Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 85

'Awqm mwrg' 1 mwrc, 2011

swl so l vW, mhInw mwrc 2011


PwauNfr cyArmYn qqkrw
sR I mwn sM q bwbw virAwm isM G jI mhwrwj
cyArprsn 1. √øÍ≈Á’∆ 2
(sM q mwqw bIjI) rxjIq kO r jI, rqvwVw swihb
2. cyiq dI sMgrWd 3
SUBSCRIPTION - ⁄≥Á≈ - (Á∂Ù)
√≈Ò≈È≈ ‹∆ÚÈ ’≈Ò Î∆ ’≈Í∆ 3. gu r U AM g d swihb qy BweI m` l U SwhI 15
B@@/- B@@@/- B@/-
BH@/- B@H@/- (For outstation cheques)
4. suriq sbid mwrg 38
Postal Address for 'ATAM MARG' Enquiry,
Money Order, Cheque and drafts in India :
ATAM MARG MAG. VISHAV G. R. M. 5. bM d gInwmw 46
CHARITABLE TRUST, Ratwara sahib,
P.o. Mullanpur Garibdas, Distt. Mohali - 140901 6. sqvM q kO r 52
SUBSCRIPTION FOREIGN («ÚÁ∂Ù)
7. au q Swh BrpU r sihj mwrg 58
Annual Life
U.S.A. 50 US$ 500 US$
U.K. 30 $ 300 $ 8. ishq r`iKAw igAwn 62
Aus. 80 $ 800 $
Europ 50 Euro 500 Euro √øÍr’ Èß. rÂÚ≈Û≈ √≈«‘Ï
Postal Address for 'ATAM MARG' Enquiry,
Awqm mwrg mYgzIn - IDAGBADCIA, 79
Money Order, Cheque and drafts from foreign to : rÂÚ≈Û≈ √≈«‘Ï - @AF@ñBBEE@@A
VISHAV GURMAT ROOHANI MISSION gu. rqvwVw swihb ivKy AKMfpwT buikMg sbMDI - 9417214386
CHARITABLE TRUST prÓ √«Â’≈rÔØ◊ Ï∆‹∆ dy syvwdwr - 0172-2266315, IDAGBADCHA
Gurdwara Ishar Parkash, Ratwara Sahib (Near Ï∆. ¡À‚ ’≈Ò‹ IDAGBADCHB
Chandigarh) P.O. Mullanpur Garibdas, Teh. Kharar, Ï≈Ï≈ r≈«‹øÁr «√øÿ √Ã∆ Ó≈È ¶◊r IDAGBADCH@
Distt. S.A.S. Nagar (Mohali) 140901, Pb. India. ¡≈‚∆˙ Ú∆‚∆˙ Ò≈«¬ÏÃ∂r∆ IHGBHADCHE, IDAGBADCHE
Exemption U/S 80-G upto 31.03.2012 vide L. No. ◊πr» ◊Ø«ÏøÁ «√øÿ «Ú«Á¡≈ Ó≥Ár rÂÚ≈Û≈ √≈«‘Ï @AF@-BBEE@@C
√ø ګr¡≈Ó «√øÿ ÓÀÓr Ø ∆¡Ò ÍÏ«Ò’ √’±Ò @AF@-BBEE@@D
CIT-II/CHD/80G/TECH/245/2008-09/823 ‹rÈÒ IDAGBADCHD
Registration Under Foreign Contribution (Regula- ¡≥«ÓàÏ≈‰∆ √’≈¬∆ ‡∆.Ú∆. √À‡∂Ò≈¬∆‡ ⁄ÀÈÒ @AGF Â∂ √ø ӑ≈r≈‹
tion) Act 1976 R.No.115320023 √ø Ï≈Ï≈ Ú«r¡≈Ó «√øÿ ‹∆ rÂÚ≈Û≈ √≈«‘Ï Ú≈«Ò¡ª Á≈ ’∆rÂÈ
«ÈÓÈ ¡È∞√≈r ‘À -
Awqm mwrg mY g jIn nw imlx qy Aqy mhWpu r KW v` l o N
pR k wiSq ikqwbW mM g vwau x leI sM p rk nM . - r √Ú∂r∂ A@.@@ Ú‹∂ ÂØ∫ AA.@@ Ú‹∂ º’
¡ÀÂÚ≈r
Head Office INDIA- (M) 94172-14391, 9417214379, √ØÓÚ≈r Ù≈Ó G.@@ Ú‹∂ ÂØ∫ Ù≈Ó H.@@ Ú‹∂ º’
Ô±.’∂. √Ó∂∫ ¡È∞√≈r √π«‰¡≈ ‹≈ √’Á≈ ‘ÀÕ
0160-2255002, Fax - 0160-2255009
Ï≈Ï≈ ‹∆ Á∂ ’∆rÂÈ ˘ Í»r∂ «ÚÙÚ «Ú⁄ www.amritbani.com ÂØ∫ √π«‰¡≈ ‹≈
U.S.A. - Baba Satnam Singh ji Atwal √’Á≈ ‘ÀÕ ¡≈͉≈ √Óª Ô±.’∂. √Ó∂∫ ¡È∞√≈r «ÈrË≈r ’rØÕ
Phone and Fax : 408-263-1844 ‹≈r∆ ’rÂ≈ - ¡≈ÂÓ Ó≈r◊ √«Ír⁄»¡Ò √≈«¬ø«‡«Î’ ¡À˜»’∂ÙÈÒ
Bhai Kuldeep Singh Sher Gill ⁄Àr∆‡∂ÏÒ ‡r√‡, Ô±.’∂.
Phone : 408-230-8319
Bhai Parmjit Singh Sandhu - Cell: 07788389135 ÍÃ’≈Ù’ Á∂ √Ì ‘º’ r≈÷Ú∂∫ ‘ÈÕ
Canada - Bhai Sarmukh Singh Pannu
Phone - 604-433-0408 «Íà ø ‡ r , ÍÏ«ÒÙr Â∂ ¡À ‚ ∆‡ r Ï≈Ï≈ hrpwl «√ø ÿ
England - Bibi Gurbax Kaur /Jagtar Singh Jagi rqvwVw swihb È∂ “¡≈ÂÓ Ó≈r◊” ‹À ¡≈Î√À‡ «ÍÃø‡r˜,
Phone : 0121-200-2818 I@E «¬ø‚√‡r∆¡Ò ¬∂r∆¡≈, Î∂˜-B, ⁄ø‚∆◊Û∑ ÂØ∫ ¤ÍÚ≈
Fax : 0121-200-2879, Raj Mobile : 07968734058
’∂ Óπ º ÷ ÁΠr “¡≈ÂÓ Ó≈ r ◊”, r ÂÚ≈Û≈ √≈«‘Ï,
For more information please visit us on internet at:- ‚≈’÷≈È≈ ÓπÒªÍπr ◊r∆ÏÁ≈√, «‘√∆Ò ÷rÛ, «˜Ò≈
'Awqm mwrg' Email : atammarg1@yahoo.co.in mwrc, 2011
2
http:# www.ratwarasahib.org, http # www.ratwarasahibmedia.org
¡À√.¬∂.¡À√ È◊r (ÓØ‘≈Ò∆) Í≥‹≈Ï ÂØ∫ ÍÃ’≈«Ù ’∆Â≈Õ
√øÍ≈Á’∆
¡≈ÂÓ Ó≈r◊ Á∂ ͪË∆¡ª È≈Ò «¬‘ ◊ºÒ Ï≈r- Í≈r ‘Ø ◊¬∂Õ ¡À√≈ ¡È∞ÌÚ ¿∞È∑ª È∂ ◊πrÏ≈‰∆ ÂØ∫ ÍÃ≈ÍÂ
Ï≈r √ªfi∆ ’∆Â∆ ‹ªÁ∆ ‘À «’ “¡≈ÂÓ Ó≈r◊” ÓÀ◊˜∆È ’∆Â≈Õ ◊πrÏ≈‰∆ «Ú⁄ ¡º·∂ Í«‘r È≈Ó ‹Í‰ Á∆ «¬‘Ø
Á≈ «¬’ «ÚÙ∂Ù «ÈÙ≈È≈ ‘À, ¿∞√ «ÈÙ≈È∂ Á∆ ÍÃ≈ÍÂ∆ «ÚË∆ Áº√∆ ‘ÀÕ
«‘ ‘∆ √≈r∂ Ò∂÷ «Ò÷∂ ¡Â∂ ¤≈Í∂ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ ÓÈ∞º÷≈ ¡À√≈ ‹≈Í ’rÈ È≈Ò √Á∆Ú ¡ÈßÁ Á∆ ÍÃ≈ÍÂ∆
‹∆ÚÈ Á≈ Ò’Ù ‘∆ ¡≈ÂÓ Ó≈r◊ Á≈ Ò’Ù ‘ÀÕ «¬‘
‘πøÁ∆ ‘À -
Ò’Ù ‘À ‹∆Ú ¡≈ÂÓ≈ Á≈ ÍrÓ-¡≈ÂÓ≈ È≈Ò √πÓ∂Ò,
◊Ø«ÏøÁ-«ÓÒ≈Í, ¡√Ò ¡≈Í∂ Á∆ ͤ≈‰ ¡Â∂ ¡È∞ÌÚÕ Ó«È ‹Í∆¡À ‘«r ‹◊Á∆√®
«¬√ «ÈÙ≈È∂ ˘ ¡≈ÂÓ Ó≈r◊ Á∂ Ó∞º÷ Í≥È∂ Â∂ ‘r «Ó«Ò √ø◊«Â √≈Ë» Ó∆®
Ú≈r ¤≈«Í¡≈ ‹ªÁ≈ ‘À - √Á≈ ¡ÈßÁπ ‘ØÚÀ «ÁÈ∞ r≈Â∆
‘«r ’∆r«Â ’«r ÏÈÚ≈r∆® r‘≈¿∞® Í≥È≈ - FFI
ÏÑÓπ Á∆√À ÏÑÓπ √π‰∆¡À ¬∂’∞ ¬∂’∞ Ú÷≈‰∆¡À®
¡≈ÂÓ Í√≈r≈ ’r‰‘≈r≈ ÍÃÌ «ÏÈ≈ È‘∆ ‹≈‰∆¡À® È≈Ó Á∆ ¡ÀÈ∆ Ó«‘Ó≈ ‘À «’ ‹Ø◊-Ó Á∂ ⁄Ωr≈√∆
Í≥È≈ - HDF ¡≈◊», Ó‘≈ÂÓ≈ ÏπºË Úr◊∂ «◊¡≈ÈÚ≈È, Â∂Â∆ ’ÃØÛ∑
Á∂ÚÂ∂, ¡È∂’ª «rÙ∆ ÓπÈ∆ √≈r∂ ÍÃÌ» Á∂ È≈Ó Á∆ ÒØ⁄≈
¡rÊ≈ √ø√≈r Á≈, Ïë‘Ó≥‚ Á≈ √≈r≈ Í√≈r≈
r÷Á∂ ‘È Ír «’√∂ «ÚrÒ∂ ˘ ‘∆ ◊πr» «¥Í≈ √Á’≈
ÏÃ‘Ó Á≈ ‘∆ Í√≈r≈ ‘ÀÕ ‹Ø Ú∆ √≈˘ «Á÷Á≈ ‘À, ‹Ò
«¬‘ Á≈ «ÓÒÁ∆ ‘À, È≈Ó ‹Í‰ È≈Ò ◊πr» «¥Í≈
«Ú⁄, ÊÒ «Ú⁄, ËrÂ∆ Â∂ ¡’≈Ù «Ú⁄, √≈r∂ Â≈r∂
√Á’≈ «¬’ ¡ÈØ÷≈ ’ΩÂ’ Ú≈ÍrÁ≈ ‘ÀÕ «‹√ ÍÃÓ≈ÂÓ≈
√Â≈r∂, ⁄øÁ √»r‹, ËrÂ∆¡ª, Í¿∞‰, Í≈‰∆ √Ì ÍÃÌ»-
˘ √Ì √ø√≈r “¡◊≈«Ë ÏØ«Ë” ÓÈ∞º÷≈ √Ófi ÂØ∫ Ír∑∂ ’«‘øÁ≈
Í√≈r≈ ‘À, ‹Ø È≈Á-√ø◊∆ √π‰≈¬∆ Á∂ «r‘≈ ‘À, Í≥¤∆¡ª
‘À, ◊πr» ¿π‘ ÍÃÓ≈ÂÓ≈ «‘rÁ∂ «Ú⁄ «Ú÷≈ «ÁøÁ≈ ‘ÀÕ
Á∂ ÏØÒ, ‘Ú≈Úª, rπº÷ª, ÈÁ∆¡ª Á∂ È≈Á, √Ì ¿∞√ Á≈
‘∆ √ø◊∆ √π‰≈¬∆ Á∂ «r‘≈ ‘ÀÕ «¬’ ÍÃÌ» ÂØ∫ «ÏȪ È≈Ó-«√ÓrÈ r≈‘ƒ √≈r∂ «⁄øÂ≈-«Î’r, ¡≥Á∂Ù∂ «Ó‡
‘Ør ’∞fi Ú∆ ‘Ø∫Á «Ú⁄ È‘ƒÕ ÓÀ∫, Ó∂r∆ Á∆ Ì≈ÚÈ≈ Á∆ ‹ªÁ∂ ‘È, «‘rÁ≈ ’ΩÒ ÎπºÒ «÷Û ‹ªÁ≈ ‘À, «ÈrøÂr
Ú∆ ’ج∆ ‘Ø∫Á È‘ƒ, «¬‘ ¡rÊ‘∆‰ ‘ÀÕ ¡À√∆ «ÁzÙ‡∆ ¡≈ÂÓ’-¡‚ØÒÂ≈ ω∆ r«‘øÁ∆ ‘À, √r∆r’ «¬øÁz∆¡ª √π÷
’∂ÚÒ ◊πr» Ó‘≈r≈‹ ‘∆ Ï÷«ÙÙ ’rÈ Á∂ √ÓrºÊ ‘ÈÕ Á∂‰ Ú≈Ò∆¡ª ‘Ø «ÈÏÛÁ∆¡ª ‘È
¡À√∂ ¡È∞ÌÚ Á∆ ÍÃ≈ÍÂ∆ Ò¬∆ ◊πr» ‹∆ È∂ È≈Ó-Ó≈r◊ È≈Ó-¡≥«ÓàÁ∆ «¬’ Ï»øÁ «Ú’≈rª Á≈ È≈Ù ’r∂
˘ √rÚØÂÓ Ó≈r◊ «’‘≈ ‘ÀÕ ◊πr» ÿr ’∂ÚÒ È≈Ó Á≈ ¡≈ÂÓ’-¡‚ØÒÂ≈ ÍÃÁ≈È ’rÈ Á∂ √ÓrºÊ ‘ÀÕ «¬√ Á∆
‘∆ ÿr ‘ÀÕ “È≈È’ ’∂ ÿr π ’∂ÚÒ È≈ÓπÕ” «√º÷ Á∆ ÍÃ≈ÍÂ∆ È≈Ò ’rÓª Á≈ Ò∂÷≈ Ú∆ Óπº’ ‹ªÁ≈ ‘À Õ
Írr∆Ì≈Ù≈ Ú∆ «¬‘Ø Á√∆ ‘À, “◊πr √«Â◊πr ’≈ ‹Ø «√÷π
¡À√≈ ÁπrÒÌ ¡≥«ÓÃÂ-È≈Ó √≈˘ √ÌȪ ˘ ÍÃ≈ÍÂ
¡÷≈¬∂ √π ÌÒ’∂ ¿∞«· ‘«r È≈Óπ «Ë¡≈ÚÀ®” È≈Ó ˘
‘ØÚ∂, «¬‘ √≈‚∆ ‹«◊¡≈√≈ ‘À, «¬‘ √≈‚∆ ¡rÁ≈√ ‘ÀÕ
¡º·∂ Í«‘r, BD ÿ≥‡∂ «Ë¡≈¿∞‰ Á≈ ‘π’Ó ‘ÀÕ «¬‘
¬∂√∂ Ì≈ÚÈ≈ È≈Ò √≈r∂ Ò∂÷ «¬√ «¬Ù» «Ú⁄ ¤≈Í∂ ‹≈
«’Ú∂∫ √øÌÚ ‘ØÚ∂? È≈Ó «’Ú∂∫ «Ë¡≈¿∞‰≈ ‘À? È≈Ó Á≈
r‘∂ ‘ÈÕ «ÚÙÚ≈Ù ‘À «’ ‹∂ Ó‘ªÍπ rÙª Á≈ ’∂ÚÒ
√ø‹Ó ’∆ ‘À? «¬√ Á∆ ÌrÍ» r «Ú⁄≈r ‘∆ ¡≈ÂÓ
«¬’ Ò∂÷ ‘∆ iekwgrqw nwl ÍÛ∑ Ò¬∆¬∂ Â∂ ¡ÓÒ «Ú⁄
Ó≈r◊ Á≈ Óπº÷ «ÚÙ≈ «r‘≈ ‘À ¡Â∂ r‘∂◊≈Õ
ÒÀ ¡≈¬∆¬∂, ª √≈‚∆ ‹∆ÚÈ Ô≈Âr≈ √ÎÒ ‘Ø √’Á∆
Ï≈‘r∆ r«‘ ӫr¡≈Á≈ Á∂ Ú≈Á-«ÚÚ≈Á √ÏøË∆ ‘ÀÕ “¡≈ÂÓ Ó≈r◊” ¡ÓØÒ Ú√» ‘À «’¿∞∫«’ «¬√ «Ú⁄
Ï‘π ÓÀ◊˜∆Ȫ «Ú⁄ «Ò«÷¡≈ ‹≈ «r‘≈ ‘ÀÕ ¡≈ÂÓ ¡ÓØÒ’ Ï⁄È ‘È ‹Ø ‹∆ÚÈ ˘ È≈Ó-rÂȪ È≈Ò Ó≈ÒØ
Ó≈r◊ «¬√ Ú≈Á-«ÚÚ≈Á ÂØ∫ Óπ’ ‘ÀÕ ¡À√≈ ‘∆ «¬√ Ó≈Ò ’rÈ Á∂ √ÓrºÊ ‘È, «¬‘ «√Π√≈Ò≈‘ Á≈
Á∂ √ø⁄≈Ò’ Ó‘ªÍπrÙª Á≈ ¡≈Á∂Ù hYÕ ¡√ƒ «¬√∂ Èπ’Â∂ ÌrÍ»r ÷˜≈È≈ ‘À, «¬‘ Í≈ÂÙ≈‘∆¡ª Ï÷ÙÁ≈ ‘À -
ÂØ∫ Ó‘ªÍπrÙª Á∂ Ò∂÷ª ˘ Í«‘Ò «ÁøÁ∂ ‘ª «’¿∞∫«’ «‹√ ÈØ Ï÷√∂ «√Ϋ √≈Ò≈‘®
«¬È∑ª «Ú⁄ ‹πÛÈ Á∆ ÍÃ∂rÈ≈ ‘πøÁ∆ ‘À, Ó»Ò ˘ ͤ≈ȉ È≈È’ Í≈«Â√≈‘∆ Í≈«Â√≈‘π® Í≥È≈ - E
Á≈ ¡È∞ÌÚ ‘πøÁ≈ ‘À, ◊πrÏ≈‰∆ Á∆ √‘∆ √∂Ë ‘πøÁ∆ ‘ÀÕ ¡≈Í ‹πÛØ, Á»«‹¡ª ˘ ‹ØÛØ, ¡≈Í ‹ÍØ, Á»«‹¡ª
¿∞È∑ª È∂ √≈r∆ √ø√≈r Ô≈Âr≈ È≈Ó-¡È∞ÌÚ «Ú⁄ ’∆Â∆ ˘ ‹Í‰ Á∆ ÍÃ∂rÈ≈ Ï÷ÙØÕ ¡≈Í ¡≈ÂÓ Ó≈r◊ ÍÛ∑Ø,
‘ÀÕ ¿∞Ȫ∑ È∂ È≈Ó ‹«Í¡≈, È≈Ó Í«Û∑¡≈, È≈Ó «Ò«÷¡≈, Á»«‹¡ª ˘ ÍÛ∑È Ò¬∆ ÍÃr ∂  ’rØ ‹∆Õ «¬‘ Ó‘≈È √∂Ú≈
È≈Ó √π«‰¡≈, È≈Ó ◊≈«Ú¡≈ ¡Â∂ √ø√≈r-√ÓπøÁr ÂØ∫ ‘À, «¬‘ Ó‘ªÍπrÙª Á∆ ¡√∆√ ‘ÀÕ
(*****)

'Awqm mwrg' 3 mwrc, 2011


cyiq dI sMgrWd
sM q virAwm isM G jI
bwnI iv. gu . rU . imSn[
siqnwmu sR I vwihgu r U , AsIN zrUr ny krm pr pqw nhIN sI swnUM, Bogx vyly
DMn sRI gurU nwnk dyv jIE mhwrwj! pqw l`igAw hY ik ieh qW bVw mwVw hoieAw, bdly
fMfauiq bMdn Aink bwr srb klw smrQ] dyxy bhuq AOKy ny, krm Bogxy bhuq AOKy ny[ so iek
AMg - 256 qrlw hoieAw krdw hY, Ardws hoieAw krdI hY[ SuB-
iPrq iPrq pRB AwieAw kwmnw dy nwl gurU drbwr 'c AwauNdy hW, AMdroN Ardws
pirAw qau srnwie] huMdI hY ik mhInw su`K-sWd dw lMGy[ mhwrwj kihMdy,
nwnk kI pRB bynqI ApnI BgqI lwie] BweI! auh qW lMGxw hI hY, quhwnUM ie`k jugq d`s idMdy
AMg - 289 hW, jy auh jugq vrqdy rhoNgy, swl vI vDIAw lMGygw
Dwrnw - mihmw qyrI nw vyd jwxdy, qy quhwfw mhInw vI vDIAw lMGygw[ auh ieh hY ik
qyrw bRhmw ny AMq nw pwieAw[ jy qusIN s`cmu`c AnMd cwhuMdy EN swry jxy, du`K dw lyS
mihmw n jwnih byd ] nhIN cwhMudy, nhIN cwhuMdy ik swfIAW A`KW dy ivcoN hMJU
bRhmy nhI jwnih Byd ] ikrdy rihx, hauky swnUM nw Awaux, hwvy swnUM nw Awaux;
Avqwr n jwnih AMqu ] kRDo nw Awvy, pCqwvw nw Awvy; mhwrwj kihMd,y jy qusIN
prmysru pwrbRhm byAMqu ] 1 ] AnMd cwhuMdy EN, qW nvW swl cMdrmw dw cVHdw hY,
ApnI giq Awip jwnY ] nvyN swl dw jo pihlw hI swfw aupdyS hY ausnUM ihrdy
suix suix Avr vKwnY ] 1 ] 'c vswE, auh hY -
rhwau ] sMkrw nhI jwnih Byv ] cyiq goivMdu ArwDIAY hovY Anµdu Gxw ] AMg - 133
Kojq hwry dyv ] dyvIAw nhI jwnY mrm ]
sB aUpir AlK pwrbRhm ] AwrwDxw kro pRmySr dI, auh idAwlU hY, krmW
ApnY rMig krqw kyl ] nUM k`t idMdw hY, mrzI hY auhdI Bugqwauxy hox qW
Awip ibCorY Awpy myl ] Bugqw ley, nhIN qW mwP vI kr idMdw hY[ koeI zrUrI
ieik Brmy ieik BgqI lwey] nhIN hY[
Apxw kIAw Awip jxwey ] 3 ] gurU nwnk pwqSwh ny bVI idAwlqw krky, swfy
sMqn kI suix swcI swKI ] mnW dy auqoN ie`k bhuq v`fw boJ cu`k id`qw[ bhuq boJ
so bolih jo pyKih AwKI ] sI krmW dw, nw qW krm krn qoN AsIN htdy sI,
nhI lypu iqsu puMin n pwip ] nw swfy qoN Bogy jWdy sI, nw Bogy ibnW htdy sI -
nwnk kw pRBu Awpy Awip ] AMg - 894
Bogy ibn Bwgih nhI krm gqI blvwn[
swDsMgq jI! g`j ky bolxw siqnwm sRI vwihgur[U
krmW dy c`kr 'c pey hoey, du`KI-suKI, hzwrW
kwrobwr sMkc o dy hoey Awp cyq dy mhIny dI sMgrWd, jdoN
swlW dy lMG jwx qoN vI krm Aw jWdy ny[ ikvyN Cu`ty
ik cMd dw nvW swl ciVHAw krdw hY[ sUrj dw swl
AwdmI ies qo N ? ie` k sO s` q jnm lM G igAw,
pihlI vYswiK qoN ciVHAw krdw hY[ cMdrmw dw swl
iDRqrwStr ny sO b`cw hMs dw KwDw sI, ie`k sO s`q
pihly cyqr qoN ciVHAw krdw hY[ iesy qrHW dy nwl-
jnm lMGx qoN bwAd iehdw iek sO b`cw mhWBwrq
nwl v`Kry-v`Kry swl, v`Kry-v`Kry mhIinAW qoN ciVHAw
dy XùD iv`c mwirAw igAw[ tl nw sikAw krm[ ie`k
krdy ny[ jo eIsw jI dw swl hY, auh pihlI jnvrI
qoN ciVHAw krdw hY[ ihswb-ikqwb dy jo swl ny auh sO cwr jnm pihlW ie`k it`fw PV ky, auhdIAW dovyN
pihlI ApRYl qoN ciVHAw krdy ny[ bVIAW KuSIAW A`KW dy ivcIN sUl lMGw ky C`f id`qw, auh qVP-qVP
huMdIAW ny ik ipClw swl, su`K-sWd nwl lMG jwvy, ky mirAw, pMj idn jIauNdw irhw, cwr idn jIauNdw
Aglw SurU ho jwvy[ hy vwihgurU! qUM Awpxw h`Q dy ky irhw, kuC pqw nhIN, lyikn krm bx igAw[ iek sO
Aglw swl lMGweIN, bcweIN AsIN grIb AwdmI hW, cOQw jnm AwieAw, jmWdrU AMnw kr id`qw aus krm
swfy qoN qyry Bwxy 'qy Swkr nhIN hoieAw jwxw[ kuJ ny[ swrI izMdgI AMD dy iv`c lMGweI[ rwjw sI qKq
irAwieq krIN, swfy krmW dy ivc nrmI ilAweIN, kIqy 'qy bYTdw sI, pr koeI suAwd nhIN, ikauNik -

'Awqm mwrg' mwrc, 2011


4
AMDkwr suiK kbih n soeI hY ] auh nwm dy iv`c AYnI SkqI hY ik swry ijMny vI
rwjw rMku doaU imil roeI hY ] AMg - 325 krm ny iek`Tw swirAW dI jVH k`t skdw hY, dgD
donNo roNdy ny[ bVw boJ sI AwdmI dy auq[y mhwqmw kr skdw hY[ kxk dw bIj iksy koTy 'c ipAw hovy,
bu`D ny ikhw krmW dw koeI ielwj nhIN, Bogxy pYxgy, auhdy Q`ly syk l`g jwvy, dwxy syk dy iv`c Aw jwx[
koeI ielwj nhIN, krm krny bMd kr idE[ ie`k jnm auhdI jMmx SkqI Kqm ho jwieAw krdI hY[ kihMdy,
'c kr dyvWgy, pr krm qW hzwrW jnmW dy bkwieAw nwm AYsI cIz hY ieh krmW dy stor nUM jwl idMdw
pey ny[ auh qW Bogxy hI pYNdy ny, ju`g lMG igAw pUrw, hY[ iehdI mihmw nUM sMswr dy iv`c iksy ny jwixAw
A`T l`K 32 hzwr swl, ie`k krm ipAw sI, sRI nhIN[ kljug 'c qW ieh PlIBUq huMdw hY[ siqjug dy
rwmcMdr jI ny bwlI dy Cu`p ky bwx mwirAw[ bwlI ny AMdr ds hzwr swl kIqI hoeI qpisAw, jipAw
ieqrwz kirAw ik ieh nYiqkqw nhIN hY[ Cup ` ky iksI hoieAw nwm, qRq uy y dy hzwr swl dy brwbr hY qy duAwpr
nUM mwrnw ieh koeI cMgw kMm nhIN, ieh krm kIqw dy sO swl dy brwbr hY[ ds hzwr siqjug dw qy
hY, XùD iv`c qUM mYnMU mwr lYNdw, mYN qYnMU mwr idMdw, krm kljug dw do GVI ic`q ibrqI iekwgr krky siqsMg
nhIN hoieAw krdw auh, ikauNik auh ifaUtI hY[ Cup kr lE, auhdy brwbr hY[ ies qoN vI v`D jy mn
ky qUM mYnMU mwirAw, qyrw ivgwiVAw mYN kuC nhIN sI[ krm ic`q iekwgr krky vwihgurU dw nwm ihrdy 'c vs
bx igAw, ikRSn mhwrwj - , jwvy qW swry ijMny vI kIqy hoey pwp ny, cwhy ies
jwie suqw prBws ivic gofy auqy pYr pswry[ jnm dy ny cwhy pihly jnm dy ny auh swry Pl nhIN
crx kml ivic pdmu hY iJliml JlkY vWgI qwry[ dyxgy, lyikn ie`k krm ijhVw hY auh bc jWdw hY[
biDku AwieAw Bwldw imrg jwix bwxu lY mwry[ auh Bogxw pYNdw hY, auhdI ijhVI SkqI hY auh Gt
drsx ifTosu jwiekY krx plwv kry pUkwry[ jwieAw krdI hY[ auhnUM prwlbD krm kihMdy ny, auh
gil ivic lIqw ikRSn jI sUlI qoN sUl bx jWdI hY[ supny 'c Bugq jWdI hY
Avguxu kIqw hir n icqwry[ lyikn auh ikauNik prwlbD krm hY, auh Bogxw pYNdw
kir ikrpw sMqoiKAw piqq auDwrxu ibrdu bIcwry[ hY[ so mhwrwj kihMdy, qusIN iDAwn nwl suxo, nvW
BweI gurdws jI, vwr 1/23 swl SurU huMdw hY cMdrmw dw[ cMdrmw dw AwpW pihlw
roNdw hY kurlwauNdw hY ik mYN bVw mwVw kMm idn mnwauNdy hW[ sMgrWd huMdI hY aus idn, bVIAW
kirAw[ kihMdy, ieQy Aw, qYnUM nhIN pqw - AwsW lY ky AwauNdy hW[ mhwrwj kihMdy Xwd kr lE
gil ivic lIqw ikRSn jI jy su`KI rihxw hY[ cyq dy ivc Bjn kro[ ijMnW nwm
Avguxu kIqw hir n icqwry[ jipAw jw skdw hY jpo[ hoeygw kI, byAMq AnMd
BweI gurdws jI, vwr 1/23 swrIAW sUeIAW pwr kr jweygw GVI dIAW, isKr
cilAw jweygw, koeI AMq nhIN, AYnw AnMd quhwnUM pRwpq
gl 'c lY ilAw, kihMdy b`Dk qYnMU nhIN pqw, ieh
ho jweygw[ ies bcn nUM koeI vI dunIAW dy iv`c AYsw
krm A`T l`K b`qI hzwr swl qoN jIauNdw sI[ ieh
nhIN hY, nw koeI dyvqw, ijhVw iehdy Pl nUM Gtw
myry mgr l`igAw hoieAw sI, Bogxw sI[ so mYN vI qYnUM
sky[ mhwrwj kihMdy -
mwirAw sI, jdoN qUM bwlI sI, mYN qyry bwx mwirAw sI
qUM ieqrwz kirAw sI, mYN ikhw mYN BogWgw iPkr nw cyiq goivMdu ArwDIAY hovY Anµdu Gxw ] AMg -
kr[ jd qoN bwAd A`T l`K b`qI hzwr swl lMGx 133
qoN bwAd dubwrw mYN sMswr 'c AwieAw, qUM vI Aw igAw pr dUsrI Srq nwl r`K idqI mhwrwj ny,
ipAwirAw! krm ny iek`Ty kr id`qy, qUM bwx mwirAw AwrwDxw ijhVI hY ieh qyry iek`ly qoN nhIN hoxI, qUM
hY, qUM kwhnUM roNdw hYN, hux rox dw kI Pwiedw[ sMgq iv`c rl ky, sMqW dI sMgq; Ardws qW AsIN
ddY dosu n dyaU iksY dosu krMmw AwpixAw ] krdy hW ik hy s`cy pwqSwh! koeI gurmuK ipAwrw myl[
jo mY kIAw so mY pwieAw dosu n dIjY Avr jnw ] ijhdy imlx 'qy qyrw nwm jpIey[ pr jy auQy kih dyvy
AMg - 433 ik s`cy pwqSwh! koeI sMq myl, Pyr sMq bwry AYlrjI
ho jWdI hY swnU[M dvYq hY swfy AMdr nwm jpx vwilAW
gurU nwnk pwqSwh ny ikRpw kr id`qI kljugI
bwry[ nwm jpx vwly dw koeI mzHb nhIN hoieAw
jIvW 'qy, pr ipAwirE! krm qW Bogxw pvygw, pr
krdw[ iksy dw nhIN hud M w auh, auh iblkul Awzwd hud
M w
iehdI qwkq Gt skdI hY ikauNik kljug dw smW
hY -
hY iehdy 'c sB qoN v`fI jo zorwvr cIz hY, kroVW
pwpW nUM jwl dyx vwlI cIz hY, auh hY pRmS y r dw nwm[ BT nmwzw ickV rojy mulW dy gl PwhI[

'Awqm mwrg' 5 mwrc, 2011


bc igAw ivcwrw nhIN qW SrHw dI kYd ivc Aw AMg - 465
jwxw sI, mwirAw jwx sI, mnsUr ny Awvwz-ey-h`k mhwqmw bu`D bhuq ny v`fI qqIkSw krI, hYrwn
lweI sI[ sUlI 'qy cVHw id`qw ikauNik sux nhIN skdy[ ho jWdw hY AwdmI, auhdI qpisAw nUM dyK ky, rwjy
lw-mzHb hoieAw krdw hY pRmySr dw ipAwrw, koeI dw lVkw[ rwj Bwg C`f id`qw, kyvl ies kMm 'qy ho
mzb nhIN auhdw hoieAw krdw hY[ auhdw mzHb hoieAw igAw[ ijhVw AsIN kihMdy hW ik AsIN praupkwr
krdw hY siq dI pCwx[ AigAwn dw nwS, igAwn dw krdy hW, AsIN kIrqn krdy hW, k`K nhIN hYgw[ kuC
pRkwS[ hor koeI nhIN huMdw[ hux ijhVy pRmySr dy bKSy nhIN hY ie`k DMdy lwieAw hoieAw hY r`b ny, qury iPrdy
hoey ny, jy iml vI jwvy swnUM dvYq Aw jWdI hY aunHW hW[ koeI nOkrIAW-cwkrIAW krdw hY, koeI ieMjnIAr
nwl[ mhwrwj kihMdy, aunHW qoN ibnW qW imlxw nhIN hY, koeI kuC hor hY, koeI kIrqn krdw hY, ij`iqAw
ipAwirAw[ nwm dI pRwpqI vI aunHw nwl iml ky huMdI qW auh hY ijhny pRmySr nUM Awpxy AMdroN pRgt kr
hY, Pyr rsnw dy nwl qUM nwm jpxw SurU kr dy, pihlI ilAw[ auh cwhy iksy guPw 'c bYT ky kr ley, ikqy
jmwq qoN[ sMswr dy iv`c isrP igxqI aunHW dI huMdI kr ley[ ijhdw qW mqlb is`D ho igAw auh qW
hY ijhVy pRmySr dw nwm jpdy ny, aunHW dw AwieAw qW ij`q igAw, cwhy gRihsq 'c kr lE, AYvNy rOlw pwauNdw
sPl hY, aunHW nUM kho ik Aw gey Awaux vwilAW 'c[ hY ik igRhsq 'c rho jI ieh bVw cMgw Drm hY[
sMq jnw imil pweIAY rsnw nwmu Bxw ] hoxw cMgw[ pr auh kMm qW hoieAw nw ijhVy kMm nUM
ijin pwieAw pRBu Awpxw Awey iqsih gxw ] qUM krn AwieAw sI[ cMgw qW hY jy ivcy pRwpq kr
AMg - 133 igAw[ jy nhIN kr igAw, rOly-r`py 'c hI irhw, swrI
kihMdy eysy srIr dy AMdr iDAwn nwl ies g`l izMdgI klw-klyS qyry mn 'coN nhIN hitAw[ gRihsq
nUM suxo qusIN, AwhI srIr ijhVw swnUM imilAw hY[ dy ikqy QoVHy JMjt ny, qyry muMfy nUM kuC ho igAw, iksy
iehdy 'c swnUM siqsMg pRwpq hoeI hY[ jy qW AsIN kMm poqy nUM kuC ho igAw[ iksy Gwtw pY igAw, iksy dw
kr ilAw qW, qW TIk hY, jy rih igAw ADUrw Pyr vwDw pY igAw[ rwg, dvYS mn 'qy AwauNdI hY, ik
bVw muSkl hY[ AwcwrIAw rjnIS dsdw hY kihx AOh myrw pirvwr hY, Awh myrw hY[ ikqy sMgl QoVHy
l`igAw ik myrw jp-qp isrP iqMn idn dw rih igAw pey hoey ny, ij`iqAw auh hY, jy qW ij`q igAw qW,
sI[ mYN ATwrHW idn mMzlW cVHdw igAw, cVHdw igAw, qW mhwrwj kihMdy TIk hY[ qW bnvwsI vI DMnqw dy
isrP iqMn idn rih gey sI, auh iqMn idn iv`c mYnUM Xog hY, Gr rihx vwlw ijhny gRihsq 'c rih ky pw
smwDI iv`c iksy ny kql kr id`qw[ s`q sO swl mYN ilAw auh igxqI 'c Aw igAw ik hW Aw gey[ aunHW
drgwh dy iv`c irhw[ vwrI nw AweI Awaux dI[ smW dw nwauN kwiem rihMdw hY, sdw jIauNdy ny, mrdy nhIN
d`s id`qw igAw ik AYnI dyr qUM Pyr jwvyNgw, kihx auh[ auh tWvy-tWvy bMdy hudM y ny, swry nhIN hud
M [y mhwrwj
l`igAw hux vwrI AweI hY, iqMn idn vwsqy pUrw jnm kihMdy, jy qW pRmySr iml igAw, Pyr qW qUM AwieAW
myrw l`gxw hY[ bVIAW purwxIAW g`lW ny auhdIAW, jdoN 'c igixAw igAw[ jy nhIN imilAw qW qUM bwzI hwr
ieh g`lW kihMdw sI, pRoPYsrI qoN AsqIPw id`qw sI igAw[ isry 'qy jw ky hwr igAw[ rys dy iv`c cldw
auhny[ mhwrwj kihMdy AwhI vwrI hY qyrI - hY[ brwbr-brwbr dOVdy ny[ AMdwzw nhIN lgdw ik
iehI qyrw Aausru ieh qyrI bwr ] AMg - 1159 Pst ikhVw Aweygw[ pMj-s`q kdmW mUhry hI jwxw
hY pr AKIrlI vwrI dy iv`c Aw ky pqw hI jd
AwhI qyrI Aausru hY, AwhI vwrI hY, jy qW qUM
lgdw hY jdoN ip`Cy vwlw swirAW qoN mUhry lMG igAw[
kr igAw kMm, qW qUM ij`q igAw, jy nw kirAw
auh ij`q igAw, bwkI nMbrW 'c hwr igAw[ so ies
ipAwirAw! Pyr qW vwhvw-vwhvw dunIAW dI iksy kMm
nhIN AwauxI[ v`fy-v`fy jlUs k`Fy hoey iksy kMm nhIN qrHW dy nwl mhwrwj kihMdy jy qW ij`q igAw bwzI,
Awauxy, Pu`lW dI vrKw iksy kMm dI nhIN hY[ dunIAW pRmSy r nUM pRwpq kr ilAw qW, qW igixAw igAw Awaux
dw mwx siqkwr iksy kMm dw nhIN hY, AYvyN BulyKw hY vwilAW 'c, nhIN qW ipAwirAw! iks c`kr dy iv`c
qYnMU Awpxy Awp nU[M ikauNik auh qYnMU cIz iml nw skI, pY igAw[ TihirAw nhIN ikqy[ ijhnUM iml igAw auh
ijhVI qyry srIr dy AMdr pRmySr ny kol hI r`KI hoeI jIauNdw nhIN rih skdw aus qoN bgYr[
sI[ auh sIgw igAwn dw pRkwS[ g`lW nwl qW igAwn ieku iKnu iqsu ibnu jIvxw ibrQw jnmu jxw ]
huMdw nhIN - AMg - 133
igAwnu n glIeI FUFIAY kQnw krVw swru ] ijhnUM imilAw hY auh hY ik`Qy? kihMdy -

'Awqm mwrg' mwrc, 2011


6
jil Qil mhIAil pUirAw rivAw ivic vxw ] iv`c bYT ky auf jwvy[ pYsy tky dI koeI Gwt nw hovy,
AMg - 133 ArbW pqI hovy[ mhwrwj kihMdy, mn dI KuSI nwl
koeI QW nhIN ij`Qy auh nhIN hY, jy auh nhIN iehdw koeI sbMD nhIN hoieAw krdw[ pdwrQW dI
Xwd iv`c AwauNdw - pRwpqI hor cIz hY[ AnMd dI pRwpqI hor cIz hY[
so pRBu iciq n AwveI ikqVw duKu gxw ] mhwrwj kihMdy, ijnHW nUM qusIN bhuq v`fy-v`fy igxdy ho,
AMg - 133 AvqwrI purS vI sIgy, ijnHW dIAW kQw kQwvW sMswr
'c c`l rhIAW ny, cldIAW rihxIAW ny; auh vI nwm
ikMnw du`K hY igxqI dy iv`c Aw nhIN skdw[
qoN ibnW nhIN suKI hoey, AYs qrHW Purmwn krdy ny -
pihlW qW jnm mrn dw hI dùK hY[ jMm ky pqw nhIN
ikhVy Gr pYdw hovy, ikho ijhy mW-bwp imlx, AmIr Dwrnw - duKIAw sB sMswr,
imlx, grIb imlx, aus qoN bwAd koeI pqw nhIN hY nwnk duKIAw-nwnk duKIAw[
ik ivkwrW 'c pY jwvWgy ik Su`D jIvn rih jwvygw[ v`ifAW-v`ifAW dI mhwrwj ny ies Sbd dy AMdr
ikho ijhI suswietI imlxI hY, ikho ijhy lokW 'coN igxqI kIqI hY -
lMGxw hY, Pyr du`K hI du`K ny izMdgI Br dy AMdr, shMsr dwn dy ieMdRü roAwieAw ]
suKI qW koeI hY nhIN[ kihMdy, pRmySr nUM Bu`l ky du`K prs rwmu rovY Gir AwieAw ]
hI du`K ny[ so ijnHW ny pRmySr nUM iml ilAw aunHW dy AjY su rovY BIiKAw Kwie ]
ijhVy Bwg ny mhwrwj kihMdy auh bhuq v`fy Bwg ny- AYsI drgh imlY sjwie ]
ijnI rwivAw so pRBU iqMnw Bwgu mxw ] rovY rwmu inkwlw BieAw ]
hir drsn kMau mnu locdw nwnk ipAws mnw ] sIqw lKmxu ivCuiV gieAw ]
cyiq imlwey so pRBU iqs kY pwie lgw ] AMg - 133 rovY dhisru lµk gvwie ]
ijin sIqw AwdI faurU vwie ]
PYslw kr id`qw mhwrwj ny, iehdy 'c nhIN
rovih pWfh Bey mjUr ]
mhwrwj ny koeI vI g`l krI[ kihMdy ijhVw vI imlw ijn kY suAwmI rhq hdUir ]
dyvy auhdy crnW nwl mYN juV jwvWgw[ AYauN pVH lE- rovY jnmyjw Kuie gieAw ]
Dwrnw - ijhVw myl dyvy rwm ipAwrw, eykI kwrix pwpI BieAw ]
crnIN auhdy lg jw mnW[ rovih syK mswiek pIr ]
ijhVw vI myl dyvy, mhwrwj kihMdy jo vI imlw AMiq kwil mqu lwgY BIV ]
dyvy - rovih rwjy kMn pVwie ]
hir drsn kMau mnu locdw nwnk ipAws mnw ] Gir Gir mwgih BIiKAw jwie ]
AMg - 133 rovih ikrpn sMcih Dnu jwie ]
pMifq rovih igAwnu gvwie ]
ipAws l`gI hoeI hY, ijhVw pwxI dw iglws bwlI rovY nwih Bqwru ]
ipAwsy nUM ilAw dyvy, auhdw hI DMnvwd krW, ikauNik nwnk duKIAw sBu sMswru ]
auhny jwn bcw id`qI[ pRmySr dy nwm dI, imlwp dI mMny nwau soeI ijix jwie ]
ipAws l`gI hoeI hY[ mhwrwj kihMdy ijhVw ies jnm AaurI krm n lyKY lwie ] AMg - 954
dy AMdr hI imlw dyvy auhdy crnIN lg, ikauNik nwm swrw purwqn ijhnUM imiQhws kih idMdy ny glqI
jpx iv`c AnMd hY[ swry su`K ny, swry du`KW dw Kwqmw dy nwl, mhwrwj ny iehdy iv`c jo pRclq sI Bwrq
huMdw hY[ mukq pd dI pRwpqI, inrvwx pd dI pRwpqI, vrS dy AMdr auh swry bcn, auh swrIAW hsqIAW
iPnwA iPlwA pd dI pRwpqI nwm jp ky hoieAw dw izkr kIqw hY ik v`fy-v`fy sMswr 'qy Awey, aunHW
krdI hY[ g`lW nwl nhIN hoieAw krdI[ 'nwm' qoN bgYr dy du`K nUM koeI k`t nw sikAw[ CotI-CotI qoN CotI vI
swrw sMswr mhwrwj kihMdy ijMnW quirAw iPrdw nzr imswl id`qI hY, v`fI qoN v`fI vI id`qI hY[ ie`k rwjw
AwauNdw hY, nwm qoN KwlI, bwhrlw pwsw qW ienHW dw Boj sI ijs qrHW Akbr dy nON rqn sI, aus dy drbwr
bhuq vDIAw hY, jy nyVy ho ky nw imlo[ jy nyVy ho ky iv`c vI nON bhuq pVHy ilKy bMdy sI[ ijnHW dI DWk peI
imlo qW AslIAq KulH jWdI hY, ik`fI v`fI koTI hovy hoeI sI Bwrq vrS iv`c[ koeI mslw hovy, hryk
pMj cwr eykV 'c pweI hoeI, kwrW hI kwrW KVHIAW Awpxy-Awpxy msly dy iv`c, Awpxy-Awpxy ivSy dy iv`c
hox, hvweI jhwz vI KVHw hovy, auQoN hI hvweI jhwz mwihr sI[ koeI joqS ividAw sI, koeI kKol sI, koeI

'Awqm mwrg' 7 mwrc, 2011


ieiqhws dy iv`c sI koeI kQw krn iv`c sI[ ie`k hwr jwxw hY qy mYN ij`q jwxw hY[ mYN kdy suxI hI
nhIN iksy dI g`l[ AwpxIAW hI dyeI jWdw huMdw hW,
vwrI ie`k pMfq swry Bwrq vrS nUM ij`qdw hoieAw,
ipAw auh bolI jwvy[ mYN qW pMfq nUM pYroN k`F laUN[
pqw l`igAw ik rwjy Boj dy kol nON rqn ny[ jy auhnUM auh kihMdy, auQy hoxy ny Swsqr ArQ[ koeI hovy, mYnUM
nw mYN hrwieAw Pyr qW bVI mwVI g`l hY[ Pyr mYN koeI g`l d`sy shI, mYN auhdI g`l A`gy c`lx hI nhIN
ivjYeI nhIN khw skdw[ auQy Aw igAw, Aw ky pqw dyxI[
l`g igAw aunHW nUM vI, pMfqW nUM vI ik bhuq pRis`D
hsqI Aw geI hY, swry Bwrq vrS iv`c iehdI jY dUjy idn pMfqW vwlw auhdw ilbws bxw id`qw[
huMdI AweI hY[ ikvyN kirAw jwvy, dUsry idn FMforw auDrly pwsy auh pMfq bVw KuS ho irhw hY, beI nON
Pyr id`qw Sihr 'c ik mYN rwjw Boj dy nON rqnW dy rqnW 'coN qW nhIN k`iFAw aunWH ny koeI hor pMfq k`iFAw
nwl SwsqrArQ krnw cwhuMdw hW[ jy mYN ij`q igAw hY[ kihMdw, auhnUM qW mYN AYvyN hI hrw dyvWgw[ ienHW
qW swrIAW pusqkW aunHW dIAW myry hvwly jy mYN hwr qoN hI mYnUM QoVHw fr lgdw sI[ qylI dy pMfqW vwlI
igAw qW swrw jo kuC myry kol hY aunHW dy hvwly qy dsqwr bMnH idqI, m`Qy 'qy iqlk lw id`qw, gl 'c lwl
idgivjeI dw iKqwb iehnUM ij`q ky krnw hY, auh mYN rMg dw prnw pw id`qw[ joVw nvW lY ky pw id`qw, k`iFAw
loose kr jwvWgw qW ienHW nUM dy dyvWgw auh iKqwb hoieAw joVw, bhuq hI vDIAw, swrw drbwr l`g igAw,
ikauNik AwKrI mYc ie`Qy ipAw sI, PweInl ijhVw drbwr vwly dyK rhy ny qy auh pMfq pihlW Aw ky
sI[ pihlW ij`qdw quirAw AwieAw, hrwauNdw AwieAw[ bih igAw, ieDr ieMqzwr ho irhw hY ik ikhVw pMfq
swQIAW dy mnW 'c bVIAW KuSIAW sI, ijs sUby dw hY ijhdy nwl iehdw mukwblw hoxw hY iksy nUM nhIN pqw[
sI aunHW dy mn iv`c bVIAW KuSIAW ik swfw pMfq auh Aw igAw qy swry dyKdy ny[ ijs vkq Aw igAw
AwKrI PweInl mYc KylH irhw hY qy hux iehny ij`q qW auhny ikhw ik iek`T bhuqw hoieAw, hoieAw hY, myrw
jwxw hY, idg ivjYeI dI iehnUM aupwDI iml jwvygI[ koeI joVw hI nw cu`k ley, auhny joVy 'qy joVw mUDw
iehdI jo g`l hY auh pRvwixq hoeygI, jo ieh ilK mwirAw, Awpxy prny 'c vlyt ilAw[ kihMdw, mYN auQy
deygw ikqwbW 'qy auh mMnxw pvygw swirAW nUM[ rwjy kol hI r`K lvWgw iehnUM[ jdoN nyVy AwieAw, pMfq ny
Boj dy pMfq ijhVy sI Gbrwht 'c pY gey[ rwjy Boj dyiKAw ik Awh ikhVw gRMQ hY? pihlW ieh pu`CIey
ny ikhw ik dyKo mYN ikMnIAW-ikMnIAW qnKwhW quhwnUM iehdy ivcoN hI svwl krWgy[ kihx l`igAw, pMfq jI!
idMdw hW, jy quhwfI hwr ho geI qW bhuq burI g`l ikRpw krky mYnUM ieh d`so ik ijhVw gRMQ quhwfI k`C
hoeygI[ kihx l`gy, mhwrwj! AsIN qW nhIN hwrdy, pr ivc ilAw hoieAw hY, iehdy ivcoN qusIN myry nwl
jy AwigAw idE qW ie`k AsIN QoVHw ijhw KVXMqr Swsqr ArQ krnw hY? kihMdw hW, kihMdw iehdw nwauN
rc dyeIey[ kihMdy, mYnUM nhIN pqw myry nON rqnW 'coN kI hY? kihMdw, kMtk cUrn gMRQ[ kMifAW dw cUrw krn
iksy dI hwr nhIN hoxI cwhIdI[ ausy Sihr dy AMdr vwlw gRMQ[ suixAw hI nhIN sI A`j q`k auhny ik
ie`k gIgw nwm dw qylI irhw krdw sI[ bhuq g`lW kMifAW dw vI cUrw krn vwlw gRMQ hY[ swrw Xwd
mwirAw krdw sI auh, Awh ijhVw KrV igAwn huMdw kirAw, imMt Br A`KW vI mIcIAW ik ieh qW myrI
hY nw, keI KrV igAwnI huMdy ny auh lYkcr vI idMdy ingHw 'c lMiGAw hI nhIN A`j q`k, nvW hI gRMQ hY[
ny, swry lokW nUM ihpnotweIz kr idMdy ny, pqw hI AKIr auhny ikhw ik AYs qrHW krIey ik jy mYN boilAw
nhIN lgdw ik kI kih igAw[ ip`CoN kihxgy ik ieh jy iehny iehdy ivcoN koeI svwl pw id`qw, myry qoN
glq g`lW kih igAw[ aus vyly sB Asr iv`c Aw jvwb nw dy hoieAw, bVw mwVw kMm hoeygw[ kihMdw,
jWdy ny, auh vI AYsw sI ij`Qy bih jwxw auhny, KrV ieSwry nwl hI bihs krdy hW[ kihx l`igAw, lE
igAwn dy nwl g`lW krnIAW qy dUjy nUM bolx hI nhIN pMfq jI[ rwjw Boj bYTw hY, kihMdw, mhwrwj swfI
sI idMdw[ auhdy kol gey rwq nUM, kihx l`gy dyK, qyrI g`lbwq ijhVI hY, ieSwry nwl mYN krnI hY pu`Co Awpxy
vI mhwnqw hY Sihr dy AMdr[ k`lH nUM pMfq Aweygw pMfq qoN[ auh kihMdw, TIk hY mYN ieSwry nwl hI
qyrI auhdy nwl g`lbwq krwauxI hY, kihMdw iPkr hI krWgw mYnUM AwauNdI hY jugq sB[ bihs SurU ho geI[
nw kro[ kihMdw mYN kdy nhIN hwrdw, ie`k myrI mW ny kihx l`gy, pMfq jI! qusIN pihlW svwl kro[ ausny
jugq d`sI sI auh mYN vrqdw hW[ kihMdy auh kI hY? ie`k auNglI KVHI kr id`qI[ kihMdw, idE jvwb? auhny
auh kihMdw ik mYN suxdw hI nhIN dUjy dI, AwpxIAW do kr id`qIAW, pMfq ny ikhw ik hux A`gy kI krIey,
hI dyeI jWdw hW[ auhny GMty do GMty bwAd Q`k ky auhny iehny qW jvwb shI dy id`qw[ auhny iPr h`Q KVHw
kr id`qw[ auhny h`Q muTI bMd krky KVHw kr id`qw[

'Awqm mwrg' mwrc, 2011


8
pMfq fr igAw, Gbrw igAw, m`Qw tyk id`qw[ A`goN d`so sMswr 'c suKI ikhVw hY, koeI hY AYsw ijhVw
g`l hI nw AweI koeI[ ausy vyly ivjY dI fONfI sI sMswr 'c suKI hovy[
v`jxI SurU ho geI, nPIrIAW v`j geIAW, jY-jYkwr mMny nwau soeI ijix jwie ]
hox l`g geI[ gWgy qylI nUM bwhr hwQI KVHw sI auhdy AaurI krm n lyKY lwie ] AMg - 954
auqy ibTw ilAw, jlUs k`iFAw, ieh hwirAw hoieAw,
ijnHW dy AMdr igAwn dw pRkwS ho igAw, nwm
ikqwbW Koh leIAW iehdIAW swrIAW[ bVw hI roNdw
dw pRkwS ho igAw, nwm nUM mMn ilAw -
hY ik mYN swrI dunIAW 'c nhIN hwirAw[ ieQy mYN hwr
Kw igAw[ aus vyly swry pMfq kihx l`gy, pMfq jI! mMny kI giq khI n jwie ]
APsos nw kro qusIN, ikRpw krky swnUM qW smJW idE jy ko khY ipCY pCuqwie ]
ik qusIN pRSn kI kirAw sI qy auhdw au~qr kI sI? kwgid klm n ilKxhwru ]
mMny kw bih krin vIcwru ]
auh kihMdw mYN ikhw sI ie`Qy ie`k Adu`qI bRhm hY,
AYsw nwmu inrMjnu hoie ]
auh kihMdw pMfq jI! Adu`qI bRhm dy nwl mwieAw
jy ko mMin jwxY min koie ] AMg - 3
hY[ mwieAw qoN ibnW sMswr dI rcnw nhIN hud
M I[ kihMdw
mYN ikhw, pMjW q`qW dw bixAw hoieAw srIr, jdoN prIpUrn nwm dI SkqI nUM ijhny mMn ilAw,
auhny ikhw A`f-A`f kuC nhIN huMdw, ieh qW iek`Ty ikauNik swrw pswrw nwm dw hI hY -
hoey-hoey ny pMjo q`q, qW srIr bixAw hY[ kihMdw, nwm ky Dwry sgly jMq ]
A`gy ie`ko svwl myrw rih igAw sI, iqMn krny sI, nwm ky Dwry KMf bRhmMf ]
do auh ij`q igAw, hux mYN qIsrw krky lYxw kI sI[ nwm ky Dwry isimRiq byd purwn ]
bhuq roieAw-bhuq roieAw[ nwm ky Dwry sunn igAwn iDAwn ] AMg - 284
swry vyd Swsqr, jo kuC vI hY sB nwm SkqI
rwjy Boj ny gWgy qylI nUM bulwieAw ik qUM jvwb
ny Dwrn kirAw hoieAw hY[ kihMdy auh ij`q jWdw hY
ikvyN dy idqy, qYnUM qW pqw nhIN iksy g`l dw vI[ kI
sMswr 'qy auh suKI hY[ bwkI pdwrQW dI pRwpqI cwhy
smiJAw jdoN pMfq ny ikhw ik ie`k Adu`qI bRhm hY,
ikMnI hI ho jwvy, AwdmI nUM su`K nhIN imilAw krdw,
kihMdw mYN nhIN ieh g`l smJI auhdI, mYN smiJAw
s`uK iksmq 'c nhIN AwieAw krdw[ mhwrwj kihMdy,
ik myrI ie`k A`K qW kwxI hY, qyrI dUjI vI k`F
jy bhuqw Dn hY -
daUNgw[ kihMdw mYN ikhw, jy myrI ie`k k`FI qyrIAW mYN
dovyN k`F dyvWgw[ kihMdw, Pyr auhny Q`pV cu`k ilAw, ijsu igRih bhuqu iqsY igRih icMqw ]
mYN ikhw qyrw qW Q`pV hY, mYN GsuMn mwrUM qyry[ AMg - 1019
EnIEN icMqw hoeygI, EnW hI fwktrW dw Pyrw
mhwrwj kihMd,y dyK!o AYfw ivdvwn ho ky g`l nhIN
auhdy Gr 'c bhuqw l`gygw[ nw qW KUn dw sMquln
pu`C sikAw aus qoN qy hwr hoeI qy roNdw hY -
auhdw kwiem rihxw hY[ nw idl dI cwl kwiem
pMifq rovih igAwnu gvwie ] AMg - 954 rihxI hY[ nw idmwg dy auqy SWqI rihxI hY hr vkq
igAwn gvw ky roieAw auh[ ies qrHW swry hI nervous system kisAw rhygw aus bMdy dw[ q`q dI
sMswr dI mhwrwj ny g`lW krIAW - g`l mhwrwj ny kr id`qI[ kihMdy, Pyr vI dunIAW pYsy
bwlI rovY nwih Bqwru ] AMg - 954 ip`Cy peI hoeI hY[ pr ipAwirE! kihMdy -
ie`k iesqrI ipCly jnm dy AMdr, aus dw pqI iesu jr kwrix GxI ivguqI iein jr GxI KuAweI ]
pRmySr dw ipAwrw Bgq sI, bhuq du`KI kirAw auhnUM[ pwpw bwJhu hovY nwhI muieAw swiQ n jweI ]
auhny ikhw ik jwh qYnMU ies jnm qW pqI iml igAw AMg - 417
qy Agly jnm 'c qYnMU nhIN imlxw, cwhy pMjwh ivAwh kihMdy, ieh cIzW nhIN su`K idMdIAW, v`fy-v`fy
krw leIN[ rwjy dI lVkI bx geI auh suAMbr rc dunIAW dy auqy hoey ny, lyikn pCqwauNdy hoey h`Q KwlI,
ilAw, ijhdy gl 'c hwr pwvy, Gr jwvy qy auh pihlW sMswr qoN jWdy ny[ ies qrHW pVH lE -
hI mr jwvy[ vIh pqI mr gey, vIh ivAwh krwey[ Dwrnw - v`fy-v`fy dunIAW auqy hoey,
Pyr auh roeI bhuq ik myrI iksmq 'c pqI nhIN roNdy vyKy nwm qoN ibnW[
iliKAw hoieAw[ mhwrwj kihMdy - kbIr iehu qnu jwiegw skhu q lyhu bhoir ]
nwnk duKIAw sBu sMswru ] AMg - 954 nWgy pwvhu qy gey ijn ky lwK kroir ] AMg - 1365

'Awqm mwrg' 9 mwrc, 2011


roNdy jw rhy ny sMswr qoN, hsdy nhIN jw rhy[ roieAw aus srwp nwl[ mhwrwj! myry kol auh ikhVI
cIz hY jo hY nhIN, ijhdy krky mYN dunIAW iv`c vI
somnwQ dw mMdr jdoN lu`itAw, aus vyly dw jo
Btkdw iPrdw hW[ auh kihx l`gy, ieMdr! qyry lok
Dn dw mu`l sI cwr Arb igixAw hY isAwixAW ny[
iv`c auh cIz hY nhIN[ vwihgurU ny pYdw nhIN krI[
ie` k mM d r ivco N hI cwr Arb ru p ey lu ` t y , hIry
auh kyvl mwq lok iv`c hY, hor iksy lok iv`c nhIN
jvwhwrwq[ A`j lw lE ijMnW swry ihMdosqwn ny krzw
hY[ nw auh bRhm lok iv`c hY, nw ieMdr lok iv`c hY,
dyxw hY, cwr Arb ruipAw dyxw hY ihMdosqwn ny,
nw prjwpq lok 'c hY, nw krmdyv lok 'c hY, nw
ie`k mMdr dy ivc hI sI AYnw qW[ byAMq DnI dyS
svrg iv`c hY, nw auh ip`qr lok 'c hY, nw gMDrB
sI iehdy AMdr hIry mxIAW, jvwhrwq sonw inkldw
lok iv`c hY, nw dyv gMDrB lok iv`c hY[ auh cIz hY
sI, lyikn Cu`p igAw swrw, pwrs vI Cu`p igAw, hryk
nhIN, bYkuMT Dwm q`k ieh cIz nhIN hY[ bYkuMT Dwm
cIz Cu`p geI[ kihMdy, sMq vI Cu`p gey nwl hI, dovyN
dI ij`Qy h`d Kqm huMdI hY aus qoN A`gy hYgI, jwh jy
g`lW hoeIAW ny, jdoN kljug dw pRBwv vD jWdw hY,
qUM qs`lI krnI hY qW qUM Bwrq vrS iv`c cilAw jwh[
ieh ijhVIAW cIzW ny Cu`p jwieAw krdIAW ny[
iehnUM krm BUmI kihMdy sI aus vyly, ie`Qy Bjn bMdgI
so solW hmilAW 'c mQurw lu`tI, v`fy-v`fy Sihr PilAw krdI sI kIqI hoeI[ ie`Qy vydW dw aucwrn
lut
` ,y ikMnw ku rupeIAw lY igAw[ ADrMg dw dOrw pY igAw hoieAw, ie`Qy byAMq v`fy irSI munI hoey, ijnHW ny sMswr
iesnUM[ jdoN mwVw-mwVw bolx l`igAw kihMdw, mYnUM myrw nUM rwh idKwieAw, A`j q`k vI aunWH dy bcn rwh idKw
idKw idE Dn, FyrW dy Fyr lw id`qy, ijvyN dwixAW dy rhy ny, ikauNik ie`Qy mlyC dI koeI bwq nhIN sI[
l`gy huMdy ny mMfI 'c[ phIAW vwlI kursI 'qy ibTw ky gaUAW dI syvw huMdI, gaUAW AYnw du`D idMdIAW sI ik
ivc dI lMGw ky d`sI jWdy ny ik Awh Plwxy QW dw mMn lE du`D dIAW ndIAW cldIAW sI[ ie`Qy dy lok
hY, Plwxy QW dw hY[ roNdw jWdw hY, hMJU igrdy ny ik qMdrusq sI, ienHW dy srIr hI pRmySr ny AYsy bxwey
mYN bhuq mwVw kMm kirAw[ koeI cIz vI nhIN jw rhI sI ik nw ienHW nUM grmI lgdI sI, nw srdI lgdI
myry nwl[ sMBwlw kIhnUM ieh cIz[ pu`qr myry kmzor sI ikauNik pUry sMquSt sIgy, irSt-puSt sIgy[ Bjn
ny, ienHW qoN qW huxy lu`t lYxw hY dUsirAW ny[ bhuq bMdgI ie`Qy PldI sI, byAMq Pl idMdI hY[ A`f-A`f
roieAw, roNdw hoieAw kihx l`igAw ik cMgw ie`k g`l QW hoieAw krdy ny ij`Qy Bjn Pldw hY[ AYsy vI QW
kr idE, myrw jnwjw jdoN jwvy qW myry h`Q qy pYr huMdy ny ij`Qy Bjn krI jwE Pl hI nhIN lgdw[
bwhr hox, nwl P`tI l`gI hoeI hovy ijs 'qy iliKAw
hovy ik KrbW dw mwlk KwlI h`Q jw irhw hY sMswr keI pRymIAW dy mnW 'c ieh iKAwl huMdw hY ik
qoN[ ieh vI koeI g`l hY? hux qW ieh g`l smJdy ny ik
ijhVw vwqwvrx hY ieh Asr krdw hY[
so ies qrHW mhwrwj kihMdy pYsy 'c nw sùK Bwl[
ie`k fwktr hoieAw XOizP jrmn dy AMdr,
pdwrQ 'c qW sùK hY hI nhIN, iqMn kwl nhIN[ 'Awqm
imhnq krI aus ny auhnUM pqw l`g igAw, DrqI nUM
mwrg' 'c lyK iliKAw sI auhdy iv`c sI pRikRqI dy
read krn l`g igAw ik ie`Qy kI hoieAw hY, ie`Qy kI
iv`c rwg qy dvYS kudrq vloN hY, pRwikRqI iv`c su`K
hoieAw hY, qjrby SurU kr id`qy ausny[ auh lok ies
nhIN hY du`K hY[ ijMny pdwrQ v`D EnW hI du`K v`D[
qrHW qW mMndy nhIN hn[ auh jrmn dw sIgw qy qjrby
ijMnW PYlwrw v`D EnW hI du`K v`D[ du`K k`tx qW nhIN
kry[ ie`k QW dy auqy kql hoieAw, hoieAw sI[ auQy
sMswr 'qy AwieAw AwdmI[ AwdmI qW AwieAw, iehdw
auhnUM lY gey kihMdy fwktr swihb! ie`Qy dw vwqwvrx
jnm qW hoieAw sI ik pRBU nUM iml ky prm su`KI ho
d`so ikho ijhw hY? QoVHI dyr bYiTAw, smwDI 'c hoieAw
jwvy[ auhdI QW 'qy Bul` igAw, mn nUM cYn nhIN AwauNdI,
qy ieh qW burw QW hY, ie`Qy bMdw mwirAw igAw hY burI
fwktrW dy quirAw iPrdw hY, ieMdr kihx l`igAw
qrHW dy nwl, ieh jgHw bVI Apiv`qr hY[ do cwr QW
Awpxy gurU nUM ik mhwrwj! myry ijMnI dOlq ikqy nhIN
hor lY gey, iksy dw k`pVw dy id`qw auhnUM ik Awh
hY, myry ijMnW suK
` ikqy nhIN hY, dunIAW dy bwdSwhW nwloN
k`pVw hY, iehdw d`so ik ieh ikho ijhw bMdw hY, swrw
d`s Arb guxW izAwdw su`K myry ieMdr mMfl 'c hY[
d`s id`qw[ DrqI nUM d`s idMdy sI auh[ DrqI dy iv`c
vjh kI hY, myry mn 'c ikauN nhIN SWqI AwauNdI? myrw
ieh KwsIAq hY ik jy Bjn kro, nwm jpo qW ie`k
mn ikauN Btkdw hY, myry kol Ap`Crw ny, ijnHW dy srIr
AYsI AvsQw AwauNdI hY, ieh DrqI dy ivcoN ie`k
nUrI ny, Pyr mYN KwkI srIr dy ip`Cy Btkdw hoieAw
ijhVI cyqn SkqI hY, iehdw dyvqw hY, auhdy nwl
goqm qpy dI iesqRI kol jw ky srwp ilAw qy mYN

'Awqm mwrg' mwrc, 2011


10
myl hoxw SurU ho jWdw hY, auh iK`cdw hY ik ie`Qy bih nhIN sI, ieh ru`Kwpn ik`QoN Aw igAw[ dovyN ivcwry
jw, ie`Qy nwm jp[ Awh QW piv`qr hY qUM ie`Qy bYT sUrmy (AMnHy) sI, dovyN ibrD sI, qur nhIN sI huMdw[
ky nwm jp[ DMn sI ieh pu`qr ijhVw vihMgI 'qy cu`k ky ATwhT
qIrQW dw ieSnwn krwaux leI lY ky igAw mW-bwp
iSv jI mhwrwj pwrbqI nwl qury jWdy-jWdy, ie`k nUM[ aus vyly ipqw ny pu`iCAw, bytw! iks dyS 'c Aw
au~cw ijhw Qyh AwieAw m`Qy tykx l`g gey[ pwrbqI gey AwpW, ie`k g`l d`s ie`Qy ikqy hrn dyiKAw hY
kihx l`gI, mhwrwj! ie`Qy nw qW koeI m`T hY, nw koeI qUM? kihMdw, ie`Qy qW iblkul hI hrn nhIN hn,
hor cIz hY, qusIN nmSkwr iks cIz nUM kr rhy EN[ ikauNik aunHW idnW 'c jMgl bhuq huMdy sI[ pMCIAW dy
kihx l`gy, pwrbqI! hzwrW swl hoey ie`Qy ie`k pRmySr nwauN ley ik Awh pMCI dyKy ny? kihMdw nhIN[ kihMdy,
dw ipAwrw Awpxy mwlk dI Xwd iv`c, swrw jIvn Br muV c`l[ vwps lY c`l[ kihMdw, kI g`l ipqw jI!
ausnUM Xwd krdw irhw[ kx-kx ies DrqI dw piv`qr vwps ikauN c`lIey, AYfI dUr Awey hW[ kihMdw, iblkul
hoieAw, hoieAw hY[ vwps lY c`l[ ieh swfw AwKrI bcn hY[ ieh qW qUM
ijQY jwie bhY myrw siqgurU mlyC DrqI iv`c vV igAw, bytw! qyrI bùDI nUM mlyCqw
so Qwnu suhwvw rwm rwjy ] AMg - 450 dy AMs kbUlx l`g geI[ vwps c`l[ vwps pMjwb
suhwvw ho jWdw hY, suhwvw hI nhIN sgoN aus QW iv`c Aw igAw[ pihlW sIs invw ky mwPIAW mMgIAW,
nUM swihbI iml jWdI hY[ ij`Qy vI gey, rwVy gey qW ipqw jI! mYnUM pqw nhIN kI ho igAw sI, mYN quhwfI
rwVw swihb bx igAw[ BYxI swihb dy iv`c mhWpurS inrwdrI krdw irhw[ pqw nhIN mYnUM kI ho igAw sI?
hoey bMdgI krI, BYxI swihb bx igAw[ swihbI iml kihx l`gy, pu`qr! kuC nhIN hoieAw, mlyC dyS iv`c
jWdI hY ij`Qy Bjn ho jWdw hY, lok hI idMdy ny[ qyrw vwsw ho igAw sI, AwpW auQy cly gey sI[
iliKAw nhIN huMdw ikqy irkwrf nhIN huMdw ikqy, ies krky Bwrq nUM AYfI vifAweI sI, iehnUM
AnMdpur nUM AnMdpur koeI nhIN kihMdw, AnMdpur swihb puMn BUmI ikhw jWdw sI, krm BUmI kihMdy sI[ so
kihMdy ny[ JwV koeI nhIN kihMdw, JwV swihb kihxgy[ ieh nwm jpdy sIgy[ ieMdr nUM auhdw gurU kihx
swihbI iml jWdI hY, ij`Qy bMdgI krn vwly dy crn l`igAw ik qUM Bwrq BUmI iv`c jwh, auQy qUM jw ky
itk jwx, bMdgI krn vwlw ij`Qy bYT jwey, auh QW mhwqmw tolH[ qYnUM mhwqmw imlxgy auQy cilAw jwh[
piv`qr ho jwieAw krdw[ auQy Aw jWdw hY qy auQy auhnUM cwr swDU imly[ smwDI
ijQY bYsin swD jn so Qwnu suhMdw ] siQq ny[ cwr Pl ilAwieAw, v`fy mhWpurSW ny nyqr
AMg - 319 KolHy qy auhny Pl r`K id`qy[ aunHW ny Pl dyK qW ley
auh Qwn suhwvw ho jwieAw krdw hY[ ies qrHW pr Pyr nyqr bMd kr ley[ smwDI iv`c Pyr lIn ho
ies QW nUM vsIK huMdI hY ik auQy Bjn huMdw hY[ mwVw gey[ ausny ikhw ik Purnw pYdw krW ienHW dy mn
QW ijhVw hY auQy ibrqI nhIN l`igAw krdI kdy vI[ iv`c[ Purnw pYdw kirAw, ie`k Pl cu`k ilAw[ jdoN
pqw lg jWdw hY bMdgI krn vwilAW nUM ik ie`Qy qW swry smwDI qoN auQwn ho gey, aus vyly v`fy mhwqmw ny
Awh g`lW hoeIAW-hoeIAW ny, ieh nhIN QW piv`qr, C`f ikhw ik koeI pRymI AwieAw sI[ AsIN dyiKAw hY ausnUM
jWdy ny[ pihly ijhVy swfy bzurg huMdy sI auh dyKdy cwr Pl ilAwieAw sI qy hux iqMn ny ie`k kOx lY
sI ij`Qy hIrw hrn nhIN sI hud M w qy mor nhIN sI boldy[ igAw? pihlw mhwqmw kihx l`igAw ik mYN qW nhIN
auh kihMdy sI ik ieh DrqI piv`qr nhIN hY[ ijs cu`ikAw, pr mYN ieh Spq lYNdw hW ik mYnUM Awqm
vkq srvx Awpxy mW-bwp nUM kMFy 'qy cu`kIN jw irhw rs Bu`l jwvy, myrw srIr Bwrw ho jwvy[ ikauNik Bwrw
hY[ ie`k qIrQ Bwrq vrS qoN bwhr sIgw APgwinsqwn ho jwxw, srIr dw ibmwr hoxw hoieAw krdw hY[ byAMq
'c[ auQy nUM jw irhw hY[ kihMdy auh vI mYN qIrQ kr ibmwrIAW ibn bulweIAW, Bwry srIr 'c Awpxy Awp
lvW qy jdoN isMD dirAw pwr kirAw[ QoVwH A`gy igAw[ Aw jwieAw krdIAW ny[ dUsrw mhwqmw kihx l`igAw
mW-bwp dw ikhw G`t mMnx l`g igAw, mW-bwp ny ik mhwrwj! jy mYN Pl cu`ikAw hovy qW mYnUM Awqm rs
dyiKAw ik ieh kI g`l ho geI iehdy mn 'c[ jy Bu`l jwvy qy mYN sMswr dw c`krvrqI bwdSwh bx ky
AsIN kihMdy hW ik pu`qr jl ilAw[ kihMdw mYN qW du`K BogW[ ikauNik bwdSwh dw mn SWq nhIN hoieAw
Q`ikAw hoieAw hW, Awrwm krky ilAw dyvWgw[ jy kihMdy krdw[ qIsrw kihx l`igAw, mhwrwj! jy mYN cu`ikAw
hW ikqy ieSnwn krW[ qW kihMdw, krwauNdw dyvWgw, ikqy hovy qW mYnUM Awqm rs Bu`l jwvy qy ieMdr dI mhWnIc
pwxI vgYrw tolWgw, qW hI krwvWgw[ ieh g`l qW hY pdvI mYnUM pRwpq ho jwvy[ ieMdr sux irhw huMdw hY[
cOQw mhwqmw kihx l`igAw ik jy mYN glq boldw

'Awqm mwrg' 11 mwrc, 2011


hovW qW mYnUM Awqm rs Bu`l jwvy qy kwSI dy sB qoN hI nhIN kihx qoN, mYN ikhw iliKAw nw kro, ilKx
v`fy mMdr dw pujwrI bx jwvW[ pujwrI bxn nwl kI vwly hI nhIN htdy[ jy nw hI h`tx Pyr A`l hI huMdI
huMdw hY, pUjw dw Dwn auhdy AMdr jWdw hY, bu`DI iBRSt hY nwauN pY jWdw hY[ sMq bhuq au~cI cIz hY CotI cIz
ho jWdI hY[ nhIN hY[ auhdw qy pRmySr dw Prk nhIN hoieAw krdw[
mhwqmw ny ikhw ik ijsny cu`ikAw hY auh swmHxy AYfw v`fw drjw hY auhdw[ Pyr AsIN gurU gRMQ swihb
Awvy[ ieMdr swmHxy AwauNdw hY qy Pl m`Qw tyk idMdw nUM mMndy hW[ gurU gRMQ swihb mhwrwj kihMdy ny
hY ik mhwrwj! qusIN smwDI siQq sI, mYN Purnw pYdw ipAwirE! ijhnUM isPq slwh bKS id`qI, inrMkwr ny,
krn vwsqy Pl cu`ikAw, mYN ieMdr hW[ ijsnUM quhwfy au h iek` l w pwqSwh hI nhIN, mhwrwj hI nhIN,
swDU ny mhWnIc pdvI dw mwlk ikhw hY[ kihMdy, kI mhwrwijAW dw vI mhwrwj hY[
krn AwieAw hYN? kihx l`igAw, mhwrwj! myry kol jhWgIr nrwz ho igAw gurU swihb nwl ik mYN
sB kuC hY, dunIAW 'c iksy kol nhIN[ quhwfy rwjy vI mhwrwjw hW[ mYnUM ikMny iKqwb l`gdy ny, ik`fw v`fw
nwloN myry kol ds Arb guxW izAwdw su`K hY[ pr myrw rwj hY qy mYnUM swry pwqSwh kihMdy ny qy quhwnUM
myrw mn ASWq rihMdw hY, SWqI 'c nhIN AwauNdw hY[ s`cy pwqSwh kihMdy ny[ mhwrwj kihMdy, AsIN qW nhIN
pdwrQ byAMq ny, BogW dy nwl myrw mn SWqI iv`c iksy nUM kihMdy ik swnUM s`cy pwqSwh kho[ ieh hux lokW
nhIN AwauNdw[ ikRpw kro mYnUM d`so ikhVI cIz hY ijhVI dI mrzI hY auh dyKdy hoxy ny kuC qW kihMdy ny s`cy
myry kol nhIN hY[ ijhdy krky myrw mn SWq nhIN hud M w[ pwqSwh[ kihx l`igAw, ieh g`l jwiez nhIN hY
aus vyly AYsw Purmwn krdy ny mhWpurK - htwauxw cwhIdw hY[ ikauNik jd quhwnUM s`cy pwqSwh
Dwrnw - ikq ibD mn DIry jI, kihMdy ny, qW mYN JUTw pwqSwh bx jWdw[ auh kihMdy
ibn hir nwm nw SWq hovy[ AYsI bwq nhIN hY, cMgw qYnUM smJwvWgy[
suMdr syj Anyk suK rs Bogx pUry ] ie`k idn qMbU l`gy hoey ny, jMgl 'c Tihry hoey
igRh soien cMdn sugMD lwie moqI hIry ] ny[ ie`k GwhI nUM pqw l`igAw ik gurU mhwrwj Awey
mn ieCy suK mwxdw ikCu nwih ivsUry ] hoey ny ie`Qy[ auhny bhuq vDIAw-vDIAw Gwh KoiqAw
so pRBu iciq n AwveI ivstw ky kIry ] ik mhwrwj jI dy GoVy ny Kwxw hY[ koeI im`tI nw hovy,
ibnu hir nwm n sWiq hoie ikqu ibiD mnu DIry ] koeI hor g`l nw hovy[ kUlw Gwh Koq ky pMf bMnHI qy
AMg - 707
Pyr pMj pYsy gMF bMnHI[ k`pVy Pty hoey ny, ies krky
kihx l`gy, ieMdr! ijs cIz dI qYnUM qlwS hY gMFW bMnHIAW ik jyb ivcoN nw iqlk jwx qy mYN s`cy
auh hY nwm[ nwm qyry lok iv`c nhIN hY, qyrw lok BogW pwqSwh dI Bytw kr dyvW[ jhWgIr dw kYNp A`gy l`igAw
dw lok hY[ ie`Qy bIijAw jWdw hY, auQy jw ky v`iFAw hoieAw sI[ pihlW Aw igAw auhdy rsqy 'qy, ispwhI
jWdw hY[ aus qoN bwAd auhnUM Pyr auQy su`t id`qw jWdw KVHy ny, pihrydwr KVHy hoey ny, gurU mhwrwj dy drSn
hY[ ies krky kyvl ieh DrqI hY qy mnu`K dI dyh nhIN sI kIqy hoey[ kihx l`igAw, mYN s`cy pwqSwh dy
ijhdy iv`c 'nwm' dI KyqI bIjI jw skdI hY[ hor nhIN drSn krny ny[ ispwhI kihx l`gy, s`cw pwqSwh
koeI qy ijsdy ihrdy dy iv`c nwm dw pRkwS Aw igAw, kihMdw hY ieh[ jhWgIr ny sux ilAw, kihMdw Aw jwx
nwm dI rO c`l peI, nwm dI krMt c`l peI[ auhdy idE, Aw jwx idE[ bwhr Aw igAw jhWgIr ik koeI
kol cwhy koeI vI cIz nhIN dunIAW dI[ pr auhdw Aw igAw mYnUM vI s`cw pwqSwh kihx vwlw[ jw ky pMf
drjw ik`fw hY, auh bwdSwhW dw bwdSwh hY - r`K idqI ik s`cy pwqSwh! qyry GoiVAW vwsqy hY[ jyb
ijs no bKsy isPiq swlwh ] 'coN lIr k`FI, gMFW KolHI igAw, KolHI igAw qy pMj pYsy
nwnk pwiqswhI pwiqswhu ] AMg - 5 crnW 'c r`K ky m`Qw tyikAw, jhWgIr dyKdw hY ik
keI pRymI, Awh Coty-Coty ijhy rswly qury iPrdy kI khygw ieh[ AMdroN pqw hY ik BulK y w Kw igAw is`K[
ny, mYgzIn, kihMdy jI, ijhVy sMq ny ienHW nUM mhwrwj is`K hYgw ieh gurU dw glqI nwl myry kYNp 'c Aw
ikauN kihMdy ny? Awm iliKAw hoieAw hY[ ikauNik pihlW igAw[ kihx l`gy, GwhI! d`s qUM kI cwhuMdw hYN, ijhVI
qW sMq dI kImq nhIN smJdy[ mYN qW 'Awqm mwrg' cIz cwhuMdw hYN auh mYN qYnUM huxy dy dyvWgw[ jy qUM
iv`c 'sMq rhqu sunhu myry BweI' lyK iv`c sB kuC ilK gvrnr bxnw hY gvrnr bxw dyvWgw, koTIAW dy
id`qw ik sMq kOx huMdw hY, AYvyN nw hryk nUM sMq ikhw dyvWgw, pMj-ds ipMf dy dyvWgw[ d`s qUM kI cwhuMdw hYN?
kro[ sB qoN pihlW mYN ikhw ik mYnMU nw kho[ mYnMU htdy aus vyly GwhI kihx l`igAw ik jy qUM idAwlU hYN s`cy

'Awqm mwrg' mwrc, 2011


12
pwqSwh qW mYnUM ieh dy dy - ro irhw hY[ Awp bwhr Aw gey qMbU qoN, is`K ny
Dwrnw - jI mYN bhuV jnm nw AwvW, drSn kry jw ky BrHw r`K id`qw[ pwqSwh! myry qoN
ieho myrI bynqI gurW[ bVI Bul
` hoeI ikRpw kr[ mhwrwj kihMd,y is`Kw! inhwl!
pwqSwh! jy qUM quTw hYN, dieAwl hoieAw hYN, inhwl! inhwl[ qyrI Bwvnw nUM Pl l`igAw qy qUM inhwl
mYnUM jmW dI mwr qoN bcw dy[ pwqSwh! mYN dojk dI hoieAw[ qyrw jnm mrn k`itAw[ jhWgIr dyKdw hY
A`g iv`c nw sVW jw ky qy myrw jnm mrn k`t dy[ ik bVw Prk hY, smJ igAw[
hYrwn ho igAw jhWgIr ik ieho ijhI mMg[ dojk qW mhwrwj kihMdy, jhWgIr! ieh pwqSwhIAW Dur
mYnUM swmHxy KVHw dINhdw hY, ikauNik mYN bhuq glqIAW drgwh qoN imlIAW hoeIAW ny bMdgI krn vwilAW nUM-
kIqIAW ny, jdoN lyKw myry qoN lYxw hY mYnUM vI dojkW
Dwrnw - s`cy auh pwqSwh,
'c su`itAw jwxw hY[
s`cy nwl r`qy ijhVy[
PrIdw mauqY dw bMnw eyvY idsY
ijau drIAwvY Fwhw ] bsqw qUtI JuMpVI cIr siB iCMnw ]
AgY dojku qipAw suxIAY hUl pvY kwhwhw ] jwiq n piq n Awdro auidAwn BRimMnw ]
AMg - 1383 imqR n ieT Dn rUphIx ikCu swku n isMnw ]
mYnUM purslwd dI ndI dy pu`l qoN lMGxw pYxw hY, rwjw sglI isRsit kw hir nwim mnu iBMnw ]
mYN k`t-k`t igrnw hY, ieh qW jMmx mrn nUM kihMdw iqs kI DUiV mnu auDrY pRBu hoie supRsMnw ]
hY ik k`t dy[ kihMdw vI ikMny nwl, pMj pYsy dy ky AMg - 707
nwly Gwh dI pMf dy ky[ kihx l`igAw, GwhI! dyK beI AKiqAwr ikMnw cldw hY -
qyry nwl g`l krnI hY, mYN qYnUM pMj ipMf dy idMdw hW, jw kw kihAw drgh clY ]
Awrwm nwl Awmdn leIN auhdI qy qyrw guzwrw bhuq so iks kau ndir lY AwvY qlY ] AMg - 186
vDIAW ho jweygw[ jy qYnUM ieh nhIN mnzUr qYnUM prgxy sKq hukm hoieAw krdw hY ies rwjy dw -
dw hwkm bxw idMdw hW[ kihMdw, nhIN s`cy pwqSwh[
kihMdw, mYN qYnUM nvwb bxw idMdw hW qy nwl KUbsUrq gurU dsvyN pwqSwh mwlvy 'c gey hoey ny, f`ly
AOrqW dy nwl qyrI SwdI ho jweygI, mihl bxy, koTIAW nUM supnw AwauNdw hY ik AsmwnI kONsl iek`TI hoeI,
sB kuC dy dyvWgw[ kihMdw nhIN s`cy pwqSwh[ kihMdw, PYslw kIqw ik dunIAW dy iv`c pwp v`D igAw[ ienHW
qUM suKI ho jweyNgw[ GwhI ny ikhw ik Pyr vI s`cy nUM Pl dyx vwsqy kwl pw id`qw jwvy[ bwirS nhIN hoxI
pwqSwh ieh sB kuC C`f ky jwxw hI hY[ iqMn cIzW cwhIdI iblkul[ vIzn dy iv`c cIz Aw geI, hYrwn
dI loV hY ku`lI, ju`lI, gu`lI; imhnq krdw hW, rotI ho igAw, gurU mhwrwj dy kol Aw igAw[ mhwrwj kihMd,y
Kwx jogw Aw jWdw hY mYN sMqS u t hW[ mYN CprI 'c idn f`ilAw! kI g`l A`j qyry ic`q dy iv`c mlwl hY koeI,
k`t lYNdw hW, dUjy p`ikAw 'c k`t lYNdy ny[ CprI mYnUM ichrw auqirAw ipAw hY? pwqSwh AsIN ikswn lok
sohxI lgdI hY, mYN Sukr krdw hW pRmS y r dw ik Xwd hW, Coly vgYrw, moT vgYrw bIj ky guzwrw krdy hW[
krdw hW ausnUM[ Kwx vwsqy mYnUM iml jWdw hY, k`pVy hor swfI koeI Psl nhIN[ mINh pY jWdw hY qy aus
clo pwty hoey ny qW vI kI hY, isauN lvWgy[ vkq lMG mINh dI ig`l AsIN sWB ky r`Kdy hW pwqSwh[ A`j
jweygw[ pwqSwh! jy qru`Tw hYN qW ieh kr[ mYnUM supnw AwieAw ik swry dyvqy cMdrmw dw vI, sUrj
dw vI, ieMdr vI, bwrSW dw dyvqw jo hY iek`Ty ho ky
jhWgIr nUM kihxw ipAw ik ijhnUM qUM imlxw hY ienHW ny PYslw kr ilAw ik hux mINh nhIN pwauxw[
auh dUsry kYNp iv`c hY[ GwhI ny ikhw ik mYN glq mhwrwj kihMdy ieh qW TIk qYnUM pqw l`g igAw, mINh
QW Aw igAw? kihMdw hW[ mYN qW dunIAW dw bwdSwh pwauxw nhIN hY ikauNik krm bVy mwVy ho gey jnqW
hW[ dIn qy dunIAW dw pwqSwh A`gy hY, drgwhW dw dy[ s`cy pwqSwh! Pyr AsIN au~jV jwvWgy, Bu`Ky mr
mwlk[ ie`Qy dw hI mwlk nhIN, auh qW do jhwnW dw jwvWgy[ ikRpw kro[ mhwrwj kihMd,y AYaNu kr rVy mYdwn
mwlk hY, bwdSwhW nUM PkIr bxw dyvy, PkIrW nUM 'c cilAw jwh, auQy au~cI dy ky hwk mwr ik E
g`dIAW 'qy ibTw dyvy, auhdy h`Q iv`c[ BrHw cu`k ilAw ieMdrw! mINh pw dy[ gurU dw is`K kih irhw hY qYnUM,
qy pMj pYsy vI cu`k ley[ roNdw jWdw hY au~cI-au~cI, mINh pw dy[ kihMdw, mhwrwj! jy nw pwieAw? kihMdy,
pCqwvw ho igAw, mhwrwj jI ny suixAw ik koeI is`K QoVHw ieMqzwr qW krIN, jdy qW nhIN vrHn l`g jwxw[

'Awqm mwrg' 13 mwrc, 2011


b`dl Aweygw, Pyr vrHygw[ cilAw igAw rohI 'c, jw pr ijhVy prmySr dy ipAwry ny -
ky hwkW mwrIAW[ mINh ik`QoN Awauxw sI, nw b`dl rwjw sglI isRsit kw hir nwim mnu iBMnw ]
AwieAw nw mINh AwieAw[ mhwrwj kol Aw igAw, AMg - 707
kihMdw s`cy pwqSwh! nw b`dl Awey, nw mINh AwieAw[ aunHW dI brwbrI ieh ikvyN kr skdy ny -
kihMdy Pyr fMfy nwl puAw lY, kihMdy joVw lY jw[ nON
vwrI mwrI DrqI 'qy[ khIN ik jy AYs qrHW nhIN Dwrnw - pMfq sUr CqRpq rwjw,
puAwauxw qW ies qrHW puAwvWgy qyry qoN AsIN[ bwhr Bgq brwbr koeI nw[
cilAw igAw f`lw, pihlI Awvwz mwrI, jdoN nw koeI pMifq sUr CqRpiq rwjw Bgq brwbir Aauru n koie ]
jvwb AwieAw qW DrqI dy au~qy nON ju`qIAW mwrIAW, AMg - 858
kihMdw ju`qIAW Kw ky qW pweyNgw hI[ ausy vkq b`dl bwbr jo sI gurU nwnk pwqSwh nUM KuS kirAw
ho gey, mINh byAMq hI pYxw SurU ho igAw[ drgwh ausny, eymnwbwd kYdI C`f ky, smwn moV ky[ ijnHW dy
iv`c ikhw hoieAw auh imMnq nhIN krdw, hukm idMdw Gr jwl id`qy sI, aunWH nUM QW dy ky, pYsy dy ky[ mhwrwj
hY drgwh nUM[ ny ikhw ik bwbr! jy qUM nyk cl`yNgw qW qyrIAW puSqW
nyk clxgIAW, qyrw rwj bixAw rhygw[ bwbr qoN
mulqwn dw nvwb sI, auhdw lVkw bImwr ho bwAd hmwXUM g`dI 'qy bYTdw hY, pr QoVHI dyr qoN bwAd
igAw[ kwzI mu`lW-mulwxy swry PV ley[ kihMdw, dyKo SyrSwh sUrI bMgwl dw gvrnr sI auhdy nwl, auhny
qusIN dunIAw lu`t ky Kw leI, mMqr-jMqr krI jWdy EN,
AYlwn kr id`qw AwzwdI dw[ ieh lVn igAw qy
dunIAW nUM duK
` I krdy EN[ myrw lVkw jy rwzI nw hoieAw mYdwn-ey-jMg iv`c SyrSwh sUrI qoN hwr igAw[ hwirAw
qW quhwnUM swirAW nUM mwr dyvWgw, nwl hI[ bVw sKq hoieAw ies iKAwl nwl ik mYN POj hor bxwvW, id`lI
nvwb sI[ iPkr pY igAw, swirAW nUM[ lVkw izAwdw
C`f id`qI[ swry dirAw pwr krdw AwauNdw hY, siqluj
bImwr ho igAw[ kihx l`g,y mhwrwj! swfy nwl dw ie`k pwr kr igAw qy ibAwsw dirAw pwr kr ilAw[ pqw
bwhr hY[ kihMdw, nwauN kI hY? kihMdy, smSqbryz hY[ l`igAw ik KfUr swihb ijnHW bzurgW ny swfy bzurg
auhnUM ilAwE[ auhnUM vI ilAWdw[ bhuq imMnqW-KuSwmMdW
nUM rwj id`qw sI aunHW dI QW 'qy koeI bYTw hY[ AYho
krIAW swirAW ny[ kihMdw qusIN myry iKlwP ho jwENgy[ ijhy mOky 'qy pIrW PkIrW, gurUAW, nbIAW dI mdd
b`cw qW jIauNdw krnw koeI g`l nhIN, mwieAw dI Kyf
Bwldy ny swry[ POj smyq gurU mhwrwj kol Aw jWdw
hY[ kihMd,y AsIN ikvyN ho jwvWgy[ kihx l`igAw ik mYnMU
hY[ aus vyly mhwrwj AwpxI mOj iv`c bYTy sI, b`cy
pqw hY ik qusIN myry iKlwP ho jwxw hY[ b`cw mr igAw, KylHdy sI swmHxy qy Awp bYTy dyK rhy sI[ ieh AwieAw
nvwb cùk ilAwieAw[ ij`Qy kYd sI swry, auQy ilAw ky
ikauNik dUroN hI pqw lg jWdw hY ik GoVy Aw rhy ny
kihMdw ik lE nhIN qW kr idE jIauNdw, nhIN huxy
byAMq POj hY, aunHW nUM auQy KVHw krky A`gy viDAw qy
mwr daUN[ sB ro rhy ny, smSqbryz dIAW imMnqW gurU mhwrwj dy swmHxy Aw igAw[ isjdw nw kIqw iehny,
kIqIAW[ bwhr Aw igAw, Aw ky ikhw ik E lVky!
m`Qw nw tyikAw[ bVw AiBmwn hY ik mYN bwdSwh hW[
Kudw ky hukm sy KVHw ho[ pihlI Awvwz, dUsrI Awvwz,
kihMdw, hwirAw hoieAw hW qW kI hY, hW qW mYN
qIsrI Awvwz kihMdy beI Kudw dw qW hukm nhIN mMndw[ bwdSwh[ mhwrwj ny iDAwn hI nw id`qw, pMdrW imMt
hux Pyr P`krW ny hukm dyxw hY, qusIN myry iKlwP ho
lMG gey iehnUM KVHy nUM[ AiBmwn isr nUM cVH igAw
jwxw hY[ kihMdw, E lVky! drvys ky hukm sy KVHw
iehdy kihx l`igAw, mYN bwdSwh hW, jy jMg 'c hwr
ho, lVkw ausy vyly au~T ky KVH igAw[ drgwh iv`c igAw qW kI hY mYN hor jMg krWgw[ ij`q vI jwvWgw,
g`l cldI hY, mOq dy PirSqy nUM kih id`qw ik moV
pr ieh AYfy ny ik myry v`l dyKdy vI nhIN qy mYnUM
dy iehdI jwn[ bwbw At`l jI cly jWdy ny, mohn s`p
bulwauNdy vI nhIN hn[ mYN szw dyvWgw ienHW nUM ies kMm
liVAw ipAw hY[ hwkW mwrdy ny ik swfI ip`q nhIN dI ik bwdSwh hovW qy myrw Awdr koeI nhIN kirAw[
dyxI[ kihMdy, bwbw jI! quhwfw auTwieAw auTygw[ KUMfI
cwhIdw qW sI mYnUM au~T ky imldy, h`Q bMnHdy myry A`gy,
gl 'c pweI, kihMdy ip`q dy swfI, auT ky bYT igAw[
mYnUM pu`Cdy, aultw mYN ienHW dy A`gy KVw hW[ ausy vyly
drgwh 'c hukm cldw hY[ ie`Qy dw rwjw kI hY? Awpxw s`jw h`Q sI kwhlI dy nwl imAwn 'qy mu`Ty nUM
mhwrwj kihMdy ie`Qy dy rwjy -
pw ilAw qy hux AMdroN socdw hY ik mYN mwrW lyikn
ey BUpiq sB idvs cwir ky huMdw kI hY? AYayuN pVH lE -
JUTy krq idvwjw ] AMg - 856

'Awqm mwrg' mwrc, 2011


14
Dwrnw - mwrn nUM locdw, cldw nw zor koeI[ mhwrwj kihMdy, jy AsIN hux bwx C`f dyeIey, ij`Qy
h`Q juV igAw, nwl hI mu`Ty dy[ zor lwauNdw hY qk vI POjW peIAW ny ie`ko bwx nwl swrIAW Kqm
h`Q Cufwaux nUM lyikn nw qlvwr iK`c huMdI hY, nw ho jwxgIAW[ pr AsIN bwx qW cwVH ilAw, auh AMb
h`Q Cutdw hY[ auQy hI juiVAw KVHw hY - swihb dw drKq hY, AMb KVHw hY auhdy iv`c mwirAw,
vwtY mwxs mwrdw bYTw bwlmIk btvwVw[
A`j q`k inSwnI qurI AwauNdI hY, auhdy PlW 'qy[ ieh
qW Kyf hY mhWpurSW dI[ lyikn mukwblw nhIN hoieAw
BweI gurdws jI, 10/18
krdw[ so ies krky mhwrwj Purmwn krdy ny ik
ie`k vwrI pwqSwhW dy pwqSwh swDU Aw gey[ ipAwirE -
dyK ilAw ik mYN qW huxy mwr dyvWgw, kuhwVw myry h`Q
iv`c hY[ pr jdoN drSn kry AMdr ihljul pYdw ho cyiq goivMdu ArwDIAY hovY Anµdu Gxw ] AMg -
geI[ AMdroN fr igAw[ kihx l`igAw ik ieh ikho 133
ijhy mnu`K Aw gey, mYnUM fr ikauN lgdw hY[ kuhwVw goibMd dI AwrwDxw kro, jy qusIN AnMd iv`c
augr ilAw ik pihlW hI ijhVw mUhry hY iehdy isr rihxw hY[ jIvn quhwnUM pRwpq hoieAw hY iehnUM ibrQw
'c mwr ky do PwVw kr dyvW pr auh pUry sI - nw gvwE[ ibrQw jw irhw hY, A`j lMG jWdw hY, k`lH
nUM Pyr lMG jWdw hY[ prsoN nUM Pyr lMG jWdw hY[ s`c
pUrw siqguru ByitAw mn ivic hoAw iKMjoqwVw[
dI bwq suxo, jdoN q`k AMdroN pRgt nhIN kr lYNdy[
mwrn no locY Gxw kiF n hMGY hQu auGwVw[
ijhVw kMm krn Awey hW auh hY -
BweI gurdws jI, 10/18
h`Q ihldy hI nhIN, auqy hI KVHy ny[ kihx BeI prwpiq mwnuK dyhurIAw ]
l`igAw ikho ijhw Aw igAw[ siqgurU ny mn hI r`K goibMd imlx kI ieh qyrI brIAw ] AMg - 12
id`qw, Purnw hI Kqm kr id`qw[ ihljul hI bMd kr bwkI sB TwTy-bwgy ny kuC nhIN mwieAny r`Kdy[
id`qI, jVH bxw id`qw - ikM n w hI kr lY praupkwr ijMnW qyrw jIA krdw hY,
r`b kol kI hY? auh ie`k imMt dy AMdr hI kr idMdw
siqgur mnUAw rwiKAw hoie n AwvY auCohwVw[
hY swP[ jy auhnUM BwauNdw hovy qW auh iek sikMt 'c
BweI gurdws jI, 10/18
kr idMdw hY[ AYvNy kwry lwieAw hoieAw hY swnU[M iehdw
hux swmHxy KVHw hY ihMds
o qwn dw bwdSwh[ qlvwr hI AsIN mwx krI jweIey ik AYnw AMimRq Ckw id`qw
k`Fx vwsqy h`Q pwieAw pr mu`Ty nwl hI juV igAw[ jI[ k`K nhIN kirAw AsIN, auh qW r`b ny swnUM kwry
kihMdw, kI hoieAw? pCqwieAw, ro ipAw gurU mUhry[ lwieAw hoieAw hY, auh SkqI idMdw hY swnUM qy AsIN
mhwrwj kihMd,y qyrI bhwdrI SyrSwh sUrI dy swmHxy ik`Qy qury iPrdy hW[ Awpxy Awp qW kuC nhIN huMdw[ so g`l
geI sI? auQoN ip`T dy ky buJidlW vWg n`T AwieAw smJo, AwhI vylw hY bwr-bwr h`Q nhIN Awauxw[ so
qy hux swDUAW dy auqy qlvwrW clwauNdw hYN? bMdgI kirAw, AMimRq vyly jwigAw kro, imhnq kro[
so jo swDU hY pRmySr dw auhdy brwbr nhIN koeI ij`Qy ie`Cw pRbl hY auQy rsqw vI l`B jwieAw krdw
hoieAw krdw[ jy kho ik gurU pMjvyN pwqSwh, gurU nOvyN hY[ so smW lMG jwxw hY ip`CoN pCqwauxw pYNdw hY, qusIN
pwqSwh ShId hoey, auh mhwrwj dI mrzI sI, Bwxy swry cyiq dy mhIny dI sMgrWd mnwaux vwsqy Swiml
dy iv`c g`l ho rhI sI[ auhnUM AsIN lok nhIN sI smJ hoey EN[ Xwd r`Ko -
skdy[ ikhdI qwkq sI ik gurU mhwrwj nUM koeI PV cyiq goivMdu ArwDIAY hovY Anµdu Gxw ] AMg - 133
lYNdw? ikhdI qwkq sI ik gurU mhwrwj dy swihbzwdy dUjI g`l hY -
ShId kr idMdw[ mhwrwj ny ie`ko bwx clwieAw sI,
ieiqhws 'c iliKAw hoieAw hY, d`s hzwr POjI ie`k sMq jnw imil pweIAY rsnw nwmu Bxw ]
dm hI mwr id`qw sI[ AnMdpur swihb gurU mhwrwj AMg - 133
ny, jdoN bhuqw hI isMGw ny bynqIAW krIAW, kihMdy swfw qIsrw hY -
ienHW nwl myl nhIN hY[ ieh qW mwmUlI g`lW ny ienHW ijin pwieAw pRBu Awpxw Awey iqsih gxw ]
dIAW[ jdoN bhuq ikhw mhwrwj ny iclHy 'qy qIr cwVH AMg - 133
ilAw[ nwl idRStI dy id`qI, gupq lok dy swry dyvqy cOQI auhdI inSwnI d`sI hY -
h`Q bMnIH KVHy ny, mhwrwj! dieAw, dieAw, dieAw kro[
ieku iKnu iqsu ibnu jIvxw
*********
ibrQw jnmu jxw ] AMg - 133
pMjvW auhdw Aqw-pqw d`isAw hY -
'Awqm mwrg' 15 mwrc, 2011
jil Qil mhIAil pUirAw rivAw ivic vxw ]
AMg - 133
pMjvW aus qoN ivCuV ky ijhVw kuC huMdw hY, auh
guru AMgd swihb qy BweI m`lU SwhI
sM q virAwm isM G jI,
bwnI iv. gu . rU . imSn
(lVI joVn leI dyKo, PrvrI AMk, pMnw-44) hY? ieh qW vwihgurU dI joq hY[ iehdw bwp huMdw hY
gurU mhwrwj kihx l`g,y pRmy IAW! Awh dUsrw bcn koeI -
swfw siq krky mMnIN[ pihlW qW ho igAw ik inhcw nwm DwrIk JUTy siB swk ] AMg - 188
kro ik ieh dyh rihxI nhIN, dUsrw ieh hY ik sMswr ieh qW kMm clwaux vwsqy kMm clwey ny, Awh
siq nhIN hY supny vrgw hY, aus vyly bhuq iDAwn dy mW hY, Awh ipau hY, Awh Brw hY Awh iesqRI hY[ kMm
nwl kihMdw, s`cy pwqSwh! Awp dI ikRpw dy nwl Awp clwauxw hY sMswr dw[
dy dovyN bcn myry mn ivc 100% vs gey[ ikauNik kwhy kau mUrK BKlwieAw ]
suxn dI qy mMnx dI bVI BwrI mihmw hY[ cwr imil sMjoig hukim qUM AwieAw ] AMg - 188
pauVIAW 'suixAY' dIAW jpujI swihb dy AMdr mhwqm
kihMdy ikauN prySwn huMdw iPrdw hYN mUrKw! sMjog
iliKAw hY, cwr 'mMny' dIAW dw iliKAw hY[ aus vyly
ho gey qyry Awaux dy, imlxw sI qUM iksy pirvwr 'c
mhwrwj bVy pRsMn hoey[ kihx l`gy, hux AsIN qYnUM Byq
Aw ky lyKy dyx vwsqy qy ielwhI hukm dy nwl qUM ie`Qy
dI g`l dsdy hW, au~cI bwq, ijhVI AsIN swirAW nUM
rih irhw[
nhIN dsdy, ikauNik qUM auqm jigAwsU swfy kol Aw igAw
qy qYnUM AsIN ieh bcn dsdy hW auh ieh hY ik qUM eykw mwtI eykw joiq ] eyko pvnu khw kaunu roiq ]
pMjW q`qW dI dyh nhIN hYgw[ Awh ijhVw qyrw srIr AMg - 188
idsdw hY nw, ijhdw nwauN m`lU SwhI hY, ieh qUM nhIN ie`ko ijhI im`tI swirAW nUM l`gI hoeI hY, ie`ko
hY[ ieh qyrI dyh dw lokW ny nwauN r`iKAw hoieAw hY, ijhI joq hY swirAW dy AMdr[ ie`ko hvw hY kihMdy
qyrw koeI nW nhIN hY[ kroVW KrbW swlW qoN qUM quirAw auhnUM kOx roNdw hY? hvw, hvw 'c smwA jWdI hY, im`tI,
iPrdw hYN, qyrw koeI nwauN nhIN hY[ ij`Qy qUM ijho ijhI im`tI 'c, A`g, A`g 'c; AkwS, AkwS 'c; pwxI, pwxI
dyh 'c igAw hYN, auho ijhw nwauN qyrw r`K ilAw kMm 'c[ kihMdy, ijhVw iehdy iv`c rihMdw hY auhnUM nhIN
swrn vwsqy[ iehdy iv`c vsx vwlw iehdy ivc jIv koeI jwxdw[
Awqmw hY, kihMdy qyrw ijhVw srUp hY ieh nw qW myrw myrw kir ibllwhI ]
Ssqr nwl k`t huMdw hY iksy nwl, nw iehnUM pwxI fob mrxhwru iehu jIArw nwhI ] AMg - 188
skdw hY, nw iehnUM A`g jwl skdI hY, nw iehnUM koeI myrw bwpU mr igAw jI, myrw pùqr mr igAw jI,
Dùp sukw skdI hY[ ieh sdw hI Amr rihMdw hY, ieh myrw Brw mr igAw kihMdy ivrlwp krdy ny, myrw-myrw
mrdw nhIN huMdw, ies qrHW mhwrwj PurmwauNdy ny - krky, pr AslIAq ieh hY ik 'mrxhwru iehu jIArw
Dwrnw - mrnhwr ieh jIArw nwhI[ nwhI ]' ijhVw iehdy iv`c hY auh qW mrdw hI nhIN[
kihx l`gy, BweI m`lU Swh! qUM hux Awpxy Awp khu nwnk guir Koly kpwt ]
nUM dyh nw mMn, dyh qoN inAwrw mMn[ ijhVw dyh dy iv`c mukqu Bey ibnsy BRm Qwt ] AMg - 188
ieho ijhIAW kroVHW dyhW Dwr cu`ikAw[ auhnUM jIv Bwv pUry gurU ny AMdrly kpwt KolH ky g`l smJw
nw hox krky, jIv Awqmw auhdw nwauN r`iKAw hoieAw id`qI[ jdoN kpwt Kul
` H gey, Pyr kI hoieAw, kihMdy ijhVy
hY[ hor iehdw koeI nwauN nhIN hY[ ieh qW lokW ny Brm dy prdy pey hoey sI, auh Kqm ho gey qy hux
AwpxI shUlq vwsqy nwauN r`K ley[ ieh jIv Awqmw mukqI ho geI[
hY iehdw nwauN[ jIv aupwDI Dwrn kr leI eysny, hMgqw
qy mmqw dy ivc Aw ky[ bwkI ijhVw hY qUM in`j ieh kihMdy, ieh qUM inhcy 'c Dwrn kr ik ies
jwx - srIr 'c vsx vwlw hYN qU,M srIr nhIN hYN, bVI suKwlI
g`l hY, swfy vwsqy mMnx vwsqy, ie`k g`l smJxI hI
kw kI mweI kw ko bwp ] AMg - 188
hY[ iehdI pRYkits krnI pYNdI hY mMnx vwsqy, huxy
kIhdI mW hoeI, jIv Awqmw dI koeI mW huMdI hnHyrw pY jweygw, bMd huMdy swr[ huxy Pyr muV ky AsIN

'Awqm mwrg' mwrc, 2011


16
srIr smJ lYxw hY[ joq nhIN AsIN Awpxy Awp nUM iehu AprMpru hoqw AwieAw ]
smJdy[ mhwrwj kihMdy, dyK ieh ijhVw jIArw hY nw pwp puMn kw iesu lypu n lwgY ]
iehnUM Awqmw kihMdy ny, ieh sdw Amr hY ieh mrdI Gt Gt AMqir sd hI jwgY ] AMg - 868
nhIN huMdI[ ieh hMgqw qy mmqw dI bMnHI hoeI ieh kihMdy dyK BweI, m`lU SwhI! hux ijhVI AsIN g`l
AwpxI pdvI qoN igr geI[ igr ky ieh jIv Awqmw krn l`gy hW ieh QoVHw ijhw iekwgr ho ky srvx
bx geI[ ieh jIv Awqmw dy auqy pMj prdy pY gey[ krIN ikauNik ieh dunIAW dI smJ 'c nhIN AwauNdI[
ie`k qW pY igAw AigAwn dw, hnHr y y dw, dUsrw pY igAw jy Aw jwvy qW swirAW dy c`kr Kqm ho jwx[ swry
ivigAwn dw, qIsrw mn dw pY igAw, cOQw pRwxW dw Bvjl pwr pY jwx[ ieh byVI hY ijhdy auqy bYT ky
pY igAw, pMjvW Awh ijhVI dyh hY nw pMjW q`qW dI AwdmI lMG jWdw[ kihMdy, ijhVw qyrw Awpxw Awp hY
iehdw pVdw pY igAw[ ieh iqMn srIrW 'c bMnHI geI nw, iehdI kQw qYnMU dsdy hW ik kQw hYrwn krn vwlI
ie`k kwrn srIr, ie`k solWH q`qW dw sUKSm srIr, ie`k hY qy aupmw qoN rihq hY[ ijhVw qyrw jIv Awqmw hY
Awh pMj q`q dw v`fw srIr[ iehdy iv`c vlyt id`qI ieh vwihgurU dw rUp hY[ ieh nw kdy bu`Fw huMdw hY,
auh ikrn[ nw kdy b`cw bxdw hY, nw iehnUM kdy du`K lgdw hY,
kbIr inrml bUMd Akws kI nw iehnUM jmW dw jwl huMdw hY, nw ieh ibnsdw hY,
pir geI BUim ibkwr ] nw ieh kdy jWdw hY, ieh qW Awid jugwid qoN smwieAw
ibnu sMgiq ieau mWneI hoieAw hY, swry prIpUrn hY Awqmw[ nw iehnUM kdy Dùp
hoie geI BT Cwr ] 195 ] lgdI hY, nw iesnUM kdy pwlw lgdw hY, nw koeI iehdw
kbIr inrml bUMd Akws kI duSmx hY, nw koeI iehdw im`qr hY, nw iehnUM kdy
lInI BUim imlwie ] KuSI huMdI hY, nw gmI huMdI hY, ieh Awpxy AnMd 'c
Aink isAwny pic gey nw inrvwrI jwie ] rihMdw hY[ ieh sB kuC ijMnW vI quhwnUM nzr AwauNdw
AMg - 1374-75 hY, sB iehdy ivcoN inkilAw hY[ ieh krnhwr hY qy
ijvyN B`T dI suAwh huMdI hY ies qrHW ho geI iehnUM mwieAw dw lyp nhIN[ sdw-sdw iehdI hoNd
ieh[ dyK,o ik`Qy qW joq sI, ik`Qy suAwh bx geI ieh, kwiem hY[ iehnUM pwp puMn dw lyp nhIN lgdw, ieh
kihMdy Awh g`l hoeI hoeI hY[ kihMd,y ieh bMnH ho geI, swirAW dy AMdr - 'Gt Gt AMqir sd hI jwgY ]'
Asl iv`c ijhVw iehdw srUp hY, ieh iek Awqmw ieh jd g`l khI, ivcwrn l`g igAw[ mhwrwj ny
hI hY, Awqmw ijhVI hY auhnUM EAMkwr kihMdy ny[ ieh dyiKAw ik Ajy g`l iehdI smJ 'c nhIN peI pUrI
Awqmw qoN swrI isRStI dI auqpqI hoeI hY[ Awqmw qrHW nwl, aus vyly hor swP krn vwsqy ies qrHW dy
'c hI swry smwA jWdy ny qy ieh eykMkwr dw srUp bcn Purmwn kry -
hY[ ieh ijhVI kQw hY iehnUM AnUp kQw kihMdy ny, Dwrnw - joq qyrw rUp hY,
sux kihMdy iDAwn nwl - dyhI ikauN mMndYN Awp nUM[
Dwrnw - sux lE ipAwirE kihx l`g,y dyK pRm y IAW! pihlIAW ivcwrW qW qyry
aupmw rihq dI[ smJ iv`c Aw geIAW ik qyrI dyh sdw nhIN rihxI[
Acrj kQw mhw AnUp ] qYnUM qW nhIN AsIN ikhw ik qUM sdw nhIN rihxw[ AsIN
pRwqmw pwrbRhm kw rUpu ] rhwau ] qW qyrI dyhI nUM ikhw hY[ dUsrw eys srIr dw nwS
nw iehu bUFw nw iehu bwlw ] Es vyly ho jwxw hY, jdoN iehdw smW Aw igAw[ dUsrw
nw iesu dUKu nhI jm jwlw ] bcn AsIN kirAw sI ik pRymIAW! ieh sMswr supny
nw iehu ibnsY nw iehu jwie ] vrgw hY[ qIsrw ieh bcn swfw sUKSm hY iehnUM
Awid jugwdI rihAw smwie ] 1 ] smJx dw Xqn kr[ auh ieh hY ik qUM pMjW q`qW
nw iesu ausnu nhI iesu sIqu ] dI dyh nhIN hYN qy qUM joq srUp hYN, jwgrq joq hYN[
nw iesu dusmnu nw iesu mIqu ] mn qUM joiq srUpu hY Awpxw mUlu pCwxu ]
nw iesu hrKu nhI iesu sogu ] mn hir jI qyrY nwil hY gurmqI rMgu mwxu ]
sBu ikCu ies kw iehu krnY jogu ] 2 ] AMg - 441
nw iesu bwpu nhI iesu mwieAw ] dUjI iek`lw nhIN, AYvyN fwvWfol nw ho jweIN ik

'Awqm mwrg' 17 mwrc, 2011


mYN joq bx igAw myry DIAW pu`qr kI krngy hux? mYN hW[ ieh ijhVI joq hY nw ieh sUKSm srIr dy AMdr
qW pirvwr 'coN tu`ut igAw[ mYN qW bx igAw joq, hux pUrn ho ky solHw q`qW 'c ieh qyrw Awpxw, in`kw Awpw
myrw hwl kI hoeygw, mYN qW iek`lw ho igAw[ mhwrwj bx jWdw hY, Cotw Awpw[ ijhnUM jIv Awqmw kihx l`g
kihMdy, mwlk-ey-kul qyry nwl hY[ gurU dI m`q Dwrn jWdy ny[ ieh inrml haumY krky do qrHW dI haumY hY[
krky, ipAwr dw rMg mwx[ ie`k AMD haumY hY[ auhdy krky AwdmI jMmdw mrdw
mUlu pCwxih qW shu jwxih rihMdw hY[ krmW dy nwl bMinHAW jWdw hY, dUjI haumY
mrx jIvx kI soJI hoeI ] AMg - 441 ijhnUM inrml haumY kihMdy ny, ieh drgwh 'c jw ky
qUM r`b nUM jwnxw cwhud
M w hYN, pihlW qUM Awpxy Awp Awpxw srUp v`Krw r`K ky r`b nUM dyKdw rihMdw hY, lIn
nUM pCwx ik mYN kI hW? Pyr qYnUM pqw lg jweygw ik nhIN huMdw[ hY qW CotI AvsQw, lyikn Pyr vI bhuq
mrdw kI hY qy jMmdw kI hY[ v`fI hY, s`cKMf 'c dwKlw iml jWdw hY qy auhdy AMdr
cwr iksm dI mukqI huMdI hY[ iek sw lok, sw rUp
gur prswdI eyko jwxih qW dUjw Bwau n hoeI ]
huMdI hY, ie`k smIp huMdI hY, iek hor huMdI hY; ieh
AMg - 441
mukqIAW qW iml jWdIAW ny pr sw-rUp nhIN hud M w, r`b
jdoN qW ie`k jwx ilAw swirAW dy AMdr, Pyr nhIN bxdw, ieh Ajy Q`ly rih igAw[ kihMdy ieh
dUjw Bwau qyrw Kqm ho jwxw hY qy Pyr Es vyly hoeygw inrml haumY krky rih igAw, AwpxI hsqI nUM kwiem
kI, inSwnIAW ieh hoxgIAW[ r`Kxw cwhuMdw hY[ lyikn swry bRihmMf dy AMdr ie`k
min sWiq AweI vjI vDweI qw hoAw prvwxu ] AKMf joq vrq rhI hY[ ieh pRm y dw srUp Dwrn krky
AMg - 441 vrq rhI hY[
vDweIAW imlx l`g geIAW drgwh dy AMdroN[ jqR qqR idsw ivsw huie PYilE Anurwg[ jwpu swihb
DMn-DMn kihx l`g gey ik iehny pCwx ilAw Awpxy- ipAwr dw rUp Dwr ky vrqdI hY qy ieh ikqy
Awp nU[M dyvqy Aw ky vDweIAW idMdy ny[ mn SWq AweI[ invyklI nhIN bYTI ik s`qvyN Asmwn 'c hY[ swfI
Pyr qIjw kI hoieAw? kihMdy, auh ijhVw iemiqhwn phuMc nhIN[ mhwrwj kihMdy, ieh ijhVI joq hY, inhcy
sI pI.AYc.fI dw auh pUrw kr ilAw[ pws krky ijhVy 'c AwE qusIN
prvwx hoey-hoey ny aunHW dI ilst iv`c Aw igAw[ Dwrnw - sBnW AMdr eyko joq, vrqy qyrI mwlkw[
pMc prvwx pMc prDwnu ] kihx l`g,y dyK pRm y IAW! ipCly iqMn bcn qW qYnMU
pMcy pwvih drgih mwnu ] smJ 'c Aw gey[ pihlw ieh ik Awh dyh ijhVI
pMcy sohih dir rwjwnu ]
hY ieh rihxI nhIN hY, dUsrw ieh ik sMswr supnw
pMcw kw guru eyku iDAwnu ] AMg - 3 hY, qIsrw ieh hY ik qUM dyh nhIN hYgw, dyh 'c vsx
sMqW dy iv`c Aw igAw, sMq bx igAw[ swDU bx vwlw pMKyrU hYN[ dyh nUM C`f ky au~f jWdw hYN qy Dwrn
igAw qy prvwx ho igAw drgwh dy AMdr[ ieh g`l kr lY ik ijvyN purwxy kpVy lwh dyeIdy ny qy nvyN pw
jwx - leIdy ny, AYs qrHW qUM srIr Dwrdw iPrdw hYN krmW
ieau khY nwnku mn qUM joiq srUpu hY dy ihswb nwl, mrdw nhIN hYN[ hux qYnUM AglI g`l
Apxw mUlu pCwxu ] AMg - 441 AsIN dsdy hW ik ieh ijhVy srIr dy AMdr qUM rihMdw
Awh g`l ijhVI mhwrwj jI kihMdy ny AsIN nhIN hYN, ijhVw qUM Awpxy Awp nUM mYN smJdw hYN, hux
mMndy[ zor lw lYx ijMnW mhwrwj dw lgdw hY, AsIN smJwaux qoN bwAd iehdy iv`c vI qy swry sMswr dy
iblkul nhIN mMndy, AsIN khWgy nw mhwrwj AsIN qW AMdr iek gupq joq vrq rhI hY -
dyh hW[ Pyr myry bwl-b`icAW dw kI bxygw, mYN qW auhnUM ijmI jmwn ky ibKY sm`siq eyk joq hY]
ipAwr krdw hW, auh mYnUM ipAwr krdy ny[ jy aunHW nUM n Gwt hY n bwF hY nw Gwit bwiF hoq hY]
pqw l`g igAw ik mYN joq hW, mYnUM qW Pyr iksy ny Akwl ausqiq
ipAwr hI nhIN krnw[ dyhI qW hux frwauxI l`gx l`g auhnUM lok pRmS
y r, A`lwh, vwihgur,U goibMd, nwrwiex
peI Pyr[ ikauNik swfy AMdr auh A`K KulHdI nhIN hY, dw nwauN dy ky, auhnUM smJx dw Xqn krdy ny[ drAsl
ijhVI mhwrwj KolHxI cwhuMdy ny[ mhwrwj kihMdy, ie`Qy auhdw nwauN koeI nhIN hY, auhdw nwauN ie`ko hI hY
hI nw qUM vs kr[ qYnUM hor ie`k Byq dI g`l dsdy 'siqnwmu' -

'Awqm mwrg' mwrc, 2011


18
siq nwmu qyrw prw pUrblw ] AMg - AMg - 617
1083 auhdy 'c kRDo nhIN hYgw[ kihMdy hux BweI pRm y IAW!
auh siq hY[ ie`k g`l hor smJ[ auh ieh hY ik jdoN qUM eys g`l
sgl bnspiq mih bYsMqru sgl dUD mih GIAw ] nUM icqvdw-icqvdw, vwihgurU-vwihgurU-vwihgurU krdw-
aUc nIc mih joiq smwxI krdw ieh qyry AMdr ilv dw rUp Dwrn kr jweygw[
Git Git mwDau jIAw ] AMg - 617 Pyr qYnUM AslI izMdgI pRwpq ho jweygI, ijhnUM jIvn
kihMdy ny[ bwkI swrw sMswr mirAw hoieAw hY, murdw
ijvyN swry drKqW dy AMdr A`g CupI hoeI hY, jdoN
hY[
sùk jWdw hY drKq, bwhroN AsIN A`g lwauNdy hW, auhdy
AMdrlI A`g pRgt ho ky auh jlxw SurU ho jWdI hY[ Aiq suMdr kulIn cqur muiK i|AwnI DnvMq ]
ijMny vI du`D ny hryk dy AMdr icknweI hY[ eysy qrHW imrqk khIAih nwnkw ijh pRIiq nhI BgvMq ]
dy nwl, au~cy 'c, nIcy 'c, pwpI 'c, puMnI 'c hryk dy AMg - 253
AMdr vwihgurU dI joq smweI hoeI hY[ ipAwr qoN ivhUxw hY, ikauNik ipAwr vwihgurU nUM
sMqhu Git Git rihAw smwihE ] AMg - 617 krnw hY, vwihgurU dw qW auhnUM pqw hI nhIN, ipAwr
kihMdy hryk dy AMdr vwihgurU smwieAw hoieAw i`kQoN krygw[ kihMdy, auhdw ijhVw jIvn hY auh murdw
hY, ikqy aUxqweI nhIN hY[ hY, nwl smJwaux l`gy ik jdoN gurU nwnk pwqSwh bwrHW
pUrn pUir rihE srb mih swlW qoN bwAd AwauNdy ny, Gr Aw gey qy mwqw dw ic`q
jil Qil rmeIAw AwihE ] AMg - 617 krdw hY ik mYN koeI g`lW krW pu`qr nwl[ auh keI
AYauN nhIN ik ie`Qy ku r`b hY nhIN[ swry ie`ko hI vwrI g`lW pu`CdI hY ik pu`qr! Pyr qusIN ik`Qy rhy[ Pyr
joq prIpUrn, AMdr bwhr swirAW dy AMdr hY[ auQy ikvyN gey, Plwxy QW gey[ mrdwny ny A`j mYnUM
bwhir BIqir eyko jwnhu iehu gur igAwnu bqweI ] d`isAw hY ik qusIN auQy vI gey sI[ mhwrwj jI c`up
AMg - 684 ny, dyK lYNdy ny, muskrw pYNdy ny, aus qoN bwAd Pyr
gux inDwn nwnku jsu gwvY cu`p ny[ mW ny ikhw ik bytw! Bjn krn vwly qW mYN
siqguir Brmu cukwieE ] dyKdI rihMdI hW, bhuq swDU AwauNdy ny[ auh QoVIH GVI
srb invwsI sdw Alypw dI GVI Bjn krdy ny, Pyr h`sdy ny g`lW krdy ny,
sB mih rihAw smwieE ] AMg - 617 ivhwr dIAW g`lW krdy ny[ qyry b`cy ny qUM b`icAW dI
suK-sWd puC ` [ koeI hor swfy qoN g`lW puC
` ik qusIN ikvyN
ieh inhcy 'c ilAw qUM ik swirAW dy AMdr ie`k
rhy[ kI g`l qUM g`l krnI nhIN swfy nwl qy hr vkq
joq hY, vwihgurU Awpy hI vrqdw hY jdoN qUM nwm jpyNgw,
hI qUM Bjn krI jwnW hYN? mhwrwj kihx l`gy, mwqw!
vwihgurU khyNgw, Pyr qUM hnHr
y y 'c hwkW nhIN mwryNgw[ Pyr
ijhnUM qUM Bjn kihMdI hYN ieh ie`k jIvn hud M w hY, ieh
qyry nwl hI hY, kol hI hY ijhnUM qUM vwihgurU kihMdw
lgwqwrI ilv ijhdy AMdr pRgt ho jWdI hY, ausnUM
hYN[ vwihgurU kih ky Awh ijhVy cwr A`Kr ny, iehdy
AnuBv hud M w hY, bwkI sMswr qW mirAw hoieAW dw sMswr
ipCly pwsy hI hY[ iehdy iv`c smwieAw hoieAw hY,
hY ikauNik B`uly hoey ny -
A`KrW 'c[ ienHW A`KrW 'coN hI pRgt ho jwxw hY[ dUsrI
bwq ijhVI hY auh AMdr bYTw cùp-cWd nhIN, qyry nwl mrxM ibsrxM goibMdh ] AMg - 1361
nrwz nhIN hYgw, auh nrwz kdy huMdw hI nhIN[ jwixAw ijhVy goibMd nUM Bu`ly hoey ny kihMdy swry mry hoey ny[
hI nhIN auhny nrwz hoxw[ auh kI krdw hY kihMdy jIvxM hir nwm D´wvxh ] AMg - 1361
ipAwr krdw hY, qUM su`qw huMdw hYN qyrI rotI nUM hzm jIauNdy auh ny, ijnHW dy iDAwn iv`c cOvI GMty
krn dw kMm auh kr irhw huMdw hY[ qUM s`uqw huMdw hYN pRmySr dy nwm dI ilv rihMdI hY[ mYnUM Pursq nhIN
qyry mn nUM SWqI, srIr nUM SWqI dyx dI ikirAw swrI hY ikauNik mYN ie`k jIvn, ijhVw lgwqwrI jIvn hY,
auh kr irhw hud M w hY[ auh ipAwr krdw hY[ auh AYfw auh jIvn dy iv`c mYN rihMdw hW[ jy mYN auhdy ivcoN
smr`Q hY ik qYnUM sMBwldw hoieAw, swrI dunIAW nUM inkl AwvW qW mYN jIauNdw nhIN rihMdw -
sMBwl irhw hY[
Dwrnw - AwKw jIvw ivsry mr jwvW[
swir smwlY iniq pRiqpwlY pRym sihq gil lwvY ]
ijau mCulI ibnu pwxIAY ikau jIvxu pwvY ]
khu nwnk pRB qumry ibsrq jgq jIvnu kYsy pwvY ]
'Awqm mwrg' 19 mwrc, 2011
bUMd ivhUxw cwiqRko ikau kir iqRpqwvY ] q`k gurduAwry bxy hoey ny, gurU nwnk pwqSwh dy[ koeI
nwd kurMkih byiDAw snmuK auiT DwvY ] qW sMBwldw sI auQy[ jy is`KI sI qW hI auQy gurduAwry
Bvru loBI kusm bwsu kw imil Awpu bMDwvY ] sWBy jWdy sI ik swry Bwrq vrS iv`c quhwfI is`KI
iqau sMq jnw hir pRIiq hY dyiK drsu AGwvY ] hY hux swnUM kOx pùCygw, mhwrwj kihMdy, koeI nw quhwfI
AMg - 708 pu`C kr lvWgy[ lyikn pMfq jI! myry guris`K bMdgI
mwqw! m`CI pwxI qoN bgYr jIauNdI nhIN rih krdy ny ienHW dI syv kIqI hoeI mYnUM cMgI lgdI hY[
skdI[ iesy qrHW - syv krI ienhI kI Bwvq
AwKw jIvw ivsrY mir jwau ] AMg - 9 Aaur kI syv suhwq n jI ko]
kihx l`g,y Pyr swry ikauN nhIN kihMd[y ieh jIvn dwn dXo ien hI ko Blo
hY qW swry ikauN nhIN ies jIvn 'c jIauNdy[ mhwrwj Aru Awn ko dwn n lwgq nIko]
kihMdy, bVw AOKw hY[ swry nhIN ijauN skdy - AwgY PlY ien hI ko dXo,
jg mY jsu Aaur dXo sB PIko]
Dwrnw - AwKx AauKw swcw nwau[
mo gRih mY qn qy mn qy,
mwqw nwm jpxw, nwm dy ivc surq lw ky isr lau Dn hY sB hI ienhI ko]
lgwqwr ilv dI AvsQw 'c rihxw ieh hr bMdw nhIN igAwn pRboD pw. 10
kr skdw[ ieh bhuq AOKI bwq hY[ gurU dsvyN pwqSwh
kihMdy ijhVw A`gy Plxw hY auh vI ienHW bMdgI
mhwrwj jI jdoN Kwlsy dI rcnw kIqI qW Awp ny ie`k
krn vwilAW nUM id`qw hoieAw hI Plxw hY[ clo, quhwfw
AYsw kOqk vrqwieAw, bVw Bwrw X`g kIqw[ aus X`g
koeI AsIN mwx nhIN qoVdy[ quhwnUM roz pMj mohrW
dy AMdr swirAW nUM inmMqrx id`qw[ lyikn kudrq AYsI
imilAw krngIAW[ TIk hY nw, sony dIAW mohrW[ pMj
hoeI ik bRwhmxW nUM inmMqrx dyxw Bu`l gey[ mhwrwj
pONf dw jy A`j mul
` lweIey qW cwr sO ruipAw hY, lyikn
ny iliKAw hY ik swfy Xwd nhIN irhw[ AsIN jwx ky
mohrW dw qW ies qoN vI izAwdw sI, A`j dy is`ky
nhIN quhwnUM C`ifAw, Xwd qoN Bu`l gey[ ijs vkq Awey
nwloN[ bwkI A`j quhwnUM AsIN vsqr vI nvyN dyvWgy
auh, pihlW sunh y w id`qw hoieAw sI, Awpxy fyirAW 'c rySm dy, cwdrW vI dyvWgy qy hor vI quhwfI syvw jo
bYTy sI Awrwm nwl ik koeI bulweygw qW jwvWgy, jdoN
qusIN khoNgy, krWgy[ ibsqry vI dyvWgy nvyN rySm dy qy
pqw l`igAw ik lMgr qW SurU ho igAw X`g, hux d`Cxw
qusIN ie`ko kMm kirAw kro, hor AsIN quhwfy qoN koeI
vgYrw[ aus vyly mhwrwj jI kol Aw gey, mhwrwj jI
kMm nhIN lYxw, p`qrIAW nhIN KulHwauxIAW, hor nhIN kuC
ny Kwlsy nUM hI dy id`qI d`Cxw[ aus vyly ienHW ny bVw
krnw[ kihMdy, d`so, mhwrwj! ikhVw kMm hY?
Bwrw ieqrwz kirAw ik mhwrwj! qusIN mirAwdw
purSoqm hoN, kljug dy Avqwr hoN qy ipCly jugW 'c mhwrwj! kihMdy, iqAwr ho ky Awey hoN?
jo mirAwdw cldI sI, auhdy nwl bMnHx vwsqy sMswr kihMdy hW[
'qy Awey EN, iqMnW jugW dy AMdr bRwhmx dw siqkwr
mhwrwj kihMdy, svyry AwieE[ pRSwd pwxI ie`Qy
huMdw AwieAw qy iehnUM aucy QW 'qy ibTwauNdy sI, gurU
hI imlygw, d`so kI bxweIey?
mMndy sI[ mhwrwj muskrw pey ik bwxI dy AMdr qW-
kbIr bwmnu gurU hY jgq kw ijs qrHW dw aunHW ny ikhw, aus qrHW dw mhwrwj
Bgqn kw guru nwih ] AMg - 1377 jI ny pRSwd pwxI iqAwr krvwieAw, swry bulw ley,
mhwrwj kihMdy, kI g`l quhwnUM nrwzI kI ho geI, Awsx ivCw id`qy, mwlw r`K id`qI hryk Awsx 'qy[
AsIN qW auvyN ijvyN quhwfw Awdr krdy hW[ kihMdy, kihMdy, pihlW Ck lE[ ijhny kdy sMjm nw kirAw
mhwrwj! swnUM pihlW CkwieAw jWdw sI qy swnUM pUijAw hovy, auh Alp Ahwr nhIN kr skdw[ suAwdU Bojn
jWdw sI, mMinAw jWdw sI qy hux ruzgwr swfw Koh sI, pyt Br ilAw[ fkwr Awauxy SurU ho gey[ kihMdy,
ilAw kljug dy AMdr, quhwfI is`KI hI hY swry Bwrq hux AYauN kro, Awh AwsxW 'qy bih jwE qy cwr GMty
vrS dy AMdr[ swDsMgq jI! gurU mhwrwj dy vyly swry bwAd quhwnUM Cu`tI hoeygI[ do GMty bwAd srdweI jl
ihMds
o qwn 'c is`KI sI[ auh qW ipCilAW qoN sWBI nhIN pwxI Aweygw, aus qoN do GMty bwAd quhwnUM Cu`tI hoeygI,
geI, hOlI-hOlI m`Dm pY geI, swry jw ky dyK lE lMkw Pyr pRSwdw Ckxw[ p`kw hoeygw miTAweIAW dw[ aus qoN

'Awqm mwrg' mwrc, 2011


20
do GMty bwAd AsIN jl pwxI ilAwvWgy[ Pyr do GMty suKwlw ijhw hY[ mwVw ijhw mweI nUM Brm hI pwauxw
bwAd quhwnUM Cu`tI dy id`qI jweygI qy Awh mohrW 'qy hY, Agly Gr nUM pwauxw hY, AsIN qW ies qoN v`D lY
Awh quhwfI dkSxw swrI iqAwr peI hY[ kihMd,y kMm? AwauNdy hW[
kihMd,y ieQy bYT jwE, mn nhIN jwx dyxw ik`Dry, bolxw so mhwrwj kihx l`gy, gurU nwnk pwqSwh! -
nhIN hY, ic`q iekwgr krky vwihgur-U vwihgurU krnw hY[
sOxw nhIN hY, g`lW nhIN krnIAW[ pihrydwr swfw KVHw AwKix AauKw swcw nwau ] AMg- 9
hY, Pyr jy auh gu`sy hoieAw quhwfy nwl, ieh quhwfw pr ies nwauN dy iv`c mwqw bVIAW brkqW ny -
ksUr hoeygw, swfw doS nhIN hoeygw[ jy iksy dy mn iv`c KuAwieS ho jwvy nwm dI qy
kihMdy, TIk hY, mhwrwj[ auhnUM Bu`K lg jwvy, ijvyN rotI dI Bu`K lgdI hY bMdy
nU[M
kihMdy, pMj mohrW roz imilAw krngIAW[
swcy nwm kI lwgY BUK ]
bVI KuSI dy nwl bYT gey, do GMty qoN pihlW auqu BUKY Kwie clIAih dUK ] AMg - 9
hI aubwsIAW AwauxIAW SurU ho geIAW[ JUty lYx l`g swry du`KW dw Kwqmw ho jWdw hY -
22233 gey nINd dy[ BweI Awlm isMG nUM pihry 'qy
Dwrnw - swry du`KW dw nwS ho jwvy,
KVHwieAw hoieAw sI, mhwrwj kihMd,y BweI Awlm isMGw!
siqnwm jp ky vwihgurU[
jgw ienHW nUM[ fMfw sI auhdy kol, auh ip`T nwl lw
idAw kry, ijhVw sOx l`gy[ swvDwn! swvDwn! mwqw! jy s`cy nwm dI ihrdy ivc Bu`K jwg pvy,
kihMdy, Pyr swry du`KW nUM Bu`K Kw jWdI hY[ jdoN AwdmI
AOKy ho gey, aubwsI ie`k nUM AweI swirAW nUM l`g Bu`Kw huMdw hY Pyr ijho ijhI vI rotI iml jwey auh
geIAW Awaux[ pihrydwr ny ikhw, nw aubwsI nw lE, Kw jWdw hY[ ieh Bu`K pqw hY kI krdI hY swry du`KW
cu`p[ do GMty hor k`Fy[ do GMty bwAd jl pwxI Aw dw Kwqmw kr idMdI hY[
igAw[ pIqw[ do GMty bwAd Pyr p`kw Bojn Aw igAw[
so ikau ivsrY myrI mwie ]
CikAw[ g`lW krn lg gey[ hux ic`q nhIN lgdw[ jdoN
swcw swihbu swcY nwie ] AMg - 9
mOkw dyKdy ny ie`k dUjy nwl g`l krdy ny[ AYny nUM isMG
krVy ho gey, kihMdy AsIN Pyr zor nwl mwrnw hY ip`T d`s ieho ijhw nwm mYnUM ikauN Bu`ly[
'c, Pyr pMfq jI! swfw doS nhIN[ ifaUtI dyvo pUrI so mhwrwj kihx l`g,y BweI m`lU SwhI! dyK, Awh
ijhVI quhwnUM khI hY[ do GMty hor kry, A`T GMty bwAd ijhVw qYnUM d`isAw hY nw, Awpxy Awp nUM Awqmw srUp
mhwrwj jI kihx l`gy ik ilAwE swirAW nU,M lE BweI smJ qy ihrdy 'c Awpxy pRmS y r smJ[ AMdr vI bwhr
pMj-pMj mohrW, Awh vsqr lE, hor Aw ibsqry vI vI hr QW qyry nwl rihMdw hY[ ieh ijhVI nwl rihx
quhwnUM idMdy hW[ k`lH qoN Pyr quhwfIAW p`kIAW pMj mohrW dI Bwvnw hY nw 24 GMty dI, iehnUM nwm kihMdy ny[ ieh
qy myrw pMQ iesy qrHW quhwfI syvw krdw rhygw[ nwm dw Pl hY, pihlW vwihgurU-vwihgurU krdy hW
kihMd,y s`cy pwqSwh! Awh vI vwps lY lE[ swfy AsIN[ iehdy nwl AsIN AMnmeI koS 'coN lMG jWdy hW,
qoN nhIN ieh kMm huMdw, ieh qW bhuq AOKw hY[ AsIN SuB krm krky[ aus qoN bwAd AsIN svws dw nwm
A`j qW A`T GMty k`F id`qy, Srmo-kuSrmIN, AsIN PYslw jpdy hW[ iehdy nwl AsIN pRwxmeI koS 'coN lMG jWdy
kr ilAw ik k`lH qoN nhIN k`Fxy[ kihMdy, Pyr quhwfw hW[ Pyr auQoN Aw ky AsIN aupwSnw krdy hW[ cwr
ijhVw irzk hY, qusIN ikhw ik swfw irzk mwr id`qw[ iksm dI aupwSnw hY - ie`k qW swkwr dI aupwSnw
kihMdy, nw s`cy pwqSwh! - hY[ ie`k Sbd dI aupwSnw hY, ie`k joqI srUp smJ
ky vwihgurU dI aupwSnw[ cOQw hY igAwn dI ibrqI[
rwhU kyqU bYl hmwry, swVsqI hY KyqI,
pRmySr nUM prIpUrn smJ ky auhdy iv`c ibrqI lwauxI[
p`qrI hmwrI bVI iSkwrn mwr ilAwvy CyqI[
ieh aupwSnw dy nwl mn dw prdw dUr ho jWdw hY[
mweI kol jw ky kih dyxw hY ik qyry pu`qr nUM mnomeI koS lMG jWdw hY[ aus qoN bu`DI ijhVI hY auh
isMgW vwly dw fr hY[ Awh pIlI Dwq pw ky s`qo Anwj bwxI dI ivcwr nwl, siq dI ivcwr nwl jo qYnUM hux
dy dy, swrIAW qW dwlW Aw jwxgIAW, iv`c sony dI d`sI hY, iehdI ivcwr kryNgw, ieh bu`DI dw prdw qyry
muMdrI vI pwauxI peygI auhnUM[ mhwrwj! Awh qW kMm srUp qoN lih jweygw, ijhnUM AsIN joqI srUp kihMdy

'Awqm mwrg' 21 mwrc, 2011


hW, jdoN ieh pRq`K ho jweygw aus vyly ie`k pVdw pUry ho jwx qy mYnUM sB cIz dI pRwpqI ho jwey qW -
qyrw rih jweygw AigAwn dw[ auh pVdw ijhVw hY srb mnorQ jy ko cwhY syvY eyku inDwnw ]
auh gurU pUrw pVdy nUM lwhuMx nUM smr`Q hoieAw krdw pwrbRhm AprMpr suAwmI ismrq pwir prwnw ]
hY[ so ies qrHW dy nwl qUM jdoN nwm jpyNgw qW du`KW AMg - 672
dw vI Kwqmw hoeygw[ ilv dI AvsQw qYnUM pRwpq ho
g`l smJ iv`c pY geI, inhcw b`J igAw[ aus
jweygI qy ikrq qW qyrI Drm dI hY hI[ POj dI
vyly mhwrwj ny g`lbwq dw ru`K bdl ilAw[ kihMdy,
nOkrI hY, ifaUtI dyxI hY iehdy 'c, iehdy 'c koeI
dyK! smJ iv`c geIAW qyry iqMno rihqW ijhVy iqMn
byeImwnI nhIN T`gI nhIN, koeI corI nhIN ckwrI nhIN[ bcn kry ny, kihMdw hW mhwrwj! Awp dI ikRpw hovy,
dUsrw hY ik jy koeI hY vI qW ikrq nUM Su`D kr lY, smJ qW Aw gey pr iehdy auqy itkWgw ikvyN? ikauNik
ikrq Drm dI kr[ mn hY ijhVw iehnUM ivkwrW qoN bVy sUKSm bcn Awp ny kIqy ny[
rok, mn dy AMdr ivkwr AwauNdy ny ikauNik mn dy
nSy 'c audoN hI cVH jWdy ny[ ijhVy Awqm nSy ny mhwrwj kihMdy auhdI jwc huMdI hY, hOlI-hOlI
ieh hOlI-hOlI imhnq nwl cVHdy ny[ CyqI nSw AwdmI imhnq krIdI hY, krdy-krdy mn AYnw blvwn ho
nUM CyqI nwl pqw idMdw hY qy ivkwrW qoN ht ky ilv jWdw hY ik gurU dy Awsry dy AMdr, gurU dI Et dy
iv`c AwpxI ibrqI lw[ jdoN qUM ilv iv`c Aw igAw AMdr ik ienHW bcnW dw boJ c`ukx jogw ho jWdw hY[
Pyr brkqW hI brkqW pY jwxgIAW qyrI kmweI 'c, hux cOQI g`l AsIN qYnUM dsdy hW ik qyrw ijhVw ik`qw
qyry bcnW 'c, qyry dyKx 'c, sB kwsy 'c brkqW ho hY auh Xu`D krn dw hY[ iksy dPqr 'c bYTx dw qW
jwxgIAW - hY nhIN[ h`l vwhuMx dw nhIN hY, koeI qkVI qolx dw
nhIN hY[ koeI hor nhIN hY[ qyrw hY ik Ssqr clwauxy
Dwrnw - srb mnorQ jy ko cwhY,
ny jdoN loV peI[ kihMdw, hW mhwrwj! kihMdw, dyK
syvY eyk inDwnw jI[
iehdy iv`c vI jwc is`K[ iehdy 'c ijhVw sUrmw hY
jy cwr pdwrQW dI loV hY qW sMgq dI syvw kr-
nw auhnUM mwx pRwpq huMdw hY[ ijhVw sUrmw nhIN hY
cwir pdwrQ jy ko mwgY ] auhnUM drgwh 'c D`ky imldy ny[ hux ieh g`l swfI
swD jnw kI syvw lwgY ] AMg - 266 smJ qoN bwhrlI mhwrwj ny kr id`qI ik Awh ikhVI
jy swry hI mnorQ pUry krny cwhuMdw hYN qW qUM jo g`l hoeI[ mhwrwj kihMdy, dyKo sUrmw auh hY ijhVw
vwihgurU hY auhdw ismrn kr, auhdI syvw kr - pihlW pRvwn hovy, ijMnW icr pRvwn nhIN huMdw, EnW
jw kY ismrin srb inDwnw icr auh sUrmw nhIN huMdw[ ieh pRvwn bxn dI jwc
mwnu mhqu piq pUrI ] is`K pRymIAW! dovyN h`Q joV ley, swvDwn ho ky bYT
nwmu lYq koit AG nwsy igAw ikauNik bcn bVw AOKw Aw igAw, swfy vwsqy
Bgq bwCih siB DUrI ] AMg - 672 vI bVw AOKw hY, iDAwn nwl srvx kirE[ bwr-bwr
ie`zq, mwn sB imlygw[ kroVW pwpW dw nwS ho AYsy bcn nhIN hoieAw krdy[ iDAwn kr ilAw, sB
jWdw hY, auhdI AvsQw Pyr AYsI ho jWdI hY ik auhdI pwisAW qoN surq iK`c leI, kihMdy dyK, pihlW qW gurU
DUVI Pyr locw krn lg jWdy ny ik DUVI iml jwvy[ dy bcn suxny ny[ suxn dI AvsQw huMdI hY[ ieh hux
bMdy hI nhIN krdy - qYnMU dsdy hW ik pRvwn ikvyN hud
M w hY[ Pyr aus qoN bwAd
pUrI qrHW 100% mMnxy ny[ ieh mMnx dI AvsQw Aw
gMgw jmunw godwvrI srsuqI
geI, hux ienHW dI Pyr kmweI krnI hY[ kmweI nUM
qy krih audmu DUir swDU kI qweI ]
iniDAwsx kihMdy ny[ auh kmweI ikvyN krnI hY, pihlW
iklivK mYlu Bry pry hmrY ivic
qW pMj gux Dwrn kr[ siq, sMqoK, dieAw, Drm,
hmrI mYlu swDU kI DUir gvweI ] AMg - 1263 ivcwr[ pRvwn hox vwsqy pMj gux Dwrn krn dI loV
ikauN locdy ny ikauNik auhdy iv`c AYsI smrQw hY, siq dI, sMqoK dI, dieAw dI, Drm dI, ivcwr
pYdw ho jWdI hY ik kroVW pwpW dw nwS ho jWdw hY[ dI[ qW pMc pRvwn hoeygw[ Pyr pMj AOguxw dw iqAwg
ijhVy krm swnUM Bogxy pYxy sI aunHW dw nwS ho igAw[ kr[ kwm, kRoD, loB, moh, AhMkwr; jdoN ienHW nUM C`f
Pyr jdoN BgqI dw drjw pRwpq ho igAw, Pyr auhdI deyNgw, eIrKw, inMidAw, cuglI Awpy hI n`T jweygI; Pyr
DUVI nUM locdy ny[ jy koeI cwhuMdw hY ik myry swry mnorQ

'Awqm mwrg' mwrc, 2011


22
pMj iviSAW dw iqAwg kr, pMj ivSy hn; Sbd, jhw sw ikCu qhw lwigE iqlu n sMkw mwn ]
sprS, rUp, rs, gMD; pMjw hMkwrW dw iqAwg kr - AMg - 1018
rwj, mwl, rUp, jwq, jobn[ kihMdy Aw geI smJ 'c hux ieh gux Dwrn krky Pyr qyrw srgux qy
g`l? kihMdw hW, smJ igAw mYN ik pMj gux Dwrn mMnx p`kw hoeygw qy aus qoN bwAd qUM iniDAwsx krky
krny ny qy pMj-pMj AOgux iqAwg krny ny[ pMjy cor, bRhmigAwn dI pRwpqI hoeygI[ Pyr qYnUM drjw sMq qy
pMjy ivSy qy pMjy T`g; kihMdy hux dyK pMj q`q ny qyry Bgq dw iml jweygw[ jdoN sMq qy Bgq dw drjw iml
srIr dy AMdr; ienHW 'c ie`k-ie`k gux hY hryk q`q igAw, aus vyly qUM pMc pRvwn ho jweyNgw[
dy iv`c[ ienHW nUM qUM Dwrn kr[ ie`k-ie`k gux Dwrn
mhwrwj ny ikhw ik AwauNdw hY nw jpujI swihb
krdw jwh[ kihMdy, dyK ijhVw DrqI hY, AwkwS hY
jI dy AMdr, 'pMc prvwx pMc prDwnu ] AMg - 3'
ieh inrKoB rihMdw hY, iksy cIz dy nwl ieh pkV
kihMdy hW mhwrwj[ kihMdy, Awh gux Dwrn kry huMdy ny,
nhIN hud
M w, nw k`itAw jWdw hY nw v`iFAW jWdw hY[ AYaNu
AOgx
u iqAwg kIqy hud M y ny aunWH ny, aunWH dw drjw swDUAW
AwpxI ibrqI nUM inrKoB r`Kxw hY, iksy dy AMdr
dw huMdw hY qy auh pRvwx purS khwauNdy ny[ auQy pRvwx
PswauxI nhIN hY ibrqI[ du`K dUr sB dw krnw hY
dI AvsQw dI pRwpqI huMdI hY[ ijhVw Pyr sUrmw hY
lyikn Awp hauky nhIN lYxy, Awpxy mYl pY jWdI hY
auh sUrmw auh hY ijhny Pyr hMgqw qy mmqw nUM mwr
AMdr jdoN AwdmI ibrqI dy auqy dUsry dw aupkwr
ilAw[
krdy-krdy, auhdw drd jdoN ibrqI 'qy Aw ky ibrqI
ih`lx lg jwvy, aus vyly mYl pY jWdI hY[ auhdy ivGn nwnk so sUrw vrIAwmu
Awpxy auqy pY jWdy ny[ kihMdy, ibrqI inrKoB r`KxI ijin ivchu dustu AhMkrxu mwirAw ] AMg - 86
hY, kMm swry krny ny lyikn Awp nhIN Psxw[ ieh nhIN kihMdy, qlvwrW GuMmwaux vwly nhIN sUrmy hoieAw
ik Awp hI rox l`g jwvy[ inrKoB rihxw[ krdy[ sUrmw auh hY ijhny Awpxy AMdroN hMkwr nU,M hMgqw
nUM mwr id`qw qy AYs qrHW nwl Purmwn krdy ny -
dUsrw hY pwxI dw gux Dwrn krnw hY[ pwxI
ijhVw hY mYl lwh idMdw hY[ auhnUM muV ky grm kr Dwrnw - AYsw kOx blI ry,
lE, Pyr inrml dw inrml[ auh inrmlqweI nhIN AYsw kOx blI ry,
AwpxI C`fdw[ ijn iml mwry pMc sUrmy[
kihMdy, AYsw sMswr 'c kOx blI hY[ ijhVw sUrmw
qIsrw hY DrqI dw gux Dwrn krnw[ DrqI iv`c hY
- iKmw[ rweIPlW clwauNdw hY, qlvwrW clwauNdw hY, nyzy clwaux
jwxdw hY kihMdy auh vlI hY? mhwrwj kihMdy nw[
bRhm igAwnI kY DIrju eyk ] mhwrwj kihMdy, vlI auh hY[
ijau bsuDw koaU KodY koaU cMdn lyp ] AMg - 272
ijin imil mwry pMc sUrbIr AYso kaunu blI ry ]
auh ie`k rs rihMdI hY, koeI ivStw iPrdy, koeI
ijin pMc mwir ibdwir gudwry so pUrw ieh klI ry ]
lyp dy dy[ koeI nhIN aus iv`c Prk pYNdw[ AMg - 404
cOQw hY AgnI ijvyN hY ieh iehdw srUp hY, ijhny pMjy mwr ky k`F id`qy, Awh srIr dy
pRkwS[ Awpxy mn dy AMdr AigAwn dw hnHyrw nhIN AMdroN[
kdy vI Awaux dyxw qy AgnI vwlw suBwA r`K ky, pRkwS
iesu dyhI AMdir pMc cor vsih
dy ivc rihxw hY -
kwmu k®oDu loBu mohu AhMkwrw ]
suBwie ABwie ju inkit AwvY AMimRqu lUtih mnmuK nhI bUJih
sIqu qw kw jwie ] AMg - 1018 koie n suxY pUkwrw ] AMg - 600
koeI vI nyVy Aw jwvy, auh Su`B bcnW dw pRkwS krdy kI ny, AMimRq lu`t rhy ny qy AMimRq lu`tx
hI Asr krdw hY[ qoN ijhny htw ley ieh pMjy qy mwr ky k`F id`qy,
pMjvW hY pRymIAW! paux vWgUM inrlyp rihxw[ kihMdy koeI vlI hY AYsw, ijhVw ienHW nUM mwr dyvy auh
Psxw nhIN hY - vlI hY[ auh ijhVw vlI hY auh sUrmw hY[ mhwrwj
sUrmy dw izkr krdy ny ik auh sUrmw ikhVw hY? -
sIq mMd sugMD cilE srb Qwn smwn ]

'Awqm mwrg' 23 mwrc, 2011


sYnw swD smUh sUr AijqM sMnwhM qin inMmRqwh ] Dwrnw - mwx sUrmy drgwh dy iv`c pwauNdy,
AMg - 1356 mrdy jo pRvwn ho ky[
bMdgI krn vwly swDUAW dI jo sYnw hY ieh sUrmy BweI m`lU! AYho ijhy ijhVy sUrmy ny aunHW dw h`k
ny, Aij`q sUrmy ny, ienHW nUM nw kwm ij`q skdw hY, hY mrn dw[ bwkI sMswr qW bMinHAw hoieAw mrdw hY-
nw kRoD, nw loB nw moh, nw hrK, nw sog, nw mwx, mrxu muxsw sUirAw hku hY jo hoie mrin prvwxo ]
nw Apmwn, nw koeI lwlc, nw koeI DmkI, nw koeI
fr[ AMg - 580
BY kwhU kau dyq nih nih BY mwnq Awn ] ijhVw pihlW pRvwn ho ky mrdw hY, AsIN qW
AMg - 1427 pRvwn iv`c nhIN AwauNdy[ swfy qW kwm, kRoD, loB, moh,
kihMNdy auh sUrmy ny swDU, aunHW ny ijhVI sMjoA AhMkwr KOrU pw rhy ny AMdr[ sUrimAW dI ilst 'c
pihnI hoeI hY, vult prUP ijhVI jYkt pweI hoeI nhIN AwauNdy[ sUrmw EhI hY ijhny pMj mhWblI ij`q
hY auh inmrqw dI pweI hoeI hY qy aunHW dy h`Q iv`c ley[ kihMdy auh pRvwn ho gey -
hiQAwr ikhVy ny, mhwrwj kihMdy - sUry syeI AwgY AwKIAih drgh pwvih swcI mwxo ]
AwvDh gux goibMd rmxM Et drgh mwxu pwvih piq isau jwvih
gur sbd kr crmxh ] AMg - 1356 AwgY dUKu n lwgY ] AMg - 1365
auh pRmySr dy js krn dw, gux gwaux dw drgwh 'c jw ky ienHW nUM mwx imldw hY, ie`zq
hiQAwr hY[ ijhVI gurU Sbd dI Et hY auh aunHW dy nwl jWdy ny, jY-jYkwr huMdI hY, ibvwnW 'c cu`kI jWdy
h`Q iv`c Fwl leI hoeI hY[ ny[ dyvqy lY-lY ky jWdy ny[ gMDrb lok vwly, dyv gMDrb
AwrUVqy AsÍ rQ nwgh buJMqy pRB mwrgh ] 'c C`fdy ny, dyv gMDrb vwly ip`qr lok 'c C~fdy ny,
AMg - 1356 ip`qr lok vwly svrg 'c C`fdy ny, svrg vwly ieMdR
kihMdy auh hwQI GoiVAW 'qy svwrI krdy ny, hrI lok 'c, ieMdR lok vwly krm dyv lok 'c, krm dyv
dy bu`Jx rUpI hwQI, GoiVAW dI svwrI krdy ny - lok vwly Ajwn dyv lok, Ajwn dyv vwly prjwpq lok
'c C`fdy ny, auh bRhm lok 'c C`fdy ny, jY-jYkwr huMdI
ibcrqy inrBXM sqRü sYnw DwXMqy guopwl kIrqnh ]
hY[ auh iSv lok dy AMdr C`fdy ny, auh bYkUMT Dwm
AMg - 1356 dy AMdr C`fdy ny, bYkuMT Dwm dy mhW v`fy dyvqw ivSnUM
auh ienHW SqRW dI sYnw dy AMdr kwm, kRoD, loB, jI DMn-DMn kihMdy ny qy s`cKMf dy iv`c C`f ky AwauNdy
moh, AhMkwr; Sbd, sprS, rUp, rs, gMD; rwj, mwl, ny[ kihMdy, auh pRvwn ny pRymIE! -
rUp, jwq, jobn; eIrKw, inMidAw, cuglI, vKIlI; AnykW
kir eyku iDAwvih qW Plu pwvih
iksm dy ijhVy duSmx ny aunHw dy iv`c inrBY ho ky ijqu syivAY Bau BwgY ] AMg - 580
iPrdy ny ikauNik aunHW ny ij`q ley[ auh Dwvw kIhdw
so ies qrHW dy nwl mhwrwj kihx l`gy, AYsy jo
krdy ny, auh Dwvw krdy ny ik jI A`j Awsw dI vwr
l`gxI hY, nINd C`fdy ny, au~Tdy ny ik Plwxy QW dy auqy sUrmy ny auh jdoN lVweI lVdy ny, Pyr ip`T nhIN idMd-y
hrI dw js hoxw hY[ auh Pyr Dwvw krky jWdy ny[ auh Dwrnw - jo lrY dIn ky hyq,
swry kMmW nUM ip`Cy C`f ky, nINd nUM, Awrwm nUM C`f ky sUrw soeI-sUrw soeI[
Pyr auh jWdy ny[ kihMdy, Pyr auh huMdw kI hY? ggn dmwmw bwijE pirE nIswnY GwE ]
ijqqy ibsÍ sMswrh AMg - 1105
nwnk vs´M kroiq pMc qskrh ] AMg - 1356 kihMd,y jdoN dsvyN duAwr dy AMdr Sbd dw dmwmw
swry sMswr nUM ij`q lYNdy ny, ikauNik aunHW ny rwjw v`ijAw, aus vyly ihrdy 'c Pyr GwA pY igAw Sbd
PV ilAw[ auh pMj qskrW nUM Pyr vs kr lYNdy ny[ dw[ ggn dy iv`c APur AvsQw dy ivc dmwmw v`j
mhwrwj kihMdy, ieh sUrmy ny pRymIAW! ienHW nUM AsIN igAw igAwn dw, pRBU dI hoNd dw, pRBU dI joq dw[
XoDy kihMdy hW, ienHW dw drgwh dy iv`c mrnw pRvwn auh Pyr ies srIr dy AMdr -
hoieAw krdw hY[

'Awqm mwrg' mwrc, 2011


24
Kyqu ju mWifE sUrmw Ab jUJn ko dwau ] ky h`Q dy ivc ieh ijhVIAW kmzorIAW ny AwdmI dy
AMg - 1105 AMdr ienHW nUM JwVU mwr-mwr ky bwhr sùt dyvy[ kihMdy
auh DMn hY, auh sUrmw hY[ kihx l`gy, pRymIAW! pihlW
qkVw ho igAw ik hux kwm, kRoD, loB, moh,
pRvwn hoxw is`K ik sUrmw ikhVw huMdw hY[
AhMkwr,......... ijMnI AsurI sMprdw hY hux ienHW nwl
lVweI krIey[ hux dwE Br igAw myrw[ jw kau hir rMgu lwgo iesu jug mih
so khIAq hY sUrw ]
sU r w so pihcwnIAY ju lrY dIn ky hy q ] Awqm ijxY sgl vis qw kY
AMg - 1105 jw kw siqguru pUrw ] AMg - 679
ijhVw Drm dI rwKI krdw hoieAw, siq, sMqoK ijhnUM ipAwr l`g igAw pRmS y r dy nwl auh sUrmw
dI, dieAw dI, Drm dI, ivcwr dI, iKmw dI, SIl hY[ auhny mn nUM ij`q ilAw, ijhny mn nUM ij`q ilAw
dI, sOc dI, sMjm dI, dwn dI; ienHW dI rwKI krdw auhdy vs iv`c swrw sMswr Aw igAw[ pr aus sUrmy
hY ijhVw kihMdy, kihMdy sUrmw pRymIE! auh huMdw hY - dw ausqwd pUrw hoxw cwhIdw hY[ ijhVy sUrimAW nUM qusIN
kihMdy EN, auh sUrmy swfy kol pRvwn nhIN -
purjw purjw kit mrY kbhU n CwfY Kyqu ]
Dwrnw - ijhVy mrdy ny AhMkwr Dwr ky
AMg - 1105
AwKIAih nw auhnUM sUrmw[
aunHW nUM purjy-purjy k`t ky, vIcwr dy nwl k`t bwkI BweI m`lU SwhI! ijhVy AiBmwn dy iv`c Aw
dyvy[ kwm hY purjw-purjw k`t dyvy iehdw ik Awh ky, AhMkwr dI AvsQw 'c, pMjW corW dy ADIn ho ky
srIr hY kI, A`KW ivcoN mYl AwauNdI hY, kMnW 'coN mYl mrdy ny, auh sUrmy nhIN hoieAw krdy[ auh qW du`K
inkldI, mUMh 'coN Qu`k inkldw hY, auNglI ie`k vwrI pwauxgy krmW dy iv`c, aunHW dI gqI nhIN koeI hoxI[
mUMh nUM lg jwvy jUTw ho jWdw hY[ ikhVI cIz hY
sUry eyih n AwKIAih AhMkwir
iehdI iv`c s`cI? gMd-mUq dw QYlw hY[ vIcwr dy nwl
mrih duKu pwvih ]
k`t id`qw iehdw[
AMDy Awpu n pCwxnI dUjY pic jwvih ] AMg - 1089
Awgwhw kU qRwiG ipCw Pyir n muhfVw ] AMg - 1096 Awpxy Awp nUM pCwixAW nhIN dvYq iv`c Aw ky
A`g-y A`gy vDdw cilAw jwvy[ jo ienHW qoN hwr nw pcxgy[
mMny, auhnUM DMn kihMdy ny -
Aiq kroD isau lUJdy AgY ipCY duKu pwvih ]
DMn jIE iqh ko jg mY AMg - 1089
muK qy hir icq mY juDu ibcwrY]
kRoD dy iv`c Aw ky lVweIAW krdy ny qy ie`Qy vI
dyh Ain`q n in`q rhY
du`K qy drgwh iv`c vI du`K[
jsu nwv cVY Bv swgr qwrY]
hir jIau AhMkwru n BwveI vyd kUik suxwvih ]
DIrj Dwm bnwie iehY qn
AhMkwir muey sy ivgqI gey
buiD su dIpk ijau aujIAwry]
mir jnmih iPir Awvih ] AMg - 1089
igAwnih kI bFnI mnhu hwQ lY
kwqrqw kuqvwr buhwrY] svYXw (ikRSnwvqwr) vwihgurU nUM hMkwr nhIN BwauNdw, swry gRMQ, Drm
AYsI jo lVweI lVdw hY kihMdy auh DMn hY, gRMQ kUk-kUk ky, hwkW mwr-mwr ky dsdy ny[ kihMdy,
ijhVw mu`K qoN vwihgurU dw hr vkq nwm lYNdw hY qy aunHW dI gqI nhIN huMdI ijhVy AhMkwr dy iv`c Aw ky
mrdy ny[ auh qW jMmx mrn dy c`kr iv`c pY jWdy
ic`q dy ivc AwsurI sMprdw dy nwl hr vkq Xu`D dI
vIcwr krdw hY ik ikqy vwr nw kr jwvy, ikqy myry ny[ aus vyly dovyN h`Q joV ky bynqI kIqI ik pwqSwh!
'qy kRoD nw vwr kr jwvy, AividAw, mwieAw nw myry ieh ijhVy rwjy lVdy ny, hmly krdy ny, pwqSwh!
'qy ikqy vwr kr jwvy[ dyh ny qW rihxw nhIN qy j`s ieh dUsry rwjy dw rwj lYx vwsqy krdy ny[ rwj Kohx
dI neIAW dy auqy cVH ky Bvswgr auh qrdw hY[ DIrj vwsqy krdy ny[ ieh ijhVy qusIN sUrmy d`sy ny, ieh
dw Gr bxwauNdw hY ies qn nU,M gurU dy aupdyS dy nwl sUrmy kuC pRwpq vI krdy ny ik sUrmy, sUrmy hI rihMdy
ny[ ieh lVweI vI krdy ny, jy lVweI krdy ny qW
bu`DI nUM pRkwS dy iv`c lY jWdw hY, igAWn dI dwqI lY

'Awqm mwrg' 25 mwrc, 2011


ienHW nUM pRwpq kI huMdw hY? mhwrwj kihx l`gy, qUM qy puMn dw drvwzw bMd hoieAw hY[ kRoD ijhVw hY bhuq
bhuq vDIAW g`l pu`CI[ ienHW dI ijhVI pRwpqI hY KOrU pwaux vwlw, iBAwnk, auh kihMdy ie`Qy pRDwn
auh bhuq v`fI pRwpqI hY - sYnwpqI bixAw hoieAw hY[ auQy AwkI hoieAw-hoieAw
Dwrnw - rwj lIE AibnwSI hrI idAW sMqW ny[ pRmwqmw qoN jIv Awqmw nUM vs krky mn rwjw jIv
Awqmw nUM kwbU krI bYTw hY[ cwhIdw qW sI bu`DI dy
mhwrwj kihx l`gy, BweI m`lU Swh! hrI dy sMq
ADIn rihMdw[ jIv Awqmw dy ADIn rihMdw, ic`q dy
jdoN Xu`D krdy ny, v`fy-v`fy sUrimAW 'qy Pqih pwauNdy
ADIn rihMdw[ pr ieh AwkI ho igAw, iehny bu`DI
ny, aus vyly aunHW nUM AibnwSI rwj ijhdw kdy nwS nw
hovy auh rwj dI pRwpqI ho jWdI hY[ ijhVy dunIAW dy nUM vI kwbU kr ilAw qy jIv Awqmw nUM vI kr ilAw[
AhMkwrI sUrmy lVdy ny, hmly krdy ny, aunWH nUM AibnwSI auhny sMjoA ijhVI pihnI hoeI hY auh suAwdW dI
rwj dI pRwpqI nhIN huMdI, auh nrkW surgW dy iv`c pihnI hoeI hY, rsW-ksW dI[
GuMmdy rihMdy ny[ jMmdy ny mrdy ny, jMmdy ny mrdy ny[ sÍwd snwh topu mmqw ko kubuiD kmwn cFweI ]
ieh ijhVy swDU ny ijnHW dw izkr AsIN kr rhy hW, iqsnw qIr rhy Gt BIqir
pRvwn hoey-hoey sUrmy ieh rwj lYNdy ny, ijs rwj dw ieau gFu lIE n jweI[[ AMg - 1161
muV ky kdy nwS hI nw hovy[ mmqw dw top pihinAw hoieAw hY qy iehdy auqy
golw nhIN koeI c`l skdw[ mwVI bu`DI dw auhny qIr
ie`k Sbd dy AMdr ies qrHW dy nwl svwl
kmwn ilAw hoieAw hY[ iqRSnw dy qIr c`l rhy ny ie`Q[y
AwauNdw hY?
ieh iklHw s`cy pwqSwh! ikvyN Pqih hovy[ aus vyly
ikau lIjY gFu bMkw BweI ] AMg - 1161 jugq ds id`qI, swDUAW nUM[ swDUAW ny Pyr Awpxy
Awh ijhVw bMkw gVH hY nw, ijhnUM srIr kihMdy hiQAwr k`F ley[ ikhVw hiQAwr k`iFAw? kihMd,y pRm y
ny kihMdy iehdy auqy ij`q ikvyN pRwpq kIqI jwvy? dw plIqw lw id`qw[ surq dI hvweI clw id`qI[ surq
ikauNik iehdy auqy - dy nwl vwihgurU-vwihgurU joV ilAw, hvweI clw id`qI
dovr kot Aru qyvr KweI ] AMg - 1161 vwihgur-U vwihgurU kih ky qy ipAwr dw dy id`qw plIqw[
iqMn qW KweIAW ny iehdy iv`c, do iehdy auqy iklHy golw clw id`qw igAwn dw[ ie`ko hI golw clwieAw qy
bxwey hoey ny[ iqMn srIr ny - sUKSm hY, sQUl hY bRhm Agn jwl id`qI ik swry hI vwihgurU hY[ sihj
qy kwrn hY[ dy nwl jwlI[ kihMdy ie`ko cot krI hY bhuqIAW cotW
krn dI loV nhIN peI, ikauNik sUrmy v`fy sIgy[
pWc pcIs moh md mqsr
AwfI prbl mwieAw ] AMg - 1161 pRym plIqw suriq hvweI
pMj q`qW dw bixAw hoieAw hY ieh[ p`cI iehdy golw igAwnu clwieAw ]
'c pRwikRqIAW l`gIAW hoeIAW ny qy AiBmwn dy nwl ieh bRhm Agin shjy prjwlI
FikAw ipAw hY[ nw Pqih hox vwlI mwieAw iehdy eykih cot isJwieAw ] AMg - 1161
iv`c rihMdI hY[ ie`ko golw mwirAw kihMdy kMDw qoV id`qIAW[ hux
Pyr lVweI sUrmy nwl lY ky AsIN lVn l`gy -
jn grIb ko joru n phucY khw krau rGurwieAw ]
AMg - 1161 squ sMqoKu lY lrny lwgw qory duie drvwjw ]
kihMdy hux d`s,o grIb dw zor ie`Qy ikvyN phucM g
y w? swDsMgiq Aru gur kI ik®pw qy pkirE gF ko rwjw ]
iehnUM ij`qWgy ikvyN? hy vwihgur!U mYN kI krW? ieh AYny AMg - 1161
sUrmy ny mYN iek`lw hW, myry grIb dw zor nhIN pYNdw[ dovyN drvwzy qoV id`qy pwp qy puMn vwly[ squ qy
kihMd,y drvwzy bMd kry hoey ny, rwKw ienHW dw hYgw kwm- sMqoK nwl lVweI SurU kr id`qI qy hux ikRpw kIqI[
gurU dI ikRpw qy swDUAW dI sMgq iehdy nwl kI
kwmu ikvwrI duKu suKu drvwnI pwpu puMnu drvwjw ]
kirAw? kihMdy iklHy 'c vV gey qy ienHW dI ikRpw hox
k®oDu pRDwnu mhw bf duMdr mh mnu mwvwsI rwjw ]
dy nwl mn rUpI rwjw PV ilAw, kwbU kr ilAw[ kihMdy
AMg - 1161
jdoN mn kwbU kr ilAw Pyr ijhVI Awh swDsMgiq bYTI
d`uK qy su`K drbwn bxy hoey ny drvwzy dy[ pwp
hY nw, Bgvq dy pRm y I ienHW dI BIV, vwihgurU dy ismrn

'Awqm mwrg' mwrc, 2011


26
dI SkqI dy nwl kwl dI BY dI PwsI k`t id`qI[ kihx l`gy, jo lUx Kw ky burw krdw hY dUsry
Bgvq BIir skiq ismrn kI ktI kwl BY PwsI ] dw[ auh Awpxy jnm nUM brbwd krdw hY[ lUx Kw ky,
dwsu kmIru ciV@E gV@ aUpir rwju lIE AibnwsI ] gulwm ho ky pwxI FoNdw hY, pINhdw hY, purjy-purjy ho
AMg - ky k`t ky mrdw hY lUx Kw ky[ rwh iv`c jWdw vI jy
1162 nmk Kw lvy, auhdy gux nUM kMT proNdw hY, Xwd rKdw
hY auhnUM[ kihMdy, ijhVy cor ny mwVy bMdy ny, auh vI
hux kihMdy iklHy dy auqy dsvyN duAwr 'c cVH
lUx dI l`jw pwlx krdy ny -
gey[ Pqih kr ilAw qy ilAw kI? AibnwSI rwj
lY ilAw- cor gieAw Gir swh dY Gr AMdir viVAw[
kuCw kUxY Bwldw caubwry ciVAw[
Dwrnw - rwj lIE AibnwSI,
hrI idAW sMqW ny[ suienw rUpw pMf bMin AglweI AiVAw[
loB lhir hlkwieAw lUx hWfw PiVAw[
kihMdy, hux rwj pRwpq ho igAw ienHW sUrimAW
cuKkuu lY ky ciKAw iqsu kKu n KiVAw[
nUM, ijnHW dw AsIN izkr kirAw hY, ijhVy pRvwn hoey-
lUx hrwmI gunhgwru DVu DMmV DiVAw[
hoey sI[ rwj pRwpq hox dy nwl AKiqAwr ik`fw v`D
BweI gurdws jI, vwr 35/10
igAw, ij`Qy koeI aunHW dw iDAwn krdw hY, ij`Qy koeI
ie`k mhwqmw iksy ngr dy bwhr jw ky bYT gey,
ismrn krdw hY, ausy vyly ausdI mdd krn vwsqy
cwr mhIny aunHW ny rihxw sI[ cOmwsw k`txw sI[ auh
AwauNdy ny[ auhnUM lY jWdy ny drgwh dy AMdr[ AYsy sUrmy
ijhVy ny auh Cotw-motw rwj nhIN lYNdy[ ipMf sI corW dw, fwkUAW dw[ pqw l`igAw ik mhwqmw
Aw gey qy mMflI lw leI[ mIitMg bulw leI, swry ipMf
bwkI BweI pRymIAW! hux AsIN krdy hW qyry nwl ny iek`T krky PYslw kirAw ik nw sMqW dy pRvcn
duinAwvI g`l[ smJ 'c Aw igAw qyry? suxny ny, nw aunHW dy kIrqn 'c jwxw hY, nw koeI syvw
kihMdw, hW mhwrwj[ krnI hY[ jy lMGxw vI pY jwey, kMn bMd krky lMGxw
hY auQoN dI[ Awly-duAwly dy ipMfW nUM jdoN pqw l`igAw
kihMdy, hux AsIN qyry nwl ikrq dI g`l krdy
qW auh syvw krn lg gey[ bVw siqsMg hoieAw, cwr
hW[
mhIny lMG gey qy sMqW ny ikhw ik hux AsIN cldy
auh ikrq ieh hY ik qUM POj dy iv`c AwPIsr hW BweI[ aus ipMf dI bVI inMidAw hox lg geI[
hYN koeI qy Awpxy mwlk dw qUM nmk Kw irhw hY[ auh inMidAw sux ky aunHW ny ik AwpW ienHW dw swmwn hI
mwlk qyrw jo dunIAWdwrI dw hY, auh qYnUM qnKwh dy C`f AweIey, ie`k qW nyVy nhIN rihxgy, dUr lY c`lWgy,
irhw hY qy qyry auqy Brosw kr irhw hY[ Brosw krky kwhly-kwhly qur ky, nwly syvw bx jwaU swfI[ AsIN
hux qyrw Prz ieh bx jWdw hY ik qUM nmk hrwm vI kih idAw krWgy ik smwn qW AsIN C`f ky hI
nw bxIN[ nmk hlwl hoeIN[ ikauNik ijhVw DoKw idMdw Awey sI[ jdoN smwn lY ky c`ly qW sMq kihx l`gy ik
hY auh AikRqGx khwauNdw hY Awpxy Awp nUM qy auhdy pRymIAW! qUM kdy siqsMg 'c qW AwieAw nhIN[ jy qW
nwl kI huMdw hY auh Awpxw jnm Krwb krky bih swfy bcn mMnxy ny, qW, qW smwn cu`k nhI, qW r`Kdy[
kihMdw, mhwrwj! d`so? ijhVw mMnx vwlw hoeygw, auh
jWdw hY -
mMn lvWgy[
Dwrnw - mr jnm ibgovY jI,
lUx hrwmI gunhgwr[ kihMdy, Srwb pINdw huMdw hY?
KwDy lUx gulwm hoie pIih pwxI FovY[ kihMdw, idn rwq[
lUx Kwie kir cwkrI rix tuk tuk hovY[ kihMdy, ie`k idn C`f dy iekwdSI vwly idn[
lUx Kwie DI puqu hoie sB ljw DovY[
lUxu vxotw KwiekY hQ joiV KVovY[
kihMdw, cMgw C`fI[
vwt vtwaU lUxu Kwie guxu kMiT provY[ Pyr mhwrwj! dsvIN nUM do boqlW pI ilAw krWgw[
lUx hrwmI gunhgwr mir jnmu ivgovY[
kihM d y , qy r I mrzI[ do pI, cwr pI[ pr
BweI gurdws jI, vwr 35/11

'Awqm mwrg' 27 mwrc, 2011


iekwdSI nUM nw pIeIN[ auQy auhdI rwxI CotI aumr dI sI, rwjw ibrD sI,
kihMdw, mnzUr[ rwxI ny dyiKAW bMdw dyiKAw koeI, qy nwl smiJAw
ik pqw nhIN ikvyN Aw igAw ieh auT ky auhny swry
kihMdy, mws KWdw hYN? gihxy cu`k ley[ jdoN kol Aw ky srHwxy nUM h`Q pwieAw
kihMdw, koeI vI nhIN C`fdw[ qW auh hOlI dy ky kihx l`gI ik dyK mYN rwjy dy Gr
bVI qMg hW, qUM mYnUM lY c`l[ kihMdw nw mwqw[ kihMdI,
kihMdy, koeI AwpxI mrzI nwl ie`k jwnvr dw
mYN qyrI mW ik`QoN lg geI? kihMdw, mYnUM ie`k sMq ny
mws C`f dy[
ikhw sI ik rwjy dI rwxI ijhVI huMdI hY auh mW
kihMdw, kW dw C`ifAw[ huMdI hY[ AYny nUM rwjy nUM jwg Aw geI[ rwjw suxn
ikauNik kW dw KWdw hI nhIN sI[ l`g igAw g`l[ auhny ikhw ik Awh bMdw ikho ijhw
Aw igAw, ijhVw rwxI nUM kihMdw hY mW[ auh kihMdI,
kihMdy, TIk hY[ mYN gihxy hor vI nwl lY c`lWgI[ qUM mYnUM lY c`l[
kihMdy, hux ie`k g`l hor mMn lY[ kihMdw, nw mW[ Awh kMm myry qoN nhIN hoxw[ gihxy
qW mYN lY hI jwxy ny, C`fxy nhIN hn, pr qUM myrI
kihMdw, d`so?
mwqw hYN[ AYny nUM ie`k plyt peI sI, auhdy 'c auNglI
kihMdy, grIb dI corI nw krIN[ l`gI, mUh
M nUM lw leI auhny, auhdy 'c nmk sI[ kihMdw,
kihMdw, lY Awh qW suKwlw hI hY? corI qW AsIN lY beI iksmq iv`c nhIN hY A`j[ swD ny pMj bcn
pYsy vwly dI krdy hW, grIb qoN AsIN lYxw dyxw kI dy idqy, do 'c Ps igAw mYN[ kihMdw, c`l TIk hY,
hY[ kihMdw ieh vI mMn ilAw[ C`f prHy[ C`f ky qur igAw[ rwjy ny swrIAW g`lW sux
leIAW, dUjy idn iFMforw iptvw id`qw[ kihMdw, ijhVw
kihMdy, ie`k bcn hor khIey? cor hY auh hwzr hovy, mYN auhnUM ienwm dyxw hY[
kihMdw, kihMdw hW[ auhny ikhw ik cwhy Ps jweIey, cwhy rih jweIey,
kihMdy, pMj mwvW huMdIAW ny sMswr 'c, AwpxI mW, clo cldy hW[ auQy cilAw igAw[ rwjw kihx l`igAw,
im`qr dI mW, AwpxI pqnI dI mW, swDU-sMq dI mW drbwr lw ilAw[ kihMdw, ieh bMdw rwq corI krn
qy ie`k rwjy dI jo rwxI huMdI hY[ kihMdy ienHW vl mMdI AwieAw[ iehdIAW mYN g`lW suxIAW[ auh kihMdw ik g`l
ingHw nwl nw dyKIN[ kI sI? auhny ikhw, ie`k swD Awey sI, aunHW ny myry
qoN pMj bcn lY ley pMj[ mYN hW corW dw srdwr qy
kihMdw, mnzUr[
mYN swry corW nUM iehI pMj bcn mnw ley qy pihlw
kihMdy, swbwS[ bcn ieh sI auhdw ik grIb dy corI nw krIN, rwjn!
kihMdy, ie`k bcn rih igAw[ qyry nwloN sB grIb ny qW mYN qyry mihlW 'c Aw
viVAw[ auhny bcn id`qw sI pMj mwvW hud M IAW ny, auhdy
kihMdw, auh vI d`s C`fo nwl dI nwl[ iv`c qyrI rwxI hY auhnUM vI mW ikhw sI[ mYN ies krky
kihMdy, auh ieh hY ik qUM nmk Kw ky nw burw iehnUM mW kihMdw irhw[ kihMdy, lY ky nw igAw?
krIN[ kihMdw, mW nUM kOx lY ky jWdw hY[
kihMdw, AsIN nw iksy dw nmk KWdy hW, nw burw swbwS kihMdw, inhcw qyrw p`kw hY[
krn qoN htdy hW[ nmk Kwxw hI nhIN ijhdw, burw
krnw hI hY, swfw suBwA hY, nhIN lUx KwieAw krWgy[ kihMdw, Pyr qUM smwn ikauN nw lY ky igAw?
A`gy qW kdy DoKw dy hI leIdw hY[ pr swfy vI burw kihMdw aunHW ny ikhw sI ik nmk Kw ky nw burw
mMndy ny ik lUx Kw ky burw krnw[ krIN[
sMq cly gey[ hux ieh corI rwjy dy krn kihMdw, myry mUMh nUM lUx lg igAw[ so mYN koeI
l`igAw[ ikauNik hr koeI grIb hI l`Bdw hY ausnUM[ vI smwn lY ky nhIN igAw[
l`Bdw-l`Bdw rwjy dy jw viVAw[ cubwry cVH igAw qy

'Awqm mwrg' mwrc, 2011


28
rwjy ny swry drbwr dy iv`c vzIrW nUM ikhw ik Agin sMig lY jwirE ]
iehdy nwloN vI cMgw bMdw vI l`B skdw hY AwpW nUM? mUVy qY mn qy rwmu ibswirE ]
myrw vPwdwr mW kihx vwlw, qy Pyr nmk Kw ky burw lUxu Kwie krih hrwmKorI
nw krn vwlw qy mYN iesnUM rwj AiDkwrI bxwauNdw pyKq nYn ibdwirE ] 1 ] rhwau ]
hW, ikauNik myry pu`qr nhIN hY[ so qKq 'qy ibTw AswD rogu aupijE qn BIqir
id`qw[ trq n kwhU twirE ]
pRB ibsrq mhw duKu pwieE
auhny swrIAW corIAW ckwrIAW bMd krw id`qIAW[
ikauNik swry A`ifAW dw vwkP sI[ aunHW nUM v`fy-v`fy iehu nwnk qqu bIcwirE ]
AwPIsr bxw id`qw[ corI ht geI, fwky mwrn qoN AMg - 1000-1001
ht gey[ rwj dI mihmw hoeI[ swDU, sMqW dI syvw kihMdy, lUx hrwmI ho ky qUM pRBU nUM Bu`l igAw[
krn l`g igAw ik ie`k swD ny mYnUM rwjw bxwieAw so ies qrHW dy nwl mhwrwj kihx l`gy ik ijhVw
hY, mYN auhdw bcn mMinAw hY[ huMdy-huMdy auh sMq vI XoDw huMdw hY, mwlk dw nOkr huMdw hY[ grIbW dI rwKI
Aw gey, aus vyly ieh bImwr sI[ Srwb iekwdSI nUM vwsqy ijhVw Xu`D krdw hY auh Drm huMdw hY[ ijhdw
qW kI pIxI, iblkul htw id`qI qy hkIm ieh kihMdy nmk Kwvy auhnUM ipAwr kry[ kdI rx dy Kyq iv`c
sI qUM kW dw mws Kw lY[ Pyr rwzI hoeyNgw? kihMdw, ip`T nw dyvy[ svwmI dw kMm hovy qy auhnUM pUrw krn
nw, mYN mr byS`k jwvW, pr bcn nhIN mYN C`fxw, vwsqy jy pRwx vI jwx qW cly jwx[ ie`Qy vI js
sMqW nUM pqw l`igAw ik ies dyS dw rwjw kW dw huMdw hY qy drgwh iv`c vI js huMdw hY[ auh ij`qdw
mws nhIN KWdw, bImwr hY[ AKIr pqw l`igAw ik hY qy auhdw mu`K pRymIAW au~jl huMdw hY[ pRmySr dw
ieh qW EhI fwkU hY[ Awp Aw gey, bVI syvw krI ismrn kry[ so ies qrHW dy nwl mhwrwj ny krq`b
eysny[ aus vyly auh dvweIAW jwxdy sI, hor dvweI dI pwlxw krn dw AwdyS id`qw[ kihx l`gy -
dy ky rwzI kr ilAw[ so kihMdy auh ijhVw cor sI jy kir ju`D Awin ikq prY[
- Alp ik bhuqy nhIN ibcrY[
cor gieAw Gir swh dY Gr AMdir viVAw[ SRI gur pRqwp sUrj gRMQ, pMnw 1359
kuCw kUxY Bwldw caubwry ciVAw[ hy BweI m`lU! jy ikqy Xu`D Aw jwvy, Pyr AYN nw
suienw rUpw pMf bMin AglweI AiVAw[ dyKIN ik myry mUhry bhuqy KVHy ny jW QoVHy KVHy ny[
loB lhir hlkwieAw lUx hWfw PiVAw[ pIT n dyih smuiK irpu rhY[
cuKkuu lY ky ciKAw iqsu kKu n KiVAw[ SRI gur pRqwp sUrj gRMQ, pMnw 1359
lUx hrwmI gunhgwru DVu DMmV DiVAw[ ip`T nw dyvy, snmu`K ho ky lVy[
BweI gurdws jI, vwr 35/10
inrBY SsqR bhY js lhY]
ijhVy lUx hrwmI huMdy ny aunHW 'qy mwr pYNdI hY[
SRI gur pRqwp sUrj gRMQ, pMnw 1359
mhwrwj kihMdy, do qrHW dy lUx hrwmI huMdy ny[ jdoN inrBY ho ky SsqR clweyNgw, js leyNgw[ dyh
ie`k qW auh huMdy ny ijhVy iksy dI nOkrI krky auhnUM ny qW jwxw hI jwxw hY[
DoKw dyx[ ie`k lUx hrwmI auh huMdy ny ijhVy swrIAW
jg mihN pRwpiq ibMRd pdwrQ]
rihmqW, so h xw srIr imilAw, so h xIAW ko T IAW
SRI gur pRqwp sUrj gRMQ, pMnw 1359
imlIAW, sohxy vsqr, sohxIAW svwrIAW, kIhny
jy rih igAw v`fy qoN v`fy pdwrQ qYnUM sMswr iv`c
id`qIAW ny; kihMdy vwihgurU ny[ Pyr vwihgurU dw id`qw
imlxgy[ qUM aunWH nUM lY ky siqsMg dy vwsqy lwieAw kr[
nmk KWdy ny[ kihMdy, aus nwl DoKw krdy ny, hukm
AdUlI krdy ny qy sMswr dy iv`c du`K pYdw krdy ny, ly siqsMgiq lwie skwrQ]
kihMdy auh AslI lUx hrwmI ny[ SRI gur pRqwp sUrj gRMQ, pMnw 1359
jy rx mihM snmuK imRqu pwvY[
AMqrjwmI sB ibiD jwnY
sÍrg insMsY sUr isDwvY]
iqs qy khw dulwirE ]
SRI gur pRqwp sUrj gRMQ, pMnw 1359
hsq pwv Jry iKn BIqir
(bwkI pMnw 37 'qy)

'Awqm mwrg' 29 mwrc, 2011


'Awqm mwrg' mwrc, 2011
30
'Awqm mwrg' 31 mwrc, 2011
'Awqm mwrg' mwrc, 2011
32
'Awqm mwrg' 33 mwrc, 2011
'Awqm mwrg' mwrc, 2011
34
'Awqm mwrg' 35 mwrc, 2011
'Awqm mwrg' mwrc, 2011
36
'Awqm mwrg' 37 mwrc, 2011
(pMnw 28 dI bwkI)
jy jUJdw hoieAw cVHweI kr jwvy, auh inrsMsy q`k AsIN tolHdy rihMdy hW auhnUM[ 56 kroV is`KW dw
svrg dy iv`c jWdw hY[ auDwr krnw swfy h`Q inrMkwr ny id`qw hY[ aunHW nUM
iem dÍY lokin au~jl Awnin] s`cKMf 'c iljwxw hY[ so kihx l`g,y aunWH nUM AsIN told
H y
SRI gur pRqwp sUrj gRMQ, pMnw 1359 hW, ShId dI pdvI idMdy hW, ijhVy ShId ny aunHW dy
hukm iv`c jm vI cldy ny, BUq-pRyq, Asur, pSU-pMKI,
ies qrHW krn dy nwl ie`Qy vI mu`K aujlw qy nwg, nr, j`C, gMDrB, rwKSs, Ap`Crw, ijMnI vI
drgwh 'c vI mu`K aujlw[ kwienwq hY auh swrI ShIdW dy h`Q iv`c id`qI hoeI
kir k`lXwn eyv inj pRwnin] hY qy aunWH nUM AiDkwr hY AwpxI pUjw krwaux dw, mMnq
SRI gur pRqwp sUrj gRMQ, pMnw 1359 krwaux dw qy auh iqMn suBwv dy huMdy ny rj suBwA,
ies qrHW dy nwl Awpxy pRwxW dI qUM kilAwx kr[ qm suBwA qy, sq suBwA dy; auh su`KW ijhVIAW ny,
AwdmI suKI hY duKI hY, auhdI mwnqw krky auhdIAW
m`lU SwhI suin aupdySu[
Bwvnw pUrIAW krn dI aunHW 'c SkqIAW huMdIAW ny[
brqx lwgXo qQw hmySu[
ijhVy dyvqy ny, dyviqAW dw QW ShIdW ny lY ilAw[
SRI gur pRqwp sUrj gRMQ, pMnw 1359
pihlW ieh iqMn jugW iv`c dyviqAW kol sI, jdoN q`k
m`lU SwhI ny jdoN ieh aupdyS suixAw qW ausy qrHW gurU nwnk pwqSwh Awey ny auh ieh QW ShIdW ny lY
vrqx l`g igAw[ ilAw, ijhVIAW pRvwn hoeIAW-hoeIAW rUhW ny, auh
vMf Kwie inh Drm ivcwrY[ gMDrB lok qoN lY ky, s`cKMf q`k swrIAW rUhW dI sMBwl
Awqm qn s`qwsq DwrY] krdy ny qy dyviqAW dI QW ShIdW ny lY leI hY[ ijhVw
SRI gur pRqwp sUrj gRMQ, pMnw 1359 BrqKMf hY ShIdW dy pws hY, dyviqAW dy pws nhIN[
aus vyly bMdgI krdw hY, vMf ky KWdw hY, in`j swrIAW svwrIAW, swry vsqr, swry Bojn ijsdI vI
dw Drm vIcwrdw hY[ ie`iCAw krdy ny, kihMdy auh swrIAW ienHW nUM pRwpq
huMdIAW ny qy mwieAw dw qmwSw dyKdy ny auh kroVW
so siqgurU jI gurU dsvyN pwqSwh nUM pu`iCAw ik swl[ ijs bRihmMf iv`c jwxw cwhuMx auQy cly jWdy ny,
ijhVy Xu`D krky cVHweI krdy ny aunHW dI gqI kI huMdI jUnW iv`c nhIN auh pYNdy[ kihMdy ijhVy ingury huMdy ny
hY? mhwrwj kihMdy, ijhVy pRvwn purS jWdy ny, ijhVy auh BUq-pRyq bxdy ny mr ky[ bwkI ijhVy nwQ ny is`D
qW ip`T dy ky mrdy ny kihMdy auh qW BUq-pRyq bxdy ny ieh swry ienHW ShIdW dy ADIn ny, ShId dI jo
ny, mwVIAW jUnW 'c jWdy, niK`D jUnIAW 'c jWdy ny[ pdvI hY, auh bhuq v`fI mhwrwj ny d`sI hY[
ijhVy bMdgI krn vwly, pRvwn jIvn vwly cVHweI krdy
ny, auh siqgurU dy dyS jWdy ny, siqgurU rihMdw ik`Qy so mhwrwj jI kihx l`gy, BweI m`lU Swh! ies
hY[ siqgurU ij`Qy nw qW mwieAw hY, pRwikRqI hY, nw auQy qrHW dy krm dy nwl jy qUM Awpxw jIvn bqIq kryNgw,
koeI jl hY nw paux hY[ auQy koeI Awkwr nhIN[ qW iehdy nwl swfy ijhVy cwroN pMjo bcn id`qy ny,
pihlw id`qw hY ik dyh ny nwS hoxw hI hoxw hY, dUsrw
nh isv skqI jlu nhI pvnw
ieh hY ik sMswr supnw krky jwxI[ qIsrw ieh hY
qh Akwru nhI mydnI ] AMg - 883
ik qUM joqI srUp hYN, dyh nhIN hY, cOQw ieh hY ik
nw koeI KMf hY, nw koeI bRihmMf hY[ vwihgurU swry prIpUrn hY qy qUM auhdI AMs hYN[ pMjvW
siqgur jog kw qhw invwsw bcn ieh hY ik sUrmqweI isK, ieh ijhVy kwm, kRD o ,
jh Aivgq nwQu Agm DnI ] AMg - 883 loB, moh, AhMkwr hY ienHW nUM mwr ky sUrmw ho ky
siqgurU auQy invws krdw hY[ ij`Qy vwihgurU jI drgwh iv`c pRvwn ho[ so jdoN qUM ies qrHW dy nwl
rihMdy ny auQy siqgurU rihMdw hY[ mhwrwj AwpxI g`l sMswr iv`c krq`b kryNgw, qW qyry swry krq`b nykI dy
krdy ny kihMdy guris`Ko! AsIN ds hzwr swl is`K nUM krq`b hoxgy[ so ieh swirAW dw jo swr AMs hY auh
aufIkdy hW[ ijhVw ie`k vwr is`KI 'c Aw igAw, AsIN qYnUM AsIN ie`k vwrI d`s idMdy hW -
auhnUM Pyr ds hzwr swl aufIkdy rihMdy hW qy auhnUM Dwrnw - ismro ipAwry nUM,
tolHdy rihMdy hW ik svrg lok 'c ik`Qy Aw igAw, ismro ismr ismr suK pwvhu[
DrqI 'qy hY jW gMDrB lok 'c Aw igAw, dyv gMDrB klw qy klyS im`t jweygI, ies qrHW kilAwx vI
lok 'c hY, jW ip`qr lok 'c hY[ auQoN lY ky kubyr lok ho jweygI, mu`K aujlw; jo qUM ikhw sI ik mu`K aujly
ikvyN jwvw? qUM mu`K aujlw lY ky jw skyNgw[
*********
so ieh aupdyS iek`ly ausnUM nhIN swDsMgq jI,
'Awqm mwrg' mwrc, 2011
38 swnUM vI pRwpq hoieAw hY[ jy AsIN vI ienHW dI kmweI
krIey qW AsIN vI mu`K aujly drgwh iv`c jw ky -
DMin DMin khY sBu koie ]
suriq sbid mwrg
sM q virAwm isM G jI
(lVI joVn leI dyKo, PrvrI AMk, pMnw - 52) l`gy ik dyKo, ieh swrw kMm mn dw hY[ jy qW iesnUM
dunIAW ivc lw idau qW dunIAWdwr bx jWdw hY qy jy
mhwrwj kihMdy ny 'Dwvqu QMimAw siqguir imilAY'
pRmySr vl lw idau, iPr ieh Awqmkwr ibRqI bxdI
Xwin jdoN gurU ny mMqr dy idqw qy jugqI d`s idqI
clI jWdI hY, prmwqmwkwr, bRhmwkwr ibrqI bxdI
iPr ieh mn QMmH ky Awpxy inj Gr dsvyN duAwr ivc
clI jWdI hY[ ieh mn dw hI kMm hY[ so swirAW nwloN
pRvyS kr jWdw hY -
pihlW zrUrI hY ik mn nUM ipAwr nwl puckwr ky, szw
.......................hir AMimRqu nwmu suK vwsu] dy ky, smJw ky iesnUM rsqy qy ilAwaux dw Xqn
AMg - 1414 krIey-
auQy iPr AMimRq dw Bojn imldw hY, Bu`K nhIN Dwrnw - swD ipAwirAw, pihlW mn Awpxy nUM -2
lgdI[ nwm dy ADwr nwl r`ijAw rihMdw hY[ 'shj
mwqw jI dovyN h`Q joV ky klgIDr pwqSwh dy
Duin aupjY' shj nwl auQy nwm dIAW DunIAW auTdIAW
crnW 'c bYTy ny[ mhwrwj kihMdy, ''d`so, iks qrHW Awey
ny[ 'ijqu sbid jgqu QMim rhwieAw' - aus Sbd dI
ho? kI mnSw hY quhwfI, kI mn iv`c bwq hY?'' mwqw
pRwpqI ho jWdI hY ijs nwl Akwl purK ny pihly idn
jI kihMdy, ''pwqSwh! ieh jo prmpd nUM rsqw jWdw
mu`K qoN kih ky ieh swrw sMswr rc idqw -
hY, Akwl purK v`l rsqw jWdw hY, ieh mYN suxdI hW
pRQm EAMkwr iqn khw] ik gupq rwh hY, ieh pRgt rwh nhIN hY, gurU qoN bgYr
so Dun pUir jgq mo rhw] ieh rwh l`Bdw nhIN[ ikRpw krky mYnUM vI ies rsqy
AMg - 1580 (sRI dsm gRMQ) dI soJI pwau qW ik mYN vI prmpd dI pRwpqI krky
kIqw pswau eyko kvwau] jnm mrn qoN sdw vwsqy mukq ho jwvW qy Awp dy
iqs qy hoey lK drIAwau] AMg - 3 crnW 'c mYN invws krW['' mhwrwj kihx l`gy ik dyK,o
eyk kvwvY qy siB hoAw] AMg - 1003 sB qoN pihlI g`l ieh hY ik mn nUM swDxw pYNdw hY-
auh Sbd qW ikqy igAw nhIN, auh Dun qW AMdr mn qy siB swDn bny, mn lg siB aupdys]
iPr rhI hY - pMnw - 5520 (sRI gu. pR. sU. gRMQ)
nwm ky Dwry sgly jMq] ijMnw icr mn hY, Enw icr aupdyS hY[ jdoN mn
nwm ky Dwry KMf bRhmMf] AMg - 284 'Aw mn' ho igAw, 'aunmn' ho igAw, aus vyly Pyr iehnUM
iksy aupdyS dI loV nhIN rihMdI ikauNik auQy phucM jWdw
qh Anyk vwjy sdw Andu hY
hY ijQoN AgwhW iPr aupdyS nhIN hY koeI[ ieh mn
scy rihAw smwey]
nUM smJwaux vwsqy hI sB kuC hY -
ieau khY nwnku siqguir imilAY
Dwvqu QMimAw inj Gir visAw Awey] mn smJwvn kwrny kCUAk pVIAY igAwn]
AMg - 441 AMg - 340
swfw lKS mnu`K jUnI nUM pRwpq krky isry qy ieh swry swDn mn dy ny -
phuMcx dw hY[ mnUAw plty gXwn huie mn lwgy riq SyS]
pMnw 5520 (sRI gu. pR. sU. gRMQ)
so ieh swry ivcwr gurU dsvyN pwqSwh qoN mwqw
jIqo jI ny sRvx kIqy[ ivcwr krky Pyr mhwrwj jI mnUAw plt jwvy qW igAwn ho jWdw hY qy mn
pws Awey[ kihx l`gy, ''s`cy pwqSwh! swnUM siqsMg jy lg jwvy qW vwihgurU jI nwl ipAwr pY jWdw hY[
pRwpq G`t huMdw hY[ aus qrHW nhIN AsIN siqsMg ivc mwqw jI kihx l`gy, ''mhwrwj! ikRpw krky jugq d`so,
bYT ky sux skdy ijs qrHW guris`K suxdy ny[ ieh quhwfy myry mn ivc bVw cwau hY ies g`l dw ik mYN ies
crnW ivc Aw ky AwpxIAW swrIAW qklIPW dsdy ny, pdvI nUM pRwpq krW[''
nwm jpx dI ivDI puCdy ny[ pwqSwh! swfy qy vI ikRpw mhwrwj kihMdy, dyKo, bhuq ivcwr gurU nwnk
kro, koeI jugq d`so ik ikvyN AsIN nwm jp ky Awpxy pwqSwh ny rwjw iSvnwB nwl kIqI[ (auh mYnMU duhrwaux
inj Gr ivc phuMc skdy hW, nwm dI auprlI mMzl dI loV nhIN[ auh qusIN swrI siqsMg ivc sux cu`ky
qy phuMc skdy hW['' so iehdy bwry mhwrwj Purmwaux ho[) ieh ds Xm ny, ds nym[ bwkI pMj swDn hor

'Awqm mwrg' 39 mwrc, 2011


ny[ ieh swry qusIN suxy hoey ny[ hux quhwnUM AmlI qOr auh ieauN huMdI hY ik bùlH ihldy ny lyikn boldw nhIN[
qy dsdy hW[ Awpxy suAws nUM dyKo-AMdr jWdy nUM qy iesdw hzwr guxW Pl vDxw SurU ho igAw, XwnI 1000
bwhr AwauNdy nUM[ ik`Qy suriq l`gy qy ikvyN pqw l`gygw? vwr 'vwihgurU vwihgur'U bol ky kho, iek bwr bul` H ihlw
kihMdy jdoN n`k dI krUmlI dy kol surq joVogy iPr ky jIB nwl kih lE cu`p krky; iek brwbr hY[
iehnUM pqw l`gygw ik hux suAws myry AMdr nUM cilAw ies qoN A`gy iPr AglI pVHweI SurU ho jWdI hY[
igAw, hux bwhr nUM Aw igAw, hux mYN roikAw hoieAw
iehnUM 'mwnisk nwm' kihMdy ny[
hY[ swh dy auqy mn AsvwrI krdw hY[ jdoN swh ruk
igAw qW ieh iPr mn vI nwl hI ruk jweygw[ ies ibnu ijhvw jo jpY ihAwie]
qrHW dy nwl ibRqI nUM AMdrmuK iKco[ AMdr iK`c ky mn koeI jwxY kYsw nwau] AMg - 1256
nUM n`Tx qoN htw idau[ swh dy auqy mn nUM rok lE[ auhdw qrIkw huMdw hY - suAws dy nwl[ pihlW
iPr iDAwn surqI dy nwl jW 'AwigAw c`kr' 'c jW iekWq bYT ky pMj s`q swh lE - lMmy lMmy Aqy dyKo
ijQoN suAws AwauNdw hY, auQy itkw lau qy swh dI ik hux myrw swh AMdr nUM jWdw hY, jdoN swh bwhr
ingrwnI kro ik KwlI swh AMdr nUM jw irhw hY jW nUM jWdw hY[ iPr AMdr nUM jWdy swh dy nwl 'siqnwm'
gurmMqr dy nwl BirAw hoieAw AMdr nUM jw irhw hY[ kih idau, jdoN swh bwhr nUM AwauNdw hY qW 'vwihgurU'
krky dyKo, pqw lg jwvygw[ kih idau[ ieh jdoN p`k jwvy qW iPr 'vwih' AMdr
nUM jWdy hoey swh nwl suriq duAwrw khy Aqy 'gur'U bwhr
ijnHW nUM jugqI AwauNdI hY, aunHW nUM pqw lg jWdw
nUM jWdy hoey swh dy nwl[ ieauN suAws ny DImw huMdw
hY ik myrw swh AMdr nUM BirAw hoieAw jw irhw hY
jwxw hY[ iPr suAws nUM C`f dyxw hY Aqy 'AwigAw c`kr'
jW KwlI[ jugqI ieh hY swD sMgiq jI, pr pihlI
ivc ibrqI ny cilAw jwxw hY[ AwigAw c`kr ivc jw
jmwq vwly nUM qW AOKI hY ieh g`l smJxI, A`TvIN
vwly nUM vI AOKI hY Aqy dsvIN vwly nUM vI AOKI hY[ ky QoVHw QoVHw pRkwS Awaux l`g jwxw hY Aqy AMdroN hI
aunHW vwsqy qW ieh hY ik mwlw lY lYx 108 mxikAW DunI nwm dI auTx l`g jwxI hY[ iPr jpxw nhIN Awp,
dI, mUlmMqr dw pwT kirAw krn - AMdroN hI 'vwihgurU' mMqr suxnw hY DunI dy nwl[ DunI
ikho ijhI huMdI hY? myry nwl boilE swry -
< siq nwmu krqw purKu inrBau inrvYru
Akwl mUriq AjUnI sYBM gur pRswid ] vw.............ih.............gu...............rU...........
] jpu ] vw.............ih.............gu...............rU...........
Awid scu jugwid scu ]
hY BI scu nwnk hosI BI scu ] AMg - 1 vw.............ih.............gu...............rU...........
jdoN ieh mUl mMqr p`k jWdw hY, AMdr rsnw vw.............ih.............gu...............rU...........
jpx lg jWdI hY qW smJ lau ik A`TvIN jmwq,
ieh DunI bx jWdI hY[ jdoN ieh DunI bx geI,
imfl pws kr leI - rUhwnIAq dI[ iehdy ip`Cy gurU
iPr bolxw nhIN mUMh qoN, swh C`f dyxw hY[ swh Awvy,
dI bKiSS cwhIdI hY, Awpxy Awp nhIN jp hoxw ijMnw
nw Awvy; auhdI mOj hY[ ieh -
icr gurU Dwrn nhIN krdw[ pMj ipAwry hux gurU Dwrn
krwaux dI rsm kr rhy ny[ ijMnW dw gurU DwirAw hud M w Duin mih iDAwnu iDAwn mih jwinAw
hY, auh bMdy jp skdy ny, dUsry dw jipAw hoieAw gurmuiK AkQ khwnI] AMg - 879
PlIBUq nhIN huMdw[ ieh DunI ny aucI huMdI clI jwxw hY, bhuq aucI
ho jwxw hY[ ijauN-ijauN aucI hoeygI, iqauN-iqauN aupr
iPr dsvIN jmwq Aw jWdI hY - rUhwnIAq dI[
nUM cVHdI jweygI, iqRkutI ivc clI jweygI[
mwlw dy nwl kho - 'siqnwm vwihgurU', 'siqnwm
vwihgurU', rwm rwm; jo vI iksy dw mMqr hY - mwlw ieQy jw ky iDAwn SurU ho jWdw hY - gurU dw
nwl jpo[ cwhy pMc nwm ny, cwhy < siqnwm vwihgurU iDAwn, Sbd dw iDAwn, Anhd dw iDAwn - iqMny
hY ikauNik ieh vI 'pMc nwm' hY gurU Gr dw, ieh iksy iDAwn[ qy iehdy iDAwn ivc 'Anhd dw iDAwn' jdoN
qrIky nwl jpo, jpo shI[ pihlW mwlw nwl jpxw SurU SurU ho jWdw hY qW gUMj pYNdI hY AMdr; iPr ieh dsvyN
kro[ jdoN mwlw nwl FweI GMty jpx dI Awdq pY duAwr nUM ruK krdw hY[ iPr hOlI hOlI dsvyN duAwr
jweygI, smJ lE ik dsvIN jmwq rUhwnIAq dI pws ivc phuMc jWdw hY[ iPr iehnUM ieh nhIN pqw lgdw
kr leI[ ik swh AwauNdw hY ik nhIN; mYN bYTw hW ik nhIN, ikMny
iPr bwhrvIN jmwq dI pVHweI SurU ho jWdI hY[ GMty dw bYTw hW[ Xwin smwDI lg jWdI hY[ ies qrHW

'Awqm mwrg' mwrc, 2011


40
AsIN Awrwm dy nwl dsvyN duAwr q`k phuMc skdy hW[ E idny rwq pey vihMdy[
so vwSnw dUr krky swrIAW cIzW nUM smJ ky kro[ ieko lgn lgI leI jWdI
ijvyN pihlW d`isAw hY, ieh srIr pMj q`qW dw tor AnMq aunHW dI[
bixAw hoieAw hY - pMj igAwn ieMdry, pMj krm vsloN aury mukwm n koeI
so cwl pey inq rihMdy[BweI vIr isMG jI
ieMdry ny, pMj pRwx, pMj pOxW ny, mn hY, ic`q hY, bu`DI
hY, AhMBwv hY[ iehdy aupr AsIN rihMdy hW ijhnUM Dwrnw - AMimRq vyly E, kOx jwgdy - 2
'Awqmw' kihMdy ny[ AYQy ibrqI lY ky cly jwE[ ieh koeI jwgdy ny rwm ipAwry sMgqy, kOx jwgdy[
ibrqI dsvyN duAwr 'c jw ky KulH jwxI hY[ jdoN KulH ipClw pihr rwq dw, auh sOx dw nhIN hud M w swD
geI, auQy Awp pRmySr, 'prm q`q' ijsnUM kihMdy ny, sMgiq jI! suriqAW nUM cwau auTdw hY aus vyly -
auhdy nwl nwm ny joV dyxw hY[ auQy dw jo AnMd hY, cauQY phir sbwh kY suriqAw aupjY cwau ]
d`isAw nhIN jw skdw - iqnw drIAwvw isau dosqI
kbIr crn kml kI mauj ko kih kYsy aunmwn] min muiK scw nwau ]
kihby kau soBw nhI dyKw hI prvwnu] AMg - 146
AMg - 1370
JwlwGy auiT nwmu jip inis bwsur AwrwiD ]
so mwqw jI nUM ieh jugqI d`s idqI mhwrwj jI kwrHw quJY n ibAwpeI nwnk imtY aupwiD ]
ny ik qusIN ies qrHW dy nwl nwm dw ismrn kro[ AMg - 255
krdy-krdy jd suAws kwbU ho jweygw, DunI jwg peygI, iBMnI rYnVIAY cwmkin qwry ]
aus vyly quhwfy rom rom dy ivcoN nwm dI DunI AwauxI jwgih sMq jnw myry rwm ipAwry ]
SurU ho jweygI, swirAW romW ivc kMbxI ijhI hovygI, AMg - 255
srIr nwm jpdw l`gygw ik kx kx nwm jp irhw rwm dy ipAwry, ijnHW dy ihrdy dy ivc Cyk pY
hY[ ikMnw Pl ho jweygw? rwjw jnk ny iehI nwm iek gey, iK`c pY geI, auh nhIN su`qy rihMdy, auT ky bYT
GVI jp ky swirAW nrkW dy kuMf KwlI krw idqy sI, jWdy ny ikauNik ipAwr hY ihrdy ivc -
ikauNik jugq sI, dsvyN duAwr dw nwm sI ijhVw auhny
jipAw[ mwqw jI ausy vyly smJ gey ikauNik auqm rwm ipAwry sdw jwgih nwmu ismrih Anidno]
AiDkwrI sI[ AMg - 459
auh sdw jwgdy ny, hr vkq nwm ismrdy ny,
swfy vrgy nhIN sI ik smJ ivc hI nhIN pYNdI iek suAws vI ibrQw nhIN jwx dyxw cwhuMdy -
g`l ik kI ikhw hY[ hW qW AsIN mnu`K, AwdmI hW
Aqy hor sB g`lW smJ jWdy hW - eIrKw, bKIlI, crx kml iDAwnu ihrdY
cuglI, inMidAw Awid swrIAW g`lW, pr Awh nwm dI pRB ibsru nwhI ieku iKno] AMg - 459
g`l nhIN smJdy ikauNik rucI nhIN bxdI, swfI rucI A`K Jmkx ijMnW icr vI 'vwihgurU' nUM Bùldy nI[
hor pwsy hY[ so mwqw jI dI rucI sI[ aunHW nUM mhwrwj ieh kmweIAW huMdIAW ny swD sMgq jI, eydUM aury nIN
ny ikhw ik Alp Ahwr kirE, QoVIH nINd ilE qy idn imilAw krdw ieh duAwrw[ AYfI lgn lg jwvy, qW
rwq l`gy irho[ imldw hY[
mwqw jI cly gey Aqy ausy vyly qoN l`g gey, iek mhwrwj jI (sMq eISr isMG jI rwVy swihb vwly)
sikMt vI zwieAw nhIN kirAw[ jy iek suAws vI nUM jd lgn l`gI, dsvIN jmwq ivc pVHdy sI qy ryrU
cilAw jWdw hY qW aunHW nUM pCqwvw l`g jWdw hY ik swihb (rwmpur, durwhy dy nyVy) Aw gey[ Awp (ryrU
myrw iek suAws zwieAw ho igAw[ Awp AMimRq vyly swihb vwly sMq Aqr isMG jI mhwrwj) ny nwm dI
auTdy ny, nINd iqAwg idqI, bhuq G`t nINd rih geI[ dwq dy idqI[ aus vyly qoN hI aunHW nUM sOxw iblkul
so mhwrwj kihMdy ik AMimRq vyly kOx jwgdy ny? auh Bu`l igAw ik sOxw kI huMdw hY[ iek vwr bcn krdy
jwgdy ny pRymIEN! ijnHW nUM lgn lg geI, ijnHW dy sI, kihx l`gy ik AsIN nON swl ip`T nhIN lweI DrqI
ihrdy ivc iK`c pY geI - nwl[ hr vkq ismrn ivc rihMdy sI, jW iDAwn ivc
sIny iK`c ijnHW ny KwDI E rihMdy sI; koeI bcn nhIN sI krdy[ jW kIrqn krnw,
kr Arwm nhIN bihMdy[ jW bwxI dw jwp krnw, jW nwm jpxw; bcn krnw
inhuM vwly nYxW kI nINdr hI nhIN[ sMgq nUM vI bhuq G`t imldy sI ikauNik iK`c

'Awqm mwrg' 41 mwrc, 2011


peI hoeI sI[ 'vsloN aury mukwm n koeI so cwl pey ikauNik aunHW dy AMdr ilv l`gI hoeI huMdI hY[
inq rihMdy[' auh imlwp qoN aurly pwsy nhIN Tihrdy, mnmuK soie rhy sy luty gurmuiK swbqu BweI hy]
imlwp qk phuMc ky hI Tihrdy ny ikauNik ieh prm AMg - 1024
qIbr vYrwg hoieAw krdw hY[
gurU nUM ipAwr krn vwly swbq lY gey AwpxI
iek 'mMd vYrwg' hoieAw krdw hY[ vYrwg ho igAw, pUMjI, nwm dw Dn Awpxy nwl lY gey[ ijhVy bwkI sI
fyry Aw jWdw hY pr AYQy Aw ky Bu`l jWdw hY Aqy QoVHy aunHW dw 24 hzwr suAws l`uitAw igAw[ idn kMm ivc
idnW bwAd n`T jWdw hY[ ieh mMd vYrwg hoieAw krdw luitAw igAw, rwq sON ky lùtI geI[ ieauN qW imldIAW
hY[ iehnUM 'gDw vYrwg' kihMdy ny[ nhIN dwqW, swD sMgq! ieh qW aunHW nUM imldIAW ny
ijhVy nINd nUM KMfq krdy ny, AMimRq vyly jwg ky bih
dUjw huMdw hY 'GoVw vYrwg'[ QoVHy idn rihMdw hY,
syvw krdw hY cwau nwl[ muV ky ibrqI ivSy ivkwrW jWdy ny ieSnwn krky, mn nUM iekwgr krdy ny; icq-
ibrqI nUM iekwgr krky nwm-ismrn ivc lw idMdy ny[
ivc pY jWdI hY, lVweI JgVy SurU kr idMdw hY, iPr
cilAw jWdw hY[ ieh GoVw vYrwg huMdw hY jo QoVHI dyr dUijAW nUM ieh dwqW nhIN imldIAW[ ies qrHW pVH
lE-
rihMdw hY, iPr tu`t jWdw hY[
Dwrnw - ikvyN dwqW pwvyNgw,
qIsrw huMdw hY 'Syr vYrwg'[ Gr C`f idqw, hux ikvyN dwqW pwvyNgw - 2
vsl qoN aurly pwsy nhIN AsIN rihxw; hux auQy phuMc
ky hI dm lYxw hY[ PrIdw rwiq kQUrI vMfIAY suiqAw imlY n Bwau]
AMg - 1382
crx kml iDAwnu ihrdY
pRB ibsru nwhI ieku iKno] vwihgurU dy dr qoN jo rihmqW vMfIAW jWdIAw ny
qij mwnu mohu ibkwru mn kw klmlw duK jwry] nwm dIAW, auh rwq nUM AMimRq vyly vMfIAW jWdIAW ny
ibnvMiq nwnk sdw jwgih qy ijhVy su`qy pey rihMdy ny, aunHW nUM nhIN imldIAW -
hir dws sMq ipAwry] AMg - 459 ijMn@w nYx nˆØIdRwvly iqMn@w imlxu kuAwau ]
auh jwg ky pRBU dw nwm lYNdy ny[ bwkI ijhVy AMg - 1382
AsIN lok hW, AsIN qW idn rwq l`uty jw rhy hW - ijhiVAW dIAW A`KW ivc nINd BrI peI hY, aunWH
iesu dyhI AMdir pMc cor vsih nUM ikvyN iml jweygI ieh dwq?
kwmu k®oDu loBu mohu AhMkwrw ] kbIr sUqw ikAw krih bYTw rhu Aru jwgu]
AMimRqu lUtih mnmuK nhI bUJih jw ky sMg qy bICurw qwhI ky sMig lwgu]
koie n suxY pUkwrw ] AMg - 600 AMg - 1371
sgl shylI ApnY rs mwqI ] bYTw rih jwg ky[ ikauN bYTw rhu? ikauNik qyrw
igRh Apuny kI Kbir n jwqI ] ivCoVw ho igAw pRBU nwloN qy qUM auhdy nwl juVn dw
musnhwr pMc btvwry ] Xqn kr - 'jw ky sMg qy bICurw qwhI ky sMig lwgu]'
sUny ngir pry Tghwry ] AMg - 182 iek QW mhwrwj Purmwn krdy ny ik pRm y IAW! qUM aupdyS
AYh T`gW ny suMnw ngr dyK ky, ik mwlk qW sùqy idqy nUM qW smJdw nhIN, qUM Awpxy Awp nUM ijauNdw
pey ny, l`ut ilAw eys nUM[ ies qrHW pVH lE - smJdw hYN?
Dwrnw- lu`ty gey mnmuK, so jIivAw ijsu min visAw soie]
GUk su`qy rihMdy rwq nUM - 2, 2. nwnk Avru n jIvY koie] AMg - 142
gurU dw aupdyS nw mMnx vwly SrwbW kbwbW pI kihMdy ik ijauNdw auh hY ijsdy mn ivc vwihgurU
ky sON gey, by-iPkr ho ky sON gey[ koeI nhIN pqw ik vs igAw, bwkI qW swry murdy hI ny[ jigAwsU kihMdy
Aswfw smW AjweIN jw irhw hY, swnUM pMj cor lùt rhy ik suhxy bMdy vI murdy ny, pYsy vwly BI murdy ny, isAwxy
ny[ mhwrwj kihMdy ny - bMdy BI murdy ny? mhwrwj kihMdy, hW BweI! swry murdy
ny -
gurmuiK jwig rhy idn rwqI] AMg - 1024
gurmuK kihMdy ny ik iek suAws vI nwm qoN ibnW Aiq suMdr kulIn cqur muiK i|AwnI DnvMq ]
nw cilAw jwvy - imrqk khIAih nwnkw
ijh pRIiq nhI BgvMq ] AMg - 253
swcy kI ilv gurmiq jwqI] AMg - 1024

'Awqm mwrg' mwrc, 2011


42
ies leI kihMdy hn, BweI! jwg[ jy nhIN jwgdw Dwrnw - rom rom hir iDAwvy,
qW qUM ijauNdw hI mr igAw smJ - gurmuK ipAwry dw - 4
Dwrnw - qUM ijauNdw mr igAw E, gurmuiK roim roim hir iDAwvY]
gwPlw, ipClI rwq n jwigAw - 4 nwnk gurmuiK swic smwvY] AMg - 941
PrIdw ipCl rwiq n jwigEih iek`ly-iek`ly rom 'coN Awvwz AwauNdI hY nwm dI[
jIvdVo muieEih] AMg - 1383 ijMnIAW AwvwzW ny sB pRmySr dy nwm dIAW bx
kihMdy ny, ijauNdw eI mr igAw[ AMimRq vylw jwgx geIAW-
dw smW huMdw hY, sOx dw nhIN huMdw[ hrht BI qUM qUM krih bolih BlI bwix]
JwlwGy auiT nwmu jip inis bwsur AwrwiD] AMg - 1420
kwrw quJY n ibAwpeI nwnk imtY aupwiD] jwnvr boldy ny, pr mwqw jI nUM nhIN lgdy ik
AMg - 255 ieh 'gUtkU- M gUtkU'M krdy ny sgoN ieauN lgdw hY ik ieh
auh vylw qW nwm jpx dw huMdw hY - swry 'vwihgurU vwihgurU' krdy ny[
jy qY rbu ivswirAw q rib n ivsirEih] Dwrnw - nwm hrI dw jpdy,
Xwd r`K, iek idn smW Aw jwxw hY iPr iksy swry vxW dy pMKyrU - 2, 2.
ny qYnUM ieh g`l nhIN kihxI, pRymIAW! - jo bolq hY imRg mIn pMKyrU
Dwrnw - qYnUM iksy ny jgwauxw nhIN, su ibnu hir jwpq hY nhI hor] AMg - 1265
r`j ky sON leI, r`j ky sON leI - 2, 4 jdoN nwm ivc ibrqI lg jWdI hY, rUVH ho jWdI
kbIr sUqw ikAw krih hY, audoN swrI kudrq nwm jpdI lgdI hY - hvw vI
auiT ik n jpih murwir ] nwm jpdI hY, pwxI vI nwm jpdw hY, AwkwS BI nwm
iek idn sovnu hoiego lWby gof pswir ] jpdw hY[ nwm dIAW DunIAW swry AwkwS ivc smwA
AMg - 1371 jWdIAW ny[ Pyr kuC krn dI loV nhIN[ nyqr bMd krky
kyvl suxn dI hI loV rih jWdI hY, swDsMgq jI!
iPr ikMnIAw hI hwkW mwrI jwau, Pyr nhIN ieh
AYsI AvsQw jdoN ho jWdI hY, iPr Purnw Kqm ho jWdw
jwgdw[ nw iksy dw jgwieAw jwgy, nw Awp[ aus qoN
hY Aqy ggn mMfl ivc swfw vwsw ho jWdw hY[ ieh
pihlW pihlW pRymIAW! AMimRq vyly dw lwhw auTw lY[
mn mr jWdw hY qy aunmn, rUhwnI mn iehdy AMdr
AMimRq vylw nwm jpx dw vylw hoieAw krdw hY, sOx
jwg pYNdw hY, ijs bwbq Purmwn hY -
dw vylw nhIN hoieAw krdw[ quM qW nwm jpx vyly sON
jWdw hYN qy jy pwp krnw hovy iPr dOiVAw iPrdw hYN, iehu mnu ly jau aunmin rhY]
Pyr nhIN sONdw[ so ies qrHW ijnHW dy mn ivc SOk qau qIin lok kI bwqY khY] AMg - 342
hY, auh idn rwq jwgdy ny qy nwm jpdy ny[ srIr nUM jdoN ieh AvsQw ho jwey, iPr BUq, BivKq,
vI TIk rKdy ny qy vkq nhIN AjweIN jwx idMdy koeI vrqmwn dI soJI ho jWdI hY; hzwrW swl pihlW
vI, hr vkq pRmySr dw nwm jpdy ny[ lMiGAw hoieAw smw, swrw A`KW A`gy Aw jWdw hY[ ipCly
jnm swry swmHxy Aw jWdy ny Aqy BivKq dIAW vI
ies qrHW mwqw jIqo jI ny AwpxI Kurwk Gtw
swrIAW g`lW ik hux kI ho irhw hY, QoVHI dyr nUM kI
idqI, nINd Gtw idqI[ jdoN dyK,o cONkVw mwirAw hoieAw
hox vwlw hY; sB pqw lg jWdw hY[ so mwqw jI AYsI
hY[ bcn krny dwsIAW golIAW nwl, sB Gtw idqy[
AvsQw ivc phuMc gey -
Awsx iek QW qy lwieAw hoieAw hY, AMimRq vyly jwgdy
ny[ gurU mhwrwj qoN pihlW auT ky Awpxw ieSnwn BUq Biv`Kq kI siB bwq[
krwauNdy ny[ mhwrwj Awpxy svY-srUp ivc lIn ho jWdy BeI irdy mihN siB b`KXwq[
ny qy ieh Awp jw ky Awpxy Awsx qy cOkVw mwr ky gur kI giq jib hUM min jwnI[
bYT jWdy ny qy ijs qrHW jugqI d`sI hY, ausy qrHW nwl jMg bIc huie sMqiq hwnI[
SurU kr idMdy ny[ do mhIny dy AMdr dsvyN duAwr ivc pMnw - 5523 (sRI gu. pR. sU. gRMQ)
ibrqI cVH geI[ cwr mhIny dy AMdr roSnI hI roSnI A`j cONkVw mwrI bYTy ny AMimRq vyly[ kI dyKdy ny ik
ho geI AMdr, rom rom ivcoN ieauN mwqw jI nUM l`gx AwnMdpur swihb dy duAwly iqAwrIAW ho rhIAW ny, bhuq
l`g ipAw ijvyN ik myry qW swry hI rom rom nwm jpdy v`fI POj cVHI Aw rhI hY - id`lI qoN, lwhOr qoN, srhMd qoN
ny[ ies qrHW Purmwn kIqw hY mhwrwj ny - cVHI Aw rhI hY, ipSwvr qoN cVHI Aw rhI hY, bweI Dwr dy

'Awqm mwrg' 43 mwrc, 2011


phwVI rwjy ny, mwr mwr huMdI hY[ eyDr gurU mhwrwj kol Pyr surqI iK`cI qW Coty swihbzwdy dyKy - nIhW
isrP pMj hzwr mrjIvVy isMG ny, jwnW dyx vwly ny[ mwqw ivc icxy jw rhy ny[ bwr-bwr aunHW nUM ikhw jw irhw
jI QoVHy ihlỳ, ibrqI iekwgr krI ik ieh ik`Qy clI geI hY ik qusIN Drm C`fo qy dIn ieslwm kbUl kro, nhIN
hY[ dubwrw ibrqI 'c Pyr ieho g`l Aw geI[ kihx l`gy, qW quhwnUM szwie mOq qsIihAW nwl idqI jwvygI[ Cot- y
ieh kI idsx lg igAw[ POjW ids rhIAW ny, AnMdpur Coty b`cy nIhW ivc icxy jWdy, dm Gutdy, ie`tW nwl
swihb dy duAwly Gyrw pY igAw, byAMq isMG ShId ho rhy AMg Gutdy jWdy dyKy[ dyKdy ny ik dIvwr igr geI qy
ny ; AY s w smw Aw igAw ik Kwx vwsqy vI ku C nhIN aus qoN bwAd do Bwry zwlm aunHW dIAW CwqIAW qy gofy
bicAw[ iek mùTI CoilAW dI mhwrwj iek idn ivc KWdy r`K ky ieauN izbHw kr rhy ny ijvyN b`kry nUM ijbHw krdy
ny, swihbzwidAW nUM iek iek mu`TI CoilAW dI imldI hY[ ny[ eyDr gurU mhwrwj gVHI 'coN inkl rhy ny, iek`ly
iPr ieh dyiKAw ik do do idn bwAd iek muT ` I imlx lg jw rhy ny; mwCIvwVy dy jMgl ivc iek`ly pey ny qy
geI qy isMG p`qy aubwl aubwl ky Kw rhy ny, drKqW dIAW EQy jw ky do isMG imldy ny Aqy aus qoN bwAd dw
iC`lW pIh pIh ky Kw rhy ny[ iPr A`gy dyiKAw ik bhuq swrw hwl dyK ky mwqw jI dI ibrqI nw l`gI[ aus
swry isMG ShId ho gey[ iklHw Cufwaux vwsqy KVXMqr rcy QW qy phuMcdy nhIN ijQy Agm ingm dI soJI ho jWdI
jw rhy ny qy isMG bydwvw dy rhy ny[ hY[
mwqw jI ny Pyr nyqr Kol,yH JuxJuxI KwDI, iBAwnk AMimRq vyly auT ky mhwrwj jI nUM imlx leI
idRS dyK nhIN hoieAw[ Pyr 'vwihgurU vwihgurU' kih ky syvwdwr qoN AwigAw mMgvweI[ AwigAw dy idqI ik Byj
surq cwVHI pr Pyr auvNy ijvyN idRS swmHxy KVHw hY swrw[ idE[ aus vyly mwqw jI ny kuC bynqIAW krIAW[ kihx
ijvyN iPlm huMdI hY, ausy qrHW KVH geI pUrI iPlm l`gy, ''pwqSwh! qusIN KwlIAW nUM Br idMdy ho qy BirAW
swmHxy[ hor dyKx l`gy ik mhwrwj iklHw C`f rhy ny qy nUM KwlI kr idMdy ho[ ijhVy nwS huMdy ny aunHW nUM Qwp
duSmxW ny hmlw kr idqw[ srsw ndI dy kMFy qy idMdy ho, QwipAW hoieAw nUM nwS kr idMdy ho[ ikRpw kro,
pirvwr ivCoVy dy sQwn qy jw ky bhuq iBAwnk Xu`D j`g dy ivc vMS r`K lE AwpxI, ieh myrI Aws pUr
hoieAw[ mINh pY igAw, T`kw c`l irhw hY, bhuq srdI idE, mYN bynqI krdI hW['' ieauN bynqI krdy ny, A`Do-
hY, dirAw pwr kr rhy ny[ isrP cwlI isMG mhwrwj A`D piVHE BweI -
nwl rih gey[ swihbzwdy ivCuV gey[ Coty swihbzwdy Dwrnw - bMs r`K lY klgIAW vwly,
iksy hor pwsy nUM jw rhy ny, mwqwvW hor pwsy rih j`g qy inSwn rih jaUgw - 2, 2.
geIAW[ srsw ndI pwr krn qoN bwAd isrP 40 isMG ''pwqSwh! A`j jd mYN Bjn kr rhI sI, kI
mhwrwj nwl rih gey[ bVw iBAwnk idRS! JuxJuxI dyiKAw qy ikMnw iBAwnk idRS dyiKAw - AnMdpur swihb
ijhI Aw geI[ hYN ieh kI ids irhw hY mYn;MU Pyr nyqr nUM Awp C`f ky jw rhy ho, b`cy ie`k ie`k krky ShId
bMd kr ley, ibrqI Pyr ausy sQwn qy phuMc geI[ ho rhy ny, nIhW ivc icxy jw rhy ny, mwqw jI ShId
kI dyKdy ny ik cmkOr swihb dI k`cI gVHI dy ho rhy ny, mihl swry koeI AYDr, koeI EDr; guris`KW
AMdr bhuq iBAwnk Xu`D ho irhw hY[ swry pMjwb dy nUM koeI rwh nhIN l`Bdw, ij`Dr mUMh hY, EDr nUM jw
AMdr ds l`K POj hY, QW-QW cONkIAW bxw ky Gyrw rhy ny[ pwqSwh! ieh kI dyiKAw mYN?'' mhwrwj kihMdy,
pwieAw hoieAw hY[ nw koeI isMG Aw skdw hY, nw koeI ''TIk dyiKAw hY qusIN, ievyN ijvyN hoxw hY['' dovyN h`Q
jw skdw hY, iek`ly gurU mhwrwj aus k`cI gVHI dy AMdr joV ley mwqw jI ny, nyqrW 'c jl Aw igAw[ mhwrwj
swrw idn XuD ` kr rhy ny qy ienHW dy ipAwry swihbzwdy kihMdy, ''kuC kihxw cwhuMdy ho?'' ''hW mhwrwj! myrI
AjIq isMG qy juJwr isMG ShId ho rhy ny[ swihbzwdw bynqI hY ik -
AjIq isMG mwqw suMdrI jI dy sn Aqy iqMn Coty jg mihN bMs rwiKbo krIXih]
swihbzwdy mwqw jIqo jI dy sn[ 14 swl dy Awpxy purhu Aws ieh Awp ibrriXih]
b`cy nUM mhW iBAwnk duSmx, ijnHW dy Cy-Cy Pu`t, swFY pMnw - 5524 (sRI gu. pR, sU. gRMQ)
Cy-Cy Pu`t k`d, hwQIAW vrgy k`d ny - nwl lVdy dyK bMs qW r`K lE Awp[ myrI bynqI hY ik myrI
rhy ny[ b`cy dy zKm l`g rhy ny, brCy lg rhy ny, Aws pUrI kr idE[ qusIN ivcwr kr lE ies qy[''
qIr l`g rhy ny[ AKIr dyiKAw ik tukVy-tukVy ho ky mhwrwj kihx l`gy, ''ieh qusIN Bjn ikho ijhw kr
igr pey[..............sihAw nw igAw mW qoN ieh idRS[ ilAw?'' h`s pey mhwrwj[
nyqr KolHy, nyqrW dy ivc jl Aw igAw[ pwqSwh! ieh
kI idsx lg igAw mYnUM? ieh myry mn dw Purnw hY SRI jIqo qy suin muskwey]
ik koeI hor g`l hY? BUq BivKq quv liK pwey]

'Awqm mwrg' mwrc, 2011


44
pMnw - 5524 (sRI gu. pR. sU. gRMQ) qyry pu`qrW nUM iml jwxI hY[
kihx l`gy, ''qyrI ibrqI dsvyN duAwr ivc clI suq smyq jo pd AibnwSI[
geI qy qYnMU swrw BivKq Aqy lMiGAw hoieAw smW swrw qihN ko bno sdw qum bwsI[
nzr Aw igAw hY pr iek hYrwnI hY swnUM ik qusIN pMnw - 5524 (sRI gu. pR. sU. gRMQ)
b`cy r`Kx vwsqy jog kmwieAw hY ik prmpd pRwpq auh AibnwSI pd, ijQoN jw ky iPr Awauxw hI
krn vwsqy kmwieAw hY? ieh qusIN ikho ijhI mMg nhIN hY; Akwl purK dI drgwh ivc rihxw hY - auh
kr idqI swfy kol - ikauN moh ivc Aw ky kihMdy ho ik AwpxI sMqq r`K
sMqiq ky ihq jog kmwXo] lE, b`cy bcw lE[
kY prlok Blo aur BwXo] n`sÍr jgq dyiK kXoN BUlI]
pMnw - 5524 (sRI gu. pR. sU. gRMQ) jog Dry AwnMd ibRiq JUlI[
prlok dy vwsqy Bjn kirAw hY ik b`cy r`Kx pMnw - 5524 (sRI gu. pR. sU. gRMQ)
vwsqy kirAw hY?'' ieh nwSvwn jgq hY[ quhwnUM AYh nwm dw AnMd
moh Awid sy skl ibkwrw] lYxw cwhIdw sI Aqy ieh ibrqI nhI sI Awaux dyxI
ien qy chIXih binbo nXwrw] cwhIdI[ ieh qW sMswr swrw nwSvwn hY[
pMnw - 5524 (sRI gu. pR. sU. gRMQ) Dwrnw - eyQy irhw n jgq auqy koeI,
moh jo hY, ieh duKI krdw hY bMdy nUM[ ijMnw icr vwrI AweI auT jwvxw - 2, 2.
moh dy ivc qusIN ho, jnm mrn ivc Awauxw pvygw[ eyk iSv Bey e eyyk gey eyk Pyr Bey,
iesqoN Awqmw nUM inAwrw kro[ Awqmw nw kdy mrdI rwm cMdR ikRSn ky Avqwr BI Anyk hYN[
hY, nw kdy jMmdI hY, auh sdw iek-rs irhw krdI bRhmw AOr ibsn kyqy byd AO purwn kyqy,
hY[ isimRq smUhn kY huie huie ibqey hYN[
qYN ibpRIq sgl ieh DwrI] mondI mdwr kyqy AsunI kumwr kyqy,
kXoN nihN lKI ArS isrdwrI] AMsw Avqwr kyqy kwl bs Bey hYN[
pMnw - 5524 (sRI gu. pR. sU. gRMQ) pIr AO ipkWbr kyqy gny n prq eyqy
Buim hI qy hoie kY Pyr BUim hI imldy hYN[
''aultI g`l soc leI[ Aglw pwsw nhIN dyiKAw
Akwl ausqiq-kib`q pw: 10
ik ienHw ny ik`Qy jwxw hY? Aglw pwsw dyKxw cwhIdw
sI quhwnU[M '' kihx l`g,y ''pwqSwh! auDr suriq myrI nhIN mhwrwj kihx l`g,y ''dyK,o g`l auh krnI cwhIdI
hY ijhVI s`c hovy[ sMswr qy rihxw JUT hY qy eyQoN
geI ikauNoik eyQy hI mYN rok lgweI ikauNik ieh mYQoN
cly jwxw s`c hY[ koeI irhw ies QW dy auqy? v`fy-
sihAw nhIN igAw['' mhwrwj kihMdy, ''Aglw pwsw v`fy sMswr qy Awey lyikn koeI nhIN irhw[ so qusIN
dyKxw sI, auh vI dyK lE'' - nwSvMq jgq dI ikirAw dyK ky Bu`l gey, ieh qW
Dwrnw - vwsw jw ky s`cKMf ivc lYxgy, sMswr hI nhIN iek idn rihxw[ qusIN AwpxI bRhmwnMd
dy ky eyQy sIs Awpxw - 2, 2. ibRqI qoN Q`ly nhIN sI auqrnw[
kihx l`gy, ''ieh moh quhwnUM ikQoN jwg ipAw? auicq nhIN ie`qXwidk kihbo[
quhwnUM drgwh dI srdwrI nhIN idsI? ieh Drm dw qn qy iBMn Awp ko lihbo[
Xu`D ho irhw hY, Drm vwsqy b`icAW dy sIs vwrny ny[ pMnw - 5524 (sRI gu. pR. sU. gRMQ)
so, qYN ArSW dI srdwrI dyKxI sI 'qYN ibRpIq sgl qusIN Awqm srUp ivc rho, ikauN Awpxy Awp nUM
ieh DwrI[ kXoN nihN lKI ArS isrdwrI[' ieh pdvI dyh mMinAw hY?'' aus vyly mwqw jI ny nmSkwr krI,
bVy bVy jogIAW nUM nhIN imldI, auh AibnwSI pdvI kihx l`gy, ''pwqSwh! mYN mW hW[ mW du`K dyK nhIN
qyry pu`qrW nUM iml jwxI hY[ skdI - nw b`icAW dw, nw quhwfw, nw mwqw jI dw[
kihx l`gy, ''ieh moh quhwnUM ikQoN jwg ipAw? ikMnI qbwhI, ikMnI brbwdI, pwqSwh! ikvyN dOVy iPrdy
quhwnUM drgwh dI srdwrI nhIN idsI? ieh Drm dw ny[ ieh mYQNo nhIN dyK hoxw, mYnMU bVw muSikl hY[ Awp
Xu`D ho irhw hY, Drm vwsqy b`icAW dy sIs vwrny ny[ ikRpw krky mYnUM AwigAw idE ik mYN Awpxw srIr C`f
so, qUM ArSW dI srdwrI dyKxI sI 'qYN ibRpIq sgl dyvW[''
ieh DrI[ kXoN nihN lKI ArS isrdwrI[' ieh pdvI Dwrnw - BwrI ibpqw ieh AOKI ho jU dyKxI,
bVy bVy jogIAW nUM nhIN imldI, auh AibnwSI pdvI qn C`fW dyvo AwigAw - 2, 2.

'Awqm mwrg' 45 mwrc, 2011


muJ kO KusI kro qn CoroN[ ''mhwrwj! isvl srjn mMgwauNdy hW['' kihMdy, C`fo,
mihd ibGn gl ipKXo n loroN[ isvl srjnW dI bwq nhIN hY ieh[ rihx idE, iksy
pMnw - 5524 (sRI gu. pR, sU. gRMQ) nUM nhIN bulwauxw[''
pwqSwh, KuSI kro myry auq,y AwigAw idE, Awpxw Coty mhwrwj jI dsdy sI ik AsIN kol sI[ AYny
qn C`f dyvW[ AYny ivGn, AYnIAW qklIPW, pwqSwh! nUM QoVwH ijhw smW lMiGAw, Awp bYT gey[ pihlW cOkVw
mYQoN dyK nhIN hsoxIAW[ mW qoN dyiKAw nhIN jwxw ieh mwr ky surqI iK`c leI AMdr nU,M Pyr lMmy pY gey, dovNy
sB kuC[ ikRpw kro mYnUM AwigAw dy idE['' mhwrwj pYr iek`Ty kr ley, iek Jtkw ijhw mwirAw, ivcoN
kihMdy, ''koeI g`l nhIN, qusIN aus AvsQw 'c phuMc inkl gey[ AsIN ikhw, ''pwqSwh! ibnW d`sy hI C`f
gey ho; hux quhwfw jIA kry eyQy rho, jIA krdw cly c`ly, iksy nUM jQydwr qW Qwp idE['' rOlw pY igAw;
jwE ikauNik qusIN aus QW phuMc gey ho ijQy gurmuK swrI sMgq iek`TI ho geI[ mhwrwj kihMd,y AsIN hYrwn
jw ky AwpxI mrzI nwl srIr C`f idMdy ny['' ho gey dyK ky ik iek Jtkw ijhw hor mwirAw, auT
sMq mhwrwj bwbw Aqr isMG jI ryrU swihb vwly, ky bYT gey qy kihx l`gy, ''dyKo BweI gurmuKo! AsIN
srIr C`fx qoN iqMn idn pihlW bwhroN Awey[ syvw krdy gyNd sut ` idqI hY grwauNf dy AMdr, byAq
M plyAr Kyfx
krdy kihMdy, ''clo BweI c`lIey['' auQy Aw gey, zYldwr vwly Awey ny; ijhVw lY jwaUgw, gol kr laUgw[ quhwnUM
bulw ilAw, swry pRymI bulw ley[ kihMdy, ''mhwrwj! Awpy pqw lg jwaUgw, ikhVw jQydwr hY[ swfw Qwpxw
hukm?'' sMq kihx l`gy, ''dyKo, ieh clHw ikMnw Krwb TIk nhIN hY[ so ieauN kih ky Pyr lMmy pY gey qy aus
hY, ikMnw AOKw hY lMGx vwilAW nUM? iehnUM A`j hI qoN bwAd Pyr iek Jtkw ijhw KwDw qy srIr C`f
Brnw hY Swm q`k['' Awp mMjw fwh ky bih gey[ swry idqw[
g`fy lw idqy qy clHw Br idqw, vDIAw sVk bxw so mhwrwj kihx l`gy mwqw jI nUM, ''qusIN srIr
idqI[ kihMdy, ''TIk ho igAw['' dUsry idn zYldwr nUM C`f idE['' ausy vyly Awp -
bulwieAw qy kihx l`gy, ''qYnUM Xwd hY bcn swfw?''
Awsn kir bYTI qqkwlw[
''mhwrwj! ikhVw?'' kihMdy, ''jd qUM swnUM hoqI mrdwn
pMnw - 5525 (sRI gu. pR. sU. gRMQ)
qoN lY ky AwieAw sI['' ''mhwrwj! Xwd hY['' kihx lgy,
''kI?'' ''mhwrwj! qusIN PurmwieAw sI ik jdoN AsIN Gr mihlW ivc Aw gey, cOkVw mwr Awsx kr
srIr C`fIey qW swfw srIr qusIN eyQy hI lY ky AwieE ilAw[ dwsI nUM smJw idqw ik rOlw nw pweI - N
- hoqI mrdwn ivKy['' mhwrwj kihMdy, ''dyK, iksy nUM swDXo pUrb jog ibswlw[
nhIN d`sxw, AsIN hux srIr C`f dyxw hY qy qUM jw ky pMnw - 5525 (sRI gu. pR. sU. gRMQ)
ryl dw f`bw irzrv krw lY ikauNik ies kMm nUM keI surqI cwVH leI, dsvyN duAwr lY gey -
idn lg jWdy ny['' audws ho igAw zYldwr[ mhwrwj iqs ABXws bl qy iKic sÍws[
kihMdy, ''dyKIN, g`l nw iksy kol krIN, ieh bcn irhw dsm dÍwr mihN kir iqh bws[
qyrw swfw['' aus qoN bwAd bwhroN Aw ky lMmy pY gey[ pMnw - 5525 (sRI gu. pR. sU. gRMQ)
Coty mhwrwj (rwVw swihb vwly) vI kol sI, v`fy vI
dsvyN duAwr AMdr suAws Tihrw ley[
kol sIgy[ ''mhwrwj! kI g`l hY? kihMdy, ''eyQoN duKdw
hY QoVHw ijhw, Drn pY geI['' g`l bwhr inkl geI, pwie joq bRhmrMdr Porw[
jw ky kMpofr nUM lY Awey - dorwhy qoN[ kihMdy, ''lY, ieh gmnI gurpuir qn ko Corw[
qW AYvyN hI Aw igAw, AsIN qW h`Q pw ky hI k`F pMnw - 5525 (sRI gu. pR. sU. gRMQ)
idqI; cilAw jwh['' twl idqy[ dUsrw idn Aw igAw[ pYr doie joV ley, Jtkw mwirAw qy bRhmrMD u r PoV
auvyN ijvyN bYTy ny, kihx l`gy, ''AYs qrHW kro, ieh QW ky dsvyN duAwr QweIN pRwx k`F idqy qy gurU dy Dwm
BIVw ijhw lgdw hY, swfw mMjw KulHy dlwn ivc fwh s`cKMf AMdr phuMc gey[ so ieh gurmuKW dw srIr
idE['' mMjw KulHy dlwn 'c fwh idqw[ iPr kihMdy, C`fxw huMdw hY -
''drIAW ivCw idE brWfy ivc, bwhr dUr qweIN['' iksy Dwrnw - Awvy jwie insMg, gurmuK ipAwrw,
nUM nw pqw l`gy ik kI khI jWdy ny[ iesy qrHW AMimRq
vylw ho igAw, iksy nUM nhIN pqw l`igAw ik drIAW ikauN gurmuK ipAwr - 2
ivCweI jWdy ny[ QoVHI dyr bwAd ieSnwn kirAw auT hux ikauNik smW iejwzq nhIN idMdw, swry pRymI
ky[ Awp iek vjy ieSnwn kirAw krdy sI[ iPr Aw gur sqoqr ivc bolx dI Kycl kro[ ijhVy hux q`k
ky mMjy qy pY gey?'' kihMdy, ''kuC qklIP ijhI hY['' nhIN boly, auh vI AwpxI rsnw piv`qr kr lE[
*********

'Awqm mwrg' mwrc, 2011


46
bMdgI nwmw
ArQwq
s`c dI pRwpqI dy swDn
BweI swihb rGbIr isM G 'bIr'
kir bMdy qUM bMdgI ijcru Gt mih swhu] dy myly ivc, BIV BwV ivc, rOly gOly ivc kdI gvwc
is`K nhIN skdw[ auh Awpxy gurdyv dy bcnW ivc pUrn
ivSvwS rKdw hY, ivSvwS nwl kdy nhIN rlwauNdw[
is`K dw Asl mqlb - lPz 'is`K' Asl ArQ
auh gurU dy hr bcn nUM AklmMd Aqy hoxhwr iSS
qwlb-ielm, is`Kx dw AiBlwSI, s`c dw KojI, igAwn
dI qrHW pUry qOr qy smJx dI koiSS krdw hY[ aus
dw muqlwSI hY[ s`c dI qlwS is`K dy jIvn dw AwDwr
nUM pqw hud
M w hY ik jd qk smJ TIk nw hov,y igAwn
Aqy AwdrS hY[ ieh ijsm Aqy ijsm sbMDI swrIAW
pRwpq nw hovy, ienswn dy krm TIk qOr qy drusq
KyfW Kyfdw hoieAw, mwieAw ivcoN lMGdw, dsW nhuMAW
nhIN ho skdy[ ies vwsqy auh gurU dy bcnW dI s`cweI
dI kmweI krdw, gRihsq dy swry Prz inBWdw, bwl
nUM At`l mMndw hoieAw vI aunHW nUM smJx dI, vrqoN
b`c,y iesqRI, mwqw, ipqw, irSqydwrW, dosqW, kOm, mulk
ivc ilAwaux dI AzmwieS dI ksOtI qy lw ky dyKx
Aqy jgq dI syvw krdw hoieAw Awpxy iKAwl ivc
dI dlyrI rKdw hY[
ienHW sB qoN Alihdw rihMdw hY[ dunIAW dy sB svwlW
nUM h`l krdw hoieAw Awpxy swmHxy AwpxI AslIAq is`K dw sPr - is`K nUM ieh vI pqw huMdw
dI pCwx dy svwl nUM sB qoN ivSyS smJdw hY[ ausnUM hY ik ijs cIz dI auh Koj krnI cwhuMdw hY, auh
izMdgI dy rwz nUM smJx dI KwihS izMdgI dy iksy dunIAW dIAW sB KojW qoN muSkl Koj hY, kwhlI qy
ih`sy ivc vI cYn nhIN lYx dyNdI[ aus dI rIJ, qlwS, jldbwzI nwl kMm nhIN clxw, ies leI aus dw sbr
aus dw SOk, Koj Aqy ausdI izMdgI, izMdgI nUM smJxw phwV vrgw idRVH qy gMBIr huMdw hY[ aus ivc ieMqzwr
huMdw hY[ ausnUM AwpxI kwmXwbI qy pUrw ivSvwS huMdw krn dI pUrn SkqI huMdI hY[ auh ij`Qy Awpxy gurdyv
hY ies vwsqy auh auqSwh qy idRVHqw dw rUp bx ky dy bcnW nUM nhIN smJdw auQy Tihr jWdw hY[ h`Q joV
rihMdw hY[ ky inrmwx ho ky, hwVy pw ky, BubW mwr ky smJx
vwsqy, rOSnI vwsqy rihnumweI vwsqy pRwrQnw krdw hY
is`K qy 'hwr' - dunIAW dI koeI iK`c, koeI lwlc
Aqy sMqoK nwl AwpxI pRwrQnw dy Asr jW Pl dI
koeI rukwvt, is`K dy jmWdrU Koj dy suBw nUM dbw nhIN
aufIk krdw hY[ auh jwxdw hY ik aus dI AvsQw
skdI[ auh mwieAw qoN, pwp qoN, nPswnI kmzorIAW
Anuswr aus nUM vwihgurU dy Apwr BMfwr ivcoN zrUr
qoN keI vwr hwr Kw skdw hY, burI qrHW hwr skdw
rOSnI AwauxI hY[ vwihgurU dy Gr ivc iksy g`l dw
hY, pr auh ienHW qoN aukw ij`iqAw nhIN jw skdw[ aus
Gwtw nhIN pr hr iek purS nUM aus dy hwlq mUjb,
nUM suBwivk pqw huMdw hY ik rsw-kSI ivc, kS-mkS
is`K s`cy AwSkW vWgr ieMqzwr dI qwkq rKdw hY
ivc, lVweI ivc, ij`q ausy iDr dI huMdI hY jo AKIr
hwiPz SIrwzI dy kQn Anuswr rozy brsI bv`sl
iv`c ij`qy[ ies krky auh muSklW nUM hmySW hwQI dI
hwiPz-gr qwkqy ieMqzwr dwrI auh jwxdw hY ik aus
qrHW pYrw hyT ilqwVdw, AwpxI Koj dI Dun ivc,
ny mwns qoN dyvqw bxnw hY Aqy ienHW dohW hwlqW ivc
AwpxI AwKrI ij`q dy XkIn dI qs`lI ivc, Awpxy
zmIn Awsmwn dw jo Pwslw hY, auh aus ny qYA krnw
rsqy qy Afol qurI jWdw hY[ aus dy pYrW ivc kMfy
hY Aqy ieh qbdIlI iek do idnW dw kMm nhIN, ieh
cuB skdy hn, zKmI kr skdy hn pr ausnUM AgWh
jIvn Br ivc vI isry cVH jwvy qW KuS iksmqI hY[
qurn qoN rok nhIN skdy[ auh ies rsqy ivc if`g
ies vwsqy auh DIrj qy Brosy nUM Awpxy sPr dy p`ky
skdw hY, h`f gofy quVvw skdw hY pr aus dI nzr
swQI bxweI rKdw hY[
hmySW aucyry rihMdI hY, ijs krky auh ifgdw FihMdw
auTdw, kpVy JwVdw Awpxy sPr nUM kwiem rKdw hY, is`K s`cw ispwhI hY - is`K nw-kwmXwbIAW qoN
AwpxI Koj jwrI rKdw hY[ GbrwauNdw nhIN, blik mukwblw krky aunHW nUM ij`qdw
hY[ KMfy dw AMimRq aus nUM shI ArQW ivc pUrw ispwhI
is`K dw inScw - is`K nUM gurU nwnk auqy ieqnw
bxw idMdw hY[ Ssqr PV ky JUT, zulm, by-ienswPI
Brosw huMdw hY ijqnw b`cy nUM mW auqy[ ausnUM XkIn huMdw
nwl lVn dI vI smrQw rKdw hY Aqy Awpxy mn
hY ik gurU nwnk jI dI auNglI PV ky auh ies dunIAW

'Awqm mwrg' 47 mwrc, 2011


nwl, mn dIAW kmzorIAW qoN pYdw hoeIAW AnykW hir AMqir bwhir sMig rKvwlw ] 7 ]
musIbqW nwl vI ATo pihr juitAw rihMdw hY[ pwp khu nwnk hir hir pdu cIn ]
dIAW mohxIAW POjW nUM k`tdw, tukVy-tukVy krdw qy pYrW srbsu nwmu Bgq kau dIn AMg - 240
hyT lqwVdw A`gy qurI jWdw hY[ is`K dw mn rxBUmI mYN iPr gurbwxI dw pwT kuJ hor qrIky Anuswr
huMdw hY, ijs ivc auh Awpxy purwxy sdIAW qoN bxy krnw SurU kIqw pMj s`q gurU gRQM swihb dy pwT ipAwr
hoey mwnsI suBwv nwl hr vyly Xu`D krdw hY, hr vyly nwl smJ smJ ky krn dy bwAd mYnMU gurU gRQ M swihb
Ktw-ptI rKdw hY[ is`K vwsqy infr hoxw, ihMmqI hoxw ivcoN ivSySqw nwl d`sIAW hoeIAW do cIzW l`BIAW ;
Aqy s`c vwsqy sB kuJ kurbwn krn leI iqAwr hoxw ie`k vwihgurU, dUsrI aus dI pRwpqI dw swDn, 'nwm'[
zrUrI hY[ s`c sB kuJ dI kurbwnI mMgdw hY, ikauNik mYN ieh nhIN kih skdw ik ieh koeI Awswn kMm jW
ijQy s`c hovy auQy hor kuJ rih hI nhIN skdw[ sOKw rsqw sI, pr ies dy zrIey jo mYnUM SWqI KuSI
is`K dw AwdrS - is`K vwsqy AMimRq C`kxw, qy AwnMd hwsl hoey hn, aunHW dy mukwbly ivc AwpxI
rihq r`KxI, gurbwxI pVHnI, kIrqn krnw-suxnw, sB swrI imhnq, swrI Gwl, swrI koiSS quC smJdw hW,
kuJ zrUrI hY, pr is`K nUM ieh vI pqw hoxw zrUrI hY mYnMU kOfI bdly lwl imilAw hY[ jd mYN dunIAW dy lokW
ik ieh sB kuJ zrIey hn, mksd nhIN, pOVIAW hn, nUM quC qy AwrzI mwiek suK
` W vwsqy ieqnI Gwlxw Gwldy
C`q nhIN, sPr hY, mMzl nhIN[ is`K dI AslI rIJ dyKdw hW qW Awpxy Awp nUM, aunHW dy mukwbly ivc quC
qy iqRSnw vwihgurU dy drSn, vwihgurU dI smJ, vwihgurU koiSS dy bdly AYfI vfmulI dwq imlx auqy Awpxy
ivc lInqw qy vwihgurU rUp ho ky vwihgurU ivc smw DMnBwg smJdw hW[
jwxw hY[ ijs purS nUM Awpxy mnorQ dw, mksd dw, gurbwxI
inSwny dw, swP qOr qy pqw hovy, auh inScy hI kdI
gauVI mhlw 5 ]
nw kdI auQy A`pV pYNdw hY[ gur kY bcin moih prm giq pweI ]
mY N pihly pihl ieiqhws pVH n w, ShIdIAW guir pUrY myrI pYj rKweI ] 1 ]
suxnIAW, guris`KI smJdw sW Aqy gurbwxI pVHn vwly, gur kY bcin iDAwieE moih nwau ]
nwm AiBAwsIAW nUM mKOl krdw huMdw sW[ ijauN-ijauN gur prswid moih imilAw Qwau ] 1 ] rhwau ]
mYnUM rUhwnI hoS AwauNdI geI, mYN ieiqhws nwloN vDyry gur kY bcin suix rsn vKwxI ]
rs gurbwxI ivc mwnxw SurU kIqw[ kIrqn suxn, pwT gur ikrpw qy AMimRq myrI bwxI ] 2 ]
krn, gurduAwry jw ky m`Qw tykx jW Gr sRI gurU gRMQ gur kY bcin imitAw myrw Awpu ]
swihb dy rozwnw drSn krn ivc myrI bVI qs`lI gur kI dieAw qy myrw vf prqwpu ] 3 ]
huMdI sI, pr myrI pUrI qs`lI eyQy vI nw hoeI[ myrI gur kY bcin imitAw myrw Brmu ]
Awqmw ies sB kuJ nUM kbUl krn mgroN vI iqRpq gur kY bcin pyiKE sBu bRhmu ] 4 ]
qy pRsMn nhIN sI huMdI, BùKI hI rihMdI sI[ myrI Awqmw gur kY bcin kIno rwju jogu ]
koeI At`l suK BwldI sI - gur kY sMig qirAw sBu logu ] 5 ]
Awid miD jo AMiq inbwhY ] gur kY bcin myry kwrj isiD ]
so swjnu myrw mnu cwhY ] 1 ] gur kY bcin pwieAw nwau iniD ] 6 ]
hir kI pRIiq sdw sMig cwlY ] ijin ijin kInI myry gur kI Awsw ]
dieAwl purK pUrn pRiqpwlY ] 1 ] rhwau ] iqs kI ktIAY jm kI Pwsw ] 7 ]
ibnsq nwhI Coif n jwie ] gur kY bcin jwigAw myrw krmu ]
jh pyKw qh rihAw smwie ] 2 ] nwnk guru ByitAw pwrbRhmu ] AMg - 239
suMdru suGVu cquru jIA dwqw ] gurbwxI dw ruqbw - gurU dy bcn, isKSw,
BweI pUqu ipqw pRBu mwqw ] 3 ] aupdyS, gurU huMdy hn, gurU dw srIr gurU nhIN huMdw[
jIvn pRwn ADwr myrI rwis ] gurU dy srIr dI aucqw, pivqrqw qy siqkwr ies
pRIiq lweI kir irdY invwis ] 4 ] vwsqy huMdw hY ik aus ivcoN gurU dy bcn, aupdyS
mwieAw islk kwtI gopwil ] inkldy hn, jo mwns qoN dyvqw bxw dyx dI SkqI
kir Apunw lIno ndir inhwil ] 5 ] rKdy hn[ gurU gRMQ swihb ivc drj bwxI sRI gurU
ismir ismir kwty siB rog ]
nwnk swihb Aqy hor gurUAW BgqW dy bcn aupdyS
crx iDAwn srb suK Bog ] 6 ]
pUrn purKu nvqnu inq bwlw ] hn, aunHW dI Awqmw dy drSn hn, aunHW dI siprt

'Awqm mwrg' mwrc, 2011


48
hY, aunHW dw jIvn qjrbw hY[ ies qrHW sRI gurU gRMQ phuMc jwvy, gurbwxI rwhIN aus dI iesy qrHW rihnumweI
swihb gurA U W dI dyh qoN iksy hwlq ivc Gt siqkwr huMdI clI jWdI hY[
Xog nhIN[ AwpxI Awqmk AvsQw mwlUm krnI - hr iek
bwxI gurU gurU hY bwxI ivic bwxI AMimRqu swry ] AwdmI dI Awqmk AvsQw ieko ijhI nhIN ho skdI[
AMg - 982 sRI gurU gRMQ swihb jI iv`c sB pRkwr dI Awqmk
siqgur bcn bcn hY siqgur AvsQw vwsqy rihnumweI qy ihdwieqW hn[ Awm
pwDru mukiq jnwvYgo ] AMg - 1309 gurisKW nUM id`kq ieh pyS AwauNdI hY ik auh sRI gurU
gurbwxI dI mihmw - bcn kihx vwly dy mn gRMQ swihb jI ivcoN iksy iksm dy gurvwkW nUM AwpxI
dI jo AvsQw hovy, bcn suxn vwly dy mn dI EhI AwpxI AvsQw dy AnukUl Aqy AwpxI Awqmk aunqI
AvsQw ho jWdI hY[ ijs AvsQw qoN bcn inkly, leI zrUrI smJx? ies id`kq nUM dUr krn dw
suxn vwly dy mn dI EhI AvsQw bx jWdI hY[ bcn qrIkw, jo mYN sPlqw nwl vriqAw, auh ieh sI ik
iek qwkq hY, jwdU hY[ gurbwxI ikauNik gurU swihbwn ijs iksm dy gurvwkW dI mYnUM cMgI qrHW smJ pYNdI
dy mn dI aus auc dSw ivcoN auqpMn huMdI hY, ijQy sI, ijhVy gurvwk mYN bhuq psMd krdw sI, auh
haumY dw nwS qy bRhm dw pRkwS hud M w hY, ijQy ienswn gurvwk jW aunHW iv`c d`sIAW hdwieqW AwpxI Awqmk
Kqm qy r`b hI r`b rih jWdw hY, ies vwsqy gurbwxI aunqI leI zrUrI smJdw sI[ keIAW nUM vYrwg dy
pVHn suxn nwl mn AsQUl mMflW qoN inkl ky sUKSm Sbd, keIAW nUM inrmwxqw qy bynqI dy Sbd keIAW
Awqmk mMflW ivc phuMc jWdw hY Aqy drgwh dy nUM BgqI dy nwm-kmweI vwly Sbd Aqy keIAW nUM
Jlkwry vyKdw hY[ ieh g`l solW Awny s`c hY - igAwn dy Sbd cMgy lgdy hn jW ie`ko AwdmI nUM
Dur kI bwxI AweI ] AwpxI Koj dy dOrwn ivc kdI vYrwg vwly, kdI
iqin sglI icMq imtweI ] inrmwxqw qy ArdwsW vwly, kdI BgqI jW ismrn
AMg - 628 kmweI vwly Aqy kdI igAwn dy Sbd cMgy lgdy hn
siqgur kI bwxI siq siq kir jwxhu qy ivSySqw nwl idl qy Asr krdy hn[ ies dw kwrn
gurisKhu hir krqw Awip muhhu kFwey ] ieh huMdw hY ik v`Ko-v`KrI Awqmk AvsQw nUM v`Ko-
AMg - 308 v`KrI rihnumweI dI zrUrq huMdI hY Aqy gurbwxI dy
ijs inrvYr qy inrBY AsQwn bRhm qoN gurbwxI ausy AvsQw dy Sbd mn qy izAwdw Asr pWdy hn
pYdw hoeI hY, suxn pVHn vwly nUM ausy AsQwn ivc ijs AvsQw dw AiBAwsI jW gurmuK aus vyly Awp
phuc
M w skdI hY[ iehI vjHw hY ik gurbwxI nUM mn itkw hovy[
ky piVHAW suixAW mn SWq, inrvYr qy inrBY ho jWdw gurbwxI ivc sYÍ-ivroDI iKAwl - keI vwrI
hY[ (gurbwxI mn dIAW kul bImwrIAW dw ielwj hY) gurbwxI ivc AYsy Sbd imldy hn, ijnHW dw mqlb
-ijs qrHW mYtIrIAw mYfIkw ivc srIr dIAW sB zwihrw qOr qy ie`k dUjy dy ault mwlUm huMdw hY, ijs
bImwrIAW dw izkr qoN ielwj drj huMdw hY, iesy qrHW qrHW ikqy iliKAw hY -
gurU gRMQ swihb jI ivc mn dIAW ku`l bImwrIAW dw suix sKIey imil audmu kryhw
izkr qy ielwj mOjUd hY[ iesy sb`b krky mn dI mnwie lYih hir kMqY ] AMg - 249
hr bImwrI dw rogI gurU gRMQ swihb jI dy pwT qoN Aqy ikqy iliKAw hY -
SWqI hwsl krdw hY[
pRB bwh pkir ijsu mwrig pwvhu
gurbwxI sB AvsQwvW dy purSW dI rihnumw hY so quDu jMq imlwis ] AMg - 1304
- gurbwxI nUM gurU rUp smJ ky pVHn vwlw ijs jW
AvsQw dw purS hovy, ausnUM ausy AvsQw dy ieSwry
smJ pYNdy qy Awpxy vl iKcdy hn[ ijauN-ijauN jwp qwp nym suic sMjm
ienswn dI AvsQw bdldI jwvy, gurbwxI dy s`cy nwhI ien ibDy Cutkwr ] AMg - 1301
ausqwd vWgr rihnumweI vI bdldI jWdI hY, auhI zwihrw qOr qy ieh dovyN aupdyS sYÍ-ivroDI (self
Sbd mn qy cot krdy hn, pRyrdy hn, ijnHW dI mn contradictory) jwpdy hn[ pihly audm krn dI
nUM loV hovy[ iesy krky gurbwxI dy ijqny pwT krI ihdwieq hY, koiSS krky vwihgurU-kMq nUM mnwx dI
jwvy, nvIAW smJW, nvyN ArQ, nvIAW ivcwrW, pYdw pRyrnw hY[ Pyr AwiKAw hY koiSS nw, hIilAW nwl jp,
huMdIAW hn[ jd qk ienswn pUrn AvsQw ivc nw qp, pwT nwl vwihgurU nhIN imldw, r`b nUM auhI iml

'Awqm mwrg' 49 mwrc, 2011


skdw hY, ijs qy auh AwpxI imhr kry, ijs dw hY Aqy AwpxI CUh nwl ienswn nUM s`c vl pRyrdI qy
h`Q PV ky AwpxI vl iK`cy Aqy AMD-kUl qoN k`Fy[ s`c dw rUp bxWdI hY[
ies qrHW dy keI Sbd sYÍ-ivroDI (self contradic- gurbwxI dy duinAwvI qy Awqmk lwB - gurbwxI
tory) lgdy hn, pr drAsl ieh iek dUsry dy ault
AwrzI qOr qy vI Aqy p`ky qOr qy vI SWqI idvWdI
nhIN, v`Ko-v`KrI AvsQw dy ienswnW vwsqy v`Ko-v`Kry
hY, ienswn nUM dunIAWdwrI dIAW rozwnw AOkVW swP krn
ieSwry hn[ ivc mdd idMdI hY, hONslw vDwauNdI qy ip`T TokdI hY
audm qy hukm - bMdgI hmySw audm, koiSS, auqy nwloN nwl dunIAW dy JUTy qy AwrzI suKW vloN
Xqn nwl SurU huMdI hY, pr jd AiBAws ivc AnuBv auprwm krky aus dy swmHxy Awqmk Kzwny KolHdI,
dI A`K KulHdI hY qW AiBAwsI nUM pqw lgdw hY ik pwqSwhW dy pwqSwh Akwl purK nwl jwx-pCwx krWdI
aus dy hr audm ivc, hr Xqn ivc Akwl purK qy Awqmk mMflW ivc rihx dy Xog bxWdI hY[
dI ieiCAw sI, h`Q sI, mdd sI[ hr kdm, hr nw pVHn nwloN gurbwxI bgYr smJy pVHn ivc vI
Purny dy mgr r`b dI mrzI qy aus dw hukm sI[ hr
Awqmk lwB hY, pr jo Pl Aqy Pwiedw gurbwxI nUM
kdm, hr Purny dy mgr r`b dI mrzI qy aus dw smJ ky pVHn Aqy aus qy ivcwr krn nwl inkldw
hukm sI[ auh AwpxI ipClI swrI izMdgI nUM mOjUdw hY, aus dI aupmw kQn qoN bwhr hY[ gurbwxI pVHn
izMdgI dI nINh Aqy iqAwrI dyKdw hY[ aus dy iKAwl
dw Asl mqlb hI eyhI hY[
ivc bVI qbdIlI AwauxI SurU ho jWdI hY[ auh sMswr
dI hr Gtnw nUM izMdgI dy hr pihlU nUM nvyN idRStIkox gurbwxI pVHn vyly mn dI hwlq - gurbwxI
nwl ivcwrnw SurU krdw hY[ AYsw hoxw vI zrUrI cwhIdw pVHn vyly mn b`cy vWg inrCl, swP, isdkI qy ipAwr
hY[ iek mwmUlI ienswn qoN dyvqw kyvl iKAwlW dI BirAw hoxw cwhIdw hY[ sRI gurU gRMQ swihb nUM ipqw
qbdIlI nwl hI bx skdw hY[ iek mhwqmw Aqy iek smwn smJ ky aus qoN koeI aupdyS hwsl krn dI
mUVH AwdmI ivc kyvl iKAwlW dw hI Prk pYNdw hY[ ieiCAw nwl aus dI Srn iv`c Awauxw cwhIdw hY[
Adb nwl bYTxw qy pRym nwl pwT krnw cwhIdw hY,
gurbwxI dI smJ vwsqy 'sbr' Aqy 'koiSS' zrUrI
(AYsw krnw buq-pRsqI nhIN) jd qk idl l`gy, pwT
hn - KojI nUM, guris`K nUM, ijQy gurbwxI dI smJ nw krnw cwhIdw hY, BwvyN iek pMny dw, BwvyN izAwdw[ pwT
Awvy, auQy Gbrw ky Koj C`f nhIN dyxI cwhIdI, blik krn vyly Awpxy Awp nUM iksy pUrn hsqI dI hzUrI
inrmwx ho ky smJ vwsqy pRwrQnw krnI cwhIdI hY[
ivc bYiTAW mihsUs krnw cwhIdw hY[ ies qrHW nwl
sbr qy sMqoK dw ij`fw mu`l Awqmk Koj iv`c imldw sRI gurU gRMQ swihb jI dI qwibAW bYiTAW mYnUM AqI
hY, dunIAW dIAW hor KojW ivc nhIN imldw[ s`cy KojI muSklW dy smyN sRI gurU gRMQ swihb dI jgHw swKSwq
dI Dun aurPI kvI dy kQn Anuswr hoxI cwhIdI hY-
gurU Arjn dyv jI bYTy Bwsdy huMdy sn[ BwvyN ieh
aurPI Agr bigrXw muX`sr Sudy vswl[ AvsQw myrI ibhblqw jW myry ivSvwS dw hI nqIjw
sd swl my qvW b qm`nw grIsqn[ ikauN nw hovy, pr iPr vI ies ivc bVw svwd sI[
sbr ie`k qwkq hY, hVH dw vyg hY, ijs nUM koeI ieM\ mwxy hoey AnMd dI Jlk suPny ivc Bogy rwj dI
AOkV rok nhIN skdI[ sbr sMqoK nwl aufIikAW Aqy qrHW rih rih ky Xwd AwauNdI rhI hY[ ipAwsy imRg
Koj dI Dun kwiem r`iKAW, gurU gurbwxI ivcoN hr s`cy nUM dUr qoN cmkdI ryq, pwxI dI JIl TwTW mwrdI
SMky dI nivrqI huMdI hY[ idKweI idMdI hY, aus dw mn iKVdw hY, ivgsdw hY[
gurbwxI srb ie`Cw pUrk hY - gurbwxI ivdvwnW BwvyN auh idRS aus dw BulyKw jW mn dw sMklp hI
nUM ividAw dw swgr, igAwnIAW nUM igAwn dw BMfwr, ikauN nw hovy, aus dI aus GVI vwsqy KuSI dI koeI
Bgq nUM BgqI dw Kzwnw Aqy dunIAW dy dIVwny nUM SWqI h`d nhIN rihMdI[ aus dy CwlW mwrn, aus dI dOV ky
dw cSmw BwsdI hY[ iqAwgI sMinAwsI mhwqmw jMglW pwxI vl Jukx qoN aus dy mn dI KuSI-BrpUr hwlq
ivc, rwjy mhwrwjy qKqW qy, dunIAWdwr duinAwvI KyfW zwihr huMdI hY[ ies ivc koeI S`k nhIN, AiBAwsI
Kyfdy hr iksm dy, hr aumr dy, hr Awqmk AvsQw dw, AwdrS hmySw aucyrw huMdw clw jWdw hY, pr mMizl
dy lok blik cor, Xwr, fwkU, T`g sB gurbwxI A`gy A`gy qoN A`gy lMmyrI huMdI jWdI hY, pr rsqy ivc Qkwn
isr JukWdy Aqy AwpxI hwlq mUjb ies qoN qs`lI qy ibhblqw dy smyN ikqy ikqy TMfIAW CwvW ivc bYT
hwsl krdy dyKy jWdy hn[ gurbwxI dI mihmw ies ky lIqw Awrwm BI Buldw nhIN[
leI Apr-Apwr hY, ikauNik ies dI auqpqI dw somw mn auqy gurbwxI dw Asr - Awpxy mn nUM
Apr-Apwr hY[ ieh s`c qoN inklI hY, s`c dw rUp gurbwxI dy mgr clwxw cwhIdw hY, gurbwxI dI rMgx

'Awqm mwrg' mwrc, 2011


50
mn auqy cVHn dyxI cwhIdI hY[ mn ivcoN AwpxIAW sB 1. auqm pusqkW dI sMgq[
ivcwrW rwvW, iKAwl k`F ky mn nUM Su`D qy swP krky
2. au~qm purSW dI sMgq[
gurbwxI dy iKAwlW nUM mn auqy Asr krn dyxw cwhIdw
hY[ gur Sbd dI cot mn qy lgx dyxI cwhIdI hY[ 3. Awqmw, pRmwqmw (prm-Awqmw) dI sMgq[
ies qrHW idl qy idmwg swP krky pwT kIiqAW ieh g`l SurU qoN Xwd rKxI cwhIdI hY ik auqm
gurmiq dI rMgx mn qy CyqI cVHdI hY[ Awqmk qr`kI ikqwbW qy auqm purSW dI sMgq, Awqmw, pRmwqmw dI
dI rPqwr qyz rihMdI hY[ gurbwxI dw nukqw-ingwh sMgq dw zrIAW jW iqAwrI huMdI hY[ hr iek KojI
CyqI smJ ivc AwauNdw hY[ ies qrHW gurbwxI pVHn dw, guris`K dw, AKIrI inSwnw Akwl purK dI sMgq
vwlw gurbwxI dIAW A`KW ivcoN sMswr dI Kyf nUM dyKx hoxw cwhIdw hY[
lg jWdw hY, hr cIz ausnUM AwpxI Asl hwlq ivc
id`sx lg pYNdI hY[ pusqkW dI sMgq - CpweI ivc shUlqW ho
jwx krky ivcwr, ieKlwk, Awcrn qy jIvn nUM
gurbwxI dI zwihrw zhUr klw - aupr auicAW krn vwlIAW pusqkW A`jk`lH Awm iml
ilKy qrIikAW Anuswr pwT kIiqAW sRI gurU gRMQ jI skdIAW hn[ AwpxI AvsQw Anuswr cMgIAW pusqkW
dI ies mwdw pRsqI dy zmwny (Materual age) ivc Bwl ky pVHnIAW cwhIdIAW hn[ Awqmk qr`kI vwsqy
zwihrw zhUr klw dyKI jw skdI hY[ s`cy KojI nUM sB ieh qrIkw bVw lwBdwiek hY[ pusqkW dI cox bVy
dI Bwl ivc Brm pYdw hoxy zrUrI hn, ieh koeI mwVI iKAwl nwl krnI cwhIdI hY[ cMgIAW pusqkW lwB qy
jW Srm dI g`l nhIN, blik kudrqI Aqy keI hwlqW mwVIAW pusqkW nukswn pucw skdIAW hn[ iek AMimRq
ivc zrUrI hY, pr s`cy idl nwl gurbwxI dI Srn Aqy dUsrIAW zihr swbq ho skdIAW hn[
pkiVAW hr jwiez qy zrUrI svwl dw jvwb Aqy
SMikAW dI nivrqI gurbwxI ivcoN hI huMdI rihMdI hY[ pusqkW pVHn dw irvwj swfy dyS ivc bhuq G`t
gurbwxI dw inScy nwl p`lw PiVAW is`K Awqmk mwrg hY, ies krky swfy idmwg Awm qOr qy bMd Aqy
ivc idn dUxI qy rwq cOguxI qr`kI krdw hoieAw ivcwrhIn rihMdy hn[ Kud socx dw mwdw swfy ivc
AwpxI Xwqrw nUM sPl bxWdw hY[ pYdw nhIN huMdw[ cMgIAW ikqwbW pVHn dy Anyk Pwiedy
hn[ ikqwbW dI sMgq mhWpurKW dI sMgq nwloN vI keI
siqgur bcn bcn hY
qrHW ivSyS huMdI hY[ ikqwbW ivc ilKwrI dI izMdgI
siqgur pwDru mukiq jnwvYgo ]
dw aucyrw qy cMgyrw pihlU hI nzr AwauNdw hY[ ilKwrI
AMg - 1309
dI Koj dw is`tw, aus dy izMdgI sMbDM I iKAwl, qjrby,
sMgq aus dI SKsIAq sB aus dI ikqwb ivc idsdy hn[
ienswn dw suBwau - ienswn dw suBwau hY ik auh ikqwbW rwhIN AsIN mnu`K dy AYbW nUM C`fdy hoey kyvl
ijs suswietI jW sMgq ivc bYT,y auho jyhw hI ho jWdw aus dy guxW nwl sbMD rKdy hW Aqy mnu`KI cMigAweI
hY[ Awly-duAwly dw, Awbo hvw dw, ividAw dw, ienswn dw v`D qoN v`D lwB auTWdy hW[ nuksbIn ienswn dy
dI bnwvt auqy bVw Asr pYNdw hY[ iesy vwsqy ikhw Awly-duAwly nuks qy AYb hI c`kr lgWdy rihMdy hn,
igAw hY Man is the result of his enviornments. jo Awqmk aunqI vwsqy bVI hwnIkwrk g`l hY[ ies
ienswn jo vI hY, Awpxy Awly-duAwly dy hwlwq dw dy ault jo mnu`K hr cIz dy gux hI sdw A`gy dsdw
nqIjw hY[ corW, fwkUAW, ivSeIAW, bdmwSW dI sMgq hY, aus dI ibrqI guxW ivc hI lIn rihMdI hY, auh
ivc rihx vwly purS cor, fwkU, ivSeI qy bdmwS bx swry sMswr ivc gux hI gux, KUbsUrqI hI KUbsUrqI
jwxgy[ ivdvwnW, sUrimAW qy dwiqAW dy nwl rihx vwly pRqIq krdw hY[ auqm ikqwbW dy pVHn nwl mnu`KI
ivdvwn, sUrmy qy dwqw bx jWdy hn[ iesy qrHW suBwA dy mYly, kMifAwly qy ADUry pwsy qoN pry rihMdy
mhwqmw dw sMg krn vwly BjnIk, bMdgI krn vwly hoey aus dy cMgyry, piv`qr qy P`ulW vwly ih`sy dI hI
mhWpurS ho jWdy hn[ sMgq ivc mhwn qwkq hY, pr sMgq krIdI hY[
hr qwkq dI qrHW auh vI cMgy jW mwVy pwsy vrqI pusqkW nUM dyhDwrI mhWpurSW dI sMgq auqy hor
jw skdI hY[ ienswn dy Fwlx ivc sMgq dw Asr ivSySqw ieh hY ik ikqwbW dI rwhIN sB ipCy ho guzry
bVw zrUrI ih`sw lYNdw hY, ies krky burI sMgq qoN mhWpurKW dy jd idl kry drSn ho skdy hn Aqy
bcxw qy cMgI sMgq dI qlwS ivc rihxw Awqm mOjUdw mhWpurKW nwl vI BwvyN auh dunIAW dy iksy ih`sy
mwrg dy pWDI leI bVw zrUrI hY[ ivc ikauN nw rihMdy hox, jd jI kry aunHW dIAW
auqm sMgq iqMn qrIikAW ivc ho skdI hY - pusqkW Awqmk au~nqI dw bVw Bwrw vsIlw swbq ho

'Awqm mwrg' 51 mwrc, 2011


skdIAW hn[ ienHW qoN Xog lwB auTwxw Awqmk KojIAW qoN bwhr hY, aucy drjy dy swDU dI mihmw vI kQn
dw Prz hY[ qoN bwhr ho jWdI hY[ mhwqmw dI sMgq sbMDI svwmI
scI bYsk iqn@w sMig ijn sMig jpIAY nwau ] ivvykwnMd jI ilKdy hn -
iqn@ sMig sMgu n kIceI The soul can only receive impulses from
nwnk ijnw Awpxw suAwau ] AMg - 520 another soul and from nothing else. We may
auqm purSW dI sMgq study books all our lives, we may become very
mhWpurSW dI sMgq dy lwB - mhWpurSW intellectual, but in the end we find, that we
dI zbrdsq SKsIAq dw POrn idl qy Asr huMdw have not devoloped at all spiritually, Is it not true
that a high order of intellectual development
hY[ keIAW hwlqW ivc ieh Asr izMdgI pltw idMdw
hY, keI izMdgIAW mhwqmw dI Coh nwl suDr geIAW goes hand in hand with a proprotionate devel-
dyKIAW hn[ sMgq dw v`fw mMqv, jIvn nUM auicAW krnw opment of the spiritual side of man. In study-
ing books we are sometimes deluded into
huMdw hY[ mhWpurKW dI jIauNdI jwgdI, boldI hsqI
jIvn ivc hulwrw pYdw krdI hY[ sRI gurU gRMQ swihb thinking that thereby we are being spiritually
jI nUM BwvyN mYN Awpxw ieSt-dyv mMndw hW, pr mhwqmw helped, but if we analyse the effect of that
study on ourselves we shall find that, at the
dI syvw ivc vI bVI SrDw, siqkwr qy pRm y nwl hwzr
hud
M w irhw hW[ mhWpurK iksy vyly bVIAW guJM ldwr, Byd utmost, is only out intellect that has derived
vwlIAW, fUMGIAW g`lW bVy sOKy qrIky nwl smJw idMdy profit from such studies but not our inner spirit.
This in sufficiency of books to quicken spiritual
hn[
growth is the reason why although every one
ijs AvsQw dw mnùK hov,y mhWpurK ausy AvsQw of us can speak most wonderfully on spiritual
muqwibk hI aupdyS dy ky mdd kr idMdy hn[ pusqkW matters, when it comes to action and the liv-
ivc ieh Gwtw huMdw hY ik auQy Awp Koj krnI pYNdI ing of a truely spiritual life, we find ourselves
hY, AwpxI AvsQw Anuswr Awpxw rsqw Awp l`Bxw so awfully deficient, To quicken the spirit, the
pYNdw hY, ies vwsqy qr`kI dI rPqwr m`Dm rihMdI hY[ impulse must come from another soul.
mhWpurK ivcoN AsIN AwdrSk mnu`K (ideal man) dw
aulQw :
Jlkwrw lY skdy hW[ AwdrS Anuswr Agr koeI SKs
izMdgI bqIq krdw dyKIey, qW swfw Awpxw auqSwh ie`k Awqmw, Awqmk hulwrw dUsrI Awqmw qoN hI
qy hOslw vD jWdw hY, swnUM AwdrS dy Anuswr jIvn lY skdI hY, hor iksy koloN nhIN[ AsIN swrI aumr
bqIq krnw sOKw mwlUm hox lg pYNdw hY[ pusqkW pVHdy rhIey, AsIN bVy ivcwrvwn ho jweIey,
ijn@w idsMdiVAw durmiq vM\Y pr AKIr AsIN dyKWgy ik swfI Awqmk qr`kI kuJ
imqR AswfVy syeI ] vI nhIN hoeI[ ieh s`c hY ik ivcwr SkqI dy vDx
hau FUFydI jgu sbwieAw nwl AwdmI dI Awqmk SkqI vI EnI vD jWdI hY[
jn nwnk ivrly kyeI ] AMg - 520 pusqkW pVHn nwl swnUM iksy vyly tplw lgdw hY ik
mhWpu r KW dI mihmw - mhWpu r K keI swfI Awqmk mdd vI ho rhI hY, pr jy AsIN pVHweI
AYsIAW aucIAW Awqmk AvsQwvW nUM AnuBv krn lg dy Awpxy auqy Asr nUM ivsQwrpUrvk ivcwrIey qW
jWdy hn, ijnHW dw izkr ikqwbW ivc Aw hI nhIN AsIN dyKWgy ik izAwdw qoN izAwdw swfI bu`DI ny hI
skdw, ijhVIAW ienswnI bolI ivc ibAwn nhIN ho pVHweI qoN kuC Pwiedw auTwieAw hY, swfI AMdrlI Awqmw
skdIAW[ ny nhIN[ Awqmk qr`kI dy vDwx ivc pusqkW dI
aUxqweI dw hI sb`b hY ik BwvyN swfy ivcoN hI iek
byd purwx isimRiq Bny ] Awqmk iviSAW qy bVI KUbI nwl bol skdw hY, pr
sB aUc ibrwijq jn suny ] AMg - 211 jd AmlW dw jW Awqmk jIvn dw smW AwauNdw hY,
swD kI mihmw byd n jwnih ] AsIN Awpxy Awp nUM iblkul aUxy dyKdy hW[ Awqmw ivc
jyqw sunih qyqw biKAwnih ] AMg - 272 Awqmk hulwry iksy dUsrI Awqmw dI Coh qoN hI pRwpq
ienHW gurvwkW ivc swDU dI aucI AnuBv SkqI ho skdy hn[
vl ieSwrw hY[ swDU aucI AvsQw ivc vwihgurU nwl
'cldw.....................['
AByd huMdw hY Aqy ijs qrHW vwihgurU AlK qy ibAwn

'Awqm mwrg' mwrc, 2011


52
sqvMq kOr
BweI vIr isM G
(lVI joVn leI dyKo, PrvrI AMk, pMnw - 59) kwPly ny k`lH tur pYxw hY qy mYN Ajy q`k aus dy
bcwau dw koeI bwnHxMU nhIN bMnH sikAw, mYnMU ies nOkrI
kWf ATwrHvW
qy Kws iesy mqlb leI eyQoN toirAw igAw hY ik
smyN dw PyrvW c`kr Pyr rwq lY AwieAw[ A`j myry ipCoN aus nUM mwr ky dPw kr CifAw jwvy Ar
kwPly ivc auh rMj, du`K, bycYnI qy Gbrw nhIN hY, jo muV ky AwauNdy nUM koeI pqw nw l`gy[ mwrn dy sMklp
k`lH rwq sI[ swry KuSI-KuSI AMn pwxI Ck Ckw rhy vwly smJdy hn ik mYN jdoN muV ky AwaUN ro Do ky
hn[ svyry kUc dw ngwrw v`jygw qy GiVAwl iqAwrI Awpy cu`p kr rhUM[
dI tn tn suxweygw, pr dyKo Awgw KW bycn Y hY[ kwPly
jsvMq - AYsI kOx zbrdsq qwkq hY jo Awp
qoN mIl ku vwt dUr iek ru`K nwl GoVw b`Dw hoieAw
dI dweI nUM Awp dI mrzI qoN ault mwr skdI hY:
hY qy Awp ie`k au~cy ijhy p`Qr qy bYTw hY[ A`gy iek
isl qy jsvMq isMG sweIs dy rUp iv`c bYTw hY[ Awgw KW - myrw Awpxw ipqw[
Awgw KW - Pyr jsvMq isMG! Asl Byq qyry jsvMq - kuC Kot[
qlwSI qoN Jypx dw kIh sI? Awgw - aunHW dw koeI Byq dweI pws hY, dweI
jsvMq - KW swihb, s`cI qy inrBY g`l ieh hY nwl myrI mqRyeI mW dI kuC Ktpt ho geI hY, myry
ik qusW qy mYN prspr shwieqw dw kOl kIqw hY, pr nwl bI iksy g`loN ivgwV hoieAw hY[ aunHW ny do vyr
prspr Byq KolHx dw nhIN kIqw[ jy Awp myrw Byq dweI nUM myry nwl kuC g`lW krdy if`Tw hY, aus qoN aunHW
lYxw cwhud
M y ho qW myry mn auqy Awpxy ieqbwr dw Asr nUM S`k pY igAw ik mqW dweI auh Byq mYnUM d`s dyvy,
pwE, ijs qoN mYN smJW ik qusIN myry qy Brosw krdy ies krky mYnUM aus qoN judw kIqw igAw hY[ iPr myrI
ho[ hW, ieh mYN inScw krwauNdw hW ik Awp dw Byq gYrhwzrI aus dI mOq dw pVdw hY ik aus dy mrn
kdy nhIN KulHygw Ar Awp nUM mYN pUrI pUrI mdd dy kwrn dw mYnUM pqw nw l`gsI, pr auh nhIN jwxdy
dyvWgw[ bwkI rhI ieh g`l ik is`K bcn dy pUry huMdy ik ijs Byq dy mYnUM pqw lgx qoN auh frdy hn, auh
hn ik nhIN, ieh g`l qusIN ie`QNo dy is`KW qoN puC ` lE, mYnUM myrI dweI hux qk d`s cu`kI hoeI hY[ hux aus
aunHW pTwxW qoN, jo kdI ihMdusqwn gey hn Xw ieQoN dy mr jwx nwl myry ipqw nUM koeI lwB nhIN hY[
dy is`KW nwl ijnHW nUM vwh ipAw hov,y aunWH qoN puC
` lvo[ ipAwr myry nwl bwp dw ieqnw Aqu`t hY ik auh mYQoN
judw nhIN ho skdy, pr eys kMm dI Kwqr aunHW nUM
Awgw KW - ieh mYnUM pqw hY, jy mYnUM is`KW dI
ieh judweI bI J`lxI peI hY[ b`s eyqnw hI Kot hY[
kOm dy siqvwdI hox dw p`kw pqw nw hud
M w qW myry hoTW
dI muhr kOx qoV skdw sI? jsvMq - quhwfI AwpxI mqRyeI mW nwl ikauN
Axbx hoeI?
jsvMq - Pyr d`so kIh bwq hY ijs ivc mYN
mdd krW? Awgw - eys dw kIh puCxw hoieAW? myrw jI
kudrqoN hI Awpxy pirvwr dy ault hY[ D`kw krnw,
Awgw KW - mY N , hy is` K ! qy r y qy pU r I imqR q w dw
mwrnw, pwp krny mYnUM bury lgdy hn qy smyN dw hwl
ieqbwr krky Byq d`sdw hW[ A`lwh myrw shweI hovy[
ieh hY ik auqoN rMg hor, AMdroN hor[ Asl ivc mYnUM
Amwnq hY ieh Byq myrw qyry pws, khu A`lw zwmn hY[
kIh Qhu l`gxw sI, myrI dweI ny hI mYnUM iBxk pw
jsvMq - myrw vwihgurU Drm inBwvygw[ id`qI sI ik mqRyeI mW dy bhuqy ipAwr qoN sMBl ky
Awgw KW - mYN ipSOr q`k jwxw hY, ies kwPly rhIN, ieh ipAwr kuC Kotw hY[
dI rwKI dw kMm myry spurd hY, pr mYnUM ie`k AOkV jsvMq - qd qW dweI dI Swmq Awpy isr cVH
hY [ my r I iek dweI hY ijs ny mY n U M pwilAw qy ky AweI sI? A`Cw hux.......[
iKfwieAw hY, auh ivcwrI kYd hY Ar aus bygunwh ny
Awgw - (kwhlw ho ky) - Pyr hux kIkUM krIey?
bygunwhI ivc kql ho jwxw hY[ mYnUM auh Aiq ipAwrI
hY, ies krky mYN aus dI jwn bcwauxI cwhuMdw hW[ Awgw - GroN k`Fxw qW kIh AOKw hY? A`goN

'Awqm mwrg' 53 mwrc, 2011


sMBwlxw AOKw hY[ myrw koeI drdI nhIN hY ik ijQy mYN Aw pYNdw hY, pr DMn hY krqwr! hr dùK 'coN k`F lYNdw
ausnUM lukwvW[ ipqw jI ny mYnUM ipAwr kIqw hY ik iksy hY[ ieh hux nvW kMm hY, hY qW praupkwr dw pr
dI bYTk ky bYTx hI nhIN id`qw[ jy mYN nwl lY turW dyKIey kI ho skdw hY? aus ny keI joV qoV lwey, pr
qW iCpwau ho nhIN skdw, jy vKirAW torW qW KYnr CykV Awpxy qy gu`sw AwieAw ik mYN Awpxw smW iks
dw d`rw AYsw ielwkw hY ik auQNo kOx iek`lw lMG skdw pwsy lwieAw[ gurmuK ipAwry jI dI kIh AwigAw sI
hY? ies dy duv`lI aucy aucy phwV hn qy AYsIAW KUM qy myrw mn ik`Qy nUM tur ipAw hY[ jo ho irhw hY, so
Kwr kOmW dw vws hY ik iek`lw turdw imilAw nhIN ho irhw hY, jo gurU krygw so Blw krygw 'bYT ry mn
qy mwirAW nhIN[ sbr ky hujry, jyhI jyhI Awvy qyhI quhI gujry' qUM
vwihgurU dy nwl rhu, sdw nwl rhu, qyry kMm Awpy sweIN
jsvMq - jykr qusIN AYQy lY AwE, qd kwPly
suAwrygw[
iv`c iCpw ky inbwhI leI c`lxw myry ijMmy C`f idE[
Awgw - kIkUM? rwq A`DI qoN v`D lMG geI, AwkwS dw c`kr BON
igAw, sqvMq kOr dy kMnW ivc GoVy dIAW twpW dI
jsvMq - mrdwnw ilbws is`KW vwlw pihnw ky Awvwz AweI[ p`QrW ivc lukI hoeI ny iDAwn kIqw,
swfy spurd kr dyxw, AsIN Awpxy Asbwb dI rwKI AglI pl nUM 'jsvMq' dI Awvwz kMnIN peI qy Awgw
leI nOkr dy bhwny leI c`lWgy[ Awpxy swQIAW nUM mYN KW dweI sxy Aw igAw[
nij`T lvWgw[ mjwl hY jo aunHW nUM Byq imly Xw koeI
ieh iek lMmI pqlI pMjqwlI ku vrHy dI FlvIN
g`l bwhr inkl sky[ Kwqr jmw r`KIE[
pr sfOl qy mzbUq znwnI sI[ ichrw pTwxIAW vwgUM
Awgw - (Acrj ho ky) - qy jy g`l inkl geI, gol nhIN sI sgoN kuC lMmW qy pqlw sI[ A`KW ivc
qd myry ies gory bdn dw PIqw PIqw ho aufygw[ kuC audwsI qy bycYnI sI, pr ieh swP id`sdw sI ik
jsvMq - g`l inkly hI kIkUM? qy jy inkly qW ieh A`KW smyN dy keI prqy dyK ky kuC krVIAW ho
Awpxy bdn dy PIqw PIqw hox qoN pihlW qusIN myry cu`kIAW hn[
bdn dw PIqw PIqw krvw skdy ho, smJdy ho[ iPr jsvMq - bVI PurqI nwl kMm ho igAw[
soco quhwfy vl q`kx vwlw jMimAW kOx hY? kuC Awpxy
Awgw KW - kuC A`lw ny mdd kIqI[ ieh qW
qy Brosw bI kro[ Akl swrI vrqo, pr qkVy bI hov[o
Awpy Awpxy GroN iksy ihMmq hIly nwl qVkswr dI
Awgw - auh ipAwrw ipqw AYsw kTor ic`q hY ik inkl qurI hoeI sI, idn Br lukI rhI qy turI rhI
kRoD ivc AwieAw ipAwry qoN ipAwry nUM aufw dyx vwlw sI[ hux kwPly dy mgr Aw rhI sI ik mYnUM rsqy ivc
hY[ A`T nON vyr ihMdusqwn jw ky l`KW rupey lY ky hY iml peI[ ies nUM myry turdy swr hI iBxk pY geI
qy bygunwhW dy lhU pI pI ky BUq ho cu`kw hY[ sI ik myry ipCoN kql ho jweygI, ies leI ies ny
jsvMq - kI hoieAw, qusIN bI kuC ihMmq kro[ aus Gr dI bMd qoN inkl pYx dw koeI rwh Awpy k`F
jdoN ienswn AOkVW ivc Psy qW is`KI isKwldI hY ik ilAw sI[ so hux ies dy GroN guMm ho jwx krky Gr
iek r`b qy Brosw kro qy iek AwpxI ihMmq dy dweIey vwly jwxdy hn ik ieh swQoN inkl geI hY Ar sO
qy[ iF`lW qy inrwS nw hovy[ ivsvw S`k eyQy hI pYxw hY[ kwPlw do idn AtikAw
irhw hY, aunHW ny smJxw hY ik do idnW ivc qW ieh
Awgw - Pyr jy mYN lY AwvW qW inbwh lvog,y ies tur ky bI phuMc peI hovygI[ so Kqrw hY ik svyr
g`l dI zmwnq? qoN pihly auh eyQy Aw v`jxgy[ hux jsvMq isMG jI!
jsvMq - vwihgurU inbwhygw, zmwnq iek is`K dy inqrn dw smW hY[
mUMh dw bcn scweI nwl id`qw kOl[ ies qrHW g`lW krdy ieh mlkVy ijhy Awpxy
ieh suxdy hI 'hvw rPqwr' GoVy dIAW rkwbW qvyly vwly fyry phuc
M [y jsvMq isMG ny eyQy Aw ky AwpxI
ivc suhxy Awgw KW ny pYr r`K ky cwbk kVkwieAw, is`KW vwlI puSwk pweI qy Awpxy fyry jw ky Awpxy
jo A`K dy Por ivc aufMq ho igAw[ Asbwb ivcoN AwpxI dUjI mrdwvIN puSwk ilAw ky
dweI nUM pihnweI qy Pyr fyry lY AweI[ ibRD jI nUM jgw
sqvMq auQy hI bYTI krqwr dy rMgW nUM dyKdI hY
ky smJwieAw ik ieh swQI iek s`jx hY iksy kwrn
ik myry nsIbW ivc mwmly dy bwAd mwmlw iliKAw hY[
nOkr krky nwl r`Kxw hY qy ies dy r`Kx ivc POjdwr
koeI cwr idn cYn dy nhIN AwauNdy ik hor qoN hor c`kr

'Awqm mwrg' mwrc, 2011


54
Awgw KW dw gupq hukm hY so pRgt nhIN krnw qy jsvMq - nhIN Agyry jwxw hY[ (CwqI nwl) pr
g`l nUM inbwhuxw hY, mYN Kwlsy vwlw bcn dy AwieAw qusIN hux kI krogy?
hW[
sweIN - ikauN?
ibrD purK ny ikhw siq bcn[ hux bwkI rwq jsvMq - qusIN dovNy mW pùqR (AwKW, hor kI AwKW)
mlkVy bIq geI[ idn hox qoN pihlW hI Awgw KW AYs qrHW tury ho ky muV ky ies DrqI ivc Awaux jogy
dw iBAwnk ipqw Aw phuc M w, kwPly dy Atk jwx krky nhIN ho, Kws kr qUM qW nhIN Aw skdI[
imlxy dw bhwnw Awpxy Awaux dw kwrn d`isAw[ Pyr
srsrI g`l dweI dy gum M ho jwx dI cwlI[ ieDr ipqw sWeIN - hY qW TIk, pr Awgw KW vwps Aw
puq
` r g`l krdy rhy auDr aus dy swQIAW ny kwPly ivc skdw hY[
FUMf Bwl kr leI, p`q p`q iPr ky vyK ilAw[ ies jsvMq - TIk hY, pr quhwfw duhW dw ipAwr
grIb puq` r dw fyrw Pulvw lYxw qW cMcl ipqw dw iek ivCVn vwlw nhIN jwpdw[
mwmUlI kMm sI, jo bymlUm ho igAw[
sWeIN - ieh bI s`c hY qy hovy bI kIkUM nw[ ieh
hux idn coKw cVH ipAw sI, lokIN Awgw KW dI Ajy b`cw hI sI, qRY vrHy dw ik mW mr geI, Pyr mYN
AwigAw mMg rhy sI ik kUc dI AwigAw dy id`qI[ hI iesnUM pwilAw[ auN\ inky huMdy nUM bI mYN hI du`D
ijauN-ijauN lokIN tury, nwky qy KVH ky Awgw KW dy ipqw cuMGwauNdI qy iKfwauNdI sW, mW qW ivcwrI Aiq suhl
dy sUh
M IAW ny iek-iek AwdmI qy qRImq nUM if`Tw jsvMq ijMd sI, rqw ku hvw dw hulwrw Awvy qW srIr inPr
dI vwrI vI AweI, dweI qy auh dovyN byJ`k h`sdy Kyfdy ho jWdw swsu[ so ieh lwl myry hI QxW qy pilAw qy
lMG gey[ AihdIAW ny v`ty hoey Bys ivc kuC nw myrI hI god KyilAw hY[ myrIAW hI AWdrW nUM pu`qrW
disAw ik kI ho igAw hY[ hux ipAwr dw ku`Tw, pr vwlI DU hY qy aus dIAW AWdrW nUM mW vwlI mmqw myry
inrdeI ipqw, pu`qr nUM gl lw ky imldw qy AsIsW nwl hY, dyKo ivcwry ny myry ipCy hux qk ikqnw du`K
idMdw ivdw ho igAw, pr nOkrW dy toly ivcoN do cwr J`ilAw hY[ Ajy jIkUM qusW ikhw hY, kI pqw hY ik dyS
sUMhIey C`f igAw, jo sMUDk r`Kx ik pwpx dweI ikqy bI C`fxw pY jwvy su[ AMg pwl, bcn dw pUrw s`c qy
A`gy jw ky Awgw KW dy kwPly nUM nw Aw imly Ar ipqw Brosw krn vwlw hY[ eys DrqI dy lok qW fwFy vldwr
pu`qr ivc duPyV nw puAw dyvy[ hn, pr eys nUM vl Cl nhIN hY[
KYr, is`kW iskidAW qy du`KW dy bn JIlidAW jsvMq - ienHW dI mwqw jI (surgvws ho gey
grIb sqvMq dIAW vwgW vqn nUM prqIAW qy l`gw ny) iks AOhr nwl guzry sy?
kwPlw turn[ hux aus dI kYd dI BUmI v`l ip`T hY
qy ipAwry vqn v`l ruK hoieAw hY[ Sukr hY muhwVw sweIN - AOhr kwhdI sI, iesy korV pTwx dw,
prqw dyx vwly ArSI mwlk dw[ jo svyry pu`q-pu`q krdw m`Qy suMGdw qlwSIAW lY igAw
hY, gu`sw ivcwrI nUM Kw igAw[
qIsrI mMzl AweI[ kwPly ny fyry kIqy[ sB lok
Awpy Awpxy AwhrW iv`c l`gy[ ies vyly jsvMq jI qy jsvMq - fwFI koml hoxI hY, jo gu`sy nwl mr
nvyN swQI, ijs dw nwauN 'sWeIN' jI krky r`iKAw sI, geI, kuVH kuVH ky iksy KeI rog nwl tur geI hoaU?
ieklvWjy bYTy g`lIN bwqIN lg rhy hn - sWeIN - (zihr Bry hwsy nwl) - KeI nhIN, hYzy
sWeIN - qusIN myry Awgw dy kd ku dy jwxU ho, nwloN bI CyqI nwl[
jo aunHW ny qusW auqy ieqnw ieqbwr kr lIqw hY? jsvMq - auh kIkUM?
jsvMq - vwkvI qW purwxI nhIN, pr Swied sWeIN - qlvwr dI Awbdwr Dwr nwl[
is`K jwx ky Brosw kr lIqw ny[
jsvMq - (qRbk ky) iesqRI pr qlvwr dw vwr!
sweIN - hW TIk hY! mYnUM iKAwl nhIN AwieAw[ (roky) ikhy kTor qy jWglI lok hn[ (prmySur qrs
is`K qy s`c dovyN iek SY qy iek rUp hn[ kry aus dI rUh auqy) grIbxI ivc doS sI?
jsvMq - gurU jI dw pRqwp hY[ sWeIN - su`cw hIrw, inrI inrdoS[ inrdoS hoxw
sWeIN - qusIN ipSOr qk jwso? hI qW kql dw kwrn sI, doSI huMdI qW kOx mwrdw?
eys DrqI ivc DrmIAW leI kql hY[ qusIN lok swnUM

'Awqm mwrg' 55 mwrc, 2011


rwKS eysy ADrm krn krky AwKdy ho[ pwqSwh Awvygw jo kdy Cufwvygw[ inrws, du`KI, Bu`KW,
duKW dy mwry kilAwn klmy ivc hI smJdy hn[
jsvMq - inrdoS nUM ikauN mwirAW? gus
` w iks g`ly
BVikAW? jsvMq - pr muslmwn ho ky kuC ArS qy qW
sWeIN h`s ipAw qy jsvMq dy h`Q Gu`t ky kihx nhIN cVH jWdy hoxy?
l`gw AwE kuC kMm krIey, fyry ivc mdd dI loV hoxI sWeIN - ieh qW TIk hY, pr pyt Br rotI qW
hY, g`lW Pyr krWgy[ hW ie`k g`l hY, myrw b`cw fwFw l`J jWdI hY qy mOq dw BY dUr ho jWdw hY[
is`Dw hY, aus ny hux mYnUM imlx Awauxw hY[ cMgw hovy
jsvMq - ieh g`l mMnI, pr jy kql hI ho jwx
jy qUM iksy bhwny iml AwvyN su ik kuC idn mYnUM nw
qW gulwmI dI izMdgI qoN qW Cu`t jwx[ Drm qy Ku`lH
imly[ aus dw kptI ipqw zrUr sUMhIey C`f igAw hoxw
guAw ky jIauxw bI kIh jIauxw hY?
hY, ijnHW ny myrI FUMf Bwl r`KxI hY[ jy ikqy aunHW ny
ieDr bhuq AwauNdw jWdw qy imldw igldw q`k ilAw, sWeIN - ihMdUAW ivc qW ieqnw bl nhIN irhw[
S`k pY igAw, Koj inkl igAw qW myrw qW q`qVI dw hW, is`K hn jo kYd nhIN pYNdy, jy kdy koeI Psy qW
kIh hY, pwpI ipqw ny myry lwl nUM qUb
M w-qUb
M w krky aufw rsqy ivc hI ienHW nwl lV iBVky mr jWdw hY[ jy
dyxw hY[ lwl nUM myrI zbwnI kih Aw ik AWpxy cwr ikqy koeI bury hwlIN Aw hI phuMcy, qW auh zrUr mrnw
cuPr
y y iKAwl r`Ky Ar bhuq imhnq kry qW aus nUM zrUr hI psMd krdw hY[ Ajy q`k iksy is`K iesqRI Xw purK
Awpxy auqy C`fy hoey jsUs ies kwPly iv`c l`J pYxgy[ ny eyQy Aw ky Drm nhIN id`qw qy nw hI gulwmI isr
cweI hY[ Ku`lH dw ipAwr qy Drm dI Awx ienHW ivc
jsvMq isMG ny smJ ilAW ik dweI g`l vlw zrUr hY[ hn is`K ihMdI qy Aksr ihMdU kul ivcoN pr
geI hY Ar Asl Byq nhIN disAw su, pr KYr kIh AMimRq Ckdy swr hor dy hor ho jWdy hn[ qusIN ieh
hoieAw, sihjy sihjy g`l KulH jweygI qy auNJ prwey Byq g`l bVI hYrwnI nwl sux rhy ho, kI qusW kdy is`K
pwVn leI mYN ikauN zor lwvW[ hux mYN ies dw kMm dI eyQy kql dI crcw Awp nhIN suxI? AYh QoVHw hI
kr AwvW[ ieh soc ky kuC Awpxy sPr sbMDI kMm lY icr hoieAw ie`k is`K muitAwr AmIr dy mihlW ivc
ky Awgw KW nUM jw imilAw Ar aucI aucI auh kMm d`s jWdI hI Awpxy kmry nUM A`g lw ky sV moeI, DrmoN
ky aus nUM mOky dy idKwaux leI ik ijQoN dw kMm d`isAw nhIN if`gI[ suixAW sw jy ik nhIN?
sI nwl lY AWdw qy rsqy ivc hOly hOly dweI dw sunyhw
suxw id`qw[ Awgw ieh sux ky AcMBw rih igAw, pr jsvMq isMG - hW, ies mwmly dI mYnUM Kbr hY[
g`l aus dy idl l`gI[ auh AwpxI pwlk mW dI Akl is`K AYsy hI huMdy hn[ mYN Awp bI is`K hI jW[
dw bVw kdr pwaux vwlw sI, ikauNik auh jd boldI sweIN - pr gus
` w nw krnw, jo is`K eyQNo dy rihx
pqy dI boldI huMdI sI[ ausnUM suxdy swr qs`lI Aw vwly hn, auh zrw lWBy rih ky vkq k`tdy hn, pr
geI ik AMmW s`c AwKdI hY[ so g`lbwq krdy auh fyry jo dyS qoN PVy AwauNdy hn auh qW sjry bnoN PV ky
nUM muV igAw Ar cu`p cwp eysy qlwS Bwl iv`c lg AWdy Syr vW| fwFy roh Bry qy joS vwly huMdy hn[
ipAw ik ikhVw ikhVw AwdmI myry hI kwPly ivc myry pTwx bI aunHW dw lohw mMndy hn[ pr is`K PiVAw
qy hI sUMhIAW ho skdw hY[ Awvy? ieh g`l bVI hI G`t huMdI hY[
rwq Pyr Aw geI qy kwPly ny auqwrw kIqw[ jsvMq - qusIN TIk AwKdy ho[ pMjwb ivc is`K
jsvMq qy sWeIN rotI Kw ky ieklvMjy jw bYTy qy keI PKr krdy hn ik aunHW dw ie`k b`cw vI kYd ivc pY
g`lW bwqW iCV peIAW[ ky gulwm nhIN bixAw[ Xw qW kql hoieAw hY Xw ikvyN
sWeIN - ies DrqI ivc hzwrW l`KW lok pTwx nw ikvyN dyS vwps phuMcw hY[
hI nhIN hn, pr ihMdusqwn qoN PV ky AWdy ihMdU ivcy sweIN - TIk hY[ ienHW ivc kuJ AYsw A`g dw
hI rl iml jWdy hn[ cuAwVw luikAw hoieAw hY ik jMmdy nUM muslmwn kr G`q,o
jsvMq - PV ky AWdy, cu`p kIqy rl jWdy hn? virhW b`DI muslmwn GrW ivc pwlo, jdoN kMn ivc PUk
idE ik qUM is`K dI Elwd hYN, b`s koiel dy b`cy vW|UM
sWeIN - qy hor krn bI kIh? qlvwr isr qy aufwrI mwrI qy AwpxI mW kol[
SUkdI hY, bx kuC skdw nhIN[ Awpxy dyS ivc kuJ
swhs nhIN jo iksy dI Aws r`KI jwvy ik koeI Awpxw jsvMq - (iek lMmw swh lY ky sweIN v`l nIJ

'Awqm mwrg' mwrc, 2011


56
lw ky) qusIN qW pTwx ho, is`KW dI AYfI mihmw ikauN? cwr AwdmI hn, idn rwq myry mgr rihMdy hn[
sWeIN - mYN s`c kihMdI hW, JUTI mihmw nhIN sweIN - qusIN hux ik`kUM Aw gey? ikqy auh mgr
krdI[ nw kuSWmq krdI hW ik cwr idn quhwfy nwl nw hox[ mYnUM Awpxw qW iPkr nhIN hY, quhwfI jwn dw
vwh ipAw hY, ies krky im`TIAW-im`TIAW g`lW krky qOKlw hY[ myry vrgIAW qW l`KW hzwrW ies lhU pIxI
luBw lvW[ mYN qW qolvIN g`l AwKdI hW Ar rqw Br DrqI ivc mr cu`kIAW hn[
vwDw nhIN krdI[ Awgw KW - iPkr nw kro, mYN pRbDM krky AwieAw
jsvMq - sRI vwihgur!U quhwfw iKAwl ik`Dr igAw hW aunHW dy auqy hux myry pihry lgwey gey hn[ ies
hY? mYN qW ies krky pui` CAw hY ik jrvwixAW dw suBwv vyly cwry Srwb pI ky msq pey hn qy isr auqy pihrw
huMdw hY ik s`c dw bI iekrwr nhIN krdy, jy krn KVHw hY[
qW swnUM s`icAW nUM swfy dyS ivc jw ky ikauN mwrn?
sWeIN - Sukr hY?
qusIN swfy lohy nUM mMndy ho, ies krky ipAwr dI hYrwnI
ivc mYN ieh pRSn pu`iCAw sI[ Awgw - jsvMq dw kYsw hwl hY[
sweIN - nhIN jI, rMj dI g`l nhIN hY, mYN sWeIN - bhuq nyk nOjvwn hY[ Kwqr ivc rqw
smJdI hW ik qusIN lok, jo kihMdy ho, JUT kdy nhIN Prk nhIN krdw[ ipAwr AYnw krdw hY ik m`lo m`lI
huMdw[ quhwfy gux AYsy hn ik duSmx bI mihmw krnoN ieqbwr krn nUM jI krdw hY[
nhIN rukdw[ Blw nwdrSwh vrgw zwlm pwqSwh hovy, Awgw - piv`qR KUn hY[ Blw eyh pqw k`Fo KW,
dyS ivc lhU dy dirAw vgw ky qy auh Qlkw mcw ky rihx vwlw kwbl dw hY ik pMjwb dw? l`Cx swry
AwieAw hovy ik sdIAW q`k dunIAW nw Bu`lygI; Es pMjwbI dy hn[
zwlm pwsoN Atk qy Aw ky Awpxy dyS dIAW 2100 ihMdU
znwnIAW Koh ky vwps lY jwxw ieh ienHW hI mrdW sWeIN - mYN pui` CAw qW nhIN, pr ieh ibrD purK
dw kMm hY[ kyvl ie`k is`K znwnI h`Q pYr b`Dy jo hY, ies dw Aiq siqkwr krdw hY, ieh jwxdy hn
nwdrSwh nwl eyQy AweI sI, so bI aus ihMdIAW dy ik mYN pMjwbI nhIN smJdI, pr qd vI myry swmHxy
toly ivc sI jo pihly A`gy lMG cu`kw sI, pr aus g`l bwq G`t krdy hn, pr ijMnI krdy hn aus qoN
bhwdr isMGxI dy SwbwS! isr id`qw pr Drm nhIN ieh mYN smJ cu`kI hW, ik ieh nOjvwn pMjwbI hY Ar
id`qw[ iksy gurmuK Kwndwn ivcoN hY, ikauNik fyry dy qy hor
ihMdU qy is`K lok ies nUM bVy Adb Awdr nwl imldy
jsvMq - kIh qusIN ausnUM if`Tw sI? hn[
sWeIN - if`Tw kIh mYN aus dy nwl sW? Awgw KW - byS`k pMjwbI hY[ gux swry d`sdy hn[
ieh kih ky sWeIN dIAW A`KW qoN pwxI vg tuirAw sWeIN - myry nwl bhuq ipAwr dIAW qy fUMGIAW
qy ichrw gm nwl auf igAw[ g`lW iCV pYNdIAW hn[ mYnUM fr hY iksy vyly swrw Byq
jsvMq - ies isMGxI dI mOq dI Xwd ny quhwnUM KulH jweygw[ qusIN d`so luko r`KW ik nw?
bhuq audws kIqw hY, hor g`l hux mYN nWh pu`Cdw, Pyr Awgw KW - qusIN mYQoN vDIk isAwxy ho[ is`K
shI[ qusIN jyrw kro, jIE jIE jyrw kro[ bcn dy pUry hn, jykr kuC ikhw igAw qW fr koeI
pr sweIN dw g`l ruk igAw sI Ar jvwb dyx nhIN, sgoN ieqbwr vD jweygw ikauNik pMjwb phuMc ky
dI qwkq nhIN jwpdI sI[ rwq hux rqw fUMGI ho geI swnUM Pyr eys dI bhuq hI loV pYxI hY[
sI qy lok sON rhy sy[ ies vyly iPrdy turdy AwgW KW sweIN - jd qusIN iek`ly jw rhy sy, qdoN quhwnUM
jI Aw gey Ar cwr cuPyry nzr bcw ky jsvMq hurW pMjwb jw ky loV bhuq sI, hux qW mYN nwl hW, pMjwb
dy qMbU dy ipCly pwsy sWeIN kol Aw bYTy[ jsvMq ny dy p`q p`q qoN vwkP hW, ies g`l dw iKAwl qW TIk
ieSwrw smJ ilAw Ar aus ny qMbU dy audwly tihlxw nhIN[ auN\ ijMnW vwh ipAw hY, aus qoN bMdw im`qRqw dy
SurU kr id`qw jo mqW koeI Awgw KW dw sUh
M IAW nw iPr lwiek dIhdw hY, ies krky im`qqR w dI kwqr im`qR bxw
irhw hovy auDr mW pu`q g`lIN ju`t gey[ lYxw bhuq cMgw hY qy mYN ieh bI if`Tw hY ik Es nUM
Awgw KW - AMmIN jI! mYN sUMhIey l`B ley hn, quhwfy nwl kuC ipAwr pY igAw hY Aqy myrw SuBh hY
ik swfy Byq dy kuC nw kuC auh bI isr hY[

'Awqm mwrg' 57 mwrc, 2011


Awgw KW - mYN qW kuC d`isAw nhIN, pr nwm swry ik KYbr ivc DwVvI qk frdy sn[ Ajy bhuq smW
aus dy kMnIN pY cu`ky hn[ auh cIzW bI vyK cu`kw hY[ nhIN lMiGAw ik iek is`K nwm dI bVI ie`zq sI[
im`Tw isMG dw nwm lvo qW DwVvI lutidAW C`f ky pryH
sWeIN - qdy hI, AwdmI bhuq isAwxw qy soc
ht jWdy sn[ qdoN ies qrHW Awgw KW dy bwpU dI bI
vwlw hY[ r`b nUM Xwd krn vwlw hY, Akl qW swP
KYbr ivc Dwk sI, ijs dy kwrn ieh brKurdwr ieMny
hoxIEN hoeI[ Pyr kI mrzI hY?
v`fy kwPly nUM inrBY leI jw irhw sI[ kwbl dy AmIr
Awgw KW - myrI jwcy kuC mMzl lMG ky g`lbwq Awpxy rwj ivc jwx vwilAW qoN msUl lYNdy Aey sn
KolH dyxI[ pr rwKI nhIN krdy sn qy keI ijnHW nUM vpwr qoN
kWf au n IvW vDIk lwB dw iKAwl hud M w sI, auh pRbDM bI krdy hud
M y
sn[ ijs smyN dy AsIN hwl ilK rhy hW ies qoN kuC
phwVW ivc kxkW au~g pYNdIAW hn qW auqy brPW icr pihly APgwinsqwn id`lI dy qKq dI qwibAw
pY jWdIAW hn[ P`gx q`k ieh inAwxI KyqI brP dy sI[ Akbr qoN lY ky mugl pwqSwh ies pr Awpxw
hyT guMm rihMdI hY, jd sUrh qipAw qy brP pMGrI is`kw tordy rhy hn[ pr muglIAW slqnq dy AKIrly
qd KyqI hyTNo ausy qrHW inkldI hY[ pr hux jd rOSnI, kmzor pwqSwh dy h`QoN ieh dyS inkl igAw Ar
hvw qy in`G KulHI imldI hY, qW auh iJjkwau, audwsI, nwdrSwh dy hmly ny qW iesnUM pUrw suqMqr kr id`qw[
rukwvt dUr ho jWdI hY, insrwau, iKVwau, lihlhwau Aw AbdwlI dy hmly pMjwb nUM bI id`lI qoN qoV ky kwbl
jWdw hY, idnW ivc hI bUty is`itAW qk Aw jWdy hn[ nwl joV rhy sn, pr is`KW ny ies ivc sPlqw nw
iesy qrHW mu`dqW dI klySW qy du`KW hyT d`bI sqvMq hox id`qI[ so nvW rwj p`kw krky AbdwlI pMjwb qy
dy isroN mwnoN brP FlI hY[ ies kMinAW dy suBwv ivc kwbl dy vpwr nUM p`kw krnw locdw sI[ BwvyN lutyrw
KuSI, byiKAwlI, vIcwr pr vihm qoN KwlI, jugq sI, pr ic`qoN APgwinsqwn bYT ky bMgwly qk rwj
krnI pr coB qoN KwlI hrnoty vWg byprvwh iPrnw, dIAW DunW r`Kdw sI, Swied kwmXwb ho jWdw, pr
AYsy AYsy gux sn pr jd qoN iek dm kYd peI qy pMjwb ivc is`K ies dy mnsUby pUry nhIN sI hox idMd[y
du`KW dy mUMh AweI, fwFI fUMGI soc vwlI, PUk-PUk ky jdoN ieh hmlw krky AwauNdw, is`K bnW phwVW ivc
kdm Drn vwlI ho geI[ cwhy cVHdIAW klW dy Byq jw vVdy[ jdoN ieh id`lI nUM tur jWdw qW auh Awpxy
qoN jwxUM sI, pr du`KW ny vrqx dw iKVwau soc dy ih`sy lukyivAW ivcoN inkl pYNdy qy QW-QW kbzy kr lYNdy;
pw C`ifAw sI[ iesy g`l dw pRqwp sI ik sqvMq kdy Aihmd Swh nUM id`lI jw ky pMjwb ivc is`Kw dy rOly
idl qoV ky nhIN sI bYTI[ nwm dy AiBAwsIAW nUM jd dI Kbr phuMcdI[ qd ausnUM iPkr pY jWdw ik ikqy
klyS qy ibpqw pYMdIAW hn qW surq AMdr nUM vDIk ieh zor pw ky APgwinsqwn qy aus dy ivcwly auh
ruK krdI qy iek`TI ho jWdI hY[ aus vyly vIcrw, DIrj rok nw pw dyx ik ijs krky aus nUM dys A`pVn dy
qy shwrw bhuq vD jWdy hn, iKVwau qy byprvwrI Gr iksy loV vyly krVI AOkV pyS Aw jwvy qy aus dw ip`Cw
jWdy hn[ so hux jd auh dbwau dy kwrn zrw hty cOV ho jwvy[ ieauN auh jd pMjwb nUM muVdw ik ienHW
qW sqvMq dy AslI suBwau ny pltw Kwxw SurU kIqw[ nUM mukw idAW qd auh Pyr Cup jWdy[ pr dwau pw pw
Awpxy fyry ivc aus dy AslI hsmuK suBwau ny iek ky is`K aus dy ipCy qy h`ly krdy Ar lu`t dw mwl jo
hor qrHW dI rOxk pYdw kr id`qI[ sweIN auqy ies suBwv auh lY jw irhw huMdw sI aus ivcoN kuC nw kuC ih`sw
dw aus dy s`c Ar inrol ipAwr dy nwl fUMGw pyRm ho moV lYNdy qy keI bMdI Cufw lYNdy[ jdoN auh dyS jw vVdw
igAw, pr Ajy q`k sweIN nUM ieh pqw nhIN sI ik is`K Pyr QwE QweIN kbzy jmwaux dI krdy[ v`fw
ieh guxW dw puqlw iesqRI jwq hY[ sPr AwnMdpUrbk G`lGU wrw aus ny kyvl is`KW nUM mukw dyx vwsqy rcwieAw
huMdw irhw[ qdoN A`j k`l vWgUM suK`ly sPr nhIN sn, sI[ swl ku pihlW ijhVw AbdwlI pwxIpq dy mYdwn
suKl` IAW rwhW nhIN sn, muSklW nwl sPr hud M y sy, pr qy mrh`itAW nUM auh mwr kr igAw sI ik aunW dw
rly srbMD guzwrw lMG jWdw sI[ kwPilAW dw dsqUr ihMdU rwj dw supnw swrw qRt igAw, auh AbdwlI d`bI
bI qdoN hor sI[ kwPly dy lok iml ky keI vyr AwpxI igAw, pr swrw qwx lw ky bI aunHW dIAW sPW nw qoV
rwKI dw pRbD M krdy sy, pr Aksr vyr iksy v`fy nwmI sikAw Ar pYNqVw nw ihlw sikAw[ cwhy hzwrW is`K
Dwk vwly AwdmI vloN rwKI dw pRbMD ho jwieAw krdw mwry gey; pr aunHW dI mrdwngI qy jMgI ivcwr dI
sI[ sB qoN vDIk Kqrnwk ih`sw KYbr dw swrw drw pRbInqw dw AbdwlI vI kwiel ho igAw[
huMdw sI[ pr eyQy bI keI nwvW dw fr AYsw huMdw sI
'cldw.................'[

'Awqm mwrg' mwrc, 2011


58
auqSwh BrpUr sihj mwrg
(PATH OF FIRE AND LIGHT) Vol. 1
fw. svwmI rwm jI
Anu v wdk fw. qy i jM d r mlho q rw

mu K bM D jykr siq dI pRwpqI krnI hY, aus leI siq


pRwpqI leI AMdr dI lgn, AMdr dI Agn, qWG hr
ies pusqk dw ivSy vsqU Xog dIAW bhuq hI
jigAwsU dy ihrdy ivc hoxI Av`Sk hY[ ieh qWG ieh
ivkisq AiBAws hn ijhVy purwqn gRMQW ivc id`qy
AiBlwSw audoN hI pYdw huMdI hY jdoN jigAwsU bwhrI
hoey hn, aus ivSy nUM ies pusqk ivc sMKyp krky
sMswr nUM pUrI qrHW nwl dyK lYNdw hY, jWc lYNdw hY,
id`qw igAw hY[ ienHW swry AiBAwsW dIAW swrIAW swDnw
ieh jwx lYNdw hY ik bwhrI sMswr dw ivSv dw
nUM mYN Awp XogIAW nUM imlky aunHW dy crnW ivc bYT
bRihmMf dw iek Cotw ijhw ih`sw hY[ vwsqv ivc jo
ky pRmwixq kIqw hY, aunHW ny pUrw jIvn hI Xog dI
kuJ vI bwhrI sMswr ivc huMdw hY, bhuq pihlW AMdr
pRwpqI ienHW aucweIAW dI pRwpqI qy lgweI hY[ mYN
ho cu`kw huMdw hY, ieh g`l v`KrI hY ik kwrx gupq
vfBwgw hW ijhVw aunHW dy drSn kr sikAw, aunHW dy
hI rihMdw hY[ jdoN qusIN ieh jwx jWdy ho ik bwhrI
drSn dy Avsr pRwpq hoey ijhVy ies mwrg qy c`ly
jIvn iblkul vI sMquStI BrpUr nhIN hY, aus qoN
hn ijhVy cwnx dy mwrg qy c`ly hn ijnHW ny ies
bwAd hI qusIN AMdr jWdy ho, AMdr dI Koj SurU
g`l nUM svIkwirAw hI nhIN ik hnHyrw hY ikauNik cwnx
krdy ho, siq jwnxw cwhuMdy ho[ ie`k s`cw KojI swrI
ny kdI hnHyry nUM vyiKAw hI nhIN[ kyvl AigAwnI hI
vwh lgw ky swry rsqy Koj ky ieh jwnx dI Koj
hnyHry nUM vyiKAw hI nhIN[ kyvl AigAwnI hI hnHyry nUM
krdw hY ik AMdr dy sMswr dIAW GtnwvW dw kwrx
vyiKAw hI nhIN[ kyvl AigAwnI hI hnHyry ivc rihMdy
kI hY? auh siq jwnxw cwhumdw hY, AMdr dw jIvn
hn, ijhVy igAwn pRwpq kr lYNdy hn, jwigRq ho jWdy
jwnxw cwhuMdw hY qy nwl hI jo vI kuJ bwhr ho irhw
hn auh qW cwnx ivc igAwn ivc rihMdy hn[ pRSn
hY, ausnUM vI smJxw cwh irhw hY[
auTdw hY auh jwgRq kOx hn, ikhVy hn?
bwhrI sMswr nUM jwnx dy qrIky iblkul v`K hn,
swry siBAwcwrW AMdr v`f-y v`fy lok hoey hn cwnx
AMdr dy jIvn nUM jwnx dy qrIky iblkul hor hn,
munwry hoey hn, ijnHW ny Awpxy igAwn rwhIN s`c dw
AMdr dy jIv nUM jwnxw iblkul v`K hY[ bwhrI jIvn
mwrg, s`c dw rwh d`isAw hY[ aunHW dI hoNd mnuKqw
jwnx leI qusIN smùcy qoN sm`sq Pyr pUrnqw vl jWdy
nUM bVw Brosw idvwieAw hY ik mnuKqw cwnx dy mwrg
ho, koeI ivrly hI dUsrw mwrg cuxdy hn ikauNik
qy igAwn dy mwrg qy c`lx dI Xogqw r`KdI hY jykr
AxjwixAw mwrg hY[ ieh Awm hI ikhw jWdw hY jdoN
auh Bwv mnuKqw igAwn pRwpq mhWpuKW dI is`iKAw nUM
jigAwsU Kojdw hY qW gurU pRgt ho jWdw hY[ ieh
suxwaux Apnwaux[
kihxw s`c vI hY jdoN qusIN s`cy mn nwl Kojdy ho,
AMdr dI Koj bwhrI sMswrk Koj qoN iblkul s`cy mn nwl siq dI Koj leI inkldy ho, Awpxw mn,
Al`g hY, v`KrI hY, bwhrI sMswrk Koj leI KojI kQnI krnI swrI siq dI Koj iv`c lw idMdy ho, quhwnUM
AwpxI Koj leI qW KojI Awp hI ivSy hY, ausnUM pRwpqI ho hI jWdI hY[
Awpxy Awp nUM hI KojI qy Koj dw ivSw bxnw pYNdw
sB qoN purwqn ivigAwn Xogw ivigAwn hY[ Xogw
hY[ ieh kMm AqIAMq AOKw hY, kwrx AMqr dy KojI
ivigAwn Enw hI purwqn hY ijMnW mnu`K[ pr APsos
nUM ieh ruK ieh mno-ivRqI bnwauxI pYNdI hY, mYN KojI
ies g`l dw hY ik Xog dw AiBAws kyvl bhuq QoVHy
hW, mYN pRXogSwlw hW, mYN hI ivSy hW ies Koj nUM krn
lok hI krdy rhy, Xogw pVHy ilKy lokW dy jIvn dw
leI, sPlqw pUrvk krn leI pRqIq hoxI cwhIdI hY,
Bwg nhIN bx sikAw, pVHy ilKy smwj dw AMg nhIN
pUrw Brosw hoxw cwhIdw hY[ pUrI-pUrI sUcI hoxI cwhIdI
bx sikAw[ A`j dw mnuK ` ieh Koj nUM do kwrxW kwrx
hY, gRMQW dw igAwn hoxw cwhIdw hY, aunHW pRcwrkW kol
h`Q leI lgwauxw cwhud
M w hY[ pihlI g`l ieh ik Xogw
aunWH AiDAwpkW kol jwxw cwhIdw hY ijhVy ies isDWq
AiBAws leI smW v`K r`Kxw pYNdw hY, jo A`j dy mnùK
dw AiBAws krdy hox[
leI sMBv nhIN, auh qW Awpxy hI c`krW ivc PisAw

'Awqm mwrg' 59 mwrc, 2011


ipAw hY[ aus dIAW AwSwvW hn, aumIdW hn auh aunHW hY, inSkwm ho jwxw hI iqAwg hY[ auh jwx jWdw hY
ivc hI auliJAw hoieAw hY[ ijhVy jigAwsU hn auh ik sMswr ivc rihxw inrilpq ho ky rihxw, sMswr
vI kihMdy hn, kI krIey swfy kol smW hI nhIN[ dUsrw iqAwgxw donW dw audyS ie`k hI hY, donW ivc AMqr
kwrx hY Axif`Ty dw Bau, ijhVy jwg gey hn auh jwx vI koeI nhIN[
gey hn ik jIvn dw audyS bwhrI jIvn jIauxw nhIN AiBAws iks qrHW SurU kIqw jwvy sB qoN pihlW
hY, auh Awpxy jIvn nUM sMgiTq kr lYNdy hn, inXmbD loV hY vwqwvrx nUM shwiek bxwauxw, Bwv AnukUl
kr lYNdy hn Awpxy Awp nUM ies qrHW nwl smwXog kr bxwauxw[ srIr nUM pUrw-pUrw iDAwn dyxw, srIr nUM
lYNdy hn qW jo aunHW nUM AMdr dI pRyrnw dw AnuBv ho sv`sQ r`Kxw ikauNik srIr hI pRwpqI dw swDn hY,
jwey AMdr dy siq dw pqw lg jwey, ieho ijhy srIr nwl hI Koj hY, srIr nwl hI Xogqw hY, inpun
M qw
jigAwsU jldI hI igAwn mwrg qy cwnx dy mwrg qy hY[ Ahwr pRqI scyqn hoxw, ivXwm krnw, ksrq
c`lx leI iqAwr ho jWdy hn[ krnI jIvn dw ie`k Av`Sk AMg hoxw zrUrI hY[ hOlI-
AMdr dy igAwn mwrg qy c`lx leI, jIv ieDr hOlI dyKidAW AiBAws kridAW qusIN ieh jwx lYNdy
auDr Awly-duAwly dyKdw hY, hr QW Bwldw hY, igAwn ho ik DrqI qy rihx leI kyvl Kwxw pIxw qy Awhwr
pRwpq krn dI koiSS krdw hY, rwh l`Bx dI koiSS hI kwPI nhIN hY, pRwx jo ik iek jIvn SkqI hn,
krdw hY, swDn l`Bx dI koiSS krdw hY[ jdoN qusIN pRwx SkqI hn, ijhVI AsIN Awpxy AMdr lY ky jWdy
AwpxIAW AwdqW nUM suDwrn dI koiSS krdy ho qW hW, auh Awhwr nwloN ikqy v`D Av`Sk hY, Bojn bwAd
Awpxy Awp nUM auicq nhIN mihsUs krdy, iksy mwrg dI g`l hY, ieh g`l zrUr hY ik pRwx Bojn qoN bxdy
drSk dI Bwl krdy ho, koeI imly ijhVw mwrg d`sy[ hn pr gux hY mwqrw ijhVI Bojn rwhIN AsIN lYNdy
ijvyN pwxI Awpxw rwh Awp hI bxw lYNdw hY, l`B lYNdw hW auh swfy jIvn leI auicq nhIN huMdI Bwv kwPI
hY, ieho ijhy nUM ieho ijhw iml hI jWdw hY[ jdoN dIvy nhIN huMdw kyvl ausy dy AwDwr qy jIvn nhIN jIivAw
AMdr qyl pY jWdw hY, b`qI lgw id`qI jWdI hY, dIvw jw skdw, nw hI aus nwl jIvn iv`c vwDw ho skdw
jlwx vwlw iml hI jWdw hY, ijhVw AnuSwsn dy mwrg hY[ ijhVI vwXU ijhVy suAws AsIN AMdr lY ky jWdy
qy cldw irhw hovy ijs ny pRwpqI kr leI hov,y ijhVw hW auh hI jIvn SkqI dw rUp lY lYNdy hn ausy dy
mwrg drSn kr skdw hovy[ sMswr dy bhuq swry lok
AwDwr qy AsIN jIauNdy hW[ vwsqv ivc suAws hI
AwpxI smr`Qw, AwpxI Xogqw nUM nhIN jwxdy nw hI aunWH
jIvn hn[
dy AMdr Awqm ivSvwS hY ik auh jIvn audyS dI
pRwpqI kr skx[ ijhVy Awpxw inrxy kr lYNdy hn purwqn XogIAW ny bhuq swry qIrky sUKm swDnw
auh inXmb`D AiBAws SurU kr idMdy hn[ AnuSwsn dI krn dy ivXwm krn dy srIr, suAws mn dy sbMD dy id`qy
pihlI pOVI srIrk AnuSwsn hY, AwpxI Bu`K nUM hn ieh hI nhIN bhuq fUG M y qy bhuq hI sMpr
u n swDn id`qy
inXmb`D krnw, Awpxw Awhwr TIk r`Kxw, Kurwk bhuq hn, aunWH ny, aunWH ny jIvn lgwey hn, ienHW swDnw qy[ ies
hI mh`qvpUrx kyvl srIr leI hI nhIN mn leI vI pusqk ivc id`qIAW swDnw, pRXog purwqn gRMQ ivcoN hI
bhuq Av`Sk hY eysy qrHW nINd, svY sMBwl, kwm, ieh hn aunWH mhwn XogIAW dIAW is`iKAw ivcoN hI hn, mYN aunWH
swry hI Aiq mh`qvpUrx hn[ Xogw ivigAwn kihMdw ivcoN bhuq swirAW dy drSn vI kIqy hoey hn, jdoN juAwn
hY, nw qW auh ijhVw iblkul nhIN sONdw, nw hI auh AvsQw ivc mYN svwmI jI nwl igAw sI[ mYnUM ies swrI
ijhVw bhuq sONdw hY, nw auh ijhVw bhuq kMm krdw is`iKAw qy pUrw-pUrw Brosw hY, mYN ie`k r`qI Br vI SMkw
hY, nw ijhVw iblkul kMm nhIN krdw ienHW ivcoN koeI nhIN kr skdw ik ieh pRXg o siq nhIN pr mYN ieh zrUr
vI Xog leI inpuMn ho skdw hY[ khWgw ik bhuq swry XogI AiBAwsI zrUr hn pr, pUrn
ieh iek bhuq hI glq qy JUTI Dwrnw hY ik rUp ivc ausqwd inpuMn koeI hI hY[ bhuq aucy jigAwsU
Xogw krn leI sMswr dw iqAwg AvS`k hY[ loV hY AgWh phuc M cuk
` y AiBAwsIAW leI kuJ iek pRXg o id`qy hn
Awpxy Awp nUM AnuSwsn ivc ilAwaux dI krmb`D ijhVy ik koeI AOKy nhIN ijnHW dw AiBAws AOKw nhIN pr
krn dI, iqAwg dI loV nhIN hY[ ies qrHW nwl jIvn AY Q y ieh g` l mY N zrU r kihxI cwhvWgw ik A` j dy
nUM inXmb`D krn qoN pScwq ie`k AYsw idn Aw jWdw jigAwsU A W ko l DIrj nhIN, smW nhIN, nw hI Awqm
hY, jdoN jigAwsU ieh smJ lYNdw hY, jwx jWdw hY ik ivSvwS hY, nw hI svY AnuSwsn hY qW jo bhuq dyr leI
iqAwg qy inrsuAwrQ ho ky syvw krnw ie`ko hI g`l lMmy smyN leI AiBAws kr skx[

'Awqm mwrg' mwrc, 2011


60
hryk mnu`K dy idl idmwg ivc iek ieho jdoN mYN Bwrq dw BRmx kridAW jwpwn qy pUrbI
kSmkS cldI rihMdI hY ik mYN siq nUM jwnx dy rwh XUrp jWidAW mYN bhuq swry joqSI imly, mYfItySn krn
qy c`lW ik mYN sMswr BogW[ bhuq swry ie`Cwvwn iekWKI vwly imly, Agm ingm dI soJI r`Kx vwly imly, mYnUM
AiBAws krnw cwhuMxgy pr bhuq QoVy hI kr skxgy, aunHW dI Xogqw qy koeI sMdyh nhIN pr iek g`l mYN
aunHW ivcoN vI QoVHy hI ies mwrg qy c`lx leI zrUr kih skdw hW ik aunHW nUM svrEidAw ivigAwn
inXmb`D ho skxgy[ bhuq hI QoVhy Awpxy audyS, gol dw koeI igAwn nhIN aus qoN ibnW quhwnUM AMqr idRStI
pRwpqI kr skdy hn[ ieh socxw ies qy ivcwr krnw igAwn, AnuBv ho hI nhIN skdw, ies qoN ibnW
kOx igAwn pRwpq kr cuk ` w hY, kOx nhIN kr cuk
` w, iek krmb`D qrIky nwl igAwn ho hI nhIN skdw[ mYnUM
g`l qW khI jw skdI hY ijhVy kihMdy hn ik aunHW kdI vI koeI joqSI nhIN imilAw ijhVw TIk qrHW nwl
nUM igAwn pRwpqI ho cu`kI hY auh qW iblkul hI glq Biv`K bwry d`s sky jW Awpxw hI Biv`K ausnUM pqw
hY, hW ijhVy ies mwrg qy c`l rhy hn, ijhVy hov[y svrEidAw igAwn qoN mYnMU koeI joqSI dI inrUpx
AiBAws kr rhy hn, auh Av`S hI ie`k idn igAwn bwry Brosw nhIN idvw sikAw[ mYnMU kyvl iqMn lok imly
pRwpq kr lYxgy, ies g`l nUM koeI nhIN jwxdw Awpxy hn ijhVy Biv`K bwry ds sky ikauNik auh mn, smW,
Awp AiBAws krnw, igAwn mwrg qy c`lxw cwnx kwrx qy pulwV spys nUM pwr krky dyK ky Biv`K d`s
mwrg qy c`lxw bhuq hI TIk hY, cMgw hY[ skdy sI[ svrEidAw iek ivvsiQq sMgiTq igAwn
AiBlwSI ies g`l nUM jwx jWdw hY ik srIr iek hY, ijs duAwrw qusIN AnuBvI AMqr igAwn dI pRwpqI
kr skdy ho myrw ie`k dwvw nhIN hY, AnuBvI igAwn
XMqr hY, mwiDAm hY ijs rwhIN swrI pRwpqI hoxI hY
hor iksy qrHW pRwpq nhIN kIqw jw skdw pr mYnUM
pr ieh sB kuJ nhIN hY ieh pUrI hoNd nhIN hY,
suAws hI jIvn hn jIvn dw AwDwr hn[ jdoN pUrw-pUrw Brosw hY svrEidAw auh qrIkw hY ijs
duAwrw qusIN AsIm AnuBv dI pRwpqI kr skdy ho]
jigAwsU ieh jwx jWdw hY, auh qW auh suAwsW nUM
iekswr krn dI koiSS krdw hY, nwl hI ieh jwnxw ieh pusqk bhuq v`fy msONdy dw iek Cotw ijhw
SurU kr idMdw hY ik suAwsW dw soc nwl kI sbMD hY, Bwg hY ijhVw mYN EdoN iliKAw sI jdoN mYN gurd
U v
y nwl
BwvnwvW nwl kI sbMD hY, mnu`K dy idl, idmwg nwl ihmwilAw ivc irhw hW[ bhuq swlW qk ieh KrVw
kI sbMD hY? swfI Koj sMpUrn srIr qoN lY ky sUKSm aus qrHW hI ipAw irhw, Pyr myry swQI imqR kihx
hoNd q`k hY, swfI soc G`t hI swfy kwbU ivc rihMdI l`gy mYnUM pRyrn l`gy ik mYN zrUr iesnUM CpwvW[ ies
hY[ bhuq swrw swihq quhwnUM imlygw ijhVw quhwnUM mn pusqk dy pMj AiDAwie hn ienHW AMdr Awhwr bwry
bwry d`sygw, mn dy kwrjW bwry, BwvnwvW bwry, sMvygW disAw hY, suAwsW bwry ivXwm d`sy hn, pRwxwXwm bwry
bwry d`sygw pr mn qy sMvygW nUM iks qrHW kwbU krnw d`isAw hY[ mYfItySn bwry d`isAw hY svrEidAW bwry
hY ieh ikqy G`t hI qusIN dyKogy[ ieh pusqk mn dy d`isAw hY qy kuMflnI bwry d`isAw hY[
ivSlySn bwry nhIN hY, nw hI socx dy qrIwky bwry, mYN ivigAwn dy dwrSnk p`K vl nhIN igAw, mYN
nw hI sMvygW bwry ieh qW quhwnUM srIr nUM TIk qW AiBAws ivXwm vwly pwsy nUM A`gy r`K ky iekwgr
suAwrQ r`Kx bwry AiBAws d`sg y I, suAwsW nUM SWq r`Kxw kIqw hY, ijvyN aus gRQ
M W ivc idqy gey hn[ bhuq swry
d`sygI, mn SWq r`Kxw d`sygI, ienHW rwhIN qusIN jIvn AiBAws ijhVy id`qy gey hn mYN aunHW nUM Awp vI
lkS pRwpq kr skdy ho ijhVy jigAwsU pihlW qoN dyiKAw hY nrIKx kIqw hY, bhuq swry mYN dyK sikAw
hI AiBAws kr rhy hn, hor aucr y y AnuBv cwhudM y hn, hW, kr sikAw hW, pr smyN dI Gwt hox krky mYnUM
ieh ieCw mn ivc rKdy hn aunHW leI ieh pusqk jwpwn qy p`CmI dySW qoN Awauxw ipAw[ mYN sdw hI ieh
lwBkwrI hovygI[ soicAw hY ik ienHW p`KW qy ivsqwr nwl fUMGI Koj
mYN ieh swry, isiKAkW nUM, pVHn vwilAW nUM kIqI jwvy[ AsIN ienHW ivXwmW leI pRXogSwlw vI
ie`CwvwnW nUM cyqwvnI idMdw hW ik auh ivXwm koeI vI bxweI hY ijQy suAws dw AiBAws kIqw jWdw hY pr
AiBAws ijhVw ies pusqk ivc id`qw igAw hY aus Ajy q`k mYnUM aus Koj ivcoN kuJ imilAw nhIN ijsnUM
dw AiBAws nw krn, koeI vI AiBAws krn leI iDAwn nwl joiVAw jw sky jW kuf M lnI dy AiBAws nwl
iek inpun M XogI dI gurU dI loV hY[ ieh pusqk kyvl joiVAw jw sky[
au~nq, pRoV isKSw leI ilKI geI hY[ ijQoN qk myrw Awpxw svwl hY, mYnUM ies sB

'Awqm mwrg' 61 mwrc, 2011


kuJ qy koeI sMdyh nhIN, iksy cIz dy guxW qy koeI vI qoN roikAw jw skdw hY ie`k mn ho ky AMdr iljwieAw
S`k nhIN iksy dI pRmwxkqw qy koeI iksy iksm dw jw skdw hY[, pUrx cùp pRwpq kIqI jw skdI hY[ jdoN
S`k nhIN, ieh swry AiBAws pUrI qrHW nwl pRmwixq mn SWq hoxw is`K jWdw hY, cu`p ho jWdw hY aus qoN
hn[ mYN Awpxy bwry ieh kih skdw hW ik mYN p`CmI bwAd hI smwDI lIn ho jWdw hY, jo ik mYfItySn dI
dySW ivc Aw ky Awpxy audyS dI pRwpqI nhIN kr fUMGI AvsQw hY[
sikAw ikauNik ie`Qy koeI pRXogSwlw hI nhIN, auh swrw jdoN AiBlwSI iek qrIky nwl bYT ky lgwqwr
loVINdw smwn hI nhIN, aus qrHW dw jMqr hI nhIN ie`ko smyN mYfItySn krdw rihMdw hY ausnUM mn kwbU
ijhVy ivigAwnk qrIky nwl kuMflnI dI mYfItySn dy krn leI keI AOkVW dw swmHxw krnw pYNdw hY[ bhuq
AiBAws nUM dyK skx[ mYnUM Awpxy jIvn ivc sB qoN vwrI ieh aus dy Awly-duAwly krky hud
M w ijs vwqwvrx
v` f I AO K ieh hI AweI hY jW qW mY n U M sM s wrk ivc auh rih irhw hY, aus dy Kwx pIx dIAW AwdqW
ivigAwnk imly hn jW mzhb dy AnuAweI imly hn, krky, bYTx dy FMg ivc KrwbI ho skdI hY, suAws
dwrSnk lok imly hn, mYN auh jigAwsU nhIN imly iek swr nw hox jW mn ASWq hovy[ jdoN aus nUM cMgI
ijhVy ivigAwnk qrIky nwl ienHW AiBAwsW nUM jwnxw qrHW itk ky bYTx dw AiBAws ho jwvy, pRwxwXwm krnw
cwhuMdy hox ienHW dy XQwrQ nUM jwnxw cwhuMdw hovy ienHW is`K lvy, mn bhuq vwrI qW vI Btkdw rihMdw hY[
dy pRBwv nUM jwnxw cwhuMdw hovy[ mYnUM ieh pUrw ivSvwS ieh g`l smJ lYxI cwhIdI hY, jdoN qk 'suSmnw' nUM
hY iek idn ieh ivigAwn pRis`D hovygw swirAW q`k jwgrx nhIN krdy audoN qk mn iKlirAw hI rhygw[
phucM g
y w, ijhVy s`cy jigAwsU hn aunWH q`k phuc
M g
y w, A`j jdoN suSmnw jwgrx ho jWdI, qusIN aus nUM jwgrx kr
dw smwj ies qoN iek idn lwB auTw skygw[ lYNdy ho, aus qoN bwAd mn mYfItySn kridAW AnMd
dI AvsQw ivc Aw jWdw hY[ iDAwn lgwauxw sOKw ho
bhuq swry lok Xog nUM kyvl iek srIrk ksrq jWdw hY iek dm lg jWdw hY[ ies pusqk ivc kuJ
hI smJdy hn[ bhuq QoVy hI lok hn ijhVy Xog nUM qrIky d`sy gey hn ijnHW nwl suAwsW qy kwbU pw ky
iek pUrx ivigAwn dy rUp ivc dyKdy hn, ieh suAwsW dy bhwA nUM iekswr krky suSmnw nUM jwgrx
smJdy hn ik Xog srIr, suAws, mn qy Awqmw ienHW kIqw jw skdw hY[
swirAW nUM ivvsiQq rUp iv`c lYNdw hY[ jdoN qusIN smJ
jWdy ho ik mnu`K kyvl srIr hI nhIN, mnu`K suAws mYfItySn dw AiBAws krky jigAwsU kuMflnI
lYNdw hY, socdw hY,ieh jwx ky Koj kyvl srIr qy jwgrx krn dy smr`Q ho jWdw hY[ kuMflnI nUM jwgrx
suAws q`k hI nhIN rihMdI[ ieh jwnx qoN bwAd mn krn qoN ibnW mnu`K pRwcIn hI rihMdI hY, kih skdy
qy kwbU mn dI soD, Bwvnw qy sMvyg vDyry zrUrI ho hW, AsiBAw hI rihMdw hY[ jIvn dy audyS qoN iblkul
jWdw hY, Pyr srIrk ksrq suAwsW dw AiBAws QoVHw bysmJw aus nUM pqw hI nhIN huMdw, jIvn audyS kI hY,
dUsry nMbr qy Aw jWdw hY[ mYfItySn icMqn hI iek gol kI hY[ gRMQW ivc bhuq swry qrIky id`qy gey hn,
ie`Cwvwn AiBlwSI nUM mn qy kwbU pwaux, mn nUM idSw ie`k sMpMn AiDAwpk gurU su`qI SkqI Bwv kuMflnI nUM
dyx ivc shwiek ho skdw hY[ ie`k TIk qrIky nwl jwgrx krn dI koiSS krdw
hY[ jigAwsU kuMflnI SkqI nUM sihsrwr c`kr q`k lY
mn qy suAwsW dw bVw gihrw sbMD hY, ieh donoN jWdw hY, ies qrHW nwl jIvn audyS dI pRwpqI kr
hI iek dUsry qy pRBwv pwauNdy rihMdy hn[ pRwxwXwm dw
lYNdw hY[ kuf
M lnI nUM jwgrx krn leI quhwnUM hr pRkwr
AiBAws mn qy kwbU pwaux leI shwiek huMdw hY,
nwl srIr ivc id`qy c`krW dw fUMGw qy gMBIr igAwn
mYfItySn dw AiBAws krn nwl jIvn dIAW gihrweIAW
q`k phuMc skdy hn[ mYfItySn dy AiBAws ijhVy ies hoxw cwhIdw hY[ ies pusqk AMdr c`krW dw sMKyp
igAwn id`qw igAw hY[
pusqk ivc idqy gey hn auh iekwgr hox dy hI
AiBAws hn[ jy ieh AiBAws inrMqr kIqw jwvy, pUry mYnMU pUrI Aws hY ieh pusqk aucr
y y qy AgWh vDy
ivSvwS nwl kIqw jwvy qW jigAwsU fUMGI mYfItySn jigAwsUAW leI iek auqSwh BrpUr igAwndyh hovygI,
AvsQw qk phuMc jWdw hY[ mYfItySn nwl cyqn ho ky auh awpxI mYfItySn AiBAws ivc vwDw kr skxgy,
mn qy kwbU pwieAw jw skdw hY[ mn nUM bwhr jwx jIvn audyS nUM pRwpq kr skx dy smr`Q ho skxgy[

*********

'Awqm mwrg' mwrc, 2011


62
ishq r`iKAw igAwn
vY d my G nwQ is` D (PPVy BweIky vwly )
AwXu r vy d BISg AwcwrIX[
mu ` K sy v wdwr - sM q go i bM d dws, AwXu r vy d sy v w sM s Qw, DU r I[
mo b weIl nM . 98156-07803
srIr dy vygW dI jwxkwrI - (idl) sbMDI rog pYdw ho jWdy hn[
vygW nUM smJx vwsqy pRSn pYdw huMdw hY ik vyg ielwj - 1. psInw inkwlxw cwhIdw hY ijs
kI hn? ieh ikMnI iksm dy huMdy hn? ienHW nUM rokx nwl rom Ku`lH jwx koeI SKm jlwb ilAw jw skdw
nwl kI-kI ivkwr ho skdy hn? Aqy ienHW ivkwrW dw hY[
kI ielwj hY? 2. Xog rwj gu`gl - icqrkwrI b`tI Awid
ijs rwhIN srIr ivcoN gqI huMdI hovy, ausnUM vyg vwSnwS dvweIAW dI vrqoN kry[
kihMdy hn[ ies gqI (pRvwh) dy rokx nUM vyg roD kihMdy 3. ml dw vyg rokx nwl ipMjxIAW (l`qW) iv`c
hn[ ijvyN mlmUqr Awid jdoN srIr ivcoN inklx AkVwA[
vwsqy gqI krdy hn qW ieh aunHW dw vyg hY[ ienHW
vygW nUM rokxw hI vyg roD hY[ AwXurvyd ivc ienHW dy 2. jukwm - isr drd hyT jwx vwlI vwXU
do Byd d`sy hn - dw aupr nUM ruK ho jwxw[
1. mwnisk vyg 2. srIrk vyg 1. pKwny dI jgHw nUM mwlUm hoxw ik idl nUM kuJ
huMdw hY[ keI vwrI mu`K ivcoN durgMD Awaux l`g jWdI
mwnisk vyg Cy pRkwr dy d`sy hn - hY[ ies qoN ielwvw Apwn vwXU rokx nwl jo ivkwr
1. kwm, 2. kRD
o , 3. loB, 4. eIrKw, 5. hMkwr 6. ho jWdy hn, auh vI ho jWdy hn[
moh ielwj - 1. kmr q`k srIr nUM grm pwxI iv`c
ienHW mwnisk vygW nUM rokxw cwhIdw hY[ jy ienHW fubo ky bYTo[
nUM nw roikAw jwvy qW ieCwvW vDdIAW hn Aqy mwnisk 2. pyt qy pyfU qy qyl dI mwlS krky grm
sMquln ivgV jWdw hY[ ijs krky nwnHw pRkwr dy pwxI nwl ieSnwn kry[ psInw dyvy[
mwnisk rog ho jWdy hn[ ies krky ienHW mn vygW
nUM rokxw Blw hY[ 3. AnImw vI ilAw jw skdw hY[ AMnH - pwxI
AYsw dyvy jo pqlw ho ky inkl jwvy[
srIrk vyg - AwXurvyd AwcwrIX ny srIr dy
vyg qyrHW pRkwr dy d`sy hn - 3.. mUqr dw vyg (pySwb) - mUqr dw vyg
rokx nwl AMg pYr duKdy hn[ AsmrI (p`QrI) dw
1. Apwn vwXU, 2. ml, 3. mUqr, 4. audgwr ho jwxw[ pyf,U v`KIAW, kmr, joVW ivc drd hoxw, ml
(fkwr), 5. ipAws, 6. BuK
` , 7. nINd, 8. KWsI, 9. swh qy Apwn vwXU rokx nwl jo ivkwr huMdy hn auh vI
dw rokxw (zor dw kMm krky dm ciVAw hovy, ausnUM swry ho jWdy hn[
rokxw), 10. aubwsI, 11. aultI, 12. hMJU, 13. iC`k
ielwj - 1. pKwnw Aqy ipSwb ilAwaux dw
ienHW srIr dy vygW nUM rokxw nhIN cwhIdw, ienHW ielwj kry[ kmrq`k grm pwxI iv`c bYT ky pyfU Aqy
dy rokx kwrn srIr ivc Anyk qrHW dy vwXU dy rog pyt mly[ AMnH-pwx Aijhw Kwvy ky ml-mUqr KulH ky
ho jWdy hn[ ies krky ml-mUqr Awid smyN isr hI Awvy[
iqAwgxw cwhIdw hY[
2. svyq prp`tI, jON Kwr Awid dI vrqoN krnI
srIr dy vygW nUM rokx nwl pYdw hox vwly ivkwr cwhIdI hY[
Aqy aunHW dw ielwj -
4.. audgwr (fkwr) - audgwr (fkwr) dy vyg
1.. Apwn vwXU - Kurwk pcx smyN Aqy pcx nUM rokx nwl[ Kwx pIx nUM idl nw krnw, srIr
qoN bwAd v`fI AWq (mlwsX) ivcoN jo vwXU (gYs) kMbxw, ihrdy Aqy CwqI dw jkV jwxw, pyt Pu`lxw,
bwhr inkldI hY[ ausnUM Apwn vwXU kihMdy hn[ Apwn ihckI Awid dw l`gxw[
vwXU nUM rokx nwl pyt iv`c vw dw golw (audwvrq)
rog, pyt drd, bycn Y I, Apwn vwXU, ml-mUqr Awid dw ielwj - pIpl (m`G) dw cUrn, mor dy KMB dI
ruk jwxw, A`KW A`gy DudM lw idKxw, BuK
` nw l`gxI, ihrdy rwK, Sihd nwl c`txw cwhIdw hY[ inMbU dy rs iv`c

'Awqm mwrg' 63 mwrc, 2011


Sihd qy nmk pw ky ctwvy[ rucI Anuswr Bojn Kwvy[
5.. iC`kW dw vyg - iC`k dy vyg nUM rokx 8.. nINd dw vyg - nINd dw vyg rokx nwl
nwl isr iv`c drd, grdx dw AkVnw, kMnW Aqy bycYnI, byhoSI, A`KW iv`c BwrIpx, Awls aubwsIAW Aqy
A`KW qy vI pRBwv pYxw qy isr iv`c vwXU dy rog ho h`QW pYrW dw duKxw Awid ivkwr ho jWdy hn[
jWdy hn[ ielwj - ienHW ivkwrW nUM SWq krn vwsqy srIr
ielwj - iC`k ilAwaux vwsqy koeI cIz suMGwauxI qy mwilS krnI cwhIdI hY[ srIr dI mu`TI cwpI kry[
cwhIdI hY[ n`k iv`c DUMAW jW A`KW ivc qyz sUrmw gwVHI nINd ilAwaux nwl auprokq ivkwr TIk ho jWdy
pwauxw cwhIdw hY[ sUrj dy swmHxy lgwqwr dyKx nwl hn[
iC`k Aw jWdI hY[ psInw dyv[y iC`k Awaux nwl auprokq 9. KWsI dw vyg - KWsI dy vyg nUM rokx nwl
ivkwr TIk ho jWdy hn[ swh, dmw, B`K
u dw mr jwxw, idl dy rog, ihjkI Awid
6.. ipAws dw vyg - ipAws nUM rokx nwl ho jwdy hn[
srIr Aqy mUMh dw su`kxw, kMnW qoN au~cw suxnw, mUrCw ielwj - vhyVy dI iC`l mUMh ivc r`K ky cUsy[
(byhS
o I), c`kr Awauxw, kMnW ivc gUj
M pYxI, idl dy rog Adrk dw rs Aqy Sihd imlw ky c`ty[ pIpl (m`G),
Awid ho jWdy hn[ pIplw mUl, suMF, kwlI imrc, vhyVy dw iClkw ienHW
ielwj - (TMFy pwxI nwl ieSnwn kry[ Srbq dw bwrIk cUrn krky Sihd nwl ctwvy[
Aqy TMfIAW cIzW pIxIAW, lwBkwrI hn[ inMbU Aqy 10.. swh dw vyg - qwkq qoN izAwdw kMm
skMjvI Awid lwBkwrI hn[ prvwl ipStI, moqI krn nwl swh dI dmkQI lg jWdI hY ausnUM iek dm
ipStI, AwkIk ipStI Awid dI vrqoN PwiedymMd hY[ rokxw svws vyg roD kihMdy hn[ ies nwl vw dw golw,
7. Bu`K dw vyg - Bu`K nUM rokx nwl srIr idl dy rog, mUrCw (byhoS) Awid ivkwr ho jWdy hn[
tùtdw hY[ Bojn Kwx nUM idl nhIN krdw[ srIr kmzor
ielwj - ienHW ivkwrW nUM rokx vwsqy Awrwm kry
ho jWdw hY[ pyt iv`c drd Aqy c`kr Awid pYdw ho
jWdy hn[ Aqy vwXU nwSk aupwA kry[

ielwj - auprokq ivkwrW nUM dUr krn vwsqy 11.. aubwsI - aubwsI dy vyg nUM rokx nwl isr
ickxw, qwzw, grm Bojn QoVHw-QoVHw Kwxw cwhIdw hY[ ivc drd, srIr ivc iF`lwpx, jbwiVAW dw jkVnw
jo CyqI pcx vwly rsW dI vrqoN kry[ kuJ idn bwAd Aqy lkvw, mUMh dw ivMgw hoxw Awid ho skdy hn[

(«¬ÊØ∫ ’º‡ ’∂ Ì∂‹Ø ‹∆)


Ï∂ÈÂ∆ ‘À «’ ‹∂ ¡≈Í ‹∆ ‘π‰ º’ ¡≈ÂÓ Ó≈r◊ Í«Âz’≈ Á∂ ÓÀ∫Ïr È‘ƒ ω∂ ª «¬√ Î≈rÓ ˘ Ìr ’∂ ÓÀ∫Ïr«ÙÍ ÍÃ≈Í ’rÈ Á∆ «¥Í≈ÒÂ≈
’rØ ‹∆Õ ‹∂ Â∞ √ ƒ Í«‘Òª ÓÀ ∫ Ïr ‘Ø ¡Â∂ «r«È¿± Ú Ò Á≈ √Óª ¡≈ «◊¡≈ ‘À ª Â∞ √ ƒ «¬√ Î≈rÓ ˘ Ìr ’∂ ⁄À ’ Á∂ È≈Ò Ì∂ ‹ Ø ‹∆Õ
ikrpw krky cYk jW bYNk frwPt "Vishav Gurmat Roohani Mission charitable Trust" dy nW qy ByijAw jwvy jI[
MEMBERSHIP FORM X ÈÚƒ ÓÀ∫Ïr«ÙºÍ «rÈ∆¿»ÚÒ Ò≈¬∆Î ÓÀ∫Ïr«ÙÍ
Order from for back Issus
ÿ þýüûúù ÿ ÷ö÷õôýó ‹ÈÚr∆ È≈Ó/Name ......................................................................................
SUBSCRIPTION (dy
dyS) ÎrÚr∆
√≈Ò≈È≈ ‹∆ÚÈ ’≈Ò Î∆ ’≈Í∆ Ó≈r⁄
ÍÂ≈/Address ...................................................................................
B@@/- B@@@/- B@/- ¡ÍÃÀÒ ............................................................................................
280/- 2080/- Ó¬∆
SUBSCRIPTION ivdyS ‹»È ............................................................................................
Annual Life ‹πÒ≈¬∆
..................................Pin Code......................................
U.S.A. 50 US$ 500 US$ ¡◊√Â
U.K. 30 $ 300 $ √ÂøÏr Phone......................... E-mail :......................................
Aus. 80 $ 800 $ ¡’±Ïr ÓÀ ∫ ......................rπͬ∂ ÓÈ∆¡≈r‚r/ÏÀ∫’ ‚r≈·/⁄À ’
Europ 50 Euro 500 Euro ÈÚøÏr
Èß........................«ÓÂ∆.........................r≈‘ƒ Ì∂‹ «‘≈ ‘ªÕ
Á√øÏr

ATAM MARG MONTHLY MAGAZINE Á√÷Â................................


Gurdwara Ratwara Sahib, P.o. Mullanpur Garibdas, Distt. S.A.S. Nagar (Mohali) Pin - 140901 (Pb.) India
Phone : 0160-2255002, Fax : 0160-2255009, Email : atammarg1@yahoo.co.in, www.ratwarasahib.org

'Awqm mwrg' mwrc, 2011


64
aupwA - ies iv`c Kwx pwx Aqy ielwj vwXU
nwSk krnw cwhIdw hY[ gu. rqvwVw swihb ivKy mhWpurSW dy
siqsMg pRogrwm sbMDI
12. A` Q rU (hM J U ) dw vy g - A` Q rU dw
vyg rokx iv`c m`Qy ivc drd, idl dy rog, jbwiVAW mhIny dy hr AYqvwr nUM idn dy smyN 1.00 vjy
dw AkV jwxw, pyt iv`c golw bx jwxw, kuJ Kwx nUM qoN 4.00 vjy q`k [
jI nw krnw, c`kr Awid ivkwr ho jWdy hn[ sMgrWd - 14 mwrcmwrc, idn somvwr
ielwj - ienHW ivkwrW nUM dUr krn vwsqy KUb (svyr dy smyN 7.00 vjy qoN 9.00 vjy q`k)
sOvy[ mn nUM DIrj dyx vwlIAw kQw, khwxIAW suxy[
srIr dy ivkwr Anuswr dvweIAW dyvy[ A`KW iv`c hMJU nmwSI- 18 mwrc
cVHdI pUrnmwSI mwrc, idn Sukrvwr
k`Fx vwlI dvweI pwvy[ (smW - Swm 7.00 rwq 1.00 vjy q`k rYx sbweI
13.. aultI (vmn) - aultI dw vyg rokx kIrqn)
nwl srIr qy cmVI rog jW DPVI ho jwxI, PPoly jrUrI sUcnw - hr pUrnmwSI qy A`DI Bytw nwl Awqm
(iplkry) ho jwxy[ Kurk, pIlIAw, buKwr, KWsI, swh, mwrg mYgjIn dy slwnw mYNbr bxwey jWdy hn Aqy
svws, mUMh 'coN pwxI vgxw[ mUMh qy CweIAW pYxIAW drgwhI pRSwd AwXurvYidk KIr hr iek pUrnmwSI nUM
Awid hoxw Aqy soj Awid ivkwr ho jWdy hn[
rwq 1.00 vjy rqvwVw swihb ivKy vrqweI jWdI hY[
ielwj - dvweIAW dy kwVHy dIAW kurlIAW krwvy[
hlkw jlwb dyvy, qyl iv`c lUx imlw ky mwilS kry[ AMimRq sMcwr - hryk pUrnmwSI nUM gurdvwrw eISr
pRkwS rqvwVw swihb ivKy rwq nUM 8.00 vjy huMdw hY[
ishq leI vrdwn
inrml fy r w ihrdwpu r Ky V I - hr mhIny dy hr
myG hrbl cwh ieh kudrqI jVHIAW bUtIAW dw imSrn hY, sugMDq, cusqI, PurqIdwiek,
AwKrI Sincrvwr nUM svyry 10.00 qoN 1.00 vjy q`k
bu`DI vrDk, idl qy SUgr dy mrIzW leI lwBkwrI, qyzwb bxn qoN htwvy pyt gYs dUr krdI hY

Aqy svwidSt hY, ibmwrIAW dy bcwE leI ies dI roz vrqoN kro jI[
dIvwn sjdy hn[
*********
«ÚÙÚ ◊πÓ«Â »‘≈È∆ «ÓÙÈ ⁄À∆‡∂ÏÒ ‡º√‡ CB. Ì◊Ú ◊∆Â≈.............Õ A@@/-
Á∂ Ï≈È∆ √ø Ï≈Ï≈ Ú«¡≈Ó «√øÿ ‹∆ ÚºÒØ∫ «Ò÷ ¡Â∂ 33. ¡ÈßÁÓ¬∆ ‹∆ÚÈ ‹≈⁄ E@/-
34. ͺÂ’≈ Á∂ ÍÃÙÈ? Ó‘ªÍπÙª ÚÒØ∫ ¿∞Â 25/-
ÍÃ’≈«Ù Íπ√Â’ª jo ik rqvwVw swihb auplb`D hn[ 35. ¡È∞ÌÚ∆ ÍÃÚ⁄È E@/-
Í≥‹≈Ï∆ «‘øÁ∆ 36. «Ù∆¡ª ÓπÈ∆¡ª Á≈ ÏÑӫ◊¡≈È CE/-
A. √π«Â √Ï«Á Ó≈◊ E@/ G@/- 37. ¡≥ÁÒ∆ ÷Ø‹ AC@/-
B. «’Ú ’±ÛÀ Â∞‡À Í≈«Ò D@/- CE/- 38. «√Ó ’‘ª È‘ƒ ACE/-
C. Ï≈ ¡◊øÓ ’∆ -√ºÂ Ì≈◊ª «Ú⁄ AEE/- BCE/- 39. »‘≈È∆ ÍÃÚ⁄È CE/-
D. «’Ú √«⁄¡≈≈ ‘ج∆¡À -1 C@/- CE/- 41. “√∂Ú≈ «√ÓÈ ‹π◊Â∆¡ª” AE@/ñ
E. «’Ú √«⁄¡≈≈ ‘ج∆¡À -2 F@/- FE/- 42. “Ó≈È∞º÷ ÂÈ Á≈ ÍÃÔØ‹È” AF@/ñ
F. «’Ú √«⁄¡≈≈ ‘ج∆¡À - 3 A@@/- A@@/- 43. “ÔØ◊≈ ¿∞Í ÒÀ’⁄”, C@/ñ
G. ‘ØÚÀ ¡ÈßÁπ ÿ‰≈ BE/- C@/- 44. “’Ó ÏøËÈ ÂØ∫ Óπ’Â∆” :- C@/ñ
H. ⁄¿∞ÊÀ Í‘« √Ï≈‘ ’À EE/- F@/- 45. jIvn ju g iq 300/-
I. √π«Â¡ª ¿∞Í‹À ⁄≈¿∞ D@/- D@/-
English Version Price
A@. Ï≈Ï≈‰∆¡ª ’‘≈‰∆¡ª E@/- E@/-
AA. √Ï «Íá ◊π» ◊Ø«ÏøÁ «√øÿ A@/- A@/- 1. Baisakhi (ÚÀ√≈÷∆) Rs. 5/-
AB. ¡≥«ÓàÎπ‘≈ A@/- A@/- 2. How Rend The Veil of Untruth («’Ú ’±ÛÀ Â∞‡À Í≈«Ò) Rs. 70/-
AC. ¡◊≥Ó ¡◊Ø⁄ Á≈ Ó≈◊ F@/- G@/- 3. Discourses on the Beyond-1 (Ï≈ ¡◊øÓ ’∆ Ì≈◊ -1) Rs 50/-
AD. Íπ≈ÂÈ ‡∆’≈ - ‹Íπ‹∆ √≈«‘Ï A@/- AE/- 4. Discourses on the Beyond -2 (Ï≈ ¡◊øÓ ’∆ Ì≈◊ -2) Rs. 50/-
AE. ¡Ó ‹Øª AE/- AE/- 5. Discourses on the Beyond -3 (Ï≈ ¡◊øÓ ’∆ Ì≈◊ -3) Rs. 50/-
A6. «‘Ó≈Ò∆¡≈ Á∂ √øª Á∂ √ø◊ «ÈÚ≈√ A@@/- 6. Discourses on the Beyond -4 (Ï≈ ¡◊øÓ ’∆ Ì≈◊ -4) Rs. 60/-
AH. ¡Ó ◊≈Ê≈ A@@/- A@@/-
7. Discourses on the Beyond -5 (Ï≈ ¡◊øÓ ’∆ Ì≈◊ -5) Rs. 60/-
AI. ËÓ ÔπË ’∂ ⁄≈«¬ E@/-
8. The way to the imperceptible (AgMm Agocr dw mwrg) Rs. 80/-
B@. Í«ÚÂ ÍÀ∫‚≈ BE/-
BA. Ì◊ Íë‘Ò≈Á A@/- A@/- 9. The Lights Immortal (Amr joqW) Rs. 20/-
BB. ÚÀ√≈÷∆ A@/- 10. Transcendental Bliss (cauQY pihr sbwh kY) Rs. 70/-
BC. ≈‹ ÔØ◊ D@/- 11. How to Know Thy Real Self-(Vol-1) («’Ú √«⁄¡≈≈ ‘ج∆¡À) Rs. 80/-
BD. √≈‹È ⁄Ò∂ «Í¡≈«¡≈ A@/- A@/- 12. How to Know Thy Real Self-(Vol-2) Rs. 80/-
BE. ¡«ÏÈ≈√∆ ‹Ø Ì≈◊-A I@/- I@/- 13. How to Know Thy Real Self-(Vol-3) Rs. 110/-
BF. ¡«ÏÈ≈√∆ ‹Ø Ì≈◊-B I@/- I@/- 14. The Dawn of Khalsa Ideals Rs. 10/-
BG. »‘≈È∆ ◊πÒÁ√Â≈ -A F@/- F@/- 15. A Glimpse of His Holiness - Baba ji Rs. 5/-
BH. »‘≈È∆ ◊πÒÁ√Â≈ - B F@/- F@/-
AF. Divine Word Contemplation Path’, (√π«Â √Ï«Á Ó≈◊) Rs.150/–
BI. √ø Â∞Ó≈∂ Â∞Ó∂ ÍÃ∆ÂÓ E@/-
17. The Story of Immortality (¡Ó ◊≈Ê≈) Rs 260/–
C@. ¡≥«ÓàÏ⁄È √≈Ë ’∆ Ï≈‰∆ H@/-
CA. ◊π» ¡ÓÁ≈√ Í√∆¡À E@/- 18. Why Not thy Contemplate the Lord ? (ismrq
ismrq khw nhIN ??) Rs 200/–

'Awqm mwrg' 65 mwrc, 2011


English Section
The Story of Immortality
Sant Waryam Singh Ji
English Translation: Prof. Beant Singh

(English Translation of “Amar Gaatha” in ended. He will not be taking birth and
series.) dying continually –
Refrain: O my mind!
(Continued from P. 73, issue Feb., 2011) Nectar is God’s Name.
One ‘chaunkri’ (collection of four ages) Ë≈È≈ - √π ‰ Ó∂  ∂ ÓȪ,
is equal to 43,20,000 years and nine ¡≥ « Óà  ‘« ‘« È≈Ó ‘À - B, C.
‘chaunkris’ become 350000000 years, and for ‘O my soul! the Name Divine is amrita
so long, he kept wandering and at last he (nectar), by the Master’s (Guru’s) teaching
obtained.
said, “O God! Thou art the greatest of all. O my soul! egoism and Maya are poison –
Bestow Thine knowledge upon me. Show this poison by the Name-nectar is annulled.’
Thine mercy and enlighten me.” It was P. 538
then that God took him out. So, Guru ¡≥ « ÓÃ Â π ‘« ‘« È≈Óπ ‘À Ó∂  ∆ «‹ø Á π Û ∆¬∂
Sahib says that these gods too are afflicted ¡≥ « Óà  ∞ ◊π  Ó«Â Í≈¬∂ ≈Ó®
with ego – ‘¿∞ Ó À Ó≈«¬¡≈ «Ï÷π ‘À Ó∂  ∆ «‹ø Á π Û ∆¬∂
‘« ¡≥ « Óà «  «Ï÷π Ò«‘ ‹≈¬∂ ≈Ó®
‘These poor ones remember not Him, who
created them. God’s Name is ‘amrita’ (nectar) which
The Lord by the Guru’s guidance to us has is obtained by following the Guru’s
granted such realization.’ P. 735 instructions. Egoism and Maya (worldly
«‹«È ’∆¬∂ «Â√«‘ È ⁄∂  «‘ ÏÍπ Û ∂ ‘« ◊π  Óπ « ÷ riches) are the poison which gets antidoted
√Ø fi ∆ Í≈¬∆® by drinking the amrit of God’s Name.
If anybody has understanding, it is the
Guru Sahib says – ‘The Name-nectar is
Guru (Holy Preceptor), and none else in
obtained by following the Guru’s teaching.
the world. So Guru Sahib said, “Raja
Therefore, you should adopt the teachings
Shivnabh! different is the ailment, and so
of Sri Guru Granth Sahib.’
is the cure different. Medicine for this
ailment is with the Guru (Holy Preceptor). When the Name Divine is obtained,
Man is afflicted with the poison of egoism, then the poison of egoism and Maya is
and so long as he does not take this removed. Therefore, Guru Sahib says,
medicine (through the Guru), he cannot be “Friend! forget this notion or feeling – this
purged of this poison.” Raja Shivnabh is my house, these are my children, this is
asked, “Sir! what is its medicine?” Guru my body etc. – which have shackled you.
Sahib said, “Its medicine is Name-nectar. This is the notion of egoism, which has
Due to the poison of egoism, he goes chained you –
through birth and death. If he receives the Refrain : O artless mind, forget thoughts of
Name-nectar, his transmigration will be egoism.

‘Atam Marg’ 65 March, 2011


Ë≈È≈ - ÓÈ ÌØ « Ò¡≈, ‘¿∞ Ó À √π  «Â «Ú√≈« -B. there is a pull, the reverse order gets
‘¿∞ Ó À √π   «Ú√≈, - D, B. started, and then, in the end, only a dot is
ÓÈ ÌØ « Ò¡≈, ‘¿∞ Ó À √π   «Ú√≈,..-B.
left.’ We are unable to understand how it
‘Thou that art artless, forget thoughts of
egoism: becomes material or assumes mass, how it
Egoism destroy, with thy mind reflect. becomes small, how getting converted into
And the purest of qualities adopt.’ P. 1168 energy it becomes nothing; it becomes
ÌØ « Ò¡≈ ‘¿∞ Ó À √π  «Â «Ú√≈«® extremely subtle and refined. This
‘¿∞ Ó À Ó≈« Ï∆⁄≈« ÓÈ ◊π ‰ «Ú«⁄ ◊π ‰ ∞ ÒÀ √≈«® statement is naturalistic or materialistic.
Is the world going to survive for ever? But spiritualistic view is that there was the
Having come into being millions and sounding of the word ‘Onkar’.
billions of years ago, will it survive for ‘All from one sound has been manifested.’
million and billions of years in future too? P. 1003
Guru Sahib says – ‘No. In the twinkling of ¬∂ ’ ’Ú≈ÚÀ Â∂ √«Ì ‘Ø ¡ ≈®
His eye lies power of destruction and creation.’ ‘With One Word Thou didst effect the world’s
(P. 284) God destroys everything in the expansion and whereby millions of streams
began to flow.’ P. 3
twinkling of an eye, and thereafter, only
He Himself is there. He pervaded in the ’∆Â≈ Í√≈¿∞ ¬∂ ’ Ø ’Ú≈¿∞ ®
«Â√ Â∂ ‘Ø ¬ ∂ Ò÷ Á∆¡≈¿∞ ®
beginning; He pervades in the middle and
shall pervade in the end of time when this So, this world is not true or real. It is
world shall cease to exist. At that time, God’s play; it is a creation of His pleasure
God Himself will be there – ‘God will and fancy. First of all, Guru Sahib explains
pervade in the end of time.’ Scientists say ‘bhed-bharm’ (illusion of diversity) in this
– ‘In the beginning there was only a dot, manner. The reflection of the sun in water
very small, so small that its subtlety cannot appears very much like the sun, and thus
be imagined.’ About this we say that God they become two, but in reality there is
was in the transcendent form. Then there only one sun. Similarly, owing to ‘jeev-
was a ‘Big Bang’ – a very big sound. Guru bhaav’ (sense or notion of sentience or
Sahib says that it was the word ‘Onkar’. animateness) in the physical body, it
From ‘Ek Onkar’ (The Sole Supreme Being) started appearing separate or distinct (from
emanated the word-sound ‘Onkar’, from the all-pervasive God). The same is the
which emanated various forms – case of the world. If a number of
ornaments are lying, they appear to be
‘When He, the Creator, evolved Himself,
He created the earth and all the infinite separate or distinct from each other, but in
bodies.’ Chaupai, Tenth Guru essence they are all gold. Waves rise in the
‹Ï ¿∞ Á ’÷ ’≈ ’Â≈≈® water of the ocean; what are they? Though
Íà ‹ ≈ Ë ÂÏ Á∂ ‘ ¡Í≈≈® appearing to be distinct and separate, they
The holy Word spread; the push was are all the ocean itself. So, in the same
given, and that is how the world expanse manner, man has become forgetful of his
was created. How much was created? Guru essence. He has become deluded about his
Sahib says that it is beyond any description true form; he has become a ‘jeev’ (sentient
or computation. Scientists say – ‘When being); he has ceased to be God. When the

March, 2011 66 'Atam Marg’


sense went down still further, he became Ego and the Name do not abide
nature. The sense of ego was born in him, together. In the light of the Name, God
and he lost his Divine sense or appears to be all-pervasive – ‘All that exists
consciousness. Guru Sahib warns – ‘Thou is the Lord: all is the Lord.’ (P. 485) The truth
that art artless, forget thoughts of egoism.’ (P. is that in the egoistic state, in self-ego, in
1166) Man should forget and eschew the tiny self, everything and every being
egoistic sense or ‘I-ness’. But, holy appears to be separate and different. They
congregation, forgetting and eschewing appear to be friends and aliens. Man thinks
egoism is not that easy and simple. It of his loss-gain, joy and sorrow, sons and
cannot be cured unless and until egoistic daughters, relations and co-religionists. But
sense leaves the soul sense. Its cure or in the state of Divine Name meditation,
medicine lies in the Name Divine. only one Lord God is seen and acting. As
‘Waheguru (God’s Name) is the Gurmantar long as there is egoism, even service is not
(holy Word incantation imparted by the Guru accounted for –
or Master) by reciting which is egoism ‘In ego, service cannot be performed, so the
dispelled.’ Bhai Gurdas Ji, Var 13/2 soul goes empty-handed.
Ú≈«‘◊π  » ◊π  Ó≥  à ‘À ‹«Í ‘¿∞ Ó À ÷Ø ¬ ∆® O my soul, meditate thou on God and practise
Divine understanding and thou the Guru’s Word.’ P. 560
enlightenment comes when God’s Name ‘¿∞ Ó À «Ú«⁄ √∂ Ú ≈ È ‘Ø Ú ¬∆ Â≈ ÓÈ∞ «ÏÊ≈ ‹≈«¬®
‘ ⁄∂ «  ÓÈ Ó∂  ∂ ± ◊π  ’≈ √ÏÁπ ’Ó≈«¬®
gets lodged in the heart and mind, and
egoism is destroyed. In this context, Guru You should meditate on the Guru’s
Sahib says that the two – egoism and Shabad (word or hymn) which the ‘Five
God’s Name – do not abide together. If Beloved Ones’ have bestowed upon you.
God’s Name is lodged in the mind, then Then you should seek the Guru’s Word or
egoism cannot abide, and if egoism is instruction from Sri Guru Granth Sahib.
there, then God’s Name cannot abide. So Then imbibe faith in it, and when you
God’s Name is the enemy of egoism – have done so, then –
‘Egoism and the Name Divine are to each ‘Inexpressible is the state of faith:
other opposed: the two dwell not in one place.’ Whoever attempts this, shall in the end regret
P. 560 his rashness.
This state pen and paper cannot record,
‘¿∞ Ó À È≈ÚÀ È≈«Ò «ÚØ Ë π ‘À ÁØ « ¬ È Ú√«‘ «¬’ Nor cogitation its secret penetrate.’ P. 3
·≈«¬®
Ó≥ È ∂ ’∆ ◊«Â ’‘∆ È ‹≈«¬® ‹∂ ’Ø ’‘À «Í¤À
Such is the Guru’s edict – ͤ∞Â≈«¬®
Refrain: When the Name became lodged in ’≈◊«Á ’ÒÓ È «Ò÷‰‘≈π ® Ó≥ È À ’≈ Ï«‘ ’«È
the mind, Ú∆⁄≈π®
Egoism was annulled.’ Those who have imbibed faith have
Ë≈È≈ - ‹ÁØ ∫ È≈Ó «‘Á∂ «Ú⁄ Ú«√¡≈, attained to high positions. Therefore, Guru
‘¿∞ Ó À Ú≈Ò≈ È≈Ù ‘Ø «◊¡≈ -B, B.
Sahib advises us to meditate on the Guru’s
«Í¡≈∂ ‹∆, ‘¿∞ Ó À Ú≈Ò≈ È≈Ù ‘Ø «◊¡≈
-B. Word or hymn –
‹ÁØ ∫ È≈Ó «‘Á∂ «Ú⁄ ‘Through submission to the Divine Will is
Ú«√¡≈,..............-B. attained the Lord and egoism cast off.’

‘Atam Marg’ 67 March, 2011


P. 560 holy Word, and keep it wandering in the
‘π ’ Óπ Ó≥ È «‘ Â≈ ‘« «ÓÒÀ Â≈ «Ú⁄‘π ‘¿∞ Ó À maze of egoism. The mind fails to gain
‹≈«¬® understanding of the Divine will or
All that is happening, good as well as command. Due to proclivities of previous
bad, is in obedience to God’s Will or births, the mind caught in the net of
command. You should submit to the egoism, continues to suffer through the
Divine Will and conduct yourself in cycle of birth and death.
harmony with it. Then, egoism will be ‘With egoism is (God’s) devotion not
automatically dispelled from within you – performed, nor the Divine ordinance or will
‘This body is egoism-filled; realized;
From egoism has proceeded all process of In egoism is the self or soul in bonds, and the
being born. Name in the mind is not lodged.’ P. 560
[This means being involved in transmigration] ‘¿∞ Ó À «Ú«⁄ Ì◊«Â È ‘Ø Ú ¬∆ ‘π ’ Óπ È Ïπ « fi¡≈
Egoism is a great dust-storm, ‹≈«¬®
All realization clouding.’ P. 560 ‘¿∞ Ó À «Ú«⁄ ‹∆¿∞ Ïø Ë π ‘À È≈Óπ È Ú√À Ó«È ¡≈«¬®
‘¿∞ Ó À √Ìπ √∆π ‘À ‘¿∞ Ó À ˙Í«Â ‘Ø « ¬® As long as there is egoism or self-
‘¿∞ Ó À Ú‚≈ ◊π Ï ≈π ‘À ‘¿∞ Ó À «Ú«⁄ Ïπ « fi È √’À conceit in man, how can he render God’s
’Ø«¬®
devotional worship? He cannot understand
It is in egoism that man suffers God’s will either –
transmigration, that is, goes through the ‘Saith Nanak: Contact or meeting with the
cycle of birth and death – ‘Egoism is a great Guru (Holy Preceptor) casts off egoism,
dust-storm.’ This dust-storm is in the mind And truth in the mind lodges.
of man – Then does the self practise truth, live truth,
And through devotion, in the holy Eternal is
‘One to lucre (Maya, material riches) attached
absorbed.’ P. 560
is blind and deaf in the extreme:
Amid hubbub of worldly concerns, to the holy È≈È’ √«Â◊π  «Ó«Ò¡À ‘¿∞ Ó À ◊¬∆
Word is he not attentive.’ P. 313 Â≈ √⁄π Ú«√¡≈ Ó«È ¡≈«¬®
√⁄π ’Ó≈ÚÀ √«⁄ ‘À √⁄∂ √∂ Ú √Ó≈«¬®
Ó≈«¬¡≈Ë≈∆ ¡«Â ¡≥ È ≈ ÏØ Ò ≈®
√ÏÁπ È √π ‰ ¬∆ Ï‘π Ø Ò ÿ⁄Ø Ò ≈® When the True Guru is met, man
There is tumult and upheaval in this becomes absorbed in Waheguru (God),
mortal body. In man’s conscience or inner otherwise, the whole world is crying and
self are lying accumulated tendencies and suffering with pain caused by egoism.
inclinations of millions of births in the Prisons and hospitals are full of such
form of ‘karmas’ (actions), waves of people. All are afflicted with disease. What
countless desires and feelings continue is the disease or ailment? It is the malady
rising in him all the time – of the family, of egoism which is afflicting all minds. It
wealth, cravings, lust, wrath, greed, is because of this egoism that man becomes
attachment, pride, enmity and hostility, afflicted with all kinds of ailments –
gain and loss, friends and foes, which ‘By Guru’s grace God dwells in the mind and
man remains merged in His Name.
create tumult or disturbance in his mind.
Through Guru’s hymns God is obtained.
Consequently, his mind is never at peace. Without Gurbani man is lost in doubt.’
They restrain the mind from flying to the P. 36

March, 2011 68 'Atam Marg’


◊π  Í√≈Á∆ Ó«È Ú√À È≈Ó∂ ‘À √Ó≈«¬® come out, because he has not followed the
◊π  √ÏÁ∆ ‘« Í≈¬∆¡À «ÏÈ∞ √ÏÁÀ Ì«Ó Ìπ Ò ≈«¬® proper procedure and exercised restraint
So, when the Guru shows his grace and care. Water comes out when first
the malady of egoism is annulled. some water is put into the bore. If the
Guru Sahib counselled Raja Shivnabh, water is deep, this procedure has to be
“O king! now tell me will the ego-ailment followed many times. Then water starts
be cured in the case of those who practise coming out by merely pushing the button.
Hatha-yoga and meditation? Egoism is not Similarly, the Name Divine is lying within
annulled through these means. Unless and and the Five Beloved Ones put the ‘amrit’
until Divine Name is realized, the malady (Name-nectar) from outside. Along with it,
of egoism is not annulled.” they impart the ‘Gurmantar’ (holy chant).
‘Without the True Guru, the Name is obtained When the recipient meditates on or recites
not; understand and reflect thou over it. the Gurmantar (holy chant) and
Nanak, through perfect destiny man meets the determinedly follows the disciplinary codes
True Guru and gathers peace, the four ages
of ‘yum’ and ‘niyam’ and resolutely unites
through.’ P. 649
it with his mind, then slowly and slowly,
«ÏÈ∞ √«Â◊π  È≈¿∞ È Í≈¬∆¡À Ïπ fi ‘π ’« Ú∆⁄≈π ®
È≈È’ Í»  À Ì≈«◊ √«Â◊π  π «ÓÒÀ √π ÷ π Í≈¬∂ ‹π ◊ he attains to the Name permeating deep
⁄≈«® within him. Thereafter is revealed the
So Guru Sahib says – “It is essential to medicine which annuls the malady of
fall in love with what is called the Name. egoism. Guru Sahib describes it as ‘Name-
But the Name Divine is not to be found medicine’ –
from outside because it is within you. From ‘He, who within his mind, loves the medicine
outside you are going to find the of God’s Name.’ P. 259
‘Gurmantar’ (holy incantation from the È≈Ó ¡¿∞ ÷ Ëπ «‹‘ «ÁÀ «‘Â≈ÚÀ ®
Guru) – ‘Waheguru mantar’ (God’s hymn) Whoever bears love for the medicine
which is to be imparted by the ‘Panj Piaras’ of the Name in his heart – what happens
(Five Beloved Ones). It is this holy chant to him –
which is going to reveal the Name Divine ‘This malady even in dream afflicts him not.’
from within you. It is very much like P. 259
water in the earth. Everybody knows that Â≈«‘ Ø ◊ π √π Í ÈÀ È‘∆ ¡≈ÚÀ ®
there is water in the earth. A man is Such a one is not afflicted with this
extremely thirsty. If he says that there is ailment even in his dream. No ailment –
water in the earth, of what avail is it to neither ’adhi’ (mental), nor ‘biyadhi’
him when he is dying of thirst? Unless and (physical), nor ‘upadhi’ (psychic) – comes
until he draws out water from the earth, near him. When mental diseases do not
he cannot partake of it. For that purpose, afflict, then physical maladies also do not
first he makes a bore in the earth. Then he afflict man, because mental ailment comes,
puts into it the gauge, then the pipe, the and physical maladies afflict thereafter as a
reflex valve, the electric motor, and then consequence thereof. So Guru Sahib says
he pushes the button. But water does not that Name-medicine is present in all. In all

‘Atam Marg’ 69 March, 2011


beings has God placed this Name- similarly, the Perfect Guru-vaid has
medicine– prescribed the disciplines and restraints.
‘Brother! this Divine cure in each being lies – Then you should yourself draw out the
Without guidance of the Guru perfectly Name-medicine from Sri Guru Granth
endowed, Sahib. Read carefully; in the scripture is
Is not found the way to take it.’ P. 259
written the discipline – ‘The Guru, perfectly
‘« ¡¿∞ ÷ Ëπ √Ì ÿ‡ ‘À Ì≈¬∆®
◊π  Í»  ∂ «ÏÈ∞ «Ï«Ë È ÏÈ≈¬∆®
endowed, has prescribed the discipline.’ What
happens when the medicine is taken in the
If the perfect Guru is met, then he
prescribed manner – ‘Saith Nanak: Never
imparts the wisdom and understanding of
more does this malady afflict.’ So, that
taking this Name-medicine with restraint.
medicine is lying within the self itself–
He tells the devotee the place where this
‘The Name Divine, bestower of Nine Treasures
Name-medicine lies and what its mark is –
immortalizing,
‘By the discipline prescribed by the Guru, In our own self is lodged.’ P. 293
perfectly-endowed,
È¿∞ «È«Ë ¡≥ « Óà  ∞ ÍÃ Ì ’≈ È≈Óπ ® Á∂ ‘ ∆ Ó«‘ «¬√
Saith Nanak, nevermore does this malady
’≈ «Ï√à ≈ Ó®
afflict.’ P. 259
◊π «  Í»  À √ø ‹ Óπ ’« Á∆¡≈® That Name is all-pervasive. It is
È≈È’ ¿∞ «Î« Á» ÷ È Ê∆¡≈® present in everybody. Guru Sahib says –
Then the Guru prescribed the ‘Tell me where the Name Divine does not
discipline for taking the Name-medicine. exist –
Don’t tell a lie; don’t commit violence ‘All beings by the might of the Name are
sustained.
against anyone; don’t kill anyone; don’t
By the might of the Name are sustained
cause pain and suffering to anyone neither continents and universes.’ P. 284
with body, nor with mind, nor with È≈Ó ’∂ Ë≈∂ √ø ◊ Ò∂ ‹ø  ® È≈Ó Ë≈∂ ÷≥ ‚ Ïà ‘ Ó≥ ‚ ®
speech, nor with intellect, nor with your
powers. Always speak the truth and act [Name or Nam: This term is of
truthfully. Keep your promise, stand by multiple facets of meaning, here implying
your word. Then cultivate forbearance, Divine might.]
forgiveness, celibacy, politeness and be
Everywhere, in all continents and
sweet-tongued. Eat less and speak less and
universes, pervades the Divine Name.
lead a disciplined life. Do ‘nitnem’ (reading
‘By the might of the Name are sustained the
of the prescribed Gurbani compositions) and
skies and nether regions;
be contented with your lot. Don’t indulge By the might of the Name are sustained all
in slandering, backbiting and jealousy. beings.’ P. 284
Meditate on God’s Name resolutely. These È≈Ó ’∂ Ë≈∂ ¡≈◊≈√ Í≈Â≈ÒÕÕ
are the disciplines which you should È≈Ó Á∂ Ë≈∂ √◊Ò ¡≈’≈®
follow. Just as doctors prescribe medicine Those having a visible form are
and enjoin upon the patient restrictions sustained by the might of the Divine
about food and conduct – don’t eat sour Name–
things, pickles, vinegar, fried food etc., ‘By the might of the Name are sustained all

March, 2011 70 'Atam Marg’


the worlds and spheres. imbibing the holy Word or hymn. Imbibe
All by listening to the holy Name find this teaching – ‘I am not a physical body;
liberation.
I am not a subtle being. I am not a ‘karan
Whomsoever by His grace to devotion to the
Name He attaches, shreer’ (a dreamless and blissful state of
Saith Nanak, entering the Fourth state finds ignorance where sensual pleasures do not
liberation.’ P. 284 exist). I am none of the five elements; I
È≈Ó ’∂ Ë≈∂ Íπ  ∆¡≈ √Ì ÌÚÈ® am none of the five ‘praans, (vital breaths).
È≈Ó ’À √ø « ◊ ¿∞ Ë ∂ √π « È √Ã Ú È® I am neither ‘mann’ (intellect), nor ‘budhi’
’« «’Í≈ «‹√π ¡≈ÍÈÀ È≈«Ó Ò≈¬∂ ®
(understanding), nor ‘chit’ (intellect), nor
È≈È’ ⁄¿∞ Ê ∂ ÍÁ Ó«‘ √Ø ‹È∞ ◊«Â Í≈¬∂ ®
‘egoism’. I am an embodiment of Divine
He who becomes attached to the Name
God Himself –
attains to his True Home. First thing is to
‘My self! in aspect art thou image of Divine
realize whether ‘I’ am a physical body or Light.
a subtle one, or ‘karan-shreer’ (that blissful Thy own exalted origin realize.’ P. 441
and dreamless state in which sensual ÓÈ Â± ø ‹Ø «  √» Í π ‘À ¡≈͉≈ Ó» ´ ͤ≈‰∞ ®
pleasures disappear.) In this material body When you have realized your true
are present, three bodies. Holy men say – origin, then secondly, you should
‘Neither are you a body of five elements remember that –
including 25 ‘prakritis’ (natures or ‘My self! the Lord is ever with thee;
tendencies), nor are you a subtle body of Listen to the Guru’s teaching and live in
19 elements, nor are you a ‘karan shreer’ , bliss.’ P. 441
which is a state of ‘avidya’ (ignorance). ÓÈ ‘« ‹∆ Â∂  À È≈«Ò ‘À ◊π  ÓÂ∆ ø ◊ π Ó≈‰∞ ®
Neither are you ‘mann’ (mind), nor ‘chit’ Imbibe the Guru’s teaching with loving
(intellect), nor ‘budhi’ (understanding), nor devotion and enjoy the relish of this bliss
‘I’. Then what are you? Guru Sahib says, and intoxication of love which will envelop
“You are a ‘light’ like Waheguru (God). Try you for ever. Man may suffer any number
to know and realize thyself.” of difficulties, troubles, hurdles and business
Refrain: O my mind, thou art an embodi- losses, this love for God and His Name
ment of Divine Light does not wear off. It does not wear off
So know thy origin;
An embodiment of Divine Light
even when one is hacked to pieces limb by
art thou…. limb, or cut into two with a saw, or one’s
O my mind, God is ever with thee. scalp is removed, or wracked on wheels of
By Guru’s instruction enjoy His torture.
love .. ‘Like the durable dye of madder, supremely
Ë≈È≈ - ÓÈ Â± ø ‹Ø «  √» Í ‘À ∫ , ¡≈͉≈ Ó» Ò fast, is the Lord’s love, acquired through the
ͤ≈‰ -B, B. company of the holy.
¡≈͉≈ Ó» Ò Í¤≈‰, - D, B. However much may the body’s vesture be torn,
ÓÈ Â± ø ‹Ø «  √» Í ‘À ∫ ......... -B. Fast-sticking remains the Lord’s auspicious
ÓÈ ‘« ‹∆ Â∂  ∂ È≈Ò ‘À , dye.’ P. 985
◊π  ÓÂ∆ ø « ◊ Ó≈«‰, - D √Â√ø ◊ «Â Íà ∆ «Â √≈Ë ¡«Â ◊» Û ∆
ÓÈ Â± ø ‹Ø  √» Í ‘À ∫ ........ -B. «‹¿∞ ø ◊ π Ó‹∆· Ï‘π Ò≈◊≈ÕÕ
How clear it is! This is what you call ’≈«¬¡≈ ’≈Íπ ⁄∆ Ï‘π Î≈∂

‘Atam Marg’ 71 March, 2011


‘« ø ◊ π È Ò‘À √Ì≈◊≈® This valuable jewel know in thy heart to lie.
The intoxication of Lord’s love never Thy own substance shouldst thou realize.’
P. 892
wears off. It remains forever at all times –
¡≈ÂÓπ ≈Óπ √Ï Ó«‘ Í∂ ÷ π ® Í»  È Í» «  «‘¡≈
Refrain: Day and night does remain ec- ÍÃ Ì ¬∂ ’ π ®
stasy of God’s Name. ÂÈπ ∞ ¡ÓØ Ò π «Á∂ Ó«‘ ‹≈Èπ ∞ Õ Õ ¡ÍÈ∆ Ú√Âπ ∞ » ±
Ë≈È≈ - ⁄Û∑ ∆ ‘∂ «ÁÈ ≈Â, ¡≈«Í ͤ≈Èπ ∞ Õ Õ
È≈Ó ÷π Ó ≈∆, È≈Ó ÷π Ó ≈∆ -B, B.
God is present in all. Waheguru (God)
È≈Ó ÷π Ó ≈∆ È≈È’≈ -B, B.
⁄Û∑ ∆ ‘∂ «ÁÈ ≈Â,..............-B. is all-pervading. You have only to change
‘Intoxication of poppy, wine, opium and hemp your vision. But without resolute efforts,
wears off in the morning; stable mental inclination is not obtained.
But Divine Name intoxication or rapture
remains day and night, saith Nanak.’ Bulla went to Inayat Shah Kadri to
Janam Sakhi become his disciple. He was removing
ÍØ √  ÓÁ ¡Î∆Ó Ìø ◊ ¿∞   ‹≈«¬ ÍÌ≈® onion seedlings and planting them. Bulla
È≈Ó ÷π Ó ≈∆ È≈È’≈ ⁄Û∑ ∆ ‘∂ «ÁÈ ≈ÂÕÕ kept sitting for a long time. At last the
These are intoxicants of the body. holy man got free and said, “Brother! what
Partake of them now; after eight to ten brings you here?” He said, “Sir! I have
hours you feel their want again. ‘But come into your refuge. I want to meet
Divine Name intoxication remains day and God.”
night.’ Enjoy this intoxication and rapture “What is your name?”
by following the Guru’s instruction. Then
you should realize that you are an “Sir, my name is Bulla.”
embodiment of Divine Light.’ “O Bulla! seeking God is like
‘Of the five elements is the body created. detaching the mind from one thing and
Within that is contemplated the Divine Jewel.’ aligning it with another. It is a matter of
P. 1030 changing the mind. Don’t consider the
Í≥ ⁄ ÂÂπ «Ó«Ò ’≈«¬¡≈ ’∆È∆® world a material world. Regard it as God;
«Â√ Ó«‘ ≈Ó ÂÈ∞ ÒÀ ⁄∆È∆®
you will automatically come to find and
In this body of five elements was put meet God. Let me tell you the real secret
the Divine Name jewel, the Light of the or mystery. What you are harbouring in
soul. This is not obtained without your mind is false and artificial. Remember
meditating and reflecting on the holy only this much – ‘The Lord immanent in all
Word or hymn. The ‘jeev’ (sentient being; thou behold. The Sole Lord fully pervades all.’
soul) is God (Supreme Soul) and God is (P. 892) You should only remember that
the ‘jeevatma’ (individual soul) – God is all-pervading. He is present both
‘The soul is the Lord and the Lord is the soul. within and without. There is no place
God is attained by pondering over the Name.’
where God does not exist –
P. 1030
¡≈ÂÓ ≈Óπ ≈Óπ ‘À ¡≈ÂÓ ‘The valuable jewel know in thy heart to lie.
‘« Í≈¬∆¡À √Ï«Á Ú∆⁄≈≈ ‘∂ ® Thine own substance shoudst thou realize.’
P. 892
‘The Lord immanent in all thou behold.
ÂÈπ ¡ÓØ ´ «Á∂ Ó«‘ ‹≈È∞ ® ¡ÍÈ∆ Ú√Â∞ ±
The Sole Lord fully pervades all.

March, 2011 72 'Atam Marg’


¡≈«Í ͤ≈È∞ Õ Õ È≈È’ Ïà ‘ Ó «◊¡≈È∆ ¡≈«Í ÍÓ∂ √ π  ®
The valuable jewel is the soul within ‘He who knows the soul-elixir is pure as god.
your heart. You should realize this precious There is absolutely no difference among God,
commodity yourself. me and you.’ Sarb Loh Granth
‘They, who understand their soul, are ¡≈ÂÓ √ «‹‘ ‹≈È‘∆ √Ø ‘À ı≈Ò√ Á∂ Ú ®
themselves the Supreme Soul. ÍÃ Ì Ó«‘, ÓØ Ó«‘, Â≈√ Ó«‘, ø ⁄ ’ È≈‘È Ì∂ Ú ®
The Lord alone is the sole amrita-tree bearing Tenth Guru Sahib says that they who,
amrita fruit.’ P. 421 rising above the sphere of egoism, have
«‹È∆ ¡≈ÂÓπ ⁄∆«È¡≈ ÍÓ≈ÂÓπ √Ø ¬ ∆® realized the soul-essence are not distinct
¬∂ ’ Ø ¡≥ « Óà  «Ï÷π ‘À δ ¡≥ « Óà  ∞ ‘Ø ¬ ∆® from God, you and me. They are pure.
Those who realize their true aspect, They are called ‘Khalsa’ – the pure. They
and know the soul, become God Himself, are God Himself –
because only one Lord God is the nectar – ‘They, who understand their soul, are
tree which bears fruit too of nectar. In all themselves the Supreme Soul.’ P. 421
this cosmos, He is pervading. «‹È∆ ¡≈ÂÓπ ⁄∆«È¡≈ ÍÓ≈ÂÓ √Ø ¬ ∆®
Refrain: God-like are they who forget not They who have realized their God-like
the Name. form within their self, they are satiated by
Ë≈È≈ - √ª¬∆ ‘∆ Ú◊∂ È∂ , «Ú√∂ È È≈Ó tasting this truth. They gain victory over
«‹È∑ ª ˘ -B, B.
«Ú√∂ È È≈Ó «‹È∑ ª ˘ -B, B.
their mind. All sensual desires are effaced
√ª¬∆ ‘∆ Ú◊∂ È∂ ..............-B and they become God-enlightened and
gain knowledge of the Ultimate Spiritual
‘Those that never are forgetful of God
What kind of men are they? Reality. All their doubts and
Know, between them and the Lord no misconceptions are destroyed. They realize
distinction is – the truth that ‘all is God’. They attain
The Lord’s own aspect they bear.’ P. 397 indistinctness from God –
«‹È∑ ≈ È «Ú√À È≈Óπ √∂ «’È∂ « ‘¡≈® ‘Those tasting of amrita fruit, by holy truth
Ì∂ Á π È ‹≈‰‘π Ó» « Ò √ª¬∆ ‹∂ « ‘¡≈® are satiated.
The question posed here is – ‘What are Such feel not doubt or separation from the
they like who do not forget the Name, Lord,
who do not forget their true soul-form or In joyful taste of the Lord abides their tongue.’
P. 421
origin?’ Guru Sahib says – ‘Know that there
¡≥ « Óà  ÎÒπ «‹È∆ ⁄≈«÷¡≈ √«⁄ ‘∂ ¡ÿ≈¬∆®
is absolutely no difference between them. The «Âø È ≈ ÌÓπ È Ì∂ Á π ‘À ‘« √È √≈¬∆®
Lord’s own aspect they bear.’ (P. 421) There
So, in this way, Guru Sahib explained
is no distinction between them and Lord
this subject to Raja Shivnabh. He said, “O
God. They are God-like. What a glory they
king! this path of the Name Divine, of
attain!
Divine Word contemplation is chiefly the
‘Gods like Shiva themselves quest after the
God-enlightened.
Saith Nanak: The God-enlightened with the (... to be continued)
Supreme Being Himself are at one.’ P. 273
Ïà ‘ Ó «◊¡≈È∆ ’¿∞ ÷Ø ‹ «‘ Ó‘∂ √ π  ®

‘Atam Marg’ 73 March, 2011


Why not contemplate the Lord?
Sant Waryam Singh Ji
English Translation: Prof. Beant Singh

(Continued from P. 83, issue Feb., 2011) twice I went there to fetch water. He is
sitting there motionless. He neither moves
I said, "I shall get down at whichever his hands, nor his feet. I do not know what
station comes next." he does."
When I alighted, I went to the Ticket The father said, "Go, and bring him.
Collector. He did not say anything to me. Let us feed him."
He did not ask for my ticket. I stood
He came to me and said, "Respected
outside.
brother! my father is calling you."
He said, "Sir! don't go without meeting
I said, "Why?"
me." He was a Sindhi official. When he
had finished his work, I said, "Tell me He said, "For taking meals."
what you have to say. I am leaving." I said, "No; I won't take food like this."
He said "Come with me to my place. However, I went with him.
I want to serve you food." I said to myself, His father said, "Come on, young boy."
"Well, True Sovereign! now you have To his daughter he said, "Meals of how
arranged my meals in another manner.” I many persons have you brought?"
went to his house. He served me food. I
recited Gurbani and explained its meanings She said, "I have brought food for
for I was in the habit of talking about three persons. Two are you, and mother
God. He kept listening to me. He was has packed additional food for one person
deeply impressed. more."

He said, "Please stay with me now." I I said, "Brothers! I am not going to


said, "Not here can I stay." Early in the take food like this."
morning, I left. I thought that here too I They said, "Then, how will you take
would get caught in bonds. Departing from the meals?"
there, I went to a place five miles away.
I said, "Get an hour's work from me. It
There Lahore's Punjabis were levelling the
is I who will go to level the field."
fields. I liked the place very much. It was
excellent. There was water all around. Argument ensued among us. The
Plants were standing. Having left early in father said, "If you don't take meals, we
the morning, I sat down there. In the will also not eat."
meantime, food came. The boy said to his He said, "Well brother! fix the leveller
father, "Father! a boy is sitting there." I had to the plough. When the leveller was fixed,
not grown beard as yet. He said, "Once or I held the yokes. When I had taken one

March, 2011 74 'Atam Marg’


round of the field, he remarked, "The reducing his intake of alcohol daily, and
person doing levelling is competent", but put all of them on reading Gurbani and
he said, "No more, no more, no more. You learning it by heart. I told the women to
have done work enough for the meals." I churn curd early in the morning uttering
sat down again, and they too sat down. 'Waheguru' (God) with one hand, and
I said, "Respected father! do one thing. 'Satnam' (True is God's Name) with the
Either continue getting work out of me - I other. All started reciting God's Name. A
am going to eat one loaf in a day; I shall big change come in their house. But that
work for you for an hour - or let me do elderly man did not stop drinking. He was
some good unto you." in fact quite young; it is I who called him
elderly.; I told him to spill a little alcohol
He said, "This doing-good proposition
from the glass, and then drink. At last,
is excellent." At the same time he said,
only the breadth of a finger (as a unit of
"Look! I am not going to give up drinking,
measurement - about .75 inch) was left in
if you tell me to do so. As soon as I was
the glass. That day, he started weeping
born, my mother gave me alcohol as the
loudly like a child. He said, "Well fortunate
first food and told me to drink.” I said, "It
one! your (alcohol) and mine was a life-
is all right."
long companionship. This person has
He said, "If you make me give up separated you from me, and today is the
alcohol, I will do so." His name was Taaba last meeting between us, and today, I am
Singh, while his son’s name was Gurpal throwing away this bottle."
Singh. They went home. When I went
He threw away the bottle of wine,
there, I saw that the women's noses were
and entered the fold of Sikhism. He learnt
red. I said, "These women take snuff. I
about God's Name, and I made him learn
have done a very bad thing by taking food
Gurbani by heart.
from them.
'Those who neither know 'rehat' (Sikh code of He said, "Now what?"
conduct), nor follow the tradition of reading
I said, "My commitment has been
Gurbani,
By eating food from their hands, one forgets fulfilled." I left that place and went 5-6
God's love.' miles ahead. A woman standing there said,
‹≈ ’∆ «‘Â È ‹≈‰∆¡À ◊π  Ï≈‰∆ È‘∆ ∆ "Son! where are you going?" I said,
«Â√ÁÀ ‘Ê‘π ÷≈Ë∆¡À «Ú√À ‘« ’∆ Íà ∆ ® "Nowhere, mother! Where can I go?"
The lady of the house said, "Brother!
She said, "Your father has bought 8
what have we to do?"
murabbas (one murabba = 25 acres) of land,
I said, "Bring all your snuff boxes." All while sons I have seven. It seems to me
snuff boxes were brought. A drain flowed that you are my son."
there. I said, "Throw all the boxes into it."
I said, "To me also it seems that you
I said, "I shall go only after making the
are my mother from my previous birth."
father give up alcohol, whether it takes one
month, two or four months. I started She said, "Then don't go."

‘Atam Marg’ 75 March, 2011


So, I was making only this much daughters' marriages we performed, whose
submission that if you have faith in God land revenue we paid, to whom we did so
and you do not waver in your faith, then many favours turned their back upon us.
surely God provides you with your How bad they turned out to be!" At this,
sustenance. The Guru's edict is perfectly Bhai Manjh said, "No! we are not to
true - complain like this. This is not to the liking
'Why dost thou, O mind! think of enterprises, of my True Guru. My True Guru's edict is
when revered God Himself is engaged in thy like this."
care?' P. 10 Refrain: None in this world is bad.
’≈‘∂ ∂ ÓÈ «⁄ÂÚ«‘ ¿∞ Á Óπ For in every being abides the Lord.
‹≈ ¡≈‘« ‘« «‹¿∞ Í«¡≈® Ë≈È≈ - «¬Ê∂ Ïπ  ≈ È≈ ‹◊ ¿∞  ∂ ’Ø ¬ ∆,
The food-providing bowl remained √ÌÈ∆ ÿ‡∆ ≈Ó Ú√ÁÀ -B, B.
with Swami Ji for two years. Then his «Í¡≈«˙, √ÌÈ∆ ÿ‡ƒ ≈Ó Ú√ÁÀ -B,
Guru came and said, "What is this that you B.
«¬Ê∂ Ïπ  ≈ È≈ ‹◊ ¿∞  ∂ ’Ø ¬ ∆,..... -
are doing? Throw away this bowl." The B.
Guru made Swami Ji throw the bowl into
We are not to call anybody bad or
the Ganges.
evil. My Guru's command is that if you
So Bhai Manjh had a relationship with cannot help calling anybody bad, then
the Perfect Guru. He was not unsound and listen -
immature like us. He (Bhai Manjh) said to 'Kabir, I am the worst of all; except me,
his wife and daughter, "You should not everyone else is good.' P. 1364
waver. It is the Lord God who Himself is ’Ï∆ √Ì Â∂ ‘Ó Ïπ  ∂ ‘Ó Â«‹ ÌÒØ √Ìπ ’Ø « ¬®
going to sustain us. Don't worry. I am Therefore, call your own self bad, and
strong. I can do work. He went there and not anybody else.
after seeking permission built a hut. He 'No suffering touches such as keep the Sole
acquired a weeding hoe and a pitchfork. In Lord ever before their eyes -
the morning, he would cut grass and sell Pure joy they experience.
To such none is evil; all are good-
it in the market. It sold for four paisas in
No defeat or discomfiture they know, all for
those days. Two paisas he would spend on them is triumph.
their maintenance, and two paisas he kept Never mourning, in perpetual joy they abide:
aside in the name of the Guru, thinking Not abandoning this, nothing else they seek.
that he would offer it to Guru Sahib when Saith Nanak: God's servants are
he met him and had a glimpse of him. He Transmigrating never.' P. 1302
Áπ ÷ π È≈‘∆ √Ìπ √π ÷ π ‘∆ ‘À ∂ ¬∂ ’ À ¬∂ ’ ∆ È∂  À ®
did not want to go empty-handed. At that
Ïπ  ≈ È‘∆ √Ìπ ÌÒ≈ ‘∆ ‘À ∂ ‘≈ È‘∆ √Ì ‹∂  À ®
time, Guru Sahib's command to him was - √Ø ◊ π È≈‘∆ √Á≈ ‘÷∆ ‘À ∂ ¤Ø « ‚ È≈‘∆ «’¤∞
‘Bhai Manjh! unless and until we call you, Ò∂ÂÀ®
you are not to come. Day and night, he ’‘π È≈È’ ‹È∞ ‘« ‘« ‘« ‘À ’ ¡≈ÚÀ ’Â
meditated on God's Name and did His ÓÂÀ®
worship. One day, his wife said to him, 'O my mind! he who has dispelled his doubt,
"Look! what a misfortune has come upon and realized the Lord to be amongst all, in his
us! I am surprised that those whose thought none is gone astray.’ P. 610

March, 2011 76 'Atam Marg’


ÓÈ Ó∂  ∂ «‹«È ¡Íπ È ≈ ÌÓπ ◊Ú≈Â≈® no distinction can be made between friend
«Â√ ’À Ì≈‰À ’Ø « ¬ È Ì» Ò ≈ and enemy. When all the Jathedars (Group
«‹«È √◊ÒØ Ïà ‘ Óπ ͤ≈Â≈® Leaders) came to Guru Sahib, he said,
Devotees in large numbers came to "Well brothers! how was today's fighting?"
Tenth Guru Sahib at Anandpur Sahib. Joy They said, "Sir! today's battle was fought
and peace reigned there. People lived very strenuously and fiercely. But Your
happily. But this happy state was not to Khalsa was triumphant and the enemy
the liking of the government of the day. forces were repulsed." Guru Sahib said,
First they instigated the Hill Rajas against "Bravo! Well done!" "But Sir! we have a
Guru Sahib, and then the Mughal forces very serious complaint”, they submitted.
themselves came to attack. After a fierce Guru Sahib said, "What is that? Tell
battle, the Mughal forces laid siege of the me."
town of Anandpur Sahib. Terrible fighting
was going on, and it had become very They said, "There is a spy in our army.
long. Neither side was able to force a He conveys all our secrets to the enemy."
decision. There was a General named Guru Sahib said, "Who is that
Mughal Khan, who belonged to Ropar. He Gursikh?" They said, "Sir! he is Kanahiya,
held a meeting of his officers. the holy man, whom you had made to put
He said, "Look! a long time has passed, on the sword, but instead of keeping its
our army is huge, while at Anandpur, hilt towards the front, he had kept it
there is only a small fort. After all, how towards the back; why?" And he had said,
many soldiers can possibly be there? It is "Sir! he who is to kill me will not take any
a matter of shame that till now, we have time. He will draw my sword and hit me
neither been able to catch Guru Gobind with it. He is the person who is the spy in
Singh, nor martyr him. Today, I take up our forces.”
the challenge of either killing him or Guru Sahib said, "What does he do?"
getting killed myself. I will not return They said, "O True Sovereign! neither any
defeated, but will return victorious.” body shoots at him, nor strikes him with a
After making great preparations and spear, or a sword, nor hits him with an
with great planning, the Mughal army arrow, and nor attacks him with any other
launched an attack. All were inspired to weapon. He moves about freely in the
attack. They attacked so fiercely that they battlefield. He moves about offering
entered the town. From the other side, drinking water to the soldiers. Whoever
Sahibzada Ajit Singh launched a counter asks for - water , he goes to him to offer
attack and pushed the enemy forces out of water. We too ask for water. We tell him
the town. The fighting continued outside to bring it quickly, but he starts giving
the city. Then evening came and the water to the soldier fallen on the way, and
fighting ceased. After darkness, fighting to us he comes afterwards. O True
stops and the two armies take care of their Sovereign! when he lives here, he should
dead and wounded, because in darkness be asked to explain his conduct." Guru

‘Atam Marg’ 77 March, 2011


Sahib, "Let him be presented before me." where this voice was coming. They saw a
man who had put a wounded soldier's
They went to the 'dera' (camp), where
head in his lap was and opening his
they learnt that he had not yet come back
clenched teeth, and pouring water into his
from the battlefield; he was still there. The
mouth. When the wounded person gained
night had advanced. They came to Guru
consciousness, he asked, "Who are you?"
Sahib and said, "True Sovereign! he has
He said, "I! I am nothing. I am an humble
not yet come to the 'dera' (camp), and his
Sikh of the Tenth Guru. I am a poor man."
comrades say that he is still in the
battlefield, and often comes late. Many The wounded man said, "What is your
times he returns even after midnight, and name?"
sometimes even later than that. As long as He said, “All call me by the name of
there is a thirsty soldier in the battle-field, Kanahiya."
h e continues serving water. So he can be
He said, "O Kanahiya! are you serving
found only there."
me water after recognizing me, or are your
Guru Sahib said, "Well! then fetch him doing it by mistake?"
from the battle-field." It was darkness. The
Kanahiya Ji said, "I am serving you
Khalsa army were picking up their
after recognizing you and not by mistake."
wounded by lighting torches, and on the
other hand, the Mughals too were picking He said, "Who am I? Do you know
up their wounded soldiers. They were at a about it?"
loss to understand where they should look Kanahiya Ji said, "I don't need to know
for Bhai Kanahiya because the battlefield this because the same Supreme soul is
was after all not a small place. At that pervading everywhere and in everyone in
moment, they heard a voice. They said, the world; there is none other than He."
"Listen to this voice! Whose voice is this?
He said, "O Kanahiya! I am that
"The voice came; recite with love and
General who had vowed that today I
devotion -
would either martyr Guru Gobind Singh or
Refrain: O Divine Enchanter, Thou, Thou
capture him, but I received a crippling
art pervasive
Ë≈È≈ - ± ø ‘ ∆ ± ø ‘ ∆ ÓØ « ‘È≈, ± ø ‘ ∆ ± ø ‘ ∆ ÓØ « ‘È≈ blow and I am lying in the battlefield. I
-B, D. am thankful to you. But tell me one thing
'The Guru (Master) with my eyes has shown - ‘On hearing me don't you feel angry?’”
me vision of the Divine. Kanahiya Ji said, "Why should I feel
O Divine Enchanter! in this world and
angry? Guru Sahib has totally annulled the
thereafter,
In each being, art Thou pervasive.' feeling of anger within us."
P. 407 He said, "Don't you have hatred for
◊π  «‘ «Á÷≈«¬˙ ÒØ « ¬È≈®
us?"
¬∆«‘ ¿±  «‘ ÿ«‡ ÿ«‡ ÿ«‡ ÿ«‡
± ø ‘ ∆ ± ø ‘ ∆ ÓØ « ‘È≈® Kanahiya Ji said, "No, my Guru's
They went in the direction from command is different. You people don't

March, 2011 78 'Atam Marg’


understand him." anybody lifted the curtain of her
Refrain: None appears to be a stranger, palanquin.’ The Sikhs said, ‘No, True
Nor is anyone our enemy. Sovereign! we dared not do such a thing.’
Ë≈È≈ - È≈ «Á√∂ «Ï◊≈È≈ ‹∆, Guru Sahib said, ‘Well done!’ To the
È≈ ’Ø ¬ ∆ ÚÀ  ∆, È≈ ’Ø ¬ ∆ ÚÀ  ∆ -B, D.
General's wife he said, ‘Daughter! come out
'Ever since have I attained the company of the of the palanquin and stay with your
holy, mothers. Don't you worry. As soon as
I have altogether forgotten to be jealous of
others.
peace returns, we shall send you to your
Anyone now is neither my enemy, nor is home. Don't be afraid; you are our
anyone a stranger to me; I am the friend of daughter.’ Hostilities ceased and the forces
all.' P. 1299 started returning. At that moment, Guru
«Ï√« ◊¬∆ √Ì Â≈«Â Í≈¬∆® Sahib said to the ladies in the Guru's
‹Ï Â∂ √≈Ë√ø ◊ «Â ÓØ « ‘ Í≈¬∆®
household, ‘Look! today we have to send
È≈ ’Ø ÏÀ  ∆ È‘∆ «Ï◊≈È≈ √◊Ò √ø « ◊ ‘Ó ’¿∞ Ï«È
¡≈¬∆® off our daughter. We don’t have a
daughter, but God has gifted us one.
He said, "Is this the view of Guru
Today we have to send her off very much
Gobind Singh too? Does he say the same
like mothers bidding farewell to their
thing?” Kanahiya Ji said, "When we
daughters.’ She was decked with
humble Sikhs say this, he rather tells us
ornaments. The palanquin was loaded with
some thing deeper -
countless precious gifts and clothes. The
‘V: Learn this of V:
To none bear malice,
palanquin was conveyed to the Muslim
As in each heart is the Lord pervasive.' lady's home. As soon as she alighted from
P. 259 the palanquin, she said, ‘How bad you are!
ÚÚ≈ ÚÀ  π È ’∆¡À ’≈‘» ® Guru Gobind Singh is a man of God. Try
ÿ‡ ÿ‡ ¡≥  « Ïà ‘ Ó √Ó≈‘» ® to understand what he is. But you fight
'Farid, return thou good for evil; in thy heart with him.’ When she narrated the entire
bear no revenge or wrath. incident, tears came into everyone's eyes.”
Thus will thy body be free of maladies,
And thy life shall have all blessings.' “Khan Sahib! what I am doing is the
P. 1382 result of the Guru's teaching. Everyday, my
Î∆Á≈ Ïπ  ∂ Á≈ ÌÒ≈ ’« ◊π √ ≈ Ó«È È ‘„≈«¬® Guru tells the Gursikh, ‘When you finish
Á∂ ‘ ∆ Ø ◊ π È Ò◊¬∆ ÍÒÀ √Ìπ «’¤∞ Í≈«¬® with your daily reading of Gurbani, pray
We are the Guru's very humble Sikhs. for universal welfare.’ Just as you say five
Let me narrate an incident to you. In the 'namaz' (Muslim prayers), we also read
last battle, your chief Generals' wife was Gurbani compositions. At that time, after
left behind. Your forces ran away. Nobody uttering the names of the Guru Sahibaan,
could escort her to safety. Our Gursikhs we say -
seated her in a palanquin and took her to 'Nanak, God's Name is ever exalting,
Tenth Guru Sahib. They said to Guru May all prosper by Thy grace!'
Sahib, ‘Sir! she is the wife of the Chief È≈È’ È≈Ó ⁄ÛÁ∆ ’Ò≈ Â∂  ∂ Ì≈‰∂ √Ï ’≈
General. What is your command?’ The first ÌÒ≈®
utterance he made was -’First tell me if We seek your welfare too, though you

‘Atam Marg’ 79 March, 2011


attack us with swords and armies. We pray against the Muslims?"
for you also - ‘O True Sovereign! do good Bhai Kanahiya Ji said, "Muslim! The
to them too.’” first Sikh (disciple) of the Guru has been
He said, "Then why do you fight Bhai Mardana. Who was he? Then many
battles? I want to be clear on this point." followers of Islam come here. For a long
Refrain: The Guru is unique and without time, Guru Nanak Sahib stayed at Kaba
enmity, and Baghdad. Many must have been the
Inaccessible is he. devotees who benefited from his teachings
Ë≈È≈ - «ÈÚÀ  «È≈Ò≈ ‹∆ -B, B. and discourses and thus swum across the
√«Â◊π  Íπ  ÷ ¡◊ø Ó ‘À -B, D.
world ocean. No! it is a mistaken notion.
'The True Guru is inaccessible; The Guru is nobody's enemy -
He is unique and without enmity.
'The True Guru is inaccessible;
Regard him as the land of religion or
He is unique and without enmity.'
righteousness and the true place of worship.
Bhai Gurdas Ji, Var 34/1
As one sows, so does one reap, determines he
√«Â◊π  Íπ  ÷π ¡◊ø Ó π ‘À «ÈÚÀ  π «È≈Ò≈®
the fruit of actions.
Like a clear mirror, he views or reflects the The Guru is sans enmity."
world. Bhai Kanahiya Ji poured water into his
Man sees in him what he seeks.
mouth. His thinking was transformed. The
The Guru's servant acquits himself honourably
in the Court Divine, while the apostate is water from Bhai Kanahiya's hand,
disgraced.' 'Nectar rains from the glance of the God-
Bhai Gurdas Ji, Var 34/1 enlightened.' P. 273
√«Â◊π  Íπ  ÷π ¡◊ø Ó π ‘À «ÈÚÀ  π «È≈Ò≈Õ Ïà ‘ Ó «◊¡≈È∆ ’∆ «Áz √ «‡ ¡≥ « Óà  π Ï√∆®
‹≈‰‘π ËÂ∆ ËÓ ’∆, √⁄∆ ËÓ√≈Ò≈Õ And his gaze transformed the Muslim
‹∂ ‘ ≈ Ï∆‹À √π ´‰À ÎÒ ’Ó √Ó∑ ≈ Ò≈Õ General's thinking. He said, "The Mughal
«‹¿∞ ’« «ÈÓ´ ¡≈√∆ ‹◊π Ú∂ ÷ «‰ Ú≈Ò≈Õ rulers are doing evil. Now, on my return,
‹∂ ‘ ≈ Óπ ‘ π ’« Ì≈Ò∆¡À , Â∂ ‘ Ø Ú∂ ÷ ≈Ò≈Õ
√∂ Ú ’ Á◊‘ √π  ÷» Ú∂ Ó π ÷ π Óπ ‘ ’≈Ò≈® I will give up my job. Henceforth, I have
to render service to the Tenth Guru."
Bhai Kanahiya said, "Khan Sahib! the
Guru grants wishes. Have you seen the He further said, "O man! tell me about
mirror?" your whereabouts. You have changed my
thinking. By serving me water, you have
He said, "Yes."
poured elixir of life into my mouth. I have
Bhai Kanahiya Ji said, "If you come been completely transformed."
before it with a crooked face, then who is
He said, "I am called Kanahiya. In the
at fault? Evidently, isn't it your fault? You
meanwhile, those Singhs had come near
bear enmity with us and attack with
and they heard his conversation with the
weapons. It is your wish and intention to
Muslim General."
wield weapons against the Guru. Guru
Sahib only replies to your attack. But he They said, "O Kanahiya! Guru Sahib
has enmity against none." has called you."
He said, "Doesn't he bear enmity At that moment, he obeyed the Guru's

March, 2011 80 'Atam Marg’


command and appeared before him. Guru Sahib asked, “Then whom have
Guru Sahib said, "Kanahiya! today you been serving water?” He said, "True
there is a complaint against you." Sovereign! I am imbued and dyed in your
love and devotion. You have filled
He said, "Your holiness! True vibrations of your love in every particle of
Sovereign! I am full of mistakes. There is my being. You have removed the veil of
not a single merit in me. It is with your ignorance from my eyes -
grace, just as the moon has no light of its 'The Guru has given me the collyrium of
own, and reflects only the light of the sun, Divine knowledge by which the darkness of
that you, True Sovereign, guide all ignorance is dispelled.' P. 293
Gursikhs. It is you who bestow nobility on «◊¡≈È ¡≥ ‹ Èπ ◊π «  Á∆¡≈ ¡«◊¡≈È ¡≥ Ë ∂ 
them and give them wisdom and «ÏÈ≈√π®
‘« «’Í≈ Â∂ √ø  Ì∂ « ‡¡≈ È≈È’ Ó«È Í◊≈√π ®
understanding.”
O True Sovereign! such is my state. By
Guru Sahib said, "Brothers! now state rendering service unto you, the cataract of
what your complaint is." my eyes has been removed. My eyes have
They said, "Your holiness! he has been opened and thus I have seen the reality."
serving water to them (enemy soldiers). He Recite like this -
is their spy." Refrain: My Guru has opened my eyes,
So in all beings do I see Thee.
Guru Sahib said, "Well, brother Ë≈È≈ - ◊π  ª È∂ Ó∂  ∂ ˙, ÈÀ ‰ ÷Ø Ò ∑  ∂ -B, B.
Kanahiya, what have you to say? Have you ÓÀ ˘ √≈∆¡ª ÿ‡ª Á∂ «Ú⁄ ± ø ‘∆ ˙
been serving water to the Mughal armies?" «Á«√¡≈, ÈÀ ‰ ÷Ø Ò Â∂ -B, D.
He said, "No, sir!” They said, “Sir! he is 'The Guru (Master) with my eyes has shown
saying this out of fear. We caught him in me vision of the Divine.
the very act of serving water to the most O Divine Enchanter! in this world and
dangerous General whom we had thereafter,
In each being art Thou pervasive.'
wounded and left for dead. By serving P. 407
water to him, he has revived him. He ◊π  «‘ «Á÷≈«¬˙ ÒØ « ¬È≈®
(Muslim General) will again come to attack ¬∆«‘ ¿±  «‘ ÿ«‡ ÿ«‡ ÿ«‡ ÿ«‡
us. He (Bhai Kanahiya) is a war criminal. ± ø ‘ ∆ ± ø ‘ ∆ ÓØ « ‘È≈®
He should be given strict punishment." 'The Infinite Lord is both within and without.
Guru Sahib said, "You should keep quiet. The Auspicious Master is contained in every
We are inquiring from him. Well Kanahiya! heart.' P. 293
√Ø ¡≥  « √Ø Ï≈‘« ¡Èß Â ®
have you served water to the Mughal
ÿ«‡ ÿ«‡ «Ï¡≈«Í «‘¡≈ Ì◊Úø  ®
soldiers?"
O True Sovereign! I have ceased
He said, "No, sir." seeing anybody other than you. I don't see
Guru Sahib asked, "Then have you anyone else. I see neither Turk nor a non-
served water to the armies of the Hill Turk, neither a good man, nor a bad one.
rulers?" He said, "No, True Sovereign! I If I have any sense and understanding it is
have served water to none." that, other than you, there has neither

‘Atam Marg’ 81 March, 2011


been, nor is and nor will be in the world. To the foe attachment he forms.' P. 267
Thou art all-pervasive." √ø « ◊ √‘≈¬∆ √π ¡≈ÚÀ È ⁄∆«Â®
‹Ø ÏÀ  ≈¬∆ Â≈ «√¿∞ Íà ∆ «Â®
Guru Sahib got up and took him Guru Sahib advises us to beware of the
(Bhai-Kanahiya) in his embrace. He five thieves, five pleasures and five sins. In
commanded - “Bring bandages and this world, none is one's enemy. It is the
ointment also.” All were surprised at the Light of the Formless One which is
turn of events. Guru Sahib gave him pervading everywhere; there is no other
bandages and ointment with his auspicious here. So Bhai Manjh said, "Look! don't
hands and said, "Kanahiya! take these and make this mistake. This feeling is wrong. It
keep them where you do the water sack." is not in keeping with Sikhism. Only one
This was the day on which Tenth Lord God is all-pervasive in the world.
Guru Sahib laid the foundation of the Red Whatever is happening is in accordance
Cross. We can't tell this to the world and with the Divine ordinance. Nothing is
are straying in other directions. Everybody happening outside Divine ordinance.
was astonished. Guru Sahib said, "O Therefore, whatever has happened with me
Gursikhs! this, Bhai Kanahiya, has attained pleases my Guru (Holy Preceptor). What
to the position of Khalsa (the pure). Now has pleased the Guru, we should accept
no difference is left among him, me and cheerfully, considering it for our good."
God. O Kanahiya! accepted and approved 'Ye devotees of God! discard egoistic thoughts:
is your service. Go now! and preach this By realization of the Divine cosmic order
goal and gospel of Sikhism in the world." obtain joy.
It is a very long story of subsequent Whatever be the Lord's will, to that you
consent;
events. The same Mughal Khan went to
In joy and sorrow on Him alone meditate.'
Guru Sahib, entered the fold of Sikhism P. 209
and later on became a Muslim pir (holy ÓÈ ’∆ Ó«Â «Â¡≈◊‘π ‘« ‹È
man)." So, in this way, the word 'enemy' ‘π ’ Óπ Ï» « fi √π ÷ π Í≈¬∆¡À ∂ ®
does not occur anywhere in Gursikhi, you ‹Ø ÍÃ Ì π ’À √Ø ¬ ∆ ÌÒ Ó≈È‘π
may read the entire Guru Granth Sahib. If √π « ÷ Áπ « ÷ ˙‘∆ «Ë¡≈¬∆¡À ∂ ®
there are any enemies, Guru Sahib says, Accept God's will as good for you and
we should beware of them - for your welfare." So making such
'Five are the thieves lodged in this body - utterances, he did hard labour daily. Daily
Lust, wrath, avarice, attachment, egoism. he saved two paisa even in extreme
The amrita (nectar) they carry off - this the poverty. They slept on the bare floor. So in
egoist realizes not. this manner was the touchstone applied to
At the last, none to his rescue shall come.'P .
600
Bhai Manjh because the Guru wished to
«¬√π Á∂ ‘ ∆ ¡≥ Á « Í≥ ⁄ ⁄Ø  Ú√«‘ make him complete and perfect. The
’≈Óπ ¥Ø Ë π ÒØ Ì π ÓØ ‘ π ¡‘ø ’ ≈≈® Gursikh had become cast according to the
¡≥ « ÓÃ Â π ¨‡«‘ ÓÈÓπ ÷ È‘∆ Ï» fi «‘ Guru's conception. He had neither any
’Ø « ¬ È √π ‰ À Í» ’ ≈≈® complaint, nor any prayer to offer. If he
'The Friend ever helpful man recollects not; made any prayer, he made only one prayer

March, 2011 82 'Atam Marg’


- 'O True Guru! let my faith, love and Chapter – IX
devotion for Sikhism and you remain true What is the purpose of life?
and constant -
'If joy shouldst Thou grant to, Thee would I
still be devoted; Invocation: True and Supreme is God’s Name.
In suffering too, on Thee would I meditate. Blessed is Sri Guru Nanak Dev Ji.
Should it please Thee to give me hunger, still √«ÂÈ≈Óπ √à ∆ Ú≈«‘◊π  »
would I feel fulfilled, Ëø È √à ∆ ◊π  » È≈È’ Á∂ Ú ‹∆˙ Ó‘≈≈‹®
And in suffering feel joy.' P. 757 ‘Prostrate salutation and obeisance I make
‹∂ √π ÷ π Á∂ « ‘  Â∞ fi «‘ ¡≈Ë∆ many a time before the Omnipotent Lord, the
Áπ « ÷ Ì∆ Â∞ fi À «Ë¡≈¬∆® Possessor of all powers.
‹∂ Ìπ ÷ Á∂ « ‘  «¬Â ‘∆ ≈‹≈ Reach me Thy hand, O Lord and save me from
Áπ ÷ «Ú«⁄ √» ÷ ÓÈ≈¬∆® wavering, says Nanak.’ P. 256
‚ø ‚ ¿∞ «  Ïø Á È ¡«È’ Ï≈ √Ï ’Ò≈ √ÓÊ®
‘Call me any, good or bad - ‚Ø Ò È Â∂ ≈÷‘π ÍÃ Ì » È≈È’ Á∂ ’« ‘Ê®
To the Lord my self have I dedicated.'
‘After wandering and wandering, O Lord, I
P. 528 have come and entered Thy sanctuary.
’Ø ¬ ∆ ÌÒ≈ ’‘¿∞ Ì≈ÚÀ Ïπ  ≈ ’‘¿∞ O Master, Nanak’s prayer is:
‘Ó ÂÈ∞ Á∆˙ ‘À „≈«® “Attach me to Thy devotional service.”’
So living in God's will in this way, he P. 289
meditated on God, made his family do the «Î «Î ÍÃ Ì ¡≈«¬¡≈ Í«¡≈ ¿∞ √È≈«¬®
È≈È’ ’∆ ÍÃ Ì Ï∂ È Â∆ ¡ÍÈ∆ Ì◊Â∆ Ò≈«¬®
same and woke up early in the morning.
‘For several births thou became a worm and
'He who calls himself a Sikh of the Great True
a moth.
Guru, should rise early and meditate on God's
In several births thou wert an elephant, a fish
Name. P. 305 and a deer.
◊π  √«Â◊π  ’≈ ‹Ø «√÷π ¡÷≈¬∂ In several births thou became a bird and a
√π ÌÒ’∂ ¿∞ « · ‘« È≈Óπ «Ë¡≈ÚÀ ® snake.
Sant Kalyan Dass Ji has explained to In several births thou wert yoked as a horse
you in great detail. Now time does not and an ox.
After a long time has thy human frame come
permit to discourse further. Tomorrow's into being:
holy congregation on this stage will be the Seek now union with the Lord of the universe–
last. This is not to say that it will be the Now at last is the occasion for union with
last to be delivered here by me, or that no Him.
In many births thou wert created in rocks and
more holy congregations will be held here
mountains.
in future, nor is it the last of this 'Samagam' In many a birth, thou wert aborted from the
(holy or religions congregation). So come womb.
tomorrow in large numbers. It is about Thus in eighty-four lakh births, were you
your ancestor that I am talking about. It made to wander along.’ P. 176
’¬∆ ‹ÈÓ Ì¬∂ ’∆‡ ÍÂø ◊ ≈®
was a big task to introduce Sikhism in
Doaba. Through him, not only have you (... to be continued)
been liberated, but the whole world also
did he liberate.

‘Atam Marg’ 83 March, 2011


Vishav Gurmat Roohani Mission IMPORTANT NOTICE
Charitable Trust, U.S.A. FOR FOREIGN SUBSCRIBERS
For Atam Marg Publications Audio,
Video, CDs & DVDs For all enquiries about 'Atam Marg'
Contact : Baba Satnam Singh Ji Atwal viz. renewal, new membership, non-
Po. Box No. 32845, Sanjose,
CA - 95152, U.S.A. receipt of the magazine etc. and also for
Phone & Fax - 001-408-263-1844 procuring audios, videos & CDs; and
vgrmctusa@yahoo.com books authored by Sant Wary am Singh Ji,
please contact the following :
Atam Marg Organisation, New York
For Atam Marg Publications Audio, U. S. A.
Video, CDs & DVDs
P.O. Box. 190-167, BABA SATNAM SINGH JI ATWAL, SANJOSE
South Richmind Hill Phone & Fax - 001-408-263-1844
New York, 11419 vgrmctusa@yahoo.com
Tel : 718-322-2395 BHAI KULDIP SINGH - 408-230-8319

Atam Marg Spiritual Scientific CANADA


Educational Charitable Trust (U.K.) Mr. Parmjit Singh Sandhu
9 Elizabeth Rd., Walsall West Midlands Cell No. : 07788389135, TEL. NO. 604-593-2599
WS5 - 3PF U. K. Email:-pbkrj@yahoo.ca
For Atam Marg Publications Harminder Takhar
Phone :- 604-597-4381
Audio, Video, CDs & DVDs
Contact : Mrs. Gurbax Kaur, ENGLAND
Mr. Jagtar Kulair BIBI GURBAKSH KAUR &
Tel : 0121 200 2818, Fax : 0121 200 2879 JAGTAR SINGH JI (JAGGI)
Voicemail : 08701654402 Phone - 0121-200-2818
Raj Mobile : 07968734058
Fax - 0121-200-2879
Email : info@atammarguk.com
Raj Mobile 07968734058
You will be pleased to know that For U.K. renewal of Atam Marg Magazine please
recitation by Sant Baba Waryam Singh Ji is forward cheque $ 30.00 payable to A.M.S.S.E.C.T.
being broadcast on Amrit Bani Radio Station, (U.K.) 9 Elizabeth Road, Walsall, West Midlands
Satellite Channel 0176 as per schedule given WS5 3 PF
below. This programme is sponsored by ‘Atam AUSTRALIA
Marg Spiritual Scientific Education Charitable
Trust’, U.K. BHAI JIWAN SINGH JI

Sunday 10.00 A.M. 11.00 A.M. Phone - 03-943-65865


Monday 7.00 P.M. 8.00 P.M. Fax - 03-943-65867

March, 2011 84 'Atam Marg’

You might also like