.
Loharano: S
Uhlenbrock
Fanomezan-danja ny mpiantsehatra sasan-
tsasany:
Mitaky fiaraha-mientana araka izay tratra
eo amin’ny mpiantsehatra rehetra ny fam-
pandrosoana ny fivarotana isan-toerana
mahakasika ny vokatra ara-pomba voaja-
nahary. Ny fiaraha-miasa isan’ambaraton-
gany, miaraka amin’ny mpiantsehatra ma-
nana fomba fijery samy hafa no ahafahana
manitatra ny filàna sy mampiroborobo ny
fomba fijery vaovao eo amin’ny rahara-
ham-barotra. Izany seha-piariana izany,
dia ahafahana ihany koa manambatra ny
fahalalana sy ny hery ary manalefaka ny
fandaniana. Tsy ny mpamokatra, ny mpi-
varotra ary ny mpanodim-bokatra ihany
akory no mpiantsehatra eo amin’ny fiva-
rotana vokatra ara- pomba voajanahary.
Araka izany, moramora kokoa ny mam-
piakatra ny taham-pamokarana toy izay
ny mampivelatra ny fivarotana ny vokatra
ara-pomba voajanahary ivelan’ny fiaraha-
monina misy ny mpamokatra.
Fikambanana tsy miankina
Ny fikambanana tsy miankina amin’ny
Fanjakana dia mitàna andraikitra lehibe eo
amin’ny fampandrosoana sy ny fanohana-
na ny fironana amin’ny fampivelarana ny
fivarotana isan-toerana momba ny vokatra
ara-pomba voajanahary. Misy ihany koa
anefa fikambanana miezaka manatsara ny
lafiny fandriam-pahalemana sy fiandria-
nana ara-tsakafo eo amin’ny fianakaviana
tantsaha sy tantsaha sasantsasany. Etsy
andaniny, misy ny tantsaha no efa manana
tombony mihoatra noho ireo namany eo
amin’ny lafiny fanatsarana ny fomba fa-
mokarana ka afaka mamokatra betsaka ho
an’ny fianakaviany ary manana ambim-
bava izay afaka hamidiny eo an-tanànany.
Anisan’ny fikambanana tsy miankina fila-
matra sy maodely ny Valley Trust ao Afri-
ka Atsimo izay niasa naharitra nandritra
ny taona maro niaraka tamin’ny mpam-
boly manao ny fambolena ara-pomba voa-
janahary ao KwaZulu Natal (Schrimpf,
Haigh and Ngcobo 2007). Noho ny ezaka
ataon’io fikambanana io ao amin’ny fari-
tra iasany dia betsaka ny tantsaha no afaka
mampandroso sy mampitombo ny vela-
ran-tany hamokarany sy ny vokatra azo-
ny. Efa novinavinaina mialoha ny fomba
rehetra hahafahana mivarotra ny vokatra
tena ilaina ary azo ampifanolosoloana.
Koa satria tsy novolavolaina sy narafitra
tany ampiandohana ny fomba fivarotana
dia nanapa-kevitra ny tantsaha hitodika sy
hiara hiasa amin’ny Valley Trust mba ha-
hafahan’io fikambanana io manampy azy
amin’ny fiivarotana ny ambim-bavany.
Ary hahazoany ihany koa manamora
ny fidirana amin’ny tsena. Efa ho roa
taona izao no nisian’ny fiaraha-miasa
teo amin’ny fikambanana Valley Trust
sy ny tantsaha izay niezahana hanatsa-
rana ny fivarotana vokatra ara-pomba
voajanahary. Nahitana fahombiazana
tanteraka io fomba fiasa vaovao io, na
eo aza izany dia nomarihany ihany koa
ny fahasarotana amin’ny fametrahana
rafitra momba ny fivarotana vokatra
ara-pomba voajanahary ivelan’ny toe-
rana honenany toy izay mampiakatra
ny famokarany. Ny Valley Trust, raha
ny andraikitra iantsorohany dia azo am-
bara fa mihoatra ny fikambanana hafa
rehetra misahana ny fampandrosoana
izay manao ny asany ho toy fitadiavam-
bola fotsiny ihany. Mety hisy anefa ny
trangan-javatra manosika io karazam-
pikambanana io hitady tombontsoa toy
ny fikambanan’ny tantsaha mandala ny
famokarana ara-pomba voajanahary ao
Caucase : ny mpanjifany dia eo am-
piandrasana ny toeram-pivarotana eo
an-tampon-tanana ka napetraka ny te-
tikasa nananganana tranom-barotra. Ny
foto-kevitra amin’izany dia ny hahazoa-
na tombontsoa hahafahana manampy
ara-bola ny fikam-
banana amin’ny
alalan’ny vo-
katra azo avy
amin’ny toe-
ram-pivarotana.
Indrisy anefa
fa tsy araka ny
nantenaina ny
tombom-baro-
tra satria faty
antoka no hita
tamin’ny fitan-
tanana an’io
magazay io. Saripika: takelaby
Betsaka amin’ireo fikambanana tsy maneho ny sarin’ny
miankina misahana ny fampandrosoana biraon’ny fikambanana
no manana traikefa tahaka izany, ahitana tantsaha mandala ny
fambolena ara-pomba
fahombiazana na tsia. Maro ny antony
voajanahary ao Tuban,
mety tsy hahitam-pahombiazana saingy Kapchorwa Uganda
mananosarotra hoan’ny fikambanana Loharano: T. Becker
tsy miankina amin’ny fanjakana izay
manana fahazarana hitantana tetikasa
tsy hidiram-bola ny mitantana orinasa
ara-barotra, mampiditra vola.
Inona no andrasana amin’ny fambolena ara-
pomba voajanahary?
Tsy miompana amin’ny lafiny toe-karena ihany akory ny foto-kevitra ilafihan’ny fivaro-
tana ny vokatra ara-pomba voajanahary. Ambonin’izany, tsy mihanona amin’ny lafiny
famokarana fotsiny ihany koa io karazam-pambolena io. Anisan’ny fomba fiaina ma-
nome lanja ny olombelona sy ny asany eo anivon’ny zava-boahary izy. Saingy indrisy
anefa, maro ny vokatra lazaina hoe “ara-pomba voajanahary” nefa tsy mahafeno ireo
fepetra takiana amin’izany akory. Ny tsy fampiasana zezika simika sy ny fanafody fa-
monoana bibikely amin’ny voly dia tsy midika akory fa ara-pomba voajanahary ilay Saripika: Mampi-
vokatra. seho am-pitsikiana
sy am-pireharehana
Araka izany, ny fivarotana atao amin’io taranaka ankehitriny sy ny ho avy ary ny ny omby vavy be
seha-pihariana io dia tokony hanaja ny tontolo manodidina azy. ronono Begaite
foto-kevitra mifehy ny fambolena ara- Ramatoa Fireweini
pomba voajanahary. Foto-kevitra fototra Ireo foto-kevitra fototra mahakasika ny Te dia monina any
Tigray Etiopia.
miisa efatra no tokony hajaina araka ny fahasalamana sy ny haitontoloiainana no
Tamin’ny alalan’ny
fomba fijerin’ny Federasionina Iraisam- manosika ny olombelona hiasa ny tany sy vidin-dronono sy
pirenena momba ny hetsika amin’ny fam- hiompy biby miara-dalana amin’ny fika- ny zanak’omby no
bolena ara-pomba voajanahary na “Fédé- jiana ny zava-boahary mifanaraka amin’ny nahafahany nanat-
ration Internationale des Mouvements en toetr’andro ankehitriny ary manaja ny sara ny efi-trano
Agriculture Biologique” (IFOAM): lalànan’ny fifampiankinan’ny zava-ma- ampanofainy.
nan’aina. Omen-danja ny lamina sy ny Loharano: B.
Schrimpf
-Eo amin’ny fahasalamana:
tokony hanaja sy hitondra
fanatsarana ny nofon-tany,
ny voly, ny biby, ny olom-
belona sy ny planeta izay
mifampiankina ary tsy azo
sarahina ny fambolena
ara-pomba voajanahary;
-Eo amin’ny haitontoloiai-
nana: mifototra amin’ny
fifampiankinan’ny zava-
manan’aina, ny fomba
fisehony sy fihodiny, fia-
ra-mientana aminy ary
tosika ho amin’ny faha-
retany ny fambolena ara-
pomba voajanahary;
-Eo amin’ny fitandroana
ny rariny sy ny hitsiny:
tokony hiorina amin’ny
fehi-pihavanana mandàla
ny rariny sy ny hitsiny ny
tsingerina mahasahana io fifampiankinana
fomba fizarana ny harena ary raisina ho
ara-boajanahary io, ny habetsahan’ny an-
fanararaotra ho fampivoarana ny olom-
govo sy ny fanodinana ny akora organika
belona ny fambolena ara-pomba voaja-
ary ny kasinga manome aina ny tany. Ny
nahary;
fambolena sy ny fiompiana dia tokony hi-
-Eo amin’ny fandraisana andraikitra: to-
fameno sy hifampiankina. Ny orinasam-
kony hatodika amin’ny fanajana ny fa-
pambolena – “ny toeram-pamokarana”- ny
hasalamana sy ny fiadanam-pinaritry ny
olombelona, ny tany, ny voly sy ny biby
fiompy dia raisina ho toy ny tontolo iray
mifameno ao anatin’ny fahasamihafana
tahaka ny zava-manan’aina rehetra.
Ny fomba ampiharina amin’ny fambo-
lena ara-pomba voajanahary dia mifototra
amin’ny fampiasana singa mahavelona sy
ahitam-pahombiazana araka izay tratra.
Afaka manodina ireo singa ireo amin’ny
fanajana ny lalànan’ny fifampiankinan’ny
tsingerim-piainana voajanahary eo
amin’ny akora organika. Ny zezika ara-
pomba voajanahary dia azo ampiasaina
indrindra amin’ny fanatsarana ny fando-
nahana ny tany sy ny fampitomboana ny
akora organika ao aminy ka omena tom-
bony manokana ny tany tsy mahavokatra.
Mifanohitra amin’ny trangan-javatra
natsidika tetsy ambony ny fomba fanao
amin’ny fambolena mahazatra. Izany hoe,
ny akora fandonahana ny tany dia ampia-
sana ihany amin’ny fampitomboana ny
vokatra. Soritana fa hevi-dehibe roa no
tena mampiavaka ireo karazam-pambole-
na ireo: fahaizana mifehy ny fomba
fanatsarana ny akora fandonahana
mitaha amin’ny fomba mahazatra
izay mikendry ny fampitomboana
ny vokatra ihany.
Anisan’ny laharam-pahamehana ny fam-
pitomboana sy ny fanomezan-danja ny
fampiasana ny akora misy eo an-toerana
mba hahafahana mamokatra eo amin’ny
tany tsy mahavokatra raha toa ka tsy
ampy ny hoenti-manana amin’ny famo-
karana io tany io. Araka izany, tokony
hampirisihina ny tantsaha tena sahirana
hampiasa araka izay tratra ny akora fan-
donahana misy eo am-pelatanany toy ny
kaompaosta, ny rano, ny ambioka – ary
hahafahana mahazo vokatra azo antoka
amin’ny fomba maharitra. Natao izany
mba hahazoan’ireo tantsaha sahirana ireo
miantoka ny fivelomany sy mivarotra ny
ambim-bava raha azo atao.
Manana anjara toerana lehibe eo amin’ny
lafiny kolontsaina, fiaraha-monina ary
toe-karena ny foto-kevitra ilafihan’ny
fandalàna ny rariny sy ny hitsiny ary ny
fampandraisana andraikitra. Ny faha-
samihafan’ny kolontsaina eo amin’ny
seha-pamokarana dia misy fiantraikany
betsaka eo amin’ny fomba fambolena.
Ny fahendrena sy ny fomba fanao nenti-
paharazana dia tokony homen-danja eo
amin’ny fambolena (mba hahafahana
mampiara-dàlana azy amin’ny fambo-
lena ara-pomba voajanahary – marihina
fa tsy voatery mitsimbina ny tontolo
iainana avokoa ny fambolena nenti-pa-
harazana). Eo anatrehan’izany, dia to-
kony hodinihina amim-pahatoniana ny
foto-pisainana sy ny finoana ifotoran’ny
tantsaha (raisina ohatra amin’izany
ny fomba fahitana ny tontolo). Izany
indrindra no anisany mampiavaka ny
fambolena ara-pomba voajanahary
misy any Afrika Atsimo sy any Vietnam
na Peroviana. Araka ny fahitana azy eo
amin’ny lafiny fiaraha-monina, ny fira-
fitry ny toeram-pamokarana tantanina
fianakaviana no fototra iankinan’ny
zava-drehetra. Misy fiantraikany lehibe
amin’ny fampiodinana ny rafi-pamoka-
rana izany. Ny maha izy azy ny toeram-
pamokarana dia miankina amin’ny vo-
katry ny fampifandraisana azy amin’ny
tontolo iainana manodidina sy ny toe-
toetra ara-piaraha-monina sy toe-karena
ary kolontsaina iainan’ny fianakaviana.
Ny fambolena ara-pomba voajanahary
dia mitaky fandalàna bebe kokoa ny
rariny sy ny hitsiny ary ny firaisan-kina
eo amin’ny olombelona (na lahy io na
vavy, ny taonany, ny sokajim-piaraha-
monina misy azy). Toy izany ihany
koa ny fifankahazoana sy fandrindrana
eo amin’ny mpiantsehatra samy hafa
mikatroka eny amin’ny tontolo amba-
nivohitra: olom-pirenena, vondron’ny
tantsaha, mpanapa-kevitra politika.
Eo amin’ny lafiny toe-karena, heve-
rina fa mety hitondra tombontsoa ho
an’ny tantsaha ny fampidirana ny fam-
bolena mitodika amin’ny tsena. Na
izany aza anefa dia antenaina fa tsy
hisy voka-dratsy amin’ny fandrindrana
ny foto-piveloman’ny fianakaviana eo
amin’ny lafiny fiharian-karena izany.
Ny fanondranana ny vokatra mitodika
amin’ny tsena toy ny kafe sy ny kakao
dia mitaky fampiasam-bola goavana
eo am-piandohana, saingy mbola tsy
idiram-bola amin’ny taona voalohany.

Miovaova ny vidim-bokatra eo amin’ny
tsena iraisam-pirenena ka tsy azo antoka
ny hiverenan’ny mason-karena manoloa-
na ny tsy fetezan’ny taom-pamokarana.
Vokatr’izany, mety hiafara amin’ny fiva-
rotan’ny tantsaha ny taniny raha toa ka tsy
manana fahafahana handoa ny trosany izy
ireo. Tokony hisahana ny anjara toerana
voalohany hatrany ny fiadanam-pinaritry
ny olombelona (ny tantsaha sy ny fiana-
kaviany, ny mpanjifa sy ny fiarahamonina
manodidina azy).
Araka izany, ny fizakan-tena ara-tsakafo
dia tokony hifantoka manokana amin’ny
fanomezan-danja ny fambolena mitodika
amin’ny tsena. Vitsy anefa ireo mahazo
tombontsoa amin’ny fironana amin’ny
tetikadim-barotra mifototra amin’ny la-
finy toe-karena fotsiny. Marihina fa ny
fambolena ara-pomba voajanahary dia tsy
mitsinjo fotsiny ny lafiny toe-karen’ny
mponina manao io zotram-pihariana io fa
mivelatra amin’ny fampanjariana ny ra-
fitra ankapobeny ifotoran’ny toe-karena.
Zava-dehibe ny fizakan-tena ara-tsakafo,
ka tsy eo amin’ny fiadanam-pinaritry ny
fianakavian’ny tantsaha fotsiny ihany fa
mipaka hatrany amin’ny fahaleovan-tena
Saripika: Maneho
fivarotana zava-
maniry ara-pomba
voajanahary
manome fofona
manitra sy zava-
maniry ara-pomba
voajanahary fanao
amin’ny nahandro
amidy eo an-tse-
nan’ny tananan’I
Tbilisi any Georgie/
Caucase.
Loharano: B.
Schrimpf
ara-tsakafon’ny firenena iray manontolo
mihitsy. Voafetra ny fahafahan’ny firenena
iray mifandresy lahatra eo amin’ny sehatra
iraisam-pirenena raha toa ka tsy afaka ma-
nome fahafaham-po ny filàna fototra tena
ilain’ny mponina ao aminy izy.
Endri-javatra farany saingy tsy azo atao
ambanin-javatra ny lafiny politika. Sa-
fidy tokony homen-danja eo amin’ny la-
finy politika anatiny sy iraisam-pirenena eo
amin’ny firenena iray ny zotram-pihariana
fambolena ara-pomba voajanahary. Ny za-
va-kendrena amin’io fambolena io dia ny
fanamafisana ny firaisan-kinan’ny mponina
eo amin’ny tontolo ambanivohitra, mitaha
amin’ireo orinasa iraisam-pirenena vaventy
vitsivitsy izay mifantoka fotsiny amin’ny
lafiny toe-karena. Ny politikam-pamoka-
rana manetsika sy manohana ny fambolena
ara-pomba voajanahary dia tokony hanome
antoka ny tantsaha amin’ny fananan-tany,
ny famatsian-drano fisotro sy famokarana
ary fidiovana, ny ambioka, ny fampahala-
lam-baovao, ny fanabeazana, ny fiofanana,
ny famatsiam-bola madinika ary ny varotra.
Tokony hiantoka ihany koa ny fiarovana ny
vokatra isan-toerana sy eo amin’ny firenena
misy azy io politika io.
FOMBA FANAO EO AMIN’NY TONTOLON’NY
VAROTRA NY VOKATRA ARA-POMBA VOA-
JANAHARY
Ilaina io fomba fivarotana io ho an’ireo te hampiroborobo ny varo-bokatra ara-pomba
voajanahary eo amin’ny tsena isan-toerana: ny tantsaha, ny vondrona tantsaha, ny
mpanodim-bokatra, ny fikambanana tsy miankina amin’ny fanjakana, ny mpanapa-
kevitra, sns. Eo anatrehan’izany, ny fanontaniana hatsidika manaraka eto dia miseho
amin’ny endrika samihafa araka ny tanjona faritan’ny mpiantsehatra tsirairay avy.
Ireo fanontaniana ireo dia manan-danja amina trangan-javatra sasantsasany, saingy
mety tsy hitombina amina sehatra hafa. Tokony homem-baliny manokana ireo fanon-
taniana ireo arakaraka ny sokajin’olona na fikambanana iantefany.

1.Fanontaniana tsotsotra:
Mialoha ny zava-drehetra, tokony hanana vina mazava mahakasika ny foto-kevi-
dehibe ilafihan’ny fambolena ara-pomba voajanahary, ary hahazo tsara ny fitsipika
sy ny fenitra izay tokony hajaina na io feni-pamokarana mahazatra na fenitra eo
amin’ny fanodinam-bokatra na fenitra fampiasa eo anivon’ny tanàna na koa fenitra
nofaritan’ny tantsaha manokana. Manoloana ny trangan-javatra maro dia tokony ho
afaka mamaritra mazava ny fomba fiasany eo amin’ny famokarana na fanodinana
vokatra ara-pomba voajanahary ny tantsaha mpamokatra. Raha miasa ao anatina
vondrona ny tantsaha dia ilain’ny mpikambana rehetra ny fifehezana ny foto-kevitra
iompanan’ny fambolena ara-pomba voajanahary alohan’ny hirosoana amin’ny fiva-
rotana ny vokatra:

•Midika inona amiko ny atao hoe fambolena ara-pomba voajanahary?

•Ao amin’ny vondrona tantsaha misy ahy, mitovy hevitra ve izahay amin’ny foto-
kevitra ilafihan’ny fambolena ara-pomba voajanahary?
•Inona no fitsipika na fenitra apetrako/apetrakay manodidina ny fambolena ara-pom-
ba voajanahary?

2.Inona no tanjona apetrako eo amin’ny varotra isan-toerana?

Raha manana vina mazava eo amin’ny tanjona apetraka ianao, dia ho moramora ho
anao ny mahita ny fomba fiasa tena sahaza sy ny dingana ilaina ahitana fahombiazana
eo amin’ny varotra.
Tianao ve ny….

•Mamorona fidiram-bola fanampiny ho an’ny tantsaha mpamokatra sy ny ankoho-

nany?
•Manamafy ny toe-karena isan-toerana?
•Manatsara ny fanjariana ara-tsakafo isam-paritra?
•Tsy hiankin-doha amin’ny fiovaovan’ny tolo-bidy eo amin’ny tsena?
•Hiaro ny karazam-bokatra isan-toerana?

3.Inona no vokatra tianao hamidy?

Fantarina mialoha ny varotra tianao hatao: raha toa ka mahaliana anao ny varotra
karazam-bokatra isan-karazany, na hifantoka amina fivarotana vokatra iray na maro-
maro ka hanodina azy. Ohatra raisina amin’izany: ny voatabia, ny lasaosy-voatabia,
ny voatabia nohamainina, ny voatabia marihitra, ny ranom-boatabia sns. Azo atao
tsara ny manomboka ny varotra amina vokatra efa nahazatra sy tena voafehy tsara.
-Inona no vokatra misy eo aminao?
-Inona no tombony anananao ary seha-pamokarana manao ahoana no tena manavanana
anao?
•Metimety kokoa ho anao ve ny mifantoka amina vokatra tokana na karazam-bokatra
voafaritra manokana, na manolotra karazam-bokatra isan-karazany.

4.Ahoana no ahafahana mamaritra ny habetsahan’ny vokatra hamidy?

Mbola manana vokatra ambim-bava hamidy ve ianao rehefa afaka nanome fahafaham-
po ny filàn’ny ankohonana sy ny ny biby fiompianao?
Mialohan’ny hivarotanao vokatra dia tokony ho azo antoka aloha ny filànao.
Firy ny habetsahan’ny vokatra vokarinao?
Firy ny habetsahan’ny vokatra ilain’ny biby fiompinao?
Mety hiova ve io taha io?

Firy no vokatra azonao amidy rehefa nanesorana ireo filàna samihafa ireo?
•Habetsahan’ny vokatra novokarina
•Firy ny vokatra ilainao manokana?
•Firy ny hamahanana ny biby fiompy?
•Firy ny ampaham-bokatra ilaina amina zavatra hafa?
•Firy ny habetsahan’ny vokatra hamidy?
•Firy ny habetsaham-bokatra ilaiko mba hahafahako manomboka ny varotra?

5.Inona no endriky ny kalitaom-bokatra omenao lanja?

Tokony hifotorana ny filàn’ny mpanjifa izay mety hiovaova mba hahafahana mamaritra
ny kalitao arosonao. Ohatra, samihafa ny fepetra takin’ny kalitao eo amin’ny fanodi-
nam-bokatra sy ny vokatra hoanina. Singa manan-danja ny kalitaom-bokatra ho fahom-
biazan’ny varotra.
•Ny toetoetra mampiavaka ny vokatra toy ny halehibeny, ny endriny, ny lokony, ny
lanjany, izany hoe, mamaly ny filàn’ny mpanjifa ve?
•Ara-pahasalamana ve?
•Vokatra vao avy notazana ve no amidy eny an-tsena?
•Ahoana no ahafahako mitandro ny havaon’ny vokatra mandritra ny varotra?
•Inona no lanja ara-tsakafo entin’ny vokatra?
•Manao ahoana ny tsiron’ny vokatra?
•Nampiasana kasinga simika ve ilay vokatra?
•Vokatra novorina sy naodina araka ny fitsipika sy fenitra mifehy ny fambolena ara-
pomba voajanahary ve ilay vokatra?

6.Azoko antoka ve ny famatsiam-bokatra mandritra ny taona?

Tokony hafantoka ao an-tsaina ny maha-zava-dehibe ny famatsiam-bokatra ara-potoana
raha tiana ho tsara ny fifandraisana amin’ny mpanjifa. Tokony ho ara-potoana ihany koa
ny famatsiam-bokatra mandritra ny tonon-taonam-pamokarana ho an’ny vokatra vao
avy notazana manokana.
Mialoha ny zava-drehetra dia tokony hanana vina ankapobeny manodidina ny vokatra
eo am-pelatanana amin’izao fotoana izao:
•Inona no vokatra vokarinao amin’izao fotoana izao?
•Rahoviana no fotoam-pihotazana?
•Firy ny habetsahan’ny vokatra hotazana?

Mba hahafahana mahafantatra ny volana izay mety tsy hampisy ny vokatra dia ma-
naova tombantomban’ny vokatra mety hovokarinao mandritra ny taona. Azo heverina
ihany ny maminavina ny fandaminana rafitr’asa momba ny famokarana, ny vokatra
mety hasolo izay mety tsy hahazoam-bokatra, ny fanitarana ny taom-pambolena na ny
fitehirizam-bokatra.

•Fotoam-piotazana?
•Fotoam-pivarotana?
•Fanamorana ny fitehirizam-bokatra?
•Fanombanana ny fatiantoka mandritra ny fitehirizam-bokatra?

7.Misy ve ny fepetra mari-pototra izay tokony hohajaina eo amin’ny

varotra?
Azo antoka ny fisian’izany fepetra mitombina izany raha toa ka manaraka ny fit-
sipika ara-dàlana takin’ny famatsiana vokatra eny amin’ny tsena lehibe ny varotra
atao na, rehefa manao fanodinam-bokatra ihany koa. Tokony homen-danja manokana
ny fitsinjovana ny fitsipika ara-pahasalamana ho an’ireo vokatra avy amin’ny biby
fiompy. Ho an’ny firenena maro dia tokony hahazo fahazahoan-dàlana avy amin’ny
tompon’andraiki-pahasalamam-panjakana vao mahazo mivarotra ireo vokatra ara-
pomba voajanahary.
•Misy ve ny fitsipika manokana mifehy ilay vokatra?
•Manara-dàlana ve ny fivarotana azy, (ohatra eo amin’ny fandoavana hetra)?

8.Inona no taratasy fanamarinana anehoana fa ara-boajanahary ilay

vokatra?
Ny taratasy fanamarinam-bokatra dia ahafahan’ny mpanjifa sy ny mpihinana ma-
namarina fa azo antoka ny fanajana ny fitsipika na ny fepetra maha ara-boajanahary
ilay vokatra. Araka izany, fitaovana ilaina amin’ny raharaham-barotra io taratasy fa-
namarinana io na tsy mampiova ny maha izy azy ilay vokatra aza. Tsy voatery hahazo
ny taratasy fanamarinana ara-panjakana momba ilay vokatra ny mpamboly na hita
soritra fa manaraka ny fitsipika fampihatra aza ny vokatra ara-pomba voajanahary.
Na eo aza ny fisian’ny taratasy fanamarinam-bokatra avy amin’ny fanjakana dia tsy
ny karazan-tsena rehetra no mitaky an’izany. Amin’ny ankapobeny dia misy fomba
hafa ihany koa azo ampiasaina mba hahafahana miantoka ny toetra maha ara-pomba
voajanahary ny famokarana.
Ny fanamarinana iraisam-pirenena IFOAM dia tsy takatry ny fahefa-mividin’ny
tantsaha. Saingy ilaina anefa izany raha mieritreritra hanondram-bokatra any ivelany
ianao. Amina firenena maro, misy ny taratasy fanamarinam-bokatra fampiasa eo an-
toerana mba hahafahana manara-maso ireo vokatra mifamezivezy ao amin’ny tsena
anatiny. Hamarino ny zava-misy mahakasika io taratasy fanamarinana io ao amin’ny
firenena misy anao ka miezaha miditra amina vondrona manao izany fanamarinana
izany. Ny fisian’ny lalàna sy ny mari-pamantarana be loatra mahakasika ny vokatra
ara-pomba voajanahary dia miteraka fisafotofotoan-kevitra eo amin’ny mpanjifa.
•Mila taratasy fanamarinana ve ny vokatra vokariko?
•Ilaina ve ny taratasy fanamarinana iraisam-pirenena?
•Misy taratasy fanamarinam-bokatra ve eo amin’ny firenena misy ahy?

9 Ahoana no fomba hisarihana ny mpividy hanjifa ny vokatro (fom-

ba fanolorana ny vokatra)?
Ny fomba fanolorana ny vokatra amin’ny endrika manintona dia ahafahana misarika
ny mpanjifa. Voasarika sy te hanandrana ny vokatra ny mpanjifa raha toa ka tsara, sy
mahaliana ary maha te hividy ny endriky ny vokatra. Tsy hary hitovy anefa ny filàna
sy ny fihetsiky ny mpanjifa rehetra manoloana ny karazana entam-barotra atolotra
aminy sy ireo mpandray ny vokatra. Noho izany indrindra no mahatonga ny mpa-
nolotra ny vokatra hifantina tsara ny mpanjifa iantefan’ny vokany. Matetika, tsarat-
sara kokoa ny mamolavola ny fonon’entana sy ny mari-tsoratra famantarana entana
miaraka amin’ny mpivarotra, mpifandray mivantana amin’ny mpanjifa. Antitraterina
hatrany anefa fa ny fonon’entana dia miankina amin’ny endriky ny vokatra sy ny tsena.
Mifototra amin’ny filàna tekinika andrasan’ny mpandafo ny fonon’entana, izay mifan-
toka kokoa amin’ ny fomba hisarihana hatrany ny mpividy hanjifa ny entana. Manintona
ny maso sy manetsika ny sain’ny mpanjifa ny mari-tsoratra famantarana entana tsara.
Mazàna misy fitsipika tsy maintsy hajaina mialoha ny fampiharana ny mari-pamanta-
rana anehoana ny hatsaran’ny vokatra.

•Aiza ny tsena iantefan’ny vokatra?

•Moa ve ny mpanjifa, ny tsena lehibe, ny orinasa mpanodi-bokatra na ny mpaninjara?
•Inona tolotr’entana mahomby mba hahafahana manintona ny mpanjifa?
•Inona ny fonon’entana mahomby ahazoana misarika ny mpanjifa?
•Tianao ve ny hanatsarana ny mari-pamantarana ny vokatra?
•Misy fitsipika na fombafomba tokony hofenoina ve ho amin’ny fanatsarana ny mari-
pamantarana ny vokatra?

10. Fitanterana
Ny fahafahana mampiasa fitaovam-pitanterana eo amin’ny varotra dia mitana anjara
toerana lehibe eo amin’ny fanapahan-kevitra ny amin’ny toerana hivarotana sy hitsinja-
rana ny vokatra. Ahazoana tombony ny varotra raha toa ka ara-potoana ny fitsinjarana
azy ary amin’ny vidiny mirary ny hivarotana ny vokatra. Miovaova arakaraka ny hala-
viran’ny tsena, ny hatsarany, ny habetsahany ary ny toetoetry ny lalana itondrana ny vo-
katra eo am-piandohana, ampiasao aloha ny fitaovam-pitanterana misy eo an-toerana.
Rehefa mirindra sy ahazoan-tombony ny varotra atao izay vao manapaha hevitra hividy
fitaovam-pitanterana ho anao manokana na ny zotram-pitanterana hahafahanao miasa.
Matetika dia azo atao tsara ny mampihena ny saram-pitanterana amin’ny alalan’ny fa-
metrahana fiaraha-miombon’antoka sy fiaraha-miasa amin’ny hafa.
•Inona no fitaovam-pitanterana misy?
•Ohatrinona ny saram-pitanterana?
•Fomba manao ahoana no ahafahana mampihena ny saram-pitanterana amin’ny ala-
lan’ny fizarana azy amin’ny hafa?

11.Fananana vokatra isan-karazany

Antoky ny fahombiazan’ny fambolena ara-pomba voajanahary ny fananana vokatra
isan-karazany ary ahafahan’ny tantsaha mampihena ny loza mety hitranga. Tsy mian-
traika amin’ny voly rehetra ny biby mpanimba voly, aretina mpahazo ny voly ary fiovao-
van’ny toetr’andro, raha toa ka manana vokatra isan-karazany ianao. Toraka izany ihany
koa ny fidangan’ny vidim-bokatra eny an-tsena. Manaova tombatomban-ireo karazam-
bokatra misy eo aminao. Mateti-piseho ny tantsaha mamboly karazam-bokatra tranainy,
vitsy ary tsy dia mahaliana loatra izay atokany ho an’ny sakafony andavanandro fotsiny.
Saingy mamboly vokatra nohatsaraina kosa izy ireo ho an’ny varotra. Matetika anefa
dia mahaliana ny mpanjifa ny mividy ireo karazam-bokatra tranainy ireo, maro ny an-
ton’izany: toy ny fahatantesana ny toe-tany, toetr’andro, aretina, biby mpanimba voly
eny ambanivohitra. Ohatra azo raisina ihany koa io voalaza farany teo io ho an’ny biby
fiompy. Vetivety ny fitombon’ny akoho hatavezina saingy mitaky fandaniana betsaka eo
amin’ny fitsaboana sy ny fividianana sakafom-biby. Ny fanontaniana mipetraka anefa
dia ny hoe: mitovy tsiro amin’ny akoho nompiana tamin’ny fomba nenti-paharazana ve
ny vokatra akoho azo avy amin’io fomba vaovao io?
•Inona no fambolena ataoko ankehitriny?
•Afaka mamboly vokatra isan-karazany ve aho?
•Inona no karazam-bokatra voleko?
•Misy eo am-pelan-tanako ve ny karazana ambioka tranainy?
12.Ahoana no fomba hanalasalana (manombatombana) ny vidim-
bokatra?
Zava-dehibe ny fahaizana manalasala ny vidim-bokatra. Na dia manano sarotra aza
ny fampiharana azy dia dingana tsy azo idivirana izy. Ny fahafantarana ny teti-bi-
din’ny asa famokarana, firy ny fandaniana isaky ny vokatra, miatomboka amin’ny
famafazana ka mipaka hatramin’ny fitsinjarana ny vokatra eny amin’ny toeram-pi-
varotana isan-karazany. Ho very vola ianao raha toa ka mivarotra faty antoka, satria
tsy mahaleo ny sarany ny vidiny. Araka izany, diniho aloha ny vidin’entana misy eo
amin’ny tsena. Ilaina ny fahafantarana izany mba hahalalana raha toa ka efa nisy
fiakaram-bidy ny vidin’entana tany aloha. Tsara ihany koa ny hahafantarana ny vi-
din’entan’ireo mpifaninana ara-barotra aminao. Misy fomba isan-karazany hahafa-
hana mikajy ny vidim-bokatra:

•Vidim-bokatra mifototra amin’ny toetoetry ny tsena

•Vidim-bokatra ahafahana mitsapa ny zava-misy eo amin’ny tsena
•Fahasamihafan’ny vidim-bokatra isaky ny faritra
•Famerana ny vidin’entana arakaraka ny fandaniana sy ny toe-java-misy eo
amin’ny tsena
•Ohatrinona ny fandaniana nataoko tamin’ny famokarana ny vokatra sy ny fikara-
karana azy ho amin’ny tsena

•Miovaova arakaraka ny vanim-potoana ve ny vidim-bokatra?

•Misy fifaninanan’ny vidim-bokatra ve eo amin’ny tsena?
•Miova arakaraka ny habetsahan’ny vokatra ve ny vidiny?
•Manao ahoana ny vidin’entana eo amin’ny tsena?
•Inona avy ireo antony mampiovaova ny vidin’entana?
•Maro ve ny mpifaninana aminao?

13.Fanodinam-bokatra sy fivoaran’ny tolotra ara-barotra

Ny fivoaran’ny vokatra atolotrao sy ny fanodinanao ny vokatra dia manan-danja eo
amin’ny fanovaovana ireo vokatra isan-karazany atolotra ary hahafahanao mamaly
ny fivoaran’ny tinadin’ny mpanjifa. Etsy an-daniny, ny tantsaha dia afaka mampitom-
bo ny tombony azony amin’ny alalan’ny fanodinana ny vokatra eo amin’ny toerana
namokarana ihany. Etsy an-kilany, ny fiaraha-miasa amin’ireo orinasa mpanodina
vokatra ara-tsakafo dia ahafahana mivarotra vokatra tsy voahodina maro. Amin’ireo
trangan-javatra roa ireo, ny fametrahana fiaraha-miasa no zava-dehibe eo amin’ny
fampanjariana ny tolotra. Ny fanodinana ny vokatra eo amin’ny mpamokatra dia
ahafahana mampisongadina ny maha voajanahary ny vokatra. Na izany aza anefa dia
tokony hiantoka ny fitaovana sy ny fomba fanodinam-bokatra manaraka ny fitsipiky
ny fahasalamana mba hitandrovana ny fahasalaman’ny mpanjifa.
Mivoatra ny tsenan’ny vokatra ara-pomba voajanahary, izany no antony voalohany
mahatonga ireo mpanodim-bokatra hivondrona anatina kôperativa mba hahafahana
manatsara ny vokatra. Mialoha ny hanomezana taratasy fanamarinana ny maha ara-
pomba voajanahary ny vokatra dia mila vanim-potoana fiampitana aloha ilay vo-
katra. Mandritra io fotoana io dia mbola ny tsena mahazatra ihany no ivarotana ny
vokatra.
Miantoka ny fanatsarana ny vokatra atolotra ny fanaovana vokatra vaovao sy ny
fanaovana vokatra isan-karazany ary ny fanatsarana ny vokatra misy. Azo atao ny
manomboka ny fanodinana ny vokatra amin’ny alalan’ny fampiasana fitaovana tso-
tra sy amin’ny vidiny mirary. Arakaraka ny idirana lalina eo amin’ny tontolon’ny
fanodinam-bokatra no mampitombo ny fandaniana. Noho izany, tsaratsara kokoa ny
manomboka amin’ny fanodinam-bokatra izay tena voafehinao aloha izay vao ma-
nandrana ireo fomba hafa.
•Te hanodim-bokatra ve aho?
•Manana ny fahafahana manao izany ve aho?
•Misy fitsipika ara-pahasalamana tokony ho tandremana ve?
•Mila tosika avy amina fitaovana fanodinam-bokatra ve aho?
•Manasongadina ny maha ara-pomba voajanahary ny vokatra ve ny fampiasako io
fitaovana fanodinam-bokatra io?
•Afaka mamatsy ny akora ilaina amin’izany ve aho?

14.Toeram-pivarotana
Samy hafa ireo fepetra takina sy ny fanararaotra eo amin’ny sampan-draharaha
misahana ny fitsinjaram-bokatra. Saingy tena manano sarotra ny manome torohevitra
ankapobeny. Na izany aza anefa ny azo atao dia ny fanolorana tari-kevitra hahafahana
misaintsaina izany. Ny toeram-pivarotana tsotra sy ny fivarotana eo amin’ny toeram-
pamokarana no mora tantanina. Noho izany, ataovy an-tsaina hatrany fa arakaraka ny
karazam-bokatra no hirosoana amin’ny fifantenana ny toeram-pivarotana.

•Aiza no hahafahako mivarotra ny vokatra?

•Misy tsena ve eto amin’ny manodidina?
•Misy magazay na tsena lehibe ve eo amin’ny manodidina?
•Misy fitaovam-panodinam-bokatra na orinasa mpanodina sakafo ve ety amin’ny
manodidina?
•Inona no tanjaky ny vokatra atolotro eo amin’ny tsena nosafidiana ampitahana
amin’ireo an’ny mpifaninana ara-barotra?
•Inona no tombony ho ahy manoloana an’io sampan-draharaha mpanjijara io mihoatra
amin’ny hafa?
•Inona avy ireo olana?
•Afaka manolotra ny kalitao takin’ny tsena ve aho?
•Afaka mitatitra ny vokatra ve aho?
•Karazana vondron’olona manao ahoana no iantefan’ny hafatra ?
• Ahoana no fomba hifandraisana aminy, amin’ny alalan’ny fitaovam-pifandraisana
manao ahoana?
•Karazana hafatra manao ahoana no ampitaina?
•Inona no filàn’ny mpanjifan’ny vokatro eo amin’ny lafiny fampahalalam-baovao?
•Ahoana no hahafahana misarika ny fitiavan’ny mpanjifa ny vokatra?
•Maneho ny zava-misy ve ny votoatin’ny hafatra ampitaiko?
•Mora raisina ve izy ireny?
•Mahasarika ve ny fomba fanolorana azy?
•Ahoana no fomba hahafantarany azy?
•Ahoana no fomba handresen-dahatra ny mpanjifa momba ny kalitaon’ny vokatra ara-
pomba voajanahary vokariko?
•Mila porofon-kevitra fanampiny ve aho toy ny famantarana ny kalitaon’ny vokatra na
ny taratasy fanamarinana ny maha ara-pomba voajanahary azy.
•Ho ana mpanjifa manao ahoana no ilako taratasy fanamarinana?
•Ahoana no fomba hahafahan’ny mpanjifa manandrana ny vokatra atolotro?
•Fantatry ny mpanjifa ve ny tombontsoa entin’ny fambolena sy ny vokatrta ara-pomba
voajanahary?
•Ahoana no fomba hanamafisana ny fahalalany mahakasika ny lanjan’ny vokatra ara-
pomba voajanahary?
•Afaka manatsara ny fiaraha-miasa ananako ve aho amin’ny alalan’ny fanentanana ny
mpanjifa?
•Iza no afaka manampy ahy hahafahako manabe ny mpanjifa mahakasika ny fambo-
lena ara-pomba voajanahary?
•Misy fepetra manokana ve mifehy ny fanaovana dokam-barotra?
•Misy fepetra manokana tokony ho tandrovin’ireo mpanjifa ny vokatro ve ny lafiny
famoronana , ny tefibika mba hahafahana mampita ny hafatra izay tokony
homeko azy?
•Manao ahoana ny fotoana sy ny ezaka imasoako amin’ny fampiroboroboana ny
vokatra vokariko?
•Ohatrinona no mety sandan’izany?
•Maharitra hafiriana?
•Afaka mahazo fanampiana avy amin’olon-kafa ve aho?
•Afaka mahazo ny fanampian’ny mpamokatra matihanina ve aho?
•Misy olon-kafa ve afaka manampy ahy amin’ny fandoavana ny saran’ny dokam-
barotra?

16.Fiaraha-miasa amina mpamokatra hafa

Ho an’ny tsena vao misandratra toy ny fivarotana ny vokatra ara-pomba voajanahary,
ny fiaraha-miasa dia fitaovana mahomby mba hahazoana ny tsena. Tokony ho sorohi-
na ny tsy fisian’ny vokatra raha toa ka vao manomboka ny varotra ianao. Zava-dehi-
be ho an’ny fampandrosoana ny tetikasa amin’ny ho avy ihany koa ny fiaraha-miasa
ary manitatra lalam-barotra. Na mbola any amin’ny asa famokarana na any amin’ny
fitsinjarana ny vokatra dia mampahomby hatrany ny fanaovana fiaraha-miasa.
Ny tranga mateti-piseho, ny mpamokatra madinika dia tsy afaka mamaly samy irery
ny filàn’ny tsena. Araka izany, ny fametrahana fiaraha-miasa dia ahafahana manom-
boka ny asa amim-pahatoniana amina sehatra samy hafa mba hahatrarana ny habet-
sahan’ny vokatra ilaina eo amin’ny tsena. Natao izany mba hahazoana vaovao azo
antoka ary hahafahana misafidy ny lalan-kizorana tsara ho amin’ny fitantanana ny
tahirim-bokatra sy ny fitanterana, ny fanatanterahana sy ny fampitana ny fitaovana
entina hampiroboroboana ny vokatra, ny fananganana ny tahiry hoenti-manana eny
am-piandohana. Manana tombontsoa amin’ny fametrahana fiaraha-miasa ny fikam-
banan’ny tantsaha madinika mba hahafahana mampitobaka ny vokatra eny an-tsena.
Tokony hanaja ny fiaraha-miombon’antoka amin’ny mpiantsehatra hafa ianao mia-
loha ny hirosoanao lalindalina kokoa amin’ny fiaraha-miasa. Ireto fanontaniana ha-
roso manaraka ireto dia tsy mikendry ny hitanisa ny seha-piaraha-miasa mety hatao
fa mifototra kosa amin’ny fametrahana fiaraha-miasa eo amin’ny samy mpamoka-
tra.

•Amin’ny sehatra manao ahoana no ilako fiaraha-miasa?

•Inona no tanjona tadiaviko?
•Firy ny mpiara-miasa ilaina mba hahatratrarako io tanjona io?
•Ahoana no fomba handaminana ny vondrona?
•Inona no tanjona iraisana?
•Inona no anjara biriky andrasana eo amin’ny samy mpikambana?
•Inona no vokatra andrasana?

17.Fiaraha-miasa amin’ny mpivarotra

Ilaina ny fiaraha-miasa eo amin’ny mpamokatra sy ny mpanjinjara mba hahatsara
ny varotra atao. Ilain’ny mpamokatra ny fahamarinan-toerana eo amin’ny fivaro-
tany ny vokatra vokariny, ny mpanjinjara (mpivarotra madinika, ny mpanjifa eny
amin’ny tsena lehibe, ny mpanodim-bokatra) dia mitaky famatsiam-bokatra mato-
tra. Io fahamatorana io dia mifototra amin’ny fitandroana ny rariny sy ny hitsiny eo
amin’ny fifandraisana ara-barotra.

•Afaka miantoka ny kalitao ve aho?

•Afaka miantoka ny fitohizan’ny famatsiam-bokatra ve aho?
•Mitovy vidy ve ny vokatra ho an’ny mpivarotra sy ny mpividy?
•Azo antoka ve ny famatsiam-bokatra?
•Ara-potoana ve ny fandoavam-bola?

18.Ny kolontsaina sy ny miralenta dia endri-javatra roa lehibe tokony

homen-danja
Ny fambolena ara-pomba voajanahary dia fomba famokarana maharitra izay mifama-
totra manokana amin’ny fomba fambolena nenti-paharazana sy amin’ny kolontsaina.
Matetika dia ny vehivavy no kitro ifaharan’ny famokarana sy ny fivarotana ny vokatra
ara-pomba voajanahary. Voakasik’izany ny sehatry ny fambolena voninkazo, ny fiom-
piana madinika ary ny fanodinam-bokatra.

•Ahoana no fomba irotsahan’ny vehivavy an-tsehatra?

•Iza no tompon’andraikitry ny asa fanampiny?
•Ahoana no fiakon’izany amin’ny vola miditra isan-tokantrano?
•Ahoana no fomba ampiasana an’io fidiram-bola fanampiny io?

19.Fanomezan-danja ny mpiantsehatra hafa

Ny fampandrosoana ny varotra isan-toerana mahakasika ny vokatra ara-pomba voajana-
hary dia mitaky fiaraha-miasa araka izay tratra amina mpiantsehatra maro. Ny fiaraha-
miasa amin’ny dingana samy hafa sy amin’ny mpiantsehatra izay tsy mitovy fomba
fijery dia miteraka fivelaran’ny tinady ara-barotra sy ampiroboroboana ny foto-kevitra
vaovao momba ny varotra. Izany dia hahafahana ihany koa mandravina ireo fahalalana,
ny tanjaka ary ny fanenana ny fandaniana.
Jereo ireo mpiantsehatra samy hafa afaka hanampy amin’ny lahasa ataonao. Inona no
tombom-barotra azony amin’izany?

•Mpivarotra: te hanolotra vokatra isan-karazany sy hampitombo ny varotra ve izy ireo?

•Mpanodim-bokatra: mitady famatsiam-bokatra azo antoka sy tsara kalitao ve?
•Fikambanana tsy miankina: mitady tetikasa mamokatra hotohanana ve?
Siantsa sy fikarohana: mety ho liana amin’ny fanadihadiana mahasahana ny fiantrai-
kan’ny tetikasa eo amin’ny fiaraha-monina na mahakasika ny tombontsoa entin’ny
fahasalamana. Tombony ho an’ny fampiroboroboana ny famokarana ataonao.
•Banky sy sampan-draharaha mpamatsy vola: manana tolotra momba ny famatsiam-
bola madinika ve izy ireo?
•Gazety: mangatahà toerana hahafahana maneho hevitra ao amin’ny gazety, pejy
tokana na lohahevitra mahakasika ny tetikasa ataonao amin’ny fomba biolojika na
sakafo madio.
•Mpanapa-kevitra politika: ny fanampiana entiny ve hahafahana manaitra ny fahaton-
gavan-tsainan’ny vahoaka?
BOKY FANAMPINY
Mba hahafahana mandalina ny tahirin-kevitra momba
ny fambolena ara-pomba voajanahary dia ireto ny boky
nanovozan-kevitra.