Senior High School

Komunikasyon at Pananaliksik
sa Wika at Kulturang Pilipino
Modyul 14:
Kakayahang Komunikatibo ng mga Pilipino
(Pragmatiko, Istratedyik at Diskorsal)

LU_KomPan_Modyul14 AIRs - LM
i
KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA AT KULTURANG PILIPINO
Baitang 11 – Unang Semestre
Modyul 14: Kakayahang Komunikatibo ng mga Pilipino (Pragmatiko,
Istratedyik at Diskorsal)
Ikalawang Edisyon, 2021

Karapatang sipi © 2021

La Union Schools Division
Region I

Ang lahat ng karapatan ay ibinibigay sa may akda. Anomang paggamit o pagkuha ng bahagi
ng walang pahintulot ay hindi pinapayagan.

Bumuo sa Pagsulat ng Modyul

Manunulat: Dyan May T. Viloria

Tagasuri: Alvin D. Mangaoang
Editor: Alvin D. Mangaoang
SDO La Union, Learning Resource Quality Assurance Team
Tagaguhit: Ernesto F. Ramos Jr.
Tagalapat: Jubert L. Padilla

Tagapamahala:
Atty. Donato D. Balderas Jr.
Schools Division Superintendent
Vivian Luz S. Pagatpatan, PhD
Assistant Schools Division Superintendent
German E. Flora, PhD, CID Chief
Virgilio C. Boado, PhD, EPS in Charge of LRMS
Luisito V. Libatique, PhD, EPS in Charge of Filipino
Michael Jason D. Morales, PDO II
Claire P. Toluyen, Librarian II

Inilimbag sa Pilipinas ng: _________________________

Department of Education – SDO La Union

Office Address: Flores St. Catbangen, City of San Fernando, La Union
Telefax: 072 – 205 – 0046
Email Address: launion@deped.gov.ph

LU_KomPan_Modyul14 ii
 Senior High School

Komunikasyon at
Pananaliksik sa Wika
at Kulturang Pilipino
Kakayahang Komunikatibo
ng mga Pilipino (Pragmatiko,
Istratedyik at Diskorsal)

iii
Paunang Salita

Ang Self-Learning Module o SLM na ito ay maingat na inihanda para sa ating mag-
aaral sa kanilang pag-aaral sa tahanan. Binubuo ito ng iba’t ibang bahagi na
gagabay sa kanila upang maunawaan ang bawat aralin at malinang ang mga
kasanayang itinakda ng kurikulum.

Ang modyul na ito ay may inilaang Gabay sa Guro/Tagapagdaloy na naglalaman ng

mga paalala, pantulong o estratehiyang magagamit ng mga magulang o kung
sinomang gagabay at tutulong sa pag-aaral ng mga mag-aaral sa kani-kanilang
tahanan.

Ito ay may kalakip na paunang pagsusulit upang masukat ang nalalaman ng mag-
aaral na may kinalaman sa inihandang aralin. Ito ang magsasabi kung kailangan
niya ng ibayong tulong mula sa tagapagdaloy o sa guro. Mayroon ding pagsusulit sa
bawat pagtatapos ng aralin upang masukat naman ang natutuhan. May susi ng
pagwawasto upang makita kung tama o mali ang mga sagot sa bawat gawain at
pagsusulit. Inaasahan naming magiging matapat ang bawat isa sa paggamit nito.

Pinapaalalahanan din ang mga mag-aaral na ingatan ang SLM na ito upang magamit
pa ng ibang mangangailangan. Huwag susulatan o mamarkahan ang anomang
bahagi ng modyul. Gumamit lamang ng hiwalay na papel sa pagsagot sa mga
pagsasanay.

Hinihikayat ang mga mag-aaral na makipag-ugnayan agad sa kanilang guro kung

sila ay makararanas ng suliranin sa pag-unawa sa mga aralin at paggamit ng SLM
na ito.

Sa pamamagitan ng modyul na ito at sa tulong ng ating mga tagapagdaloy, umaasa

kaming matututo ang ating mag-aaral kahit wala sila sa paaralan.

iv
 Sapulin

Maalab na pagbati mahal kong mag-aaral dahil natapos mo ang nakaraang

modyul. Natutuwa ako’t panibagong aralin na naman ang iyong matutuhan sa
modyul na ito. Tiyak mas lalawak pa ang iyong pagkatuto.

Ang Modyul 14 ay naglalaman ng talakayan sa ikatlo at ikaapat na

kakayahang komunikatibo – ang kakayahang pragmatiko at istratedyik at diskorsal.
Naranasan mo na bang magtampo sa iyong kaibigan? Paano mo ito ipinabatid sa
kaniya? Sa pamamagitan ba ng tahasang pagsasabi o sa iyong mga aksiyon lamang?
Nakasasakay ka ba sa mga biruan? Paano mo nalalamang biro lamang ang sinabi
ng iyong kausap? Nakiusap ka na ba sa iyong guro sa anomang pagkakataon sa
iyong buhay-mag-aaral? Paano mo ito ginawa?

Hindi lamang kaalaman sa bokabularyo at sa pagbubuo ng mga pangungusap

batay sa itinatakda ng gramatika ang mahalaga para sa isang mag-aaral ng wika.
Mahalaga ring matutuhan ang kasanayan sa pagtukoy sa mga pakiusap, magalang
na pagtugon sa mga papuri o paumanhin, pagkilala sa mga biro, at pagpapadaloy
ng usapan. Samakatuwid, kailangang matukoy ng isang tao ang maraming
kahulugan na maaaring dalhin ng isang pahayag batay sa iba’t ibang sitwasyon
(Lightbown at Spada 2006). Halimbawa, ang tanong na, “Sa iyo ba ang bag na iyan?”
ay maaaring mangahulugan ng: (1) pagtitiyak sa kung sino ang nagmamay-ari ng
bag; (2) papuri o pagkutya sa estilo ng bag; o (3) pagkainis sa nakakalat na bag. Ang
ganitong kakayahang komunikatibo ang nais nating itampok sa araling ito sa
pamamagitan ng pag-unawa sa kakayahang pragmatiko at istratedyik at diskorsal.

Sa pag-aaral sa modyul na ito, inaasahang malilinang mo ang sumusunod:

Mga Pinakamahahalagang Kasanayang Pampagkatuto (MELCs):

1. Nahihinuha ang layunin ng isang kausap batay sa paggamit ng mga salita at
paraan ng pagsasalita (F11WG-IIf-88); at
2. Nakabubuo ng mga kritikal na sanaysay ukol sa iba’t ibang paraan ng
paggamit ng wika ng iba’t ibang grupong sosyal at kultural sa Pilipinas.
(F11EP-IIf-34)

Mga Tiyak na Layunin:

1. Nasusuri ang layunin ng isang kausap batay sa paraan ng pagsasalita;
2. Nakabubuo ng diyalogo batay sa mga detalyeng nakalahad;
3. Nakapaglalahad ng hinuha hinggil sa sitwasyong nakalahad;
4. Nakasusulat ng halimbawang pangungusap ng kaisahan at kaugnayan;
5. Nakasusulat ng kritikal na sanaysay hinggil sa iba’t ibang paraan ng
paggamit ng wika sa pagpapahayag ng saloobin sa Social Media; at
6. Nauunawaan ang kakayahang pragmatiko at istratedyik at kakayahang
diskorsal sa pamamagitan ng pagsagot sa mga aktibidad nang buong
husay.

Nakasasabik na naman ang iyong matatalakay, halika na’t simulan mo na

ang pag-aaral.

1 LU_KomPan_Modyul14
 Aralin
Kakayahang Pragmatiko
14.1 at Istratedyik

Simulan

Bago tayo dumako sa ating talakayan tungkol sa kakayahang pragmatiko at

istratedyik, nais ko munang alamin kung gaano kalawak ang iyong kaalaman sa
paksang ating tatalakayin. Isagawa mo ang kasunod na gawain.

Gawain 1: Itala Mo, Detective!

Panuto: Unawain at sagutin ang hinihiling ng bawat sitwasyon. Isulat ang iyong
sagot sa sagutang papel.

Minsan ba sa iyong buhay ay napapaisip ka rin kung tunay bang

nauunawaan ng iyong kausap ang iyong saloobin? Paano at ano ang iyong
gagawin upang lubos itong maipaunawa o mailahad? Ilahad mo ang iyong
sagot sa sumusunod na sitwasyon.

1. Sasabihin mo ang salitang “mahal kita” sa taong itinitibok ng iyong puso.

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

2. Hihingi ka ng tawad sa taong nakaalitan mo.

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

3. Mayroong nagtatanong ng direksyon sa iyo at ituturo mo ito sa kaniya.

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

4. Nagtatampo ka sa iyong kaibigan.

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

Batay sa iyong mga sagot, mahirap bang ipaunawa ang iyong saloobin sa
iyong kausap? Ano-anong bagay ang nakatulong sa iyo upang lubusan mo itong
maipaunawa? Sa iyong palagay, ano-ano ang posibleng mangyari kung hindi
naunawaan ng iyong kausap ang saloobin na nais mong ilahad?
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________

2 LU_KomPan_Modyul14
Gawain 2: Pag-usapan Natin
Panuto: Suriin ang larawang nasa ibaba. Sagutin ang sumusunod na tanong hinggil
sa larawan. Isulat ang sagot sa sagutang papel.

Sanggunian:https://www.google.com/search?q=traffic+enforcer+verbal+and+nonverbal+clipart+for+books&tbm=isch&ved=2ahUKEw
jLgoP805zyAhW3x4sBHcb_B3UQ2cCegQIABAA&oq=traffic+enforcer+verbal+and+nonverbal+clipart+for+books&gs_lcp=CgNpbWcQA1
DEE1iCN2DxO2gAcAB4AIABT4gB7gWSAQIxMJgBAKABAaoBC2d3cy13aXotaW1nwAEB&sclient=img&ei=vk0NYcurAbePr7wPxv-
fqAc&authuser=4&bih=688&biw=1519&hl=en-US#imgrc=eaOD86Tctr7pMM

1. Ano ang nais ipagawa ng traffic enforcer sa unang larawan? Paano niya
maipahahatid ang kaniyang mensahe?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

2. Ano ang nais ipagawa ng traffic enforcer sa ikalawang larawan? Paano niya
maipahahatid ang kaniyang mensahe?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

3. Alin sa dalawang larawan ang may nangyaring komunikasyon? Ipaliwanag

ang sagot.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

Kung ang iyong sagot ay pareho, tama ka sapagkat mayroong dalawang uri
ang komunikasyon. Mapalalawak mo ang iyong kaalaman hinggil dito sa susunod na
bahagi ng modyul na ito.

Binabati kita sa matagumpay mong pagsagot sa mga gawain. Upang mas

maunawaan at lumawak pa ang kaalaman mo hinggil sa Kakayahang Pragmatiko at
Istratedyik, ipagpatuloy natin ang ating talakayan.

3 LU_KomPan_Modyul14
 Lakbayin

Alam mo bang…

Sa paglilinang ng kakayahang pragmatiko, mahalagang isaisip ang pag-iral

ng dalawang uri ng komunikasyon—ang berbal at di-berbal na komunikasyon. Isa
ito sa mga epektibong paraan upang maunawaan ang mensaheng nais ipahatid ng
tagapagsalita.

Mga Uri ng Komunikasyon

Ang Berbal na Komunikasyon ay ang uri ng komunikasyong gumagamit ng

salita, wika at mga letra sa anyong pasalita at/o pasulat man na sumisimbolo sa
kahulugan ng mensahe. Nagagawa ang paraang oral sa pamamagitan ng pakikipag-
usap sa kaanak, kaibigan, at kakilala, pakikipagtalakayan sa klase, at paglahok sa
mga usapan sa kumperensiya at seminar. Pasulat naman itong napadadaloy sa mga
sulatin sa klase, paglikha ng blogpost, pagbuo ng manifesto at bukas na liham, at
iba pa.

Isa pang uri ng komunikasyon ang Di-berbal na Komunikasyon. Ito ay

tumutukoy sa paggamit ng kilos o galaw upang maiparating ang mensahe sa kausap.
Ayon sa pag-aaral ni Albert Mehrabian, propesor sa Clark University, na lumabas sa
kaniyang aklat na Silent Messages: Implicit Communication of Emotions and Attitudes,
isang aklat hinggil sa komunikasyong di-berbal, 7% raw ng komunikasyon ay
nanggagaling sa mga salitang ating binibigkas, 38% ay nanggagaling sa tono ng ating
pagsasalita at 55% ay nanggagaling sa galaw ng ating katawan. Sa madaling salita,
7% lamang ng nais nating iparating ang nanggagaling sa ating mga salita. Bagama’t
sinasabi ng ilang dalubhasa na ito ay hindi nauunawaan, isang aral ang iniiwan nito
sa atin—hindi masasabi lahat ng salita kung anoman ang mensaheng nais nating
ipahatid kaya naman mas mabuting sabihin ito nang personal lalo na sa ilang
maseselang bagay upang maiwasan ang pagkakaroon ng iba o maling
interpretasyon.

Mahalagang maunawaan ang di-berbal na komunikasyon sapagkat

inilalantad nito ang damdamin o emosyon ng nagsasalita at kinakausap at malinaw
na nailalahad ang kahulugan ng mensahe. Ang sumusunod ay ang mga iba’t ibang
pag-aaral sa mga anyo ng di-berbal na komunikasyon:

Anyo ng Di-berbal na Komunikasyon

1. Kilos (Kinesics) – Tumutukoy ito sa kilos at galaw ng katawan. Halimbawa
nito ay ang pagkumpas ng ating mga kamay gaya na lamang tuwing itinataas
natin ang ating mga kamay at ikinukumpas paharap na nangangahulugang
pagtawag.
2. Espasyo (Proxemics) – Ito ay tumutukoy sa layo o distansiya ng kausap sa
kinakausap. Sinasabing may kahulugan ang espasyong namamagitan sa
magkausap. Ang distansiyang ito ay maaaring magpahiwatig kung anong
uring komunikasyon ang namamagitan sa magkausap.

4 LU_KomPan_Modyul14
 3. Oras (Chronemics) – Ito ay tumutukoy kung paanong ang oras ay
nakaaapekto sa komunikasyon. Ang paggamit ng oras ay maaaring kaakibat
ng mensaheng nais iparating. Halimbawa nito ay ang pagtawag sa telepono
sa dis-oras ng gabi na maaaring pakahulugan ng pang-iistorbo o emergency.
4. Ekspresyon ng mukha (Pictics) – Tumutukoy ito sa ekspresyon ng mukha
upang maunawaan ang mensahe ng tagapaghatid. Dito mahihinuha ang
nararamdaman ng isang tao gaya ng saya, lungkot, takot o galit dahil
inilalantad ng mukha ang emosyon ng tao kahit hindi sinasabi ang mismong
nadarama nito.
5. Pandama o Paghawak (Haptics) – Ito ay tumutukoy sa mga paghawak o
pandama na naghahatid ng mensahe. Halimbawa nito ay ang pagtapik sa
balikat, paghablot at pagpisil sa kamay.
6. Galaw ng mata (Oculesics) – Tumutukoy ito sa galaw ng mata. Sinasalamin
nito ang damdamin ng isang tao—ito man ay sinasabi o hindi at ang
pagnanais na makipag-usap. Halimbawa ay ang panlalaki ng mga mata na
nangangahulugang pagkagulat.
7. Tinig (Paralanguage o Vocalics) – Ito ay tumutukoy sa mga di-
lingguwistikong tunog gaya ng kalidad at paraan ng pagsasalita. Kabilang dito
ang katahimikan o kawalang-kibo, simbolong tunong (ah, uhm, uhu,
buntong-hininga, pagsutsot) at boses (bilis, timre, tono ng boses at lakas).
8. Amoy (Olfactics) – Ito ay tumutukoy sa amoy. May mensaheng naipadadala
rin ang amoy ng bagay, tao, paligid at iba pa. Kadalasang ang mabangong
amoy ay nagpapahiwatig ng positibong emosyon samantalang negatibo
naman sa mabahong amoy.
9. Simbolo (Iconics) – Tumutukoy ito sa mga simbolong makikita sa paligid o
bagay gaya sa bilding, lansangan, botelya, reseta atbp. Halimbawa nito’y ang
simbolo ng babae at lalaki sa mga palikuran. Kahit na walang nakalagay na
sulat, maiintindihan na ito agad ng mga makakikita nito.
10. Kulay (Chromatics) – Ito ay tumutukoy sa iba’t ibang kulay na maaaring
magpahiwatig ng damdamin o oryentasyon. Halimbawa, ang pagsusuot ng
kulay itim ay kadalasang maiuugnay sa pagdadalamhati.
11. Bagay (Objectics o Artifactics) – Tumutukoy ito sa paggamit ng mga bagay
o pananamit sa komunikasyon. Halimbawa, kapag nakita mong may hawak-
hawak na batuta, sinturon o patpat ang iyong mga magulang,
nangangahulugan itong galit na sila.
12. Kapaligiran (Environment) – tumutukoy sa pinagdarausan ng pakikipag-
usap at ng kaayusan nito. Mahihinuha ang intensiyon ng kausap batay sa
kung saang lugar niya nais makipag-usap.

Gawain 3: Halimbawa, Ibigay Mo!

Panuto: Mula sa napag-aralang di-berbal na komunikasyon, magbigay ng
halimbawang sitwasyon nito mula sa sariling karanasan. Isulat ang sagot
sa sagutang papel.

Di-berbal na Halimbawang Di-berbal na Halimbawang

Komunikasyon Sitwasyon Komunikasyon Sitwasyon
1. Kinesics 7. Paralanguage
2. Proxemics 8. Olfactics
3. Chronemics 9. Iconics
4. Pictics 10. Chromatics
5. Haptics 11. Objectics
6. Oculesics 12. Environment

5 LU_KomPan_Modyul14
Kakayahang Pragmatiko

Isa sa bahagi ng larangan ng lingguwistika na tumutukoy sa intensyon at

kahulugan ng mensaheng nakabatay sa ikinikilos ng taong kausap—sinasabi man
o di-sinasabi ay tinatawag na kakayahang pragmatiko. Pinag-aaralan nito ang
kaugnayan ng mga salita sa kanilang kahulugan batay sa paggamit at sa konteksto.
Samakatuwid, ito ay ang pag-aaral ng aktwal na pagsasalita.

Ayon kina Lightbrown at Spada (2006), ang pragmatiko ay tumutukoy sa pag-

aaral sa paggamit ng wika sa isang partikular na konteksto upang magpahayag sa
paraang diretsahan o may paggalang. Ibig sabihin, mabisang nagagamit ng isang
taong may kakayahang pragmatiko ang yaman ng wika upang makapaglahad ng
mga intensyon at kahulugang naaayon sa konteksto ng usapan.

Ayon kay Yule (1996), binibigyang-pansin ng kakayahang pragmatiko ang

gamit ng wika sa mga kontekstong panlipunan gayondin kung paano lumilikha at
nakauunawa ng kahulugan ang tao sa pamamagitan ng wika. Mahalagang
nagkakaunawaan ang tagapagpadala at tagapakinig nang sa gayo’y walang
kalituhan o maling pagpapakahulugan at nang magpatuloy ang daloy ng
komunikasyon.

Ayon naman kay Chomsky, tinutukoy ng kakayahang ito ang kaalaman kung
paano naiuugnay ang wika sa sitwasyon na pinaggagamitan nito. Kinakailangang
angkop sa sitwasyon ang wika at konteksto nito nang mas madali itong unawain ng
tagapakinig.

Sang-ayon naman kina Badayos et.al. (2010), isa sa kalakip sa paglinang ng

kakayahang pragmatiko ang konsepto ng speech act (locutionary, illocutionary at
perlocutionary) na paggawa ng mga bagay gamit ang salita gaya na lamang ng
pakikiusap, pagtanggi, pagpapaumanhin, pangangako at iba pa.

Speech Act
1. Locutionary – akto ng pagsasabi ng isang bagay. Ilan sa mga paraan upang
mailahad ito ay ang pagtatanong at pagsagot sa mga tanong, pagbigay ng mga
impormasyon, pagbigay ng kahulugan, paglalarawan at iba pa.
2. Illocutionary – nakatuon sa pagganap sa akto ng pagsasabi ng isang bagay.
Binibigyang-diin dito ang abilidad ng tagapagsalita upang piliin ang angkop
na barayti ng wikang gagamitin para sa isang tiyak na sitwasyong sosyal gaya
na lamang ng pakiusap, utos at pangako.
3. Perlocutionary – pagsasabi sa isang bagay na kadalasang nagdudulot ng
mga kahihinatnan sa damdamin at isipan ng tagapakinig. Ito ay maaaring
maganap sa anyo ng panghihikayat, panghahamon, pananakot at iba pa.
Halimbawa nito’y ang pagsigaw ng tulong mula sa sakuna, tiyak na agad
reresponde at tutulong ang mga tao. Nailalahad ito sa pamamagitan ng
pagtugon sa hiling at pagbibigay-atensyon.

Samakatuwid, ang una ay hinggil sa kahulugan, ang ikalawa’y may puwersa

at ang ikatlo’y may kahihinatnan. Mahalaga ang kakayahang pragmatiko lalo na sa
pakikipagtalastasan nang sa ganoo’y maunawaan ng tagapakinig ang intensyon ng
nagsasalita upang mahulaan niya ang mensaheng nais ipahatid lalo na kung ito ba
ay angkop sa nangyayaring sitwasyon. Ito rin ay mayroong malaking kaugnayan sa
emosyon ng tagapagpadala ng mensahe na isa sa mga mabisang paraan upang
malinaw na maunawaan ang ibig sabihin ng tinuran ng isang tao.

6 LU_KomPan_Modyul14
 Tingnan natin ang isang senaryo. Isang kostumer sa restawran ang
nagpahayag sa waiter ng ganito: “Mayroon ba kayong tubig na walang yelo?” Sa
nasabing halimbawa, ang illocutionary force ng kostumer ay ang paghiling na
madalhan siya ng inuming tubig na walang kasamang yelo. Ipinadaloy niya ito sa
locution na patanong. Ang epekto nito, o Perlocution, ay ang pagsunod ng waiter sa
kaniyang kahilingan.

Sa kaso ng pagkatuto ng ikalawang wika, tinatawag na interlanguage

pragmatics (Bardovi-Harlig 1999; sipi kay Lightbown at Spada 2006) ang pag-aaral
sa kung paano ang mga hindi taal na tagapagsalita ng partikular na wika at
nagsisimulang matuto nito ay umuunlad ang kakayahan sa pagpapahayag ng
kanilang intensiyon sa pamamagitan ng iba’t ibang speech act.

Gawain 4: Speech Act, Suriin

Panuto: Mula sa mga pelikulang napanood, pumili ng mga sikat na linya o pahayag
at suriin ito ayon sa mga sangkap ng speech act. Gawing gabay ang talaan
sa ibaba.

Speech Act
Linya / Nagpahayag
Illocutionary
pahayag na Karakter Locution Perlocution
Force
1.
2.

Gabay na Tanong:
1. Naaangkop ba sa karakter ang mga binitawan niyang pananalita sa pelikula?
2. Epektibo bang napararatig ng mga linya ang nais tahaking daloy ng kuwnto
sa pelikula?
3. Kung may linya / mga linya na nais mong baguhin, ano/ano-ano ito?
Ipaliwanag.

Kakayahang Istratedyik

Ito ay tumutukoy sa mga estratehiyang ginagawa ng isang tao upang

matakpan ang mga di-perpektong kaalaman natin sa wika nang sa gayon ay
maipagpatuloy ang daloy ng komunikasyon. Ginagamit dito ang berbal at di-berbal
na paraan ng pakikipagkomunikasyon. Ilan sa mga estratehiyang ito ay ang
sumusunod:
• pag-iwas sa isang paksang pinag-uusapan na hindi niya alam, pilit na iibahin
ang paksa
• pagbubuo ng bagong salita (mananakay sa halip na pasahero)
• paggamit ng mga pahayag tulad ng kasi...ano... sa totoo lang, ano…
• pagsasabi ng “alam ko ‘yan, ‘yong ano, nasa dulo ng dila ko…”
• pagpapaulit ng isang tanong, “pakiulit nga, medyo, hindi ko nakuha”
• pagpapakita ng di-berbal na reaksiyon tulad ng pagtataas ng kilay, pag-
ismid, malayong tingin, pagkibit ng balikat

Samakatwid, ang isang nagsasalita ay talagang humahanap ng paraan o ang

tinatawag na coping and survival strategies upang matagumpay na makapasok
sa isang proseso ng pakikipagkomunikasyon.

Napakahusay mo! Batid kong naunawaan mo ang aralin. Ngayon, isagawa mo

pa ang kasunod na gawain sa pagpapayaman ng iyong kaalaman.

7 LU_KomPan_Modyul14
 Galugarin

Gawain 5: Ipaliwanag Mo
Panuto: Basahing mabuti ang sumusunod na pahayag. Gamit ang kakayahang iyong
natutuhan, pag-aralan kung ano ang layunin ng kausap batay sa paggamit
ng mga salita at paraan ng pananalita. Isulat ang iyong sagot sa sagutang
papel.

1. “Pinalalawak ng pagbabasa ang imahinasyon ng mambabasa. Ito ang

lumilinang sa kahusayan ng isang indibidwal lalo na tuwing nakatutuklas ng
bagong kaalaman ang isang indibidwal.”
Layunin ng nagsasalita:
___________________________________________________________________________

2. “Kayo ang boss ko kaya’t hindi maaaring hindi ako makinig sa mga utos
ninyo. Samahan ninyo ako sa pagtatapos ng laban na ito. Tayo na sa tuwid
na landas.” – Dating Pangulong Benigno S. Aquino III
Layunin ng nagsasalita:
___________________________________________________________________________

3. “Kung asukal ka, ako naman ay sago. Wala akong kuwenta kung wala ang
tamis mo.” – Senadora Miriam Defensor Santiago (Stupid is Forever)
Layunin ng nagsasalita:
___________________________________________________________________________

4. “Ang buhay ay parang politika. Hindi lahat ng tao ay gusto ka.”

Layunin ng nagsasalita:
___________________________________________________________________________

5. “Ang edukasyon ay susi sa katagumpayan ng isang indibidwal.”

Layunin ng nagsasalita:
___________________________________________________________________________

Magaling! Nagtagumpay kang muli sa pag-aaral at pagsagot sa mga gawain

nang buong husay. Ngayon, mas linangin pa natin ang iyong kasanayang
pampagkatuto sa pamamagitan ng pagsasagawa ng inaasahang awtput sa araling
ito.

8 LU_KomPan_Modyul14
 Palalimin

Gawain 6: Sulat-Iskrip
Panuto: Sumulat ng isang iskrip at pag-aralang mabuti ang sumusunod na mga
detalye na siyang magiging batayan sa susulatin. Piliing mabuti ang angkop
na mga salita at paraan ng paggamit nito. Isulat ito sa isang buong papel
(isa hanggang dalawang papel lamang). Isaaalang-alang ang rubrik sa
pagtataya ng iyong awtput.

Magkausap: Isang mag-aaral mula sa Senior High School na lumaki sa hirap

at isang bagong mukha na nagnanais kumandidato sa nalalapit
na halalan
Pinag-uusapan: Kalagayan ng edukasyon sa bansa lalo na ngayong pandemya
Lugar: Opisina ng kandidato
Panahon: Panahon ng Pandemya’t nalalapit na halalan
Layunin: Nais malaman ng mag-aaral ang balak ng kandidato sa
kalagayan ng edukasyon ng bansa lalo na ngayong panahon ng
pandemya at nais namang kumbinsihin ng kandidato ang mag-
aaral na siya ang nararapat na mahalal na lider ng lalawigan

Rubrik sa Pagtataya ng Awtput

Krayterya Napakahusay Mahusay Katamtaman Papaunlad Nangangailangan

(10) (8) (6) (4) ng gabay (2)

Nilalaman Naisulat ang Naisulat ang Naisulat ang Naisulat ang Hindi naisulat ang
iskrip gamit ang iskrip gamit ang iskrip gamit ang iskrip gamit ang iskrip batay sa mga
mga inilahad na tatlo sa mga dalawa sa mga isa sa mga detalyeng nailahad.
detalye. Lohikal at detalyeng detalyeng detalyeng
mahusay ang nailahad. Maayos nailahad. nailahad.
pagkakasunod- ang Nauunawaan
sunod ng mga pagkakasunod- ang
pangyayari sa sunod ng mga pagkakasunod-
iskrip. pangyayari sa sunod ng mga
iskrip. pangyayari sa
iskrip.
Gramatika Mahusay na Nailapat ang Katamtamang Papaunlad ang Hindi nailapat ang
nailapat ang wastong nailapat ang pagkakalapat ng wastong gramatika
wastong gramatika sa wastong wastong sa iskrip
gramatika sa kabuoan ng iskrip gramatika sa gramatika sa
kabuoan ng iskrip nang may iskrip iskrip
kakaunting
kamalian
Pagkamalikhain Mahusay na Mahusay na Katamtamang May ilang Naghahatid ng
pinag-isipan. pinag-isipan. nakapagahahati bahagi na kaguluhan at
Nakapaghahatid Nakapaghahatid d ng diwa sa nakalilito sa kalituhan sa
ng makabuluhang ng diwa sa mambabasa. diwang nais diwang nais ihatid
diwa’t emosyon mambabasa. ihatid sa sa mambabasa.
sa mambabasa. mambabasa.

9 LU_KomPan_Modyul14
 Aralin

14.2 Kakayahang Diskorsal

Simulan

Binabati kita mahal na mag-aaral. Napagtagumpayan mo ang aralin at gawain

sa nakaraang bahagi ng learning material na ito. Ngayon, tayo’y magpapatuloy sa
ating aralin. Simulan mo sa paunang gawain.

Gawain 1: Hinuha Mo, Mahalaga!

Panuto: Basahin at unawain nang mabuti ang mga palitan ng mensahe. Isulat ang
iyong hinuha sa iyong sagutang papel.

UWI N GL8 OTW NA

C MAMA SBHN U

BLSAN O2 NGA!
MO KAC ANKUL8 MO

CNSABI D2 NA BKSAN
LNG EI MO G8

Sanggunian:https://www.google.com/search?q=picture+of+a+hand+with+a+phone&tbm=isch&ved=2ahUKEwibrI2A1JzyAhXOxosBHdoeBWIQ2cCegQIABAA&oq=picture
+of+a+hand+with+a+phone&gs_lcp=CgNpbWcQAzoICAAQgAQQsQM6BQgAEIAEOgsIABCABBCxAxCDAToECAAQQzoHCAAQsQMQQzoGCAAQCBAeOgQIABAYUL
6TtANY08W0A2DCy7QDaABwAHgAgAGKAogBqR6SAQYwLjI5LjGYAQCgAQGqAQtnd3Mtd2l6LWltZ8ABAQ&sclient=img&ei=xk0NYZuxI86Nr7wP2r2UkAY&authuser=4
&bih=688&biw=1519&hl=en-US#imgrc=I4P9Tdj6BuwB2M

Hinuha:
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________

Mahusay! Matagumpay mong naisagawa ang gawain. Ngayon, sa kasunod na

bahagi ng modyul ay ating matutuklasan ang kakayahang diskorsal at iba pang
konseptong kaugnay nito.

10 LU_KomPan_Modyul14
 Lakbayin

Alam mo bang…

Sa isinagawang unang gawain, mapapansin na hindi gaanong madaling

unawain ang mga ganoong uri ng mensahe lalo na sa mga nakatatanda? Pasulat
man o pasalita, hinihikayat tayong buoin ang ating mensahe nang sa ganoo’y higit
tayong maunawaan ng ating kausap. Kadalasa’y hindi nirerekomenda ang ganitong
uri ng pakikipag-usap dahil sa posibilidad na masanay ang isang indibidwal at
madala nito ang ganoong paraan sa pagsusulat ng mga akademikong sulatin.

Kakayahang Diskorsal

Ang paggamit ng wika sa pakikipagtalastasan ay nangangahulugan ng

pagsasama-sama at pag-uugnay ng mga pangungusap upang makabuo ng
makabuluhang pahayag. Maaaring ang mga pahayag ay naipamamalas sa ugnayan
ng dalawa o higit pang taong nag-uusap. Maaaring magpahayag din nang mag-isa,
gaya sa mga interbyu, talumpati, o pagkukuwento. Samakatuwid, ang mataas na
kasanayan sa wika ng isang tao ay pinatutunayan din sa kaniyang kapasidad na
makilahok sa mga kumbersasyon at makalikha ng mga naratibo.

Ayon sa UP Diksyunaryong Filipino (2010), ang diskurso ay

nangangahulugang pag-uusap at palitan ng kuro. Mahihinula mula rito na ang
kakayahang diskorsal ay tumatalakay sa kakayahang umunawa at
makapagpahayag sa isang tiyak na wika sa paraang mauunawaan ang tagapagsalita
ng sinoman sa kaniyang mga nakasasalamuha. Tumutukoy rin ito sa kakayahang
mabigyan ng wastong interpretasyon ang napakinggang pangungusap/pahayag
upang makabuo ng isang makabuluhang kahulugan.

Ang tagumpay ng pag-unawa sa isang diskurso ay sang-ayon sa kaalamang

taglay kapwa ng nag-uusap, “world knowledge” ng mga nag-uusap, at maging ng
kaalamang lingguwistiko; estruktura, at diskurso, at kaalaman sa social setting. Sa
pagdidiskurso, mahalagang:

1. maging mapanuri hindi lamang sa salita kundi sa kulturang nakapaloob dito;

2. mahusay maghinuha ng mga impormasyon gaya ng integrasyon ng kilos sa
salita;
3. magkaroon ng kritikal at malalim na kakayahan sa pag-unawa ng mga
mensahe;
4. maisaalang-alang ang sumusunod na mga dimensyon:
a. Konteksto – gaya ng inilahad ni Hymes sa kaniyang SPEAKING theory,
tungo sa ikatatagumpay ng isang pakikipagtalastasan, mainam na makita
ang kabuoang konteksto. Sa pamamagitan nito, maaaring mapaangat ang
sensibilidad ng dalawang nag-uusap.
b. Kognisyon – Tumutukoy sa wasto at angkop na pag-unawa sa mensahe ng
mga nag-uusap. Bahagi ng kognisyon ang oryentasyon at kulturang
kanilang kinabibilangan.
c. Komunikasyon – Ang dimensyong ito ay tumutukoy sa berbal at di-berbal
na paghihinuha ng mga impormasyon.

11 LU_KomPan_Modyul14
 d. Kakayahan – Likas sa mga tao ang pagkakaroon ng kakayahan sa
pakikinig, pagsasalita, pagbasa, at pagsulat. Ang mga ito ang siyang
pangunahing kailangan sa mahusay na pagdidiskurso.

Dalawang Uri ng Kakayahang Diskorsal

1. Kakayahang Tekstuwal – tumutukoy sa kahusayan ng isang indibidwal sa
pagbasa at pag-unawa ng iba’t ibang teksto gaya ng mga akdang
pampanitikan, gabay instruksiyonal, transkripsiyon, at iba pang pasulat na
komunikasyon. Sinasabing ang pagbabasa ay walang kabuluhan kung hindi
ito naunawaan.
2. Kakayahang Retorikal – tumutukoy sa kahusayan ng isang indibidwal na
makibahagi sa usapan o talastasan. Inuunawa nito ang iba’t ibang
tagapagsalita at nakapagbibigay ng sariling pananaw, kaalaman o opinyon
hinggil sa usapan. Nagpapatuloy ang komunikasyon dahil sa palitan ng idea
o kaisipan ng dalawa o higit pang nag-uusap. Ito ang isa sa mga dahilan
upang matukoy kung nakikinig o nauunawaan ng kausap ang mensaheng
nais ipahatid ng tagapagpadala.

Saklaw ng kakayahang diskorsal ang pagkakaugnay ng mga serye ng mga

salita o pangungusap na bumubuo ng isang makabuluhang teksto. Ang isang taong
may kakayahang pangkomunikatibo ay nakapagbibigay rin ng wastong
interpretasyon ng napakinggan o nabasang pangungusap o pahayag upang
makabuo ng isang makabuluhang kahulugan.

Kung ang isang bisita sa programang pantelebisyon ay sumasagot lamang

nang paisa-isang salita sa mga tanong ng tagapanayam, mahuhusgahan siyang
mahina sa kakayahang diskorsal, partikular sa kakayahang retorikal, at malamang
ay hindi na muling maimbitahan. Gayondin naman, ang isang taong hindi
binibigyan ng pagkakataon ang iba na magsalita o palagiang nagpapahayag hinggil
sa paksang taliwas sa pinag-uusapan ay masasabi ring may suliranin sa ganitong
kakayahan. Ayon kay Grice (1957, 1975; sipi kay Hoff 2001), may dalawang
batayang panuntunan sa pakikipagtalastasan. Ang unang tuntunin ay ang
pagkilala sa pagpapalitan ng pahayag. Ang ikalawa naman ay ang pakikiisa, na
kinapapalooban ng mga panuntunan hinggil sa kantidad, kalidad, relasyon, at
paraan ng kumbersasyon:

Panuntunan sa Pakikipagtalastasan
1. Kantidad – Gawing impormatibo ang ibinibigay na impormasyon ayon sa
hinihingi ng pag-uusap–hindi lubhang kaunti o lubhang daming
impormasyon.
2. Kalidad – Sikaping maging tapat sa mga pahayag; iwasang magsabi ng
kasinungalingan o ng anomang walang sapat na batayan.
3. Relasyon – Tiyaking angkop at mahalaga ang sasabihin.
4. Paraan – Tiyaking maayos, malinaw, at hindi lubhang mahaba ang
sasabihin.

Sa pagtamo ng mataas na kakayahang diskorsal, isinasaalang-alang ang

cohesion o kaisahan at coherence o kaugnayan ng mga salita o pahayag na
ipinapahatid sa sinomang tagapakinig.

Ang kaisahan (cohesion) ay tumutukoy sa maayos na pagkakakabit-kabit ng

isang pangungusap, sanaysay, talata at iba pa upang tuloy-tuloy ang daloy ng paksa
at mapalawig pa ang diskurso. Ito ay maaaring maipakita sa paggamit ng mga

12 LU_KomPan_Modyul14
panghalip o panghalili sa ngalan ng tao, bagay, pook o pangyayari upang maiwasan
ang pag-uulit ng tinutukoy.

Halimbawa:
Malaking pagsubok para kay Lily ang mailayo sa pamilya ngunit gagawin niya
ang lahat para lamang maitaguyod niya ang kaniyang pamilya.

Ang halimbawa ay nagtataglay ng kaisahan dahil ang mga panghalip na

“niya” at “kaniya” ay kapuwa may kaugnayan sa pangngalang Lily.

Ang kaugnayan (coherence) naman ay tumutukoy sa kung konektado,

patungo o umiikot ba sa iisang paksa lamang ang kabuuan ng isang pangungusap,
sanaysay, talata at iba pa. Sinasabing nalinang na ng isang indibidwal ang
kakayahang diskorsal kung kakikitaan ng kaisahan at pagkakaugnay ang mga
ipinapahayag na mensahe.

Halimbawa:
Maraming mga Pilipino ang pinipiling umalis at magtrabaho sa ibayong
bansa. Bukod sa nakapag-iipon sila dahil sa laki ng sahod, natututo rin silang
tumayo sa sarili nilang mga paa.

Ang halimbawa ay nagtataglay ng kaugnayan dahil iisang paksa lamang ang

iniikutan ng dalawang pangungusap.

Pagpapahaba sa Pangungusap
1. Pagpapahaba sa pamamagitan ng kataga – napahahaba ang
pangungusap sa pamamagitan ng mga katagang gaya ng pa, ba, naman, nga,
pala, at iba pa.
Halimbawa:
• May ulam.
• May ulam ba?
• May ulam pa.
• May ulam pa ba?
• May ulam pa nga pala.
• May ulam naman pala.

2. Pagpapahaba sa pamamagitan ng panuring – napahahaba ang

pangungusap sa tulong ng mga panuring na na at ng.
Halimbawa:
• Siya ay anak.
• Siya ay anak na babae.
• Siya ay anak na bunsong babae.

3. Pagpapahaba sa pamamagitan ng komplemento – napahahaba ang

pangungusap sa pamamagitan ng komplemento o ang bahagi ng panaguri na
nagbibigay ng kahulugan sa pandiwa. Ang iba’t ibang uri ng komplemento ng
pandiwa ay tagaganap, tagatanggap, ganapan, dahilan o sanhi, layon, at
kagamitan.
a. Komplementong tagaganap – isinasaad ang gumagawa ng kilos.
Pinangungunahan ng panandang ng, ni, at panghalip.
Halimbawa:
• Ibinalot ni Jay ang mga tirang pagkain.

13 LU_KomPan_Modyul14
 • Ibinalot niya ang mga tirang pagkain.
• Ibinalot ng kaniyang kaibigan ang mga tirang pagkain.

b. Komplementong tagatanggap – isinasaad kung sino ang nakikinabang

sa kilos. Pinangungunahan ng mga pang-ukol na para sa, para kay, at
para kina.
Halimbawa:
• Naghanda ng regalo si Karen para sa kaniyang kapatid.
• Bumili ng laruan si Khimberly para kay Michael.
• Nagpaluto ng pansit si Alvin para kina Gracia at Jonabelle.

c. Komplementong ganapan – isinasaad ang pinangyarihan ng kilos.

Pinangungunahan ng panandang sa at mga panghalili nito.
Halimbawa:
• Namalagi sila sa evacuation area.
• Namalagi sila rito.
• Namalagi sila roon.

e. Komplementong sanhi – isinasaad ang dahilan ng pangyayari o ng kilos.

Pinangungunahan ng panandang dahil sa o kay at mga panghalili nito.
Halimbawa:
• Nabaon sa utang si Delia dahil sa pagkakalulong sa sugal.
• Dahil kay Catherine, naparusahan ni Angelita.

f. Komplementong layon – isinasaad ang bagay na ipinahahayag ng

pandiwa. Pinangungunahan ng panandang ng.
Halimbawa:
• Regular na umiinom ng gamot ang aking lola.
• Naglalako ng turon si Aling Pising tuwing hapon.

g. Komplementong kagamitan – isinasaad ang instrumentong ginamit

upang maisakatuparan ang kilos. Pinangungunahan ng pariralang sa
pamamagitan ng at mga panghalili nito.
Halimbawa:
• Sa pamamagitan ng Internet, napabibilis ang pagkuha ng
impormasyon.
• Magkakasundo lamang sila sa pamamagitan mo.

4. Pagpapahaba sa pamamagitan ng pagtatambal – napagtatambal ang

dalawang payak na pangungusap sa pamamagitan ng mga pangatnig na at,
ngunit, datapwat, subalit, saka, at iba pa. Ang mabubuong pangungusap ay
tinatawag na tambalang pangungusap.
Halimbawa:
• Nagtatrabaho sa pabrika ang kaniyang tatay at nagtitinda sa palengke ang
kaniyang nanay.
• Matagal siyang mag-aral ng aralin subalit tiyak namang matataas ang
kaniyang marka sa mga pagsusulit.

14 LU_KomPan_Modyul14
 Galugarin

Gawain 2: Opinyon Mo, Mahalaga!

Panuto: Sagutin ang sumusunod na tanong at isulat ang iyong sagot sa sagutang
papel.

1. Ano ang kayang gawin ng isang taong may kakayahang diskorsal?

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
2. Bilang isang mag-aaral, sa anong mga sitwasyon mo nagagamit ang
kakayahang tekstuwal at kakayahang retorikal? Magbigay ng mga sitwasyong
magpapatibay sa iyong sagot.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

Gawain 3: Talas-Isipan
Panuto: Sumulat ng halimbawang pangungusap ng kaisahan (cohesion) at
kaugnayan (coherence). Pagkatapos, ipaliwanag sa loob ng dalawang
pangungusap kung bakit naging kaugnayan o kaisahan ang isinulat. Isulat
ang sagot sa sagutang papel.

Kaisahan
Pangungusap:
__________________________________________________________________________________
Paliwanag:
__________________________________________________________________________________

Kaugnayan
Pangungusap:
__________________________________________________________________________________
Paliwanag:
__________________________________________________________________________________

Gawain 4: Pahayag, Pahabain

Panuto: Pahabain ang sumusunod na pahayag gamit ang paraan sa pagpapahaba
ng pangungusap. Isulat sa sagutang papel ang sagot.

1. Mahuhusay ang mga Pilipino…

___________________________________________________________________________
2. Suportahan ang kandidatong…
___________________________________________________________________________
3. Parami na nang parami ang nagbabakuna…
___________________________________________________________________________
4. Papalapit na face-to-face na klase…
___________________________________________________________________________
5. Pagyamanin ang kultura…
___________________________________________________________________________

15 LU_KomPan_Modyul14
 Palalimin

Gawain 5: Saloobi’y Isulat Mo!

Panuto: Sumulat ng isang kritikal na sanaysay ukol sa iba’t ibang paraan ng
paggamit ng wika sa pagpapahayag ng saloobin sa Social Media lalo na ngayong
panahon ng pandemya. Basahin at unawain ang sumusunod na pahayag nang
mapadali ang pagsusulat ng sanaysay. Maglahad ng mga paraan at sitwasyon upang
pagtibayin ang iyong mga argumento. Isulat ang iyong sagot sa sagutang papel.
Isaalang-alang ang rubrik sa pagsasagawa ng aktibidad.

Tunay ngang dinamiko ang wika lalo na’t nakasasabay ito sa

makabagong pamamaraan ng komunikasyon sa kasalukuyan. Halimbawa
na lamang nito ay ang pagpapadala ng mga saloobin o mensahe sa mga
kinauukulan. Sa kabilang dako, mayroon din itong hindi kanais-nais na
epekto gaya na lamang ng pang-aabuso sa karapatan ng bawat isang
makapagpahayag ng kanilang sariling saloobin o idea na kadalasang
nagaganap sa mga Social Media account. Hindi man hangad ng isang tao
ang makapanakit ng kaniyang kapuwa, maaari itong maging tampulan ng
pang-aasar o pagkapikon lalo na kung mayroong hindi pagkakaunawaan,
limitado lang ang naihayag o ‘di kaya’y hindi alam ang kontekstong
pinanggalingan ng mensahe.
Bilang isang kabataang mag-aaral na nalilinang ang kakayahang
pangkomunikatibo, paano mo mahihikayat ang iyong kapuwa at ang iba pa
na maging maingat sa pagpapahayag ng saloobin lalo na sa Social Media?

Rubrik sa Pagtataya ng Awtput

Krayterya Napakahusay Mahusay Katamtaman Papaunlad Nangangailangan

(10) (8) (6) (4) ng gabay (2)
Nilalaman Naisulat ang Naisulat ang Naisulat ang Naisulat ang Hindi naisulat ang
katawan ayon sa katawan ayon sa katawan ayon sa katawan ayon sa katawan ayon sa
mga suportang dalawang idea na isang idea na magkakaibang paksang dapat
idea na tumutugon sa tumutugon sa idea na talakayin
tumutugon sa kabuoan ng bahagi ng tumutugon sa
kabuoan ng sanaysay batay sa sanaysay batay kabuoan ng
sanaysay batay isyung tinatalakay sa isyung sanaysay batay
sa isyung tinatalakay sa isyung
tinatalakay tinatalakay
Kongklusyon Naibuod nang Naibuod ang Katamtamang Papaunlad ang Hindi naibuod
buong husay ang sanaysay ayon sa naibuod ang pagkakabuod ng nang tama ang
sanaysay ayon sa tiyak na sanaysay ayon sa buong sanaysay sanaysay.
pangkabuoang kaisipan/mensahe kaisipan/mensahe
kaisipan/mensahe
Gramatika Mahusay na Nailapat ang Katamtamang Papaunlad ang Hindi nailapat ang
nailapat ang wastong gramatika nailapat ang pagkakalapat ng wastong gramatika
wastong sa kabuoan ng wastong wastong sa sanaysay
gramatika sa sanaysay nang gramatika sa gramatika sa
kabuoan ng may kakaunting sanaysay sanaysay
sanaysay kamalian

16 LU_KomPan_Modyul14
 Sukatin

Mahusay! Binabati kita dahil umabot ka sa bahaging ito. Tiyak marami kang
natutuhan sa iba’t ibang mga aralin sa Modyul na ito. Ngayon, ating tatayahin ang
iyong kaalaman sa nakalipas na mga aralin.

PANGWAKAS NA PAGTATAYA
A. Panuto: Iugnay ang konseptong natutuhan sa kanilang kahulugan. Isulat ang
letra ng tamang kahulugan sa sagutang papel.

A B
_____ 1. Ito ay tumutukoy sa komunikatibong gamit ng a. Kinesics
espasyo. b. Haptics
_____ 2. Tumutukoy ito kilos at galaw ng katawan. c. Proxemics
_____ 3. Ito ay tumutukoy sa mga di-lingguwistikong d. Oculesics
tunog upang maipahatid ang mensahe. e. Paralanguange
_____ 4. Tumutukoy ito sa mga paghawak o pandama
na naghahatid ng mensahe.
_____ 5. Ito ay tumutukoy sa galaw ng mata bilang
gamit sa komunikasyon.

B. Panuto: Ibigay ang hinihiling ng bawat pahayag. Isulat ang sagot sa sagutang
papel.

__________ 1. Ilan sa mga halimbawa ng konsepto ng speech act na ito ay ang

pagtatanong at pagsagot sa mga tanong at pagbigay ng mga
impormasyon.
__________ 2. Tumutukoy ito sa ikot ng paksa ng kabuoan ng isang
pangungusap, sanaysay, o talata.
__________ 3. Isa sa konsepto ng speech act na nagaganap sa pamamagitan ng
panghihikayat, panghahamon at pananakot.
__________ 4. Tumutukoy ito sa maayos na pagkakakabit-kabit ng isang
pangungusap, sanaysay at talata upang tuloy-tuloy ang daloy ng
paksa.
__________ 5. Isa sa konsepto ng speech act na nakatuon sa pagganap sa akto
ng pagsasabi ng isang bagay.

C. Panuto: Basahing mabuti ang sumusunod na pahayag. Isulat ang salitang

TAMA kung ang pahayag ay wasto. Samantalang, kung ang pahayag
ay mali, isulat ang salitang MALI at palitan ang salitang
nasalungguhitan upang maging wasto ang pahayag. Isulat ang iyong
sagot sa sagutang papel.

__________ 1. Pinag-aaralan ng Kakayahang Diskorsal ang aktwal na

pagsasalita ng isang indibidwal.
__________ 2. Ang Kakayahang Retorikal ay tumutukoy sa kahusayan ng isang
indibidwal na makibahagi sa usapan o talastasan.

17 LU_KomPan_Modyul14
__________ 3. Ang Kakayahang Istratedyik ay tumutukoy sa mga estratehiyang
ginagawa ng isang tao upang matakpan ang mga di-perpektong
kaalaman natin sa wika.
__________ 4. Mahalagang maunawaan ang berbal na komunikasyon sapagkat
inilalantad nito ang damdamin o emosyon ng nagsasalita at
kinakausap at malinaw na nailalahad ang kahulugan ng
mensahe.
__________ 5. Hindi mahalaga ang kakikitaan ng kaisahan at pagkakaugnay ng
mga ipinapahayag na mensahe.

Lubos na mahusay! Binabati kita sa

matiyaga mong pagsama sa pagtalakay sa
ating aralin. Alam kong nakapapagod
maglakbay ngunit sulit naman dahil
matagumpay mong natutuhan ang mga
dapat mong malaman hinggil sa aralin
nating Kakayahang Pragmatiko, Istratedyik
at Diskorsal. Maghanda ka ngayon para sa
susunod na modyul, ang Modyul 15:
Introduksyon sa Pananaliksik sa Wika at
Kulturang Pilipino.

18 LU_KomPan_Modyul14
 LU_KomPan_Modyul14 19
ARALIN 6.1 (Kakayahang Pragmatiko at Istratedyik)
SIMULAN
Gawain 1: Itala Mo, Detective! Iba-iba ang sagot
Gawain 2: Pag-usapan Natin Iba-iba ang sagot
LAKBAYIN
Gawain 3: Halimbawa, Ibigay Mo! Iba-iba ang sagot
Gawain 4: Speech Act, Suriin Iba-iba ang sagot
GALUGARIN
Gawain 5: Ipaliwanag Mo Iba-iba ang sagot
PALALIMIN
Gawain 6: Sulat-Iskrip Iba-iba ang sagot
ARALIN 6.2 (Kakayahang Diskorsal)
SIMULAN
Gawain 1: Hinuha Mo, Mahalaga Iba-iba ang sagot
GALUGARIN
Gawain 2: Opinyon Mo, Mahalaga! Iba-iba ang sagot
Gawain 3: Talas-Isipan Iba-iba ang sagot
Gawain 4: Pahayag, Pahabain Iba-iba ang sagot
PALALIMIN
Gawain 5: Saloobi’y Isulat Mo Iba-iba ang sagot
SUKATIN
PANGWAKAS NA PAGTATAYA
A. B. C.
1. C 1. Locutionary 1. Mali - Pragmatiko
2. A 2. Kaugnayan/ Coherence 2. Tama
3. E 3. Perlocutionary 3. Tama
4. B 4. Kaisahan/ Cohesion 4. Mali – Di-berbal
5. D 5. Illocutionary 5. Mali – Mahalaga
Ito ang
Susi sa Pagwawasto
Sanggunian
Dayag, Alma M., et.al (2017). Pinagyamang Pluma (Komunikasyon at Pananaliksik
sa Wika at Kulturang Pilipino. Quezon City: Phoenix Publishing House, Inc.

Carpio, P. D., et.al (2016). Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang

Pilipino. Malabon City: Jimczyville Publications

Marquez, S. T., et.al (2017). Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang

Pilipino. Quezon City: SIBS Publishing House, Inc.

Kakayahang Pragmatiko. Nahango noong Agosto 20, 2021 mula sa

https://www.slideshare.net/mobile/RheaDelaCruz11/kakayahang-pragmatiko-
114624301

Kakayahang Pragmatiko. Nahango noong Agosto 21, 2021 mula sa

https://www.coursehero.com/file/26805389/Kakayahang-Pragmatikpptx/

Kakayahang Diskorsal. Nahango noong Agosto 21, 2021 mula sa

https://www.slideshare.net/mobile/MarjorieValdez3/kakayahang-diskorsal-
116894853

Kakayahang Diskorsal. Nahango noong Agosto 22, 2021 mula sa

https://www.elcomblus.com/kakayahang-diskorsal/

20 LU_KomPan_Modyul14
 Para sa mga katanungan o puna, sumulat o tumawag sa:

Department of Education – SDO La Union

Curriculum Implementation Division
Learning Resource Management Section
Flores St. Catbangen, City of San Fernando, La Union 2500
Telefax: 072-205-0046
Email Address:
launion@deped.gov.ph
lrm.launion@deped.gov.ph