06 June 2011

You might also like

Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 85

'Awqm mwrg' 1 jUn, 2011

swl sqwrvW, mhInw jU n 2011 qqkrw


PwauNfr cyArmYn
sR I mwn sM q bwbw virAwm isM G jI mhwrwj 1. √øÍ≈Á’∆ 2
cyArprsn
(sM q mwqw bIjI) rxjIq kO r jI, rqvwVw swihb 2. bwrwmwhw 3
SUBSCRIPTION - ⁄≥Á≈ - (Á∂Ù)
3. gu r U Arjn dy v jI qy BweI bihlo 4
√≈Ò≈È≈ ‹∆ÚÈ ’≈Ò Î∆ ’≈Í∆
B@@/- B@@@/- B@/- 4. ikv kUVY qutY pwil 22
BH@/- B@H@/- (For outstation cheques)
Postal Address for 'ATAM MARG' Enquiry, 6. mhWpurSW dy jnm idhwVy qy ivSyS 29
Money Order, Cheque and drafts in India :
ATAM MARG MAG. VISHAV G. R. M. 5. jipE ijn Arjn dyv gurU 42
CHARITABLE TRUST, Ratwara sahib, 6. bM d gI nwmw 46
P.o. Mullanpur Garibdas, Distt. Mohali - 140901
SUBSCRIPTION FOREIGN («ÚÁ∂Ù) 7. sqvM q kO r 53
Annual Life
8. auqSwh BrpUr sihj mwrg 61
U.S.A. 50 US$ 500 US$
U.K. 30 $ 300 $ 9. ishq r`iKAw igAwn 63
Aus. 80 $ 800 $
Europ 50 Euro 500 Euro √øÍr’ Èß. rÂÚ≈Û≈ √≈«‘Ï
Postal Address for 'ATAM MARG' Enquiry,
Awqm mwrg mYgzIn - IDAGBADCIA, 79
Money Order, Cheque and drafts from foreign to : rÂÚ≈Û≈ √≈«‘Ï - @AF@ñBBEE@@A
VISHAV GURMAT ROOHANI MISSION gu. rqvwVw swihb ivKy AKMfpwT buikMg sbMDI - 9417214386
CHARITABLE TRUST prÓ √«Â’≈rÔØ◊ Ï∆‹∆ dy syvwdwr - 0172-2266315, IDAGBADCHA
Gurdwara Ishar Parkash, Ratwara Sahib (Near Ï∆. ¡À‚ ’≈Ò‹ IDAGBADCHB
Chandigarh) P.O. Mullanpur Garibdas, Teh. Kharar, Ï≈Ï≈ r≈«‹øÁr «√øÿ √Ã∆ Ó≈È ¶◊r IDAGBADCH@
Distt. S.A.S. Nagar (Mohali) 140901, Pb. India. ¡≈‚∆˙ Ú∆‚∆˙ Ò≈«¬ÏÃ∂r∆ IHGBHADCHE, IDAGBADCHE
Exemption U/S 80-G upto 31.03.2012 vide L. No. ◊πr» ◊Ø«ÏøÁ «√øÿ «Ú«Á¡≈ Ó≥Ár rÂÚ≈Û≈ √≈«‘Ï @AF@-BBEE@@C
√ø ګr¡≈Ó «√øÿ ÓÀÓr Ø ∆¡Ò ÍÏ«Ò’ √’±Ò @AF@-BBEE@@D
CIT-II/CHD/80G/TECH/245/2008-09/823 ‹rÈÒ IDAGBADCHD
Registration Under Foreign Contribution (Regula- ¡≥«ÓàÏ≈‰∆ √’≈¬∆ ‡∆.Ú∆. √À‡∂Ò≈¬∆‡ ⁄ÀÈÒ @AGF Â∂ √ø ӑ≈r≈‹
tion) Act 1976 R.No.115320023 √ø Ï≈Ï≈ Ú«r¡≈Ó «√øÿ ‹∆ rÂÚ≈Û≈ √≈«‘Ï Ú≈«Ò¡ª Á≈ ’∆rÂÈ
«ÈÓÈ ¡È∞√≈r ‘À -
Awqm mwrg mY g jIn nw imlx qy Aqy mhWpu r KW v` l o N
pR k wiSq ikqwbW mM g vwau x leI sM p rk nM . - r √Ú∂r∂ A@.@@ Ú‹∂ ÂØ∫ AA.@@ Ú‹∂ º’
¡ÀÂÚ≈r
Head Office INDIA- (M) 94172-14391, 9417214379, √ØÓÚ≈r Ù≈Ó G.@@ Ú‹∂ ÂØ∫ Ù≈Ó H.@@ Ú‹∂ º’
Ô± . ’∂ . √Ó∂ ∫ ¡È∞ √ ≈r √π « ‰¡≈ ‹≈ √’Á≈ ‘À Õ
0160-2255002, Fax - 0160-2255009
Ï≈Ï≈ ‹∆ Á∂ ’∆rÂÈ ˘ Í»r∂ «ÚÙÚ «Ú⁄ www.amritbani.com ÂØ∫
U.S.A. - Baba Satnam Singh ji Atwal √π«‰¡≈ ‹≈ √’Á≈ ‘ÀÕ ¡≈͉≈ √Óª Ô±.’∂. √Ó∂∫ ¡È∞√≈r «ÈrË≈r ’rØÕ
Phone and Fax : 408-263-1844 ‹≈r r Â≈ - ¡≈ÂÓ Ó≈r r ◊ √«Ír
r ∆ ’r r ⁄» ¡ Ò √≈«¬ø « ‡«Î’
Bhai Kuldeep Singh Sher Gill ¡À ˜ » ’ ∂ Ù ÈÒ ⁄À r ∆‡∂ Ï Ò ‡r r √‡, Ô± . ’∂ .
Phone : 408-230-8319
Bhai Parmjit Singh Sandhu - Cell: 07788389135 ÍÃ’≈Ù’ Á∂ √Ì ‘º’ r≈÷Ú∂∫ ‘ÈÕ
Canada - Bhai Sarmukh Singh Pannu
Phone - 604-433-0408 «ÍÃø‡r, ÍÏ«ÒÙr Â∂ ¡À‚∆‡r Ï≈Ï≈ hrpwl «√øÿ rqvwVw
England - Bibi Gurbax Kaur /Jagtar Singh Jagi swihb È∂ “¡≈ÂÓ Ó≈r◊” ‹À ¡≈Î√À‡ «ÍÃø‡r˜, I@E
Phone : 0121-200-2818 «¬ø‚√‡r∆¡Ò ¬∂r∆¡≈, Î∂˜-B, ⁄ø‚∆◊Û∑ ÂØ∫ ¤ÍÚ≈ ’∂
Fax : 0121-200-2879, Raj Mobile : 07968734058
Óπº÷ ÁÎÂr “¡≈ÂÓ Ó≈r◊”, rÂÚ≈Û≈ √≈«‘Ï, ‚≈’÷≈È≈
For more information please visit us on internet at:- ÓπÒªÍπr ◊r∆ÏÁ≈√, «‘√∆Ò ÷rÛ, «˜Ò≈ ¡À√.¬∂.¡À√
Email : atammarg1@yahoo.co.in
'Awqm mwrg'
http:# www.ratwarasahib.org, http # www.ratwarasahibmedia.org2
È◊r (ÓØ‘≈Ò∆) Í≥‹≈Ï ÂØ∫ ÍÃ’≈«Ù ’∆Â≈ÕjUn, 2011
sM p wdkI
jUn dw mhInw ivSv gurmiq rUhwnI imSn cYrItybl tr`st rqvwVw swihb dy ieiqhws AMdr bhuq hI
mh`qqw r`Kx vwlw hY ikauNik 17 jUn, 1918 dy piv`qr idhwVy aupr ies rUhwnI imSn dy bwnI s`cKMfvwsI
sMq mhwrwj bwbw virAwm isMG jI sMcwlk Awqm-mwrg jI ny jQydwr krqwr isMG jI mwqw ieMd kOr jI dy
Gr ngr Dmot ivKy srIr Dwrn kIqw sI[ pRweImrI ividAw pwiel Aqy kwlj luiDAwxy qoN aucyrI ividAw pRwpq
krn auprMq 17 swl dI aumr iv`c mhwn krmXogI sRI mwn sMq bwbw eISr isMG jI mhwrwj rwVw swihb
vwilAW dw imlwp hox qy rUhwnI ividAw sMpUrn kIqI sI[ Awp jI dI lgn bcpn qoN hI Dwrimk kwjW vl
vDyry sI[ iqMn swl dI aumr iv`c hI AMimRq Ck ilAw sI Aqy Gr-Gr Awsw jI dI vwr dy kIrqn krn dI
SurUAwq Awpxy pirvwrk mYbrW j`iQAW dy nwl kr id`qI sI[ XU.pI jMglW dy iv`c AwpxI ikrq kmweI dy nwl-
nwl qrweI is`K imSn kwiem krky AMimRq sMcwr rUhwnI pRcwr dI muihMm clw ky jMglI ielwky iv`c pRcwr kIqw[
sMq mhwrwj rwVw swihb 25 Agsq, 1975 iv`c ieMglYNf ivKy pRcwr krn gey, pMj BUqk srIrk coly dw
prIiqAwg kr gey sn[ aunHW dy ipAwr vYrwg iv`c Awp jI ny XU.pI Gr-bwr zmIn jwiedwd vyc ky swrw pYsw
rqvwVw swihb ivKy lyKy lw id`qw sI[ Awp jI dI mhwn ikRpw sdkw ivSv gurmiq rUhwnI imSn cYrItybl
tr`st rqvwVw swihb hoNd iv`c AwieAw Ayq ies tr`st vloN inrMqr praupkwrI kwrj kIqy jw rhy hn[ AqIq
bIqy smyN iv`c jdoN vI koeI kudrqI AwPq Bucwl, hVH Aqy sunwmI AweI qW rqvwVw swihb tr`st vloN jo
mhwn Xogdwn irhw hY aus nUM duKI lokweI vloN sdw hI Xwd kIqw jWdw hY[ tr`st dw audyS rUhwnI pRcwr dy
nwl smwj syvw krn dw sdw hI rihxw hY[
ipCly 17 swl qoN Awqm-mwrg mYgzIn ihMdI, AMgRyzI Aqy pMjwbI iv`c inrMqr smyN isr hr mhIny Cpdw
Aw irhw hY[ ies rUhwnI mYgzIn dI ivl`Kxqw hY ik ies nUM hr mzHb dw rUhwnI pWDI pVH ky Awpxy jIvn nUM
rUhwnI syD dy irhw hY[ rUhwnIAq dy rsqy iv`c jo vI rukwvtW dw swmHxw krnw pYNdw hY aus dw suKYn h`l ies
iv`c pRkwiSq mhWpurSW dy AnuBvI pRvcnW rwhIN ho jWdw hY[ Ajoky smyN AMdr Acwr-Awhwr-ivvhwr ivc igrwvt
Awaux kwrx sMswr rogI ho igAw hY ies dw ielwj kyvl nwm hY[ nwm q`k ikvyN phuiM cAw jwvy? ies dw juAwbdyh
Awqm-mwrg hY[ koeI vI SMkw AYsw nhIN jo Awqm-mwrg mYgzIn rwhIN nhIN nivrq ho skdw hY[ ies dy bwnI
mhWpurSW vloN sdw hI gur-Sbd lMgr inrMqr jwrI r`Kx vwsqy AwriQk mzbUqI vwsqy kroVW rupey dIAW
AYP.fI.Awr jmHW krweIAW geIAW Aqy sYNkVy hI swl hr mhIny nvyN bcn pRkwiSq krn vwsqy AwfIE-vIfIE
lwiebRyrI iv`c hzwrW hI kYstW iv`c rUhwnI mYtr irkwrf krwieAw hY[ 17 jUn nUM rUhwnI tr`st rqvwVw swihb
dy bwnI mhWpurSW dw srIrk jnm idhwVw sMgqW bhuq hI auqSwh dy nwl idn dy smyN 10 vjy qoN Swm 4 vjy
q`k mhwn piv`qr krm BUmI gurduAwrw rqvwVw swihb ivKy mhWpurSW dy jIvn swQI prm pUjX siqkwrXog
bI.jI dy ASIrvwd nwl mnwieAw jw irhw hY ies leI Awp swirAW nUM Awdr swihq inmMqrx id`qw jWdw hY
ik Awp AwE hornW nUM ilAwaux dI ikRpwlqw kro jI[
‘ Í»ÈÓ≈Ù∆ Á≈ √Ó≈◊Ó ‘π‰ ≈ À‰ √Ï≈¬∆ Á∂ «Úº⁄ ÂÏÁ∆Ò ‘Ø «◊¡≈ ‘ÀÕ Á∂Ùª «ÚÁ∂Ùª Á∆¡ª ‘˜≈ª
‘∆ √ø◊ª ‘ Í»ÈÓ≈Ù∆ À‰ √Ï≈¬∆ «Úº⁄ ‘≈˜∆¡ª ÌÁ∆¡ª ‘ÈÕ ¿∞Íø ¡≈Ô±ÚÀ«Á’ ‹Û∆ Ï»‡∆¡ª ÍÃÙ≈Á
÷∆ √ø◊ª ˘ ÚÂ≈ ’∂ ◊πÓ≥Â ⁄«’Â√≈ È≈Ò Ø◊ «‘ ‹∆ÚÈ ‹ª⁄ «√÷≈¬∆ jWdI hYÕ «¬√ Ò¬∆ ¡≈Í ‹∆
Á∂ ⁄Ȫ «Úº⁄ «ÈÓÂ≈ √«‘ Ï∂ÈÂ∆ ‘À «’ Ó‘ªÍπÙª Á∆ ÙØÌ ÙØ‘ Á≈ Í»≈-Í»≈ Ò≈‘≈ ÍÃ≈Í ’È Á∆
«¥Í≈ÒÂ≈ ’È∆ ‹∆Õ
◊π. ÂÚ≈Û≈ √≈«‘Ï Ï‘π ‘∆ ÓÈÓØ‘’ «¬’ªÂ ¡√Ê≈È Í«ÚºÂ Á÷ª Á∂ ⁄Ω«◊Á∂ «Úº⁄ «¬«Â‘≈√’
◊π» ¡√Ê≈È ‘À «‹Ê∂ √∂Ú≈ ¡Â∂ «√ÓÈ Á≈ ’∞øÌ ⁄Ò «‘≈ ‘ÀÕ «¬√ Í«ÚºÂ ¡√Ê≈È Â∂ √Ê≈«Í √’±Òª ’≈Ò‹ª
Á≈ ÈÂ∆‹ª A@@% ¡≈ «‘≈ ‘ÀÕ Ïº⁄∂ »‘≈È∆ √∂Ë ÁπÈ∆¡≈Ú∆ ÍÛ≈¬∆ È≈Ò È≈Ò ÍÃ≈Í ’Á∂ ‘ج∂ ÓÀ‡ ¿∞Í ‹≈
‘∂ ‘ÈÕ »‘≈È∆ «ÓÙÈ ÚºÒØ∫ «¬√ «ÓÙÈ Á∂ Ï≈È∆ Ó‘ªÍπÙª Á∂ √∆ Ë≈È «Á‘≈Û∂ Á∂ √Ó≈◊Ó √ÏøË∆ «Ú⁄≈ª
’È Ò¬∆ √Ó≥»‘ ‡º√‡∆¡ª «ÓÙÈ Á∂ √«‘ÔØ◊∆ ÓÀ∫Ïª Á∆ ‹ÈÒ Ó∆«‡ø◊ «ÚÙ≈Ò «¬’ºÂÂ≈ 12 ‹»È nUM ÁπÍ«‘
A.@@ Ú‹∂ √«Â√ø◊ ‘≈Ò «Úº⁄ ‘ØÚ∂◊∆ ¿∞Íø ’Ê≈ ’∆ÂÈ »‘≈È∆ «Ú⁄≈ª c`lxgIAW[
(-----)
'Awqm mwrg' 3 jUn, 2011
Ï≈‘Ó≈‘≈
Ó≈‘ «ÁÚ√ Ó» ÌÒ∂ «‹√ ’¿∞ ÈÁ« ’∂
Ï≈‘Ó≈‘≈ Ó≈fi Ó‘Ò≈ 5 ÿπ 4 «‹√ ÓÈ∞º÷ Á∂ ÓÈ «Ú⁄ ÍÃÌ» Á∂ ⁄Ȫ Á≈ «ÈÚ≈√
¡≈√≈Û∞ (‘≈Û) Í≥È≈ ACD Ï«‰¡≈ ‘∂, «‹√ ˘ ’∂ÚÒ ÍÃÓ≈ÂÓ≈ Á≈ ‘∆ √‘≈≈-¡≈√≈
A. ¡≈√≈≤Û∞ ÂÍ≥Á≈ «Â√π Ò◊À ‘À, ¿∞√ ˘ ÂÍÁ≈ ‘≈Û Ì∆ √π‘≈Ú‰≈ Ò◊Á≈ ‘À, ¿∞√ ˘
‘« È≈‘π È «‹øÈ≈ Í≈«√® ÁπÈ∆¡ª Á∆ ÂÍÙ, Áπº÷ ’Ò∂Ù, ¬∆÷≈, Á…À Áπ÷∆ È‘ƒ ’
‹◊‹∆ÚÈ Íπ÷π «Â¡≈«◊ ’À √’Á∂Õ
Ó≈‰√ √øÁ∆ ¡≈√® Â∞÷≈∆ ¤ø ӑÒ≈ 1 Ï≈‘Ó≈‘≈
‘≈Û Á≈ Ó‘∆È≈ ÏÛ≈ ◊Ó ¡Â∂ ÂÍÙ Ì«¡≈ ‘πøÁ≈ ¡≈√≈Û∞ (‘≈Û) (Í≥È≈ AA@H)
‘À Í «¬√ Ó‘∆È∂ Á∆ ÂÍÙ ¿∞Ȫ∑ ‹∆Úª ˘ «Ú¡≈’∞Ò ’Á∆ A. ¡≈√≈Û∞ ÌÒ≈ √»‹π ◊◊«È ÂÍÀ®
‘À «‹È∑ª Á∂ «‘Á∂ «Ú⁄ ÍÃÌ» ÍÂ∆ È‘ƒ Ú√Á≈Õ «‹È∑ª ÓÈ∞÷ º ª ËÂ∆ Á»÷ √‘À √Ø÷À ¡◊«È Ì÷À®
È∂ ‹◊ Á∂ √‘≈∂ ÍÃÓ≈ÂÓ≈ Á≈ ¡≈√≈ ¤º‚ ’∂ «ÈÏÒ ‹ÁØ∫ ‘≈Û Á≈ Ó‘∆È≈ ÌÍ» ‹ØÏÈ «Ú⁄ ‘πøÁ≈ ‘À,
Ïø«Á¡ª ˘ √‘≈≈ ω≈ «Ò¡≈ ‘À, ¿∞Ȫ∑ Á∂ «‘Á∂ √Á≈ ÂÍÁ∂, ¡≈’≈Ù «Ú⁄ √»‹ ÂÍÁ≈ ‘ÀÕ √»‹ Á∆ ÂÍÙ ’≈È ËÂ∆
’ÒÍÁ∂ «‘øÁ∂ ‘ÈÕ Á∆ ÈÓ∆ √πº’ ‹ªÁ∆ ‘À, ËÂ∆ Áºπ÷ √‘≈Á∆ ‘À, ËÂ∆ Á∂
B. ÁπÔÀ Ì≈«¬ «Ú◊π⁄∆¡À ‹∆Ú-‹ø ¡Ω÷∂ ‘πøÁ∂ ‘È, ËÂ∆ ¡º◊ Úª◊ Ì÷Á∆ ‘ÀÕ
◊«Ò ͬ∆√π ‹Ó ’∆ Î≈√® B. ¡◊«È √π √Ø÷À Ó∆¡À
‹∂‘≈ Ï∆‹À √Ø ´‰À ÓÊÀ ‹Ø «Ò«÷¡≈√π® ËØ÷À Ì∆ √Ø «’Â∞ È ‘≈∂®
À«‰ «Ú‘≈‰∆ ͤ∞Â≈‰∆ Êπ «ÎÀ ¤≈«¬¡≈ ËÈ
¿∞«· ⁄Ò∆ ◊¬∆ «È≈√® Â≈’À ‡∆‚∞ ÒÚÀ Ó≥«fi Ï≈∂®
ÍÃÌ» ÂØ∫ «ÏȪ «’√∂ ‘Ø ¡≈√∂ ‹ª √‘≈∂ «‘‰ È≈Ò √Á≈ ÂÍÁ∂ √»‹ Á∆ ¡º◊ Í≈‰∆¡ª ˘ √π’≈ «ÁøÁ∆ ‘À, ‘∂’
«Ú◊Ø⁄≈ ‘∆ ‘πøÁ≈ ‘À, ÷π¡≈∆ ‘∆ ‘πøÁ∆ ‘À, ¿∞√ ˘ √Á≈ √«‘Ó ÓÈ∞÷º ∆ «‹øÁ ¡«Â Á∆ ◊Ó∆ ’≈È ¥≈‘ ’Ã≈‘ ’∂ Áπ÷ º ∆ ‘πÁ
ø ∆ ‘À
Ï«‰¡≈ «‘øÁ≈ ‘À ¡Â∂ ¡≥ ¿∞√ Á∂ ◊Ò «Ú⁄ ‹Ó Á∆ Î≈‘∆ Í «Î Ú∆ √»‹ ¡≈͉≈ ’ÂºÚ ’∆ ‹ªÁ≈ ‘À, ¡≈͉∆
ÍÀ∫Á∆ ‘À; ¡≥Á Ú√Á∂ ÍÃÓ≈ÂÓ≈ Á∆ ÍÃÂ∆Â∆ È≈ ‘؉ ’≈È ¿∞‘ «’ ȑƒ ¤‚Á≈Õ ¡À√∆ ÂÍÙ «Ú⁄ ‹ÁØ∫ √»‹ Á≈ ºÊ ⁄º’
Áπ«È¡≈Ú∆ √‘≈«¡ª «Ú⁄ ¿∞Ò«fi¡≈ «‘øÁ≈ ‘À Â∂ ¡≥ ‹Óª Ò≈ «‘≈ ‘πøÁ≈ ‘À ª ‹∆Ú «’Â∂ ¤ª ÒÌÁ≈ ‘À, «¬√Âz∆ ’ج∆
Á∂ Ú√ ÍÀ ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ ÍÃÓ≈ÂÓ≈ Á≈ «ÈÔÓ ‘∆ ¡À√≈ ‘À «’ ÓÈ∞÷ º ¡≈√≈ „»‚ ø Á∆ ‘ÀÕ Ïƒ‚≈ Ú∆ Ï≈‘ ‹»‘ «Ú⁄ π÷
º Á∆ ¤ªÚ∂∫ ‡ƒ-
‹Ø Ï∆‹Á≈ ‘À ˙‘Ø ‘∆ Ú„Á≈ ‘À; «‹‘Ø «‹‘∂ ’Ó ÓÈ∞÷ º ’Á≈ ‡ƒ «Í¡≈ ’Á≈ ‘À, ‘∂’ ÍÃ≈‰∆ ÂÍÙ ÂØ∫ ‹≈È Ò∞’ªÁ≈ «ÎÁ≈
‘À, ’∆Â∂ ’Óª ¡È∞√≈ ¿∞√ Á∂ ÓºÊ∂ Â∂ Ò∂÷ «Ò÷∂ ‹ªÁ∂ ‘È ‘ÀÕ
¡Â∂ «Ò÷∂ Ò∂÷ª ¡Èπ√≈ ‘∆ ¿∞√ ˘ ÎÒ ÍÃ≈Í ‘πøÁ≈ ‘ÀÕ C. ¡Ú◊‰ Ï≈«Ë ⁄Ò∆ Áπ÷π ¡≈◊À
«‹‘Û∆ ‹∆Ú »Í∆ «¬√Âz∆ ‹◊‹∆ÚÈ Íπ÷ ˘, ÍÂ∆ √π÷∞ «Â√π √≈⁄π √Ó≈Ò∂®
ÍÃÓÙ∂  ˘ «Ú√≈ «ÁøÁ∆ ‘À, ¿∞√ Á∆ √≈∆ «˜øÁ◊∆ ͤÂ≈«Ú¡ª È≈È’ «‹√ ÈØ «¬‘π ÓÈ∞ Á∆¡≈
«Ú⁄ ‘∆ ◊π˜ ‹ªÁ∆ ‘À ¡Â∂ ¡≥ ¿∞‘ «È≈√ «ÈÓØfi»‰ ‘Ø Ó‰∞ ‹∆Ú‰∞ ÍÃÌ È≈Ò∂®
’∂ ‡πº‡∂ ‘ج∂ «ÁÒ È≈Ò √ø√≈ ÂØ∫ Â∞ ‹ªÁ∆ ‘ÀÕ «‹Ú∂∫ Ï≈‘ Á∆ ÂÍÙ ÓÈ∞º÷ ˘ «Ú¡≈’∞Ò ’Á∆ ‘À,
C. «‹È ’Ω √≈Ë» Ì∂‡∆¡À «¬√∂ Â∑ª ¿∞√ ‹∆Ú »Í∆ «¬√Âz∆ ˘ Ó≈È√’ ÂÍÙ Á≈ Áπº÷
√Ø Á◊‘ ‘Ø«¬ ÷Ò≈√π® √Á≈ «Ú¡≈Í’ «‘øÁ≈ ‘À ‹Ø ‹∆ÚÈ √Î «Ú⁄ Ó≥Á∂ ’Óª
«‹È∑ª Ì≈◊Ù≈Ò∆ ÓÈ∞º÷ª ˘ ◊π» «ÓÒ ‹ªÁ≈ ‘À, ÍÓ Á∆ Í≥‚ «√ ¿∞Â∂ ÏøÈ∑ ’∂ Â∞Á∆ ‘ÀÕ «¬√ ÂÍÙ ÂØ∫ ¿∞‘ ‘∆
ÍπÙ √≈Ë» ‹È, √ø ӑªÍπÙª Á∆ √ø◊ «ÓÒ ‹ªÁ∆ ‘À, ¿∞‘ ‹∆Ú «¬√Âz∆ Ï⁄ √’Á∆ ‘À ‹Ø √Á≈ «Ê «‘‰ Ú≈Ò∂ √º⁄∂
ÍÃÓ≈ÂÓ≈ Á∆ ‘˜»∆ «Ú⁄ √π÷» ‘Ø ’∂ ‹ªÁ∂ ‘È ¿∞È∑ª Á≈ ÍÃÌ» ˘ ÓÈ Ú√ªÁ∆ ‘À, ¿∞√ Á∂ ◊π‰ª Á∆ √øÌ≈Ò ’Á∆ ‘ÀÕ
‹ÈÓ ÓÈ ’º«‡¡≈ ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ ‘∂ È≈È’! «‹‘Û∆ ‹∆Ú «¬√Âz∆ ¡≈͉∂ ÍÃÌ» ˘ ¡≈͉≈ ÓÈ,
D. ’« «’Í≈ ÍÃÌ ¡≈͉∆ ¡≈͉≈ ¡≈Í≈ √Ó͉ ’ «ÁøÁ∆ ‘À, ¿∞√ Á≈ ÍÃÌ» È≈Ò
Â∂∂ Á√È ‘Ø«¬ «Í¡≈√® √Á∆Ú∆ √≈Ê Ï‰ ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ ¿∞√ ˘ ‘≈Û Á∆ ’«‘ª Ú◊∆
ÍÃÌ Â∞Ëπ «ÏÈ∞ Á»‹≈ ’Ø È‘∆ ÂÍÙ ¡Â∂ «Ú’≈ª Á≈ √∂’ ÍØ‘ È‘ƒ √’Á≈Õ «‹‘Û≈ ÓÈ∞º÷
È≈È’ ’∆ ¡Á≈«√® ÍÃÓ≈ÂÓ≈ Á≈ √∆ÂÒ È≈Ó «‘Á∂ «Ú⁄ Ú√≈ ÒÀ∫Á≈ ‘À, ¿∞√ ˘
¡≈√≈Û∞ √π‘øÁ≈ «Â√π Ò◊À «¬√ ‹∆ÚÈ √Î «Ú⁄ ‘≈Û Á∆ ÂÍÙ Áπº÷∆ È‘ƒ ’Á∆Õ
«‹√π Ó«È ‘« ⁄‰ «ÈÚ≈√® ¡≈Â√ ÁπÈ∆¡≈ ÷πÈ’ È≈Óπ ÷πÁ≈«¬¡≈®
‘∂ ÍÃÌ»! Â∂∂ ¡º◊∂ È≈È’ Ï∂ÈÂ∆ ’Á≈ ‘À, ¡≈͉∆ Í≥È≈ - ABIA
«Ó‘ ’Õ Ó∂∂ ¡≥Á Â∂∂ ÁÙȪ Á∆ ÒØ⁄≈ ω∆ ‘∂, ªÿ
ω∆ ‘∂ «’¿∞∫«’ ‘∂ ÍÃÌ»! Â∂∂ ÂØ∫ «ÏȪ Ó∂≈ ‘Ø ’ج∆ (------)
¡≈√≈-√‘≈≈ È‘ƒ ‘ÀÕ

'Awqm mwrg' jUn, 2011


4
gurU Arjn dyv jI qy BweI bihlo
sM q virAwm isM G jI
bwnI iv. gu . rU . imSn[

Swn.......................................[ aus siqsMg qoN jo aupmw rihq QwauN hY [ 'srb


siqnwmu sR I vwihgu r U , pRiqpwlih sgl smwlih sgilAw qyrI Cwau ] 'swirAW
DMn sRI gurU nwnk dyv jIE mhwrwj! dy auqy qyrw h`Q hY, qUM swirAW nUM sMBwldw hYN[ swirAW
fMfauiq bMdn Aink bwr srb klw smrQ] dI pRiqpwl krdw hYN[ hy pRBU! mYnUM hryk Gt dy iv`c
AMg - 256 dyKx dI SkqI dy[ so Ardws hY ieh ie`k, smW
iPrq iPrq pRB AwieAw lMiGAw jWdw hY swDsMgq jI[
pirAw qau srnwie] idn qy phr phr qy GrIAW Awv GtY qnu CIjY ]
nwnk kI pRB bynqI ApnI BgqI lwie] AMg - 289 AMg - 692
Dwrnw - kir ikrpw sqsMig imlwvhu, jo lMG igAw auh muV ky h`Q 'c nhIN Awauxw[
qum dyvhu Apno nwau jI[ cMgy krmW dy vI inSwn pey rihxy ny, mwVy krmW dy
vI inSwn pey rihxy ny[ dyK-dyK jIv SrimMdw huMdw
hir ky drsn ko min cwau ] hY[ A`gy vwsqy koeI qWG nhIN mn dy AMdr, koeI cwau
kir ikrpw sqsMig imlwvhu nhIN jwgdw ik mYN CyqI qoN CyqI Awpxw jo mksd hY
qum dyvhu Apno nwau ] rhwau ] ausnUM pUrw krW[ mhwrwj kihMdy, pRymIAW! qUM cIz
krau syvw sq purK ipAwry bxwauNdw hYN auhdI imAwd hY[ grMtI idMdy ny ik ie`k
jq sunIAY qq min rhswau ] swl dI grMtI swfI rhI, bYtrI bxwaux vwlw kihMdw
vwrI PyrI sdw GumweI kvnu AnUpu qyro Twau ] 1 ] hY[ trYktr idMdw hY qW gwrMtI idMdw hY ik jy Cy mhIny
srb pRiqpwlih sgl smwlih q`k Krwb ho jwey qW mYN bdl dyvWgw[ sB cIzW dI
sgilAw qyrI Cwau ] grMtI hY, jy nhIN grMtI koeI qW auh qyrI nhIN hY[
nwnk ky pRB purK ibDwqy lMG jwx qW sYNkVy swl lMG jwx nw lMGy qW GVI vI
Git Git quJih idKwau ] AMg - 1120 nhIN lMGdI, pl vI nhIN lMGdw[ ikauNik ieh pqw
swDsMgiq jI g`j ky bolxw siqnwm sRI vwihgurU, nhIN ikhVy vyly kwl dw gulylw lg jwxw hY -
kwrj sMkocdy hoey Awp gurU drbwr 'c phuMcy EN[ Dwrnw - pY jwaU AicMqw jwl ie`k idn pY jwxw,
Ardws hY ik hy pRBU! ies kljug dy AMdr jIv dy pY jwaU AicMqw cwl iek idn pY jwxw[
vwsqy koeI vI swDn nhIN hY[ nw koeI jp PlIBUq
hud
M w hY, nw qp PlIBUq hudM w hY, nw dwn, nw koeI krm mCulI jwlu n jwixAw sru Kwrw Asgwhu ]
qy ies Xu`g dy AMdr bhuq v`fw mhwqm mhwrwj ny Aiq isAwxI sohxI ikau kIqo vyswhu ]
siqsMg dw d`isAw hY[ lyikn ieh imldI nhIN hY - kIqy kwrix pwkVI kwlu n tlY isrwhu ] 1 ]
BweI ry ieau isir jwxhu kwlu ]
ibnu Bwgw sqsMgu n lBY ibnu sMgiq mYlu BrIjY jIau ]
ijau mCI iqau mwxsw pvY AicMqw jwlu ] 1 ] rhwau ]
AMg - 95
sBu jgu bwDo kwl ko ibnu gur kwlu APwru ]
sMgq iml jwvy, sMgq dw Asr AwdmI dy mn sic rqy sy aubry duibDw Coif ivkwr ]
'qy pYNdw hY[ soJI AwauNdI hY[ nwm dI mihmw dw pqw hau iqn kY bilhwrxY dir scY sicAwr ] AMg - 55
lgdw hY, Pyr Ardws krdw hY ik hy pRB!U mYnMU siqsMg
imlw qy Awpxw nwm dy[ ikauNik qyrw nwm mYN ies krky Dwrnw - qyry kwl ny gulylw mwrnY,
mMgdw hW ik myry mn iv`c qyry drSn dw cwau jwigAw cogw cugdy dy[
hoieAw hY qy mYN syvw krW siqpurKW dI[ 'krau syvw kwlu ibAwlu ijau pirE folY muKu pswry mIq ] 1 ]
sq purK ipAwry jq sunIAY qq min rhswau]' myrw Awju kwil Puin qoih gRis hY smiJ rwKau cIiq ]
mn iKV jWdw hY ijs vkq qyrw koeI bcn mYN suxdw AMg - 631
hW[ mYN Gol GumweI jwvW aunHW gurmuK ipAwirAW qoN, nh bwirk nh jobnY nh ibrDI kCu bMDu ]

'Awqm mwrg' 5 jUn, 2011


Eh byrw nh bUJIAY jau Awie prY jm PMDu ] ieku sMswrI ieku BMfwrI ieku lwey dIbwxu ]
AMg - 254 AMg - 7
AYsw Acncyq AwdmI dw jIvn hY[ koeI pqw jo kwl krdw hY, sMswr nUM lYA krdw hY, aunHW
nhIN ikMnW ku smW ies srIr dy AMdr lMGxw hY ikMnw nUM iSvjI AwKdy ny qy aunHW dy pws cldy hW[ auQy cly
ku nhIN lMGxw, kuC nhIN pqw[ jdoN AYnw pqw nhIN jWdy ny dovyN jxy iek`Ty ho ky[ nwl nOkr hY[ auQy vI
hY, Pyr iPkr krnw cwhIdw hY ik mYN sMswr dy AMdr iehI bynqI krI, kihx l`gy ik mYN qW kwl EnIN dyr
kI krn vwsqy AwieAw hW[ AsIN swry hI jwxdy hW q`k nhIN krdw ijMnw icr q`k iehdw smW nhIN mu`k
roz AsIN jwxdy hW ik - jWdw[ Drmrwj kol clo ikauNik EhI mOq nUM hukm
goibMd imlx kI ieh qyrI brIAw ] AMg - 12 idMdw hY[ Drmrwj kol cly jWdy ny iek`Ty ho ky swry
hI[ auh kihx l`g,y mhwrwj! mYN qW nhIN mwrdw, ieh
vwrI Aw geI qyrI pRBU nUM imlx dI[ lyikn vwrI
qW mOq mwrdI hY[ jo mOq dw dyvqw hY auh mwrdw hY[
dw koeI qrIkw vI hY? ieh qW TIk hY AsIN mMn ilAw
ik vwrI Aw geI imlx dI[ kwl dw vI koeI pqw auhdy pws cly jWdy ny[ auh kihMdI ik mYN qW nhIN
mwrdI[ mYnUM qW prcw imldw hY, vrMt imldy ny auh
nhIN, pr ieh Xwd nhIN irhw krdw[ AYsw hI pRmySr
icqRgupq ilK ky idMdy ny[ jdoN smW iksy dw pUrw ho
ny kuC Awpxw kOqk vrqwieAw hoieAw hY mwieAw pweI
hoeI hY[ koloN bMdy qury jWdy ny lyikn ieh kihMdw hY jWdw hY auh ilK idMdy ny qy Pyr AsIN Awpxy AYkSn
'c Aw jWdy hW[ ikauN nw icqRgupqW kol jwieAw jwvy,
ik mYN nhIN jwxw, iehI jWdy ny[ Ar ieh koeI pqw
auQy rijstr dy ivc hI entry krw idqI jwvy ik
nhIN ik ikhVy vyly sMswr qoN cly jwxw hY[ v`fy-v`fy
Xqn kry ny pr ie`Qy sMswr 'qy koeI rih nhIN skdw[ iehdI aumr kwrk dI hovygI[ icqRgupq dy pws jdoN
swry iek`Ty ho ky jWdy ny qW kihx l`gy ik Awh kMm
vyd ivAws jI ijnHW nUM kwrk dsdy ny[ kwrk auh hud M w
krnw hY, auh kihx l`gy, TIk hY mhwrwj! rijstr
hY jo AwpxI mrzI dy nwl sMswr 'qy Aw ky, iksy
ie`iCAw dy muqwibk muV-muV AwauNdw hY[ ausnUM jo ilAwauNdw hY, aus rUh dw nW k`Fdw hY qy AYny nUM
ijhVw nOkr hY QoVHw pwsy ht jWdw hY[ aus vyly auhny
prmpd dI AvsQw hY, BwvyN auh mwnx dw h`kdwr
k`iFAw kihx l`gy mhwrwj! ieh iqMn cIzW huMdIAW ny
huMdw hY pr Purny krky mwx nhIN skdw, auhnUM bwr-
bwr sMswr 'qy Awauxw pYNdw hY[ so ieh bwr-bwr AwauNdy ie`k qW ijMnI dyr q`k smW nhIN AwauNdw, ie`k QW nhIN
AwauNdw, ie`k kwrn nhIN bxdw, EnIN dyr q`k mOq nhIN
ny sMswr 'qy, AwauNdy mrzI nwl ny, jWdy mrzI nwl
AwieAw krdI[ ieh iqMn sMjg o iek`Ty rlx qW AwdmI
ny[ pr Awauxw pYNdw hY, iehnUM kwrk kihMdy ny[
mirAw krdw hY, ie`k auh smW Aw jwvy, iek auh
ikRSn mhwrwj vI kihMdy ny ik jdoN sMswr 'qy boJ QW Aw jwvy, ie`k auh kwrn Aw jwvy[ kihx l`g,y Awh
AwauNdw hY, Pyr mYnUM sMswr 'qy Awauxw pYNdw hY[ iesy dyKo, myry rijstr 'c iliKAw hoieAw hY[ jd ies
qrHW dy nwl Awp dy pws ie`k AYsw nOkr sI, ienHW rUh nUM ivAws jI bRhmw, iSv jI, Drmrwj qy kwl
dy idl iv`c g`l huMdI, ausy vyly auh kr idMdw sI[ dy dyvqy lY ky icqRgp
u q dy pws Awauxgy aus vyly iehdI
bVy pRsMn sI ik kdy mUMh qoN kihxw nhIN ipAw qy mOq ho jweygI[ kihMdy, iehdI qW mOq dw kwrn hI
g`l ho jWdI hY, ikauN nw mYN iesnUM vI kwrk dI pdvI ieh sI, AwhI QW sI, AwhI smW[ auh kihMdy auh qW
idvw dyvW qy iesdI mOq rok dyvW[ ies g`l nUM pUrw swfy nwl hY, jdoN pqw kirAw qW kihMdy jI auh qW
krn vwsqy Awp ny bRhmw dw Avwhn kirAw, bRhmw bwhr mry pey ny[
jI pRgt hoey kihx l`gy iks vwsqy swnUM Xwd kirAw?
kwl nhIN tldw iksy dy isr qoN[ dUsrw ieh
kihMdy mhwrwj qusIN swrI isRStI dy bxwaux vwly EN
qy ie`k bynqI hY auh ieh hY ik myry nOkr nUM EnIN hY ik iehdw pqw koeI nhIN hY, AwdmI Awrwm nwl
aumr dy idE ijMnI aumr hY[ ie`k kwrk dI aumr cwr jWdw hY, kwl Aw jWdw hY, sB kuC mn ivc rih jWdw
hY[ kuC vI nhIN kr skdw[ so ieh swnUM bVw Bwrw
Arb 32 kroV swl dI huMdI hY[ AYnI aumr iehnUM
DoKw huMdw hY[ jwxw hY AsIN sMswr qoN Awpxw smW
dyxw[ auh kihx l`gy, dyKo, aumr dyxI myry AKiqAwr
ijhVw AsIN brbwd krdy hW, aus socW 'c lMG jWdw
'c nhIN hY[ pYdw krdw hW mYN, bxwauNdw hW lyikn aumr hY ik mYN Aw kr lvW, AOh kr lvW, myrw AOh ho
dyxI, iksmq dyxI ieh myry h`Q dIAW cIzW nhIN hn[ jwvy[ huMdw qW EhI hY jo vwihgurU ny krnw hY[ hukm
kwl dw dyvqw jo hY - dI Kyf swry sMswr 'qy c`l rhI hY[ ie`k auh ny ijhVy

'Awqm mwrg' jUn, 2011


6
hukm nUM bu`J jWdy ny, ie`k auh ny ijhVy hukm nUM geI, s`p bxygw[ koTIAW vgYrw 'c rih geI, BUq bx
bu`Jdy nhIN hn qy hr vkq icMqw 'c rihMdy ny[ aunHW jweygw[ ik`fw du`K idMdw hY, pRmySr dw nwm nhIN jpx
dI icMqw koeI g`l nhIN swr skdI, g`l EhI huMdI id`qw qy mrn qoN bwAd vI swnUM ik`Qy lY igAw[ jdoN
hY, jo hoxI huMdI hY[ so ies krky auh smW ijhVw ieh moh plt ky pRym bx jWdw hY Pyr ieh vwihgurU
swfw nSt huMdw hY auhnUM C`f ky AsIN ijs kMm nUM nUM imlw dyx dI smr`Qw rKdw hY[ jdoN moh bxdw hY
krn vwsqy Awey hW, pRBU pRwpqI vwsqy auh swnUM krnw Pyr vwihgurU nUM nyVy-qyVy nhIN rihx idMdw[ jIv nUM
cwhIdw hY[ so pRBU pRwpqI vwsqy gurU dI loV hY, jdoN BtkwauNdw hY[ jdoN swiDAw jWdw hY ieh Pyr pRym bx
AsIN gurU nUM imldy hW aus vyly do cIzW syvw qy ismrn jWdw hY[ iesy qrHW AhMkwr hY, jdoN ieh dyh hMgqw
dI loV hY[ ieh do PMG ny ijhdy nwl rUhwnIAq dw bxdI hY aus vyly AwdmI AigAwnI ho ky bwr-bwr
sPr qih hoieAw krdw hY, iek`lw ismrn krdw hY, jMmdw hY, bwr-bwr mrdw hY, iehnUM haumY kihMdy ny,
syvw nhIN krdw, auhnUM vI bVI dyr lgdI hY, iek`lI jdoN ieh AhMBwv Kqm ho ky bRhm hMgqw 'c AwauNdw
syvw krdw hY ismrn nhIN krdw auhnUM vI bhuq dyr hY qy Awpxy Awp nUM imtw ky sB qrHW dy auqy pRmySr
lgdI hY[ so dovyN cIzW lwzmI ny[ jdoN AsIN dovyN nUM hI dyKdw hY[ bRhmhMgqw Dwrn krdw hY, aus vyly
cIzW krdy hW[ aus vyly gurU dy dr 'qy pRsMnqw pRwpq Pyr ieh pRmySr dw srUp bx jWdw hY[ ieDrly pwsy
huMdI hY[ gurU KuS ho igAw pRmySr KuS ho igAw[ so jMm-jMm mrdw hY qy auDrly pwsy pRmySr dw rUp bx
mhwrwj ies dy bwry ies qrHW Purmwn krdy ny - jWdw hY, mhwrwj kihMdy ienHW nUM C`f idE[
Dwrnw - ipAwry jI, gurW dy dr mwx pwvyNgw, kwmu k®oDu loBu mohu imtwvY CutkY durmiq ApunI DwrI ]
syvw kr lY inmwxw ho ky[ AMg - 377
kwm, kRD o , loB, moh, AhMkwr imtwvy[ ieh pMj cIzW ieh ijhVI KotI mq pYdw kIqI hY Awpxy Awp
ny jo bMdy nUM bhuq duKI krdIAW ny[ jy qW ieh swDIAW jwx hI kihMdy iehnUM vI C`fo[ kro kI Pyr? -
Pyr qW ieh imqR bx jWdIAW ny[ jy Awpxy srUp dy ivc hoie inmwxI syv kmwvih
rihx qW ieh iksy pwsy nhIN jwx idMdIAW[ jdoN swDIAW qw pRIqm hovih min ipAwrI ] AMg - 377
jWdIAW ny, TwkIAW jWdIAW ny; ikauNik ienHW dy iv`c bl mwx qoN rihq ho ky syvw kry qW vwihgurU dy mn
bhuq hY, bl bhuq ho ky Pyr ieh cMgy kMm dy vwsqy EnINEN
dy auq,y gurU dy mn dy iv`c ipAwr pweygI, mwx pweygI[
SkqI idMdIAW ny[ jdoN ieh Avwrw huMdIAW ny Pyr ieh
AwdmI nUM pqn iv`c lY jWdIAW ny[ kwm hY - jdoN swiDAw suix suMdir swDU bcn auDwrI ] AMg - 377
jWdw hY aus vyly rucI bx jWdI hY pRmySr dy imlx dI[ kihMdy suxo! sMqW dw bcn hY ieh auDwr kr idMdw hY[
hr vkq pRBU dI Xwd, auhdw sprS mihsUs huMdw hY[ dUK BUK imtY qyro shsw suK pwvih
Jux-JuxIAW AwauNdIAW ny nwm jpx vwilAW nUM ikauNik auh qUM suKmin nwrI ] AMg - 377
swiDAw igAw[ burw rUp auhdw shI rUp bx igAw[ kRD o hY, qy su`KW nUM pRwpq krky qUM su`K dI pRwpqI du`K vI
mwVw rUp hY qW mhwrwj kihMdy auhdy nyVy nw l`g[o imt jweygw, BùK vI imt jweygI, shsy vI imt jwxgy[
Enw pwis duAwis n iBtIAY ijn AMqir k®oDu cMfwl ] sùK dI pRwpqI syvw krn dy nwl qy sMqW dy bcn Dwrn
AMg - 40 krn nwl pRwpqI huMdI hY[
auhdy nyVy nw jwE, h`Q nw lwE ausnUM ikauNik iB`ty crx pKwir krau gur syvw
jwvWgy[ jdoN iehI kRoD swiDAw jWdw hY, Pyr ieh mn Awqm suDu ibKu iqAws invwrI ] AMg - 377
nUM glq pwsy c`lx nhIN idMdw[ nrwzI krdw hY mn crn Do ky gurW dI syvw kro, ivhu iek`TI krdw
nwl, rucIAW nwl ik ieh kMm glq ho igAw quhwnUM hY iehdI ijhVI ipAws l`gI hoeI hY ieh swrI Kqm
szw imlygI, Awpxy Awp nUM szw idMdw hY['moh' hY moh ho jwieAw krdI hY -
dI QW dy auq,y jdoN moh vs hY aus vyly bwr-bwr jMmdw
dwsn kI hoie dwis dwsrI
hY, b`icAW dw moh hY, pYsy dw moh hY, jwiedwd dw
qw pwvih soBw hir duAwrI ] AMg - 377
moh hY, aunHW iv`c surqI rih jWdI hY mrn vyly; mrn
vyly ijs cIz iv`c vI surqI rih geI iehnUM bwr- Awh bVI AOKI g`l hY, bhuq AOKI hY ik ijhVy
bwr jnm lYxw pvygw[ Gr iv`c rih geI surqI ausy vwihgurU dy dws ny aunHW dy A`goN dws ny aunHW dw vI
pirvwr iv`c bwr-bwr mr-mr ky jMmygw[ pYsy 'c rih A`gy dws bx[ Awh qW g`l swfy qoN mMnI nhIN jWdI[

'Awqm mwrg' 7 jUn, 2011


AsIN kihMdy hW mYN Pyr ik`Qy cilAw igAw[ jy mYN qW ikRpw krI hoeI sI ik ausnUM AnuBv pRwpq sI[ ausnUM
kuC vI nw irhw jy AYnw Cotw ho igAw[ lyikn mhwrwj vI pqw l`igAw, kwbul dy rihx vwlI sI ik syvw dw
kihMdy nw, qUM Awh g`l bxw, qW qYnUM vwihgurU dy dr kuMB l`igAw hoieAw hY, ikauN nw mYN jw ky syvw krW
'qy soBw pRwpq hoeg y I[ jy AYnI inmrqw 'c nhIN AwauNdw, qW aus ny Awpxy pqI nUM bynqI krI ik mhwrwj gurU
Pyr nhIN AwauNdw, jy AiBmwn hY qyry mn ivc Pyr nhIN mhwrwj jI ny syvw dw kuMB lwieAw hoieAw hY, byAMq
imlxw[ sMgqW jWdIAW ny qy Awp dI AwigAw hovy qW mYN vI
iehI Acwr iehI ibauhwrw AwigAw syvw kr AwieAw krW ikauNik syvw qoN bgYr h`Q 'qy
mwin Bgiq hoie qum@wrI ] AMg - 377 pYr dovyN iDrkwrXog d`sy ny[
AwigAw mMn vwihgurU dI[ gurU gRQ M swihb jI iv`c ivxu syvw iDRgu hQ pYr hor inhPl krxI[
jo hukm AwauNdy ny ienHW dI AwigAw mMn[ BweI gurdws jI, vwr 27/10
jo iehu mMqRü kmwvY nwnk so Baujlu pwir auqwrI ] kMnW dI syvw ho jWdI hY, bwxI suxdy hW AsIN
AMg - 377 kMnW dy rwhIN[ zubwn rwhIN syvw ho jWdI hY jdoN AsIN
mhwrwj kihMdy Awh ijhVw AsIN bcn ikhw hY bwxI aucwrdy hW, gurmMqR aucwrdy hW[ lyikn srIr dI
nw ijhVw vI iesnUM kmw leygw auh Bvjl pwr kr syvw qW rih geI bwkI, ijMnW icr srIr syvw 'c nhIN
jweygw[ mhwrwj ny vwihgurU nUM imlx q`k dw rsqw lgdw, h`Q pYr lgdy nhIN hn, EnIN dyr q`k ieh
swrw hI ie`k Sbd iv`c ds id`qw[ koeI AOKw nhIN, ih`sw sPl nhIN huMdw, ADUrw rih jWdw hY qy jy Awp
koeI guMJl nhIN hY iehdy iv`c, isrP kmweI krnI AwigAw dyvNo qW mYN syvw kr AwieAw krW[ auh kihx
hY[ lyikn ies rsqy dy auqy BwgW vwly pY skdy ny, l`gy, bVI KuSI dy nwl Awp jwE, pRsMnqw hY swfI[
syvw vI ijhVI hY gurU Gr dI, mhwrwj dI syvw byAMq zrUr jw ky syvw kro[ so auh bIbI roz syvw krn
iksm dI hY, kIrqn krnw, hor AnykW iksm dI syvw vwsqy AwauNdI hY, hOlI-hOlI vwkPI pY geI, nwl
hr roz hI Awp suxdy EN[ auh syvw BwgW qoN bgYr bIbIAW ijhVIAW syvw krdIAW sI, tokrI cuk ` dIAW sI,
nhIN imilAw krdI[ Bwg hox, AYsw Purmwn hY gurU auh dyKdIAW ny ik bVw hI hsmu`K ichrw hY iehdw,
mhwrwj dw ik D`ky vwly nUM nhIN imldI[ pihlW sdw hI KuS rihMdI hY, n`T-n`T ky syvw krdI hY[ pr
ArdwsW kry, hy vwihgur!U mYnMU qUM syvw dwn dy, mYN syvw ie`k g`l aunHW dI smJ 'c nhIN sI pYNdI ik jdoN
krW, pRsMn hovy iksy krm qoN pRmySr, Pyr syvw bKS tokrw su`t idMdI hY gwr dw, aus vyly k`C iv`c lY ky
idAw krdw hY, AYsw mhwrwj dy AMdr Purmwn AwauNdw tokry nUM dovNy h`QW dy nwl hvw dy iv`c ies qrHW krdI
hY - hY ijvyN JUtw idMdI hY iksy cIz nUM[ aus qoN bwAd
Dwrnw - BwgW vwilAW nUM imldI syvw swDUAW dI[ Pyr Aw jWdI hY, hr tokry qoN bwAd JUtw idMdI hY[
Awh g`l aunWH dI smJ iv`c nhIN AwauNdI[ Awps iv`c
thl mhl qw kau imlY jw kau swD ik®pwl ] g`lbwq c`l peI, kihx l`gy, dyKo Awh bIbI! AYsI
AMg - 255 koeI ikirAw krdI hY, ijs vkq tokrw sut ` ky AwauNdI
ijhdy auqy gurU pRsMn ho jwvy, kihMdy auhnUM syvw hY, aus qoN bwAd dovyN h`Q joV ky D`kw idMdI hY iksy
dw dwn iml jwieAw krdw hY[ auh sMgqW dI syvw cIz nUM[ A`gy koeI cIz nzr nhIN AwauNdI qy keI
krdw hY, cwau nwl krdw hY - bIbIAW AYsIAW sI ik ijhVIAW jwnx dw Xqn
swDU sMgiq qau bsY jau Awpn hoih dieAwl ] krdIAW sI ik ieh iks QW qoN AwauNdI hY, AMimRqsr
AMg - 255 ik`Qy rihMdI hY, jW iksy nyVy dy ipMf qoN AwauNdI hY[
aunWH ny koiSS krI ik ieh ijs rsqy jwvygI qW AsIN
jdoN vwihgurU dieAwl ho jWdw hY Pyr auh sMqW
iKAwl r`KWgIAW, koiSS krWgIAW ik nyVy-nyVy rhIey[
dI sMgq iv`c, gurisKW dI sMgq iv`c ausdw vwsw ho
ikauNik jdoN pqw puCdy ik ik`Qy rihMdy EN qW kihMdI
jwieAw krdw hY[
sI ik AsIN gurU swihb kol hI rihMdy hW[ s`c bwq
gurU pMjvyN pwqSwh gurU Arjn dyv jI mhwrwj, kih idMdI sI ikauNik mn krky hr vkq gurU kol
Awp ny syvw dw kuB M ricAw[ AMimRqsr swihb dy srovr rihMdy sI[
dy ivcoN gwr k`FI jw rhI hY[ byAMq sMgqW AwauNdIAW
ie`k idn sMgq iv`c jdoN kwPI crcw c`l peI
ny, syvw krdIAW ny[ ie`k bIbI ijsnUM mhwrwj ny AYsI
qW gurU mhwrwj gurU Arjn swihb nUM bynqI kIqI geI

'Awqm mwrg' jUn, 2011


8
ik ie`k g`l swnUM smJ 'c nhIN AwauNdI ie`k bIbI auhdI idn rwq syvw krdI hW, iksy ikRAw dy auqy mYN kdy
syvw krn vwsqy AwauNdI hY, auh pqw nhIN lgdw ik ikMqU nhIN kirAw[ kdy myry mn iv`c koeI igxqI nhIN
ik`QoN AwauNdI hY[ jd qW AsIN kMm krdy hW, kMm qoN AweI[ syvw qy ismrn dovyN krdy hW[ auhdw Pl ieh
bwAd AsIN ieh dyKx dw, jwnx dI keI vwrI koiSS hoieAw ik mYnMU ieh SkqI pRwpq ho geI ik mYN ieiCAw dy
krI hY ik ieh ikhVy rsqy jWdI hY, pUrb nUM jWdI nwl ij`Qy jwxw cwhW, auQy mYN auDroN pYr putW qy dUjy pwsy
hY p`Cm nUM jWdI hY, auqr nUM jWdI hY d`Kx nUM jWdI r`KW qW auQy hI phuMc jWdI hW[
hY[ lyikn pwqSwh pqw nhIN lgdw[ QoVIH dyr qoN bwAd keI pRymIAW nUM ieh bwq l`gygI ik AYsI bwq
jdoN AsIN dyKdy hW ingHw qoN Ehly ho jWdI hY ieh huMdI hY kdy? cwr imswlW dw mYnUM pqw hY, mhwqmw
kOqk swfy smJ iv`c nhIN AwauNdw ik ieh kOx hoeI, hoey ny QoVHI dyr pihlW hI ho ky hty ny[ myry ie`k
ik`QoN AwauNdI hoeI? aus vyly mhwrwj jI ny AMqriDAwn im`qr sI auh iek mhwqmw dy kol jwieAw krdy sI,
ho ky dyiKAw, swrI g`l[ lyikn sMgqW dw sMsw dUr kpUrQly dy iv`c auh sMq sIgy[ auh dsdy sI ik mYN
krn vwsqy, jdoN syvw dI smwpqI hoeI Swm nUM, aus aunHW dy nwl rihMdw sI, dvweI bUtI dw kMm krdy sI[
vyly gurU mhwrwj Aw ky kihx l`gy auh bIbI nUM bulwE[ byAMq mrIz aunHW dy kol Aw ky rwzI huMdy sI qy gMgw
hukm dI qwmIl hoeI bIbI nUM bulwieAw, bulw ky mhwrwj dw nwhuMx Aw igAw qy ij`Qy AsIN sIgy auh ipMf vwlI
kihx l`gy, bytw! qusIN ik`QoN AwauNdy huMdy EN, syvw krn sMgq kihx l`gI, swry gMgw dw ieSnwn krn jw rhy
vwsqy? kihMdy, pwqSwh! qusIN qW jwxI jwx EN, Byq ny qy qusIN vI swfy nwl c`loN qW bhuq vDIAw hY[
luikAw hI rhy qW cMgw hY, pRgt nhIN hoxw cwhIdw[ kihx l`gy, koeI nw swDsMgq jI! jdoN qusIN ieSnwn
gurU mhwrwj kihMdy nw bytw! sMgq pu`CdI hY, sMgq dw kroNgy, Pyr mYN quhwfy nwl hI ieSnwn krWgw[ kihMdy,
sMsw ijhVw hY nivrq hoxw cwhIdw hY[ d`so qusIN ikQoN sMg qur igAw[ jdoN smW AwieAw ieSnwn dw, kihMdy
AwauNdy EN? kihx l`gI, pwqSwh! mYN kwbl qoN AwauNdI mYnMU kihx l`g,y lY beI pRm
y IAW! QoVIH dyr qUM dyKIN AsIN
hW roz[ hYrwn ho geI sMgq sux ky ik kwbl ikqy ieSnwn kr AweIey[ mYN ikhw, bwbw jI ik`Qy krnw hY?
nyVy hY? ikMny sYNkVy mIl AMimRqsr qoN kwbl hY[ ikhVI kihMdy gMgw ieSnwn krnw hY[ jl AsIN vI lY AwvWgy
svwrI hY ijhdy auqy ieh Aw jWdI hY[ ikhVI SkqI qUM vI ieSnwn kr leIN[ gVvw cu`ikAw, QoVHw ijhw
hY iehdy kol ijhdy nwl ieh ie`Qy phuMc jWdI hY? idsdy mYnUM aus qoN bwAd Alop hI ho gey[ ijMnw icr
so mhwrwj kihx l`gy ik bytw! dUsrI bwq ieh ieSnwn nUM lgdw hY, ieSnwn kirAw qy aus qoN bwAd
hY ik jdoN qUM tokrw su`tdI hYN qy sMgq kihMdI hY ik gVvw BirAw hoieAw lY AWdw qy mYnUM kihx l`gy,
qUM JUtw idMdI hYN iksy cIz nUM[ kihMdI pwqSwh! swrI pRymIAW! qUM vI ieSnwn kr lY[ Awh mYN jl ilAwieAw
vwrqw ies qrHW hY ik myrw jo pqI hY qy myrw jo ipqw hW, hor jl 'c rlw lY[ kihMdw, myrw mn hI nw mMny,
hY, shurw ipqw, ieh gurU nwnk pwqSwh jdoN kwbul gey ik ieh gMgw ik`Qy jw Awey, ieh vYsy hI g`l krdy
ny qW Awp bVy dieAwl hoey, Awp ny dieAwl ho ky ny[ AYny nUM ijhVI sMgq ieSnwn krn vwsqy geI hoeI
swnUM nwm dI dwq idqI[ gurU nwnk pwqSwh dy smyN qoN sI auh vwps Aw geI[ auh bcn krn l`gy ik jdoN
swfy Gr 'c is`KI clI AwauNdI hY qy kyvl is`KI hI mhwrwj qusIN Awey EN, pqw hI nhIN l`igAw kIhdy nwl
nhIN hY, is`KI dI AsIN kmweI kIqI hY ijvyN pwqSwh Awey EN, A`j Awey EN, k`lH Awey EN? kihMdw, mYN hYrwn
ny d`sI qy auhdy nwl guris`KW vwlw jIvn swfy Gr iv`c ho igAw ik hYN? mYN pu`iCAw ik ieh quhwfy nwl gey
ho igAw[ jo guris`KW dw jIvn huMdw hY aus qrHW dI sI? kihMdy hW AsIN ieSnwn iek`iTAW ny kirAw hY[
swfy Gr krnI kmweI hoeI hoeI hY[ so auhdy muqwibk ieh vI swfy nwl sIgy[ auh kihMdw ik ieh qW ie`Qy
pwqSwh jdoN myrI SwdI hoeI qy mYN Aw ky dyiKAw ik bYTy sI, mYnUM kih ky gey ny ik mYN gMgw dw ieSnwn
myry jo pqI dyv ny auh qW pRmySr dw rUp ny[ Swsqr, kr AwvW[ so jl mYnUM lY ky Awey ny, kI jl auQy dw
myry mW-bwp ijnHW ny myrI SwdI dy iv`c ih`sw ilAw sI, hI sI? kihMdy hW, ienHW ny gVHvw BirAw qy ikhw auQy
aunHW ny mYnUM aupdyS id`qw sI ik jo pqI hY auh pRmySr lY cldy hW, ieSnwn krWgy[
dw rUp huMdw hY auhnUM pRmySr krky jwxIN[ ikauNik bIbI ie`k mhwqmw hor hoey ny nwmDwrI sMprdw 'c[ aunWH
dw jo pRmySr hY auh pqI hI hoieAw krdw hY[ auhdy dw nwauN, mohn jI kihMdy sI aunHW nUM[ gurdwspur KVHy
nwl hI auhdw ipAwr iniBAw krdw hY[ ny qy auQy mhWpurS ijhVy pihly sI ienHW dy auh Aw
so pwqSwh mYN Awpxy pqI nUM pRmS
y r dw srUp jwx ky rhy ny[ aunHW dI kwr rok leI ik bwbw jI mYnUM nwl

'Awqm mwrg' 9 jUn, 2011


hI lY c`lo[ auh kihMdy, kwr 'c qW jgHw nhIN hY qUM bYTy hW ie`Qy[ kihMdy jdoN swry cly gey, kihMdy Aw
hOlI-hOlI Aw jweIN[ auh gurdwspur qoN ie`Qy phuMcdy inhMg isMGw! hux vwps c`lIey[ iesy qrHW bWh PVI,
ny A`gy kI dyKdy ny, dIvwn l`igAw hoieAw hY aunHW dw AsIN muV ky Awey qW koTy[ KUh dy auqy ijhVy isMG
hI, auh kihx l`gy ik ieh kdoN dw AwieAw hoieAw k`pVy DoNdy sI, kihMdy jdoN AsIN dyiKAw ik hux sukw
hY? kihx l`g,y mhwrwj! iqMn GMty ho gey kIrqn krdy ley ny k`pVy qy Ajy ie`Qy hI ny[ pMj cwr GMty l`gy
ienHW nU[M kihx l`g,y jdoN kIrqn dI smwpqI hovy swfy swry hI[ bwbw jI nUM mYN pu`C nw sikAw, dUsry idn
kol ByijE[ smwpqI qoN bwAd kihx l`gy, quhwnUM mYN pwrs Bwg pVHdw sI[ auhdy iv`c AwieAw ik
mhWpurS Xwd krdy ny[ kihMdy, Xwd kwhdw krdy ny mhwqmw keI vwrI Awpxw bcn pUrw krn vwsqy SkqI
fMfy pYxy ny myry[ s`cmu`c hI aunHW ny sotI cu`k leI vrq lYNdy ny[
kihMdy qyrIAW krwmwqW JwVdy hW[ AYnw qUM SkqIAW jdoN pusqk pVH hitAw qW bwbw jI kihMdy inhMg
idKw irhw hYN, ik`Qy kwr dy iv`c Aw ky bYTxw cwhuMdw isMGw! k`lH dw kI socI jwnW hYN, swfw iehdy nwl bcn
sI, ik`Qy Aw ky dIvwn vI lw ilAw[ ies qrHW ie`k sI[ iehny swfy qoN bcn ilAw hoieAw sI ik jdoN myrw
nhIN hor vI bhuq swry mhwqmw ny[ AMq smW hovy qW qusIN myry kol hovoN[ kihMdy hux AwpW
lwhOr dy AMdr bIbI jI (sMq mwqw bIbI rxjIq cwlI mIl 'qy ikvyN phuMc jWdy[ AYsIAW gurU Gr dy
kOr jI rqvwVw swihb) dy bwpU jI dw jdoN AMq smW AMdr byAMq imswlW ny ie`k nhIN hY[ byAMq imswlW ny
AwieAw kihx l`gy ik lohgVHIAw bwbw nhIN AwieAw ikauNik krnI kmweI krdy sI[ hux swfy 'c kmweI
Ajy q`k[ kihMdy AwieAw nhIN hY, ienHW nUM C`t
u I dy idqI nw hox krky ieh g`lW swnUM AjIb l`g rhIAW ny[
ik jwE quhwfw qy swfw ihswb Kqm ho igAw qy qusIN sihj suBwA bwqW hoieAw krdIAW sI ieh[
svyry Aw jwieE[ aunHW dw ieMqzwr kr rhy sI, jdoN so bIbI kihx l`gI ik mhwrwj jI! myry pqI
ieh hwspItl dy bwhr Awey qW bwbw jI, KVwvHW ny mYnUM iejwzq dy id`qI[ so mYN ie`Qy syvw krn vwsqy
pweIAW hoeIAW, sPyd vsqr r`Kdy huMdy qy Awp Aw AwauNdI hW[ du`D cuMGdw b`cw myrw ip`Cy huMdw hY, auhnUM
gey, ienHW ny ikhw bwbw jI! quhwnUM qW bwpU jI Xwd mYN du`D cuMGw ky, pMGUVy 'qy sulw ky Pyr mYN Aw jWdI
krdy ny, nwl hI auqy cVH Awey[ aus vyly bwpU jI ny hW[ mhwrwj! jdoN mYN gwry dw tokrw su`tdI hW aus qoN
aunHW nUM pu`iCAw ik qusIN Awey nhIN, kihMdy qusIN huxy bwAd ies krky mYN JUtw idMdI hW ik b`cw jwg nw
hI Xwd kirAw hY[ kihMdy, ik`Qy sIgy[ kihMdy, AsIN pvy[ so mhwrwj ny sMgqW dI hor inSw krn vwsqy
lwlw mUsy sIgy, rwvlipMfI[ iesy qrHW sMq bwbw jvwlw kwbl qoN pqw mMgwieAw[ jdoN pqw l`igAw ik hW ieh
isMG jI Awp ie`k ipMf gey hoey ny, koTw ipMf dw nwm bIbI! ie`Qy dI hI hY qy b`cw hY iehdw[ aus vyly sMgq
hY[ AKMfpwT ho irhw hY[ aus qoN bwAd tihlx vwsqy dy mn iv`c bVw auqSwh hoieAw[
bwhr inkldy ny qy inhMg tihl isMG nUM ikhw ik
gVvw PV swfw qy A`gy jd gey, ie`k pwxI mUhry Aw so syvw dw mhwqm hY, BwgW vwilAW nUM syvw pRwpq
igAw clHw ijhw, auQNo Cwl mwr ky t`pxw pYxw sI[ aunWH hoieAw krdI hY[ dUsrw ieh hY ik ijhVy ies qrHW
ny Awp vI Cwl mwrn dI iqAwrI krI qy inhMg isMG dy jIvn huMdy ny, pqIvrqw jIvn[ AwpxI Bwrq vrS
dI bWh PV leI[ jdoN t`py, auh mYnUM Awp hI dsdw dI smwj dy AMdr pqIvrqw nUM bhuq v`fw AsQwn
sI ik jdoN mYN hYrwn ho igAw ik mYnUM rwmgVH id`sx imilAw hoieAw hY[
l`g igAw[ mYnMU smJ 'c kuC nw Awvy ieh kI ho igAw jy AMimRqsr pRgt hoieAw hY qW ie`k pqIvrqw
ik koTw cwlI mIl dUrI 'qy hY qy rwmgVH nyVy hI hY[ bIbI rjnI ny pRgt kIqw sI[ hor vI v`fIAW imswlW
Awh ho igAw[ kihMdy is`Dy krqwr isMG dy Gr gey[ gurU Gr 'c AwauNdIAW ny[ ijs vyly gurU dsvyN pwqSwh
AwKrI smW auhdw sIgw, mMjy 'qy bYT gey, p`t 'qy mhwrwj jI ny sMgqW nUM idKwieAw ieSnwn krwieAw,
auhdw sIs r`K ilAw, kihMdy lY krqwr isMG kih ip`pl dy Q`l[y ip`pl hrw ho igAw ausy vyl[y iesy qrHW
vwihgur[U ds vwrI khwieAw aus qoN bwAd auhny nyqr ie`k vwrI jUnWgVH dy iv`c[ joqSIAW ny d`isAw ik bwrHW
bMd kr ley, srIr auhny C`f id`qw[ aus qoN bwAd swl mINh nhIN pYxw[ pwxI iek`Tw kIqw jwvy, aus vyly
sskwr krwieAw, kIrqn soihlw bwbw jI ny Awp v`fw Bwrw qlwA bxwieAw qy auhdy iv`c pwxI iek`Tw
piVHAw[ kihMdy, lE swDsMgq jI! qusIN hux gurduAwry kr ilAw[ lyikn ie`k swl qoN bwAd kIVy pY gey aus
swihb jwE auQy jw ky kVwh pRSwd krwE, AsIN hwly pwxI 'c[ hux iPkr hoieAw ik kI kIqw jwvy[ bRwhmxW

'Awqm mwrg' jUn, 2011


10
ny iek`Ty ho ky byAMq mMqr pVHy[ koeI mMqr Su`D nw mihsUs ho igAw ik myrw qp hwr igAw[ Pyr ie`k dy
kr sikAw jl nUM[ qW aus vyly mhWpurSW ny d`isAw kol gey auh kihx l`gI ik cwr mhIny qoN mYN KwlI
ik koeI ies Sihr dy AMdr pqIvrqw iesqRI hovy qy ho geI[ pihlW qW TIk sI[ kihx l`gy, qyry qoN bIbI
auhdy crnW dw jl iehdy iv`c pwieAw jwvy[ qW ieh kI glqI ho geI? kihx l`gI, myrw ijhVw pqI hY,
piv`qr hoeygw, nhIN qW ho nhIN skdw[ ijvyN iBlxI ieh mwqw dw ruK bhuq krdw sI, ie`k idn mYnUM kRoD
dy crn Do ky jd jl pwieAw pMpwsr 'c, pMpwsr dw Aw igAw[ mYN iehdI mwqw nwl bhuq JgVw kr ilAw[
jl piv`qr ho igAw[ rwjy ny hukm kr id`qw ik myry JgVw krn dy nwl Edx mYnUM mihsUs hoieAw ik myrw
rwj dy AMdr pqIvrqw iesqRI toloH koeI[ hux qlwS siq hwr igAw[ myrw qp hwr igAw ikauNik mYN glq
krdy ny l`BdI nhIN koeI vI qy AKIr ie`k bIbI dy kMm kirAw qy cOQI dy kol gey[ kihx l`gI, myrw vI
pws gey, kihMdy bIbI! qyrI AsIN bVI mihmw suxI qp hwr igAw? puiCAw, ikvyN? kihx l`gI, myrw pu`qr
hY qy qUM ikRpw krky Awpxy crn Do qy auhdw hl AsIN AMb mMgdw sI, myrw pqI ijhVw sI auh pYsy nhIN sI
pweIey[ aus vyly bIbI kihx l`gI ik TIk hY pr kuC idMdw[ kihMdy, AKIr swfw JgVw ho igAw[ JgVw AYnw
idn hoe,y myrw Drm hwr igAw[ kihx l`g,y Drm ikvyN ho igAw ik auh igr igAw, igrn dy nwl mYnUM EdoN
hwr igAw? hI mihsUs ho igAw ik myrw qp hwr igAw[ aus vyly
kihx l` g I ik mY N pR x kirAw ho i eAw sI swry hYrwn ho gey ik hux ik`QoN krIey[ iksy ny d`isAw
pqIvrqw Drm nUM inBwaux dw pr lwlc vs ho geI ik ie`Qy ie`k BMgx hY[ auh mShUr hY auhnUM pqIvrqw
mYN[ bMbeI qoN AMb lY ky AwieAw koeI[ kuru`qy AMb sIgy kihMdy ny swry[ ieh rwjw qy swry AmIr vzIr auhdy
qy myry pqI dukwn 'qy jw cu`ky sI[ AMb AwieAw qW Gr cly gey[ hwkW mwrdy ny drvwzw hI nw KoilHAw
myry mn iv`c AwieAw ik mYN pqI nUM iKlwvW qy Pyr auhny[ auh kihx l`g,y bIbI swnUM bVw kMm hY, jl gMdw
Awp KwvW[ ikauNik mYN ip`CoN KWdI sI[ jdoN auhny Ck ho igAw hY qy auh SùD nhIN hud M w ijMnW icr AsIN crn
lYxw, aus qoN bwAd mYN CkdI sI[ mYN pihlW nhIN sI Do ky nhIN pwauNdy[ auh kihx l`gI, nw myry nwl nw koeI
CkdI[ qW aus idn mYN auh AMb cIr ky Kwx l`g g`l kro[ myry pqI nwl g`l kro[ AYny nUM auhnUM ilAwey
geI[ AYny nUM ijhVw bMdw sI auh dukwn 'qy cilAw tolH ky rwjy ny g`l khI ik Awh g`l hY qW auhdy mn
igAw jw ky kihx l`igAw ik mYN Gr AMb dy AwieAw iv`c QoVHw ijhw gu`sw Aw igAw kihx l`igAw myrI
hW bhuq vDIAw hY qy qusIN jwE jw ky Ck lE[ GrvwlI ny idKwvw krn vwsqy ieh bwq krI hY[ ienHW
kihMdI, do iqMn AMb sI, mYN Kw geI sI[ AYny nUM pqI nUM ibTwl C`ifAw hY qW ik myrI mihmw hovy[ AMdr Aw
Aw igAw myrw[ auh kihx l`igAw ik kI KWdI sIN, ky ausny ikhw ik cMgw jwh Pyr qUM[ hukm mMn ky clI
kihMdI mYN JUT bol geI[ JUT bolx nwl ausny mYnMU ikhw geI, crn Do ky pwey jl Su`D ho igAw[ jYkwry SurU ho
ik jwh, Drm qyrw hwr igAw[ AMb dy leI qUM myry gey[ kihx l`gy, bIbI! AsIN qyrw bVw DMnvwd krdy
qoN corI kr leI? hW, hux koeI syvw d`s? kihx l`gI syvw qW ieh hY
ik l`kVIAW ilAwE[ icKw icx idE[ kihMdy, ikauN?
auh kihMd,y nhIN qUM crn qW Do, AYnI g`l 'c qyrw kihx l`gI, myry pqI dy mn iv`c gu`sw Aw igAw sI,
Drm kI hwr igAw[ crn Do ky jd pwey qW pwxI swP qusIN bYTy sI auQy gMdI-mMdI QW 'qy[ auhny ikhw ik
nw hoieAw[ Swied mYN ibTwieAw hY quhwnUM, AwpxI mihmw krwaux
dUsrI ie`k bIbI hor sI auhdy pws gey, auh vwsqy, auhdy mn ivc gu`sw hox krky, auhny mYnUM kih
kihx l`gI ik TIk hY mhWpurSo! lyikn koeI do mhIny id`qw ik jwh[ mYnMU AYaNu nhIN ikhw ik kMm krky vwps
dw smW ho igAw, myry AMdr AYauN l`igAw hY ik myrI Aw jweIN[ jwh hI ikhw[ hux mYN auhdw hukm nhIN moV
SkqI ht geI[ pihlW qwkq dw bl sI myry AMdr[ skdI[ hux mYN jwxw ik`Qy hY[ ies krky icKw iqAwr
kihMdy auh kI g`l ho geI? kihx l`gI, ie`k mhwqmw kro, mYN ie`Qy hI Bsm ho jwxw hY[
Aw gey qy myry pqI mYnUM kihx l`gy ik qUM pYsy ilAw[ rwjw Awp igAw jw ky ausnUM ikhw ik pRm
y IAW! auh
ieh mhWpurSW ny jwxw hY qy AwpW aunWH dI syvw krIey, qW Awh g`l bx geI[ qUM g`usy ho igAw[ kihMdw, hW
aus vyly mYN aunWH nUM durbcn kih id`qy ik qUM qW lutweI myry mn 'c gu`sw Aw igAw sI[ kihMdy, nw jw auhnUM lY
jWdw hYN Gr[ Krc krI jwnW hYN nw iehnUM jwxIey nw ky Aw[
pCwxIey, kihMdI AYsy durbcn khy ik mYnUM ausy vyly so iesy qrHW bwbw PrId bwrHW swl qp krky

'Awqm mwrg' 11 jUn, 2011


AwauNdw hY[ rsqy dy AMdr iKAwl AwieAw ik myry ijn@w n ivsrY nwmu sy iknyihAw ]
AMdr SkqI vI Aw geI ik nhIN? dyKW qW shI[ Bydu n jwxhu mUil sWeI jyihAw ] AMg - 397
icVIAW rOlw pw rhIAW ny drKq dy Q`ly bYTw hY[ so pwqSwh ies hukm dy muqwibk myrw jo pqI
kihMdw icVIE mr jwE[ ikauN rOlw pwieAw hY[ swry hY hr vkq bMdgI 'c lIn rihMdw hY qy mYN auhnUM
ijMny pMCI bYTy sI, qV`k-qV`k krky Q`ly Aw gey[ pRmySr srUp jwx ky mMndI hW qy Awp dI syvw krn
iKAwl AwieAw mnW ienHW ny kI ksUr kirAw hY? ieh vwsqy mYN Awp dI AwigAw lY ky AwauNdI hW[ so ies
qW pMCI ny Awpxw sihjsuBwA boldy sI, ausy vyly ikhw krky ieh swrI jo SkqI hY Awp dI bdOlq pRwpq
ik cMgw auf jwE swry[ sB auf gey[ A`gy jMgl qoN hoeI hY[
bwhr Aw jWdw hY, KUh dy auqy ie`k bweI ku swl dI
bIbI pwxI BrdI hY, folHI jWdI hY-BrdI hY qy folHI aus vyly swrIAW sMgqW nUM mhwrwj jI ny d`isAw
jWdI hY[ iehny ikhw bIbw! mYnUM jl iplwE, drvyS ik dyKo, pqIbrqw Drm dy iv`c ikMnI SkqI hY[
nUM ipAws l`gI hY[ auh kihMdI, bwbw! auQy bih jwh[ bIbIAW nUM kihMdy ny ik ieh lMG nhIN skdIAW[ kihMd,y
hor koeI bMdw AwieAw auhnUM pwxI iplw idqw, hor v`fIAW-v`fIAW pdvIAW bIbIAW ny pRwpq kIqIAW ny
AwieAw auhnUM iplw id`qw[ iehny jd Pyr mMigAw Pyr BwrqvrS dI jo sMsikRqI hY iehdy AMdr[
nw id`qw[ kihx l`gI, bih jwh[ bYT igAw ik pwxI so syvw dw mYN izkr kr irhw sI ik Bwg hox
pI ky jwvWgw[ mYnUM ikauN nhIN pwxI iplwauNdI, mYN qW syvw imldI hY[ syvw krn dy nwl v`fI qoN v`fI
drvyS hW ieh swDwrx bMdy Aw ky pwxI pI lYNdy ny[ pdvI pRwpq huMdI hY[ ie`k guris`K dw izkr AwauNdw
aus vyly jdoN kMm kr htI, kihx l`gI, AwE hY ieiqhws dy AMdr PPiVAW dy rihx vwlw sI[
sWeI! hux pwxI pIE[ kihMdw, bIbw! mYN pwxI nhIN mwnsw dy kol ipMf hY auh qy auQy dw muKI sIgw,
hux pIxw, hux pihlW mYnUM ieh d`s ik mYnUM pihlW srvrIAw sI[ Kyf pwieAw krdw sI[ cmVy dI kotI
pwxI ikauN nhIN iplwieAw? kihx l`gI, ''bwbw! ieh pw ky ip`T dy auqy zor-zor dI mwrdy ny lohy dIAW
icVIAW nhIN sI ik mwr deyNgw qy jIauNdIAW kr CtIAW, Pyr pu`iCAw idMdy ny qy iehny bVw swry mwlvy
deyNgw['' qUM nyqrW vwlw bMdw hYN[ kihMdw qYnMU ikvyN pqw nUM kwbU kIqw hoieAw sI[ lyikn sI kuC eImwndwr bMdw[
l`g igAw ik mYN icVIAW mwrIAW ny qy jIauNdIAW cwhuMdw sI ik koeI rsqw l`By koeI SWqI pRwpq hovy,
krIAW ny qy hux qUM ikauN pwxI fold H I hYN[ kihx l`gI, hr swl cONkIAW Brdw-Brdw ikqy ie`k-ie`k idn rih
AsIN qIvIAW hW swfI BgqI pqI BgqI hoieAw krdI ky qurdw jWdw sI, KyfW pwauNdy sI lok, aunHW idnW 'c
hY qy myrw pqI siqAw vwlw, bMdgI vwlw hY mYN BgqI v`fw Bwrw iek`T hoieAw krdw sI, qy sMg lY ky auQy
kIqI hY ausdI[ BgqI dw Pl mYnUM ieh hoieAw ik phuMicAw krdw sI[ hr swl dw hI iehdw nym sI,
myrI idRStI Ku`lH geI qy mYnUM dUr q`k nzr AwauNdw mYN vI dyiKAw hY jd Cotw sI[ kihMdy, jI Awh sMg
hY[ qyrIAW icVIAW vI nzr AweIAW sI qy dUr myrI jw irhw hY jI[ rwq nU,M aunWH ny lohy lY ky AwpxI ip`T
BYx dw ipMf hY auh bwhr geI hoeI hY, Acwnk A`g aupr bhuq zor-zor dI mwrnw[ kihxw jI, s`t nhIN
l`g geI aus dy Gr nU,M qy mYN A`g buJwauNdI sI, dyKx lgdI AwhI aunHW dI krwmwq igxdy sI qy auh srvr
cilAw igAw, ipAws bu`J geI[ dyiKAw s`c hY muV dI kbr nUM lY ky lokW nwl jwieAw krdy sI, Awh
ky Aw igAw[ QoVHy icrw dI hI g`l hY[ huxy hty ny, Ajy vI bhuq
mMndy ny kbrW nUM bhuq m`Qy tykdy hW AsIN[ ikqy hovy
so ies qrHW dy nwl ieh bIbI roz AwauNdI hY auQy n`T ky jw ky m`Qw pihlW tykWgy[ mhwrwj ny swnUM
qy mhwrwj nUM kihx l`gI ik pwqSwh! myrw jo pqI mnHw kIqw hY so auh ijs vkq jWdw hY, jWdy-jWdy qW
hY auh hr vkq Awp dy crnW iv`c lIn rihMdw hY[ auh drbwr swihb cilAw igAw[ ijvyN BweI mMJ
ijhVw prmySr dy iv`c lIn rhy kihMdI auhdy iv`c cilAw igAw sI[ auQy igAw qW gurU mhwrwj dy bcn
qy pRmySr dy iv`c qy gurU iv`c koeI Byq nhIN hoieAw ho rhy sI, ieh vI cilAw igAw, lMgr iv`c pRSwdw
krdw[ so mYN Awp dw srUp krky ausnUM mMndI hW vrq irhw sI, iksmq cMgI sI, jw ky gurU mhwrwj
ikauNik mhwrwj dw AYsw Purmwn hY - gurU pMjvyN pwqSwh dy dr 'qy dIvwn dy AMdr hwzr
ho igAw qW aus vyly mhwrwj jI AYsy bcn kr rhy
Dwrnw - sWeI hI vrgy ny, sI ik pRymIEN! mwns dyh bhuq muSkl dy nwl pRwpq
ivsry nw nwm iijnH
jnHW nUM - 2, 2. hoeI hY[ qusIN kd qoN qury iPrdy EN, kdy soicAw hY

'Awqm mwrg' jUn, 2011


12
ikMnI dyr ho geI quhwnUM iPridAW nUM? byAMq Xu`g bIq kul 'c AwauNdw hY, ikMnIAW kulW ny, 360 igxdy ny[
gey jdoN sMswr dI auqpqI hoeI hY, AkwlpurK ny krI iksy QW dy auqy pMCI bxdw hY, ikqy drKq bxdw irhw
hY, aus vyly qoN swfw vjUd kwiem hoieAw hY[ AnykW hYN[ cwr KwxIAW ny, cwrW dy ivcIN lMiGAw hY - AMfj,
jUnW dy AMdr GuMmdy-GuMmdy swnUM ieh dyh pRwpq hoeI jyrj, syqj, auqBuj[ cwrW dy ivcIN ho ky bVI muSkl
hY ieh koeI AYvyN nhIN hoeI ies qrHW nwl Purmwn dy nwl mnu`KW dyhI pRwpq hoeI hY[ bhuq ivsQwr dy
hY bwxI dy AMdr - nwl mhwrwj jI ny smJwauxw kIqw[ ieh pRymI ny
Dwrnw - bhuqy jug iPrdy-iPrdy nUM, pihlI vwrI suixAw[ mwlvy dy rihx vwlw sI, iksy
qYnUM mwns dyhI iml geI[ sMgq dw iesnUM igAwn nhIN sI[ ikauNik Awp hI pIr
iPrq iPrq bhuqy jug hwirE ..........] bixAw hoieAw sI[ Kyf pwauNdw sI, pu`iCAw idMdw sI,
AMg - 631 sMskwr hI nhIN sI, A`j pihly idn koeI sMskwr bx
gey, koeI ipCly jnm dw koeI puMn krm jwg ipAw[
jy cwr jug mhwrwj kihMdy qW 43 l`K vIh
mhwrwj jI iesnUM jwxdy sI[ ieh nhIN sI jwxdw ik
hzwr swl hoxy sI, jy ds Xu`g kih idMdy qW 4 kroV
32 l`K swl hoxy sI[ mhwrwj kihMdy ieh qW igxqI mYnUM ieh jwxdy ny[
imxqI qoN bwhrlIAW g`lW ny[ 'iPrq iPrq bhuqy jug AYsI vI ie`k swKI AwauNdI hY ik mhwrwj ny iqMn
hwirE ..........]' Pyr qW swnUM iPkr krnw cwhIdw hY vwrI bulwieAw iesnUM ik auhnUM ilAwE bulw ky[ auh
swDsMgq jI[ AYsw bcn mhwrwj jI dw hY iehnUM kihMdw ik mYN qW jwxdw hI nhIN hW is`KW dy gurU nUM[
iDAwn dyvo QoVwH ijhw ik hYN AYnw icr ho igAw[ ikMnI qIsrI vwrI jdoN gey kihMdw lY beI Pyr Awh g`l hY[
qklIP k`tdy hW, hr vwrI pu`Ty ltkxw pYNdw hY jw Pyr mYN siqluj q`k qW hYgw pIr dw[ dirAw dy ivcwly
ky[ jdoN Awh srIr C`f dyvWgy, A`gy Pyr imlxw hY jw ky khWgw ik jy qW pIr jI qyrw hW qW, qW mYN
ikauNik AsIN pUry qW hoey nhIN, ADUry cldy hW[ muV hux l`igAW gurU dw bxn qy Awh su`tx l`igAW, qW qUM
ky Pyr pu`Ty ltko, Pyr kuMBI nrk iv`c rho, Pyr EhI idKw dy mYnUM koeI ikRSmw, jy mYN pwr lMG igAw Pyr
b`cy, Pyr EhI gwlHW KwE, Pyr skUlW 'c jwE, Pyr mYN gurU dw ho jwxw hY[ A`D dirAw dy iv`c Aw ky
mwstrW dIAW iJVkW KwE, Pyr kMm kro, rotI dw pRbD M iesny sB kuC su`t id`qw[ pIr ny kuC nw kirAw qy
kro, EhI kMm krdy-krdy, muV-muV ky AsIN Pyr ausy gurU dw bx ky mn mMn igAw[
c`kr 'c peI jWdy hW[ gurU dI bwq nhIN suxn nUM
so ieh sMgq dy iv`c bYTw hY qy mhwrwj AYsy
iqAwr[ mhwrwj kihMdy - aupdyS kr rhy ny[
iPrq iPrq bhuqy jug hwirE mwns dyh lhI ]
iPrq iPrq bhuqy jug hwirE mwns dyh lhI ]
nwnk khq imln kI brIAw ismrq khw nhI ]
nwnk khq imln kI brIAw ismrq khw nhI ]
AMg - 631
AMg - 631
pihlW nhIN sI mnu`K mhwrwj AsIN? mhwrwj qyrI vwrI Aw geI pRymIAW! swfI vI vwrI Aw
kihMdy nw[ sdw qoN qUM mnu`K bxdw nhIN AwieAw - geI[ AwpW vI hux gurU dI hzUrI 'c bYTy hW qy
keI jnm Bey kIt pqMgw ] mhwrwj kihMdy hux ikauN nhIN ismrdw? ikauN nhIN hux
keI jnm gj mIn kurMgw ] qUM ies dw Pwiedw auTwauNdw qy cOrwsI dy c`kr zrUr
keI jnm pMKI srp hoieE ] Kwxy ny qUM? cOrwsI dy ijhVy c`kr ny ieh ijMnI dyr
keI jnm hYvr ibRK joieE ] AMg - 176 q`k pUry mhWpurSW dI sMgq iv`c nhIN AwauNdw, gurU dI
bhuq kuC bxdw AwieAw hYN qUM[ nwg vI bixAw sMgq iv`c Aw ky qrIky dy nwl pihlW suxnW Pyr
hYN, pMCI vI bixAw hYN - mMnxw, Pyr iniDAwsx krnw, Pyr pRwpqI krnI, ieh
Dwrnw - kyqy nwg kulI mih Awey, cwr drjy huMdy ny sMgq 'c Awaux dy -
kyqy pMK aufwey ny[ suixAw mMinAw min kIqw Bwau ] AMg - 4
kyqy ruK ibrK hm cIny kyqy psU aupwey ] pihlW suxnw hY qy Pyr mnwauxw hY Awpxy mn nU[M
kyqy nwg kulI mih Awey kyqy pMK aufwey ] swfy 'c nuks ieh hY ik AsIN sux qW lYNdy hW, lyikn
AMg - 156 90% mn swfw bwhr huMdw hY, 10% sMgq 'c lY ky
mu`F qoN hI AYsw nhIN hY pRymIAW[ ikqy nwgW dI AwauNdy hW[ mMndw nhIN hY pUrI qrHW, mMnx vwlI AvsQw

'Awqm mwrg' 13 jUn, 2011


'c AsIN pUrI qrHW phuMcdy nhIN[ suxdy qW hYgy, auh kI loV hY[ mhwrwj kihMdy nw BweI -
vI QoVHw ijhw suxdy hW, jy AsIN pUrw sux lweIey qW .................ingury kw hY nwau burw ] AMg - 435
cwr pauVIAW mhwrwj ny suxn dy mhwqm dIAW d`sIAW
ingury dw qW nwauN hI burw hoieAw krdw hY[ bwkI
ny jy pUrw mMn leIey qW cwr pOVIAW mMnx dy mhwqm ijhVy kMm ny aunHW dy auh swry AYvyN hI hoieAw krdy
dIAW ny[ aus qoN bwAd Pyr iniDAwsx rih jWdw hY,
ny -
ijhnUM AiBAws kihMdy ny[ AiBAws krdw hY jd aus
qoN bwAd pRwpqI hoxI Av`S huMdI hY ikauNik Akwl Dwrnw - siB Awl jMjwlw jI,
purK dI AYsI nyq hY, iksy dw GwilAw hoieAw iek ieksu siqgur bwhry[
iql ijMnW vI nhIN Awp gvwauNdy[ so aus vyly AYsw kotI swdI kyqVy jMgl BUpwlw[
ivcwr cldw hY - QlI vroly kyqVy prbq byqwlw[
ndIAw nwly kyqVy srvr Asrwlw[
Dwrnw - mu`k jWdy ny cOrwsI vwly gyVy,
AMbir qwry kyqVy ibsIAru pwqwlw[
sMgq krky swDUAW dI[ BMBlBUsy BuilAw Bvjl Brnwlw[
KwxI bwxI jug cwir lK caurwsIh jUin aupweI[
ieksu siqgur bwhry siB Awl jMjwlw[
auqmu jUin vKwxIAY mwns jUin dulMB idKweI[
BweI gurdws jI, vwr 34/18
sB jUnI kir vs iqsu mwxs no idqI vifAweI[
bhuqy mwxs jgq ivic prwDIn ikCu smJ n pweI[ jo gurU qoN bgYr ingurw purS hY -
iqn mY so AwDIn jo mMdI kMmI jnmu gvweI[ gur mMqR hIxs´ jo pRwxI iDRgMq jnm BRstxh ]
swD sMgiq dy vuiTAW lK caurwsIh Pyr imtweI[ kUkrh sUkrh grDBh kwkh srpnh quil Klh ]
guru sbdI vfI vifAweI] AMg - 1356
BweI gurdws jI, vwr 40/10 swry gyVy KWdy iPrdy ny Bvjl dy AMdr, ijMnW
dsdy ny ik pRmySr ny cwr KwxIAW, cwr bwxIAW icr gurU Dwrn nhIN krdw, gurU qoN kmweI nhIN krdw
qy cwr KwxIAW dy AMdr cOrwsI l`K ie`kI-ie`kI l`K nwm lY ky, EnW icr koeI g`l nhIN bixAw krdI[
ie`k-ie`k KwxI dy AMdr jUnW pYdw kIqIAW[ swirAW ijhVy bymK u bMdy ny, gurU nhIN Dwrn kirAw, ingury purS
dy ivcoN ijhVI auqm jUn hY[ swrIAW jUnIAW iehdy ny aunHW dy bwry AYsw Purmwn hY -
ADIn kr id`qIAW[ Akwl purK ny mnu`K nUM vifAweI Dwrnw - auh bymuK bMdy, ibn gur pUjn hornw[
dy id`qI[ jy hux mnu`K muV ky pSU bx jwvy, Pyr qW bhuqI GrI prwhuxw ijau rhdw BuKw[
auhdI vifAweI rhI nw[ mhwrwj kihMdy - sWJw bbu n roeIAY iciq icMq n cuKw[
krqUiq psU kI mwns jwiq ] bhuqI fUmI FF ijau Ehu iksY n DuKw[
lok pcwrw krY idnu rwiq ] AMg - 267 vix vix kwau n soheI ikau mwxY suKw[
vifAweI qW id`qI sI ik swrIAW jUnW qyry vs ijau bhu imqI vysuAw qin vydin duKw[
iv`c hoxgIAW[ lyikn muV ky mnu`K dI jUnI 'c huMdw ivxu gur pUjin hornw brny bymuKw]
hoieAw Pyr pSU bx jWdw hY[ hux dsdy ny BweI gurdws BweI gurdws jI, vwr 34/19
jI ik bhuqy mwns, l`KW hI prwey ADIn ho ky pRmS y r gurU nUM C`f ky eyDr m`Qw tyk ilAw, auhnUM m`Qw
nUM C`f ky koeI smJ dy iv`c nhIN pYNdy ik swfw auDwr tyk ilAw[ kihMdy auh qW g`l hI nhIN bxdI, 'bhuqI
ikvyN hoeygw, Kwx pIx dy iv`c hI izMdgI bqIq krdy GrI prwhuxw ijau rhdw BuKw[' koeI vI auhdI BùK dUr
ny[ mwVy kMmW 'c pY ky jnm gvw lYNdy ny[ jy swDUAW nhIN kr skdw[ 'sWJw bbu n roeIAY iciq icMq n
dI sMgq kry, gurU dI sMgq kry, Pyr cOrwsI l`K jUnI cuKw[' sWJw bMdw mr jwey, sWJw kMm ho jwey iksy dy
dw Pyr imt jWdw hY, ikauNik auQy gurU Sbd dI pRwpqI mn 'c icMqw hI nhIN AwieAw krdI[ bhuqy fUMm hox
huMdI hY[ gurU Sbd dI mihmw huMdI hY[ bwkI ijhVw F`f hI nhIN v`ijAw krdw['vix vix kwau n soheI
gurU qoN bgYr AwdmI quirAw iPrdw hY, ingurw bMdw, ikau mwxY suKw[' ijhVw ClwgW mwrdw iPrdw hY kdy
Awpy hI krm Drm krdw, gurU Dwrn nhIN krdw[ AOh drKq 'qy, kdy Es 'qy[ kihMdy auhnUM su`K ik`QoN
bhuq swry pRymI AYsy huMdy ny ingury huMdy ny, cMgy kMm iml jweygw[ 'ijau bhu imqI vysuAw qin vydin duKw['
vI krdy ny, hn vI cMgy, kihMdy jI AsIN JUT nhIN ijvyN vysvw huMdI hY bhuqy im`qrW vwlI auhnUM hmySW hI
boldy, mwVy kMm nhIN krdy, Pyr swnUM gurU Dwrn dI du`K dw swmHxw krnw pYNdw hY[ ievyN hI - 'ivxu gur

'Awqm mwrg' jUn, 2011


14
pUjin hornw brny bymK u w]' ijMnI dyr q`k gurU dI pRwpqI vDIAW qoN vDIAW ilAw ky bzwr 'coN pihn lE
nhIN huMdI qy gurU pRwpq krky nwm dI pRwpqI nhIN qy cMgI qoN cMgI cIz Kw lE[ jdoN srIr dy nwl pMj
hud
M I, EnI dyr q`k bMdw ijhVw hY, auh BMbl BUsy KWdw s`q idn rih gey kihMdy swry hI ivgV jWdy ny[ bdbU
iPrdw hY iksy iknwry nhIN phuMc skdw[ mwns jnm Awaux l`g jWdI hY[ muSk mwrn lg jWdw hY iehdy
auhdw brbwd ho jWdw hY[ so mhwrwj ny Purmwn kIqw ivcoN[
ik pRymIE! mwns dyhI bVI muSkl dy nwl pRwpq hoeI coAw cMdnu Argjw huie durgMD sugMD hryhI[
hY - BweI gurdws jI, vwr 23/14
gur syvw qy Bgiq kmweI ] sO-sO rupey dy sYNt lY AwE, hzwr-hzwr dy lY
qb ieh mwns dyhI pweI ] AwE[ ilAw ky iCVkI jwE srIr 'qy vI iCVkI jwE,
ies dyhI kau ismrih dyv ] k`piVAW 'qy vI iCVkI jwE[ kihMdy huMdw kI hY, QoVHI
so dyhI Bju hir kI syv ] 1 ] dyr bwAd durgMD dy ivc bdl jWdw hY -
Bjhu guoibMd BUil mq jwhu ] rwjy rwj kmwvdy piqswh Kih muey sByhI[
mwns jnm kw eyhI lwhu ] AMg - 1159 BweI gurdws jI, vwr 23/14
mwns jnm lY ky jy pRmySr dw nwm nhIN jipAw rwjy rwj krdy ny lyikn AhMkwr dy ADIn Aw
Pyr kI Pwiedw hY[ ky Kih-Kih ky mr ky swry Kwk bx jWdy ny[
ieh BweI bihlo A`j q`k kbr nUM m`Qy tykdw swD sMgiq guru srix ivxu inhPlu mwxs dyh ievyhI[
sI, KylH pwauNdw sI, iehny suixAw hI nhIN sI ik gurU BweI gurdws jI, vwr 23/14
dI vI loV huMdI hY[ nwm vI koeI cIz hY, pRmySr vI ijMnW icr sMgq nhIN pRwpq huMdI, Sbd dI
koeI cIz hY, ieh qW iesy g`l iv`c sIgw ik mYnMU lok pRwpqI nhIN huMdI, Sbd dI kmweI nhIN krdy, mhwrwj
pUjdy ny[ ilAw ky Bytw cwVHdy ny, pIr bixAw hoieAw kihMdy ieh inhPl jWdI hY[ cwhy ieh swry pwisEN
sI[ jdoN mhwrwj jI dy bcn srvx kIqy nyqr KulHdy hI gMdI hY, ie`k pwisEN hI cMgI hY[
jWdy ny qy Purmwn hoieAw ik ijhVw mwns jnm hY
eyk vsqu bUJih qw hovih pwk ]
ieh bVw piv`qr hY lyikn AkwrQw cilAw jWdw hY[
ibnu bUJy qUM sdw nwpwk ] AMg - 374
jy iehdy nwl koeI cIz l`g jWdI hY[ ieh kyvl nwm
nwl piv`qr hY, jy nwm nhIN hY qW ieh pSUAW qoN mhwrwj kihMdy, ie`k g`l jy qUM bu`J leI qW, qW
vI mwVw hY - qUM piv`qr ho jweyNgw[ ijQy crn DryNgw auh DUV vI
piv`qr ho jweygI[ bcn kryNgw, SWqI pw deyNgw[ lyikn
Dwrnw - pSUAW qoN mwVI hY nwm ivhUxI dyhI[ ieh cIz qyry kol nhIN qW Apiv`qrqw nUM cu`kIN iPrdw
ijs dyhI dy AMdr nwm nhIN hY, kihMdy auh ikMnw hY, gMd-mUq dw QYlw leI iPrdw hYN -
hI suMdr hY, pr auh dyhI pSUAW qoN mwVI hY, pSUAW
ibstw Asq rkqu pryty cwm ]
dw srIr kMm AwauNdw hY[ pSUAW dy h`f kMm AwauNdy
ny[ gohw vI aunHW dw kMm AwauNdw hY[ lyikn ieh mnùK iesu aUpir ly rwiKE gumwn ] 3 ]
ieho ijhw hY, Purmwn krdy ny ik - eyk vsqu bUJih qw hovih pwk ]
ibnu bUJy qUM sdw nwpwk ] AMg - 374
sB srIr AkwrQy Aiq ApivqR su mwxs dyhI[
BweI gurdws jI, vwr 23/14 jy qW iehdy iv`c Awqm vsqU bu`J leI qW, qUM
bwkI ijhVy srIr ny swry AkwrQy ny, swirAW qoN pwk nhIN qW qUM nwpwk hYN[ srIr nwpwk hY qyrw -
extreme q`k ijhVI piv`qrqw hY auh mwns dyhI hY[ swD sMgiq guru srix ivxu inhPlu mwxs dyh ievyhI[
bhuq ibMjn imstwn pwn huie ml mUqR ksUqR ievyhI[ BweI gurdws jI, vwr 23/15
BweI gurdws jI, vwr 23/14 so jdoN ies qrHW dy bcn suxy, GMtw, fyF GMtw
kihMdy, ikMny hI C`qI pRkwr dy Bojn bxw ky Kw mhwrwj jI bcn krdy rhy, BweI bihlo bVy iDAwn
lE, jdoN ies qobry 'c pY jwxgy ml mUqR bx jWdw dy nwl suxdw irhw hY[ aus vyly nwl dw ijhVw sMgI
hY[ koeI Jwkdw vI nhIN[ Q`ukW pw-pw ky inkldy ny[ sI auhny ikhw pIr jI, hux AwpW c`lIey[ qusIN qW ies
qrHW bih gey ijvyN ie~Qy hI rihxw huMdw hY[ kihMdw
pwt ptMbr ivgVdy pwn kpUr kusMg snyhI[
beI g`l sux, mYN qW ij`Qy Awauxw sI Aw igAw hux
BweI gurdws jI, vwr 23/14

'Awqm mwrg' 15 jUn, 2011


nhIN mYN jwxw[ mYnUM qW soJI hI nhIN peI[ mYN ikhw ik AsIN qW pRx kirAw hoieAw hY ik iksy
auqm AiDkwrI sI swDsMgq jI! auqm AiDkwrI fyry dy isMG nU,M ijhVw ie`k vwrI iksy hor fyry 'c rih
ie`k bcn nwl qr jWdw hY[ dUjw ijhVw hY m`Dm hY, AwieAw auhnUM nhIN AsIN rihx dyxw ie`Q[y ikauNik auh
kniSt hY, auhnUM ikMnw hI aupdyS dyeI jwE, nhIN qW bxy bxwey sMq AwauNdy ny[ swfw ieh mMqv nhIN
Asr hoieAw krdw aus 'qy[ au~qm AiDkwrI nUM ie`ko ik AYvNy hI coly vgYrw puAw ky ie`Qy gyVy KlweI jweIey[
hI bcn pwr kr idMdw hY[ swfw qW AMdroN ierwdw ieh rihMdw hY ik iehny Gr
C`ifAw, bwr C`ifAw, hux ieh iksy iknwry phuc M [y iehdy
ie`k mhwqmw, Awp dy pws ie`k lgn vwlw jigAwsU 'c inmrqw Awvy, syvwdwr bxy[ AslI guris`KI nUM Dwrn
AwieAw pr sI is`Dy suBwA dw qy mhWpurSW kol Aw igAw kry, jo gurmiq kihMdI hY, auhdy muqwibk Awpxw jIvn
kihMdy ikvyN AwieAw hYN? kihMdw mhwrwj mYN qW siqsMg suxy Dwrn kry[ mYN ikhw AsIN qW pihlW hI nhIN kihMdy
ny qy mYnUM ieh pqw l`igAw hY ik mhWpurSW dI sMgq qoN iehnUM rihx leI, AsIN qW qoirAw hY[ auh vI nrwz
bgYr qrnw muSkl ho jWdw hY qy nwm dI pRwpqI myry kol ho gey, auQoN Pyr Aw igAw[ Pyr AwieAw hoieAw ieDr
hY nhIN[ nwm qoN ibnW bMdw pSU hY qy ikRpw kro mYnMU nwm dI auDr GuMmdw irhw[
dwq bKSo[ mhWpurS kihMdy pRymIAW! pihlW Su`D hoxw
cwhIdw hY, jigAwsw hoxI cwhIdI hY[ Pyr nwm dI dwq keI swl ho gey ie`Qy ie`k su`ikAw ijhw bMdw
imly, Pyr auh kMm kirAw krdI hY[ jy AYvyN hI D`ko D`kI KVHw[ auh bwr-bwr kdy AMdr nUM Awvy, Pyr bwhr nUM
kho ik qUM AMimRq Ck lY, Aw jw[ AMimRq kI krygw, auhdy qur jwvy[ dwVHI k`tI hoeI auhny, kys munwey hoey, mYN
AMdr nwm qW c`lxw nhIN[ zbrI nhIN swDsMgq jI[ mn ikhw qUM Plwxw nhIN hYN? kihMdw hW[ mYN ikhw, qYnUM kI
mMndw hovy, gurU dI is`KI Dwrn krnI hY Pyr auh nhIN mrz ho geI? qUM msW k`iFAw sI iehdy 'co, Awh Pyr
igirAw krdw[ qUM isgrtW pIx l`g igAw, kys k`t id`qy qUM qW sMq
bixAw hoieAw sI, lok qYnUM m`Qw tykdy sI crnW 'qy[
ikMinAW nUM AsIN AMimRq CkwieAw hY[ QoVHI ijhI
dyr bwAd dyKdy ny ie`k pRymI ie`Qy AMimRq vI auhny auh ies krky ik AMdr nhIN Ajy smJ AwauNdI,
CikAw, ie`Qy myry kol AwieAw kihMdw jI, mYnUM bVw auqoN-auqoN bx jWdy ny[ AMimRq Ckw ky vI dyK ilAw,
muSkl ho igAw[ mYN ikhw kI ho igAw? kihMdw, myrw sB kuC krky dyK ilAw[ jdoN igrdw hY AwdmI, pqw
ijhVw Brw hY auh isgrtW pINdw hY[ jdoN rotI cu`lHy hI nhIN lgdw ik ik`Qy jWdw hY Q`ly[ so jdoN au~qm
'qy pYNdI hY auh isgrtw iv`c su`txIAW SurU kr idMdw AiDkwrI AwauNdw hY auh nhIN Pyr igirAw krdw[
hY, A`DI-A`DI pI ky iv`c sùt idMdw hY, qy mYN BùKw rih so ieh ijhVw mhWpurSW dy pws AwieAw, sI
jWdw hW[ au~qm[ lyikn aunwH ny ikhw ik ksv`tI lwE iehdy auq,y
mYN ikhw, qUM AYN kr rwVw swihb Byj idMdy hW prKo hor[ kihMdy, syvw kirAw kr[ d`so, mhwrwj?
qYnUM, auQy cilAw jwh[ myry kol qW hwly bMdobsq nhIN, kihMdy, fMgrW dy p`Ty v`iFAw kr[ DwrW k`iFAw kr,
jy ho igAw qUM Aw jweIN[ rwVw swihb Byj idqw, auQy nwly gohw cu`ikAw kr[ A`T swl lMG gey, mn ivc
ausny bhuq syvw krI, bhuq vDIAw colw ig`itAW q`k, hr vkq socdw rihMdw hY ik mhWpurSW qoN Ajy mYN
bIbIAw m`Qy tyikAw krn[ BweI m`Qy tyikAw krn[ aupdyS nhIN ilAw[ A`T swl ho gey mYnUM qy ie`k idn
cwr-pMj swl lMG gey[ sRI mwn jI vI auhdI bVI mhWpurSW kol igAw, jw ky kihx l`igAw ik mhwrwj
ie`zq krn l`g gey[ muV ky ie`Qy myry kol Aw igAw[ myrI ie`k bynqI hY, kihMdy d`so? kihMdy, mYnUM A`T swl
mYN ikhw, dyK qUM qW mhMq bx igAw[ AsIN mhMq nhIN ho gey mhwrwj, Awp ny nwm dI dwq nhIN bKSI[ auh
iksy nUM bxwauxw, AsIN qW syvwdwr pYdw krny ny[ m`Qy kihMdy AYs qrHW krIN svyry A`T vjy Aw jweIN[ TIk
itkwaux vwlw nhIN AsIN koeI vI fyry 'c vVn dyxw[ hY AsIN qyrI syvw 'qy pRsMn hoey hW, bhuq sohxI qUM
m`Qy tykx vwly pYdw krny ny[ qUM Awh kI kMm krdw syvw kIqI hY[ dUsry idn A`T vjy dw smW mhWpurSW
hYN KVH igAw nihr 'qy, bIbIAW m`Qw tykdIAW ny[ ie`Qy ny dy idqw, auh ijs vkq A`T vjy jwx l`igAw,
nhIN, jy swfy kol rihxw hY qW syvw kirAw kr[ khI EDrly pwisEN rwq nUM hI ieMqzwm bx igAw ik auQy
cu`k, kMm c`l irhw sI[ aus ny do idn syvw krI dw jo rwjw sI auhny sMqW dy drSn krn Awauxw sI[
kihMdw ie`Qy qW nhIN cldw, muV ky n`T igAw[ mYnUM auhdy ijhVy kirMdy sI, ikauNik sMqW dw suBwA KulwH sI,
aulWBw id`qw aunWH ny ik swfw isMG quhwfy kol Aw igAw, DrqI 'qy bYTy sI qW DrqI 'qy bYTy ny, prvwh nhIN

'Awqm mwrg' jUn, 2011


16
kirAw krdy mhwqmw iksy dI vI ik kOx AwieAw soeI rwmu sBY khih soeI kauqkhwr ] AMg -
hY, ik`Qy iehnUM ibTwlIey[ ies krky nhIN ik auh 1374
AhMkwrI huMdy ny, ies krky krdy ny iehdI ijhVI
ieh Byq hY, mhWpurS dsdy ny ik Awh Byq hY,
haumY hY auh QoVHI ijhI hyTW lwhIey, hyTW hovy QoVHw iehdy nwl jy qUM nwm jpyNgw, qYnMU hzwrW guxW ie`k vwrI
ijhw qW ik ieh koeI lwB lY ky jwvy, jy AsIN iehdI
kihx dw Pl hoeg y w[ bYKrI bwxI 'c sO vwrI vwihgur-U
haumY nUM p`Ty pw id`qy Pyr qW iehdw bxnw kuC nhIN[
vwihgurU khI jwE, mDmw 'c ie`k vwrI kih lE[ ds
bwbw Kudw isMG jI mhwrwj lwhOr ny, mhwrwj vwrI kho mDmw 'c, sO vwrI kho bwhr, psMqI bwxI
pitAwlw qy mhwrwj nwBw drSn krn jWdy ny dovyN 'c ie`k vwrI[ hzwr vwrI vwihgurU-vwihgurU kho bYKrI
iek`Ty hI[ Awp AMqrjwmI sI kihx l`gy ik A`j swfy bwxI 'c, ie`k vwrI kho prw bwxI 'c[ ies qrHW Pl
kmry dy iv`c cwr-cwr auNgl pwxI KVHw kr idE[ vDdy jWdy ny[ mwnsik jwp dw byAMq Pl v`D jWdw
hukm dI qwmIl kIqI geI, Awp gey cONkVw mwr ky hY[ iqRkutI dy jwp dw hor Pl hY, dsvyN duAwr dy jwp
pwxI 'c bih gey[ rwjy Awey jdoN drSn krn vwsqy, dw byAMq Pl hY[ Pl vDdy jWdy ny, FMg hoieAw krdw
kihMdy mhWpurSW dy drSn krny ny[ kihMdy Byj idE[ hY[ EhI rwm sB kihMdy ny, EhI rwm mwqw loeI ny
auhny dovyN rwjy Byj id`qy, hux dovyN KVHy ny, bYTx ik`Qy, ikhw sI, kohVI dw kohV htw id`qw[
pwxI iv`c pYr nhIN Drdy zurwbW iB`jdIAW ny[ kihMdy, so ieh jdoN AwieAw qW Awp ny PurmwieAw prHy-
lMG AwE[ bYTo rwjn! koeI nhIN bihMdw[ ikauNik
prHy; ilv l`g geI[ idn rwq pryH-pryH krI jWdw hY
byprvwh huMdy ny swDsMgq jI! ikauNik - ik bVI muSkl dy nwl mYnMU nwm pRwpq hoieAw hY[ kwPI
jw kw kihAw drgh clY ] smyN qoN bwAd mhWpurS kihx l`gy, pRymIAW! ie`k swfy
so iks kau ndir lY AwvY qlY ] AMg - 186 im`qr ny hor mhWpurS AsIN Awh sunyhw Byjxw hY ic`TI
ijhdw kihAw hoieAw drgwh 'c Drmrwj mMndw lY jw[ pr jvwb lY ky AweIN qUM[ aus vyly ic`TI lY
hY, auh ie`Qy dy rwijAW nUM kI smJdw hY[ Pyr JUTy leI qy mn ivc iKAwl Aw igAw ik myrw pryH-prHy
ny, auh s`cy pwqSwh ny - 'nwm' nw ikqy Bu`l jwvy[ icMqw 'c bYTw hY, kI dyKdw
ijs no bKsy isPiq swlwh ] hY ik swmHxy ie`k dm pRkwS ho ky mnu`K rUp dy AMdr
nwnk pwiqswhI pwiqswhu ] AMg - 5 pRmySr jI pRgt ho gey[ kihx l`gy, qusIN kOx hoN[
nwnk hoir piqswhIAw kUVIAw nwim rqy pwiqswh ] kihx l`gy, mYN prHy-prHy hW[ ilAw ic`TI mYnUM dy, qUM bYT
AMg - 1413 ky nwm jp qy mYN DMny dy vI n`ky C`fdw irhw hW[ auh
so ies qrHW ieh mhwqmw nUM loV nhIN hoieAw krdI[ nwm jpdw sI mYN auhdy n`ky C`fdw sI[ mYN auhdy hlt
auhdy kirMidAW ny, vzIrW ny soicAw ik rwjy ny jwxw hY, sMq cwrdw sI auh iek ic`q ho ky nwm jpdw sI, mYN qW
BgqW dy ADIn hW, PVw ic`TI[ ausy vyly PVI, ic`TI
qW BUJ
M y hI bYTdy ny, clo sMq qW bih jwxgy iksy cIz 'qy[
rwjw swfw bih jweygw, rwq nUM Aw ky glIcy ivCw gey qy dw jvwb ilAw ky kihMdy lY dy dy sMqW nUM[ sMq kihMdy
bwhrly pwsy vI kwrpYt ivCw id`qw[ ieh pRm y I gohw cuk
` dw- igAw nhIN qUM? kihMdy, jvwb lY AwieAw[ ic`TI lY ky
pVHI, hYrwn ho gey ik ikvyN lY AwieAw ieh jvwb[
cu`kdw, iehdy Xwd AwieAw ik mYnUM qW A`T vjy dw smW
id`qw sI[ ieh ie`k dm dOV ky AwieAw mhWpurSW kol[ kihMdy, ikvyN lY AwieAw jvwb? kihMdw jI, mYN qW nhIN
pYr gohy nwl ilbVy hoey ny qy sMq bwhr bYTy ny[ auDroN rwjy igAw prHy-prHy igAw sI[ kihMdy, prHy-prHy kI? kihMdw,
ijhVw qusIN mYnUM mMqr id`qw sI, prHy-prHy dw, qy mYN
dy Awaux dw smW hoieAw qy jdoN ieh AwieAw qW sMqW dI
ingHw clI geI iehdy pYrW 'qy[ iehnUM rokx vwsqy h`Q kr auhdw jwp krdw hW, qy pRmySr pRgt ho igAw[ auh
id`qw kihMdy, prHy-prHy, auQy hI iehny m`Qw tyk id`qw[ jvwb lY AwieAw[ sMq hYrwn ho gey[ Xwd Aw igAw
ik iehdy pYr ilbVy hoey sI AsIN iehnUM prHy-prHy ikhw
cilAw igAw Gr jw ky iehny pryH-pryH krnw SurU kr
id`qw, AYsw kirAw ik ilv l`g geI iehdI, idn rwq sI[ aus vyly sMqW dy mn iv`c iKAwl AwieAw ik ieh
krdy dI[ ikhVw nwm hY prHy-prHy[ ArwDnw kIqI, phuMcy hoey
mhwqmw sI[ AMdroN Awvwz AweI, kihMdy sMq jI! ieh
keI pRymIAW dw iKAwl huMdw hY ik ieh vI koeI myrw pihlw mu`F dw nwm hY, ijhVw prHy-prHy hY[ mYnUM
mMqr hY ijhdy nwl qr jWdw hY[ Byq hY iehdy iv`c vI - AprMpru kihMdy ny -
kbIr rwm khn mih Bydu hY qw mih eyku ibcwru ] AprMpr pwrbRhmu prmysru

'Awqm mwrg' 17 jUn, 2011


nwnk guru imilAw soeI jIau ] AM g siqgurU dy bcn suxy ny qy hux nhIN mYN ikqy jw skdw[
- 599 kihMdy, BweI bihlo qUM pIr hYN, swrw ielwkw qyry ip`Cy
prHy qoN prHy hW mYN[ ijMnW kuC quhwnUM nzr AwauNdw l`igAw hoieAw hY[ qUM KylH pwauxw hY, qyrI mwnqw hY
hY, pMj q`q nzr AwauNdy ny, pMj ienHW dy bIj Sbd, byAq M ipMfW dy AMdr[ jy pIr ho ky qUM Awh kMm kirAw
sprS, rUp, rs, gMD AwauNdy ny, iqMn gux nzr AwauNdy qW swfw kI hwl hoeg y w[ dyK pIr nrwz ho jweygw, fMgr
ny[ ienHW qoN prHy iqMn gux ny, iqMnW guxW qoN prHy pRwikRqI mwr deygw, GrvwlI, b`cy mwr deygw[ aujwVw pw deygw,
hY[ pRikRqI qoN prHy mwieAw hY[ aus qoN prHy mYN hW ij`Qy krwmwqI pIr hY[ kihMdw, nw mYN nhIN ikqy jwxw, ij`Qy
koeI nhIN phuMc skdw, so myrw nwm hI Awrd hY, prHy- Awauxw sI Aw igAw qy mYnMU qW pUrw siqgurU iml igAw[
prHy[ so au~qm jigAwsU sI, au~qm jigAwsU hox krky auh kihMdy duKI ho jweyNgw, swrw BweIcwrw srvrIAw
ilv l`g geI[ hY[ auh kihMdw jo hoxw hY hovy, hux mYnUM ies g`l dI
koeI prvwh nhIN[ jy myrw isr vI lih jwvy qW auh
so BweI bihlo vI au~qm jigAwsU sI, bcn suxdy swr vI mwmUlI igxdw hW ies g`l dy auqy qy Awh ijhVy
mn iv`c PYslw kr ilAw, dlyr bMdw sI[ keI bMdy Srwb gurU mhwrwj ny bcn d`sy ny, ieh qW mYN A`j q`k suxy
pIx vwilAW nUM mwVw kihMdy ny[ mYN nhIN kdy mwVw ikhw[ mYN hI nhIN hn, siq dy bcn ny[ so sMg C`f ky qur jWdw
ikhw ijhVw pYsw Krc skdw hY byqhwSw ieh bMdw jy hY[ dIvwn dI smwpqI hud M I hY qy gurU mhwrwj dy swmHxy
ieDr Aw jwvy ieh dwn vI bhuq k`F skdw hY[ mwVw bMdw gl 'c p`lw pwauNdw hY[ aus vyly bynqI krdw hY ies
jy cMgw bx jwvy qW extreme 'qy cMgw bxdw hY[ ijMny v`f-y qrHW, pVHo ipAwr nwl -
v`fy mhWpurS hoey ny POj iv`c hoey ny[ dlyr hud M y ny, PYslw
krn dI zurA`q huMdI hY aunHw 'c[ PYslw kr skdy ny[ so Dwrnw - ieho myrI E bynqI gurW,
ieh vI iesny PYslw kr ilAw ik mYN ij`Qy Awauxw sI Aw jI mYN bhuV jnm nw AwvW[
igAw qy mYN hux ieh dr C`f ky nhIN iksy QW 'qy jwxw[ nwl pwqSwh! Awp dy pRvcn suxy ny, jnm mrn qoN
dy swQI kihMdy ny ik c`lIey, hux qW do cONkIAW AwpxIAW hor mYnUM bhuq du`K l`igAw hY, fr lgdw hY pwqSwh, ieh
ny, Pyr AwpW phuc M jwxw hY[ kihMdw, hux nhIN mYN jWdw, ij`Qy k`t dy -
Awauxw sI Aw igAw[ Awh mYN bcn nhIN suxy ieh qW Bry smrQ AgQ Apwr inrml suxhu suAwmI ibnau eyhu]
hoey bwx sI, ikauNik dohW 'c Prk huMdw hY[ ijhdy AMdr AMg - 457
inrMkwr dw vwsw huMdw hY, auhdy bcn Bry hoey huMdy ny[ hy smr`Q siqgurU, jy inrml, nw kQy jwx vwly
ijhVw KwlI huMdw hY auhdy KwlI bcn huMdy ny[ mwilk myrI ie`k bynqI sux -
ijs kY AMqir bsY inrMkwru ] kr joiV nwnk dwnu mwgY jnm mrx invwir lyhu ]
iqs kI sIK qrY sMswru ] AMg - 269 AMg - 457
auhdI ie`k g`l khI hoeI, qr jWdw hY bMdw[ mYnUM jnm mrn dy c`kr ivcoN k`F dy[ mhwrwj
auhnUM bhuqy aupdyS dyx dI loV nhIN huMdI[ ikauNik Bry jI ny AMqr iDAwn ho ky dyiKAw ik jigAwsU au~qm
hoey bwx mwrdw hY[ ausy AvsQw nUM ies qrHW vrnx hY, mwieAw dy hyr-Pyr dy AMdr bVw vkq iehdw lMG
kIqw hY - igAw[ aus vyly Awp ny ikhw ik bweI bihlo! kI
Dwrnw - gurW ny myry E bwx mwirAw, krdw huMdw hY? kihx l`igAw, mhwrwj! mYN bVw inMdnI
myry pY igAw klyjy Cyk[ kMm krdw irhW[ kbrW nUM m`Qy tykdw irhW, Awp nhIN
kbIr swcw siqguru mY imilAw sbdu ju bwihAw eyku ] hzwrW bMidAW nUM nwl iljw ky iehI smJdw sI ik
lwgq hI Buie imil gieAw pirAw klyjy Cyku ] izMdgI dw mnorQ iehI hY[ kihx l`gy, dyK BweI! g`l
AMg - 1372 smJ lY pihlW ik Awh swrw ijMnW qYnUM nzr AwauNdw
kihx l`igAw, mYN hux nhIN jw skdw ikqy, ijQy hY, ij`Qy q`k qyrI ingHw jWdI hY, ij`Qy nhIN jWdI auQy
Awauxw sI Aw igAw[ myry 'c qwkq nhIN rhI, s`qw vI, ijhdy bwry socdw hYN qy ijhdy bwry nhIN vI socdw,
nhIN rhI[ mYN ikqy nhIN jw skdw - auh swry ie`ko SkqI prIpUrn hY[ ijhnUM vwihgurU rwm,
A`lwh, kihMdy ny[
pwvhu qy ipMgul BieAw mwirAw siqgur bwn ]
AMg - 1374 ijmI jmwn ky ibKY sm`siq eyk joq hY]
kihMdy myry qW pYr ipMgly ho gey, jdoN dy mYN nw Gwt hY n bwF hY nw Gwit bwiF hoq hY]

'Awqm mwrg' jUn, 2011


18
Akwl au s qiq ny, rox lg jWdy ny[ jd koeI mrdw hY, pihlW hI
auh jwgRq joq hY jyhVI mVI nUM qUM mMndw hYN, rox lg jWdy ny[ n`Ty iPrdy ny ipMfW 'c mwro ku`qy nUM,
ieh mrI hoeI cIz hY iehdIAW ie`tW lwh ky lY bdSgn kr irhw hY[ roNdw hY ieh[ idsdw hY aunHW
jw[ c`uk ky im`tI lY jw, ijhVw iv`c krMg ipAw hY nUM zrUr kuC AnuBv huMdw hY[ pSUAW nUM kihMdy pqw
auhnUM cu`k ky cwhy jwl dy, cwhy su`t dy[ auhny nhIN lg jWdw hY aunHW dI ingHw 'c kihMdy Prk hY, ingHw
bo l xw hY g w[ nw mU h ry Awau x w hY , ieh pR m y S r vwihgurU ny hryk nUM Awpxy kMm jogI id`qI hoeI hY[
srbSkqImwn hY, iehdw iDAwn kr qy iDAwn krky mnu`K nUM ingHw isrP AYnI hI id`qI hY ik lweIt pvy
iesdw jpxw kr, ies qrHW gurU dSmyS ipqw dw qW ieh dyK skdw hY, nhIN qW dyK nhIN skdw, mhwrwj
Purmwn hY - kihMdy iehdy AMdr ie`k A`K hor hY[ ijhdy auqy
moqIAwibMd hoieAw-hoieAw hY[ auh Bjn krky, nwm
Dwrnw - jpo Kwlsw qusIN jwgdI joq nUM - 2
jp ky jdoN aus AvsQw 'c phuMcdw hY auQy Pyr gurU
jwgq joiq jpY ins bwsur EprySn kr idMdw hY qy surmw AYsw dy idMdw hY ik
eyk ibnW mn nYk n AwnY] auh jwlw Awpy hI k`itAw jWdw hY, Pyr AwhI jwgRq
pUrn pRym pRqIq sjY joq hY ijhVI-
bRq gor mVI mt BUl n mwnY[ ijmI jmwn ky ibKY sm` s iq ey k jo q hY ]
qIrQ dwn dieAw qp sMjm, n Gwt hY n bwF hY , n Gwit bwiF ho q hY ]
eyk ibnw nih eyk pCwnY] Akwl ausqiq
pUrn joq jgY Gt mY
ieh pRq`K nzr Awaux l`g jWdI hY hux ieh
qb Kwls qwih nKwls jwnY]
inhcy 'c Aw ik ieh joq myry cwry pwsy hY[ myry AMdr
BweI bihlo! vwihgurU swry prIpUrn hY, pihlW vI hY qy bwhr vI hY qy dUsrw pRymIAW! aus ny hI
ieh inhcw ilAw[ A`KW nwl qW nhIN idsdw, pr A`KW Awpxw pswrw Awpy hI kIqw hoieAw hY ik ies sMswr
KulH jwxgIAW[ ijnHW nwl bwAd 'c idisAw krdw hY[ dy AMdr hor kuC hY nhIN[ AnykW hI rUpW 'c Awp KylH
Awh ijhVIAW srIr dIAW A`KW ny ieh lweIt dw irhw hY, AYs qrHW nwl Purmwn hY -
pRqIibMb pvy qW idsdw hY, hnHyrw ho jwey ienHW nwl
nhIN idsdw[ ib`lI dIAW A`KW ny ieh hnHyry 'c dyK Dwrnw - Awpy hI psirAw Anq qrMg ho ky - 2, 2.
lYNdIAW ny, aunHW 'c koeI ivSySqweI hY[ A`K dy auqy pwrbRhm ky sgly Twau ] AMg - 275
koeI ieqbwr nhIN hY[ hnHyry iv`c khy koeI cIz nhIN, ijMny srIr quhwnUM nzr AwauNdy ny mhwrwj kihMdy,
qW auhdI glqI hY ikauNik auhdy kol A`K nhIN hY[ swry pwrbRhm dy rihx dy QW ny[
au~lU idn iv`c nhIN dyK skdw jy auh khy dunIAW hY
ijqu ijqu Gir rwKY qYsw iqn nwau ] AMg - 275
hI nhIN qy ie`Qy qW jd mYN dyKdw hW sB su`qy pey
hud
M y ny, qW auhdI vI glqI hY, ikauNik auhdy kol idn ijhVy-ijhVy srIr 'c ijho ijhI cIz pw id`qI,
nUM dyKx vwlI A`K nhIN hY[ rwq nUM dyKx vwlI A`K[ ikqy qmo gux v`D pw id`qw, ikqy rjo gux v`D pw id`qw,
mhwrwj kihMdy iesy qrHW pRymIAW! auh A~K hor hY pr ikqy sqo gux v`D ipAw hoieAw[ ikqy rjo brwbr ny,
auhdy auqy moqIAwibMd hoieAw-hoieAw hY[ jdoN EprySn ikqy sqo brwbr ny[ Ehw ijhw hI auhdw nwauN pY
ho jWdw hY, gurU surmw pwauNdw hY - igAw-
igAwn AMjnu guir dIAw AigAwn AMDyr ibnwsu ] Awpy krn krwvn jogu ] pRB BwvY soeI Puin hogu ]
AMg - 275
hir ikrpw qy sMq ByitAw nwnk min prgwsu ]
AMg - 293 hor koeI nhIN ie`Qy krdw, Awpy hI krdw hY, jo
auh A`K KulH jweygI, ijhVI lweIt qoN bgYr dyK auhnUM BwauNdw huMdw hY -
skdI hY, ib`lI vWgx nhIN, ib`lI nUM nhIN idsdw ik psirE Awip hoie Anq qrMg ] AMg - 275`
ivcwly kI hY[ kùiqAW nUM kihMdy ny ik idsdw hY[ ie`k ie`k qoN Anyk ho igAw -
hor cIz dsdy ny ik Awh ijhVy jmdUq lYx AwauNdy eyk mUriq Anyk drsn kIn rUp Anyk]
ny, mwVIAW rUhW iPrdIAW ny ku`iqAW nUM qy ib`lIAW nUM Kyl Kyl AKyl Kyln AMq ko iPr eyk] jwpu swihb
ids jWdIAW ny[ AYsw inhcw hY ikauNik kUkx lg jWdy
Awh inhcw r`KIN qUM[ Byq dI g`l dsdy hW

'Awqm mwrg' 19 jUn, 2011


pRymIAW qYnUM[ ies inScy iv`c jIeIN - ho swvDwn qYnUM Xwd krn dw mMqr dyeIey[ swvDwn ho
psirE Awip hoie Anq qrMg ] igAw, ausy vyly muKwribMd qoN hoieAw khu vwihgurU-
lKy n jwih pwrbRhm ky rMg ] khu vwihgurU[ vwihgurU kihx dI dyr sI, pYr dy AMgUTy
jYsI miq dyie qYsw prgws ] AMg - 275 qoN lY ky isr q`k JrnHwtW c`lx l`g geIAW[ Xwd
iv`c cilAw igAw[ smwDI l`g geI[ auhdy 'coN inklx
iksy nUM ivdvwn bxw id`qw, iksy nUM pI.AYc.fI
nUM jIA nhIN krdw[ swvDwn hoieAw, mhwrwj kihMdy
bxw id`qw, iksy nUM fwktr dI m`q dy idqI, iksy nUM
swieMsdwn dI dy idqI[ iksy nUM mwrn mrwaux vwlI hux pRymIAW! srIr ny kuC nw kuC krnw hI hY[ jy
iehnUM ivhlw ibTw idE ieh vI TIk hY[ swry krm
dy id`qI[ kihMdy auho ijhw hI auhdy idmwg 'c pRkwS
krn nwloN syvw krnw sB qoN au~qm krm hY[ lyikn
ho igAw[ pwrbRhm ijhVw hY auh krqw hY qy nwS qoN
rihq hY[ Pyr ijhVw pwrbRhm hY AYs qrHW nhIN ik syvw dy iv`c Byq hY, ie`k jIauNdw bMdw syvw krdw hY[
ie`k Awpxy Awp nUM mirAw hoieAw smJdw hY[ ie`k
ienHW iv`c Ps igAw, auh Pyr inAwrw hY[ PisAw nhIN
qW isdk dy iv`c rihxw hY[ SkqIAW AwauxIAW ny
hY, sB kuC dyKdw hY qy Pyr inAwrw hY[ lyp nhIN auhnUM
hoieAw, Awh g`l smJxI AOKI hY, keIAW nUM ieh SMkw Pyr sbr iv`c rihxw hY[ idKwauxIAW nhIN hn, Awpxw
Awpw nhIN idKwauxw, auCl-auCl nhIN pYxw, ieh kuC
pY jWdw hY ik Awh mwVy bMdy vI r`b ny[ r`b qoN bwhr
rihqW ny syvw dIAW, ies qrHW pVH lE -
qW hY nhIN, r`b inAwrw hY, dyKx vwlw vI hY[ kudrq
vWgx nw kro, pRwikRqI iv`coN ieMqzwm nhIN hY ik ie`k Dwrnw - kr isdk sbUrI jI,
huMdw, do vI ho jwey[ auh do vI hY qy ie`k vI hY[ murdy vWg murId hoie[
lyikn auhdw siq srUp ijhVw hY auh ie`k hY[ Awh pYrI pY pwKwk hoie Cif mxI mnUrI[
dUsry nUM mwieAw kih idMdy ny - pwxI pKw pIhxw inq krY mjUrI[
qRpV JwiV ivCwiedw cuil Joik n JUrI[
ApnI mwieAw Awip pswrI Awpih dyKnhwrw ]
murdy vWig murIdu hoie kir isdk sbUrI[
nwnw rUpu Dry bhu rMgI sB qy rhY inAwrw ]
cMdnu hovY isMmlhu Plu vwsu hjUrI[
AMg - 537
pIr murIdw iprhVI gurmuiK miq pUrI]
so inAwrw ijhVw hY auh - BweI gurdws jI, vwr 27/19
sdw sdw sdw dieAwl ] kihx l`g,y syvw kr, ismrn kr, h`QW pYrW nwl
ismir ismir nwnk Bey inhwl ] AMg - 275 syvw kr qy mn dy AMdr ieh ivSvwS hr vkq
BUq, Biv`Kq, vrqmwn; auhdy suBwA 'c nhIN kwiem r`Kx dw Xqn kr ik myry cwry pwsy idAwlU
bdlI pYNdI, auh qW dieAwl hI hY, sdw hI dieAwl ikRpwlU, piqq pwvn vwihgurU ijhdw koeI Awid AMq
hY[ auhnUM Xwd kr, Xwd kr, Xwd kr[ jy A`j ie`k nhIN, auhnUM mihsUs kr ik myry nwl ipAwr krdw hY[
GMtw Xwd r`iKAw hY k`lH nUM ie`k GMtw ie`k imMt Xwd auh myrw Awpxw hI hY[ mhwrwj kihMdy, koeI dunIAW
r`KIN[ AYs qrHW hI kr lE ik prsoN nUM mYN AYnw 'c hY ijhVw khy myrw nhIN vwihgurU -
krWgw, fyF GMtw Pyr Xwd r`KWgw[ Xwd r`Kxw hY Bùlxw sBu ko AwKY Awpxw ijsu nwhI so cuix kFIAY ]
nhIN hY[ pYRkits kr lE, ie`k imMt qoN SurU kr lE AMg - 473
ik ie`k imMt vwihgurU Xwd r`Kxw hY[ vwihgur- U vwihgurU
qW AsIN swrw idn krI jwvWgy, AOKw nhIN hY, Xwd kihMdy, ilAwE k`F ky ijhVw khy ik myrw r`b
nhIN hY[ ibpqw pYNdI hY, kihMdw hY hwie E myry r`bw!
r`Kxw bVw AOKw hY[ ibrqI itkw ky r`KxI bhuq AOKI
hY[ so kihMdy Xwd r`K, Xwd r`K, Xwd r`Kx dy nwl kdy nhIN kihMdw ik Plwxy idAw r`bw! sB dw r`b
hI inhwl ho jweyNgw[ Awpxw hY[ ies qrHW qUM mihsUs krky - 'pYrI pY pwKwk
hoie Cif mxI mnUrI[' Kwk bx jw, crnW dI DUVI
hir ibnu dUjw nwhI koie ] srb inrMqir eyko soie ] bx jw[ 'pwxI pKw pIhxw inq krY mjUrI[ qRpV JwiV
AMg - 287 ivCwiedw cuil Joik n JUrI[' Awh g`l bVI AOKI huMdI
smJ 'c Aw geI g`l, koiSS kr irhw hY ik hY, kihMdw hY grd pY jweygI myry auqy jy qpV JwVy[
mYN Xwd r`KW[ h`Q joV ley ik pwqSwh! jdoN qusIN mhwrwj ny pRSwdy lwhuMx vwilAW nwloN iehnUM izAwdw
Purmw rhy sI aus vyly Xwd sI hux nhIN myry Xwd Aw mh`qqw idqI hY ijhVy Jokw lwauNdy ny[ ikauN? aupr
irhw[ kihMdy, ies qrHW nhIN Xwd Awauxw BweI bihlo[ qW qvI huMdI hY, rotIAW pY jWdIAW ny, syk nhIN

'Awqm mwrg' jUn, 2011


20
AwauNdw[ ijhVw swmHxy A`g dy bYTw hY auh swD nwloN id`qw hI nhIN hY[ iehnUM Jwk kihMdy ny[ ic`q dy AMdr
hzwrW gu x W cM g w hY ijhVw DU x IAW qwpdw hY [ Purnw au~Txw ik Awh cIz mYnUM ikauN nhIN id`qI, bwkI
'.........cuil Joik n JUrI[' Jorw nhIN koeI mn dy AMdr[ swirAW nUM id`qI hY[ ieh Jwk ho jWdI hY iesnUM zihr
hoeygw kI? cMdn qoN isMml bx jweygw[ nwm dw rs kihMdy ny[ AYs qrHW dy nwl Purmwn hY -
auhdy 'c Aw jweygw[
Dwrnw - ikqy KMf dy BulyKy zihr Kw leIN nw,
so syvw vI krdw hY qy ismrn vI krdw hY[ Dwn burw pUjw dw[
AYsw bwx l`igAw ik ie`k GVI vI ismrn qoN bgYr ijau mirjwdw ihMdUAW gaU mws AKwju[
nhIN rihMdw[ AvsQw v`D geI, rsnw qoN svws 'qy muslmwxw sUArhuu saugMd ivAwju[
nwm Aw igAw, svws qoN ihrdy 'c cilAw igAw, shurw Gir jwvweIAY pwxI mdrwju[
ihrdy 'coN nwBI 'c cilAw igAw[ nwBI qoN AwigAw shw n KweI cUhVw mwieAw muhqwju[
c`kr 'c Aw igAw[ PYl igAw swry srIr dy AMdr qy ijau imTY mKI mrY iqsu hoie Akwju[
rom-rom dy AMdroN nwm dI Dun Aw rhI hY[ iqau Drmswl dI Jwk hY ivhu KMfU pwju]
Dwrnw - rom-rom hir iDAwvY, BweI gurdws jI, vwr 35/12
gurmuK ipAwry dw[ jY s w ivhu dw kY p sU l Kw ilAw, ijho ijhw
mhwrwj kihMdy, ijhdw rom-rom nwm jpdw hY, Drmswlw dw pYsw Kw ilAw[ ikauNik ieh AOKw krdw
Bu`ldw nhIN A`Ty pihr sONdw jwgdw, s`c 'c auhdI hY -
smweI ho jWdI hY qy AvsQw pRwpq ho jWdI hY ijsnUM Krw duhylw jg ivic ijs AMdir Jwku[
mhwrwj ny ies qrHW vrxn kIqw hY - soieny no hQu pwiedw huie vM\Y Kwku[
Dwrnw - mn ciVHAw dsvyN AwkwS gurmuK ipAwry dw[ BweI gurdws jI vwr 35/13
gurmuiK AMqir shju hY mnu ciVAw dsvY Awkwis ] sony nUM h`Q pw ley pUjw Kwx vwlw, Kwk bx
iqQY aUNG n BuK hY hir AMimRq nwmu suK vwsu ] jweygw[
nwnk duKu suKu ivAwpq nhI ijQY Awqm rwm pRgwsu] ieT imq puq Bwierw ivhrin sB swk[
AMg - 1414 BweI gurdws jI vwr 35/13
shij AvsQw 'c mn cilAw igAw[ sB ivgV jwxgy, ivkwrI ho jwxgy[
gurmuiK AMqir sWiq hY min qin nwim smwie ] sogu ivjogu srwpu hY durmiq nwpwku[
nwmo icqvY nwmu pVY nwim rhY ilv lwie ] vqY muqiV rMn ijau dir imlY qlwku[
AMg - 653 BweI gurdws jI vwr 35/13
hr vkq nwm 'c rihMdw hY[ ieDrly pwsy syvw ikMnI r`b dy dr qoN qlwk iml jWdw hY[ kihMdy ijvyN,
kiTn kr irhw hY[ Awvy lwey hoey ny gurU mhwrwj ny, srovr AOrq huMdI hY C`fI hoeI, AYN quirAw iPrdw hY -
dIAW bWhIAW p`kIAW krn vwsqy[ ie`k Awvw iesnUM vI
duKu BuKu dwild Gxw dojk Aauqwku]
spurd kIqw igAw[ iehnUM imsqrIAw ny d`isAw ik Awvy dy
BweI gurdws jI vwr 35/13
AMdr jy mnuK ` dw ivStw pwieAw jwvy qW ie`t bhuq p`kdI
hY[ cwau cVH igAw jugqI Aw geI[ borIAW mMgw leIAW, duK vI Aw jweygw, Bu`K vI Aw jweygI qy dil`dr
JuMb mwr ilAw, tokrw lY ilAw, isauN ilAw cMgI qrHW dy vI Aw jweygw, dojk dw sMgl gl iv`c pY jweygw[
nwl, ausy vyly ieh kMm krnw SurU kr id`qw[ ivStw cuk ` dw suixAw, PYslw kr ilAw, ausy vyly ie`k syT kol
hY dUr-dUr qoN ilAWdw hY[ iksy nUM nhIN jxwauNdw, iksy nwl gey, swrw idn syvw krdy ny hnHyry hoey jw ky syT dw
nhIN g`l krdw[ hr vkq nwm 'c rihMdw hY, h`QW pYrW dy kMm krdy ny, c`kI pINhdy ny, dwlW dldy ny[ hor AnykW
nwl kMm krdw, surqI dy iv`c hr vkq nwm hY[ nwl dI kMm krdy ny[ auhdy nwl isrP ieh kirAw ik mYnUM
nwl ie`k hor g`l dI vI soJI peI ik gurU Gr 'c pRSwdw pRSwdw dy idAw kr[ k`pVw myrw Pt jwey, k`pVw dy
Ck ky kmweI vM f I jWdI hY [ Jwk ho jWdI hY rihx dyeIN[ hor mYN qyry qoN koeI mjUrI nhIN mMgdw[ smW lMG
vwilAW nUM ik mYnMU Awh cIz nhIN A`j id`qI[ l`f-U jlybIAW igAw, Awvy p`k gey[ hr vkq iDAwn vwihgurU 'c
rihMdw hY, syvw 'c rihMdw hY[ ie`k sikMt vI zwieAw
Aw jwx, ie`k nUM C`f ky dyK lE auh khygw ik mYnUM qW
nhIN jWdw[ ie`tW inkl AweIAW, gurU mhwrwj kol swry

'Awqm mwrg' 21 jUn, 2011


AwivAW dIAW ie`tW Aw geIAW, mhwrwj Awpxy dsq- bcn krdw sI Asr ho jWdw sI[ swrw mwlvw is`KI
ey-mubwrk dy nwl KVkw-KVkw ky dyKdy ny ie`tW nUM, 'c lY AwieAw[ gurU mhwrwj dy kol v`fw Bwrw sMg, ijho
ie`t nwl ie`t mwrdy ny ikho ijhI Awvwz AwauNdI ijhy auQy lY ky jWdw sI, aus qoN vI v`fy-v`fy sMg,
hY[ jd BweI bihlo dy Awvy dI ie`t Aw geI swmHxy, sMgqW dy j`Qy bxw-bxw ky gurU mhwrwj kol AMimRqsr
gurU mhwrwj ny jdoN ie`k ie`t nwl dUjI KVHkweI, AYN lY ky Awauxw[ AYsw guris`K syvw krky, ikMnw ipAwr
l`igAw ijvyN koeI rwg inkldw huMdw hY ivcoN[ bhuq hwisl kirAw[ gurU nUM ipAwrw hoieAw krdw hY is`K
hI vDIAw Awvwz AweI rsIlI[ Pyr mhwrwj ny vjweI, jo syvw krdw hY -
Pyr vjweI, Pyr vjweI[ kihx l`gy, ieh Awvw iks Dwrnw - siqgurU nUM ipAwry ny, syvw jo krdy gurW dI[
dw hY? kihx l`gy, s`cy pwqSwh! ieh ausy BweI ik`fI v`fI pdvI syvw nwl pRwpq huMdI hY[syvw
bihlo dw hY, ijhVw srvrIAw is`K sI, jd qoN Awp Aink BWq dI hY, kIrqn krnw, inSkwm ho ky, msq
ny nwm dwn dI dwq id`qI hY, muV ky Gr nhIN igAw[ ho ky hrI dw js krnw[ ik`fI v`fI syvw huMdI hY,
pwqSwh auh hr vkq bMdgI krdw rihMdw hY[ iksy AMimRq vyly jwgdy ny[ dUr-dUr jWdy ny, Awsw jI dIAW
nwl boldw nhIN, ies qoN ivSyS ieh hY ik ausnUM vwrW lgdIAW ny[ syvw ho rhI hY[ lMgr vwsqy pRSwdy
pqw l`igAw ik mnu`K dw ivStw jy pwieAw jwvy ilAw-ilAw ky ilAwauNdy ny[ Anyk qrHW dIAW syvw cl
AwivAW 'c qW ie`t bhuq vDIAw p`kdI hY[ pwqSwh! rhIAW ny qy syvw dy nwl hI ipAwr pRwpq huMdw hY[
auh qW idn rwq iehI kMm krdw hY qy mhwrwj jI hukm hY mhwrwj dw -
ausy vyly pu`Cx l`gy ik hux ik`Qy hY? kihMdy, mhwrwj!
gur ky syvk siqgur ipAwry ]
Awvy 'c ivStw pw irhw hY[ ausy vyly mhwrwj jI cly
Eie bYsih qKiq su sbdu vIcwry ]
jWdy ny[ dyiKAw, iksy dw iDAwn nhIN[ Awvwz Aw
qqu lhih AMqrgiq jwxih sqsMgiq swcu vfweI hy]
rhI hY siqnwm vwihgurU-vwihgurU[ tokrI BrI AwauNdw
AMg - 1026
hY, ilAw ky su`t id`qI[ mhwrwj kihMdy, BweI bihlo!
lwh dy ieh[ bu`kl 'c lY ilAw, iqMn vwrI ikhw ikMny bcn kih gey ie`k quk dy AMdr[ kihMdy,
BweI bihlo! inhwl! inhwl! inhwl[ 'BweI bihlo sB gurU dy ipAwry ny qy s`cy qKq dy auqy aunHW dw vwsw
qoN pihloN[' byAMq guris`K sIgy auQy, byAMq hI syvw ho jWdw hY[ 'so Sbd' EAMkwr dy Sbd nUM ivcwrdy ny
krdy sI[ pr ies dI syvw 'qy gurU mhwrwj jI AYny qy Awqm q`q nUM pRwpq kr lYNdy ny[ ieh siqsMg dy
pRsMn hoey ik swirAW qoN pihly nMbr 'qy k`F ilAw[ iv`c Awaux dI vifAweI hY swDsMgq jI[ ies krky
rUp hI bx igAw gurU dw swDsMgq jI[ AwpW Ardws krIey ik hy vwihgurU! ikRpw kr qy swnUM
siqsMg dy dy[ ies qrHW pVH lE -
Dwrnw - bx igAw gurW dw rUp,
syvw krky gurmuK ipAwrw[ Dwrnw - kr ikRpw siqsMg imlwvo,
hir kw syvku so hir jyhw ] dyvo Awpxw nwm jI[
Bydu n jwxhu mwxs dyhw ] kir ikrpw sqsMig imlwvhu qum dyvhu Apno nwau ]
ijau jl qrMg auTih bhu BwqI AMg - 1119
iPir sllY sll smwiedw ] AMg - 1076 so Ardws hY is`K dI ikauNik syvw qy nwm dovyN
ijvyN pwxI 'coN lihr auTdI hY, muV ky pwxI 'c cIzW swfy prm pd dI pRwpqI vwsqy shwiek ny
smwA jWdI hY[ ies qrHW inhwl kr id`qw, swrIAW swDsMgq jI[ so jo AwpW ivcwrW krIAW ny aus qoN
ir`DIAW-is`DIAW, bRhmigAwn dy BMfwr bKS id`qy gurU sYNkVy guxW G`t vI jy AwpW ihrdy 'c vsw leIey, ikqy
mhwrwj ny, syvk 'qy KuS ho ky[ kihx l`gy, BweI dI ikqy AsIN phuMc jweIey[ muSkl ieh hY ik swnUM
bihlo! qyrI syvw QW peI, hux qUM jwh[ Gr cilAw vwihgurU Xwd nhIN rihMdw[ mUMh nwl qW AsIN krI jWdy
jwh, qyrI zubwn dy auqy gurU nwnk dw vwsw hoegy w[ jwh, hW vwihgurU-vwihgurU, lyikn auh Xwd nhIN rihMdw ik
qYnUM biTMfw izly dI swrI is`KI syvkI id`qI[ ijnHW nUM ijhdw nwm jpdy hW auh idAwlU-ikRpwlU myry AMdr
kbrW 'qy lY ky jWdw sI, aunHW nUM mq dyh qy gurU dI bwhr swry hI hY[ jy ikqy Awh g`l Xwd rih jwey,
is`KI Dwrn krw qy pRmySr nwl joV[ Pyr nwm jp ky dyiKE kI JrnHwtW AwauNdIAW ny, ikvyN
BweI bihlo hukm mMn ky Gr Aw igAw[ ivCVnw au~cw auTdw hY AwdmI[ AMdrly nyqr KulH jWdy ny,
nhIN cwhuMdw, Gr AwieAw muukwm vgYrw Fwh id`qy[ ie`k ivkwr swry n`T jWdy ny[ ikauNik QwauN hI nhIN hY
*****ivkwrW vwsqy koeI, jd AMdr bwhr hr vkq vwihgurU
'Awqm mwrg' jUn, 2011
22
ikv kUVY qutY pwil?
sM q virAwm isM G jI
bwnI iv. gu . rU . imSn[
Swn.......................................[ kMnW dy nwl bwxI srvx kroNgy, bu`DI dy nwl ivcwr
siqnwmu sR I vwihgu r U , kroNgy, ihrdy ivc Dwrn krogy, rsnw dy nwl g`j v`j
DMn sRI gurU nwnk dyv jIE mhwrwj! ky bology, Pyr Pl ikMnW hY? hYrwn ho jweIdY ik AYfI
fMfauiq bMdn Aink bwr srb klw smrQ] irAwieq kilXug dy AMdr gurU mhwrwj ny idvw idqI
AMg - 256 - inrMkwr qoN[ pihly XugW ivc nhIN sI ieh g`lW[
iPrq iPrq pRB AwieAw klXug pwp dw BirAw hoieAw Xu`g hY -
pirAw qau srnwie] kljuig rQu Agin kw kUVu AgY rQvwhu] AMg - 470
nwnk kI pRB bynqI ApnI BgqI lwie] AMg - 289 ieh ijhVI jnqw hY, iehnUM iksy nw iksy qrIky
jYsw bwlku Bwie suBweI lK AprwD kmwvY ] nwl kwl dy c`kr qoN bcwauxw hY - mhwrwj ny[ jy
kir aupdysu iJVky bhu BwqI bhuiV ipqw gil lwvY ] koeI hr js ivc rsnw dy nwl bolygw, SrDw pRym dy
ipCly Aaugux bKis ley pRBu AwgY mwrig pwvY ] nwl suxygw, mhwrwj kihMdy -
AMg - 624 keI koitk jg Plw suix gwvnhwry rwm ]
Dwrnw - lokI kihMdy ny drvyS, ByK dyK ky, AMg - 546
AOguxW dw mYN BirAw - 2, 2. keI kRoV X`gW dw Pl imlygw ijhVy pihlW
hauN AprwDI gunhgwr hauN bymuK mMdw[ suxngy, Pyr gwauxgy[ so siq sMgq dy ivc Aw ky -
cor Xwr jUAwr hauN pr Gr johMdw[
sqsMgiq kYsI jwxIAY ]
inMdk duSt hrwmKor Tg dys TgMdw[
ijQY eyko nwmu vKwxIAY ] AMg - 72
kwm kRoD md loB moh AhMkwr krMdw[
ibswsGwqI AikRqGn mYN ko n rKMdw[ ijQy pRmS
y r dy nwm dI mihmw, nwm jpx vwilAW
ismr murIdw FwFIAw siqgur bKSMdw[ dI mihmw hov,y auh siqsMgq hoieAw krdI hY qy auhdw
BweI gurdws jI, vwr - 36/21 Pl ieh pRwpq hoieAw krdw hY jo mYN bynqI kIqI
PrIdw kwly mYfy kpVy kwlw mYfw vysu ] hY[ so kiljug dw h`lw-gu`lw mcdw rihMdw hY pr
gunhI BirAw mY iPrw loku khY drvysu ] AMg - 1381 mhwrwj dI imhr hY ik kilXug nUM aunHW ny siqsMg
swDsMgq jI, g`j ky bolxw - siqnwmu sRI qoN bwhr r`iKAw hoieAw hY[
vwihgurU[ ic`q ibrqIAW nUM iekwgr kro, ijs QW qy AwpW swry siqsMg ivc Awey hW[ eyQy Aw ky
jgHw imldI hY, Awrwm nwl bYTx dI koiSS kro, qy iek ivcwr huMdI hY ik vwihgurU nUM AsIN ikvyN iml
Sbd ivc bolo[ Awp dUr-drwz qoN Awey hoN, bhuq dUr skdy hW, swfy Awaux dw kI mnorQ hY, ikMnI dyr qoN
qoN - tRwlIAW qy, tr`kW qy, b`sW qy[ so AwpW jo lwB AsIN c`ly hoey hW? mhwrwj kihMdy, bhuq Xu`g ho gey
lYxw hY.............[ A`j pUrnmwSI hY, qy AYsw suixAw qYn,MU QoVwH twiem nhIN hoieAw[ cwr Xug
` hud
M y qW mhwrwj
igAw hY ik ieh jo pUrnmwSI hY, ieh 70 swl bwAd ilK idMdy ik cwr Xug ho gey; sO Xu`g huMdy qW vI sO
AwieAw krdI hY[ A`T ds swl, pMdrW swl dy ijhVy Xùg ilK idMdy[ cwr XùgW dw smW 43, 20, 200 swl
ny, aunHW dI izMdgI ivc iek vwrI Aw geI[ swfI hud
M w hY[ Pyr swfy mn ivc iKAwl AwauNdw hY ik ikMnw
izMdgI ivc ieko vwrI AweI hY[ iehdw kI mhwqm ku smW ho igAw hoeg y w? ikauNik ieh koeI p`kw Anumwn
hY? iehnUM igxn vwly jwxdy ny[ ijs mhwqm dw swnUM qW hY nhIN, pr AMdwzw hY ik 50-60 kRV o swl ho gey,
pqw hY, auh ieh hY ik jy SrDw Bwvnw dy nwl gurU auhqoN bwAd swnUM ieh mnu`Kw dyh pRwpq hoeI hY, qy
dy dr qy c`l ky Awau qW hr kdm dw - ijMny vI hoeI ies krky hY ik AsIN vwihgurU dy nwl imlwp
koeI c`l ky Awaundw hY, iek-iek X`g dw Pl pRwpq kr leIey[ ieh svwl pYdw huMdw hY ik Pyr KyqIbwVI
hud
M w hY[ eyQy Aw ky jd inmrqw dy nwl sIs invwEgy, kwrobwr C`f dyeIey, nOkrIAW-cwkrIAW C`f dyeIey? dyK,o
mwVy lyK ijhVy ny auh is`Dy bx jwxgy, mwVy gl swDsMgiq jI do bwqW ny; jy qW koeI bcn suxdy swr
jwxgy, is`Dy bxy hoey auT KVHngwy[ jdoN ic`q ibrqIAW ausy vyly pRmySr nUM imlx vwsqy p`kw ierwdw kr lvy,
iekwgr krky nyqrW dy nwl gurU srUp dy drSn kroNgy, auhdy kMm swry vwihgurU Awp krdw hY[ koeI kMm nhIN

'Awqm mwrg' 23 jUn, 2011


hY AYsw, ijhVw pRmySr nhIN krygw[ pr swfI pRwlbD AMdr, ikauNik AwdmI pYr-pYr qy Buldw jWdw hY[ ijhdy
ijhVI hY, ijhny swnUM leI iPrnw hY - kdy v`fy-v`fy v`l qW iehdw mn l`igAw hoieAw hY, auh g`l qW nhIN
APsr bxwauxw hY, kdy v`fy-v`fy vpwrI bxwauxw hY, BùilAw krdw, swrI izMdgI nhIN Bùldw[ ijhdy v`l mn
kdy grIb bxwauxw hY, kdy AmIr bxwauxw hY, kdy dyS ruK nw kry, auh Buldw hY, hr vkq Buldw hY[ jdoN
ivc kmwauxw hY, kdy pRdysW ivc jwxw hY; auh pRwlbD b`cw pVHn lgdw hY, mwstr auhnUM phwVy d`sdw hY,
krwieAw krdI hY[ ijhnUM dwxw-dwxw cugxw kihMdy ny, muhwrnI d`sdw hY[ b`cy dy Xwd nhIN huMdI, Pyr auh
auh swf n`k dy ivc nkyl pweI hoeI hY - vwihgurU bwr-bwr khwauNdw hY qW ik iehdy zihn nSIn ho
dy hukm ny[ aus hukm dy AsIN auQy hI jWdy hW, auhI jwvy, XwddwSq dy ivc vs jwvy[ gurU mhwrwj vI iesy
kMm krdy hW - qrHW kihMdy ny ik bMdy bVy huiSAwr ny, pVHy ilKy ny,
nik nQ Ksm hQ ikrqu Dky dy] kwrobwr krdy ny, isAwxy ny[ koeI bMdw vI dunIAW ivc
jhw dwxy qwhW Kwxy nwnkw scu hy] AMg - 653 AYsw nhIN hY, A`j qWeIN qW swnUM imilAw nhIN, ijhVw
mhwrwj kihMdy, qyrI soc muqwibk nhIN imlxw - ieh khy ik mYN kmlw hW[ hW, kihMdy ny, sMq kihMdy
ny[ bwkI sMswr nhIN kihMdw[ sMq hI kihMdy ny ik mYnUM
Awpx lIAw jy imlY qw sBu ko BwgTu hoie]
nhIN kuC AwauNdw[ bwkI sMswr sB kihMdw hY ik mYN
AMg - 157
jwxdw hW[ kbIr swihb kihMdy, Pyr swfw sMqW dw qW
jy qyry iKAwl muqwibk imlxw SurU ho jwvy Pyr aunHW nwl hI swQ hY BweI, ijhVy kihx 'mYN nhIN
qW grIbI Kqm ho jwvy; Awpxw kirAw nhIN imldw[ jwxdw[' kbIr swihb kihMdy -
swfy AKiqAwr qW ieh hY ik iemwndwrI nwl kMm
kbIr sB qy hm bury hm qij Blo sBu koie]
kro[ AwpxI pRwlbD nUM GtwE nw, vDwE[ ie`Qy Pyr Brm
AMg - 1364
ho jWdw hY ik ieh Gt vI jWdI hY, vD vI jWdI
hY? mwVy krmW nwl ieh Gt jWdI hY[ ijvyN bYNk ivc mYnUM C`f ky bwkI sB Bly hI Bly ny, isAwxy hI
pYsw ipAw hY, auhnUM bhuq glq kMmW qy Krc kIqw isAwxy ny -
jwvy qW auh Gt jweygw[ jy jmHW huMdw jWdw hY, auhdw ijin AYsw kir bUiJAw mIqu hmwrw soie]
qW ivAwj-dr-ivAwj pY ky bhuq vD jWdw hY[ ibzns AMg - 1364
ivc lwieAw hoieAw pYSw vD jWdw hY, SrwbW kbwbW kihMdy, im`qr hY auh swfw ijhVw ieh khy ik
ivc Gt jWdw hY[ mYN nhIN kuC jwxdw, mYN qW burw AwdmI hW[
so ies qrHW AsIN pRwlbD Gtw vI skdy hW, vDw goibMd imlx kI ieh qyrI brIAw ]
vI skdy hW; nyk kMm krky vD jWdI hY[ b`cw pVH Avir kwj qyrY ikqY n kwm ]
irhw hY, pUrI qndyhI nwl pVH,y bhuqy nMbr ley, auhdI imlu swDsMgiq Bju kyvl nwm ] AMg - 12
pRwlbD ivc vwDw hoxw SurU ho jwieAw krdw hY[ so kihMdy, ijhVy hor kMm krdw iPrdw hYN nw sMswr
ieh cIzW swfy nwl pRmySr ny hukm ivc pYdw krIAW dy, ieh kr, jIA Br ky kr, pr ieh qyry iksy kMm
ny[ ieh pRmySr dw hukm swfy nwl cldw hY, hr QW nhIN Awauxy[ sMswr-ivc, supny ivc qW kMm Awauxvy,
cldw hY[ koeI QW sMswr ivc AYsw nhIN ij`Qy vwihgurU Pyr nhIN ieh kMm Awauxy[ jd supnw tu`t igAw, Pyr
dw hukm nw cldw hovy[ so ieh cIzW qW swnUM iml pCqwvw rih jwxw hY ik AYvyN jnm brbwd kr id`qw[
hI jwxIAW ny[ ienHW qy AsIN smW brbwd krdy hW[ kihMdy, ies g`l nUM smJ lY cMgI qrHW nwl -
ijhVw AslI kMm hY - vwihgurU dI BgqI, auhnUM AsIN srMjwim lwgu Bvjl qrn kY]
ivswr id`qw[ mhwrwj kihMd,y qUM auhnUM iDAwn ivc ilAw jnmu ibrQw jwq rMig mwieAw kY] AMg - 12
ijhVw qyrw AslI kMm hY ijs vwsqy sMswr ivc ibrQw jw irhw hY, jnm Kqm ho irhw hY[ so
AwieAw hYN[ ieh qYnUM nr-nrwiexI dyh iesy vwsqy iek qwkId hY ijhVI swQoN aumId rKdy ny ik ieh
pRwpq hoeI hY[ auhnUM Xwd r`iKAw kr, BùilAw nw kr[ mn ivc vsw lYxgy - myry is`K[ suxn vwly ies g`l
sB pVHo ipAwr nwl - nUM mn ivc vsw lYxgy ik prmySr nUM imlx dI vwrI
Dwrnw - ieho qyrI vwrI AY, goibMd imlxy dI - 2, 2. hY qy nwl hI ieh d`sdy ny ik bhuq Xu`g bIq gey-
BeI prwpiq mwnuK dyhurIAw] AMg - 12 iPrq iPrq bhuqy jug hwirE mwns dyh lhI ]
roz pVHn vwsqy AwigAw kIqI hY - mhwrwj ny, nwnk khq imln kI brIAw ismrq khw nhI ]
ik roz pVHo[ ies krky roz ikhw hY - inqnym dy AMg - 631

'Awqm mwrg' jUn, 2011


24
qUM ikauN nhIN Xwd r`Kdw ies bwq nUM ik myrI auh C`fI jweIN, ijhVw KulHw hoeygw, auQoN bwhr inkl
vwrI Aw geI - imlx dI[ ieh lMG jwxI hY[ sMswr jweIN[ ieko hI drvwzw Ku`lHw hY eyQy, bwkI sB bMd
qy koeI iQr nhIN irhw krdw[ ieh qW AwvwjweI dI ny['' iesy qrHW kIqw lyikn KulHw drvwzw jd AwieAw,
QW hY, itkx dI QW nhIN hY[ so ies g`l nUM smJwaux aus vyly ausdy isr qy m`KI lV geI - Sihd dI[
vwsqy mhwqmw, ijvyN b`cy nUM koeI bwq pw ky d`sIdI isr ivc Kwj krn l`g igAw qy qurdw vI igAw[
hY - idRStWq dy ky d`isAw krdy ny[ bhuqy tIcr huMdy drvwzw Cotw ijhw sI, lMG igAw[ Pyr c`kr ivc pY
ny, ijhVy kwmXwb tIcr ny, auh AOKy qoN AOKw sbk igAw[ bhuq audws ho igAw ik auh qW kihMdy sI 83
b`cy nUM khwxI bxw ky smJw dyxgy[ qwrIK dw, ieiqhws drvwzy bMd ny; ieh qW 83 qoN vI v`D qoN v`D mYN lMG
dw bhuq AOKw ivSw hY[ AmrIkw dy AMdr, XUrp dy cùikAw hW[ Pyr rox l`g igAw[ mhwqmw ny Pyr Awvwz
AMdr ieiqhws tYlIvIzn qy pVHw idMdy ny[ auh b`icAW suxI qy kihx l`gy -
dy zihn nSIn ho jWdw hY ikauNik A`KW ijhVIAW ny,
''kI g`l hY pRymIAW?''
84% igAwn dunIAW dw nyqrW dy rwhIN AMdr jWdw hY[
qusIN hux iek dUjy nUM dyK rhy ho[ ienHW dIAW qsvIrW ''mhwrwj! Ku`lHw drvwzw qW AwieAw hI nhIN[''
quhwfy AMdr clIAW jwxgIAW[ bVI dyr bwAd imlo, ''drvwzw qW nyVy hI sI, pr qYQoN koeI Bu`l ho
Pyr Xwd kr lENgy[ jy qusIN iksy dw nW suxdy ho, Bùl geI; Xwd kr, h`Q qW nhIN cu`ikAw?''
jweygw ikauNik ieh suixAw hoieAw igAwn 14% AMdr
jWdw hY[ 1% CUh krky jWdw hY, 1% svwd krky Aqy ''iek QW cu`ikAw sI[ myry isr ivc m`KI lV
suG
M x krky jWdw hY[ so ies qrHW nwl igAwn dw swDn geI sI Sihd dI[''
hY ieh[ ''quirAw vI igAw?''
so mhWpurS iehnUM smJwaux vwsqy d`sdy ny ik ''hW jI! mYN ies krky quirAw igAw kwhlI
iek koeI pRymI, ijs dy nyqr nhIN sn, iek phwVI kwhlI ik dubwrw nw lV jwvy[''
qy bxy hoey ikly ivc dwKl ho igAw[ auh gol iklw
''auh drvwzw auQy hI lMG igAw[ hux nw C`fIN[''
sI[ auh cilAw qW igAw AMdr, lyikn drvwzw Bu`l
igAw[ ijQy jWdw hY, drvwzw bMd; ijQy jWdw hY, iesy qrHW hI kIqw[ jdoN Ku`lw drvwzw AwieAw,
drvwzw bMd[ dupihrw ho igAw, BùK lg AweI, ipAws auhdy ivcoN bwhr Aw igAw[ ieh idRStWq hY[ iehdw
lg AweI, grmI dw mhInw hY[ rox lg igAw, au~cI- Bwv ieh hY ik Akwl purK ny ieh jo sMswr ricAw
au~cI hwkW mwrdw hY - koeI nyqrW vwlw jy suxdw hovy, hoieAw AwpW nUM A`KW nwl idsdw hY, kMnW nwl suixAw
myrI pukwr sux lE[ iek mhwqmw aupr bYTy sI - jWdw hY, bùDI dy nwl jwixAw jWdw hY, iehdy ivc 84
phwVI dy[ kihx l`gy, ''pRymIAW! AYDr Aw, nyvy ho ky l`K jUnW ny[ cwr l`K iksm dIAW p`QrW dIAW ny, 24
g`l d`s['' syD ivc cilAw igAw[ kihx l`gy, ''kI l`K iksm dIAW jVHIAW bUtIAW, drKqW dIAW ny[ ieh
g`l?'' kihMdw, ''mhwrwj, mYN nyqrW qoN hIxw hW[ vwihgurU vI jwn vwlIAW cIzW ny - jUnIAW ny[ ieh swfy vWgUM
ny mYnUM ieh dwq nhIN id`qI['' boldy ny, swfy vWgUM KuSI mihsUs krdy ny, swfy vWgUM
gmI mihsUs krdy ny[
ijnHW nUM nyqrW dI dwq imlI hY, dyK skdy ny,
auh ienHW dI kdr nhIN krdy[ auh AYs qrHW smJdy fwktr bos hoey ny - bMgwl ivc[ aunHW ny ieh
ny ik imlxy sI, iml gey[ ijhnUM nhIN imly, auhnUM g`l is`D kr idqI ik ijnHW drKqW dy kol sMgIq
pu`C ky dyKo, nyqrW dI kI kImq huMdI hY jW ijnHW dy v`jdw hY, kIrqn huMdw hY, hrI dw js huMdw hY -
Aw ky h`QW ivcoN cly gey, aunHW nUM pu`Co - l`KW kroVW Psl dy kol, auh PslW vD jwieAw krdIAW ny[ qy
rupey dy skdw hY jy nyqr iml jwx[ ieh Amu`l dwqW hux AmrIkw dy AMdr tYlIivzn ivc ieh swbq kr
ny vwihgurU dIAW[ auh kihMdw hY, mYnUM nyqr nhIN id`qy, idqw ik jy kuhwVW lY ky drKq nUM v`Fx jwE, drKq
mYN nyqrW qoN hIxw rih igAw qy mYN kwhdy ivc Aw nUM suMgVnw SuMgVnw SurU ho jWdw hY - dyK ky, ik mYnUM
viVAw - mYnUM pqw nhIN lgdw[ auh kihMdy, ''pRymIAW! hux v`FUgw ieh[ jy pwxI dyx jwE, Kwd pwaux jwE,
qUM gol ikly ivc Aw viVAw[ gol iklw hY qy iehdy auh lihlhwaux lg jWdw hY[ aunWH ny ieh AMdwzw sUKm
83 drvwzy bMd ny[ qUM ieauN kr, bwhr inklx vwsqy lihrW qoN lYigAw ikauNik swieMs bhuq qr`kI qy jw
ikly dI kMD nwl h`Q lw lY[ drvwzy bMd AweI jwxgy, cu`kI hY[ so mhwrwj kihMdy ik ieh 24 l`K iksm dy

'Awqm mwrg' 25 jUn, 2011


ny - ieh vI ijauNdy ny - ieh bwr-bwr nhIN imlxI[ jy h`QoN lMG geI -
kyqy ruK ibrK hm cIny kyqy psU aupwey ] iesu pauVI qy jo nru cUkY so Awie jwie duKu pwiedw ]
kyqy nwg kulI mih Awey kyqy pMK aufwey ] AMg - 1075
AMg - 156 Pyr qW jy ieh pauVI dw 84vW fMfw h`QoN Cu`t
ikqy AsIN aufx vwly pMCI bx gey - swFy s`q jwvy - Pyr kI bxygw? Pyr Q`ly igrdw hY[ kihMdy -
l`K iksm dy pMCI ny[ swFy s`q l`K iksm dy auh ijau bn Pl pwky Buie igrih bhuir n lwgih fwr]
jIv-jMqU ny ijhVy pyt Bwr bgYr l`qW qoN, Gsr ky AMg - 1366
cldy ny[ kuC AigAwq jUnIAW ny - BUq-pRyq, ijMn,
Pyr dubwrw h`Q nhIN AwieAw krdw[ swD sMgq
KvIs Awid pqw nhIN ikMny ku ny - do l`K igxdy ny
jI! ieh qW Aiq kImqI cIz hY ijs dI kImq koeI
swry mhWpurS[ ienHW swrIAW nUM C`f ky iek hor jUnI
pw nhIN skdw[ mhwrwj dw AYsw Purmwn hY -
hY ijhdy ivc AwpW iek`Ty hoey bYTy hW - iehnUM mnu`K
kihMdy ny[ ieh mnuK ` jUnI pRwpq hud M I[ ieh swfy inklx Dwrnw - ijhVI dyhI nUM locdy dyvqy, ijhVI dyhI nUM,
auh dyhI qYnUM iml geI, ijhVI dyhI nUM - 2.
dI vwrI hY, lyikn Kurk ho geI - AMnHy vWg-
bYr ibroD kwm k®oD moh ] gur syvw qy Bgiq kmweI]
JUT ibkwr mhw loB DRoh ] qb ieh mwns dyhI pweI] AMg - 1159
ieAwhU jugiq ibhwny keI jnm ] mhwrwj kihMd,y gurU dI syvw krn vwsqy qy BgqI
nwnk rwiK lyhu Awpn kir krm ] AMg - 268 krn vwsqy, ieh dyhI imlI hY; koTIAW bxwaux vwsqy
ieh ivSy ivkwrW dI, vwSnwvW dI Kurk ivc nhIN imlI[ ieh qW swrIAW, mhwrwj kihMdy -
AsIN Aw gey[ ieh jnm swfw lMGdw jWdw hY, swD imtI peI AqolvI koie n hosI imqu] AMg - 1380
sMgq jI[ mOq iksy smyN vI Aw skdI hY - eyQy hI rih jwxIAW ny[ qyry nwl qW pRmySr dw
nh bwirk nh jobnY nh ibrDI kCu bMDu ] nwm jwxw hY[ BgqI kr lY, qy gurU dI syvw kr lY[
Eh byrw nh bUJIAY jau Awie prY jm PMDu ] gurU, pRmySr nUM imlw deygw, gurU qoN ibnW pRmySr nhIN
AMg - 254 iml skdw -
pqw nhIN ikhVy vyly jmW dw PMDw gl ivc pY ies dyhI kau ismrih dyv]
jwey, pr Pyr vI buFwpy qoN AgwhW qW koeI aumr nhIN so dyhI Bju hir kI syv] AMg - 1159
hoieAw krdI[ bIqdI jWdI hY aumr swrI[ so ies kihMdy, dyvqy svrg lok ivc bYTy bwr-bwr ieh
krky ies g`l nUM ic`q dy ky, mn dy ky, mn dy AMdr kihMdy ny ik kdoN swfw svrg Kqm hovy, kdoN AYsIN
PYslw kr lYxw cwhIdw hY ik swfI aumr qW lMG geI, ies DrqI qy AweIey qy eyQy Aw ky mnu`K dw jnm
nwm qW jipAw nhIN, gurU Dwrn nhIN kirAw, gurU qoN pRwpq krIey[ Pyr iksy pUry mhWpurS nUM iml ky jugqI
nwm dI pRwpqI nhIN hoeI[ ieh swrw jnm ievyN ijvyN dy nwl krm, aupwSnw, igAwn, ivigAwn - cwr
lMG jwxw hY[ ieh jnm ijhVw hY, bhuq kImqI hY[ drijAW ivcoN lMG ky r`b dy dr qy phuMcIey, ijQy jw
iehdy bwry ies qrHW Purmwn krdy ny - ky Pyr AwdmI dw Awauxw jwxw Kqm ho jWdw hY[ siQr
Dwrnw - qYnUM bwr-bwr n imlxI, AvsQw pRwpq ho jWdw hY, byAMq AnMd pRwpq ho jWdw
mwxs dyhI, mwxs dyhI - 2, 2. hY, pUrI qrHW nwl prm-pRsMn AvsQw ho jwieAw krdI
mwxs jnm dulMB hY - 2, 2. hY[ koeI iSkvw, koeI Jorw, koeI AMdySw, koeI iksy
hoq n bwrY bwr, mwxs dyhI, mwxs dyhI[ iksm dI gm dI bwq auQy nhIN huMdI - AnMd hI
qYnUM bwr-bwr n imlxI........[ AnMd hY[ so iehnUM locdy ny - dyvqw lok vI[ ieh
ijau bn Pl pwky Buie igrih - 2, 2. AYnI kImqI cIz swnUM pRwpq hoeI hY[
bhur n lwgy fwr, mwxs dyhI, mwxs dyhI,
qYnUM bwr-bwr n imlxI...............[ iek vwrI ieMglYNf dy AMdr - lMfn dI bwq hY
kbIr mwns jnmu dulMBu hY.............] pMnw - 1366 - auQy iek pRymI cVHweI kr igAw[ puMn dwn vYsy hI
ieh ijhVw AwpW nUM imilAw hoieAw hY nw srIr krdw sI, vYsy vI cwl clx aunHW lokW dw kwPI g`lW
- swFy iqMn h`Q dw, ieh bymu`lI cIz iml geI - ivc swQoN A`Cw hY[ AsIN qW aupdyS krky glq g`lW
qoN, bury kMmW qoN htwauNdy hW, auQy hY hI nhIN - eIrKw
..........................hoie n bwrY bwr] AMg - 1366
hY hI nhIN, inMidAW auh krdy hI nhIN, cuglI jwxdy

'Awqm mwrg' jUn, 2011


26
hI nhIN[ ieh kwm kRoD, loB, moh, hMkwr - ijnHW nUM koeI vI bMdw Xwd nhIN r`Kdw, sB Bu`l jWdy ny[ eyQy
pMj cor kihMdy hW, auQy pqw hI nhIN, hY hI nhIN[ siqsMg ivc qW sB dy Xwd hY[ mW dy pyt ivc qW
sB dy Xwd huMdw hY pr jd bwhr dI hvw lgdI hY-
auh pRymI cVHweI kr igAw[ aupr lok ny bhuq
swry, auh sUKSm mMfl khwauNdy ny[ aunHW dy drjy-b- jYsI Agin audr mih qYsI bwhir mwieAw ]
drjy ny - pihly nUM gMDrb lok, dUsry nUM dyv-gMDrb mwieAw Agin sB ieko jyhI krqY Kylu rcwieAw ]
lok, qIsry nUM ipqr lok, cOQy nUM svrg lok, pMjvyN jw iqsu Bwxw qw jMimAw prvwir Blw BwieAw ]
nUM ieMdr lok, CyvyN nUM krm dyv lok, sqvyN nUM Ajwn ilv CuVkI lgI iqRsnw mwieAw Amru vrqwieAw ]
dyv lok, A`TvyN nUM prjwpq lok, nOvyN nUM bRhm lok, AMg - 921
dsvyN nUM iSv lok qy igAwrHvNy nUM bYkTMU kihMdy ny[ ienHW mwieAw dw rwj ho igAw[ sB qoN pihlW mwieAw
dy AMdr jw ky jIv bIjy hoey krmW dy Anuswr su`K ieh kMm krdI hY ik ieh bMdy nUM ipClw sB kuJ Bulw
pRwpq krdw hY[ ijhVy du`K pRwpq huMdy ny, auh nrkW idMdI hY, vwiedy Bulw idMdI hY, pRmySr qoN Bulw idMdI
ivc huMdy ny[ aunHW dI vI 18 igxqI kIqI hY[ lyikn hY ik r`b qyry nwl rihMdw hY[
auh cVHweI krky ij`Qy igAw, auQy hnHr y w sI, cwnxw nhIN kihx l`gy, koeI hor qrIkw? kihMdy, iek qrIkw
sI[ kwPI smyN qoN bwAd, dUr iek hor dyvqw rihMdw hor hY ik ieQy AYnI irAwieq hY ik jy koeI qyrw sbMDI
sI, auhdy kol igAw[ kihx l`igAw ik ijQy mYN rihMdw qyry nim`q nwm jp ky Ardws kr dyvy qW auh phuMc
hW, auQy hnyrH w hY, qyry kol cwnxw hY, ieh kI g`l hY? jWdI hY[ auh lVky dy supny ivc Aw igAw[ ikauNik
auh kihMdw, dyK BweI, cwnxw qW eyQy hYgw - doie qrIky ny g`l krn dy[ iek qW hY swmHxy idsy,
ijh pYfY mhw AMD gubwrw] lyikn swfIAW A`KW dyKdIAW nhIN hn[ dUsrw qrIkw,
hir kw nwmu sMig aujIAwrw] AMg - 264 hY ik ik auhnUM supny ivc Awvy[ auh supny ivc Aw
prmySr dw nwm eyQy cwnxw krdw hY[ eyQy nw ky kihx l`igAw, ''bytw, mYN qyry vwsqy jwiedwd C`f
qW ibjlI hY, nw twrcW ny, nw ie`Qy lYNp ny, nw eyQy igAW qy qUM myrw iek kMm kr skdw hYN? kihMdw, ''ipqw
im`tI dw qyl hY, nw koeI ie`Qy momb`qIAW ny[ auQy qW jI d`so['' kihMdw, ''dyKIN ikqy jwg ky nw Bu`l jweIN[
prmySr dw nwm cwnxw krdw hY; ijhVw jp lYNdw hY, mYN ijQy hux rih irhw hW, auQy hnHyrw hY[ jo qUM 60
cwnxy 'c Aw igAw; ijhVw nhIN jpdw, auh svrg idn myry vwsqy nwm jp dyvyN qW myry kol cwnxw ho
ivc qW Aw igAw pr pRkwS nhIN auhdy kol[ jwvy[ ieh kMm krn qoN mYN KuMJ igAw, mYnUM pqw nhIN
l`g sikAw ik drgwh dy ivc ieh bwq cldI hY[''
so ies qrHW kihx l`igAw, myrw kI bxy Pyr, mYN
ikauNik mhwrwj qW swnUM bwr-bwr ies qrHW Xwd
qW bVw duKI hW - ies g`l ivc[ kihx l`igAw, qUM
krwauNdy ny -
svrg k`t lY, auhdy bwAd mnu`K bx jweIN, Pyr nwm
jpIN] kihMdw, myry Xwd nhIN rihxw[ Dwrnw - ipAwry jI, ijQy nw koeI mwq ipqw - 2, 2.
EQy nwm ny shwieqw krnI - 2, 2.
jd AwdmI mW dy pyt ivcoN ho ky pYdw huMdw hY, jh mwq ipqw suq mIq n BweI ]
pihly sO jnm dw igAwn huMdw hY - quhwnUM vI qy mYnUM mn aUhw nwmu qyrY sMig shweI ] AMg - 264
vI sO jnm dw igAwn sI sB nUM[ ieh scientific iksy ny nhIN shwieqw krnI[
(ivigAwnk) bwq hY[ aus vyly surqI suKmnw nwVI ivc
jh mhw BieAwn dUq dm dlY]
huMdI hY[ suKmnw nwVI ivc ijhdI vI surqI clI geI
qh kyvl nwmu sMig qyrY clY] AMg - 264
- cwhy hux clI jwvy, cwhy pihlW sI - auhnUm sO
jnm dw igAwn ho jwvygw, A`gy ipCy dw pqw lg Only (kyvl) nwm jweygw[ kihMdy, ijhVy AsIN
jwvygw ik pMj sO swl nUM kI hoxw hY AgwhW, qy pihlW puMn krdy hW, ieh nhIN jWdy? jWdy qW ieh vI ny,
kI hoieAw sI[ auhnUM ikqwbW pVHn dI loV nhIN, vYsy pr ieh Kur jWdy ny rwh ivc hI -
hI idsx l`g jWdw hY[ jdoN ieiqhws iliKAw hY - krm Drm pwKMf jo dIsih iqn jmu jwgwqI lUtY ]
is`K ieiqhws.............bwbw gurbKS isMG, bwbw bu`Fw inrbwx kIrqnu gwvhu krqy kw
jI dI AOlwd ivcoN pVpoqy sI[ Awp jI smwDI lw ky inmK ismrq ijqu CUtY ] AMg - 747
bih jWdy sI, EDroN AweI jWdw sI, EDr ilKweI jWdy ieh swry krm Drm qW rsqy ivc hI l`uty jWdy
sI; dyKI jWdy sI, dyK ky ilKweI jWdy sI ikauNik ny[ ijs qrHW AwpW lMGdy hW, tol tYks idMdy hW sVkW
AMdr igAwn sI swrw[ so kihx l`igAw ik auh qW dy auqy - AYs qrHW tYks ny A`gy l`gy hoey[ ikqy bhuq

'Awqm mwrg' 27 jUn, 2011


hnHyrw Aw igAw auQoN AwdmI lMG nhIN sikAw krdw ilAw kr[ qYQNo izAwdw swnUM idsdw hY, qYnMU nhIN idsdI
ikauNik Gu`p hnHyrw hY[ ausnUM pwr krn vwsqy jmdUq ieh g`l[ swnUM qyry Awaux vwly smyN dI g`l idsdI
puMn mMgdy hn[ puMnW dw tol tYks lY ky hnHyrw rsqw hY[ ijhVw kuC qyry nwl Bwxw vrqxw hY, auh vI
pwr krw idMdy ny[ so ies qrHW rsqy ivc bhuq muSklW idsdw hY - cMgw vI idsdw hY, mMdw vI idsdw hY[
dw swmHxw krnw pYNdw hY, rsqy ivc hr QW puMn dyxy AsIN shwieqw krdy hW qyrI - eyQy drgwh ivcoN bYTy
pYNdy hn Aqy kIqy hoey puMn iesy qrHW rsqy ivc lu`ty hoey[ mYN qyrI shwieqw kirAW krUM['' bzurg, swDsMgq
jWdy hn[ jykr sMswr ivc rihMdy rihMdy nwm jipAw jI, shwieqw krdy ny[ ijhVy cMgy spheres (mMflW)
hY, Pyr qW hnHyrw huMdw hI nhIN[ jy kyvl puMn dwn hI ivc gey hoey ny, cMigAW svrgW ivc gey hoey ny,
kIqy hn qW aunHW dw rsqw huMdw hI nhIN[ jy kyvl auh shwieqw krdy ny[ pr auh C`f vI idMdy ny jd
puMn dwn hI kIqy hn qW aunHW dw rsqw hor hY - puMn aunHW dI AOlwd jW qW qmwkU pI ley jW Srwb pI ley
krn vwilAW dw - jW inMidAw krn vwlI ho jwvy[ AYsw rihqnwmy ivc
puMn dwnu jo bIjdy sB Drm rwie kY jweI] AwauNdw hY -
AMg - 1414 qnk qmwkU syvIey dyv ip`qR qij jwie]
auh Drmrwj vwly lMmy rwh ivc pYNdy ny[ nwm pMnw - 5588 (sRI gu. pR. sU. gRMQ)
jpx vwilAW dw rsqw hor hY[ nwm jpx vwilAW vwsqy dyvqy qy ip`qr C`f jWdy ny ikauNik auhdw srIr
ieh cIzW nhIN koeI vI AwieAw krdIAW ikauNik rwh dUSq ho igAw -
hor hY auh[ so auQy kihMdy ik hnHyrw qW lMGw idMdy hW, pwnI qWky hwQ ko mdrw sm AG dwie]
pr puMn dyh[ auh puMn idMdw hY kry hoey ik mYN lMgr pMnw - 5588 (sRI gu. pR. sU. gRMQ)
kirAw hY, puMn kirAw hY jW hor koeI puMn kirAw hY, pwxI pIxw aus dy h`Q qoN, Srwb ijMnW doS lgdw
auhdy nwl lMGw idMdy ny[ AgwhW Aw igAw grm rsqw- hY[ Srwb dw doS ikMnw hY? kihMdy -
jh mhw BieAwn qpiq bhu Gwm] mdrw dihqw spiq kul BMgu dhY qn eyk]
qh hir ky nwm kI qum aUpir Cwm] AMg - 264 pMnw - 5588 (sRI gu. pR. sU. gRMQ)
jh mhw BieAwn dUq jm dlY ] s`q kulW dw Srwb nwS krdI hY -
qih kyvl nwmu sMig qyrY clY ]
Sq kul dihqw jgq jUT inMdw dhY Anyk]
jh muskl hovY Aiq BwrI ]
pMnw - 5588 (sRI gu. pR. sU. gRMQ)
hir ko nwmu iKn mwih auDwrI ] AMg - 264
qmwkU sO kulW dw nwS krdw hY, inMidAw krn
BwrI muSklW Aw bxIAW, Pyr ikrwieAw lY ilAw,
vwlw qW igxqIAW imxqIAW qoN bwhr lMG jWdw hY[
auQoN lMGw idMdy ny[ eyDr 'nwm' ijhVw hY - 'hir ko
jdoN zrw ku qmwkU syvn krn l`g igAw, auh dyv
nwmu iKn mwih auDwrI]'
ipqr C`f jWdy ny, auh shwieqw nhIN krdy Pyr[ kihMdy
so mhwrwj kihMdy, nwm ijhVw hY, iehnUM qW koeI bytw! AsIN qyrI shwieqw krWgy[ so auh ilKdw hY ik
lY nhIN skdw, nw ieh Gtdw hY[ ieh qW bhuq Tos myrI bVI shwiqw krI[ mYnUM auh d`s idMdy sI ik qUM
is`kw hY, ijhdw mu`l koeI nhIN - Awh kMm kr lY, Awh nw kr[
sweI nwmu Amolu kIm n koeI jwxdo] AMg - 81 ausny d`isAw - iek vwrI mYN kwr lYNdw sI[ mYnUM
ikMnw ku lY lYxgy? iek GVI nwm jp ky rwjw jnk rwq nUM ipqw jI Aw ky kihMdy, ''ieh kwr nw KrIdIN,
ny swry nrk KwlI krw idqy[ ik`fw mul
` hY nwm dw[ Plwxy nMbr dI KrId lY['' kihMdw, mYN auh KrId leI[
so ies qrHW dy nwl kihx l`igAw, ''pRymIAW! jy jd mYN Gr Aw igAw - KrId ky, auh vI kwr ivk
koeI nwm jp dyvy - ibrqI iekwgr krky, qW qyry geI[ mYnMU tYlIPUn Aw igAw kMpnI dw, ''Mr. you are
pws pRkwS ho skdw hY?'' so ausny supny ivc Aw ky very lucky that you did not purchase that car.''
Awpxy puq ` r ny 60 idn bYT ky prmySr
` r nUM ikhw[ puq qusIN bhuq suBwgy ho ik qusIN auh kwr nhIN KrIdI[
dw Bjn kirAw, Ardws krI[ s`TvyN idn Pyr auhdy kihMdw, mYN ikhw ik kI g`l? kihMdy, auhdy brykW ivc
supny ivc Aw igAw qy kihx l`igAw, ''bytw! mYN qyrw koeI nuks sI; AYksIfYNt hoigAw - auhdw[ auhny Pyr
irxI hW, myry kol pRkwS phuMc igAw hY[ qUM hux ies ieh - 'rIfrz fwiejYst' iek rswlw inkldw hY -
qrHW kirAw kr, koeI kMm krn qoN pihlW swnUM pu`C mYgzIn, dunIAW ivc bhuq v`fI auhdI mShUrI hY, auhdy

'Awqm mwrg' jUn, 2011


28
ivc khwxI ilKI[ kihMdw ik mYN ies krky ilK irhw ''d`s idau mhwrwj, kMm AwaUgI[''
hW ik pqw l`g jwvy sMswr nUM ik ies dunIAW qoN
so auh d`sdy ny ik koeI QW nhIN AYsw ijQy mYN
bwAd koeI hor lok vI hY ijQy AsIN jwxw hY[ auQy
nhIN rihMdw - mYN sB QW rihMdw hW -
dw vI pqw lg jwey ik auQy nwm kMm AwauNdw hY[
Dwrnw - Gt Gt AMqir, srb inrMqr,
so ies qrHW - 'gur syvw qy Bgiq kmweI]' kyvl eyk murwrI AY - 2, 2.
gurU dI syvw krn vwsqy qy BgqI krn vwsqy -
kihMdy, ''kbIr, mYN qW swirAW dy AMdr rihMdw
'qb ieh mwns dyhI pweI]' ieh mwns dyhI swnUM
imlI hI qW hY[ 'ies dyhI kau ismrih dyv] so hW, nwl hI rihMdw hW, lyikn mYnMU dyK nhIN rhy swry[''
dyhI Bju hir kI syv]' ieh prmySr dw Bjn krn AYnw glq hoieAw, hoieAw hY kMm ik nwl rihMdy
vwsqy imlI hY, iehnUM dyvqw lok vI locdy ny[ iehdy r`b dI vI pCwx nhIN krdw - iblkul kol rihMdy
nwl prmySr dw Bjn kro[ ieh dyhI koeI AYvNy mwmUlI hoey vI[ mhwrwj kihMdy, kol rihMdy nUM qW iml lY[
cIz nhIN swnUM imlI[
ikqy s`qvyN Awsmwn qy nhIN jwxw, iksy bYkT Mu Dwm ivc
hux svwl pYdw huMdw hY ik ieh g`l bhuq cMgI nhIN jwxw; qyry nwl prmySr rihMdw hY - hr vkq[
hY pr swnUM qW pqw hI nhIN, r`b ikvyN imldw hY? nwl rihMdy nUM nhIN qUM iml skdw? swD sMgq jI, AwpW
koeI qrIkw hY ijhdy nwl swnUM r`b iml jwey? swnUM
qW mwmUlI bMdy hW; ijhVy v`fy-v`fy ny - bhuq v`fy-
pihlW pqw l`gxw cwhIdw hY ik r`b rihMdw ik`Qy hY?
v`fy, auh vI ies g`l qy bVw socdy ny ik kI kirAw
jy cMfIgVH ivc iksy nUM imlxw hovy, Pyr AsIN ieh
dyKdy hW ik ikhVy sYktr ivc hY, ikMnw mkwn nMbr jwvy, iks qrHW dy nwl prmySr nUM imlIey; kol rihMdw
hY; qW hI iml skdy hW ik ikhVy sYktr ivc hY, hY, nwl rihMdw hY[ auh boldw nhIN, AsIN bulwauNdy hW,
ikMnw mkwn nMbr hY; qW hI iml skdy hW[ Pyr jwx AOKy huMdy hW, roNdy hW, sB kuJ krdy hW, hwkW mwrdy
dw rsqw ikhVw hY? jy swnUM pqw lg jwvy r`b dw hW, kIrqn krdy hW, bwxIAW pVHdy hW; auh t`s qy
ik Plwxy QW rihMdw hY; EQy cly jwvWgy, cwhy AOKy m`s nhIN huMdw, ieh g`l kI hY? kihMdy, rwh glq hY
hI ho jweIey[ qyrw[ pihlW iksy qoN rsqw puC` , Pyr qW r`b qYnMU suKwlw
keI kihMdy ny ik kwhby ivc r`b rihMdw hY[ hI iml jweygw, nhIN qW t`krW mwrI jwh ijMnIAW qyrw
iKAwl ny Awpxy-Awpxy[ iksy dw iKAwl hY ik auh jIA krdw hY[ qUM iksy hor cIz nUM Bwldw hYN, AMdr
mMdr ivc rihMdw hY, ieh vI iKAwl ho skdw hY qyry vwSnw hor hY qy auqoN qUM kihMdw hY, ''mYN r`b nUM
ik iksy Kwx AsQwn qy prmySr hovy[ mhwrwj kihMdy, imlxw hY[' fr ipAw hoieAw hY qyry AMdr ik koeI
BoilE! Bu`lo nw[ kbIr swihb ilKdy ny -
ivGn nw Aw l`gy[ pwT krI jwnW hY, gurduAwry jweI
kbIr hj kwby hau jwie Qw AwgY imilAw Kudwie
jWdw hY ik suK-SWqI rhy, ibmwrIAW nw l`g jwx, koeI
]
mukd` mw nw bx jwey, kuC hor nw ho jwvy[ r`b nUM imlx
kihMdy, ''jd mYN kwhby dy h`j nUM qurn l`igAw,
dw qW qyry AMdr SOk jwigAw hI nhIN hY[ ijnHW dy
mYnUM r`b iml igAw qy myry nwl gu`sy ho igAw[ A`gy
ipAwr nwl boldw sI, A`j gu`sy ho igAw[ gu`sy vI AMdr jwigAw hY, auh Pyr qlwS krdy ny[
bhuq ho igAw, myry nwl lVweI kr leI - pIr bu`DUSwh sFOry vwly - jwgIrdwr sn, kwPI
sWeI muJ isau lir pirAw quJY ikin@ PurmweI gwie] dUr q`k aunWH dI jwgIr sI qy aunWH dy murId vI hzwrW
AMg - 1375 dI qwdwd ivc sn qy bVw hI SOk vwlw bMdw sI,
mYN ikhw, ''pRB!U d`s qW idau, qusIN myry nwl ikauN mwrPq ivc KylHx dw Xqn krdw sI pr l`BdI nhIN
gus
` y hox l`g gey, ikhVI g`l qoN gus ` y ho gey?'' kihMd,y sI, ikauNik pihlW SrHw hY, Pyr SrIAq hY, Pyr auhqy
''kbIr! qYnUM ikhny ikhw hY ik mYN iksy Kws QW qy
bwAd qrIkq huMdI hY, Pyr hkIkq, Pyr mwrPq
rihMdw hW, Plwxy QW mYN rihMdw hW..............[''
AwauNdI hY[ SrIAq hY, qRIkq hY, hkIkq hY, Pyr
''hy pRBU! Pyr qusIN rihMdy ik`Qy ho?'' mwrPq - ieh cwr AvsQw hoieAw krdIAW ny[ ieh
''kbIr, qUM Awp puCdw hYN ik sMswr vwsqy puCdw hYN?''
(bwkI pMnw 40 'qy)

'Awqm mwrg' 29 jUn, 2011


Ó‘ªÍπÙª Á∂ ‹ÈÓ«ÁÈ Á∂ ¡Ú√ Â∂ ÍÃ≈Í ‘ج∂ ÍÃÚ⁄È

È؇ - «ÚÙÚ ◊πÓ«Â »‘≈È∆ «ÓÙÈ ⁄À∆‡∂ÏÒ ‡º√‡ Ïπº„≈ ‘Ø¡≈ √∂÷ Î∆Á
Á∂ Ï≈È∆ √ø ӑ≈≈‹ √º⁄÷≥‚Ú≈√∆ √Ã∆ Ó≈È √ø ’ø Ï ‰ Òº ◊ ∆ Á∂ ‘ Õ
Ï≈Ï≈ Ú«¡≈Ó «√øÿ ÂÚ≈Û≈ √≈«‘Ï Ú≈«Ò¡ª Á∂ ‹∂ √Ω Ú«∑ ¡ ª ‹∆Ú‰≈
√∆ Á≈ ‹ÈÓ Ó≈Â≈ «¬øÁ ’Ω ‹∆ Á∆ ’∞º÷ ÂØ∫ «ÍÂ≈ Ì∆ ÂÈ ‘Ø √ ∆ ÷∂ ‘ Õ
‹Ê∂ Á ≈ ’Â≈ «√ø ÿ ‹∆ Á∂ ◊à « ‘ È◊ ËÓØ ‡
¡√Ò∆ «ÈÙ≈È≈ ª «¬‘∆ ‘À «’ √ø√≈ ÂØ∫ «¬’
«‘√∆Ò Í≈«¬Ò, «˜Ò≈ ´«Ë¡≈‰≈ Í≥‹≈Ï «Ú÷∂ AG
«ÁÈ ‹≈‰≈ ‘∆ ‹≈‰≈ ‘À Í «¬‘ ÏÛ≈ «Í¡≈≈ Ò◊ÁÀÕ
‹»È AIAH Ú≈Ò∂ «ÁÈ ‘Ø«¬¡≈Õ Ó‘ªÍπÙª È∂ ¡≈͉∂
¡≈Í «’øÈ∂ «Í¡≈ «Ú⁄ ¡≈¬∂ ˙∫, Ï≈‘Ø∫ ‡ÀÒ∆ÎØÈ ¡≈¬∂
‹∆ÚÈ ÍÃÊ≈«¬ ¡≈͉∆ ’Ê≈, ¡≈͉∂ HCÚ∂∫ ‹ÈÓ
«’ ‹∆, ¡÷≥‚Í≈· ‘Ø«¬¡À, ¡º‹ ’∆ÂÈ ’Ú≈ ‘∂ ‘ª
«ÁÈ Â∂ ¡≈͉∂ ÍÃÚ⁄Ȫ «Ú⁄ Ú«÷¡≈È ’∆Â∆ ‘À
¡√ƒ, ¡º‹ AG ‹»È ‘À, ÓÀ∫ «’‘≈ Â∞‘≈˘ Ú∆ ÍÂ≈ Ò◊
¿∞√ ‹∆ÚÈ ’Ê≈ ˘ ‡∂Í «’≈‚ ÂØ∫ ‘»-Ï-‘» ¿∞Â≈≈
«◊¡≈ AG ‹»È Á≈Õ ’«‘øÁ∂, ‘ª ‹∆Õ ÓÀ˘ È‘ƒ √∆ ÍÂ≈
’’∂ √ø◊ª Á∂ «◊¡≈ Ú≈√Â∂ ¡≈ÂÓ Ó≈◊ «Ú⁄
AG ‹»È Á≈, ÓÀ∫ ª B@ ’«‘øÁ≈ ‘πøÁ≈ √∆, Ó∂∂ Í≈√ÍØ‡
ÍÃ’≈«Ù ’È Á∆ ÷πÙ∆ ÒÀ ‘∂ ‘ªÕ
Â∂ Ú∆ B@ Â∆’ ‘∆ «Ò÷∆ ‘ج∆ ‘ÀÕ Â∞√ƒ √≈«¡ª È∂
¡À‚∆‡ “¡≈ÂÓ Ó≈◊”
ÓÀ˘ Ï‘π «Í¡≈ ’«¡≈, ¡ÀÈ≈ «˜¡≈Á≈ ’«¡À «’
ÓÀ ˘ ÏØ Ò ‰ ÓÀ ∫ Â∞ Ò È≈
Ò¬∆ «’‘≈ «◊¡≈ ’Áª, «¬Ê∂ ‹Ø
‘À , ÓÀ ˘ ª «¬‘ Ó∂  ∂ È≈Ò
ÍÂ≈ ‘∆ È‘ƒ «Í¡≈ ‘À
Ò◊Á≈ «’ ÓÀ∫ ’∆ Â∞ ‘ ≈‚≈ ¿∞ √
’‘ªÕ Â∞ √ ƒ √≈∂ «Ú⁄ ’Ø ¬ ∆
«¬’º·∂ ‘Ø ’∂ √≈∂ ◊˜ È‘ƒ
¡Ê≈‘ «Í¡≈ Á∂ ’Ø ¬ ∆, ÓÀ ∫ ’Ø ¬ ∆
‘∂ ˙∫Õ ¿∞ Ó  ‹≈«¬Á≈Á È‘ƒ
¡≈͉∂ «‘√≈Ï Á∂ ‰ ∆ Â∞ ‘ ≈˘,
È≈Ò ⁄ÒÁ∆ «¬‘ ÍÃ Ó ∂ Ù 
‹ªÁ∆ ‘À , √Óª ÚÒØ ∫ ’∞ Á Â∆
Ø « ’¡≈ ‘Ø « ¬¡≈ «Í¡≈ ‘ÀÕ Ïº⁄∂
π’Á≈ È‘ƒ ‘À - Ú∆ ’Á∂ È∂
«¬‘ ·«‘È ¤Ø‡∂-¤Ø‡∂,
‹≈⁄ È≈ Ï ∆ Ï ∆ ¡ ª
‹≈‰Á≈ ’Á∆¡ª È∂ ,
¶ÿ «◊¡≈ prm siqkwrXo g bIjI mhWpu r SW dy jnm idn qy sM g qW nU M Ì≈¬∆ ’Á∂ È∂Õ
È Óπ Û ’∂ pR v cnW du A wrw inhwl krdy ho e y [ «¬√ Â∑ª ‹Á
¡ªÚÁ≈Õ ÓÀ ∫ Á∂ ÷ Áª «’
‚≈. Ì≈¬∆ Ú∆ «√ø ÿ ‹∆ Ï‘π «Í¡≈ ‘À «¬È∑ª Á∂ ÓȪ «Ú⁄, «‹Ê∂ ÓÀ∫ ‹≈‰À
Í «¬‘Á∂ «Ú⁄ ’∞¤ ‹Ï∂ ‘πøÁ∂ È∂, ’∞¤ ◊ºÒª ’∆ ¿∞Ê∂ Ú∆ ¡ÀÈ≈ ‘∆ «Í¡≈ ‘ج∂◊≈? ¿∞Ê∂ ª ÓÀ∫
‘πøÁ∆¡ª È∂, «‹‘Û∆¡ª √ø√≈ ˘ √Â≈ «Á÷≈¿∞∫Á∆¡ª ‹≈‰Á≈ È‘ƒ ‘ª «’√∂ ˘Õ ¿∞ Ê ∂ ª «¬’ ÂØ ∫ «¬’
È∂, ¡≈͉∂ Ú≈√Â∂ Ú∆ Ï‘π ’∞¤ ‘πøÁ≈ ‘ÀÕ √∆ ª ⁄Û∑ÁÀ -
‘Ó∂Ù≈ ‘∆ È≈ÙÚø ‘πøÁ∂ È∂Õ «¬‘ «‘≈ È‘ƒ ’Á∂Õ «¬’ Á» «¬«’ ⁄ÛÁ∆¡≈

'Awqm mwrg' jUn, 2011


30
’¿∞‰∞ ‹≈‰À Ó∂≈ È≈¿∞ ‹∆¿∞® È‘ƒ ‘À◊∆, √ø√≈ Á∆ ¡’Ò È‘ƒ ÓÀ˘ «ÏÒ’∞Ò ‘∆,
¡≥◊ - GFB ¿∞ ‘ ‘Ø  ¡’Ò ‘À ◊ ∆, «¬‘ ¡’Ò È‘ƒ «’ √ø √ ≈
Í Î∂ Ú∆ Ó∂∂ ÓÈ «Ú⁄ ÏÛ∆ ˜ÏÁ√ ¡≈√ «Ú⁄ «’Ú∂ ∫ Ú‰À , Í«Ú≈ «Ú⁄ «’Ú∂ ∫ Ú‰À ,
‘À «’ ÁπÈ∆¡ª «Ú⁄ «¬’ «Í¡≈ ÓÀ∫ Á∂«÷¡À, «‹√˘ «ÙÂ∂Á≈ª ”⁄ «’Ú∂∫ Ú‰À, «¬‘ ¡’Ò ÓÀ˘ ¡≈¬∆˙
«Í¡≈ ¡≈«÷¡≈ ‹ªÁÀ, «Í¡≈ Ó∂≈ ˙È≈ È‘ƒ «È«Ì¡≈, È‘ƒ Ï⁄ÍÈ ÂØ∫ ÒÀ ’∂Õ «¬‘ ÓÀ∫ ‘π‰ √Ø⁄Áª, Í«‘Òª
«‹øȪ ÓÀ˘ «ÈÌ≈‰≈ ⁄≈‘∆ÁÀÕ «’¿∞∫«’ ÓÀ∫ ÒÀ‰≈ È‘ƒ √∆Õ Âª ÓÀ∫ √Ø⁄Á≈ È‘ƒ √∆ «’ «’√∂ Á∂ ÓÈ «Ú⁄ È‘ƒ
√ø ӑ≈≈‹ ‹∆ ˘ ÓÀ∫ «¬√ Â∑ª È‘ƒ √∆ «Ó«Ò¡≈ - ‘À «’ √ø√≈ Á≈ ¿∞Ë≈ ‘Ø ‹≈Ú∂Õ √ø√≈ Á≈Õ ¿∞Ë≈ ‘Ø
‹≈Ú∂, ◊π» ÚÒ
¬∂’π ‹π √≈Ë» Òº ◊ ‹≈‰,
ÓØ«‘ «Ó«Ò˙ ÓÀ ˘ «’¿∞ ∫
«Â«È Ò∆¡≈ «Î’ «Í¡À
¡≥⁄«Ò ‘Ø « ¬¡À √≈∂
Ò≈«¬® √ø √ ≈ Á≈ Î∂ 
ÓÀ ˘ ¡≈Í∂ ‘∆
¡≥ ◊ - ‹Ú≈Ï ¡≈
ACFH ‹ªÁÀ «’ ± ø
ÓÀ ∫ «÷º ⁄ √ÓfiÁ≈ È‘ƒ
÷≈ «◊¡≈ ˙È∑ ª ‘À ∫ , ÂÀ ˘
˘ Á∂ ÷ , ÚÀ √ ∂ ‹∆¿∞ ‰ ≈ È‘ƒ
˙Ê∂ ÓÀ ∫ ‹ªÁ≈ ¡ ≈ « ¬ ¡ ≈
È‘ƒ √∆, «’¿∞∫«’ «˜ø Á ◊∆ Á∂
ÓÀ ∫ Ï‘π  √≈∂ ¡≥ÁÕ «’¿∞∫«’
√øª ’ØÒ Ï⁄ÍÈ Ó∂  ∆ √≈∆
ÂØ ∫ ‘∆ ÿπ ø Ó Á≈ «˜ø Á ◊∆ ¬∂ Ú ∂ ∫
√∆Õ ÓÀ ˘ «Âø È «‹Ú∂∫ ¶ÿ∆ ¡À,
⁄≈ √≈Ò Á∂ ˘ ÓÀ ˘ «‹‘Û≈
ÍÂ≈ √∆ «’ √ø prm siqkwrXo g bIjI Aqy sM q mhwrwj ’≈‹ «Ó«Ò¡À
’∆ ‘πÁ ø ∂ È∂, ¿∞Ȫ∑ rqvwVw swihb ivKy «¬‘ ÏÛ∆
Á∂ ÍÃ Ì ≈Ú Ó∂  ∂ ¡ Ω ÷ ∆
ÓÈ Á∂ «Ú⁄ ‘πøÁ∂Õ ’πÁÂ∆ ÍÃÓ∂Ù È∂ «‹‘Û∆ Ó∂∆ ¡Á≈«¬◊∆ √∆◊∆, √π÷≈Ò≈ È‘ƒ √∆Õ «Í¤Ò∂ ‹ÈÓ Á≈
Ô≈Á≈Ù √∆ ¿∞‘ Ó∂‡∆ È≈ «Í¤Ò∂ ‹ÈÓ Á∆Õ ¿∞‘ ÓÀ˘ ÍÂ≈ √∆, ÏÛ≈ √Ø‘‰≈ ‹ÈÓ ¶«ÿ¡≈, «¬’ªÂ
¿∞ Ú ∂ ∫ «‹Ú∂ ∫ ÷Û∑ ∆ ‘∆, Í«‘Òª ª ¿∞ ‘ √≈Î È≈ «Ú⁄, ¡≈‘ Â∞‘≈‚∂ ’ØÒ ‘∆ ‘À Ï؇∆¡≈Ò≈Õ «¬Ê∂ ÓÀ∫
‘ج∆, Í«‘Òª ª ¿∞‘Á∆ ÌzªÂ∆ «‘øÁ∆ √∆, ¿∞‘ ¡À√ «¬’ºÒ≈ È‘ƒ √∆ Âπ‘≈‚∂ Ï∆‹∆ Ú∆ ¿∞Ê∂ ‘∆ √∆◊∂Õ
Â∑ª «’ ÓÀ˘ √≈Ë» «Á√∆ ‹≈‰∂ Ì◊Ú∂∫ ’Í«Û¡ª Ú≈Ò∂
¤Ø‡∂ ‘πøÁ∂ ˘Õ ÓÀ∫ ¡≈͉∆ Ó≈Â≈ ˘ ’«‘‰≈ «’ ÓÀ˘ ¿∞Ê∂ Úº‚∂ Ϙπ◊ Á√Á∂ È∂ «’ «¬Ê∂ «¬’ √ø «‘øÁ≈
√≈Ë» «Á√Á∂ È∂ , ’«‘ø Á ∆ «‹‘Û≈ Â∂  ≈ Úº ‚ ≈ Ì≈ √∆, ‹ÁØ∫ ¿∞È∑ª ˘ ÓÀ∫ «ÈÙ≈È∆¡ª Áº√∆¡ª «’ ÏØ‘Û ‘À,
⁄Û∑ ≈ ¬∆ ’«¡À ¿∞ ‘ ˘ Ú∆ «Á√Á∂ ‘π ø Á ∂ √∆, ’«‘ø Á ∆ ’ØÒ ÷»‘ ‘πøÁ≈, √Â≈ Í‘≈Û∆ Â∂ ˘ ⁄Û∑Á≈ √∆, ’«‘øÁ∂ ‘ª
Â∞‘≈˘ √≈Ë» ‘∆ «Á√Á∂ È∂Õ ÓÀ∫ «’‘≈ ÓÀ˘ ’«‘øÁ∂ ’∞¤ ‹∆ ¿∞Ê ∂ «¬’ Ó‘≈ÂÓ≈ Á≈ Ë»‰ ≈ ‘πøÁ ≈, ¿∞Ê ∂ √ø  ϑπ Â
È‘ƒ, ¡≈¿∞ ∫ Á∂ È∂ Ó∂  ∂ ’Ø Ò ¡≈ ’∂ ⁄Ò∂ ‹ªÁ∂ È∂ Õ ¡≈¿∞∫Á∂ √∆ Â∂ ‹Ò Í≈‰∆ Á∆ √∂Ú≈ «¬’ Ï∆Ï∆ ’Á∆ ‘πøÁ∆
√øÔ◊Ø ‘πÁ ø ∂ È∂ ¡≈͉∂ «Í¤Ò∂ ‹ÈÓª Á∂, ¬∂√ ‹ÈÓ Á∂ √∆Õ ¿∞‘È∂ «Ú¡≈‘ È‘ƒ √∆ ’≈«¬¡≈ √≈∆ «˜øÁ◊∆Õ √≈‚∂
¡≥ Á  ‹∂ ÓÀ ∫ «¬‘ ◊º Ò ’«‘ Á∂ Ú ª, ◊Ò ȑƒ «Í≥‚ «Ú⁄ ‘π‰ Ú∆ ¿∞‘Á∆ Ó≈ÈÂ≈ ‘À, Ó≥ÈÁ∂ ‘ª ¡√ƒ ¿∞√
«ÏÒ’∞Ò √⁄≈¬∆ Á∂ È≈Ò ÓÀ∫ ’«‘Ȫ «’ ÓÀ˘ ¡’Ò Ï∆Ï∆ ˘Õ √Ø ¿∞ ‘ ‹ÈÓ √∆ «‹‘Û≈ ¿∞ ‘ ¬∂ √ ∂ Â∑ ª

'Awqm mwrg' 31 jUn, 2011


¶«ÿ¡≈, È≈ «’√∂ ˘ Á∂ ‰ ≈, È≈ ÒÀ ‰ ≈, È≈ ’Ø ¬ ∆ ‚∂  ≈ «Ú⁄ √∆ «’ «¬‘˘ ’ج∆ Í»≈ √ø «ÓÒ ‹≈Ú∂ ª ⁄ø◊≈ ‘ÀÕ
ω≈¿∞‰≈, È≈ ’ج∆ Òø◊ ⁄Ò≈¿∞‰≈, ¡≈ ◊¬∂ ÍÃÙ≈Á∂ ¤’ ¡‹∂ º’ «¬‘ Â∞«¡≈ «‘øÁÀ √øª Á∂, ¿∞‘Á∂ ’ØÒ ⁄Ò≈
ÒÀ‰∂, È‘ƒ ¿∞‘ ÏØ‘Û √∆◊≈ ‘π‰ Ú∆ Ù≈«¬Á ÷Û∑À ’«‘øÁ∂, «◊¡≈, ¿∞‘ √øª Á∂ Ï⁄È √π‰ Ò¬∂, ¿∞È∑ª Á≈ ’∆ÂÈ
¿∞‘Á∂ ʺÒ∂ ÏÀ·∂ ‘∆Á≈ √∆Õ «¬’ ’Í∆È Í≈¬∆ ‘πøÁ∆, «√ √π‰ «Ò¡≈, √≈∆-√≈∆ ≈ √π‰∆ ‹ªÁÀÕ ¿∞‘ ÓÀ˘ ≈Û≈
Á∂ ¿∞Â∂ ‹‡≈Úª ‘πøÁ∆¡ª, Ë»‰ª ÏÒÁ≈ «‘øÁ≈ √∆ √≈Ó∑‰∂Õ √≈«‘Ï ÒÀ ◊¬∂ Ó≈ÿ Á∂ Ó‘∆È∂ ”⁄, ‹Á „º’∆ ÂØ∫ ¡≈ ◊¬∂
¿∞‘ ÓÀ˘ «Á√Á≈ «‘øÁ≈ √∆, Ó‘≈≈‹ ‹∆ È∂ Á∂÷ «Ò¡≈Õ √∆ √ø  ӑ≈≈‹Õ Í«‘Òª Ú∆ ¡√ƒ ‹ªÁ∂ √∆ ’∆ÂÈ
«‹√ Ú’Â ÓÀ ∫ Ó‘≈≈‹ ‹∆ ˘ Í«‘Ò∆ Ú≈ «Ó«Ò¡≈, √π‰Á∂ √∆ ¿∞È∑ª Á≈ „º’∆ «Ú⁄Õ Ò∂«’È È∂≤Û∂ ‘؉ Á≈ È‘ƒ
Í«‘Òª ª «ÓÒÁ≈ ‘∆ È‘ƒ √∆◊≈Õ ¿∞ √ Â∑ ª Ó∂  ≈ √∆ √πÌ≈◊ ÍÃ≈Í ‘Ø«¬¡≈, Á»Ø∫ ‘∆ ’∆ÂÈ √π‰È≈, ’∞¤
«Í¡≈ √∆ Ï⁄ÍÈ ÂØ∫ ‘∆ ¿∞È∑ª È≈ÒÕ √≈‚∂ Ï‘π √≈∂ Ó‘≈≈‹ Ú∆ ÿº‡ «ÓÒÁ∂ √∆, «˜¡≈Á≈ È‘ƒ √∆ «ÓÒÁ∂
√ø  ¡≈¿∞ ∫ Á∂ √∆, ÊØÛ∑≈ ‘∆ «ÓÒÁ∂ √∆Õ
¿∞Ȫ∑ Á∂ √ø√’≈ √≈‚∂ √Ø «‹√ Ú’Â
¿∞Â∂ ÍÀ∫Á∂ √∆ «’¿∞∫«’ Ó≈Â≈ ‹∆ ¡≥ Á 
«÷¡≈Ò ⁄ÒÁ∂ È∂ ⁄Ò∂ ◊¬∂, ÓÀ∫ Ï≈‘
Áπ È ∆¡ª ”⁄Õ ¡‹∂ ‘∆ ÷Û∑ «◊¡≈, ¿∞‘
Ó‘≈≈‹ ‹∆ Á∆ Î∂ ¡≈¬∆, ’«‘‰
√∆’ ÂΩ Â∂ ¤Ø‡∆ Òº ◊ ∆ √ø  ª Á∂
¿∞ Ó  √∆, ¡‹∂ ÁÙÈ ’ ÒÀ ,
«‹‘Û≈ √∆È∆¡ √ø ¡≥Á ¡≈ ‹≈Õ ÓÀ∫
√È ¿∞ ‘ Ó≥ È ‰ «’‘≈ ÓÀ∫ ª «¬ÊØ∫
Ú≈√Â∂ «Â¡≈ È‘ƒ ‹Á Ï≈‘Ø∫ ‹≈ ‘∂
√∆ «’ «¬‘ ’Ø ¬ ∆ √∆ ÓÀ∫ ÁÙÈ Âª
Ï‘π  ں ‚ ∆ » ‘ ‘À Õ ’ Ò¬∂Õ ¿∞‘ Î∂
‡ªÚ∂ ∫ ‡ª«Ú¡ª È∂ ¿∞· ’∂ ¡≈ ◊¬∆,
Ó≥«È¡≈, Í ¿∞‘ Ú∆ ’«‘‰ Òº ◊ ∆, ± ø
ÂÍ Ú≈Ò∂ √∆◊∂, ÏÛ∆ √≈Ó∑ ‰ ∂ ⁄º Ò ¿∞ È ∑ ª
Ì≈∆ Âͺ « √¡≈ Á∂ Õ ÓÀ ∫ Î∂  È≈
’∆Â∆ ¡≈Í È∂Õ «‹√ «◊¡≈Õ Â∆√∆
Ú’Â ÓÀ ∫ ¿∞ È ∑ ª ˘ Ú≈∆ ¿∞ ‘ È∂ Ó∂  ∆
«Ó«Ò¡≈, ¿∞ √ Ú∂ Ò ∂ prm siqkwXo g bIjI ivswKI 1995 nU M Awqm Ϫ‘ ÎÛ Ò¬∆,
ÓÀ∫ Î∂ ‹∂-«‹º’ ’ mwrg irlIj krdy ho e y [ º ’ Û∆ √∆ Ï‘π Â
«ÁÂ∆ «’ ÓÀ ∫ Á»  Ø ∫ «˜¡≈Á≈, Óπº«Ï¡ª
ÁÙÈ ’ Ò¬∂, È∂Û∂ ‘Ø ’∂ ’∆ ’È∂ È∂Õ ¤Ø‡∆ ¿∞Ó √∆, Ú≈«Ò¡ª Á∆ Ë∆ √∆, ¤∂ ÏØ∆¡ª º’ ¿∞‘ ÏØ∆ ⁄ºπ’ ’∂
√’± Ò ÂØ ∫ ÍÛ∑ ’∂ ‘«‡¡≈ √∆, Ó≈Â≈ ‹∆ ˘ √≈‚∆ ˘ ¿∞‘ Ò≈ «ÁøÁ∆ √∆Õ √≈∂ ‘À≈È √∆ «’ ’π«¬ø‡Ò Á∆
«÷¡≈Ò √∆ «’ «¬‘ ̇’Á≈ «ÎÁÀ, Ï∂¡≥ √øª Á∂ «Í¤∂, ÏØ∆, ¤∂Úƒ ÏØ∆ Â∂ Ú∆ Ò≈ «ÁøÁ∆ ‘ÀÕ Ó∂∆ Â≈’ ȑƒ
√π‰ÁÀ Â∞ ‹ªÁÀ ÿØ∫ ⁄πºÍ ’’∂Õ ÿÚ≈Ò∂ ÓÀ˘ Ø’Á∂ È‘ƒ √∆ ¿∞‘Á∂ √≈Ó∑‰∂Õ ¿∞‘È∂ fi‡’≈ Ó≈«¡≈, ÓÀ∫ ¿∞Ê∂ «¬’
√∆◊∂Õ «’¿∞∫«’ ¿∞È∑ª ˘ ÍÂ≈ √∆ «’ «¬‘ È≈ ’ج∆ Ó≈Û≈ ÷º‚≈ √∆ ’øË Á∂ «Ú⁄, Ó∂≈ ‘ºÊ ÍÀ «◊¡≈ ¿∞‘Á∂ «Ú⁄,
’øÓ ’ÁÀ, «’√∂ √øª Á∂ «Í¤∂ Â∞«¡≈ «ÎÁ≈ ’∆ÂÈ ¿∞‘È∂ fi‡’≈ Ó≈«¡≈ ¿∞√ ÂØ∫ «÷º⁄ È≈ ‘Ø«¬¡≈ Á»‹∆
√π‰Á≈ ‘؉À, «’Â∂ ÏÀ·≈ ‘؉≈ ¡º÷ª Ó∆‡∆, √Ø ¬∂√ ’’∂ Ú≈∆ fi‡’≈ Ó≈«¡≈ È≈Ò∂ ’«‘≥Á∆ «¬‘Á∂ ”⁄ «’øÈ≈ ˜Ø
¿∞‘ Ï∂«Î’ √∆◊∂Õ Ó∂∂ «ÍÂ≈ ‹∆ «¬’ ◊ºÒ ’«‘øÁ∂ ‘πøÁ∂ ¡À, Ó∂≈ ‘ºÊ ¤∞‚≈ «ÁÂ≈Õ ’«‘øÁ∆ «√ºË≈ ‘Ø ’∂ ⁄ºÒ,
«’ ‹∂ ±ø Ó∂≈ ÍπºÂ È≈ ‘πøÁ≈, ÓÀ∫ ؘ ÂÛ’∂ ¿∞· ’∂ ÂÀ˘ √øª Á∂ ’ØÒ ÁÙÈ ’Õ ¡ÀÈ≈ ‘∆ ’«‘‰ ”⁄ Ó∂∆
ÓºÊ≈ ‡∂«’¡≈ ’Á≈, ÓÀ∫ È‘ƒ √∆ ◊ΩÒÁ≈, ÓÀ∫ «’‘≈ ¡ÀÚ∂∫ Ì≈ÚÈ≈ ω ◊¬∆, Ï≈‘Ø∫ ¡øÁ ‹≈‰ º’Õ ◊ºÒ Ó∂∂
¬∆ «¬‘ ª ◊ºÒÏ≈ ¡ÀÕ √Ø Ó≈Â≈ ‹∆ √≈‚∂ ¬∂√ ◊ºÒ Á∂ ÓÈ ”⁄ ’ج∆ È‘ƒ √∆ Í ÓÀ∫ ÚÀ√∂ ‘∆ È‘ƒ √∆ «ÓÒÁ≈Õ

'Awqm mwrg' jUn, 2011


32
ÓÀ˘ √≈Ë» Ï‘π «ÓÒ ⁄πº’∂ √∆, Úº‚∂-Úº‚∂ «ÓÒ ⁄πº’∂ √∆, ‹ª «’√∂ √≈Ë» ’ØÒ «‘øÁ≈ ‘πøÁ≈, ’∆ÂÈ √π‰Á≈ ‘πøÁ≈ ‹ª
Ì≈¬∆ ‰Ë∆ «√øÿ ‹∆ Ú◊∂Õ ¿∞È∑ª ÂØ∫ ’¬∆ «Í¡≈ Ì‹È ’∆ ‹ªÁ≈ √∆ «’Â∂ ÏÀ·≈Õ ÓÀ˘ ’ج∆ ¡À√≈ √≈Ë» È‘ƒ
Ú∆ ÒÀ ⁄πº«’¡≈ √∆Õ ¿∞È∑ª Á∂ È≈Ò ÁØ „≈¬∆ ÿø‡∂ ’∆ÂÈ √∆ «Ó«Ò¡≈ «‹√˘ ÓÀ∫ Í»∂ «ÁÒ È≈Ò ¡≈͉≈ ¡≈Í √Ω∫Í
Ú∆ ’«¡≈ ‹Á ÓÀ∫ Á√Úƒ ”⁄ ÍÛ∑Á≈ √∆Õ «¬√ Â∑ª Á∂ Á∂ÚªÕ «’¿∞∫«’ Ó∂∂ ¡≥Á Â’ √∆, Í÷ √∆, «’ √≈Ë»
Ó‘≈ÂÓ≈ ¡≈¿∞∫Á∂ «‘øÁ∂ √∆Õ ◊π«√º÷ Ú∆ «‹‘Û∂ ¿∞√ «’‘Ø «‹‘≈ ‘πøÁ≈ ‘ÀÕ Ó∂≈ È≈ÓË≈∆ √øª Á∂ È≈Ò Ï‘πÂ
Ú∂Ò∂ Á∆ √∆ ¿∞‘ Ú∆ Í»∂ Ó‘≈ÂÓ≈ √∆◊∂Õ ¿∞È∑ª Á≈ Ì∂÷ Ú≈‘ «‘≈, È≈ÓË≈∆¡ª Á∂ √ø ª Ï‘π È≈Ó ‹ÍÁ∂ √∆,
È‘ƒ √∆ Ò∂«’È √∆◊∂ √≈Ë»Õ Ó∂≈ ’¬∆ Ú≈∆ ‹∆¡ ’Á≈ √º⁄Óπ⁄∆∫ ‹ÍÁ∂ √∆Õ ¿∞È∑ª Á≈ Ú∆ ¡√ Ó∂∂ Â∂ √∆◊≈Õ
√∆ «’ ÓÀ∫ ¿∞‘ ◊ºÒª «Ò÷ª, ¿∞‘ √Ó∂∫ ¶ÿ ◊¬∂ «‹√ Ó‘≈≈‹ ’ØÒØ∫ Íπº¤‰ Ú≈Ò∆ ◊ºÒ È‘ƒ √∆ Ó∂∂ ’ØÒ «’ ’∆
Ú∂Ò∂ ¡≈Ó «√º÷ Ú∆ Íπ º « ¤¡≈ ‹≈Ú∂ Õ
«‹‘Û≈ ‘π ø Á ≈ ¿∞ ‘ Ó‘≈≈‹ ‹∆ È∂
√≈Ë» ‘∆ ‘πøÁ≈ √∆Õ √Ø √Ú≈Ò ’ «ÁÂ≈Õ
Ó‘≈≈‹ ‹∆ ’Ø Ò «ÂøÈ «Ó≥‡ ¶ÿ ◊¬∂
ÓÀ˘ ’ج∆ ÒØÛ È‘ƒ, Ó‘≈≈‹ ‹∆ ’«‘øÁ∂
’Ø ¬ ∆ Íπ º ¤ ‰ Ú≈Ò∆ Á√Á≈ È‘ƒÕ ÓÀ ∫
◊ºÒ Ó∂∂ ’ØÒ È‘ƒ «’‘≈ ‹∆ ÓÀ ˘
√∆Õ Áº √ ‰≈ È‘ƒ
¡≈¿∞ ∫ Á≈Õ ¿∞ È ∑ ª ˘
‹ÁØ ∫ Ó‘≈≈‹
ÍÂ≈ Ò◊ «◊¡≈,
‹∆ Á∂ ’Ø Ò «◊¡≈
’«‘ø Á ∂ ¡º ¤ ≈ Áº √
¿∞È∑ª È∂ «¬’ √«’ø‡
«’Ú∂ ∫ È‘ƒ Áº √ ‰≈
«Ú⁄ Á∂ ÷ Ò¬∆
¡≈¿∞ ∫ Á≈? Â∞ √ ƒ
◊º Ò Ï≈ √≈∆Õ
‘À  ≈È ‘Ø ˙ ∫◊∂ «¬‘
’«‘‰ Òº ◊ ∂ , ““± ø
’Ø ¬ ∆ «√¡≈‰∂ Ïø Á ∂
’Ω‰ ‘À∫?”” ¡≈‘ ◊ºÒ
Á∆¡ª ◊º Ò ª È‘ƒ
√π‰ ’∂ ÓÀ∫ ⁄πºÍ ’
‘À ∫ ? «¬‘ ’ÓÒ∂
«◊¡≈, «¬’ «Ó≥ ‡
Ïø « Á¡ª Á∆ Ï≈ª
÷Û∑ ≈ «‘≈, √ø ◊ Â
È∂ , ÓÀ ∫ ª ‘∆
ÏØ Ò ∆ ‹≈Ú∂ Õ ’«‘‰
’«‘ø Á ≈ «’ ÓÀ ˘
«’ ’≈’≈ ÂÀ ˘
cM f IgVH ivKy sM n 1960 dO r wn lgdy dIvwnW iv` c sR I 111 sM q ¡’Ò È‘ƒ ‘À ,
Íπ « ¤¡À «’ ± ø ’Ω ‰
eISr isM G jI mhwrwj rwVw swihb, sM q mhwrwj (sM q bwbw √ø√≈ Á∆Õ ÍÂ≈ ‘∆
‘À∫? Ó‘≈≈‹ ’«‘øÁ∂,
virAwm isM G rqvwVw swihb) dy pirvwr nwl sSo B q hn[ È‘ƒ ‘À «’ «¬Ê∂
““±ø Áº«√¡≈ È‘ƒ?””
Ó∂  ≈ È∞ ’ √≈È ‘Ø
ÓÀ ∫ «’‘≈, ““Áº √ Áª
‹≈¿±◊≈, «¬Ê∂ ÓÀ˘ ÎÛ≈ Ò¿±◊≈ ’ج∆, «¬Ê∂ ÓÀ˘ ’ج∆ ËØ÷≈
‹∆Õ”” «¬’ «Ó≥‡ Î∂ ¶ÿ «◊¡≈Õ ’≈Î∆ √Óª ‘πøÁÀ ‹∂ «¬’
Á∂ Á¿±Õ Ê‘π ‘∆ È‘ƒ «¬È∑ª ◊ºÒª Á≈Õ
«Ó≥‡ ’ج∆ ÷Û∑≈ ‘∂Õ ¿∞√ ÂØ∫ Ï≈¡Á Â∆√≈ «Ó≥‡ ¡≈
«◊¡≈Õ ‹Á Ó‘≈≈‹ ‹∆ «’‘≈ «’ Áº«√¡≈ È‘ƒ, √ø◊ √Ø Ó‘≈≈‹ ’«‘‰ Òº◊ ∂, ““«’Ú∂∫ È‘ƒ Áº √ ‰≈
‘º√ ͬ∆ «’ ÒÀ Ó≥π‚∂ ˘ Áº√‰≈ È‘ƒ ¡≈¿∞∫Á≈Õ Ó‘≈≈‹ ¡≈¿∞∫Á≈?”” ÓÀ∫ «’‘≈, ““‹∆ ¡ÀÚ∫∂ È‘ƒ ¡≈¿∞∫Á≈ «’ Í«‘Òª
‹∆ ’«‘øÁ∂, ““÷≈ÓØÙÕ”” Â∞‘≈˘ È‘ƒ ÍÂ≈ «’ ’∆ ◊ºÒ ‘Ø Âª ÓÀ∫ È≈¿∞∫ Áº√‰ Òº«◊¡≈ √∆, ¡ÀÈ∂ ”⁄ Ó∂∂ ¡È∞ÌÚ
‘∆ ‘ÀÕ Áº√Úƒ Í≈√ ’’∂ ÓÀ˘ ÊØÛ∑∆ Á∂ ‘ج∆ √∆ ¡Ú≈≈ «Ú⁄ ÁØ «ÂøÈ ◊ºÒª Â∞ ͬ∆¡ª, ÓÀ∫ «’‘≈ ‹∂ ª ’∞ø‚≈
ÿπøÓÁ∂ ˘Õ ¡Ú≈≈ «¬√ Â∑ª √∆ ÓÀ∫ ⁄«Ò¡≈ ‹ªÁ≈ √∆ «‹Ê∂ Òº«◊¡≈ Î∂ ª ÓÀ∫ ¡≈͉≈ È≈¿∞∫ Áº√Á≈Õ ‘È∑∂≈ ‘πøÁ≈
‹∆¡ ’Á≈ √∆, «‹Ê∂ ‹∆¡ ’«¡≈ «‘ ÍÀ∫Á≈ √∆ ’ج∆ ÓÀ∫ Áº√Á≈ «’ ‹∆ ÓÀ∫ Óπø‚≈ ‘ª ‹∆Õ ‹∂ Í≥◊ ”⁄ ÏÀ·≈
ÓÀ˘ Ø’Á≈ È‘ƒ √∆Õ «‘øÁ≈ ÓÀ∫ ◊πÁπ¡≈«¡ª ”⁄ ‘∆ ‘πøÁ≈ ‘πøÁ≈, Î∂ ÓÀ∫ ¡≈͉∆ ‹≈ Á√Á≈, «’¿∞∫«’ ¿∞È∑ª «ÁȪ

'Awqm mwrg' 33 jUn, 2011


«Ú⁄ ‹≈Â-Í≈ Á≈ Ï‘π ΩÒ≈ √∆Õ ÓÀ∫ «’‘≈ «ÂøÈØ ¡≈ÂÓ≈ ’«‘øÁ∂ È∂Õ È≈Ò Á∆ È≈Ò Ó‘≈≈‹ È∂ ¿∞È∑ª ˘
◊ºÒª ª ‘À È‘ƒÕ ’«‘øÁ∂, ““Î∂?”” Î∂ ÓÀ∫ «’‘≈ Ó‘≈≈‹ «’‘≈ «‹‘Û∂ ÏÀ·∂ √∆, ’«‘øÁ∂ ¡º◊∂ ø‚∆¡ª È≈Ò ‘∆
ÓÀ∫ È≈¿∞∫ Áº√‰ Òº«◊¡≈, Ó∂∂ Ó»ø‘Ø∫ «È’Ò «◊¡≈ «’ Ú≈‘ «Í¡≈ √≈‚≈, ¡º‹ «¬’ √π‘≈◊‰ È≈Ò Ú≈‘ «Í¡≈
Ó∂≈ «Í¤Ò∂ ‹ÈÓ «Ú⁄ ‘È≈Ó «√øÿ √∆◊≈ È≈¿∞∫Õ ‘ÀÕ ¤Ø‡≈ ‘∆ √∆ ÓÀ∫ ¡‹∂ Ó∂∂ Á≈Û∑∆ Ú∆ È‘ƒ √∆ ¡≈¬∆Õ
Ó‘ªÍπÙª È∂ Ï‘π «Ë¡≈È «ÁÂ≈ «¬√ ◊ºÒ ÚºÒÕ ¡‹∂ ¿∞‘ ’∞fi ÙÏÁ √∆ Ó‘≈≈‹ Á∂ «‹‘Û∂ ÓÀ˘ ’≈‡ ’
ÓÀ˘ ¿∞‘ È‘ƒ «Á«√¡≈ Ï؇∆Ú≈Ò∂ ‹ÈÓ Á≈Õ «¬‘ ª ◊¬∂Õ ’≈‡ «¬√ Â∑ª ’ ◊¬∂ «’ «¬√ ¡º◊∂ ¿∞È∑ª È∂
ÓÀ˘ ÏÛ≈ Ò∂‡ ¿∞Ó ”⁄ ¡≈ ’∂ ÍÂ≈ Òº«◊¡ÀÕ ÓÀ∫ «’‘≈ ÓÀ˘ ’ج∆ ‘Ø Ï⁄È ’«‘ «ÁÂ≈Õ ¿∞‘ ’«‘øÁ∂ «’ ±ø
Ó‘≈≈‹ ¿∞√ ÂØ∫ ¡◊≈‘ª Î∂ ⁄Ò Í˙, Ó∂≈ ¿∞√ ÂØ∫ «¬√ ÂØ∫ ¡º◊∂ «¬’ ’ÁÓ ‘Ø Íπº‡ ÒÀÕ «√Î Â∂≈ «¬’
Ú∆ ’Ø ¬ ∆ ‘Ø  ’ÁÓ «‘øÁÀ,
‹ÈÓ √∆, Î∂ ¿∞ ‘ Íπ º ‡ ÒÀ Õ
¿∞√ ÂØ∫ Í«‘Òª ¿∞ ‘ “‹∆Ú”
√∆, ÓÀ ∫ «’‘≈ Ò≈‘ Á∂, ‹∆Ú
ÌΩ‰∆ ‘À ÷»‘ Á∂ È‘ƒ ±ø ‘À◊≈Õ
¿∞Â∂ Òº‹ ÏøÈ∑∆ ‹∆Ú Âª
‘Ø ¬ ∆ ‘À , ‚Ø Ò Ï«‰¡À ∫ , ± ø
¤º ‚ «Á˙, ¡≈ÂÓ≈ ‘À ∫ Õ
¡÷∆ Á∂ ¿∞Â∂ ’Á∂ Â∂∆ ÓΩÂ
◊º· ¡≈ ‹ªÁ∆ È‘ƒ ‘Ø ‰ ∆,
‘À , ÓÀ ∫ «’‘≈ ’Á∂ ± ø
«‹Ê∂ ◊º · ¡≈ ‹ø«Ó¡≈ È‘ƒ,
‹ªÁ∆ ‘À È≈ ’Á∂ ± ø ’∞ ¤
¿∞Ê∂ ÓÀ˘ ¡À¿∞∫ ’«¡≈ È‘ƒ
ÍÂ≈ Òº « ◊¡≈ «¬‘ ª ÷∂Ò∑
«’ «’√∂ «ÁÈ ‘À , ‘π ’ Ó Á∂
Ó∂  ∆ ‘Ø ∫ Á ¡≥ Á  ‹∆Ú
’≈«¬Ó ‘ج∆ ‘ÀÕ ¡≈ÂÓ≈Úª
ÓÀ ∫ ’∞ ¤ ÷∂ Ò ∑ ’
prm siqkwrXo g bIjI Aqy sM q mhwrwj rqvwVw
Ï « ‰ ¡ ª , swihb vwly mo h wlI invws AsQwn ivKy [ ‘∆¡ª È∂ Õ
Ó‘≈≈‹ ’«‘øÁ∂ ¿∞ √ ÂØ ∫
Ï«‘ ‹≈Õ ¡ÀÈ∆˙∫ ◊ºÒ √π‰∆ √∆ ¿∞È∑ª È∂, DE «Ó≥‡ È≈ Ï≈¡Á ÓÀ∫ ÿØ∫ ⁄«Ò¡≈ «◊¡≈, ¤∂ Ó‘∆È∂ È≈ Òº«Ì¡≈
¿∞Ȫ∑ È∂ È∂Â ÷ØÒ,∂∑ È≈ ÓÀ∫ ÷ØÒÕ∂∑ DE «Ó≥‡ª Ï≈¡Á ’«‘‰ «’√∂ ˘Õ ¿∞‘ ÓÀ˘ «‹‘Û≈ √º‹‰ «Ó«Ò¡≈Õ ÓÀ∫ ¡À√ Â∑ª
Òº◊∂ È∂Â ÷ØÒÕ∑ ’«‘øÁ∂ «¬‘˘ ’ج∆ Ú∆ È‘ƒ Áº√ √’Á≈Õ È‘ƒ «’ ’ج∆ «Á÷≈Ú≈ ’ÁªÕ Í ÓÀ∫ Ø∫Á≈ Ï‘π √∆
Í «√¡≈‰∂ Ïø«Á¡ª È∂ «¬‘˘ ‹∆Ú ¡≈ÂÓ≈ ’«‘ «ÁÂ≈, «¬’ºÒ≈Õ Ó‘≈≈‹ ‹∆ È∂ ≈Û∂ √≈«‘Ï ÏπÒ≈ «Ò¡≈Õ «√øÿ
«‹Ê∂ ±ø ◊ºÒ ’∆ ‘À È≈, «‹Ê∂ ±ø Ï«‰¡À∫ «¬‘ Ï‘π «‹‘Û∂ ◊ؤ∂ Ú≈Ò∂ √∆ ¿∞‘ ‹≈ ’∂ ’«‘‰ Òº◊∂, Ó‘≈≈‹!
Úº‚∆ «◊¡≈È Á∆ ◊ºÒ ‘À, √≈Ë» Á√Á∂ È‘ƒ ‘πøÁ∂, «’¿∞∫«’ «¬‘ ’∆ÂÈ Ú∆ √Ø‘‰≈ ’ÁÀ, Í≈· Ú∆ Ï‘π ÚË∆¡≈
¡«Ë’≈∆ ’ج∆ È‘ƒ ‘πøÁ≈Õ ’«‘øÁ∂, ““«‹Ê∂ ±ø ’«‘øÁ≈ ’ÁÀ, Í «¬’ ◊ºÒ È‘ƒ √≈˘ ÍÂ≈ Ò◊Á∆Õ Ó‘≈≈‹
‘À∫ È≈ «’ ÓÀ∫ Í«‘Ò∂ «ÁÈ Ï«‰¡ª ¿∞√ ÂØ∫ Í«‘Òª Ú∆ ’«‘øÁ∂, ““’∆?”” ˙ÁØ∫ ≈Û∂ √≈«‘Ï √’Û∂ ‘πøÁ∂Õ ’«‘øÁ∂
ÂÀ˘ ÍÂÀ «’ ±ø ‘À◊≈ √∆Õ ÓÀ∫ «’‘≈ ‘À◊≈ √∆ Ó‘≈≈‹, ‹Á √’«Û¡ª ”⁄ ‹ªÁÀ ¿∞Ê∂ ÏÀ· ’∂ ¿∞⁄∆-¿∞⁄∆ Ø∫Á≈
¿∞‘Á≈ ª È‘ƒ ÓÀ˘ ÍÂ≈Õ Í «‹‘Û≈ ÓÀ∫ Ï«‰¡ª, ‘πøÁÀ «¬‘Õ ºÏ ˘ «ÓÒ‰ ˘ È‘ƒ √∆ ÓÀ∫ Ø∫Á≈Õ ÓÀ˘
¿∞‘ ’∞fi ˜» Ï«‰¡ªÕ ¿∞‘ ÿπøÓÁ≈-ÿπøÓÁ≈-ÿπøÓÁ≈- ؉≈ ¡≈¿∞∫Á≈ √∆ Ó‘ªÍπÙª Á∂ «Í¡≈ Á≈Õ «’¿∞∫«’ ÓÀ∫
ÿπøÓÁ≈ ÓÀ∫ ‹Ø Ï«‰¡ª «¬‘˘ Ú«¡≈Ó «√øÿ ’«‘øÁ∂ È∂Õ «¬’ «Ó≥‡ Ú∆ Úº÷≈ È‘ƒ √∆ ‘؉≈ ⁄≈‘πøÁ≈Õ ¿∞È∑ª È∂
√Ø Ó‘≈≈‹ ’«‘øÁ∂ «‹Ê∂ ±ø ◊ºÒ ’∆Â∆ ‘À ¿∞‘˘ ‹∆Ú

'Awqm mwrg' jUn, 2011


34
ÓÀ˘ «Í¡≈ «ÁÂ≈, ‹∆¡ Ì ’∂ «ÁÂ≈Õ ¿∞È∑ª ˘ «¬‘ ¡≈«¬¡≈, «Í¡≈ Á∂ È≈Ò √ø√≈ Á∂ ÎπÈ∂ ÷ÂÓ ‘ج∂,
Ú∆ ÍÂ≈ √∆ «’ «¬‘ «√¡≈‰≈ ◊ë‘√Â∆ È‘ƒ ‘ÀÕ È≈ √≈ËÈ≈ Ùπ» ‘Ø ◊¬∆Õ √≈ҪϺË∆ ÓÀ∫ «¬’ ؇∆ ÷≈ ’∂
«¬‘È∂ Ï≈Ò Ïº«⁄¡ª Á∆ ÍÚ≈‘ ’È∆ ‘À, È≈ Óª Ï≈Í √Ó≈Ë∆ «‹‘Û∆ Îπ«È¡ª «‘ ‘πøÁ∆ ‘À - ¡Îπ √Ó≈Ë∆,
Á∆ ’È∆ ‘À, «’√∂ Á∆ È‘ƒ ’È∆, È≈ ¡≈͉∂ ‹∆ÚÈ ¿∞È∑ª ”⁄ «‘≈Õ «√øË «Ú⁄ Ú∆Õ Ò∂«’È «¬’ ◊ºÒ Á≈
Á∆ ’È∆ ‘ÀÕ «¬‘ ¬∂√∂ ËπÈ «Ú⁄ ‘ÀÕ Ó‘≈≈‹ ‹∆ Á≈ ÓÀ˘ ¡≥ÁØ∫ ¡Èπ∞ÌÚ ‘Ø«¬¡≈ «’ «√øË «Ú⁄ Ú∆ ÒØ’ª ˘
«‹øÈ∆ Á∂ √∆ «‘≈ «’ «¬‘ «˜øÓ∂Ú≈∆ ¡≈͉∂ Â∂ «√º÷∆ Á≈ ÍÂ≈ È‘ƒ, ¿∞Ê∂ Ú∆ ÓÀ∫ «√º÷∆ Á≈ Ï»‡≈ Ò≈«¬¡≈Õ
‘∆ º ÷ ∆, ÓÀ ˘ «¬È∑ª È∂ Â∞‘≈‚∂
Ï‘π ÿ»Á∂ ‘øπÁ∂ Ï∆‹∆ ˘ Ïπ Ò ≈
‹∂ ’ج∆ ◊ºÒ ‘Ø «Ò¡≈Õ «¬Ê∂
‹≈‰∆Õ Ïº « ⁄¡ª «¬È∑ ª È∂
Á≈ ¿∞È∑ª È∂ ¡≈Í Ï∆Ï∆¡ª ˘
‘∆ √≈≈ ’∞ ¤ Ï≈‰∆ ÍÛ∑≈¿∞‰∆
’«¡≈Õ Ï∆‹∆ Ùπ» ’ «ÁÂ∆Õ
Á≈ ÒØ’ ¡≥ÁØ∫ ‘∆ ‘Ø ‘∆ Â∑ª Á≈
√«Â’≈ ’Á∂ ‹∆ÚÈ √∆Õ
√∆Õ √ø  ª Ú◊≈
ÓÀ ∫ Â∂ ‹∆ÚÈ È‘ƒ √∆,
Ó‘≈≈‹ ‹∆ «¬’ «‹Ú∂∫ √ø ‘πøÁ∂
ʪ ‹≈ ‘∂ √∆ È∂Õ
ÁØ Ú ∂ ∫ ‹‰∂ , ÓÀ∫ Â∞‘≈˘
«’¿∞ ∫ «’ ÓÀ ˘ «¬’ ◊º Ò
È≈Ò ‘∆ º ÷ Á∂ Áº√ÁªÕ ¿∞ÊØ∫ ‘∆
√∆, ÓÀ ∫ ¡º ‚ ¡≥ Á ≈˜≈ Ò≈
«‘ø Á ≈ È‘ƒ √∆ Ò˙∫◊∂ Â∞ √ ƒÕ
Ø ‰ Ò◊ ‹ªÁ≈ ◊øÈ≈ ◊πº‚Á∂ √∆
√∆, Ϻ « ⁄¡ª ¿∞ ‘ Õ ÓÀ ∫ «’‘≈
Úª◊‰Õ «√øÿª ˘ ÓÀ ∫ Ú∆ ª
Ú∆ «’‘≈ ‘Ø«¬¡≈ «Ú‘Ò≈ ‘∆ ‘ª,
√∆ «’ «¬‘˘ ÓÀ ∫ Ú∆ ◊ø È ≈
¡≈¿∞∫Á∂ ˘ Ø’‰≈ ◊π º ‚ ‰ Òº ◊
È‘ƒ «’√∂ È∂ Õ «◊¡≈ È≈Ò
È‘ƒ «¬‘È∂ «¬Ê∂ ¿∞È∑ª Á∂ ‹≈ ’∂Õ
‘∆ ÏÀ·∂ ج∆ ‹≈‰À ¿∞‘ ’«‘øÁ∂ È≈
ÿ≥ « ‡¡ª Ϻ Ë ∆Õ sM q mhwrwj rqvwVw swihb ivKy lM g rW iv` c ‹∆, È≈ ‹∆
lM g r vrqwau x dI sy v w krdy ho e y [
‹Á ¡≈Ú∂ ˙ÁØ ∫ Â∞√ƒ È≈ Ò≈˙Õ
‘∆ ÁÚ≈˜≈ ÷ØÒ∑ «Á¡≈ ’ØÕ Î∂ ÓÀ˘ ¡≈Í ¡≈ ’∂ Áº√ «¬‘ «‹‘Û∂ Ó˜Á» È∂ Ó˜Á»∆ ÒÀ∫Á∂ È∂ ¿∞È∑ª È∂ Ò≈¿∞‰∂
’∂ ◊¬∂ «’ «¬Ê∂ ⁄≈Ï∆ ‘πøÁ∆ ‘À, ¡À∫ ‘ºÊ Í≈ Ò¬∆ÁÀ, ±ø È∂Õ ÓÀ∫ «’‘≈, ÓÀ˘ Ú∆ Á∂ «Á˙ Ó˜Á»∆Õ ÓÀ∫ Ú∆ ÒÀ
«√ºË≈ √≈‚∂ ’ØÒ ¡≈ ‹≈«¬¡≈ ’, ⁄≈‘∂ ¡√ƒ «¬ÙÈ≈È Ò¿±∫◊≈, Ó∂∂ ’ØÒ «’‘Û≈ ÍÀ√≈ ‘À◊≈Õ Í ¿∞‘ Ó‹»∆
’Á∂ ‘ج∆¬∂, ⁄≈‘∂ ÍÃÙ≈Á≈ ¤’Á∂ ‘ج∆¬∂, ÂÀ˘ ’ج∆ ÏøËÙ ÍÀ√∂ Á∆ È‘ƒ ‘ÀÕ ’«‘‰ Òº◊∂, ““¿∞‘ ’∆ ‘À?”” ÓÀ∫ «’‘≈
È‘ƒÕ «¬√ Â∑ª ¿∞È∑ª È∂ ÓÀ˘ Ï‘π «Í¡≈ «ÁÂ≈Õ Â∞‘≈‚∂ È≈Ò ÓÀ∫ ¡º‹ ◊π‚≈¬∆ ’’∂ ‹Íπ‹∆ √≈«‘Ï Ô≈Á
«Í¡≈ Á∆ «˜øÁ◊∆ Ùπ» ‘ج∆, «Í¡≈ Á∂ È≈Ò ÚÀ≈◊ ’≈¿∞‰À Í≥‹ Í¿∞Û∆¡ª Â∂ È≈Ò∂ ÓÀ∫ «’¡≈≈ «Ú⁄≈Ò∂ º÷

'Awqm mwrg' 35 jUn, 2011


«Ò¡≈Õ ¿∞Ê∂ ‘∆ ÓÀ∫ ’«‘‰≈ Ùπ» ’ «ÁÂ≈ «’ ˝ √∆, ’«‘øÁ∂ √≈‚∂ ¿∞Â∂ Á∆ ¶ÿ ‹≈˙Õ ÓÀ˘ Әϻ∆ √∆
√«ÂÈ≈Ó Ô≈Á ’Ø ÓÀ∫ ¿∞Ê∂ ‹≈ ’∂ √π‰ ÒÀ‰ÀÕ «’¡≈∂ «’ ÓÀ∫ ‹≈‰À, Ó‘ªÍπÙª Á≈ ‘π’Ó Ó≥ÈÕ ¿∞ÊØ∫ ÓÀ∫ Ï‘πÂ
¶Ï∂ √∆ ¿∞‘ ‹ªÁ∂ ‹ªÁ∂ Í«‘Ò∆ Í¿∞Û∆ º’ Í‘πø⁄ ◊¬∂Õ ÓπÙ’Ò Á∂ È≈Ò ¶«ÿ¡≈, «‹øȪ ¿∞‘ Ø∫Á∂ √∆ ¿∞√ ÂØ∫
«’√∂ Á∂ Í»∆ Ô≈Á ‘Ø ◊¬∆, «’√∂ Á∂ ¡ºË-«Ú⁄≈Ò∂ ‘Ø ÚºË ÓÀ∫ Ø∫Á≈ √∆Õ Ô≈«È «Ú¤ÛÈ Ú≈Ò≈ ’øÓ È‘ƒ √∆
◊¬∆Õ ¡À√ Â∑ª ÓÀ∫ ÁØ ’∞ «ÁȪ «Ú⁄ ¿∞È∑ª ˘ Í≥‹-Í≥‹ √≈‚≈ «Í¡≈ Á∆ «˜øÁ◊∆ √∆, «Í¡≈ ”⁄ «‘øÁ∂ √∆Õ
Í¿∞Û∆¡ª Ô≈Á ’Ú≈ «ÁÂ∆¡ªÕ «¬‘ Ó∂∆ Ó˜Á»∆ «Í¡≈ Á∂ «Ú⁄ ¿∞‘ Ú∆ Ó√Â≈È∂ ‘ج∂ ‘ج∂ √∆ √≈∂Õ
√∆ «’ Ï≈‰∆ Ô≈Á ’≈¿∞‰∆ ‘ÀÕ Î∂ «¬‘ √∆ «’ ¿∞È∑ª È∂Û∂ ⁄≈ ’∞ Ó∆Ò Â∂ «¬’ fiΩ∫ÍÛ∆ √∆, ÓÀ∫ ¿∞Ê∂ ≈ ’º‡
˘ ¡≥«Óऒ≈¿∞‰ÀÕ Ù≈Ϫ Í∆∫Á∂ √∆, Ù≈Ϫ Á≈ ÓÀ˘ ’∂ ÓÀ∫ «¬Ê∂ ¡≈ «◊¡≈ Ó‘≈≈‹ ‹∆ ’ØÒÕ
ÍÂ≈ √∆ «’ ÓÀ∫ Â∞‘≈˘
È∞ ’ √≈È Ï‘π  «¬’ ◊ºÒ «Ú⁄ƒ
‘Ø ‰ À ¿∞ È ∑ ª ˘, Á√Á≈ ‘ª
ÈÚ∂∫ Î≈Ó ¡≈¬∂ Â∞ ‘ ≈‚∂ Ï∆‹∆
È∂, Íπ«Ò√ «¬È∑ª Á∆Õ ’≈⁄∆ ÓÀ∫
˘ «÷º⁄ƒ «Î∂◊∆, «◊¡≈Õ ¿∞ Ê ∂
¿∞ Ê ∂ ’∂ √ ‘Ø ÓÀ ˘ ÁØ ⁄∆˜ª
«◊¡≈, Íπ«Ò√ ÒÀ Ï‘π  ÚË∆¡≈
◊¬∆ ÎÛ ’∂, ÓÀ∫ Òº ◊ ∆¡ª «¬’
Î∂  Òº ’ Ïø È ∑ ÏÀ ‚ ’Ú √∆,
«Ò¡≈Õ F@ Ó∆Ò «¬’ ’ÙÓ∆∆
Á∂ ¡ø Á  Ù≈Ï Ù≈Ò √∆Õ ¿∞ ‘
¤∞‚≈¬∆Õ ¿∞‘ ¡ÀÈ∂ ÁØ Ú ∂ ∫ ⁄∆˜ª
ÍÃ∂Ó∆ ‘Ø ◊¬∂ «’ ÷∆Á ’∂ ÓÀ∫ ÒÀ
«‹√ Ú’Â ÓÀ ∫ ¡ ≈ « ¬ ¡ ≈ Õ
¿∞ Ê Ø ∫ Â∞ « ¡≈ «’¿∞ ∫ «’ ÓÀ ∫
«’¿∞∫«’ ÓÀ∫ ’≈Î∆ ’Í≈‘ Ï∆‹∆
√Óª ¿∞Ê∂ «‘≈, ‘Ø ¬ ∆ √∆, ÊØ Û ∑ ≈
Ó‘≈≈‹ ‹∆ Á∆ Ï‘πÂ≈ ’øÓ Ú∆
«⁄º·∆ ¡≈ ◊¬∆, ’Á≈ √∆ ¡≈Í
±ø «⁄º·∆ Á∂÷ ’∂ Á≈Õ ¿∞‘ ‹ÁØ∫ ÓÀ∫
⁄≈‘∂ «ÁÈ «Ú⁄ Â∞‘≈‚∂ Ï∆‹∆ ˘
«ÓÒ∆ ‘À, ≈ ˘ «ÁÂ∆, «¬‘È∂
sMq mhwrwj jI pRDwn mMqrI fw. mnmohn isMG jI Aqy fw. klyr nUM skwt
«ÓÒ∆ ‘À , ‹∂ hwsiptl id`lI ivKy rqvwVw swihb v`loN pRkwiSq iltrycr dy ky invwjdy ÷Ø Ò ∑ ∆ Õ «¬‘Á∂
Ù≈Ó ˘ «ÓÒ∆ ‘À hoey[ ipCy KVy hn sMq bwbw hrpwl isMG jI[ ÓÈ «Ú⁄ ÍÂ≈
ª √»  ‹ È‘ƒ ’∆ «÷¡≈Ò
¤∞Í≈¿∞‰≈ «¬Ê∂Õ D ’∞ Ú‹∂ Ù≈Ó ˘ «⁄º·∆ ÓÀ˘ «ÓÒ ¡≈«¬¡≈Õ ’«‘øÁ∂ «¬‘ ¡≈͉∂ Ú‰ Ú≈Ò∆¡ª ⁄∆˜ª
◊¬∆, ¿∞È∑ª √≈«¡ª ˘ ÏπÒ≈«¬¡≈ «’ ÓÀ∫ «’‘≈ «’ ÓÀ˘ È‘ƒÕ «¬‘ ¡≈ͪ Ó‘≈≈‹ ‹∆ Ú≈√Â∂ ÒÀ ’∂ ⁄ºÒ∆¬∂Õ
‘π’Ó ¡≈ «◊¡≈, ÓÀ∫ ‘π‰ √»‹ È‘ƒ ¤∞Í≈¿∞‰≈, ÓÀ∫ ⁄Ò∂ ¿∞√∂ Ú∂Ò∂ «¬È∑ª È∂ «‘ Ò≈ ’∂ ¿∞Ú∂∫ «‹Ú∂∫ ÏøÈ∑ «ÁÂ∆Õ
‹≈‰ÀÕ ¿∞‘ ’«‘øÁ∂ ‘π‰ «’Ú∂∫ ‹≈¬∂◊≈Õ ‘π‰ ’Ø¬∆ ◊º‚∆ È‘ƒ ÚÂ∆ ¿∞‘ ⁄∆˜ «’¿∞∫«’ «Í¡≈ ª «¬’Ø «‹‘≈
È‘ƒ «ÓÒ‰∆ ‘ÀÕ ÓÀ∫ «’‘≈ ÓÀ∫ È‘ƒ, ÓÀ∫ Â∞‘≈‚∆ ‹»‘ ÂØ∫ ‘∆ ‘πøÁÀÕ «¬‘ Ú∆ Ï‘π «Í¡≈ ’Á∂ √∆ Ó‘≈≈‹ ‹∆
Ï≈‘ ≈ ’º‡ Ò¿±∫◊≈Õ ‘π’Ó Ï‘π √÷ ‘À Ó‘ªÍπÙª ˘Õ «Í¤Ø∫ Ï‘π ں‚∂ Ó‘ªÍπÙª Á∆ ÒÛ’∆ ‘؉ ’’∂
Á≈Õ ‹ÁØ∫ ÓÀ∫ Â∞È Òº«◊¡≈, «¬Ò≈’≈ «¬’º·≈ ‘Ø «◊¡≈, «¬‘Á∂ √ø√’≈ «¬‘Ø «‹‘∂ √∆Õ ‹ÁØ∫ Ó‘≈≈‹ ‹∆ ’ØÒ
Ϙπ◊ «‹‘Û∂ √∆ ¶Ó∂ ÍÀ ◊¬∂ Ó»‘∂, ¿∞⁄∆-¿∞⁄∆ Ø∫Á∂ ◊¬∂ ª Ó‘≈≈‹ ¿∞· ’∂ ÷Û∑∂ ‘Ø ◊¬∂ ’«‘øÁ∂ ¡≈‘ ª

'Awqm mwrg' jUn, 2011


36
√≈‚∂ Ͷÿ Â∂ «Ú¤≈ «Á˙, √Á∆¡ª Ùπ» ‘ج∆¡ª √∆ ¡À√∂ ’øÓ Ú∆ È‘ƒ ’∂ «‹‘Á≈ ÓÀ∫ ÏÁÒ≈ ÒÀ ‹≈ÚªÕ
¿∞‘ ¿∞Í ÒÀ Ò¬∆Õ ¿∞‘˘ Á∂÷ ’∂ ¡Ó∆ ¡≈ÁÓ∆¡ª È∂ «‹øÈ∂ ’∂ È∂ ¿∞‘ √≈∂ Á∂ √≈∂ ÓÀ∫ ؘ ◊π» ˘ √Ω∫Í
Ï‘π ⁄≈Áª, ’ÙÓ∆∆ Ù≈Òª «Ò¡ªÁ∆¡ªÕ √Ì Í¬∂ ‘∂, Á∂ÈªÕ ‹∂ «¬Ê∂ ÍÃ⁄≈ ‘Ø«¬¡À, «√øË ”⁄ ‘Ø«¬¡À, Ô±.Í∆.
Ó‘≈≈‹ ‹∆ È∂ «’√∂ Á≈ «Ú¤≈«¬¡≈ È‘ƒÕ √Ø «¬‘ «¬√ «Ú⁄ ‘Ø«¬¡À, ‘Ø ¡√Ê≈Ȫ Â∂ ‘Ø«¬¡À, ¿∞‘ ÓÀ∫ º«÷¡≈
Â∑ª Ï∆‹∆ Ó‘≈≈‹ ‹∆ ˘ «Í¡≈ ’Á∆Õ È‘ƒ ¡≈͉∂ ’ØÒ ’∞¤ Ú∆Õ «‹Ú∂∫ ¬∆Ó≈ÈÁ≈ Ϻ⁄≈
¡≈͉∆ ’Ó≈¬∆ ˘ ¡≈͉∂ Óª-Ï≈Í ˘ √Ω∫Í «ÁøÁÀ, ¬∂√∂
¿∞ ‘ «Í¡≈ ÓÀ ∫
Â∑ª ÓÀ∫ √≈∆ «˜øÁ◊∆
«˜øÁ◊∆ Ì Ó≈«‰¡ªÕ
Á∂ Â∞‘≈‚∆ «È◊∑≈ ”⁄ È∂
◊ÒÂ∆¡ª Ú∆ ’∆Â∆¡ª,
«’ ÓÀ∫ È∂’ ’øÓ ’∂ È∂,
◊π º √ ∂ Ú∆ ‘Ø « ¬¡≈
Ï≈‰∆ ÍÛ∑∆ ‘À Í≈· ’∂
Ó‘≈≈‹ ‹∆ È≈Ò, Í
È∂, ¿∞‘ ÓÀ∫ ¡≈͉∂ ’ØÒ
¿∞ È ∑ ª È∂ È‘ƒ ÓÀ ˘
È‘ƒ ’∞¤ Ú∆ º«÷¡≈,
¤º « ‚¡≈, Î∂  √ø Ì ≈Ò
¿∞ ‘ √≈∂ Á∂ √≈∂ ÓÀ ∫
ÒÀ∫Á∂ √∆Õ
Ó‘ªÍπÙª Á∂ ÷˜≈È∂ ”⁄
¿∞‘ «ÁÈ ¡÷∆ ‹Ó∑ª ’Ú≈ «ÁÂ∂Õ «¬√
Á∂ ¿∞  ∂ ¡≈ «◊¡≈, Ò¬∆ È‘ƒ ’≈¬∂ «’
Ϙ≈ ”⁄ ÓÀ ∫ Â∞ « ¡≈ «¬‘Á≈ Î∂  ÓÀ ˘ ¿∞ Ê ∂
‹≈Ȫ, ÷πÙ∆-÷πÙ∆ ◊ºÒª ◊¬∂ ˘ ÏÁÒ≈ «ÓÒ∂ Õ
’Á∂ ¡≈¿∞ ∫ Á∂ ¡ª, È‘ƒ «ÏÒ’∞Ò È‘ƒ ÓÀ∫
¡ÀÈ∂ ˘ ¡÷Ï≈ «Ò¡≈ ¤º ‚ «ÁÂ≈Õ ¤º ‚ ‰
’∂ Á∂ «ÁÂ≈ ¿∞‘Á∂ Â∂ ’’∂ ‘π‰ Ó∂∂ ͺÒ∂ ª
«Ò«÷¡≈ ‘Ø«¬¡≈ √∆ «’ ‘À È‘ƒ ’∞¤ «‹‘Á≈ ÓÀ∫
Ó‘≈≈‹ ‹∆ «¬ø◊ÒÀ∫‚ ‘Ω∫√Ò≈ º÷ª «’ ÓÀ∫ ª
⁄Û∑ ≈ ¬∆ ’ ◊¬∂ Õ ÓÀ ∫ Ï‘π Ó≈Ò≈ Ó≈Ò ‘Ø ’∂
«’‘≈ «ÏÒ’∞ Ò ◊Ò ‹≈ «‘ª Â∂ «¬‘Á∂
«Ò«÷¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ‘À, ÓÀ∫ «ÚÍ∆ ÓÀ ∫ «ÏÒ’∞ Ò
È‘ƒ Ó≥ÈÁ≈Õ ÓÀ∫ «’‘≈ ÷≈Ò∆ ‘º Ê ‹≈ «‘ªÕ
’ج∆ ‘Ø ¡÷Ï≈ È‘ƒ ’Ø ¬ ∆ ⁄∆˜ È‘ƒ Ó∂  ∂
‘À Õ ÓÀ ˘ ’«‘ø Á ∂ Ï≈¬∆ ’Ø Ò Õ Ò∂ « ’È «¬’
‹∆, Ó‘≈≈‹ ‹∆ ÌØ√≈ ‘À «’ Ó∂≈ ª
⁄Û∑≈¬∆ ’ ◊¬∂Õ ¿∞‘ sMq eISr isMG jI mhwrwj rwVw swihb ¿∞Ê∂ ’ج∆ Ú≈’Î ‘À ‹ª
«‹‘Û≈ «ÁÈ √∆ ÓÀ∫ ÌπºÒ È‘ƒ ‘À Í «¬’ Ó∂≈
È‘ƒ √’Á≈Õ Í»≈ «¬’ √≈Ò Ø∫Á≈ «‘≈Õ «¬’ºÒ≈ Ø«¬¡≈ √º‹‰ ¡À√≈ ‘À «‹‘È∂ ÓÀ˘ «Ú¤ÛÈ È‘ƒ Á∂‰≈Õ ˙‘∆
’ª, ’∆ÂÈ ’ª ª Ú∆, «¬’ √≈Ò ¶ÿ «◊¡≈ ÓÀ˘ «Í¡≈ ÓÀ˘ ¿∞√ «¬’Ø È∂ Á∂‰À, ‘Ø È‘ƒ ÓÀ∫ ¡≈√ º÷Á≈,
Ø∫Á∂ ˘Õ ¿∞√ ÂØ∫ Ï≈¡Á Ó‘ªÍπÙª È∂ «’‘≈ «’ ±ø Ø «’¿∞∫«’ ‘Ø ÓÀ∫ ’ج∆ ω≈«¬¡≈ ‘∆ È‘ƒ, «¬’Ø √º‹‰
È≈, ¡√ƒ «’Â∂ È‘ƒ ◊¬∂ ‘À◊∂Õ √≈‚∆ √ø◊ «Ú⁄Ø∫ Á∂÷∆Õ Ï‰≈«¬¡ÀÕ «¬’ ˘ ‘∆ √Ì ’∞¤ √Ó«fi¡ÀÕ ¡≈‘ Ú∆
‹ÁØ∫ ÓÀ˘ «¬‘ ◊ºÒ ’«‘ «ÁÂ∆ Î∂ ÓÀ˘ ‘Ø «◊¡≈ «’ ÁπÈ∆¡ª ÏÛ∆ √Ø‘‰∆ Ò◊Á∆ ‘À, ÏÛ≈ ‘∆ √π‘≈Ú≈ Ï≈◊
¿∞‘ ª ◊¬∂ ‘∆ È‘ƒ «’Â∂Õ ‘π‰ ÓÀ∫ «‹‘Û∆ ◊ºÒ Á∂ ‘À, «¬‘˘ ¤º‚‰ ˘ ‹∆¡ È‘ƒ ’Á≈, Á»‹∂ Í≈√∂ Ș
¿∞Â∂ ¡≈«¬¡≈ ‘ª ¿∞‘ «¬‘ ‘À «’ «¬’ Í≈√∂ ª Â∞‘≈‚≈ ’∞¤ È‘ƒ ¡≈¿∞∫Á≈, «√Î «¬’ Ó‘ªÍπ٠Ș ¡≈ ‘∂
√ø◊ Á≈ «Í¡≈, «¬‘ ÓÀ∫ ÂØÒÁª «’ «¬‘˘ ¤º‚‰≈ È∂, «‹È∑ª Á∂ ¿∞Â∂ ÓÀ˘ ÌØ√≈ ‘À «’ ¿∞È∑ª È∂ ÓÀ˘ √ªÌ
Ï‘π ÓπÙ’Ò ‘À «’¿∞∫«’ ¡º◊∂ Ó∂≈ Ú≈’Î ’ج∆ È‘ƒ ÒÀ‰≈ ‘ÀÕ Á»‹≈ ◊π» √≈«‘Ï ’«‘øÁ∂ È∂ -
‘À, «‹Ê∂ ‹≈‰ÀÕ ¿∞Ê∂ ’ج∆ ʪ Ú∆ È‘ƒ ω≈«¬¡≈, ’ج∆

'Awqm mwrg' 37 jUn, 2011


˙«¬ ‹∆ÚøÁ∂ «Ú¤∞Û«‘ ˙«¬ Óπ«¬¡≈ È ‹≈‘∆ ¤Ø«Û® «‹‘˘ ‹È∂¿± ’«‘øÁ∂ È∂Õ ‘ج∆ ‹≈Ú∂ «‹‘Û≈ ’∞¤ ‘πøÁÀ,
¡≥◊ - AA@B ‹≈‰ ÂØ∫ ÓÀ˘ ‚ È‘ƒ Ò◊Á≈ ’ج∆ Ú∆Õ √Ø Â∞√ƒ Ï‘πÂ
Úº‚∆¡ª ÷πÙ∆¡ª ÓÈ≈¿∞∫Á∂ ‘Ø∫ «’ ¡º‹ Á≈ «ÁÈ ‘ÀÕ ·∆’
¿∞‘ √∆ ¤º‚ ’∂ Ú∆ È‘ƒ ¤º‚ ’∂ ‹ªÁ∂Õ √Ø «¬√
‘À Í«‘Òª ÓÀ∫ Ó≥ÈÁ≈ È‘ƒ √∆ ‘πøÁ≈, ‘π‰ ÓøÈ «Ò¡≈ ÓÀ∫
’’∂ ·∆’ ‘À ÓÀ∫ Â∞‘≈‚≈ «Í¡≈ Ó≈«‰¡≈ ‘ÀÕ Â∞√ƒ
’ «◊¡≈ «’ «¬È∑ª Á≈ Î˜ «¬‘ ‘À, «’¿∞∫«’ «¬È∑ª
’«‘øÁ∂ ˙∫ Â∞√ƒ «Í¡≈ Úø«‚¡≈ ‘À, «Í¡≈ ÓÀ∫ È‘ƒ
˘ √π÷º «Ó«Ò¡≈ ‘À «¬√ √∆ ÂØ∫, «¬È∑ª È∂ «¬È∑ª Â∆’ª
Úø«‚¡≈ Â∞√ƒ ÓÀ˘ «Í¡≈ «ÁÂ≈ ‘ÀÕ ÓÀ∫ ª «ÏÒ’∞Ò
˘ «◊‰È≈ ‘∆ «◊‰È≈ ‘ÀÕ Ó∂∂ ’«‘‰ Â∂ È‘ƒ ‘º‡‰≈
÷≈Ò∆ ‘ª, Í ÓÀ˘ «¬‘ ‘À «’ ÓÀ˘ Á…À ȑƒ ‘À «’√∂
«’ ÓÀ∫ ’‘∆ ‹≈Úª «’ È‘ƒ ‹∆ ÓÀ∫ ª ‹øÓÁ≈ ‘∆ È‘ƒ,
È≈Ò Ú∆, ⁄≈‘∂ ’Ø ¬ ∆ ¤Ø ‡ ≈ Ϻ ⁄ ≈ ‘À , ⁄≈‘∂ Ìπ º « Ò¡≈
ÓÀ∫ ÓÁ≈ ‘∆ È‘ƒÕ «¬‘ «◊¡≈È Á∆¡ª ◊ºÒª ‘Ø«¬¡≈
‘Ø«¬¡≈ ‘À, «’øÈ∆˙ Úº‚∆ ◊ÒÂ∆ «’√∂ È∂ ’ Ò¬∆, «¬‘Ø
’Á∆¡ª È∂, ¡ÓÒ∆ È‘ƒ ‘Ø«¬¡≈ ’Á∆¡ªÕ ¡ÓÒ∆ ÂΩ
«‹‘∆¡ª Ú∆ ◊ºÒª ’∆Â∆¡ª È∂ «’ «‹‘˘ Ó≈Î ‘∆ È‘ƒ
Â∂ «Ú¤ØÛ≈ Ï‘π ¡Ω÷≈ ‘À -
’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈, Í Ó∂∆ «È◊∑≈ Á∂ ’ج∆ Ïπ≈ Ò◊Á≈
‘∆ È‘ƒ ’ج∆ Ïπ≈Õ Ï≈’∆ «¬‘ ‘À «’ Íë¥Â∆ Á≈ ÷∂Ò∑ «‹√π «Í¡≈∂ «√¿∞ È∂‘π
‘Ø «‘≈ ‘À «¬‘Á∂ «Ú⁄ ’¬∆ ÏøÁ∂ ⁄ø◊∂ ‘πøÁ∂ È∂, ¡≈͉∂ «Â√π ¡≈◊À Ó« ⁄Ò∆¡À®
¡≈͉∂ ØÒ «ÁÂ∂ ‘ج∂ È∂ Ú≈«‘◊π» È∂, ’¬∆ ÏøÁ∂ ⁄ø◊∂ «ËÃ◊π ‹∆Ú‰∞ √ø√≈«
Ú∆ ‘πøÁ∂ È∂, ’¬∆ Ó≈Û∂ Ú∆ ‘πøÁ∂ È∂Õ Ó≈Û≈ ÏøÁ≈ √Á≈ Â≈ ’À Í≈¤À ‹∆Ú‰≈ÕÕ ¡≥◊ - HC
Ó≈Û≈ È‘ƒ «‘øÁ≈, ⁄ø◊≈ ÏøÁ≈ ’Á∂ √Á≈ ⁄ø◊≈ È‘ƒ √Ø ‹≈‰≈ ª ‘À ‘∆ ‘π‰, HB √≈Ò Í»∂ ‘Ø ◊¬∂,
«‘øÁ≈Õ ¿∞Â≈¡-⁄Û∑≈¡ «˜øÁ◊∆ Á∂ «Ú⁄ ¡≈¿∞∫Á∂ ‘∆ HCÚª ¡≈ «◊¡≈, Ú≈«‘◊π» Á∆ Ó˜∆ ‘À «’øÈ≈ «⁄
«‘øÁ∂ È∂ - ‘Ø Ò∆˜ Á∂ «ÁøÁÀÕ «√‘ «’øÈ∆ ’∞ «ÁøÁÀ, ’ج∆ ’Ó
’Ï‘» ‹∆¡Û≈ ¿± « Ì ⁄ÛÂ∞ ‘À ÌØ◊‰≈ «‘ «◊¡≈, ¿∞‘ Ú∆ Ìπ◊≈ ’∂ Ó∂‡‰≈ ⁄≈‘πøÁÀÕ
’Ï‘» ‹≈«¬ Í«¬¡≈Ò∂ Õ Õ «¬‘ ¿∞‘Á∆ Ó˜∆ ‘ÀÕ ÓÀ∫ È‘ƒ Â∞‘≈‚∂ È≈Ò Ï∂π÷∆ ’Á≈
ÒØ Ì ∆ ‹∆¡Û≈ «Êπ È ‘Â∞ ‘À «’ ÓÀ∫ ⁄«Ò¡≈ ‹≈ÚªÕ È≈ ÓÀ∫ Î∞È≈ ’Áª, «¬‘Ø «‹‘∆
⁄≈∂ ’∞ ø ‚ ≈ Ì≈Ò∂ ® ¡≥ ◊ - HGF √ø◊ «ÓÒÁ∆ ‘À «’Â∂Õ «¬‘ ª Ï‘π ¿∞⁄∂ Ì≈◊ ‘؉
ª ¡ÀÈ≈ «Í¡≈ «ÓÒÁÀÕ ¤Ø‡∂ ÂØ∫ ¤Ø‡≈ Ϻ⁄≈ Ú∆ ÓÀ˘
√Ø «‘‰ Á≈ «‹‘Û≈ √Ú≈Ò «¬Ê∂ «‘¡≈ È‘ƒ
«Í¡≈ ’Á≈ ‘ÀÕ «Í¡≈ Á∂ ‹∆ÚÈ «Ú⁄ ¡√ƒ «‘øÁ∂
’Á≈ √Á≈ ’ج∆Õ
‘ª, «Í¡≈ Á∂ «Ú⁄ «‘ ’∂ «’√∂ Á≈ Ú∆ ÓÈ È‘ƒ
‹∂ √¿∞ Ú«¡≈ ‹∆Ú‰≈ Ì∆ ÂÈ∞ ‘Ø √ ∆ ÷∂ ‘ ÕÕ ’Á≈ «’ ·ß„∆¡ª ’Ø·∆¡ª ¤º‚ ’∂ Î∂ ‹≈ ’∂ fiΩ∫ÍÛ∆¡ª
¡≥ ◊ -ACH@ ”⁄ Ú√ ‹≈˙Õ ‡∆Ȫ Á∆¡ª ÙÀ‚ª ”⁄ ⁄Ò∂ ‹≈˙Õ Í
Ï≈’∆ ‹Ø √∆’ ‘≈Ò ‘À «¬‘ È‘ƒ ‘À «’ ÓÀ∫ ¿∞‘ ‘À◊∆ ‘π’Ó Á∆ ÷∂‚Õ Ï≈’∆ Â∞‘≈‚∂ È≈Ò «‹‘Û≈
«¬ÊØ∫ ÁπÈ∆¡ª ÂØ∫ ¿∞’Â≈¡ «◊¡≈Õ Â∞√ƒ Ï‘π «Í¡≈ √≈Ê «‘≈ ‘À «¬‘ √ø‹Ø◊ª Á∆ ◊ºÒ ‘πøÁ∆ ‘ÀÕ ‹∂ ÓÀ∫ «√øË
«ÁøÁ∂ ˙∫, ‘ ʪ Â∂ «Í¡≈ ‘À, «¬‘Ø «‹‘≈ Ú≈Â≈Ú‰ ”⁄ «◊¡≈ Á≈Û∑∆ È‘ƒ √∆ Ó∂∂ ¡≈¬∆, ¿∞√ Ú∂Ò∂ ÂØ∫ ‘∆
«’ ¡À¿∞∫ √Ófi Ò˙ «’ Ï‘π ں‚∆¡ª ’Ø·∆¡ª ¤º‚ ’∂ ÍÃ⁄≈ ÓÀ∫ Ùπ» ’∆Â≈ ‘Ø«¬¡≈ ‘ÀÕ «Í≥‚ «Ú⁄ Ú∆ √∆◊≈Õ
¤Í∆¡ª ”⁄ ‹≈‰≈ È‘ƒ ⁄≈‘πøÁ≈Õ ¡À√ Â∑ª Á∂ È≈Ò «Íø‚ «Ú⁄ √≈‚∂ ÿ ˘ «√º÷ª Á≈ ÿ ’«‘øÁ∂ √∆Õ ‡ªÚ∂∫-
ÓÀ∫ Ï‘π √Ø⁄Á≈ ‘ª Â∞‘≈‚∂ ÓȪ «Ú⁄ Ï‘π «Í¡≈ ‡ªÚ∂∫ «√º÷ ‘πøÁ∂, ‹∂ Íπº¤‰≈ «’√∂ È∂ ª ’«‘‰≈ «√º÷ª
‘ÀÕ ¤º‚‰≈ Ï‘π ¡Ω÷≈ ‘À, Ò∂«’È ‹ÁØ∫ ÓÀ∫ Â∞ÒÈ≈ Á≈ Óπø‚≈ ‘À «¬‘Õ «√º÷ª Á≈ Óπø‚≈ ‘؉ ’’∂ ¡√ƒ
’Áª ÓÀ˘ ¿∞‘ «Í¡≈ Ì≈≈ Ș ¡≈¿∞∫ÁÀ √≈«¡ª ’∆ÂÈ Ú∆ ’È≈, ÿ-ÿ ’∆ÂÈ ’È≈, «È¡≈‰∂
ÂØ∫, «’ ÓÀ∫ «¬’ºÒ≈ È‘ƒ ‘À◊≈, Ó∂≈ ’ج∆ Ó≈Ò’ Ú∆ ‘πø«Á¡ª È∂ ‘∆ Ùπ» ’ «Ò¡≈ «¬‘Õ ‹ÁØ∫ ÓÀ∫ «√øË «Ú⁄
‘À◊≈, «‹‘Û≈ ‘≈Ò∂ ÓÀ˘ ⁄≈‘πøÁ≈ È‘ƒ «’ ±ø ‹≈‘Õ Ó∂∆ «◊¡≈ ¿∞Ê∂ ‹≈ ’∂ Ï≈’≈«¬Á≈ ÍÃ⁄≈ Ùπ» ’ «ÁÂ≈Õ
¿∞Ó G@ √≈Ò Á∆ «Ò÷∆ ‘ج∆ √∆, Ò∆˜ «ÓÒ∆, Ï∆Ó≈ ¿∞Ê∂ ÓÀ∫ ÂÈ÷≈‘ È‘ƒ Ò¬∆ ‘À «ÏÒ’∞Ò Ú∆, ¿∞Ê∂ ÓÀ∫
‘Ø«¬¡≈, «ÁÒ Á∆ Â’Ò∆Î ‘ج∆, ÓπÛ ’∂ Ò∆˜ «ÓÒ ⁄≈ ¬∂’Û ’Í≈‘ Ï∆‹ «ÁÂ∆ √∆Õ Ï∆‹ «ÁøÁ∂ √∆ «¬‘
◊¬∆, Î∂ ‘Ø«¬¡≈ ‘π‰ ÓÀ∫ ‹≈ ¡≈«¬¡≈, Ï≈¬∆Í≈√ √‹∆ «√øÿ, Ó∂∂ ’ØÒ ¡≈ ‹ªÁ∂ √∆, ◊π˜≈≈ ⁄Ò ‹ªÁ≈ √∆,
‘ج∆, Î∂ ◊Ò ”⁄ ’À∫√ ‘Ø «◊¡≈, ‘≈Í∆˜ ‘Ø ◊¬∆ Ï‘πÂ≈ ÷⁄ ‹Á ‘πøÁ≈ ‘∆ È‘ƒ √∆◊≈Õ ¿∞√ ÂØ∫ Ï≈¡Á

'Awqm mwrg' jUn, 2011


38
‹ÁØ∫ Ó‘≈≈‹ ‹∆ È∂ ÓÀ˘ ÏπÒ≈ «Ò¡≈, Ó‘≈≈‹ ‹∆ È∂ Ò∂«’È Ó∂≈ È∞’√≈È Ï‘π ‘Ø«¬¡ÀÕ È∞’√≈È «¬‘ «’
ÓÀ˘ «ÁºÒ∆ Ì∂‹ «ÁÂ≈Õ ¤∂ Ó‘∆È∂ º«÷¡≈Õ ¿∞√ ÂØ∫ Ï≈¡Á «‹‘Û≈ ÓÀ˘ ¡Á≈’≈∆ «ÓÒ∆ ‘À È≈ ‹∆ÚÈ Á∆ ¿∞‘
≈Û∂ Ú≈Ò∂ Í≈√∂ ¡≈ ‘∂ È∂ «Í≥‚ ÚÒ ˘, «‡ºÏ∂ ‘πøÁ∂ √∆ ÏÛ∆ ‡∂‚∆-Ó∂„∆ √∆Õ ‹∂ ÓÀ∫ Ï◊À π˜◊≈ ÂØ∫ ⁄º«Ò¡≈
Ï‘π ں‚∂, Ó‘≈≈‹ ‹∆ È≈Ò ‘∆ º÷Á∂ √∆ ÓÀ˘, ◊Û∑Ú≈ ‘ª ª, ÓÀ∫ Í≈· Á≈ ’Á∂ ÍÀ√≈ È‘ƒ, Í≈· ª ÓÀ˘
ÓÀ˘ ‘∆ ÎÛ≈¿∞∫Á∂ √∆Õ Ï⁄È ’∆ ‹≈‰∂, ◊ºÒªÏ≈ª ÓÀ˘ Ï‘π ÚË∆¡≈ ¡≈¿∞∫ÁÀ, ◊π˜≈≈ ’ √’Á≈ √∆Õ ¿∞‘Á∂
Ú∆ Ï‘π  ¡≈¿∞ ∫ Á∆¡ª √∆Õ ’Á∂ ÓÀ ∫ ’∆ ‹≈‰∆¡ª, «Ú⁄ È‘ƒ ÓÀ∫ ¡≈«¬¡≈, ’ج∆ Ó∂∆ ÍÃ√ø√≈ ’∆ ‹≈Ú∂ ÓÀ∫
Ó‘≈≈‹ ‹∆ È∂ √π ‰ ∆ ‹≈‰∆¡ª, Ó‘≈≈‹ È∂ ’∆ ¿∞ ‘ Á∂ «Ú⁄ Ú∆ È‘ƒ ¡≈«¬¡≈, Ò≈Ò⁄ «Ú⁄ È‘ƒ
‹≈‰∆¡ª ª ÓÀ∫ √π‰∆ ‹≈‰∆¡ªÕ Í ÓÀ˘ ’«‘øÁ∂ È‘ƒ ¡≈«¬¡≈, ‘Ø ⁄∆˜ª «Ú⁄ È‘ƒ ¡≈«¬¡≈, ¿∞Ê∂ ÓÀ∫ √‘∆
√∆ «’ ±ø Ï‘πÂ∆¡ª ◊ºÒª «’¿∞∫ ’ÁÀ∫Õ «¬’ «◊¡≈È∆ «‘≈Õ √‘∆ «¬√ Â∑ª ÓÀ˘ «¬‘ ÍÂ≈ Ò◊ «◊¡≈ «’
Ó∂‘ «√øÿ ‘πøÁ∂ √∆ ¿∞‘ Ú∆ Ï‘π ◊ºÒª ’Á∂ ‘πøÁ∂ √∆Õ -
Ó‘≈≈‹ ‹∆ «¬’ «ÁÈ Ó∂∂ «¬’ ÁÓ √≈Ó∑‰∂ ÷Û∑ ◊¬∂, ’≈‘∂ ∂ ÓÈ «⁄ÂÚ«‘ ¿∞ÁÓπ
√؇∆ √∆ ¿∞È∑ª ’ØÒ «‹‘Á∂ ¿∞Â∂ ÏÀ· Ú∆ ‹≈¬∆ÁÀ, ¿∞‘ ‹≈ ¡≈‘« ‘« ‹∆¿∞ Í«¡≈®
¡À¿±∫ ⁄ΩÛ∆ ’ Ò¬∆, ÷Û∑∂ ‘∂Õ ÓÀ∫ ‘À≈È «’ ¡º‹ ¡≥◊ - A@
Ó‘≈≈‹ ‹∆ Óπ‘∂ «’¿∞∫ ‘Ø ’∂ ÷Û∑ ◊¬∂, ÓÀ∫ «’‘≈
A@@% «ÚÙÚ≈Ù ‘Ø «◊¡≈ «’ ؇∆ ª Ú≈«‘◊π»
Ó‘≈≈‹ ‹∆ ’∆ ◊ºÒ? ’«‘øÁ∂ «¬’ ◊ºÒ Áº√ ÓÀ˘ «’
‹∆ È∂ Á∂‰∆ ‘∆ Á∂‰∆ ‘ÀÕ ¡≈Í ÒÀ ’∂ ¡≈¿»◊≈ ‹∂ È‘ƒ
¡º◊ «’øÈ∆ ’∞ Â∂˜ ‘πøÁ∆ ‘ÀÕ ÓÀ∫ «’‘≈ Ï‘π Â∂˜ ‘πøÁ∆
’∞¤ ’»ø◊≈ ‹ª «’√∂ ˘ Ì∂‹∂◊≈Õ ¿∞√∂ √ÏøË «Ú⁄ ÓÀ∫
‘À ‹∆, ‹≈Ò «ÁøÁ∆ ‘ÀÕ ’«‘øÁ∂, ’ج∆ ¡À√≈ «Í¿∞ ÁπÈ∆¡ª
«¬’ «Í≥‚ «Ú⁄ ⁄«Ò¡≈ «◊¡≈, ¡Ï≈Á’≈ √∆◊∂, ¿∞Ê∂
”⁄ ‘À «‹‘Û≈ ¡≈͉∂ ÍπÂ ˘ ¡º◊ «Ú⁄ √πº‡ Á∂Ú∂Õ ÓÀ∫
ÓÀ˘ «¬’ ‡ØÌ≈ ÚË∆¡≈ Òº«◊¡≈ ÓÀ∫ Ï«‘ «◊¡≈Õ ¿∞Ê∂
«’‘≈ Ó‘≈≈‹ ‹∆, ¡º◊ «Ú⁄ «◊∂ ‘ج∂ ÍπºÂ ˘ «Í¿∞
’≈‘ ⁄ÒÁ≈ √∆, ‹ÁØ∫ ÁπÍ«‘≈ ‘Ø «◊¡≈ ª ¿∞‘
⁄≈‘∂ ‹Ò ‹≈Ú∂ Í ’º„ «Ò¡≈¿∞∫ÁÀÕ ’«‘øÁ∂ ¡≈‘∆ ◊ºÒ
Ò≈‘Ω Á≈ √∆◊≈, ’«‘‰ Òº«◊¡≈ «’ ’∞Û∆¬∂ ¡º‹ «’øÈ∂
‘ÀÕ ÓÀ∫ ÂÀ˘ ¡º◊ «Ú⁄ √πº‡‰ Òº«◊¡ªÕ ◊ºÒ Ó∂∂ √Ófi
Ïø«Á¡ª Á∆ ؇∆ «Ò¡≈¬∆ ‘À∫Õ ’«‘øÁ∆ Ï≈Í» ¡º‹ «ÂøÈ
”⁄ È≈ ¡≈¬∆ «’ ¡º◊ «Ú⁄ √π‡‰À, √π‡‰À √πº‡ Á∂‰
Ïø«Á¡ª Á∆ ÏøÈ∑ «ÁÂ∆ Ï∆Ï∆ È∂Õ ‘π‰ ÁØ Âª ¿∞‘ √∆,
¿∞È∑ª Á∆ ˜≈ ‘À, Ó˜∆ ‘ÀÕ ÓÀ∫ «’‘≈ Ó‘≈≈‹ ÓÀ˘
Â∆√≈ ÓÀ∫ ÏÀ·≈ √∆ Í∑∂Õ Ï∆Ï∆ ˘ ª ’ج∆ ÍÂ≈ È‘ƒ
√Ófi≈ «Á˙Õ ¿∞‘ ’«‘‰ Òº◊∂, ±ø ◊ë‘√ Á∂ «Îº‡ È‘ƒ
√∆ «’ Â∆‹≈ ÏøÁ≈ Ú∆ ¿∞Ê∂ ’ج∆ ‘À◊≈Õ ¿∞Â≈Ï∑≈ «√øÿ
√∆◊≈Õ Ò∂«’È Â∂∂ ’Ó Ï⁄Á∂ È∂, ¿∞‘ ±ø √≈‚∂ ‘πøÁ∂
√∆ ¿∞‘Á≈ Ȫ, ’«‘øÁ≈ ‹≈‘ Óπø«‚¡≈ ◊πÍ≈Ò, ‹≈‘
‘πøÁ∂ ÌØ◊ ÒÀ, Î∂ ÍÂ≈ È‘ƒ ¡◊Ò∂ ‹ÈÓ «Ú⁄ ÂÀ˘
¿∞‘ «Èº’∂ ˘ ÏπÒ≈ «Ò¡≈ «‹‘Û≈ ¡º÷ª Ó∆⁄∆ ÏÀ·À √Ú∂
’ج∆ √≈Ë» «ÓÒ∂ È≈ «ÓÒ∂, ¡√ƒ ª ⁄Ò∂ ‹≈‰À, ÓÀ∫ ª
Á≈Õ ¿∞‘ Ó∂∂ ’ØÒ ¡≈«¬¡≈, ’«‘øÁ≈ Ï≈Í» ÏπÒ≈¿∞∫ÁÀÕ
ÓπÛ ’∂ ¡≈¿∞‰≈ È‘ƒ √ø√≈ ”Â∂Õ Â±ø √≈‚∂ ‘πøÁ∂ ‘πøÁ∂ ÌØ◊
ÓÀ∫ ⁄«Ò¡≈ «◊¡≈Õ ’«‘øÁ≈ ÒÀ ؇∆ ÷≈ ÒÀÕ ÓÀ∫ «’‘≈,
ÒÀÕ ÓÀ∫ ؉ Ò◊ «◊¡≈, ÓÀ˘ ÍÂ≈ Òº◊ «◊¡≈ «’
¡À∫ ª È‘ƒ ÓÀ∫ ÷≈‰∆Õ ’«‘øÁ≈ ‘Ø «’Ú∂∫ ÷≈‰∆ ‘ÀÕ ÓÀ∫
Ó‘≈≈‹ ÓÀ˘ ‘π‰ ÿ Ì∂‹‰◊∂Õ ’«‘øÁ∂ Ø È≈, ¡√ƒ
«’‘≈ Ó∂∂ ÂØ∫ ’øÓ ’Ú≈ ÒÀ, ¡À√ Â∑ª ª ÷≈‰∆ È‘ƒÕ
Â∂∆ ÓÁÁ ’ª◊∂, Ò∂«’È -
’≈‘ ⁄Ò≈¿∞‰ ÓÀ∫ ‹≈‰Á≈ ‘ª, ±ø «¬’ ÿ≥‡≈ Ó∂∂ ÂØ∫
ÌØ◊∂ «ÏÈ Ì≈◊∂ È‘ƒ ’Ó◊Â∆ ÏÒÚ≈ÈÕ ’≈‘ ’≈ ÒÀ, «¬’ ؇∆ ÓÀ∫ ÷ªÁ≈ ‘ª ¡º·ª Í«‘ª
’Ó◊Â∆ ¡ÀÈ∆ ÏÒÚ≈È ‘À «¬‘ ÂÀ˘ ÌØ◊‰∆ ÍÀ‰∆ Ï≈¡Á, ‹∂ ÓÀ∫ «¬Ê∂ «‘≈ ª Â∂≈ «¬’ ÿ≥‡≈ ؘ ’øÓ
‘ÀÕ ’∞fi ‹∆Úª È∂ ¡≈¿∞‰À, ◊ë‘√ Á≈ ‹∆ÚÈ ÒÀ‰∂- ’ «Á¡≈ ’ª◊≈, ±ø ÓÀ˘ «¬’ ؇∆ Á∂ «Á¡≈ ’ƒÕ
Á∂‰∂, ¡Ω÷∂-√Ω÷∂, Ì≈¬∆⁄≈∂ È≈Ò Ú‰≈, Ì≈Úª È≈Ò ¿∞‘ Ú∆ ¡Û «◊¡≈Õ ¡÷∆ «¬‘ ‘Ø«¬¡≈ «’ ¿∞‘È∂
Ú‰≈, «ÙÂ∂Á≈ª È≈Ò Ú‰≈, «¬‘ √≈∂ Â∂∂ ’Ó ÏÒÁ ‹ØÛ «ÁÂ∂, ÓÀ∫ ’≈‘ Á≈ ’øÈ≈ ÎÛ «Ò¡≈, Ì
Ï’≈«¬¡≈ «‘øÁ∂ È∂ ¬∂√ ‹ÈÓ Á∂, «¬‘ ±ø ÌØ◊ ÒÀÕ Â±ø ’∂ «Ò¡ªÁ≈, ’«‘øÁ≈ Óπø‚≈ ‘À ª ’≈∆◊ Á∂÷Ø «’Ú∂∫
‘Ω∫√Ò≈ º÷, √≈‚≈ √∆ «‹øȪ «⁄ ‘À ¡√ƒ ÂÀ˘ ’ج∆ Ì ’∂ «Ò¡≈«¬¡À ’≈‘Õ ’«‘øÁ≈, ÒÀ Ϭ∆ Â∂≈ ؇∆
¡Ω÷ È‘ƒ ‘؉ «ÁøÁ∂Õ «ÏÒ’∞Ò ¿∞È∑ª È∂ «‹‘Û≈ Ï⁄È ‹Ø◊≈ ‘Ø «◊¡≈Õ ÓÀ∫ «’‘≈ ¡À È‘ƒÕ Ó∂∂ Ó»ø‘ ÂØ∫ «È’Ò
«’‘≈ √∆, ¿∞‘ «ÏÒ’∞Ò ·∆’ √∆Õ ¿∞‘ ’Ó «‹‘Û∂ √∆ «◊¡≈ «’ ±ø Ó∂∂ ÂØ∫ ÌÒ≈ ’Ú≈ ÒÀÕ Á≈Û∑∆ È‘ƒ √∆
ÓÀ˘ ÍÂ≈ ‘À «’ ÓÀ∫ «’‘Û≈ ’Ó ‘π‰ ÌØ◊ «‘≈ ‘ªÕ ˙ÁØ∫ Ó∂∆ ¡≈¬∆Õ ¤Ø‡≈ √∆ AH-AI √≈Ò Á≈Õ ’«‘øÁ≈

'Awqm mwrg' 39 jUn, 2011


ÌÒ≈ ª Ó∂≈ ’ Á∂ Í ÓÀ∫ Ù≈Ï È‘ƒ ¤º‚‰∆, ÓÀ˘ Á∂ ⁄π«’¡≈ ‘ªÕ ÓÀ∫ È‘ƒ Ò¬∂Õ ÓÀ˘ ‚∂◊ È‘ƒ √’∆
◊π Û ∑  ∆ ”⁄ «ÓÒ∆ ‘À Õ ÓÀ ∫ «’‘≈, Ï≈Í» ! ÓÀ ∫ Ù≈Ï Ó≈«¬¡≈Õ ÓÀ˘ ÏÛ∆ Á∂ Ï≈¡Á «Ó«Ò¡≈ ¿∞‘ ’«‘øÁ≈
¤‚≈¿±∫◊≈Õ ’«‘øÁ≈ ‹∂ ¤∞‚≈ Á∂∫◊≈ Î∂ Á∂÷ª◊≈Õ Î∂ Ú«¡≈Ó «√øÿ, ‹∂ ±ø ¿∞√ Ú∂Ò∂ ÍÀ√≈ ÒÀ ÒÀ∫Á≈, «’º‚≈
ÓÀ∫ «’‘≈ ÓÀ˘ «’¿∞∫ ’«‘øÁ∂ ˙∫ «’ ؇∆ ÷≈ ÒÀÕ Óπø‚≈ Úº‚≈ ±ø ‘πøÁ≈ Â∂ ÓÀ∫ «’º‚≈ ·∂’∂Á≈ ‘؉≈ √∆Õ «¬√
’«‘‰ Òº«◊¡≈, Ì≈¿» ‹∆! ÓÀ∫ ¤º‚∆ Ù≈ÏÕ ¿∞Ê∂ ÓÀ∫ Â∑ª ÓÀ∫ È‘ƒ ÍÀ√≈ «Ò¡≈ «’√∂ ÂØ∫ Ú∆Õ √Ø Á«√¡≈ ’’∂
«¬’ Ó‘∆È≈ «‘≈ ¿∞ È ∑ ª Á∂ ÿ, Ï≈‰∆ ÍÛ∑ È Ò≈ «’ ÈΩ’∆ √‘∆ «’Ú∂∫ ’∆Á∆ ‘ÀÕ «ÁÈ ≈ ’øÓ ’«¡≈Õ
«ÁÂ∆¡ª √≈∆¡ª Ï∆Ï∆¡ª, ÈÙÚ≈ ÒÀ∫Á∆¡ª √∆ Â∂ ‘ΩÒ∆ ¡Î√ √≈∂ «¬√ ◊ºÒ ¿∞Â∂ √∆◊∂ «’ «¬‘ ’øÓ ’ «‘≈
‘ΩÒ∆ ¿∞∫◊Ò ÓÀ∫ ؘ ‚ØÒ∑ «ÁøÁ≈ √∆, «‹√ «ÁÈ ‚∞Ò∑ ‘ÀÕ «¬√ ÂØ∫ Ï≈¡Á ÓÀ∫ «√ÚÒ ”⁄ ¡≈ «◊¡≈, «¬Ê∂ Ï‘πÂ
◊¬∆ ¡≈÷∆ «ÁÈ ¡≈ «◊¡≈ ¡ÀÈ∆ ’∞ ͬ∆ √∆, ¿∞‘ ’øÓ ’«¡≈Õ «¬Ê∂ Ó∂≈ «‹‘Û≈ ¡Î√ √∆ ¿∞‘ ’«‘‰
؉ Ò◊ «◊¡≈ Ϙπ◊Õ ’«‘‰ Òº«◊¡≈, ““¡≈‘ ¡≈ Òº«◊¡≈ ÓÀ∫ Â∂∂ È≈Ò ◊ºÒ ’È∆ ‘À, ¿∞‘È∂ ÓÀ˘ ’∞√∆
«◊¡≈ Â∂∂ Â∂ Ó∂∂ «Ú⁄ Í≈Û∑ Í≈¿∞‰ Ú≈Ò≈, Ù≈≈Ï Â∂ «Ï·≈Ò «Ò¡≈, ’«‘‰ Òº«◊¡≈ ¡≈‘ Á∂÷, Â∂∆¡ª
È≈Ò ◊ºÒ ’ÁÀÕ”” ‹Á ÓÀ∫ ‹ø«Ó¡≈ √∆ Ó∂∆ Óª È∂ Î≈«¬Òª ËÂ∆ ÂØ∫ Ò◊ ’∂ «¬Ê∂ Â’ ¡≈ ◊¬∆¡ªÕ Ó∂∂
◊πÛ∑Â∆ «ÁÂ∆ √∆, ±ø Ó∂∆ ‹ÓªÁ» √≈Ê∆, ¡≈‘ Óπø‚≈ ʺÒ∂ ÁØ Ïª⁄ª ‘Ø È∂, ¡≈‘ ͬ∆¡ª È∂ ⁄≈-⁄≈
ÍÂ≈ È‘ƒ «’ÊØ∫ ¡≈ «◊¡≈, Â∂≈ Â∂ Ó∂≈ «¬‘È∂ ÁπÎ∂Û Î≈«¬ÒªÕ ±ø «¬’ºÒ≈ ÓÀ∫ √≈≈ «ÁÈ Â∂≈ ’øÓ ’Áª,
Í≈ «ÁÂ≈Õ ¿∞⁄∆-¿∞⁄∆ Ø«¬¡≈Õ ÿπÓ≈ ’∂ Ù≈Ï Á∆ ÏØÂÒ Â± ø «Ù’≈«¬Â «’¿∞ ∫ È‘ƒ ’Á≈Õ Â∂  ∂ ’Ø Ò ¡À È ≈
Ó≈∆, ’«‘øÁ≈ ÒÀ ‘π‰ Â∂≈ Â∂ Ó∂≈ «Í¡≈ ‡πº«‡¡≈Õ «˜¡≈Á≈ ’øÓ ‘À Â∂ ؘ Á∆ ؘ ±ø ’º„ÁÀ Â∂ ÓÀ˘ ÍÂ≈
«¬‘ ÓÀ ∫ «¬’ «Ó√≈Ò Áº √ Á≈ ‘ª «’ «¬‘ ÓÀ ∫ ’Ø ¬ ∆ Òº«◊¡À «’ ⁄≈ Ú‹∂ ±ø ¡≈¿∞∫ÁÀ Â∂ AA Ú‹∂ ≈ ˘
¿∞ÍÁ∂Ù È≈Ò È‘ƒ √∆ ¿∞√ Á∆ Ù≈Ï ¤∞‚≈¬∆Õ «¬√ ‹ªÁÀÕ ÓÀ∫ «’‘≈ ÌÈΩ‡ √≈«‘Ï! ÂÀ˘ «¬’ ◊ºÒ Áº√ª,
Â∑ª Á∂ È≈Ò ÓÀ∫ ¡≈͉≈ ‹∆ÚÈ ◊π˜≈ «‘≈ √∆Õ Â∞‘≈‚≈ «◊‹≈ ‘πøÁÀ È≈Õ ’«‘øÁ≈ ‘ªÕ ÓÀ∫ «’‘≈ «’º‚≈
’∞ ‘πøÁÀ? AH √À’‡ Ú≈Ò≈Õ ÓÀ∫ «’‘≈, √≈‚≈ ◊πÁπ¡≈≈
¿∞√ ÂØ∫ Ï≈¡Á ÓÀ∫ «Í≥‚ ¡≈«¬¡≈, «Í≥‚ Ú∆ ˙‘∆
‘πøÁÀÕ «¬’ ◊πÁπ¡≈≈ ¿∞‘ ‘À ‹Ø ¡√ƒ ω≈¿∞∫Á∂ ‘ª,
’øÓ Ùπ» ’ «Ò¡≈Õ ‹ÁØ∫ ÓÀ∫ ÈΩ’∆ ’∆ ÎΩ‹ «Ú⁄ ¿∞Ê∂
«¬’ ◊πÁπ¡≈≈ √≈˘ ◊π» È∂ Áº«√¡ÀÕ ¿∞‘ ◊πÁπ¡≈≈
Ú∆ «¬‘∆ ’øÓ ’Á≈ «‘≈Õ ‹ÁØ∫ ÓÀ∫ «√ÚÒ ”⁄ ¡≈
√≈‚≈ «ÁºÒ∆ ÂØ∫ ‹ÓπÈ≈ Á∂ È≈Ò Â∞√ƒ Ò≈¬∆È ’º„ Ò˙
«◊¡≈, √À’‡∆¬∂‡ AIEG «Ú⁄, Í«‘Òª Í«‡¡≈Ò≈ ‘πøÁ≈
Â∂ «ÂºÏ º’ ⁄Ò∂ ‹≈˙ Â∂ «¬Ë Í≈«’√Â≈È ¡À,
√∆Õ ¿∞‘Á∂ «Ú⁄ Ú∆ ÈΩ’∆ ’’∂ Áº√∆ «’ ÈΩ’∆ «’Ú∂∫
‘∂·ª ⁄Ò∂ ‹≈˙ ‹≈ ’∂ «ÁºÒ∆ ÂØ∫ ʺÒ∂ ‘«¡≈‰∂ Á∂
’∆Á∆ ‘ÀÕ Ó∂∂ ’ØÒ Í⁄∂˜ Á∆ Ïª⁄ √∆, «‹‘Á∂ «Ú⁄
Ó«‘øÁ◊Û∑, º’ ¡À‚≈ ◊πÁπ¡≈≈ ‘À Ó∂≈Õ Ó∂∂ ’ØÒ
Òº÷ª ‘∆ π«Í¡≈ ’Ó∆ÙÈ «ÓÒÁÀÕ «¬’ «ÁÈ Á∆ ◊ºÒ
‘À ’∞ÁÂ∆ ¡≈Ϊ Á≈ Ó«‘’ÓªÕ ‹∂ Ó∂∂ ‘πøÁ∂ ‘πøÁ∂ «¬’
«’ «¬’ ·∂’≈ ’«¡≈, ¿∞‘ ÓÀ∫ «Ò÷ «ÁÂ≈ «’ Ó«‘ø◊≈
ÏøË ‡πº‡ «◊¡≈, «¬’ ÏøÁ≈ πÛ∑ «◊¡≈, ÷∂Â∆ ⁄Ò∆ ◊¬∆,
‘ÀÕ ‹Á ÓÀ∫ «Ò÷ «‘≈ √∆ ª ·∂’∂Á≈ È∂ Ó∂∆ Ϫ‘
ÍÙ» πÛ∑ ◊¬∂, Ó∂≈ ‹Íπ‹∆ √≈«‘Ï ’∆ ’»◊≈, Ó∂≈
ÎÛ Ò¬∆, ’«‘øÁ≈ Ï≈‘ ¡≈«¬˙Õ ‹Á ÓÀ∫ Ï≈‘ ¡≈«¬¡≈
Ì‹È ’È≈ ’∆ ’»◊≈ Â∂ Ó∂≈ Ì‹È ‘π‰ «¬‘∆ ‘À «’
ª «ÂøÈ ‘˜≈ π«Í¡≈ Á∂Ú∂Õ «ÂøÈ ‘˜≈ ˘ ÁØ √Ω
ÓÀ∫ ÂÛ’∂ ⁄≈ Ú‹∂ Òº◊ ‹≈Ȫ, ≈ Á∂ «◊¡≈∑ª Ú‹∂
È≈Ò ◊π‰ª Á∂ Ò˙ ¤∂ Òº÷ ‘Ø «◊¡≈Õ ’«‘øÁ≈ ¡≈‘
‹Á ‹ªÁ≈, ‹Á ÓÀ˘ Â√ºÒ∆ ‘Ø ‹ªÁ∆ ‘À «’ ¡À√ Ú∂Ò∂
ÒÀ Ò˙ Â∞√ƒ Í «Ò÷Ø È≈Õ ÓÀ∫ «’‘≈, ‘π’Ó ⁄øÁ, ÓÀ∫
√Ì ·∆’ ‘ÀÕ ‘À≈È ‘Ø «◊¡≈ ’«‘‰ Òº«◊¡≈ «’ ±ø
ª «Ò÷‰≈ ‘À Ó∂∆ «‚¿±‡∆ ‘À «¬‘Õ ¡ÀÈ∂ ˘ ¡ºË∆ ¤º∞‡∆
¡À‚∆ Úº‚∆ √Ø⁄ ÷ÁÀ∫? ÓÀ∫ «’‘≈ ‘ª Ó∂∂ ◊π» È∂ Áº«√¡À
‘Ø ◊¬∆ ÓÀ∫ ÿ ¡≈ «◊¡≈, ¿∞Ê∂ Áº√ ‘˜≈ π«Í¡≈
«’ -
ÒÀ ¡≈«¬¡≈ ¡º‹ Á∂ AE Òº÷ Á∂ Ï≈ÏÕ ’«‘øÁ≈ ¡ºË∂
«ÁÈ ÂØ∫ Ï≈¡Á ÁÎÂ È‘ƒ ‹≈‰≈, ¡≈ Ò˙ Áº√ ‘˜≈ «¬‘ ‹◊π √⁄∂ ’∆ ’Ø·Û∆
π«Í¡≈Õ ¡Î√ ÂØ∫ ¤∞‡∆ ’Ú≈ ’∂ ÒÀ ¡≈«¬¡≈, ¿∞√ Á∂ √⁄∂ ’≈ «Ú⁄ Ú≈√π® ¡≥◊ - DFC
¿∞Í Ó∂∂ Á√Â÷ ȑƒ √∆Õ ’«‘øÁ≈ Á√Â÷ ’ «Á˙Õ «¬‘ ª √ø √ ≈ ‘∆ √≈≈ √º ⁄ ∂ Á∆ ’Ø · Û∆ ‘À Õ
«√Î Á√Â÷ ’È Á∂ ÓÀ˘ Áº√ ‘˜≈ π«Í¡≈ «ÓÒÁ≈ Ú≈«‘◊π» Á≈ ◊πÁπ¡≈≈ ‘À Â∂ ÓÀ∫ «¬‘Á∆ √∂Ú≈ ’Á≈
√∆Õ ’«‘ø Á ≈ Â∞ ‘ ≈‚∂ ÂØ ∫ ’ø Ó ÓÀ ∫ Ï≈¡Á «Ú⁄ ’≈ ‘ªÕ ¿∞‘È∂ ◊Ω«Ó≥‡ ˘ «Ò÷ «ÁÂ≈Õ Í≥‹≈Ï ◊Ω«Ó≥‡ Á∆
ÒÚª◊≈Õ ¡’≈¿±∫‡À∫‡, ‹ÈÒ Âº’ √≈«¡ª ˘ ÓÀ∫ ÍÀ√∂ ÓÀ˘ «⁄º·∆ ¡≈ ◊¬∆ «’ AIEH Á≈ Â∂∂ ’øÓ Á∆ ◊Ω«Ó≥‡

'Awqm mwrg' jUn, 2011


40
ÙÒ≈ÿ≈ ’Á∆ ‘ÀÕ ’ج∆ ◊ÒÂ∆ È‘ƒ ‘؉ «ÁÂ∆, ’Á∂ √’ÁÀÕ Â±ø ’ √’Á≈ √∆ Â∂ ±ø «’¿∞∫ È≈ ’«¡≈Õ ÓÀ∫
’ج∆ ÌØ≈ È∞’√≈È È‘ƒ ‘Ø«¬¡≈Õ ¿∞‘È∂ ÁØ Ï≈⁄ª ω≈ ◊π» Ó‘≈≈‹ ÂØ∫ ‚Á≈ √∆Õ ¿∞‘Á∂ È≈Ò Î∂ «ÁÈ ≈Â
«ÁÂ∆¡ª Ó∂∆ «¬’ºÒ∆ √∆‡ Â∂Õ ¿∞‘ ÓÀ∫ ’’∂ «Á÷≈«¬¡≈ «¬’ ‘Ø«¬¡≈Õ ’≈ ÓÀ∫ ¡≈Í ‚≈¬∆Ú ’Á≈ √∆ ‹ª
«’ ‹∂ ÈΩ’∆ ’È∆ ‘À ª ¡À√ Â∑ª ’∆Á∆ ‘ÀÕ ‹∂ ‹∆Í ‚≈¬∆Ú ’Á≈ √∆Õ ≈ ˘ «¬’ Ú‹∂ ¡≈¿∞‰≈Õ
ÓÀ∫ ÷∂Â∆ ’∆Â∆ ‘À ÓÀ˘ Ú≈«‘◊π» È∂ ˜Ó∆È «ÁÂ∆ ‘À, ÓÀ˘ ’¬∆¡ª È∂ «’‘≈ «’ Â∞‘≈˘ «ÂøÈ-⁄≈ ÿ≥‡∂ ’∆ÂÈ
Ó∂∂ ÷∂ª Á∂ «Ú⁄ «¬’ ’∞«¬ø‡Ò ÂØ∫ ÿº‡ Î√Ò È‘ƒ ’«Á¡ª ˘ ‘Ø ◊¬∂, Â∞√ƒ ‘π‰ ’≈ ⁄Ò≈˙∫◊∂ ‹ª ‹∆Í
‘؉∆ ⁄≈‘∆Á∆Õ Ï∆‹∆ Â∞‘≈‚∂ È≈Ò Òº◊∂ «‘øÁ∂ √∆, ÓÀ˘ ⁄Ò≈˙∫◊∂Õ «¬‘ Â∞√ƒ ¡≈͉∂ ¡≈Í ˘ Ï‘π ‘∆ Á∂÷ Á∂
¡≈ ’∂ Áº√‰≈ «’ ÎÒ≈‰∂ Ê≈¿∞∫ Í≈‰∆ ÷Û∑≈ ‘ÀÕ ÓÀ˘ ‘∂ ‘ØÕ ÓÀ∫ ‘º√ «Í¡≈ ÓÀ∫ «’‘≈ ’ج∆ È≈ ‹∂ Ò∂÷∂ ”⁄
Ï◊À Áº√∂ ÈΩ’ª ˘ ÒÀ ‹≈‰≈ Ï≈Ò‡∆¡ª ÒÀ ’∂ ’«‘‰≈ Ò◊ ‹≈¬∂ Á∂‘∆ ¬∂√∂ Â∑ª ⁄ø◊≈ ‘∆ ‘ÀÕ √Ø ¿∞‘Á≈ ÈÂ∆‹≈
’º„Ø Í≈‰∆ «¬‘Á≈Õ Í≈‰∆ È‘ƒ √∆ ÷Û∑È «ÁøÁ∂Õ ’«‘øÁ∂ ‘Ø«¬¡≈ «’ ¡º‹ Â∞√ƒ ÓÀ˘ «’øÈ≈ «Í¡≈ «ÁÂ≈ ‘ÀÕ «’øÈ≈
√∆ ÷∂ ”⁄ ’‰’ ’Ó˜Ø ÍÀ ‹≈¿±Õ ÷∂Â∆ Ú∆ ¡√ƒ «¬√ Â∞‘≈‚∂ ¡≥Á «√º÷∆ Á≈ ‹˜Ï≈ ‘À, «’øÈ≈ «‹◊≈ ‘ÀÕ
Â∑ª ’∆Õ ¿∞‘Á∂ «Ú⁄ Ú∆ √≈∂ ‘À≈È √∆ «’ È≈Ò∂ «¬’ ¡≈ÁÓ∆ ¿∞·‰ ˘ Ú∆ «Â¡≈ È‘ƒ, ¶◊ Á≈
ª √«Â√ø◊ ’ÁÀ Â∂ È≈Ò∂ ÷∂Â∆ ’ «‘≈ ¿∞‘ Ú∆ ‡≈¬∆Ó ‘Ø «◊¡≈ ‘ÀÕ √Ø ÓÀ∫ Â∞‘≈‚≈ √≈«¡ª Á≈ ËøÈÚ≈Á
¿∞⁄ Á‹∂ Á∆ ’ «‘≈ ‘ÀÕ ¿∞√ ÂØ∫ Ï≈¡Á ÓÀ∫ «¬Ê∂ Ú∆ ’Á≈ ‘ª, Ó∂≈ ‹∆¡ È‘ƒ ’Á≈ «’ ¡√ƒ ⁄Ò∂
¡≈ «◊¡≈, «¬Ê∂ ¡≈¬∂ ª «Í≥‚ª ”⁄ ‘≈Ò ⁄≈Ò Á∂«÷¡≈, ‹≈¬∆¬∂ Í «‹√ «ÁÈ ÏπÒ≈ Ò¬∂ ¿∞√ «ÁÈ «‘‰≈ È‘ƒ
Ï‘πÂ≈ ‘∆ Ó≥Á≈ ‘≈Ò √∆Õ ÍÀ√≈ Ó∂∂ ’ØÒ ÏÊ∂≈ √∆, ‘ÀÕ ¿∞‘ ÏπÒ≈¿∞‰ Ú≈«Ò¡ª Á≈ ÓÀ˘ ÍÂ≈ ‘ÀÕ ‘π‰ √.
ÊØÛ∑≈ È‘ƒ √∆, ÓÀ∫ «’‘≈ ¡≈ͪ ‡º’ ÒÀ ÒÀÈ∂ ¡ª, ‹◊∆ «√øÿ Á≈ ÓÀ˘ ÍÂ≈ ‘À «’ ‹ÁØ∫ ‘˜» √≈«‘Ï
¿∞‘Á∂ «Ú⁄ ◊π» ◊ÃøÊ √≈«‘Ï ÍÃ’≈Ù ’ ÒÀÈ∂ ¡ª, ÓÀ∫ ¡≥«Óऒ‰ Òº«◊¡≈ Ò≈¬∆È «Ú⁄Ø∫ ¿∞·≈ «ÁÂ≈, ’«‘øÁ∂
◊π Á ≈Ó Ò¬∂ ‘Ø ¬ ∂ È∂ , FE ‘˜≈ π « Í¡≈ Ó‘∆È≈ ¿∞Ê∂ Ú«¡≈Ó «√øÿ Ì∂‹ «ÁÂ≈ ¿∞Ê∂ ‹≈ ’∂ ¤’ ÒÀÕ
«’≈«¬¡≈ ¡≈«¬¡≈ ’∂◊≈ Â∂ ¡≈ͪ ÍÃ⁄≈ ’∆¬∂Õ «‹øÈ∂ ÓÀ∫ Á∆Ú≈È Ò≈¬∂ È∂ Ï≈˜ Ï‚‘∂Û∆ ¿∞Â ¡≈«¬¡≈,
Ï≈’∆ ÏøÁ∂ ÓÀ∫ ÂÈ÷≈‘ Â∂ º÷ ÒÚª◊≈Õ ¿∞√∂ Â∑ª È≈Ò ⁄≈ «ÁÈ «‘≈, ¿∞√ ÂØ∫ Ï≈¡Á ‘Ó∂Ù≈ ‘∆ ¡≈¿∞∫Á≈
ÓÀ∫ ’∆Â≈Õ ÓÀ˘ ÍÂ≈ Òº◊ «◊¡≈ «’ Ó∂∂ ÂØ∫ ÁØ ’øÓ «‘≈, «¬Ê∂ Ú∆ ¡≈¿∞∫Á≈ ‘ÀÕ √Ø «¬√ Â∑ª ◊π» Ó‘≈≈‹
È‘ƒ ⁄Ò‰∂ , ◊π Á ≈Óª Ú≈Ò≈ È‘ƒ ⁄º Ò ‰≈, ◊π Á ≈Óª È∂ «¬‘ √≈∆ √‘≈«¬Â≈ ’∆Â∆ ‘ÀÕ √Ø ‘π‰ ÓÀ∫ √≈«¡ª
Ú≈Ò≈ ◊Ω«Ó≥‡ ¡≈¯ «¬ø‚∆¡≈ È∂ ÓȘ» ’ «ÁÂ≈ √∆, Á≈ ËßÈÚ≈Á ’Á≈ ‘Ø«¬¡≈ Ϋ‘ ÏπÒ≈¿∞∫Á≈ ‘ªÕ
¿∞‘Á≈ FE ‘˜≈ π«Í¡≈ «’≈«¬¡≈ √∆ ¿∞È∑ª «ÁȪ (*********)
«Ú⁄Õ AC ‘˜≈ ÓÀ˘ «ÓÒ‰≈ √∆, EB ‘˜≈ ¿∞È∑ª È∂
’˜∂ Á≈ ’º‡‰≈ √∆Õ ÓÀ∫ «’‘≈ ¤º‚Ø Í∑∂ «¬‘ Ú∆ ÓÀ˘
ÎπÈ≈ ‘∆ ‘∂◊≈, ÓÀ∫ «ÁÈ ≈ «¬’ ’ÈÀÕ ¡≈‘ ÒØ’
ª «Ï´’Ò ‘∆ ◊¬∂ ¡≈¬∂Õ ¿∞Ê∂ ÓÀ∫ ◊π» √≈«‘Ï ’ØÒ
‹≈ ’∂ ÓÀ∫ ‹πºÂ∆¡ª ÷≈‰∆¡ÀÕ ÓÀ˘ «¬’ºÒ∂ ˘ «Î’ «Í¡≈
√∆ «’ Ó∂∂ ‹πºÂ∆¡ª ÍÀ‰◊∆¡ªÕ ¿∞‘ «Î’ «’¿∞∫ √∆
«’¿∞∫«’ Ó∂∂ ¡≥Á ¡À¿∞∫ ¡≈ ‹ªÁ≈ √∆ «’ ±ø ’

(pMnw 28 dw bwkI)
au~cIAW AvsQw vwlw sI, pr prySwn sI ik prmySr ik auh qW pUry ny[ so Awp bhuq swry murId lY ky
nhIN iml irhw; kirAw kI jwvy? pwauNtw swihb nUM c`l ipAw[ gurU dsmyS pwqSwh dy
gurU dSmyS pwqSwh dw pqw l`igAw[ Awp dI drbwr ivc AwieAw[ k`l ivAwiKAw dy nwl ies g`l
aumr aus vyly koeI 20 jW 22 swl dy krIb sI qy dy auqy ivcwr krI sI ik auh gurU dsvyN pwqSwh dy
ieh pqw l`igAw ik auh qW pUry ny - sMswr dy AMdr, drbwr ivc phuMicAw SrDw dy nwl, lyikn QoVHw ijhw
qy aunHW dy A`gy swrw sMswr invdw hY[ bhuq jwxkwrI AiBmwn Aw igAw[
pRwpq krI - gurU dSmyS ipqw bwry[ inhcw ho igAw jy AiBmwn Aw jwvy - sMgq ivc Aw ky, Pyr

'Awqm mwrg' 41 jUn, 2011


nhIN kuC bixAw krdw[ dyKo, mYN iek bynqI krdw hY[ iek bIbI ny mMg ilAw[ bwkIAW qoN qW lMG geI
hW ik ijhny pUrw-pUrw Pl lYxw hY - siqsMgq dw, g`l[ jdy hI sikMt hI huMdw hY auh g`l dw[ auh
keI kRoV X`gW dw Pl lYxw hY; auh ieh hY ik cwr kihMdI, mhwrwj! myrw dmw ht jwvy, bhuq duKI hW
qrIky kry auh[ qusIN imhnq krdy ho; jy glq imhnq dmy qoN[ auh mhIny ku bwAd Aw geI - rumwlw kol
kro, su`kI zmIn ivc bIj pw idau qW hrw nhIN hY, 51 rupeIey ny, kihMdI, myrI Ardws krw idau[
hoieAw krdw, isauNk Kw jWdI hY jW grmI dy nwl bIbI ny Ardws ilK leI[ kwhdI Ardws hY? kihMdI,
JulisAw jWdw hY[ v`qr zmIn dy ivc shI qrIky dy auQy dIvwn ivc jdoN qusIN ieh kihMdy sI ik mMgo kI
nwl, shI fUMGweI qy, shI mOsm ivc pwieAw hoieAw mMgdy EN; mYN mMg ilAw ik myrw dmw ht jwvy[ myrw
bIj Pldw Puldw hY[ dmw ht igAw - ibnW dvweI KwDy[ so mYN su`iKAw sI
iesy qrHW dy nwl sMgq qW qusIN krdy ho lyikn ik mYN 51 rupeIey qy iek rumwlw mhwrwj dy jw ky
cwr g`lW Xwd r`Ko[ pihlI qW ieh hY ik jdoN SrDw Bytw krU[M so ieh auhnUM imldw hY ijhVw SrDw dI JolI
nwl GroN c`logy, ijMnW pYNfw k`Fogy, auh swrw smW lY ky AwauNdw hY, inmrqw dy nwl AwauNdw hY[ jy inmrqw
drgwh dy ivc - gurU dSmyS ipqw, gurU nwnk swihb nw hovy qW iek doS lgdw hY[ auh smJ lau ikhVI
dI drgwh ivc lyKy ivc pYxw SurU ho jWdw hY[ EQy, g`l hY -
kMipaUtr ijvyN hwzrI lwauNdw hY, ievyN hwzrI lgdI Dwrnw - bWs rih igAw sugMDIEN KwlI,
hY swfI, ik ienHW dI hwzrI dunIAW ivcoN k`t idau nyVy rih ky cMdn dy - 2, 2.
qy ies jgHw r`b dy drbwr ivc lgxI SurU ho jweygI[ kbIr bWsu bfweI bUifAw ieau mq fUbhu koie ]
cwhy koeI pYdl AwauNdw hY, cwhy svwrIAW qy AwauNdw cMdn kY inkty bsY bWsu sugMDu n hoie ]
hY, pr auhdw ic`q siqsMg v`l hov[y iehqoN vI AgwhW, AMg - 1365
ijhdy mn ivc vI iKAwl ho jwvy ik mYN siqsMg ivc cMdn iksy jMgl ivc hovy, swrw jMgl cMdn bx
jwxw hY, aus vyly qoN ijMny kMm inbyVdw hY, auh swrw jWdw hY -
smW lyKy ivc pYxw SurU ho jWdw hY[ k`lH qoN kMm inbyVn kbIr cMdn kw ibrvw Blw byiV@E Fwk plws ]
l`g igAw, k`lH qoN hI hwzrI drgwh ivc pYxI SurU Eie BI cMdnu hoie rhy bsy ju cMdn pwis ]
ho geI auhdI, ijhdy AMdr SrDw hY, Brosw hY, XkIn AMg - 1365
hY, ivSvwS hY[ lyikn iek drKq hY - bWs, ijhdy mn ivc
dUjI g`l ieh hY ik eyQy Aw ky nmSkwr kro hMkwr hY qy AMdr A`g BrI hoeI hY, ieh do doS ny
- ipAwr dy nwl[ iehdy nwl kI hoeygw? pihly qW iehdy AMdr[ ieh invdw nhIN hY ikauNik ieh bfweI
auhdw msqk jd eyQy invygw, auhdy mwVy krm Awpy ivc f`ub igAw - 'kbIr bWsu bfweI buUifAw ieau mq
tl jwxgy qy cMgy Aw jwxgy, Awauxy SurU ho jwxgy[ fUbhu koie] cMdn kY inkty bsY bWsu sugMDu n hoie]'
cMdn dy nyVy rih ky vI bWs ivcoN sugMDI nhIN AwauNdI[
qIsrI ieh hudM I hY ik KwlI ho ky AwE - inr-
AiBmwn ho ky[ jy AiBmwn dy nwl Awaugy, Pyr lYx- so inr-AiBmwn ho ky jdoN inmrqw dy nwl AwauNdy
dyx nUM kuC nhIN[ jy koeI kuJ bx ky Aw jwvy ik mYN hW, Pyr swnUM Pl pRwpq hoieAw krdw hY[ ies qrHW
Plwxw jI, mYN iDmkw jI; AYQy qW gurU dy dr qy koeI ic`q dI iekwgrqw, bcn kmwauxw; bcnW nUM pihlW eyQy
kuC nhIN hY[ AsIN qW mMgqy hW, JolI A`f ky AwauNdy suxo, Pyr Gr jw ky Xwd kro, Pyr pUrw-pUrw Pl pRwpq
hW, pwqSwh! Awh dy dy, Awh dy dy, Awh dy dy[ iml huMdw hY - ieh cOQI g`l hoieAw krdI hY[
jWdw hY[ so bu`DUSwh, gurU dSmyS ipqw dy drSn krn Aw
iek vwrI swfw dIvwn l`igAw hoieAw sI - irhw hY[ pMj cwr sO murId nwl lY ilAw[ AsUl ieh
rqngVH[ iehI bcn mYN bynqI krdw sI[ mYN ikhw ik huMdw hY ik jy swDU nUM imlx jwxw hovy qW ievyN jweIdw
gurU dy dr qy sB kuJ iml jWdw hY, mMg lau kI lYxw hY -

'Awqm mwrg' jUn, 2011


42
‹Í¿∞ «‹È ¡‹πÈ Á∂Ú ◊π»
«Î« √ø’‡ ‹Ø«È ◊Ì È ¡≈Ô¿∞
◊π» ¡‹È Á∂Ú ‹∆ Á∆ Ù‘≈Á √º⁄, ËÓ, «È¡ª ¡«◊¡≈ÈÂ≈ «◊¡≈È Á∂ Ó»‘∂ «‡’ È‘ƒ √’Á∆Õ ¡À√∆
¡Â∂ ÓÈ∞÷ º ∆ ¡«Ë’≈ª Á∆ º«÷¡≈ ¡Â∂ ¡≈˜≈Á∆ Ò¬∆ ’∆Â≈ ÁÙ≈ ‘∆ Óπ◊Òª √≈Ó∑‰∂ «√º÷ Ò«‘ Á∆ √∆Õ «¬‘ Ù‘≈ÁÂ
Ó‘≈È ÏÒ∆Á≈È √∆Õ ◊π» È≈È’ Á∂Ú ‹∆ È∂ ÓÈ∞º÷Â≈ Á∂ ◊π» ¡‹È Á∂Ú ‹∆ Á∆ «¬’ «Ú¡’Â∆ Á∆ Ù‘≈Á ȑƒ
‘ ÍÃ’≈ Á∂ √ØÙÈ «ÚπºË ¡≈Ú≈˜ Ïπ¶Á ’∆Â∆ Â∂ √Ï √∆ √◊Ø∫ «È¡ª ¡Â∂ È∂’∆ Á≈ ÍÀ◊≈Ó «ÁøÁ∆ «√º÷ Ò«‘ ˘
ÓÈ∞÷º Â≈ ˘ ºÏ∆ «Í¡≈, Í√Í √π«‘ÁÂ≈ Â∂ Ì≈¬∆⁄≈’ ÷ÂÓ ’È Á≈ ’Øfi≈ ¿∞Í≈Ò≈ √∆Õ ◊π» ‹∆ Ù‘∆Á ‘Ø ◊¬∂
√ªfi «Ú⁄ «‘‰ Á∆ «‘È∞Ó≈¬∆ ’∆Â∆Õ √Ó≈‹ Á∆ Ú‰ª, Í Ò«‘ ÷ÂÓ È≈ ‘ج∆ √◊Ø∫ ‘Ø Әϻ ‘ج∆, √ø √»Í
¡≈ÙÓª «Ú⁄ Úø‚, ¿±⁄ È∆⁄ Á∂ ÚÀ «ÚØË Â∂ «ÚÂ’∂, ◊π«√º÷ª È∂ √øÂ-«√Í≈‘∆ Á≈ »Í Ë≈ «Ò¡≈, Í∆∆ Á∂
«‘øÁ» Óπ√ÒÓ≈Ȫ Á∆ ¡≈Í√∆ ÈÎÂ, ¬∆÷≈ ¡Â∂ ‘π’Ó≈È √ø◊ Ó∆∆ Ú∆ ¡≈ «Ï≈‹∆, Ì◊Â∆ ÂØ∫ Ù’Â∆ ÍÀÁ≈ ‘ج∆,
ÙÃ∂‰∆ Á∂ ◊∆Ï ‹ÈÂ≈ ¿∞Í ˜πÒÓ È∂ ¡≈Ó ÒØ’ ÓȪ Á∂◊ Á∂ È≈Ò Â∂◊ Á≈ «ÈÓ≈‰ ‘Ø«¬¡≈ ¡Â∂ ÓÈ∞º÷Â≈ Á∂
«Ú⁄ ‘∆È Ì≈ÚÈ≈Úª ÍÀÁ≈ ’ «ÁÂ∆¡ª √ÈÕ ◊π» È≈È’ «¬«Â‘≈√ È∂ «¬’ ÈÚƒ ÍπÒªÿ Íπº‡∆Õ
Á∂Ú ¡Â∂ ¿∞È∑ª Á∂ ¿∞Â≈¡«Ë’≈∆ ◊π» √≈«‘Ï≈È ¿∞⁄∆ Ù‘∆Áª Á∂ «√Â≈‹ ◊π» ¡‹È Á∂Ú ‹∆, ◊π»
√π«Â Á∂ Ó≈Ò’ √È ‹Ø ‘ √Ó∂∫ ÏÑÓÒ∆È «‘øÁ∂ √ÈÕ È≈È’ Á∂Ú ‹∆ Á∆ Í≥‹Úƒ ‹Ø«Â, ◊π» ≈ÓÁ≈√ ‹∆ ¡Â∂
◊π» √≈«‘Ï≈È “̬∆ «◊Ò≈«È ‹◊ «Ú⁄” ˘ ¡≥Âz∆Ú ÂØ∫ Ï∆Ï∆ Ì≈È∆ Á∂ ◊ë‘ AE ¡ÍÃÀÒ AEFC ˘ ◊Ø«¬øÁÚ≈Ò
¡È∞ÌÚ ’Á∂ √È ¡Â∂ «¬√ Á∂ ’«Ò¡≈‰ «‘ ¿∞È∑ª È∂ «Ú÷∂ ÍÃ’≈ÙÓ≈È ‘ج∂Õ ◊π» ÿ «Ú⁄ ÍÃ◊‡ ‘؉ ’≈È
‘ Â∑ª Á∂ ¿∞Í≈Ò∂ ’∆Â∂Õ Í≥‹Ú∂∫ Í≈ÂÙ≈‘ Â’ «¬È∑ª ¡≈Í ‹∆ ˘ ‹ÈÓ ÂØ∫ ‘∆ ¡≈«Ӓ ◊πÛ∑Â∆ ÍÃ≈Í √∆-
¿∞Í≈«Ò¡ª È∂ «¬’ Ò«‘ Á≈ »Í Ë≈È ’ «Ò¡≈ √∆, ÂÀ ‹ÈÓ ◊π  Ó«Â Ïà ‘ Óπ ͤ≈«‰˙®
√º⁄ ËÓ, «È¡ª, Ï≈Ï∆, √…Ó À ≈È ¡Â∂ Ë≈«Ó’ «ÈÙ«⁄¡ª Í≥ È ≈ AD@G
Á∆ ¡≈˜≈Á∆ Á∆ Ò«‘ ‹Ø ‘ ÓÈ∞º÷ ˘ Ï≈Ï Á≈ ÓÈ∞º÷ ◊π» ¡ÓÁ≈√ ‹∆ È∂ ¡√∆√ª Ú∆ «ÁÂ∆¡ª ¡Â∂
Ó≥È ’∂ √…ÀÓ≈È ¡Â∂ ¡‰÷ È≈Ò ‹∆¿∞‰ Á≈ ‘º’ Ï÷ÙÁ∆ Ì«Úº÷ Ï≈‰∆ ’∆Â∆, “ÁØ«‘Â≈ Ï≈‰∆ ’≈ ÏØ«‘Ê≈Õ” ◊π»
√∆Õ ¡ÓÒ∆ ÂΩ Â∂ «¬√ √ªfi∆Ú≈ÒÂ≈ Á∂ ÍÃÂ∆’ √È; «¬’ ◊ÃøÊ √≈«‘Ï «Ú⁄ ¡≈Í Á∆ ¡≥«ÓÃÂÓ¬∆ Ï≈‰∆ «¬√ Ì«Úº÷
ÍÃÓ≈ÂÓ≈ Á∆ Ì◊Â∆, «ÏȪ «’√∂ «ÚÂ’∂ ÂØ∫ √ÌȪ Ò¬∆ Ï≈‰∆ Á∂ √‘∆ ‘؉ Á≈ ÍÃÓ≈‰ ‘ÀÕ ¡≈Í ‹∆ ˘ ‘
√ªfi∆ √ø◊Â, √ªfi∆ Í≥◊Â, √ªfi≈ ¶◊, √ªfi∂ ÷»‘ ¡Â∂ ÍÃ’≈ Á∆ «Ú«Á¡≈ Á∂ «Ú⁄ «ÈÍπøÈ ’È «Ú⁄ ¡≈Í
Ï¿∞Ò∆¡ª, √ªfi∂ ËÓ ¡√Ê≈È («‹Ú∂∫ ‘«Ó≥Á √≈«‘Ï ‹∆ Á∂ È≈È≈ ‹∆ ◊π» ¡ÓÁ≈√, Ï≈Ï≈ Ïπº„≈ ‹∆, Í≥«‚Â
ÁÏ≈ √≈«‘Ï) «‹Ê∂ «ÏȪ «ÚÂ’∂ √Ì ˘ ‹∆ ¡≈«¬¡ª Ï∂‰∆ ‹∆, Ï≈Ï≈ ÓØ‘∆ ‹∆, Ï≈Ï≈ ÓØ‘È ‹∆, ¡≈«Á Á≈
«’‘≈ «◊¡≈, √ªfi≈ ËÓ ◊ÃÊ ø (◊π» ◊ÃÊ
ø √≈«‘Ï) «‹√ «Ú⁄ «ÚÙ∂Ù ‘ºÊ ‘ÀÕ ¡≈Í‹∆ «⁄Â’≈∆ ¡Â∂ «ÙÒÍ ’Ò≈
«‘øÁ» Ì◊Â, Óπ√ÒÓ≈È Î’∆ ¡Â∂ «√º÷ ◊π» √≈«‘Ï≈È È∂ «Ú⁄ Ú∆ «ÈÍπøÈ √ÈÕ ÿØÛ √Ú≈∆ ¡Â∂ È∂‹≈Ï≈˜∆ Á∂
«ÓÒ ’∂ «¬’ ÍÃÌ» «Í¡≈ Á∂ √Ø«‘Ò∂ ◊≈«¬È ’∆Â∂Õ ÒØ’ ¡≈Í ‹∆ Ó≈«‘ √ÈÕ «ÍÂ≈ ◊π» ≈ÓÁ≈√ ‹∆ Á∂ Ï⁄Ȫ
ÓȪ ¿∞Â∂ «¬√ «Í¡≈ Á∆ √ªfi Í≈¿∞∫Á∆ Ò«‘ Á≈ Ï‘π Á≈ Í»∆ Â∑ª Í≈ÒÈ, √∂Ú≈ ¡Â∂ Í¿∞Í’≈ ¡≈Í ‹∆
ÍÃÌ≈Ú «Í¡≈Õ ¡’Ï Ú◊∂ È∂’ Ï≈ÁÙ≈‘ª ˘ «¬‘ ⁄ø◊≈ Á∂ ‹∆ÚÈ Á∂ ¡ÓÒ∆ ͺ÷ √ÈÕ «¬È∑ª ◊π‰ª ’≈È ‘∆
Òº«◊¡≈ Í Â∞¡√ º Ï∆ ÓπÒª ÓπÒ≈«‰¡ª ¡Â∂ ‹‘ª◊∆ Ú◊∂ ‹πÒ≈¬∆ AEHA ¬∆. ˘ ◊π» ≈ÓÁ≈√ ‹∆ È∂ ‹ØÂ∆ ‹Ø«Â
Âø◊«ÁÒ Â∞¡√Ï∆ ‘π’Ó≈È≈ ˘ «¬‘ Ò«‘ ÷Â≈ ‹≈Í∆Õ √Ó≈¿∞ ‰ ÂØ ∫ ’∞ fi Ó‘∆È∂ Í«‘Òª ‘∆ ¡≈Í ‹∆ ˘
’±Û ˘ √º⁄ ÂØ∫ √Á≈ ‘∆ ‚ Ò◊Á≈ ‘À «’¿∞∫«’ √º⁄ Á∂ ◊π«¡≈¬∆ ◊ºÁ∆ Ï÷«ÙÙ ’∆Â∆Õ Úº‚∂ Ì≈ «ÍÃÊ∆⁄øÁ È∂
ÍÃ◊‡≈¡ È≈Ò ’±Û Á∆ ’øË ‡πº‡ ‹ªÁ∆ ‘À, ¡È∑∂≈ ⁄≈ȉ ¡≈͉≈ ‘º’ «‹ÂÒ≈«¬¡≈, «ÚØË Ú∆ ’∆Â≈ Í ◊π»
ÂØ∫ √Á≈ ‘∆ ÌÀÌ∆ ‘πøÁ≈ «‘øÁ≈ ‘À «’¿∞∫«’ ⁄≈ȉ Á∂ ¡‹È Á∂Ú ‹∆ Á∆ √«‘ÈÙ∆ÒÂ≈, √Ï ¡Â∂ √π«‘ÁÂ≈
ÍÃ’≈Ù «Ú⁄ ¡È∑∂∂ Á∆ ‘Ø∫Á ‘∆ ÷ÂÓ ‘Ø ‹ªÁ∆ ‘À, (’±Û ¡º◊∂ ¿∞√ Á∆ Í∂Ù È≈ ◊¬∆Õ «ÍÂ≈ ◊π» È∂ ÍπÂª ˘
¡Ó≈Ú√ √º ⁄ ⁄ø Á Ó≈ Á∆√À È≈‘∆ ’«‘ ⁄«Û∑ ¡ ≈) ◊π◊ºÁ∆ Á∆¡ª «˜øÓ∂Ú≈∆¡ª ¡Â∂ Ú«‚¡≈¬∆¡ª Áº√∆¡ª
¡«◊¡≈ÈÂ≈ «◊¡≈È Á≈ Í≈√≈ È‘ƒ ⁄≈‘πøÁ∆ «’¿∞∫«’ ¡Â∂ «¬√ ÍÃÂ∆ «¬’ ÙÏÁ «Ú⁄ ÎπÓ≈È Ú∆ ’∆Â≈ -

'Awqm mwrg' 43 jUn, 2011


’≈‘∂ ͻ fi◊ ‘¿∞ √ø«◊ Ï≈Í® Á∆ ÙÈ ¡≈«¬¡≈ ¡Â∂ «√º ÷ ∆ Á≈ Ó‘≈È Íà ⁄ ≈’
«‹È ’∂ ‹‰∂ Ï‚∆∂ Â∞ Ó ‘¿∞ Ï«‰¡≈Õ «¬’ √≈Ò Áπ¡≈Ï∂ «Ú⁄ ÍÃ⁄≈ ’È ¿∞ÍøÂ
«ÂÈ «√¿∞ fi◊ Í≈Í® Í≥ È ≈ - AB@@ ¡≈Í Ú‚≈Ò∆ ⁄Ò∂ ◊¬∂ «‹Ê∂ AI ‹»È, AEIE «Ú⁄
Í«‘Ò∆ √ÂøÏ AEHA ˘ ◊π» ≈ÓÁ≈√ ‹∆ ‹ØÂ∆ (◊π») ‘«◊Ø«ÏøÁ ‹∆ Á≈ ‹ÈÓ ‘Ø«¬¡≈Õ ’∞fi √Ó∂∫ Ï≈¡Á
‹Ø«Â √Ó≈ ◊¬∂ ¡Â∂ Á√Â≈ ÏøÁ∆ ¿∞Íø ¡≈Í ‹∆ Í≥‹≈Ï «Ú⁄ Ï‘π ں‚≈ ’≈Ò «Í¡≈Õ ¡≈Í ‹∆ È∂ ʪ
¡≥«ÓÃÂ√ ¡≈ ◊¬∂ ¡Â∂ √≈∆¡ª «˜øÓ∂Ú≈∆¡ª √øÌ≈Ò Êª ÷» ‘ Íπ ‡ Ú≈‰ Á∆ Óπ « ‘ø Ó Ùπ  » ’∆Â∆ ¡Â∂ ÒØ Û
Ò¬∆¡ªÕ «ÍÃ Ê ∆⁄ø Á Á∆ Óπ ÷ ≈ÒΠÁ∂ Ï≈Ú‹» Á «√º ÷ ¡È∞√≈ «¬’ ‘‡∂, ÁØ ‘‡∂, ⁄≈ ‘‡∂ ¡Â∂ Ú‚≈Ò∆
√ø◊ª È∂ ¡≈Í ‹∆ Á∂ Í¿∞Í’≈∆ ’≈‹ª «Ú⁄ ÚºË Á∂ Ò≈◊∂ ¤∂ ‘‡≈ (¤∂‘‡≈ √≈«‘Ï) ÷»‘ ÒÚ≈«¬¡≈Õ «¬Ê∂
⁄Û∑ ’∂ √≈Ê «ÁÂ≈Õ «√º÷ª «Ú⁄ √∂Ú≈ Á≈ ¿∞ÂÙ≈‘ ¡≈Í ‹∆ ˘ ÷Ï «ÓÒ∆ «’ Ò≈‘Ω Á∆ ‘≈Ò ϑπÂ
‹◊≈¿∞‰ Ò¬∆ ¡≈Í ‹∆ È∂ AEHF «Ú⁄ √øÂØ÷√ Á∆ «⁄øÂ≈ ‹È’ ‘ÀÕ Ìπº÷ Â∂ Ï∆Ó≈∆ ’≈È Êª ʪ ÓπÁ∂
√∂Ú≈ ¡øÌ ’ «ÁÂ∆Õ C ‹ÈÚ∆ AEHH ¬∆. ˘ ‘˜ √Û ‘∂ ‘È, ¿∞È∑ª ˘ ÁºÏ‰ ‹ª √≈ÛÈ Á≈ ’ج∆ ÍÃÏøË
Ó∆¡ª Ó∆ ÂØ∫ √Ã∆ ‘«Ó≥Á √≈«‘Ï Á∆ ȃ‘ ÷Ú≈¬∆ È‘ƒÕ √øÈ AEIG ¬∆. «Ú⁄ ¡≈Í ‹∆ Ò≈‘Ω  Íπ º ‹ ∂ ,
¡Â∂ √∂ Ú ≈ ¡ø Ì ’ «ÁÂ∆Õ «¬√ È≈Ò Óπ √ ÒÓ≈È √∂Ú’ª È≈Ò Ò ’∂ √∂Ú≈ «Ú⁄ ‹π‡ ◊¬∂, √Á≈ ÏÂ
Ì≈¬∆⁄≈∂ «Ú⁄ Ú∆ ◊π  » ‹∆ Íà  ∆ «Í¡≈ ¡Â∂ ¶◊ ⁄≈¨ ’∆Â∂, ÒØÛÚøÁª Á∆ Ó≈«¬’ √‘≈«¬Â≈ ’∆Â∆,
√ªfi∆Ú≈ÒÂ≈ Á∆ Ì≈ÚÈ≈ ÍÀÁ≈ ‘ج∆Õ ‘«Ó≥Á √≈«‘Ï «È¡≈√«¡ª ˘ «‡’≈‰≈ Á∂‰ Ò¬∆ ⁄»È≈ Ó≥‚∆ «Ú⁄ «¬’
Á∂ ⁄≈ ÁÚ≈˜∂ º÷∂ ◊¬∂ Â≈«’ ‘ «ÁÙ≈ ÂØ∫, ‘ «¬Ó≈ Á≈ «ÈÓ≈‰ ’∆Â≈Õ ‚ºÏ∆ Ϙ≈ «Ú⁄ Ï¿∞Ò∆
Ó˜Ï, ‘ ÍÁÚ∆ Á≈ ÍÃ≈‰∆ ¡≈ ’∂ ‘«Ó≥Á √≈«‘Ï √≈«‘Ï Ï‰Ú≈¬∆Õ ¡≈Í ‹∆ ¡º· Ó‘∆È∂ Ò≈‘Ω ‘∂ ¡Â∂
«Ú⁄ ÍÃÌ»-«Í¡≈ Á≈ Ì≈◊∆ ω √’∂Õ ‘«Ó≥Á Á∆ ÓπÁ∂ ⁄πº’‰ √≈ÛÈ ‹ª ÁÏ≈¿∞‰ Á≈ ’øÓ ‘ºÊƒ ’Á∂
√Ê≈ÍÈ≈ √Ï √≈fi∆Ú≈ÒÂ≈ Á∆ «Ò÷≈«¬’ ‘ÀÕ ‘∂Õ Ò≈‘Ω Á∂ √Ó»ø‘ Ú≈√∆ ¡≈Í ‹∆ Á∆ Ó‘≈È √∂Ú≈
◊π» ‹∆ È∂ «¬Á «◊Á Á∂ «¬Ò≈«’¡ª Á≈ ÁΩ≈ ÂØ∫ Ï‘π ÍÃÌ≈Ú ‘ج∂Õ
’∆Â≈ Â∂ Ó«‘√»√ ’∆Â≈ «’ ÂÈ Â≈È Á∂ «¬Ò≈’∂ ¡’Ï Ú∆ ‹ÁØ∫ Ò≈‘Ω ¡≈«¬¡≈ ª ◊π» ‹∆ Á∆
«Ú⁄ √÷∆√Úª Á≈ ÍÃ⁄≈ ‹Øª Â∂ ‘ÀÕ ‹≈ Í≈ Á∂ ¡˜Ó Á∆¡ª Ú≈Á≈ª √π ‰ ∆¡ª, Ï‘π  ÍÃ Ì ≈ÚÂ
ÏøËȪ «Ú⁄ ‹’Û∂ «ÚÙ∂Ù ÂΩ Â∂ È∆Ú∆∫ ‹≈ª Á∂ «‘øÁ» ‘Ø«¬¡≈ ¡Â∂ ◊Ø«¬øÁÚ≈Ò ◊π» ‹∆ Á∂ ÁÙÈ ’È Ò¬∆
ÒØ’ ¿∞⁄∆ ‹≈ª Á∆ ÏÁ√¨’∆ ÂØ∫ Âø◊ √È ¡Â∂ «¬√ ¿∞⁄∂⁄≈ ¡≈«¬¡≈Õ ¿∞‘ ◊π» ‹∆ Á∂ ÁÙȪ ÂØ∫ Ï‘πÂ
Á∂ È≈Ò ‘∆ ‘’±Ó ÚÒØ∫ «¬√Ò≈Ó Ë≈È ’È Ú≈«Ò¡ª ÍÃÌ≈Ú ‘Ø«¬¡≈, ‹≈◊∆ Ò≈¿∞‰∆ ⁄≈‘∆ Í ◊π» ‹∆
˘ ’¬∆ Ò≈Ò⁄ Ú∆ «ÁÂ∂ ‹ªÁ∂ √ÈÕ √÷∆ √Ú Ò«‘ È∂ Ȫ‘ ’ «ÁÂ∆ ¡Â∂ Í‹≈ Á∂ √π÷ Ò¬∆ Ó≈Ò∆¡≈
˘ ·Ò∑ Í≈¿∞‰ Ò¬∆ ¡≈Í ‹∆ È∂ AEI@ ¬∆. «Ú⁄ «¬’ ÿ‡≈¿∞‰ Ò¬∆ «’‘≈Õ ¡’Ï È∂ ¿∞√∂ √Ó∂∫ ¤∂Úª «‘º√≈
ÈÚ∂∫ È◊ “ÂÈÂ≈È √≈«‘Ï” Á∆ ȃ‘ º÷∆ ¡Â∂ Ó≈Ò∆¡≈ ÿ‡≈¿∞‰ Á∂ ‘π’Ó ‹≈∆ ’ «ÁÂ∂Õ
Ò≈◊Ò∂ «¬Ò≈’∂ ÷‚±  , ◊Ø « ¬ø Á Ú≈Ò, √‘≈Ò∆ ¡Â∂ ‘«Ó≥Á √≈«‘Ï Á∆ √Ê≈ÍÈ≈ È≈Ò «√º÷ Ì≈¬∆⁄≈∂
÷≈ÈÍπ ¡≈«Á ÂØ∫ Ï‘π ÒØ’ ÍÃ∂ ‘Ø ’∂ ◊π» ÿ È≈Ò ˘ «¬’ √ªfi≈ ËÓ ¡√Ê≈È ÍÃ≈Í ‘Ø«¬¡≈Õ ‘π‰ ◊π»
¡≈ ‹πÛ∂Õ ÂÈ Â≈È ‘∆ √∂Ú≈ Á∂ Íπø‹ ◊π» ‹∆ È∂ Ó‘≈≈‹ ‹∆ È∂ ◊π» ◊ÃøÊ √≈«‘Ï Á≈ √»Í «Â¡≈ ’È
’Ø ‘ Û∆ ÿ ω≈«¬¡≈ «‹Ê∂ ◊π  » ‹∆ ÷π Á Ï∆Ó≈ Á≈ √ø’ÒÍ «Ò¡≈ ¡Â∂ AF@A ÂØ∫ AF@D Â’ «ÂøÈ
’Ø‘Û∆¡ª Á≈ ÁÚ≈ Á≈» ’Á∂ ‘∂Õ √∂Ú≈ Á≈ «¬‘ √≈Ò Á∆ ’Û∆ ÿ≈Ò‰≈, Á» «ÁzÙ‡Â≈ ¡Â∂ »‘≈È∆
’∂∫Á √Ê≈Í ’È ¿∞Íø ¡≈Í ‹∆ ÍÃ⁄≈ ’È ¡È∞ÌÚ ÂØ∫ ◊π» ◊ÃøÊ √≈«‘Ï Á∆ √øÍ≈ÁÈ≈ ’∆Â∆ «‹√
«‘ Áπ¡≈Ï∂ ÚÒ ◊¬∂Õ ¬∂Ê∂ Ú∆ ¡≈Ó ÒØ’ ‘ Â∑ª «Ú⁄ Í≥‹ ◊π» √≈«‘Ï≈È Á∆ Ï≈‰∆ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ Úº÷ Úº÷
Á∂ √Ó≈«‹’, Ì≈¬∆⁄≈’ Â∂ ≈‹√∆ ˜πÒÓª ÂØ∫ Âø◊ ¡≈ ‹≈Â∆¡ª ¡Â∂ Úº÷ Úº÷ «¬Ò≈«’¡ª Á∂ Í≥Áª √øª
’∂ ËÛ≈ ËÛ «¬√Ò≈Ó Ë≈È ’ ‘∂ √∆Õ ◊π» ‹∆ È∂ Ì◊ª, AA ̺‡ ¡≈⁄≈∆¡ª Á∆ »‘≈È∆ ‘º√Ú≈Á∆
¡≈Ó ÒØ’ª Á∆ ≈‘ «‘ «¬Ê∂ Ú∆ «√º÷∆ Á≈ ’∂∫Á Ï≈‰∆ «¬’ºÂ ’’∂ CA ≈◊ª «Ú⁄ ¡È±·∆ ÂÂ∆Ï
√Ê≈Í ’È Ò¬∆ ’Â≈Íπ Á∆ ȃ‘ º÷∆, Ó≈Â≈ È≈Ò Ù≈ÓÒ ’∆Â≈Õ «¬‘ ’≈‹ Ì≈¬∆ ◊πÁ≈√ ‹∆ È∂
◊ø◊≈ ‹∆ Á∂ È≈Ó ÷»‘ Ò◊Ú≈«¬¡≈Õ «¬Ê∂ ‘∆ ÍÃ⁄≈ ¡«Â √»fi, Ò◊È ¡Â∂ «Ó‘È È≈Ò ¡≈͉∂ ’ ’ÓÒª
ÁΩ≈È √÷∆ √Úª Á≈ Ó‘≈È ¡≈◊» Ì≈¬∆ Ó≥fi ◊π» ‹∆ È≈Ò √≥Í≥È ’∆Â≈Õ «¬√ ¡≈«Á ◊ÃøÊ Ï∆Û Á≈ Í«‘Ò≈

'Awqm mwrg' jUn, 2011


44
ÍÃ’≈Ù AD ¡◊√ AF@D ˘ ‘«Ó≥Á √≈«‘Ï ’∆Â≈ ‹∆ «Ò÷Á∂ ‘È «’ ‹◊ Á∂ «¬√ ÿØ ‘È∑∂∂ «Ú⁄
«◊¡≈ ¡Â∂ ◊π» ‹∆ È∂ ÎπÓ≈È ’∆Â≈ «’ ◊π» ◊ÃøÊ ◊π» ¡‹È Á∂Ú ‹∆ ÂØ∫ «ÏȪ ’ج∆ ‘Ø ≈÷≈ È‘ƒ
√≈«‘Ï ◊π» Á≈ «Á≈ ‘À ‹Ø ‘ ʪ, ‘ Ú∂Ò∂ Á∂«÷¡≈ ‘ÀÕ ÍÃÓ≈ÂÓ≈ È∂ ¡≈Í ‘∆ «¬È∑ª ˘ ¡ÚÂ≈ ω≈ ’∂
Í∂«÷¡≈ ‹≈ √’Á≈ ‘ÀÕ ◊π» ◊ÃøÊ √≈«‘Ï Á∆ Ï∆Û Ï≈Ï≈ ¿∞‹≈◊ ’∆Â≈ ‘ÀÕ «‹È∑ª È∂ ◊π» ‹∆ Í≈√Ø∫ È≈Ó-
Ïπº„≈ ‹∆ ≈Ó√ ÂØ∫ ¡≈͉∂ √∆√ Â∂ √‹≈ ’∂ ¡Â∂ ◊π» ¡≥« ÓàÍ∆Â≈ ‘À ¿∞È ∑ª Á∂ ¥ØÛª Áπ÷ Á» ‘Ø ◊¬∂
‹∆ ¡≈Í «Í¤∂ «Í¤∂ ⁄Ω ’Á∂ ‘«Ó≥Á √≈«‘Ï «Ò¡≈¬∂Õ ‘ÈÕ ◊π» ¡‹È Á∂Ú Íú÷ ‘∆ »Í ‘È, Í»È
‘π‰ «√º÷ ’∂∫Á Á∂ È≈Ò ‘∆ «√º÷ª ˘ »‘≈È∆¡Â Á≈ ÏÑӑ∆ Á≈ ¿∞È∑ª Á∂ «‘Á∂ «Ú⁄ «ÈÚ≈√ ‘À -
¡ÓØÒ’ ÷˜≈È≈ Í»‹‰ÔØ◊ ◊ÃøÊ √≈«‘Ï Á∆ Ú∆ ÍÃ≈ÍÂ∆ ‹◊ ¡¿∞  π È≈ Ô≈«‘ Ó‘≈ ÂÓ ÓÀ
‘Ø ◊¬∆ ‹Ø «√º÷ √ø◊·È Á∆ ¡ÓØÒ’ Ú√± √∆Õ ¡ÚÂ≈π ¿∞ ‹ ≈◊ ¡≈«È ’∆¡¿∞ Õ
√ÍÙ‡ ‘À «’ ◊π» ¡‹È Á∂Ú ‹∆ Á∂ DC √≈Ò «ÂÈ ’∂ Áπ ÷ ’Ø « ‡’ Á» «  ◊¬∂
Á∂ √ø÷∂Í ‹∆ÚÈ ’≈Ò «Ú⁄ «√º÷ Ò«‘ ‘ ͺ÷Ø∫ Әϻ ÓÊπ  ≈ «‹È ¡≥ « Óà  È≈Óπ Í∆¡¿∞ Õ
‘ج∆ ¡Â∂ ◊π» ‹∆ Á∆¡ª Í¿∞Í’≈∆ Ì≈ÚÈ≈Úª, √∂Ú≈ «¬‘ ÍË«Â Â∂ Ó ⁄» ’ «‘, ∂ ÓÈ
«ÈÓÂ≈, √π«‘ÁÂ≈, √«‘ÈÙ∆ÒÂ≈ ¡Â∂ √Ï ÓÈ∞º÷Â≈ Ì∂ Á «ÏÌ∂ Á π È ‹≈È Ï∆¡¿∞ Õ
Ò¬∆ ¡Ê≈‘ «Í¡≈ È∂ ÒØ’ ÓȪ ˘ ’∆Ò «Ò¡≈ ¡Â∂ Í«¤ «ÁÀ ◊π  ¡‹∞ È ’À
‘ Ú◊, ‘ Ó˜∑Ï ÂØ∫ ÒØ’ ◊π» ‹∆ Á∂ «Í¡≈-’∂∫Á ‘« Í»  È Ïà ‘ «Ó «ÈÚ≈√ Ò∆¡¿∞ Õ
È≈Ò ¡≈ ‹πÛ∂Õ Ìº‡ ’Ú∆¡ª È∂ ◊π» ‹∆ Á∂ ¡«‹‘∂ Í≥ È ≈ - AD@I
◊π‰ª ˘ Á∂÷«Á¡ª ¡È∞ÌÚ ’∆Â≈ «’ ◊π» ¡‹È Á∂Ú ÓÊπ≈ ‹∆ ˘ ‘ ʪ ËÂ∆, ¡≈’≈Ù ÈΩ∫ ÷≥‚ª
‹∆ Á∆ Í≈ÂÙ≈‘∆ «¬ø‹ ‘À «‹Ú∂∫ ≈‹≈ ‹È’ ÓπÛ √ø√≈ «Ú⁄ ◊π» ¡‹È Á∂Ú ‹∆ Á∆ ‹Ø«Â ‘∆ «Ú¡≈Í’
¿∞  ∂ ¡≈«¬¡≈ ‘À ‹Ø ≈‹ «Ú⁄ ‹Ø ◊ ’Ó≈¿∞ ‰ Á∂ «Á√Á∆ ‘À-
¡√»Òª ¿∞Â∂ ‡πÈ Ò¬∆ ÒØ’ª ˘ ÍÃ∂ ’ «‘≈ ‘ÀÕ ËÈ ◊◊È ÈÚ÷≥ ‚ Ó«‘
¡≈Í ‹∆ È∂ ◊π» Á∂ ÙÏÁ ˘ ÍÃ◊‡ ’∆Â≈ ‘À - ‹Ø «  √…  » Í ∆ «‘˙ Ì«
Ì◊«Â ‹Ø ◊ ’Ω ‹À  Ú≈π Ì«È ÓÊ≈ ’¤∞ Ì∂ Á π È‘∆
‘« ‹È’∞ ¿∞ Í ≈Ô¿∞ ® ◊π  π ¡‹π È ÍÂ÷© ‘«®
√ÏÁπ ◊π  » Í’≈«√˙ ‘« √È Ï√≈Ô¿∞ ® ‘«Ïø√ ̺‡ ¡È∞√≈ ◊π» ¡‹È Á∂Ú ‹∆ Á∂ «√ Â∂
Í≥ È ≈ - AD@F ºÏ∆ ⁄¿∞ fiπÒ «‘≈ ‘À, ‹Ø ÍÃÓ∂√π È∂ ¡≈Í Ï÷«Ù¡≈ ‘À -
‹È’ ≈‹π ÏÂ≈«¬¡≈ √‹π ◊ π ¡≈Ò∆‰≈® ¡‹À ⁄Úπ «√« „π Ò À
◊π  √ÏÁ∂ ÓÈ∞ Ó≈«È¡≈ ¡ÍÂ∆‹π ÍÂ∆‰≈® È≈Óπ ¡≥ « Óà  Óπ « ÷ Ò∆¡¿∞ ®
̺‡ ’Ò∑√‘≈≈ ¡È∞√≈ ◊π» ¡‹È Á∂Ú ‹∆ Á∆ ◊π  ¡‹∞ È «√« ¤Âz ≤
√÷Ù∆¡Â ÁÀ Ú ∆ Á∂ Ó≈Ò’ («ÏÓÒ Ïπ « Ë), ‹» È ª ÂØ ∫ ¡≈«Í ÍÓ∂ √ « Á∆¡¿∞ ® Í≥ È ≈ - AD@I
«‘Â, √πÂ∂ ÍÃ’≈Ù, ‘∆ Á≈ »Í (¡≈‹ØÈ∆ √øÌ«Ú¡¿∞) ◊π» È≈È’ Á∂Ú Á∂ ⁄Ò≈¬∂ «ÓÙÈ ˘ ◊π» ¡‹È
Í≈¬∂ Áπ÷ Á» ’È Ú≈Ò∂ (Í Áπ÷ «ÈÚ≈), ¡Í≈ Á∂Ú ‹∆ È∂ Í»È «Ú¿∞∫ ÏøÁ∆ È≈Ò √ø◊·Â ’∆Â≈Õ
«◊¡≈È Á≈ Ìø‚≈ (¡Í≈π¡ÈßÌ¿∞) ÌÓ ¡Â∂ ̇’‰≈ ◊π» ≈ÓÁ≈√ ‹∆ ÚÒØ∫ ⁄Ò≈¬∂ Ó√øÁ «√√‡Ó ˘ ¡≈Í
˘ Á»  ’È Ú≈Ò∂ (Ìz Ó π Ìà ª «Â Á‘‰∞ ) √∆ÂÒ Â∂ ‹∆ È∂ «¬’ Әϻ ‹Ê∂ÏøÁ∆ Á∆ ÂÂ∆Ï «ÁÂ∆Õ ◊π»
√π ÷ Á≈Â∂ (√∆ÂÒÈ∞ √π ÷ Á≈¿∞ ) , ËÓ Á∂ fiø ‚ ∂ Ú≈Ò∂ ÿ È≈Ò ‹πÛ∂ «√º÷ª Á≈ Í√≈≈ √≈∂ «‘øÁπ√Â≈È «Ú⁄
(ËÓ Ëπ‹≈), ‘∆ Ú◊∂ ¿∞Á≈«⁄ (‘« √Ó ¿∞Á≈π), √∆Õ Ó√ø Á ª ≈‘ƒ ¿∞ È ∑ ª Á≈ ◊π  » ÿ È≈Ò ‹π Û È≈
‘¿∞ÓÀ ˘ Á± ’È Ú≈Ò∂ (¡‘øÓ∂Ú «ÈÚ≈‰∞), Ó‘ªÁ≈È∆ √«‘Ò ‘Ø «◊¡≈Õ ¿∞‘ «√º÷∆ Á≈ ÍÃ⁄≈ Ú∆ ’Á∂ √È
(Ó‘≈Á≈«È), ≈‹ ‹Ø ◊ ∆ (≈‹ ‹Ø ◊ √π ‹≈«¬¡¿∞ ) ¡Â∂ ◊π» ÿ Ò¬∆ Á√ÚøË Á∆ ’Ó Ú∆ «¬’º·∆ ’Á∂
¡≈ÂÓ’ ¡‚ØÒÂ≈ «Ú⁄ ÍÃÌ» È≈Ò «¬’«Ó’ (√‘«‹ √È ‹Ø Á∆Ú≈Ò∆ ¡Â∂ «Ú√≈÷∆ Á∂ ÓΩ’∂ ◊π» ‹∆ Á∆ Ì∂∫‡
‹Ø◊π «È‹π Í≈«¬Ô¿∞ - ̺‡ ’Ò∑√‘≈ Í≥È≈ AD@F-H) ’Á∂Õ ¡≥«ÓÃÂ√ ‘«Ó≥Á √≈«‘Ï Á∂ ÁÙȪ Ò¬∆ Á»
«¬ø‹ ‘∆ ÓÊπ≈ ̺‡ È∂ Ú∆ ◊π» ¡‹È Á∂Ú Á»  ÂØ ∫ «√º ÷ Íπ º ‹ Á∂ ¡Â∂ ◊π  Ï≈‰∆ ’∆ÂÈ È≈Ò
‹∆ Á∆ √ø◊ Ó≈‰∆ ¡Â∂ ¿∞È∑ª Á∆ ÓÈØ‘ √÷Ù∆¡Â ‹πÛÁ∂Õ ÊØÛ∑∂ √Ó∂∫ «Ú⁄ ‘∆ ¡≥«ÓÃÂ√ ÚÍ≈ Á≈ Ú∆
ÂØ∫ ÍÃÌ≈«Ú ‘Ø ’∂ G √ÚºÔ∂ ¿∞⁄≈È ’∆Â∂Õ ¡≈Í

'Awqm mwrg' 45 jUn, 2011


’∂∫Á ω «◊¡≈Õ ◊π» ‹∆ È∂ «√º÷ª ˘ ‹≈ Ҭ∆ Óπº¡√Ï∆ √∆Õ ¿∞√ ˘ «√º÷ Ò«‘ Á∆ ‘ÓÈ «Í¡≈Â≈
ÍÃ∂ ’∆Â≈ ¡Â∂ ‘ Â∑ª Á∆ ÓÁÁ Ú∆ ’∆Â∆Õ ◊π» ’Á≈«⁄ Í√ø Á È‘ƒ √∆Õ ¿∞ ‘ «¬√Ò≈Ó Ò¬∆ ¡Â∂
’≈Ò «Ú⁄ «√º÷ ÿØ«Û¡ª Á∆ ‹≈ ¡Â∂ Ù≈‘»’≈≈ ‘’±Ó Ҭ∆ «¬√˘ «¬’ ÷Â≈ Ó≥ÈÁ≈ √∆Õ ’«ÈßÿÓ
’≈‹ª «Ú⁄ Ï‘π Íë√ºË ‘ج∂Õ ◊π» ‹∆ È∂ Â∞’√Â≈È ¡È∞√≈ ◊π» ¡‹È Á∂Ú ‹∆ Á∆ Ù‘≈Á Á≈ √Ì ÂØ∫
º’ «√º÷ª ˘ ÿØ«Û¡ª Á∂ ÚÍ≈ Ò¬∆ Ì∂«‹¡≈Õ «¬√ Úº‚≈ ’≈È «¬‘ √∆ «’ ◊π» È≈È’ Á∂Ú Á∂ ¿∞ÍÁ∂Ùª
È≈Ò «√º÷ª Á∂ «¬≈Á∂ ¡Â∂ ¡≈⁄È «Ú⁄ ӘϻÂ∆ È∂ ‹ÈÂ≈ ˘ ‘¨‰ «ÁÂ≈ √∆ ¡Â∂ ◊π» ¡‹È Á∂Ú
¡≈¬∆ ¡Â∂ «√º÷ «√Í≈‘∆◊∆∆ Ò¬∆ «Â¡≈ ‘ج∂Õ «√º÷ ‹∆ Ú∂ Ò ∂ ◊π  » È≈È’ Á∂ Ú ‹∆ Á∂ ¡√» Ò ª È∂ «√º ÷ ª
⁄ø◊∂ ÿØ«Û¡ª Á∆ Í÷ ¡Â∂ Ù≈‘√Ú≈∆ Ò¬∆ Íë√ºË √ÈÕ √∂Ú’ª Á∂ ÓȪ «Ú⁄ ͺ’∆ ʪ ω≈ Ò¬∆ √∆ ¡Â∂ «√º÷ª
◊π» ‹∆ Á∂ Í¿∞Í’≈∆ ’≈‹, ‘ÓÈ «Í¡≈Â≈ ¡Â∂ Á∆ ‹Ê∂ÏøÁ∆ Әϻ ‘Ø ⁄πº’∆ √∆Õ ÚËÁ∆ ‘ج∆ «√º÷
«√º÷ Ò«‘ Á∆ ӘϻÂ∆ ‘∆ ◊π» ‹∆ Á∆ Ù‘≈Á Á≈ Ò«‘ ‹‘ª◊∆ ˘ ⁄πÌÁ∆ √∆ ¡Â∂ ¿∞‘ «¬√ ˘ «Ó‡≈¿∞‰
Óπº÷ ’≈È Ï‰∆Õ ◊π» ¡‹È Á∂Ú ‹∆ È∂ «¬‘ Í«‘Òª Á∆¡ª «Ú¿∞∫ª ω≈¿∞‰ Òº◊≈Õ «¬√ ’≈‹ «Ú⁄ ⁄øÁ»
‘∆ ¡È∞ÌÚ ’ «Ò¡≈ √∆ - Á∆ ◊π» ÿ ÍÃÂ∆ ÁπÙÓ‰∆ ¿∞√ Ò¬∆ √‘≈«¬’ «√ºË ‘ج∆Õ
√≈‚≈ Ò◊‰≈ ‘À √∆√ ¬∂ ‘ «ÈÙ⁄≈ ¡≈«¬¡≈® ⁄øÁ» Ò≈‘Ω Á≈ Á∆Ú≈È √∆Õ ⁄øÁ» È∂ Ì∆ √ø◊ «Ú⁄
«√º÷ Ò«‘ Á∂ ÓØ„∆ ◊π» È≈È’ Á∂Ú ‹ÈÂ≈ ˘ ◊π» ÿ Á≈ «È≈Á ’∆Â≈ √∆ «¬√ Ò¬∆ ◊π» ‹∆ È∂
‘ Â∑ ª Á∂ Ïø Ë Èª ÂØ ∫ Óπ ’ Â ’Ú≈ ’∂ ¡≈˜≈Á ¿∞√ Á∆ ÒÛ’∆ Á≈ «ÙÂ≈ ¡≈͉∂ √≈«‘Ϙ≈Á∂ ‘«◊Ø«ÏøÁ
’Ú≈¿∞‰≈ ⁄≈‘πøÁ∂ √ÈÕ ¿∞È∑ª È∂ “≈‹∂ Ù∆‘ Óπ’ºÂÓ √≈«‘Ï È≈Ò ’È≈ ¡ÍÃ Ú ≈È ’ «ÁÂ≈ √∆Õ «√º ÷
’∞ºÂ∂” ’«‘ ’∂ ˜πÒÓ ’È Ú≈«Ò¡ª Á∆ È÷∂Ë∆ ’∆Â∆Õ √ø◊ È∂ ◊π» ‹∆ ˘ Ï∂ÈÂ∆ ’∆Â∆ √∆, «¬√ ¡‘ø’≈∆
Ï≈Ï È∂ ¡≈Í ‹∆ ˘ ÏøÁ∆÷≈È∂ Í≈«¬¡≈ Í √º⁄ Á∆ Á≈ «ÙÂ≈ ’Ï»Ò È‘ƒ ’È≈Õ ⁄øÁ» ◊π» ÿ ÂØ∫ ÏÁÒ≈
¡≈Ú≈˜ ÏøÁ È≈ ‘ج∆Õ AEC@ ¬∆. «Ú⁄ Ï≈Ï ⁄Û∑≈¬∆ ÒÀ‰ Ò¬∆ ÓΩ’∂ Á∆ ÂÒ≈Ù «Ú⁄ √∆Õ ¿∞√ È∂ ‹‘ª◊∆
’ «◊¡≈Õ ¿∞Íø Ï≈Ï Á≈ ÍπºÂ ‘Ó≈Ô±ø Â÷ Â∂ Á∂ ’øÈ ÌÈ∂ Ùπ» ’ «ÁÂ∂ «’ ◊π» Ó‘≈≈‹ Ï‘πÂ
ÏÀ « ·¡≈ «‹√˘ ⁄À È È≈Ò ≈‹ ’È≈ È√∆Ï È‘ƒ ËøÈ Ó≈Ò ¡Â∂ Úº‚∆ «¡≈√ Á∂ Ó≈Ò’ ‘È ¡Â∂
‘Ø«¬¡≈Õ Ù∂ Ù≈‘ √»∆ ÂØ∫ ‘≈ ÷≈ ’∂ ‹Á ¿∞‘ ÷‚± ‘’±Ó Ҭ∆ «’√∂ √Ó∂∫ Ú∆ ÷Â≈ ω √’Á∂ ‘ÈÕ
√≈«‘Ï ’ØÒØ∫ ¶«ÿ¡ª ª «ÚÙ∂Ù ¡≈Á È≈ «ÓÒ‰ Â∂ ‹‘ª◊∆ ¡≈͉∂ ÓÈ Á∆ ‘≈Ò ¡≈͉∆ «Ò÷ “Â∞˜«’-
◊π» ¡≥◊Á Á∂Ú ‹∆ «ÚπºË ÂÒÚ≈ ¿π·≈¬∆Õ ‹Á ◊π» ‹‘ª◊∆∆” «Ú⁄ √ÍÙ‡ ’Á≈ «Ò÷Á≈ ‘À «’ ÏÛ∂ √Ó∂∫
‹∆ È∂ ٪ √πÌ≈¡ «Ú⁄ ÷∆¡ª ÷∆¡ª √π‰≈¬∆¡ª ª ÂØ∫ Ó∂∆ «¬º¤≈ √∆ «’ «¬√ fi»· Á∆ Áπ’≈È (◊π» ÿ)
⁄πºÍ ’ «◊¡≈Õ Óπ√∆Ï «Ú⁄ Ϋ√¡≈ ◊π» Î’∆ Á∆ ˘ √Á≈ Ò¬∆ ÏøÁ ’ Á∂Úª ‹ª ¿∞√ ˘ «¬√Ò≈Ó «Ú⁄
“¡≈‘” ÂØ∫ ‚ «◊¡≈Õ AEEF ¬∆. ˘ ¡’Ï Â÷ Â∂ ÒÀ ¡≈ÚªÕ ‹‘ª◊∆ ˘ ⁄º’‰ «Ú⁄ È’ÙÏøÁ∆¡ª È∂ Ú∆
ÏÀ«·¡≈Õ ¡’Ï √πÒ‘-’∞Ò √∆Õ ◊π» ¡ÓÁ≈√ ¡Â∂ Í»  ≈ Â≈‰ Ò≈«¬¡≈Õ ¿∞ È ∑ ª Á≈ ¡≈◊» ÓΩ Ò ≈È≈ ÙÀ ÷
◊π» ≈ÓÁ≈√ ‹∆ Á∂ ’≈Ò «Ú⁄ ’¬∆ «ÚØË∆¡ª È∂ ◊π» ¡«‘ÓÁ √‘øÁ∆ ¡≈͉∂ ¡≈Í ˘ Óπ‹ºÁÁ ¡ÒÎ√≈È∆
ÿ «ÚπºË «Ù’≈«¬Âª ’∆Â∆¡ª Í ¡’Ï È∂ ‘ Ú≈∆ («¬√Ò≈Ó Á≈ ≈÷≈) ’«‘øÁ≈ √∆Õ ¿∞‘ ÷πÒ∑∂ ÂΩ Â∂
«Ù’≈«¬Âª ˘ fi»·≈ ¡≈«÷¡≈ ¡Â∂ ◊π» ‹∆ Á≈ Í»≈ ’«‘øÁ≈ √∆ «’ «¬√Ò≈Ó Á∆ «¬º˜Â ’∞Î Â∂ ’≈Îª Á∆
¡≈ÁÓ≈È ’∆Â≈Õ ◊π» ¡‹È Á∂Ú ‹∆ ¡’Ï Á∂ ÷Ú≈∆ «Ú⁄ ‘ÀÕ ‹‘ª◊∆ Óπ˜≈ Í»∆ Â∑ª «◊ÃÎÂ
‘πø«Á¡ª ‘∆ AEHA ¬∆. «Ú⁄ ◊π◊ºÁ∆ Â∂ ÏÀ·∂Õ «¬√ «Ú⁄ √∆Õ «¬√˘ ‘∆ ‹‘ª◊∆ È∂ ◊π» ¡‹È Á∂Ú ‹∆
’≈Ò «Ú⁄ Ú∆ «ÚØË∆¡ª È∂ Ï‘π «Ù’≈«¬Âª ’∆Â∆¡ª ˘ «◊ÃÎÂ≈ ’È Á≈ ‘π’Ó Ì∂«‹¡≈ √∆Õ «¬È∑ª ˘
Í ¡’Ï È∂ «¬’ È≈ √π‰∆Õ ¡’±Ï AF@E «Ú⁄ º’≈Ò∆È Ï‘≈È≈ Ú∆ «ÓÒ «◊¡≈Õ √«‘˜≈Á≈ ÷π√Ø
¡’Ï ⁄Û∑ ≈ ¬∆ ’ «◊¡≈ ¡Â∂ ¿∞ √ Á≈ ÒÛ’≈ ‹‘ª◊∆ Á≈ ¤Ø‡≈ ÍπºÂ √∆Õ AF@F «Ú⁄ ÷π√Ø Â∂
‹‘ª◊∆ (√Ò∆Ó) Â÷ Â∂ ÏÀ·≈Õ ‹‘ª◊∆ È∂ ◊ºÁ∆ Ï◊≈Ú Á≈ «¬Ò˜≈Ó Ò≈ ’∂ ‹‘ª◊∆ È∂ ¿∞√ Á≈
√øÌ≈Ò«Á¡ª ‘∆ ◊À Óπ√ÒÓ≈Ȫ ˘ ’≈Î ◊Á≈«È¡ª «Í¤≈ ’∆Â≈Õ ÷π√Ø Í«‘Òª Ú∆ ¡’Ï Á∂ È≈Ò ◊π»
¡Â∂ ¿∞È∑ª ÍÃÂ∆ √÷Â∆ Ú‰∆ Ùπ» ’ «ÁÂ∆Õ ¿∞‘ ÿ Á∂ ÁÙÈ ’È ‹≈ ⁄π«’¡≈ √∆Õ ¿∞‘ ÂÈ Â≈È
√≈Î ’«‘ø Á ≈ √∆ «’ ¡’Ï Á∆ ÷π Ò ∑ «ÁÒ∆ È≈Ò Íπº«‹¡≈Õ ◊π» ÿ √Ì Ò¬∆ ÷πÒ∑≈ Á ‘ÀÕ ÁØ÷∆¡ª ˘
«¬√Ò≈Ó Á∂ Í≈√≈ ˘ ˺’≈ Òº«◊¡≈ ‘ÀÕ ¿∞‘ ͺ’≈ ÓΩ’≈ «ÓÒ «◊¡≈Õ ◊π» ‹∆ Â∂ «¬Ò˜≈Ó Ò≈«¬¡≈ «◊¡≈
(bwkI pMnw 52 'qy)

'Awqm mwrg' jUn, 2011


46
bMdgI nwmw
ArQwq
s`c dI pRwpqI dy swDn
B weI swihb rGbIr isM G 'bIr'

nwm jpx dIAW iqMn AvsQwvW hn imhr dieAw kir krnY h wr ]


Bgiq bMdgI dyih isrjxhwr ]
pihlI AvsQw khu nwnk guir Koey Brm ] eyko Alhu pwrbRhm ]
rsnw nwl nwm jpxw - pihly pihl nwm rsnw AMg - 897
nwl jpxw cwhIdw hY[ jykr rsnw nwl jipAW qbIAq pr mYN 'vwihgurU' Sbd dw jwp Kud krdw irhw
iblkul nw Tihry qW nwm mwlw dy mxky Pyrny cwhIdy hW Aqy swry gurisKW nUM eysy hI Sbd dI isPwrS
hn, ies qrHW kuJ ibrqI mwlw ivc qy kuJ ismrn krWgw[ myry iKAwl ivc hor swry nwm ijhw ik -
ivc l`g jWdI hY[ rsnw nwl jipAW jy inMmHI inMmHI rwm, Em, A`lw, goibMd, mwDo vgYrw r`b dy iksy iek
Awvwz Awvy aus v`l iKAwl lgwxw cwhIdw hY[ mn gux nUM zwihr krdy hn Aqy AiBAwsI nUM r`b dy
nUM bwhr jwx qoN rokxw cwhIdw hY Aqy jd jwvy iPr srgux Aqy inrgux dohW srUpW dw igAwn ho jwvy, qW
muV ky ismrn ivc ilAwauxw cwhIdw hY[ aus vyly r`b nUM AYsy Sbd nwl Xwd krnw, ijs qoN
kyvl iek gux zwihr hovy, cMgw nhIN lgdw[ smuMdr
Suru ivc mn bVw GbrWdw qy iek QW iesiQq
dw nwm ipAwlw r`Kx vwlI g`l hY Aqy ibrqI ivc
hox qoN iJjkIAW lYNdw hY[ ies kSmkS ivc keI
Prk pWdw hY[ AiBAwsI jd aucI dSw ivc phuc M jwvy
iKAwl Awauxy SurU ho jWdy hn[ mYN kI ibKyVw pw bYTw
Aqy AnuBv dy nyqrW nwl swKSwq inrMjnI joq dy
hW? mYN ik`Qy qoV ApVnw hY? jd Awly-duAwly hor koeI
drSn kry, qd vwh! vwh! Awp muhwry lUM lUM ivcoN
nwm nhIN jpdw, mYnUM ies JMjt ivc pYx dI kI loV
inkldI hY Aqy ivsmwd dI hwlq pYdw ho jWdI hY[
hY? ies qrHW dy bVy idl FwhuMx vwly iKAwl idmwg
ies ivsmwd dI hwlq ivc r`b gurU rUp nzr AwauNdw
ivc c`kr lgWdy hn, ienHW qoN iblkul Gbrwxw nhIN
hY[ EdoN vwihgurU Sbd dy gUVHy Aqy AMqrIv Bwv dI
cwhIdw[
smJ pYNdI hY[ r`b nUM iek lPz ivc mukMml qOr qy
ibnu hir Bjn nwhI Cutkwrw ] AMg - 188 ibAwn krn leI isvwey 'gurU' dy hor koeI Xog Sbd
goibMd imlx kI ieh qyrI brIAw ] AMg - 12 vriqAw nhIN jw skdw[ lPz 'gurU' ivc r`b dy swry
AYsy gurvwk A`KW swmHxy r`Kxy cwhIdy hn[ jpx srgux Aqy inrgux vwly l`Cx Aw jWdy hn Aqy ienHW
vwsqy koeI lPz Awpxy Drm, inScy jW guru dy hukm isPqW qoN ielwvw vI bhuq kuJ ies lPz qoN ibAwn
Anuswr cuxnw cwhIdw hY[ r`b dy ijqny nwm hn, sB huMdw hY[ ies vwsqy vwihgurU Sbd dy ismrn dw mYN
auqm hn[ bVw hwmI hW[ gurU Gr ivc gurU qoN isrP dyh-DwrI
gurU dI murwd hI nhIN huMdI blik eISvr Aqy bRhm
bilhwrI jwau jyqy qyry nwv hY ] AMg - 1168
kwrn krn krIm ] srb pRiqpwl rhIm ] vwsqy vI ieh lPz vriqAw igAw hY[
Alh AlK Apwr ] Kuid Kudwie vf bysumwr ] 1 ] kvI sMqoK isMG jI qy hor purwqn lyKkW ny
EuN nmo BgvMq gusweI ] 'vwihgurU' pd pr mnohr ivAwiKAw kIqIAW hn qy
Kwlku riv rihAw srb TweI ] 1 ] rhwau ] BweI gurdws jI d`s gey hn ik ieh pd gurU nwnk
jgMnwQ jgjIvn mwDo ] Bau BMjn ird mwih ArwDo ] dyv jI ny ricAw -
irKIkys gopwl guoivMd ] pUrn srbqR mukMd ] 2 ]
vwihgurU sc mMqR suxwieAw[
imhrvwn maulw qUhI eyk ] pIr pYkWbr syK ]
BweI gurdws jI, pauVI 3
idlw kw mwlku kry hwku ] kurwn kqyb qy pwku ] 3 ]
nwrwiex nrhr dieAwl ] qy Pyr d`isAw hY ik ieh nwm gurU mMqR ArQwq
rmq rwm Gt Gt AwDwr ] SromxI nwm hY qy ies dw Pl hY haumY dI nivrqI-
bwsudyv bsq sB Twie ] vwihgurU gur mMqR hY jip haumY KoeI]
lIlw ikCu lKI n jwie ] 4 ] BweI gurdws jI vwr 13 pauVI 2

'Awqm mwrg' 47 jUn, 2011


gurmiq Anuswr jgq dw Asl gurU hY hI inSwnw swmHxy rKxw cwhIey[ AiBAws kyvl Sbd surq
'vwihgurU' ijs dw koeI srIr nhIN - dw hI hoxw cwhIey[ ijs A`Kr dw jwp krIey, kyvl
Awid AMq eykY Avqwrw[ ausy dy suxn vl iDAwn lgwxw cwhIey Aqy vwihgurU
soeI gurU smiJXhu hmwrw[ jI nUM AMg sMg mihsUs krnw cwhIey[
nmskwr iqshI ko hmwrI[ dUjI AvsQw
skl pRjw ijn Awp svwrI[ cOpeI swihb
surq ivc nwm - rsnw nwl nwm jpidAW
siqguru myrw sdw sdw nw AwvY n jwie ]
jpidAW kdy kdy AYsI AvsQw pYdw hoxI SurU ho jWdI
Ehu AibnwsI purKu hY sB mih rihAw smwie ]
hY ik rsnw nwl nwm jpx dI bjwey surq ivc Awp
AMg - 759
nwm jpxw SurU ho jWdw hY[ rsnw bMd huMdI hY pr
gurU dI mUrq - pihly pihl keI AiBAwsI surq ivc (Mentally) nwm jpdy rhIdw hY[ ies
vwihgurU Sbd dy nwl A`KW A`gy gurU nwnk swihb jW hwlq ivc bVI SWqI qy svwd AwauNdy hn[ AiBAws
gurU goibMd isMG jI mhwrwj jW iksy hor Avqwr dw, dy vDx nwl hr vyly jW jd cwho surq ivc nwm dw
jW iksy AsQUl cIz dw iDAwn Drdy hn, pr jwp huMdw rihMdw hY[ rsnw KwmoS huMdI hY[ eyQy ismrn
AKIrlIAW AvsQwvW ivc bVI muSkl pyS AwauNdI dw physical Part jW ijsmwnI quA`lk Kqm ho jWdw
hY[ mYN gurU nwnk dyv jI dI qsvIr swmHxy r`K ky hY Aqy surq dw ismrn (Mental repetition) idn-
ismrn krdw huMdw sW[ pihly pihl mn dy itkwxy b-idn vDdw jWdw hY[ hux surq pkxI SurU ho jWdI
ivc ies jugqI ny bVI mdd kIqI, myrw AiBAws hY[ mn bwhrlIAW ibrqIAW qoN Cutkwrw pw ky AwpxI
ieqnw viDAw ik ismrn ivc bYiTAW, gurU nwnk dyv surq ivc iekwgr hoxw SurU ho jWdw hY[ mn dI swrI
jI dI qsvIr ivc vyKidAW vyKidAW ibjlI cmkxI qwkq, ijhVI pihly bwhrlIAW cIzW ivc iKMfI rihMdI
Suru ho jwvy Aqy iPr aus qsvIr ivc jwn pY jwvy sI, hux ismrn dI inMmHI inMmHI (Mental) Awvwz ivc
Aqy gurU nwnk dyv jI swKSwq bYTy hoey idsx[ pihly iek`TI rihxI SurU ho jWdI hY[ AiBAwsI Awpxy AMdr
qW myrI KuSI dI koeI hd nhIN sI rihMdI, jd cwhW SWqI dw hVH vgdw mihsUs krdw hY, qbIAq itkI
gurdyv dy ies qrHW drSn kr lvW[ hOlI-hOlI rihMdI hY, rsnw bMd hud
M I hY, pr jwp surq ivc jwrI
AiBAws ieqnw p`kw hoieAw ik ieh qsvIr myry rihMdw hY[
ihrdy ivc rihx lg geI Aqy jd jIA kry, A`KW
mIt ky drSn kr lvW[ ies dSw nUM mYN iek vwrI gurbwxI dy nymI vI kdI kdI ies AvsQw dw
kivqw ivc ies pRkwr bMinHAw sI - gurbwxI dy pwT nwl hI svwd rK lYNdy hn[ rsnw
pUry gurdyv qyrw lYNidAW hI nwm,
dy ih`lx qoN bgYr bwxI surq ivc pVHI jWdy hn, pr
iek A`KIAW dy A`gy qsvIr iKcI jWvdI[ nwm dy zrIey eys AvsQw ivc phuMcxw izAwdw
mIt lvW A`KIAW ik ikqy nzr lg jwvy, ivigAwnk (Scientific) Aqy AglIAW hwlqW vwsqy
A`KIAW qoN lih ky idly ivc jw smWvdI[ izAwdw lwBdwiek huMdw hY[ mYN keI cMgy mhwqmwvW nUM
Bul geIAW KyfW swnUM jdoN dI ey Kyf lBI, ies AOkV ivc PisAw dyiKAw hY[ bwxI dw pwT qy
pr hW hYrwn iek smJ nhIN AWvdI[ surq ivc kr skdy hn pr jd nwm ivc bYTdy hn
qyry jyhy gurU byprvwh SihnSwh qweIN, qW icq jldI aucwt ho jWdw hY[
myry idl jyhI qMg jgHw ikvyN BWvdI? svwsW nwl nwm - eys AvsQw ivc jy svwsW
ies dSw ivc prp`k ho jwx nwl r`b dy nwl nwm jpx dI Awdq pw leIey qW vI bVw svwd
inrgux srUp dw iDAwn Drnw AOKw ho jWdw hY Aqy AwauNdw hY[ svws AMdr lYx l`gy 'vwh' qy bwhr k`Fx
inrgux srUp dI smJ Aqy ies ivc lIn hoxw hI l`gy 'gur'U dw AiBAws kIiqAW hOlI-hOlI hud
M y jWdy hn[
Bjn dI AwKrI mMizl hY[ jd mYN inrgux srUp dw iksy vyly svws Awpy-bgYr qklIP jW koiSS dy ruk
iDAwn Drnw cwhud M w sW, qd myry swmHxy gurU swihb dI ruk ky Tihr Tihr ky AwauNdy hn Aqy rs, SWqI qy
Skl Aw jWdI sI[ AwKrkwr, ijqny jqn nwl iek AnMd dIAW TwTW vjdIAW hn[ ieh vI (Mental rep-
qsvIr dy hU-b-hU drSn krn dI dSw pYdw kIqI etition) hI huMdw hY[ surq ivc nwm jpx dI bjwey
sI, aus qoN v`D koiSS nwl ies Awdq nUM qoVnw ipAw svwsW dy Awaux-jwx nwl nwm jpdy rhIdw hY[ ieh
ies vwsqy pihly qoN hI inrgux srUp dI pRwpqI dw hwlq dUjI AvsQw dI hI hY[

'Awqm mwrg' jUn, 2011


48
qIjI AvsQw ivc itky rihxw Swied bMdgI ivc dwKl nhIN, AYvyN
smW zwieAw krnw hY[ keI swl ies Btkx ivc
qIjI AvsQw dIAW inSwnIAW - nwm dI qIjI
rihx mgroN AwKr mYN mhwqmw nUM iml ky Awpxw S`k
AvsQw bVI AjIb hY[ surq ivc nwm jpidAW mn
dUr krn dw Xqn kIqw[ pihly mYN sRI mwn bwbw Aqr
AYfw iekwgr ho jWdw hY ik nwm jpx qoN ijhVI
isMG jI imilAw[ Awp ny myrI swrI AvsQw sux ky
surq ivc bymwmUlI Awvwz AwauNdI sI, auh kwPI aucI
AwiKAw - kwkw, ieh AvsQw qy r IAW pihlIAW
BwsdI hY[ dunIAW dIAW hor sB AvwzW AwauxIAW bMd
AvsQwvW nwloN vI auqm hY, ismrn dw muK mMqv hI
ho jWdIAw hn, kyvl ismrn dI DunI hI suxweI idMdI
ieh Afol AvsQw pYdw krnw huMdw hY[
hY Aqy auh vI bVI aucI aucI lgdI hY[ ies AvsQw
dI ieh hwlq hY ik jy rylvy tryn ivc sPr kr iPr kuJ swl mgroN mYN fwktr cMnx isMG
rhy hoeIey Aqy g`fI pUrI rPqwr nwl cl rhI hovy jgrwauN vwilAW dI (jo Kud vI AiBAwsI purS hn)
qW AiBAws ivc bYiTAW hoieAW Awpxy AMdrly ismrn rwhIN gurmuK ipAwry bwbw nMd isMG jI klyrW vwilAW
dI hI Awvwz suxweI idMdI hY[ ryl dy phIAW dI KV pws phuMicAw[ Awp jI ny vI myrI khwxI sux ky
KV suxweI nhIN idMdI[ jd mn dI qwr juV jwvy qd PurmwieAw - ismrn dIAW pihlIAW AvsQwvW ivc
ismrn dI Awvwz AwauNdI hY[ jIB dw qy surq dw ismrn huMdw hY Aqy ies dy mgroN
ismrn Afol-puxy qy itkwau ivc hI hY[ Awp ny
sihj AvsQw - hOlI hOlI ieh AvsQw AYsI
PurmwieAw - jd jIv rsnw jW surq nwl ismrn
vDdI hY ik mn ismrn dI Awvwz nUM surq auqy boJ
krdw hY qW pRmwqmw nwloN v`K huMdw hY Aqy mwlk dI
smJdw hY Aqy cwhuMdw hY ik ieh boJ vI l`Q jwvy[
ArwDnw krdw hY, pr ijauN-ijauN vwihgurU dy nyVy AwauNdw
ismrn bMd ho jWdw hY pr mn Afol iek qwr ivc
jWdw hY, iqauN-iqauN ismrn bMd huMdw jWdw hY Aqy
proqw juiVAw KVw rihMdw hY[ hux ismrn dIAW
imlwp dI AvsQw pYdw huMdI jWdI hY, mn rs ivc
ijsmwnI qy iKAwlI (Physical Mantal) dovNy AvsQw
lIn ho jWdw hY[ Awp ny Pyr kuJ icr Tihr ky
Kqm ho cukdIAW hn Aqy mn Afol Awpxy Awpy ivc
PurmwieAw, do lohy dy tukVy pihloN Alihdw Alihdw
itikAw rihMdw hY[ iesnUM nwm dI sihj AvsQw vI
huMdy hn, pr jd iek dUsry nwl joV ky tWkw
AwKdy hn[ ies hwlq dw AnMd, KuSI qy KyVw igAwn
lgwieAw jwvy qW iPr auh iek ho jWdy hn, iesy qrHW
qoN bwhr hY[ ies vyly idl AwKdw hY -
ismrn tWkw hY, jIv nUM vwihgurU nwl joV ky iek kr
ijnI AYsw hir nwmu n cyiqE idMdw hY, ies dy mgroN Awp ny A`KW mIt leIAW Aqy
sy kwhy jig Awey rwm rwjy ] AMg - 450 mYN mihsUs kr irhw sW ik hzUr Kud ies AvsQw
nwm dy mhW rs dw svwd ies AvsQw ivc ivc cly gey hn[ jd Awp ny A`KW KolHIAW qW mYN
AwauNdw hY[ mn hr vkq mqvwlw ijhw hoieAw rihMdw h`Q joV ky puiCAw - mhwrwj! mn ies AvsQw ivc
hY[ mn nUM Awpxy Awpy ivcoN srUr AwauNdw hY ik hr vyly nhIN rihMdw, iesnUM hr vkq ies AvsQw
duinAwvI qjrby ivc A`gy Awey sB rs iP`ky lgdy ivc r`Kx dw kI aupwau hY? Awp ny PurmwieAw ik
hn[ mn AYsw mihsUs krdw hY ijvyN ausnUM koeI fwFI jd qk eys AvsQw ivc mn itky, itky rihx dyxw
durl`B cIz l`B peI hY[ cwhIdw hY, jd ies AvsQw qoN mn ifgy, ismrn ivc
jd mn ies AvsQw ivcoN auKVdw hY, Pyr surq pw dyxw cwhIdw hY[ ismrn ivcoN Pyr ies AvsQw ivc
(Mental) ivc ismrn SurU ho jWdw hY Aqy auQoN iPr Awpy hI mn Aw jwvygw[ Pyr jd qk itky, itky rihx
ies Afol sihj AvsQw ivc phuMc jWdw hY[ dyxw cwhIdw hY, iesy qrHW dy AiBAws nwl koeI vkq
Aweygw ik mn Awpxy inj rUp ivc hI hr GVI
pihlw tplw - mYnMU pihly pihl ies AvsQw itikAw rhygw[
ivc phuMc ky bVw tplw l`gw[ mYN smJW ik BwvyN
AnMd dI koeI h`d nhIN, pr ismrn qW bMd ho igAw dUjw tplw - nwm dI ies sihj AvsQw ivc
hY, ies vwsqy eys AvsQw ivc bgYr ismrn dy bYTy AiBAwsI nUM iek hor bVw tplw lgdw hY[ ies
rihxw bMdgI ivc Swml nhIN[ mYN bMdgI nUM pihly AvsQw ivc bYTy-bYTy auh kdI suK-nINdry dI AvsQw
kyvl rsnw nwl nwm jpxw hI smJdw sW, Pyr surq ivc, ijs nUM jogI qWdrw dI AvsQw AwKdy hn,
ivc nwm jpx nUM bMdgI smJdw sW, hux mYN AwKW cilAw jWdw hY[ ies AvsQw ivc bgYr supny jW iksy
ik ismrn iblkul bMd hY, ies vwsqy Afol hwlq Purny dy bVI im`TI nINdr AwauNdI hY[ ies qoN AiBAwsI

'Awqm mwrg' 49 jUn, 2011


nUM Kbrdwr rihxw cwhIdw hY[ ies suK-nINdry dI krdw hY, jo ik aus dy AMdr bwhr BrpUr Bwsdw
AvsQw qoN bc ky, swvDwn rihMdy hoey sihj-nwm dI hY[ auh Awpxy Awp nUM iek pwxI ivc pey GVy vWg,
AvsQw jW itkwE dI hwlq ivc mn nUM rKxw cwhIdw ijs dy AMdr-bwhr cOqrPI pwxI hovy, mihsUs krdw
hY[ ies nINdr dI AvsQw ivc AiBAwsI dI AglI hY[ ies AnuBvI igAwn ivc Awqmk hoS huMdI hY,
qr`kI bMd ho jWdI hY Aqy auh keI vwrI ies Purnw nhIN huMdw[
AvsQw nUM AwKrI mMizl smJx lg jWdw hY[ mYN ies
AvsQw ivc bVw icr BtikAw hoieAw hW[ myrI iesy sbMD ivc pWfIcrI vwly sRI AribMdy GoS
Awqmw dI Awvwz mYnUM AwKy ik ieh AwKrI mMizl dy AwSrm dy ieMcwrj mwqw mIrw (PrWsIsI lyfI myrI
nhIN, Ajy A`gy Aqy dUr clxw hY, pr mYnUM A`gy vwsqy ircrf) ilKdy hn -
koeI rsqw nw l`By[ jd mn ny Aw ky iekwgr hoxw, Generally when you have what you call
QoVHy smyN mgroN suK-nINdry dI AvsQw Cw jwxI, AwKr dreamless sleep, it is one of two things, either
iek AMgryzI dI ikqwb A visit to a Gyani by you do not remember what you dream or you
Edward Carpenter, mYnUM kbwVIey dI dukwn qoN suqy fall into absolute unconciousness which is al-
isD iml geI, ijs dy pVHn nwl mudqW dw SMkw most death-a taste of death. But there is the
nivrq hoieAw qy A`gy vl qr`kI muV SurU hoeI[ ies possibility of a sleep in which you enter into
ikqwb 'c iek QW iliKAw sI - an absolute silence immobility and peace in all
"Then when success seems to be com- parts of your being and your conciousness
ing and thought is dwindling, Oblivion the twin merges into Sachidanda. You can hardly call
foe appears and must also be conquered. For it sleep, for it is extremely conscious in that
if thought merely gives place to sleep, what is condition even if you remain for a few minutes,
there gained. After months but more probably these few minutes give you more rest and
years of intermitent practice, the power of con- refreshment than hours of ordinary sleep. You
trol grows, curious but distinct psychological cannot have it by chance, it requires a long
changes take place. One day the student finds training.
that Thought has gone, he stands for a mo- Awm qOr qy ijsnUM qusIN suPny-rihq nINdr AwKdy
ment in Oblivion, then that veil lifts and there ho, aus ivc do g`lW huMdIAw hn[ jW qy quhwnUM Awey
streams through his being a vast and illumined suPny Xwd nhIN huMdy qy jW qusIN mOq brwbr GUk byhoSI
consciousness, glorious that fills and overflows ivc sON rhy huMdy ho[ AYpr iek hor iksm dI nINdr
him, surrounding him so that he is like a pot vI ho skdI hY[ jd qusIN pUrn KwmoSI, Afolqw Aqy
in water which has the liquid within and with- SWqI dI AvsQw ivc AwpxI surq nUM siq-icq-AnMd
out. In this consciousness there is knowledge pwrbRhm ivc lIn kr dyvo[ ies AvsQw nUM nINdr
but no Thought. nhIN ikhw jw skdw, ikauNik ies ivc cyqnqw kwiem
aulQw - qd jd ik kwmXwbI AwauNdI Kqm huMdI rihMdI hY[ ies AvsQw ivc kuJ imMt rih ky keI
hY Aqy Purny bMd hoey jwpdy hn, byhoSI dUjw duSmx GMitAW dI nINdr nwloN vDyry Awrwm qy qwzgI hwsl
Awx idKweI idMdI hY[ ies nUM vI ij`qxw lwzmI huMdw huMdI hY[ ieh AvsQw cWs nwl nhIN, mudqW dy
hY ikauNik jy Purny dI jgHw kyvl nINdr jW byhoSI hI AiBAws nwl pYdw huMdI hY[
m`l lvy, qW hwsl kI hoieAw? mhIinAW, blik ies sihj AvsQw dw AiBAwsI hr vkq iesy
virHAW dy lgwqwr AiBAws nwl kwbI dI SkqI auqpMn AvsQw ivc muV-muV phuMcxw cwhuMdw hY, pr AwpxI
huMdI hY, qd AjIb pr pRq`K Awqmk qbdIlIAW AvsQw Aqy duinAwvI PrzW dw iKAwl rKdy hoey ies
vwikAw huMdIAW hn[ kdI AiBAwsI dyKdw hY ik Purnw AvsQw nUM EdoN hI vDwxw cwhIdw hY jd ik sB
mr igAw hY, kuJ smyN leI AiBAwsI byhoSI dI pwisAW qoN ies AvsQw dy Xog ho jweIey[
AvsQw ivc itikAw rihMdw hY, qd ieh prdw vI
lwlc bMdgI ivc hI nhIN krnw cwhIdI[ auqwvly
auTdw hY Aqy auh Awpxy srIr ivc AQwh AnMq,
vI nhIN hoxw cwhIdw[ sbr, Sukr auqy shwrw rKxw
rOSnI, AnuBvI igAwn qy jlwl TwTW mwrdw pRqIq
cwhIdw hY[ ieh AvsQw jldI nhIN p`kdI[ mYnUM ieh

'Awqm mwrg' jUn, 2011


50
AvsQw pihlI vyr Awaux dy ipCoN keI swl qk nw hOlI bMdgI dy mhWrs dw duinAwvI rsW nwl mukwblw
AweI[ ies dw AnMd mYnUM suPny vWg jwpdw sI, pr vI krdw rihMdw hY[ AwKr aus dw ienswP ausnUM mMnx
keI swlW mgroN ieh AvsQw AwauxI SurU hoeI Aqy vwsqy mzbUr kr idMdw hY ik dunIAW dy v`fy qoN v`fy
jldI-jldI Awaux l`g peI[ iek nwmDwrI mhwqmw rs nwm dy mhW rs dI brwbrI nhIN kr skdy[ Asl
kolNo jd mYN ies AvsQw sbMDI puiCAw qW Awp AwpxI ivc dunIAW dy rs Cutdy hI qd hn, jd mn nUM Bjn
isDI swdI Adw ivc boly - mYN Awp bVw hYrwn hW, dw mhW rs pRwpq ho jwvy Aqy auh aus rs dy swmHxy
keI vwrI qy QoVHIAW vwjW mwirAW hI sux lYNdw hW duinAwvI rsW nUM iP`kw qy quC pRqIq kr lvy[ mn
Aqy ieh AvsQw pYdw ho jWdI hY, keI vwr twhrW Asl ArQW ivc iksy svwd nUM audNo hI C`fdw hY, jdoN
mwr mwr Q`k jWdw hW, r`b kMnW ivc rUM dy C`fdw hY, aus qoN cMgw svwd iksy hor pwisEN aus nUM iml jwvy[
suxdw hI nhIN[ (Awvwz mwrn qoN aunHW dI murwd jd AwdmI nUM ismrn dw mhWrs Aw jwvy, qbIAq
ismrn qy ArwDnw sI) iqRpq qy mn SWq ho jWdw hY, ausnUM hOlI-hOlI iksy
duinAwvI rs dI ieiCAw nhIN rihMdI, ikauNik ismrn
sihj AvsQw dw Pl - ies AvsQw ivc
dy mhWrs ivc duinAwvI swry rsW dw mjmUAw (Sum
AiBAwsI AYsw mihsUs krdw hY, ijvyN iksy ibjlI dI
total) blik hor vDyry svwd huMdw hY[
qwr nwl aus dw joV ho igAw hY, Aqy KuSI qy AnMd
dIAW lihrW aus iv`c dwKl ho rhIAW hn[ Ajb auh rsu pIAw ieh rsu nhI Bwvw ] AMg - 342
Jrnwht huMdI hY, KuSI qy AnMd sMBwilAw nhIN jWdw, ies gurvwk dI BjnIk purS nUM hI smJ Aw
KIvy ho ho jweIdw hY, by-KudI qy msqI qwrI huMdI skdI hY[ AYvyN BwvyN keI jnm ies gurvwk nUM pey
jWdI hY[ ies AvsQw dy AiBAwsI nUM jd auh surq pVHo, ies ivc lukI scweI nUM bMdgI krn vwlw hI
kMn vl ilAwvy qW bVIAW surIlIAW AwvwzW bRihmMf smJ skdw hY[
'coN inkldIAW suxweI idMdIAW hn, dsm dvwr iv`c
tlIAW qy surIly Sbd suxIdy hn, jd AiBAws surq
dsm duAwr - surq Tihrwx dy kyNdr Cy huMdy
hn - DuMnI qoN hyTW, DuMnI, ihrdw, glw, n`k qy A`KW
nUM Awpxy n`k nwl joVy qW hvw ivcoN im`TIAW qy
dy ivckwrlI jgHw Aqy isr dw auqlw ih`sw, ijQy ihMdU
iBMnIAW KuSboAW sugD
M IAW AwauNdIAW hn, jd A`KW KolyH
bodI rKdy hn Aqy is`K Awm qOr qy jUVw krdy hn[
qW swry bRihmMf dw iek At`ut irSqw mihsUs krdw
isr jW qwlU kyNdr ivc surq joVn nwl AnMd qy rs
hoieAw dyKdw hY, ijs dw izkr igAwn dy kWf ivc
dI koeI h`d nhIN rihMdI[ mn mqvwlw qy byhoS ho
hovygw[
jWdw hY[ gurbwxI ivc ies AsQwn nUM dsvw duAwr
surqI dy kyNdr - ies AvsQw ivc bYiTAW iliKAw hY[ ies AsQwn dI Ascrj aupmw hY, pr
ienswn Awpxy AMdr surq Tihrwn dy keI kyNdr jW ieQy phuMcx vwsqy kwhlI nhIN krnI cwhIdI[ mYN
Centres pRqIq krdw hY Aqy ienHW nwl AwpxI surq kwhlI dy nqIjy Krwb dyKy hn[ ieh AYsw rsdwiek
joVn nwl mhW AnMd jW rs lYNdw hY[ ies mhW rs AsQwn hY ik ieQoN muVn qy icq krdw hI nhIN[ ies
dy swmHxy duinAwvI mwxy hoey rs quC mwlUm huMdy hn[ AsQwn ivc smwDI pYdw ho jWdI hY, surq byhoS ho
dunIAW ivc iesqRI purS dy pRym Aqy Bog iblws nUM jWdI hY Aqy mhwqmw lok ies AsQwn ivc smw jWdy
bVw rs mMinAw igAw hY, pr bMdgI vwly purS nUM hn[ ies AvsQw dy rsIey dI duinAwvI izMdgI ivc
bMdgI ivcoN auh mhW rs AwauNdw hY, ik guMgy dI bhuq G`t idlcspI rih jWdI hY[ mYN jd ies
miTAweI vWg auh ausnUM ienswnI bolI ivc d`s hI AsQwn qoN muV vwps auqrdw hW, qW swrI dunIAW
nhIN skdw[ Bjn dw mhWrs Bog iblws Aqy hor EprI, bygwnI, BulI BtkdI Aqy fwvWfol nzr AwauNdI
iviSAW dy rsW qoN fUMiGAweI (Intensive) ivc vI hY[ ies AvsQw dy mgroN keI keI idn ies mwqlok
Aqy ivSySqw ivc vI izAwdw huMdw hY Aqy ies dy ivc rihx nUM idl nhIN krdw[ mYnMU Awpxy mn nUM ieQoN
ipCly Asr (after effects) iviSAW vWg kmzor, dIaW idlcspIAW qy mohxIAW g`lW ieQoN dy rs Xwd
susq, inrws bnwx vwly qy hwnIkwrk nhIN huMdy, sgoN krwxy pYNdy hn Aqy dunIAW ivc idl lgwx dy keI
ishq vwsqy fwFy lwBvMd, mn nUM sdw cVHdIAW klW Xqn krny pYNdy hn[ iek mhwqmw AwKdy huMdy sn -
ivc lY jwx vwly qy suKdweI huMdy hn[ mn pihly dunIAWdwrW nUM ies AvsQw ivc izAwdw nhIN jwxw
pihl ies g`l nUM nhIN smJdw Aqy Bjn kridAW cwhIdw, ikauNik auh dunIAW dy kMm dy lwiek nhIN
vI srIrk suKW vl qWGdw rihMdw hY, AYpr hOlI- rihMdy, iksy kMm ivc jIA KoB ky imhnq nhIN kr

'Awqm mwrg' 51 jUn, 2011


skdy, aunHW nUM ies AsQwn dI im`TI Xwd suPny ivc APsos hY ik Kwlsw kOm dy kwlj, skUl, ijQy
pwqSwhI Bogx vWg rih rih ky AwauNdI rihMdI hY[ dunIAWdwrI dI ividAw imly, bQyry hn, pr AYsw koeI
AiBAwsIAW nUM ies AvsQw ivc izAwdw AiBAws audNo Kws AwSrm nhIN, ijQy nwm AiBAws kmweI sbMDI
krnw cwhIdw hY, jdoN pRcwr, praupkwr dw kMm Kqm AiBlwSI lokW nUM shwieqw qy slwh mSvrw iml sky[
kr cu`ky hox, ikauNik ies AvsQw ivc phuMc ky iPr ismrn dy mwrg sbMDI koeI qs`lIbKS pRbMD nw hox
srIrk jIvn dI ieiCAw GtdI Aqy s`c iv`c smw krky bVy KwhSmMd lokW nUM vI myry vWg vwjy vyly
jwx dI ieiCAw qIbr huMdI jWdI hY[ ies AvsQw dw virHAW b`DI iek AvsQw qoN dUjI AvsQw ivc phuMcx
izAwdw AiBAws auhI krn, ijhVy Awpxy Awp nUM ies leI aufIkxw pYNdw hY[
lwiek Aqy ies leI iqAwr smJx[
ismrn ivc bYiTAW keI vwrI isr ivcoN poly
gurbwxI ivc ies AsQwn dI bwbq keI jgHw poly kVwky inkldy hn, ijnHW qoN frnw, Gbrwxw nhIN
izkr AwieAw hY - cwhIdw[ sgoN ies mwrg dI inSwnI hY[ ienHW kVwikAW
gurmuiK AMqir shju hY mnu ciVAw dsvY Awkwis ] dw ipCoN bVw svwd AwauNdw hY[ hr kVwky mgroN SWqI
iqQY aUNG n BuK hY hir AMimRq nwmu suK vwsu ] dI lihr auTdI hY, nwVW AwpxI AslI hwlq ivc
AMg - 1414 AwauNdIAW hn[ sRI mwn BweI swihb gurbKS isMG jI
Junqkwr Anhd GnGorM[ jbovwl (AMimRqsr) vwilAW ny jd pihly mYnMU ieh g`l
iqRkutI BIqr Aiq Cib jorM[ (pYNqIs AKrI) d`sI, qW mYN cu`p kr ky sux C`fI pr ipCoN jdoN myry
pMc sbd qh pUrn nwd ] ivcoN kVwky inklx Aqy AnMd Awvy, mYN aunHW nUM bVw
Anhd bwjy Acrj ibsmwd ] Xwd kirAw krdw sW[ Awp auc AvsQw dy mhwqmw
kyl krih sMq hir log ] sn qy nwm kmweI qy pRcwr dw jIvn bqIq krdy sn[
pwrbRhm pUrn inrjog ] 1 ] jdoN mYN Awp nUM 1918 ivc pihly pihl imilAw, qW
sUK shj Awnµd Bvn ] bI.ey. dw iemiqhwn dy ky hitAw sI[ iek idn Awp
swDsMig bYis gux gwvih ny mYnMU bulw ky AwiKAw iemiqhwn dw iPkr nw kirAw
qh rog sog nhI jnm mrn ] 1 ] rhwau ] kr qUM pws ho jwxw hY, nwm ismrn dw AiBAws krI
aUhw ismrih kyvl nwmu ] jw, iksy idn ies dw prq`K Pl dyKNy gw[ pws ho jwx
ibrly pwvih Ehu ibsRwmu ] mgroN mYN mhwqmw jI dy nwm ismrn dy aupdyS nUM Xwd
Bojnu Bwau kIqn AwDwru ]
kr ky auqSwh qy idRVHqw hwsl krdw irhw hW[ myry
inhcl Awsnu bysumwru ] 2 ]
jIvn ivc Swied ieh pihly mhWpurS sn ijnHW nwl
ifig n folY kqhU n DwvY ]
ismrn bwry g`lbwq krn dw mYnUM kudrq vloN mOkw
gur pRswid ko iehu mhlu pwvY ] AMg - 889
bKiSAw igAw[
idnsu n rYin bydu nhI swsqR qhw bsY inrMkwrw ]
AMg - 484 igAwn
dsm duAwr qoN hyTW dy kyNdr vI surq itkwx Awvn Awey isRsit mih ibnu bUJy psu For ] nwnk
nwl ivsmwd dI hwlq pYdw krdy hn[ bVw mhW rs gurmuiK so buJY jw kY Bwg mQor ] AMg - 251
aupjdw hY[ AiBAws dy SurU iv`c hyTly kyNdrW ivc hI igAwn Apwru sIgwru hY soBwvMqI nwir ]
surq dw itkwA r`Kxw cwhIdw hY[ ijauN-ijauN AiBAws AMg - 426
vDw Aqy Awpxy Awp qy kwbU izAwdw huMdw jwvy, auqly Pl kwrn PUlI bnrwie ]
kyNdrW vl hOlI-hOlI vDxw cwhIdw hy[ Plu lwgw qb PUlu iblwie ]
igAwnY kwrn krm AiBAwsu ]
BwvyN A`jk`lH AiBAwsI mhwqmw ivrly nzr AwauNdy igAwnu BieAw qh krmh nwsu ] AMg - 1167
hn Aqy jy hox vI qW luk ky rihxw psMd krdy hn, pr
ismrn dI qIjI AvsQw ivc ijs dw izkr
Pyr vI jy iksy AiBAwsI purS dI ingrwnI jW sMgq ivc
ismrn dy kWf ivc Aw cu`kw hY, igAwn AslI ArQW
AiBAws kmweI kIqI jwvy qW bVI lwBdwiek g`l hY[ hr
ivc pYdw hoxw SurU huMdw hY[ mYN ies AvsQw ivcoN
iek SKs dIAW v`Ko-v`KrIAW AOkVW ho skdIAW hn,
AnuBv kIqy igAwn nUM Asl Aqy s`cw igAwn smJdw
ijnHW nUM smJx vwly dI mOky dI mdd qy slwh bVy guxkwrI
hW[ Drm pusqkW jW gurU gRQM swihb pVHn nwl igAwn
swbq huMdI hY[

'Awqm mwrg' jUn, 2011


52
dIAW qsvIrW A`KW A`gy zrUr AwauNdIAW hn, pr dw Adb qy p`Cm dI idmwgI suqMqrqw nUM h`Q ivc
igAwn pRwpq hrigz nhIN ho skdw[ ijs qrHW swieMs PV ky qurnw cwhIdw hY[ r`b vl muK auqwhW cu`k ky
dIAW iQaUrIAW, ikqwbW dy pVHn Aqy pRoPYsrW dy suxn quirAW kdm kdm qy Tyfy lgdy hn[ inrmwxqw ies
dy mgroN lYborytrIAW ivc qjrbw kr ky vyKy ibnW rsqy dw ttihxw hY, ijs dI rOSnI hnHyry ivc ifgxoN
smJ ivc nhIN bYT skdIAW, XkIn dw drjw hwsl bcWdI rihMdI hY[
nhIN kr skdIAW, iesy qrHW ismrn dI qIjI Purny hir BieE KWfu ryqu mih ibKirE
qoN rihq AvsQw ivc, AnuBv qy nyqrW nwl hr iek hsqMØI cuinE n jweI ]
Awqmk AsUl jW gurvwk dI s`cweI prq`K dyKy ibnW kih kmIr kul jwiq pWiq qij
igAwn AslI qOr qy pRwpq nhIN ho skdw[ igAwn cItI hoie cuin KweI ] AMg - 972
Akl nwl smJx qoN ielwvw, hr roz dI izMdgI ivc
vrqy Aml ivc ilAwey ibnW, inScy ivc nhIN KuBdw[ (pMnw 45 dI bwkI)
|M|w i|Awnu nhI muK bwqau ] «’ «¬È∑ª È∂ Ï≈◊∆ ÷π√Ø Á∆ √‘≈«¬Â≈ ’∆Â∆ ‘À, ÓºÊ∂
Aink jugiq swsqR kir Bwqau ]
Â∂ «ÂÒ’ Ò≈«¬¡≈ ‘À ¡Â∂ ¿∞√ Á∂ È≈Í≈’ «¬≈«Á¡ª
i|AwnI soie jw kY idRV soaU ]
khq sunq kCu jogu n hoaU ] AMg - 251 Á∆ √ÎÒÂ≈ Ò¬∆ Áπ¡≈ ’∆Â∆ ‘ÀÕ ‹‘ª◊∆ ª Í«‘Òª
‘∆ ÓΩ’∂ Á∆ ÂÒ≈Ù «Ú⁄ √∆Õ ’ج∆ ÂÎÂ∆Ù È‘ƒ ’∆Â∆,
nwm ibnw ikAw igAwn iDAwnu ] AMg - 905
«√ºË≈ ‘∆ «◊ÃÎÂ≈∆ Á≈ ‘π’Ó ‹≈∆ ’ «ÁÂ≈ ¡Â∂
jau nw dyKau ApnI nYnI[ «’‘≈ «’ Ô≈√≈ Á∂ ’≈˘È ¡Ë∆È ¿∞È∑ª ˘ Â√∆‘∂ Á∂
qau n pqIjau gur kI bYnI[
’∂ ’ÂÒ ’ «ÁÂ≈ ‹≈Ú∂Õ ¡√Ò∆¡Â «¬‘ √∆ «’ ¿∞‘
koeI iQaUrI audNo qk mMnI-pRmn
M I s`cweI dw drjw
hwsl nhIN kr skdI, jd qk Aml ivc ilAw ky ¡≈˜≈Á∆ Ò¬∆ ˜Ø Í’Û ‘∆ ‘ÓÈ «Í¡≈∆ ‘Ø ‘∆
qjrbw krky aus dy hr iek AMg nUM solHW Awny pUrw «√º÷ Ò«‘ ˘ ÷ÂÓ ’È≈ ⁄≈‘πøÁ≈ √∆Õ √«Â◊π» ÏÛ∆
nw vyiKAw jwvy[ mYN ieh mMndw hW ik Awqmk AsUl √«‘ÈÙ∆ÒÂ≈ È≈Ò ÒØ’ª Á∆¡ª ÓπÙ’Òª Á» ’Á∂,
CyqI smJ iv`c nhIN AwauNdy, ikauNik ieh bhuq sUKSm √‘≈«¬Â≈ ’Á∂, fi◊«Û¡ª Á≈ Â∞ø «È͇≈≈ ’Á∂,
huMdy hn, pr myrw ivSvwS hy ik pdwrQk AsUlW dI √ªfi∆ √ø◊Â, √ªfi∆ Í≥◊ «Ú⁄ √Ì ˘ ¡≈Á Ó≈‰
qrHW Awqmk AsUl vI At`l hn, Aml ivc ilAwey
jw skdy hn, AzmYS dI ksOtI qy pUry auqr skdy «ÓÒÁ≈ ¡Â∂ ÒØ’ ¡≈Í ˘ √º⁄≈ Í≈ÂÙ≈‘ ’«‘ ’∂
hn[ ienHW auqy ieqnw Brosw ho skdw hY, ijqnw ibjlI «ÁÒØ ∫ √«Â’≈ ’Á∂ ‹Ø ‹‘ª◊∆ ¡Â∂ Óπ  º √ Ï∆
dy AsUlW jW kSS dy AsUlW auqy[ ¡«‘Ò’≈ª ˘ ’Á≈«⁄ Í√øÁ È‘ƒ √∆Õ ◊π» ‹∆ ˘
ies ivcwr dw Bwv hrigz nhIN ik jd qk √∆’ Â√∆‘∂ Á∂ ‰ «Ú⁄ Á∆Ú≈È ⁄ø Á » È∂ Á… À Â
iksy Awqmk AsUl nUM prq`K Azmw ky nw vyK leIey Ì≈ÚÈ≈Úª ¡Ë∆È ÓÈ Á∆ ÌÛ≈√ ’º „ ∆ Í ◊π  »
audoN qk ausnUM glq smJIey, ieh Bu`l hovygI[ mYnUM Ó‘≈≈‹ ٪ «⁄Â, ¡‚ØÒ, √«‘‹ «Ú⁄ «Ï≈‹Á∂ ‘∂Õ
isqwirAW dy ielm sbMDI kuJ pqw nhIN, pr jd √ª¬∆ Ó∆¡ª Ó∆ ÙªÂ∆ Íπø‹ ◊π» ‹∆ ˘ ºÂ∆ ÂÚ∆ Â∂
jMqrI ivc sUrj jW cMd gRihx jW hor isqwirAW
sbMDI kIqIAW pySIngoeIAW dyKdw hW, qW aunHW nUM s`c «Ï≈‹Ó≈È Ú∂ ÷ Áº Ú «◊¡≈ ¡Â∂ ’∞ fi ’È Á∆
smJdw hW Aqy isqwirAW dy ielm dy KojIAW qy ¡≈«◊¡≈ Ó≥◊∆ Í ◊π» ‹∆ È∂ ٪ «‘‰ Á≈ «¬Ù≈≈
ivdvwnW dw pUrw siqkwr rKdw hW[ eysy qrHW mYN SurU ’∆Â≈Õ ¡È∂’ ÍÃ’≈ Á∂ Â√∆‘∂ fiºÒ ’∂ √∆ ˘ ≈Ú∆
qoN Awqmk iQaUrIAW nUM jd nhIN vI smJdw sW, qd Á«¡≈ ˘ √Ω∫Í ’∂ ¡≈Í ‹∆ ÏÑÓÒ∆È ‘Ø ◊¬∂Õ «’√∂
vI Dwrmk AwgUAW, gurUAW Aqy mhwqmwvW sbMDI bVw ˘ Ó≥Á≈ È‘ƒ «’‘≈, «’√∂ ˘ ¿∞Ò≈‘Ó≈ È‘ƒ «ÁÂ≈
siqkwr rKdw sW[ myrI Koj dw ieh bVw Bwrw Byq
hY ik mYN Awpxy gurdyv, gurU nwnk dI khI hoeI hr «’¿∞∫«’ ¡≈Í ‹∆ Á≈ ÎπÓ≈È ‘À -
g`l solW Awny s`c mMndw sW[ jy mYnUM smJ nhIN sI ¿∞ Ò ≈‘ÈØ ÓÀ ’≈‘» È Á∆˙®
AwauNdI qd smJ vwsqy pRwrQnw krdw Aqy pRwrQnw ÓÈ Ó∆· Â∞ ‘ ≈Ø ’∆˙® Í≥ È ≈ - IGH
dy nqIjy nUM sbr nwl aufIkdw sW[ smJ Awey ibnW ◊π» ‹∆ Á∆ Ó‘≈È Ù‘≈Á È≈Ò «√º÷ Ò«‘ È∂
mYN AwpxI Koj C`fdw nhIN sW, nw aufIk qoN kwhlw ÈÚª ÓØÛ ’º«‡¡≈ ¡Â∂ ◊π» ‘«◊Ø«ÏøÁ √≈«‘Ï È∂ Ó∆∆
pYNdw sW[ Drm KojIAW leI ieh siprt bVI hI
zrUrI hY[ ies mwrg ivc A`KW KolH ky zrUr clxw Í∆∆ Á∆¡ª ÁØ ÂÒÚ≈ª Í«‘È ’∂ «√º÷ª ˘ √øÂ-
cwhIdw hY, pr nwl hI h`Q joVy hoey qy idl Adb «√Í≈‘∆ √»Í «Ú⁄ „≈Ò ’∂ Ì◊Â∆ ¡Â∂ Ù’Â∆ ˘
nwl BrpUr hoxw vI zrUrI hY[ Awqmk Koj ivc pUrb «¬’º·≈ ’ «ÁÂ≈Õ
(---------)
'Awqm mwrg' 53 jUn, 2011
sqvMq kOr
BweI swihb BweI vIr isM G

(lVI joVn leI dyKo, meI AMk, pMnw - 54) ky kuC ispwhIAW nUM nwl lY hoqI ApVn vwly vpwrIAW
Awgw KW ny pu`iCAw ik Pyr kI PYslw hoieAw sxy Awgw hoqI AwieAw[ eyQy ipSwvr dy Kwn dw
hY? mihmwn irhw[ jsvMq isMG qy swQIAW ny Drmswly
fyry kIqy qy A`gy turn dy pRbMD socx l`gy[ Kwn qy
is`K - jurm swbq ho igAw hY Ar is`K ny iek idn Awgw KW nUM iSkwr iKfwXw[ iSkwr Kyfdy
mMn ilAw hY, ies leI qnKwh ieh qjvIz hoeI hY ieh qKqbwhI dI phwVI qy jw cVHy[ aupr jw ky qy
ik gurU kI golk ivc dyvy qy pMj pwT jpujI swihb
KMfr Koly vyK ky Awgw KW nUM pqw l`gw ik ies phwVI
dy kry, Pyr Awpxy Gr is`KW dw pRSwd kry[ ijs
auqy kdy kwPrW (boDIAW) dy bVy mMdr qy mdr`sy sn[
is`K Brw dI inMdw kIqI hY ausnUM Awp s`dx jwvy qy
im`tIAW hyT sB kuC db irhw sI, pr ikqy ikqy kuC
pRSwd vwly idn swry Brw iek`Ty bYTx qy pRSwd Ckx[
nMgw bI sI[ tu`ty bu`qW dy tukVy, n`k k`t id`qy hoey,
ies qoN ip`CoN ijs Brw dI inMdw hoeI hY ausdy Gr
keI iemwrqW dIAW kMDW qy cUny nzr Awey, dyK ky
swry pRSwd Ckx[ hux g`l kyvl ieMnI ho rhI hY ik
ausny hwaukw ilqw qy AwiKAw ik kmzor kOmW dy
gRMQI isMG jI ausnUM smJw rhy hn ik Awpxy Brw qoN
AYSÍrj zbrdsq kOmW qbwh krdIAW hn[ Pyr fyry
bdlw lYx vwsqy qUM pTwx dI Srn lYx ivc jo Bu`l
Aw ky ausny Es QwvyN iek`ilAW Pyrw pwieAw jo
kIqI so bVI hwnIkwrk sI[
klpwxI ndI dy iknwry jsvMq isMG nwl imlxy dw Twx
KW swihb! qusW KPy nhIN hoxw, swfy KylH iv`c r`iKAw sI[ ieQy g`lW kridAW ausny jsvMq qoN pùiCAw
ieho qrIkw hY ik cwhy ikMnw im`qr hovy jo is`K nhIN ik is`K bI bùqpRsq nhIN hn, pr kdy aunWH ny ihMdA
U W
aus dI mdd is`K dy briKlwP kdy nhIN lYxI[ is`K dy buqKwny igrwey hn?
lVy hoey bI Awpo ivc 'nw is`K' koloN nyVy dy swkydwr
jsvMq isMG - kdy nhIN! qy is`K inry nw-
hn[
buqpRsq hI nhIN hn, sgoN bu`q iSkn bI hn, pr
ies pRkwr dIAW g`lW sux ky Awgw KW Awpxy auh bu`q jbrI hQOVy nwl nhIN qoVdy; auh Awpxy
fyry Aw igAw Ar SwmW nUM aus ny ieh swrw mwjrw aupdySW nwl, piv`qr qy kxI vwly jIvn nwl, lokW dy
jsvMq qy sWeIN nUM suxwieAw Ar Awpxy pMQ ivc ies idlW ivcoN bùqW dy fyry auTw ky vwihgurU dw invws krw
AlOikk rv`Xy dI mihmw kIqI qy ikhw ik pMjwb iv`c idMdy qy bu`q quVvw idMdy hn[ bu`q iSkn qW Awpxy
qurk rwj zrUr qbwh hovygw Ar is`K zrUr rwj ieMdIey iv`c nw-kwmXwb rihMdw hY, ikauNik aus ny jd
krngy[ mMdr qy buq` qwkq nwl qoV ley, qdoN bI lokW dy idlW
ies pRkwr sPr mukdw irhw[ lMfI koql (KYbr iv`c bu`q v`sdy rihMdy hn, smW pw ky idlW dy bu`q
dy phwVW ivc jmrOd qoN 20 ku mIl A`gy ieh in`kI iPr im`tIAW p`QrW dy bu`q GV lYNdy hn[ iPr jo
p`DrI jyhI suhwvxI QW hY[ jmrOd huMdy hoey ipSwvr zbrdsqI dIn dI eIn mnw ky Awpxy mzhb ivc
A`pVy[ sB ny Awpxy Awpxy itkwxy kIqy[ Awgw KW lokW nUM imlw lYNdy hn, auh bI iek Bu`l krdy hn,
ipSwvr dy Kwn dw mihmwn hoieAw[ swry pRbMD krky ikauNik ieh BwrI AMnXwie hY qy qwkq dy A`gy au~cy
hux ieh ivauNq TihrI ik jsvMq isMG jI nUM qy hor mnW vwly qy SrIP idlW vwly Jukdy nhIN, auh qW mOq
vpwrIAW nUM jo XUsP-zeI dy ielwky dy rsqy hoqI jwxw kbUl krdy hn, bwkI kmzor, kwier qy kmIny idl
cwhuMdy sn, kuC juAwn nwl jw ky phuMcw Awaux[ ipSOr zor qy lwlc A`gy Juk ky dIn kbUldy hn, AYsy lokW
qoN iek kwPlw kwbl jwx leI iqAwr sI, pr ies dy dIn iv`c Aw jwx nwl dIn dI ieKlwkI sur nIvIN
kwPly dI AguvwnI bI Awgw KW kry[ ikauNik Kwn nUM pYx l`g jWdI hY[ iksy ienswnI iKAwn nUM moVw dyx
hsn KW vloN sMdS y w puj
` cuk
` w sI ik Awgw KW dI Kwqr leI pRry nw hI TIk qrIkw hY, jbr nwl lokW nUM gulwm
kry qy ausnUM CyqI vwps kry, auh b`cw hY qy ausdw bnwaux vwlI kOm smW pw ky ausy Awpxy zulm dy vqIry
ieh pihlw sPr hY[ so Awpxy j`Qy nUM ipSwvr C`f kwrn ieho ijhIAW glqIAW kr krky ieKlwk ivc

'Awqm mwrg' jUn, 2011


54
igr jWdI hY[ inry bu`q hI bu`q nhIN, ieh buqKwnw hY[ auh s`c qy KVo ky hI Awpxy pYrW qy GuMm ky swry
ienswn dy idl iv`c bI hY[ is`K idlW dy bu`qW nUM bI jhwn nUM c`kr dy lYNdw hY[ JUTy bMdy kdy kOm dw kuJ
FwauNdy hn[ vwihgurU qoN vDIk Awpxy idl ivc jwn, nhIN swr skdy[ JUT qW privrq hI qdoN bhuqw ho
mwl, ie`zq, pu`qR, iesqRI iksy hI hor nUM ipAwr krnw skdw hY, jdoN Kudgrz lok iksy KudgrzI dy hwx lwB
iek v`fI bùqpRsqI hY, jo momn qy bùq iSkn lok Awp leI iek`Ty hox[ auh JUT dI mdd lY ky jd sWJy
vI krdy hn, is`K ies bu`qpRsqI dw dwrU vI isKwldy vYrI nUM mwr lYNdy hn qW Pyr ip`CoN Awpo iv`c JUT dy
hn[ vrqwau krky byvswhI dy kwrn pwtdy hn[ sWeIN v`l
kuC idn ieho g`l rhI ik qVkswr klpwxI ndI ruK r`Kx vwly, bIr rsIey bWkury, s`c qy KVHy ho ky
dy iknwry Awgw KW, jsvMq isMG qy sWeIN ny iml igl s`cI sUrmgqI ivc vrqdy hn[ swfy gurW dw vwk hY,
lYxw qy pMjwb dy sPr dI iqAwrI igx g`T lYxI qy 'hir nwmY ky hovhu joVI' ik vwihgurU dy nwm vwly ho
hor mwmly ivcwr lYxy[ AMq ipSwvr dw kwPlw Aw ky juVo[ jQybMdI hirnwm vwilAW dI hY, ijnHW ivc
igAw, kuC lok hoqI qon nwl rly, kwbl nUM kUc dI duibDw nhIN pYNdI[ sBw ArQwq jQybMdI gurmuKW dI hY
iqAwrI hoeI[ hux Awgw KW iqMn idn jsvMq isMG nUM AslI, ijs ivc vYr nhIN huMdw[
nhIN iml sikAw[ ieDr ies ny ieh pRbMD kIqw ik ies ivcwr dy mgroN hux ivcwr ies pwsy peI
Awpxw iek nwieb j`Qydwr Qwp ky ruipAw qy swmwn ik AMimRqsr ikkUM A`pVIey? Kqry qoN KwlI sPr iksy
aus dI spurdI ivc dy ky kwPly nUM POj dy dsqy smyq Bys ivc nhIN sI[ ihMdU vys leI muslmwnW dw fr
mwlwkWd toirAw qy AwiKAw ik qusIN drgeI fyry pwE sI qy muslmwn vys leI jgHw jgHw iPr inkly mrh`ty
qy mYN eyQy Kwn hoqI pws do cwr idn Tihrnw hY, qusIN dsiqAW dw fr[ is`K vys ivc dohW dw fr[ AwKr
c`lo qy mYN mgry A`pVWgw[ so Awgw ienHW nUM tor ky Awp iesy is`ty qy A`pVy ik pMjwbI muslmwn dy vys iv`c
Kwn dw mihmwn irhw[ Kqrw G`t hY[ Awgw KW dI mrzI kuC hor Tihrn dI
Awgw qy jsvMq isMG sMJ nUM jd imly qW Awgw sI, pr jsvMq ny kwhlI cMgI smJI[ so Agly hI
KW ny Awpxy dsqy nUM mwlwkWd v`l A`gy tor dyx dw idn qVkswr kUc ho geI[ ilbws sB dy poTohwrI
hwl d`isAw, qW jsvMq isMG ny ikhw ik qusW jo dsqy muslmwnW dy sn, svwrI GoiVAW dI, nwl loV jogw
nUM ikhw hY ik qusIN PlwxI QW fyry kro qy mYN do cwr ltwptw K`crW auqy sI[ j`Qy ivc sn - Awgw KW,
idnW nUM Aw imlWgw, ieh hY duinAwvI nIqI, pr is`KW jsvMq isMG qy sWeIN jI, l`Dw isMG qy l`Dw isMG dw
ivc rvw nhIN, is`K AwpxI nIqI dI nINh bI s`c auqy aumrW dw ieqbwrI nOkr[ Awpo iv`c Byq KulH cu`ky qy
Drdw hY, JUT nhIN boldw[ mYnUM bI id`sdw hY ik dsqy ipAwr pY cu`ky sn pr dwnI sqvMq kOr dw Byq ik
qoN Cùtxw kTn kMm hY sI, pr is`K dI rsnw JUT nwl ieh iek kMinAw hY Ar g`BrU is`K nhIN Ajy q`k
vwkPI nhIN r`KdI[ is`K nUM jd nIqI dw vylw Awvy srbMd Byq sI[ hoqI qoN qur ky ieh Swhbwz gVHy
qW au~cI Akl nwl mwmly nij`Tdw hY[ pr ieh quhwfw A`pVy[ ieh ielwkw phwVIAW itilAW nwl SsoBq, Pyr
ksUr nhIN, qusIN AwpxI kOm ivc jMmy ply nhIN qy p`DrW qy hirAw BirAw bVw suMdr hY[
quhwnUM AwpxI kOm dy hwl dw pqw nhIN[ ieh auh DrqI hY jo sqvMq kOr vWgUM bVy du`KVy
Awgw KW - jdoN vIr jI, swfw vYrI JUT hovy, Bog cu`kI hY[ kdy smW sI ik ieQy AwrXw kul dy
cwlwk qy irMd hovy, swnUM dwau Gwau, Pryb Cl nwl, v`ifAW pYr pwey sn qy sihjy sihjy iek sBX
ijsnUM auh nIqI AwKy, mwry qd ausdy mwrn leI bI mwldwr qy zordwr kOm bx gey sn[ ijsnUM A`jk`lH
JUT, Cl, Pryb ArQwq ausy vrgI nIqI rvw nhIN? ipSOr dw ielwkw AwKdy hn, ies swry qy hor igrd
dy ielwky dw nwm qdoN 'gWDwr' rwj sI[ bVy bVy blI
jsvMq isMG - mYnUM bI dysoN inKiVAW mu`dq bIq
rwjy mhwrwjy eyQy rwj kr gey hn[ ieQoN ipSor ijs
cu`kI hY, pr jo dwqw is`K jI kwbl ivc mYnUM r`b dy
dw hux vwlw nwm 'pySwvr' Akbr ny bdilAw sI, rwjw
rsqy pw gey hn auh dsdy sn ik is`K iksy vyly JUT
'pors' dI vsweI rwjDwnI sI, ijsnUM ausny 'porS purw'
dy rsqy nhIN pYNdy, ikauNik is`K Bul
` v`l ruK
` r`Kx vwlw
dw nwm id`qw sI[ A`j qoN bwrW cOdW sO brs pihly
jIv nhIN, is`K 'Xwd' ivc v`sdw hY, ies krky jIauNdw
jo cInI muswiPr Awey, auh lok bI eys rwjDwnI

'Awqm mwrg' 55 jUn, 2011


(ipSOr) dw nwm, 'poruSw purw' dy lgB`g hI ilKdy ho igAw[ ijQy swry ihMd dy lok qIrQ Xwqrw nUM jwieAw
hn[ eyQy pihly ihMdU Drm dw hI zor sI[ 'pwxnIX' krdy sn, EQy jwxw ihMdUAW ny kih idqw ik muslwmn
vrgy pMfq iesy DrqI ivc pYdw hoey[ ijQy A`jk`lH hox qu`l hY, 'Atk pwr igAw so ihMdU nw irhw[' iPr
'lhOr' nwmy ipMf hY, ieQy purwxy ngr 'swlqUrw' dy ies ihMdusqwnI KmIr dI gwPlqweI dy dil`dr vl
KMfrwq FyrI hoey pey hn, ies ngrI ny sMsikRq dy q`ko ik A`j iksy nUM supny mwqr cyqw nhIN hY ik
pRis`D vXwkrxI pMfq pwxnIX nUM jnm id`qw sI[ ieh DrqI kIh sI qy kIh ho geI[ ijs kOm ivc
kOmI ipAwr nhIN rihMdw qy P`ut Aw vsdI hY aus dw
Pyr ieh swrw dyS boDI ho igAw qy boDI mMdr,
AMq iehI huMdw hY[
bu`q qy kwrIgrI dw BwrI itkwxw hoieAw[ purwxy ngr
'aUdwbMD' qy A`jk`lH dy auNd qy bwbr dy d`sy, 'dÍwrihMd' pwTk jI! kIh quswnUM pqw hY ik ijQy ies vyly
nwmy ipMf qoN ieh QW s`q A`T mIl dy Pwsly qy hY[ cwrs`dw qoN pRwg do ipMf hn ie`Qy 'puSkRwvqI' nwmI BwrI
iesy DrqI qy XUnwnI 'iskMdr' vrgy Awey qy iesdI ngr huMdw sI[ kIh Awp nUM pqw hY ik ijQy A`jk`lH
vsoN qy pRqwp dI mihmw krdy gey[ cMdr gupq qy SwhbwzgVHI hY qy ASok dw BwrI p`Qr ipAw hY, iesdw
ASok vrgy mhWblI dI mihmw krdy gey[ cMdr gupq nwm kdy 'vrSw purw' qy 'poluSU' sI[ ies dy lwgy dy
qy ASok vrgy mhWblI dw fMkw ieQy g`j cuk ` w hY[ ies it`ly auqy mMdr sn qy rwjkumwr 'ivSvwqr' dy Awpxy
qoN mgroN p`CmI qy ihMdI imlvyN lokW dy pRqwp dw ieh dyS inkwly dy idn k`tx dI ie`Qy kMdrw hYsI[ ieQy
pMGUVw JUtdw irhw isQIAn XUnwnI qy dovyN rl iml hI ies rwjw ny ic`tw hwQI dwn kr id`qw, Pyr rQ
ky bxy ihMdI rwjy rwj krdy rhy[ kinSk vrgy dwn kr idqw Pyr pu`qr dwn kr id`qy qy inrdeI
mhwrwj eyQy rwj kr gey sn[ cInI muswPr d`sdy bRwhmx jo ieh qsIhy dy irhw sI, aunHW b`icAW nUM
hn ik ieh gWDwr dyS AwpxI sbzI, P`ulW, PlW, mwrdw hY qy KUn tpk ky DrqI lwl ho jWdI hY[ ienHW
pYdwvwr, jMglW, bwgW, irSIAW, cSimAW, TMFIAW CwvW GtnwvW dy DrqI ivcoN inkly p`QrW auqy au~kry ic`qR
krky AiqAMq suMdr dyS hY[ BwvyN A`jk`lH BI BUmI Dn ibRitS AjYs Gr ivc pey hn qy aus dw auqwrw
aupjwaU hY, pr nw auh jMgl hn, nw auh bwgwq, nw klk`qy dy AjYb Gr ivc ipAw hY[ ikAw Awp nUM Xwd
auh cSmy qy nw auh kudrqI rMg[ mihmUd gznvI ny hY ik ieh SwhbwzgVI kdy, jdoN Awpxw nwm 'polUSU'
eys ielwky nUM qbwh kIqw[ koml aunrW dy bxy mMdr, sdwauNdI sI, AYsI suMdr qy rmxIk jgHw sI ik cInI
KUbsUrq top,y boDI ivhwry Fwh FyrI kr id`q[y kuC smyN muswiPr SONgXUn A`KIN dyK ky AYauN ilKdw hY -
q`k qW ihMdU duK zulm kqlW J`ldy inBdy rhy pr ''KuSnumw cSmy qy suAwdI Pl eyQy auh hn jo
Pyr keI pTwxI kOmW ny izMmIdwrI KohxI SurU kIqI[ Drm pusqkW ivc ilKy hn[ vwdIAW suhwvxIAW grm
sihjy sihjy sB ihMdU qy bu`D inSwn guMm ho gey, hn qy drKq isAwly bI hry rihMdy hn[ TMFI hvw
ihMdusqwnI kql ho gey, muslmwn ho gey Xw AtkoN Ju`ldI hY, pMCI gwauNdy hn qy iqqRIAW P`ulW dy PrSW
aurwr tur Awey[ kyvl ipMf dw htvwxIAW muslmwnW qy JUMmdIAW hn[''
ivc rih igAw, Xw mgroN Pyr koeI jw visAw[ hux
kIh qusW nUM Xwd hY ik kol KVHy 'kVwmwr' phwV
swrw ielwkw pTwxI hY, ihMdU is`K vsoN bVI G`t hY[
dw nwm 'BIm dyvI prbq' sI, ijQy swrw ihMd AmrnwQ
is`KW dy Aihd vyly kuJ dOr priqAw sI, pr auh rwj
dy mMdr vWgUM Xwqrw krn AwXw krdw sI[ ies dy
CyqI hI supnw ho igAw[ kudrq dy rMg doKo Xw
pUrbly dwmn hyT jo Syvw ipMf hY, kI Awp nUM Xwd hY
ieiqhws qoN is`K mq lvo qW ivcwr aupjdI hY ik
ik ieQy BwrI iSv mMdr sI Ar iSv qoN hI hux qk
jd gWDwr dy rsm pRsq lokIN Awpo iv`c Pt gey qd
'syvw' nwm jwrI hY[ ies qrHW 'gMDwr' ivc hux jo
sny sny pRqwpSil ihMdU qy boDI vwsIAW dw pwxnIX
vrigAW nUM jnm dyx vwlw ielwkw boDIAW dI BIm FyrIAW peIAW hn, jYsy 'prIAwno FyrI', srweyp`Ko FyrI,
dyvI, bu`D jI dI smwD, qKq bwhI dy ividAw Swh jI kI FyrI qy hor nwm sdWdIAW hn, purwxy
AwSrmW, poruSpurw, puSkRwvqI, polUSU qy aUdwbMD vrgy mMdrW, bu`D AsQwnW qy SihrW dy KMfr hn, nhIN nhIN
pRqwpSIl SihrW qy BwrIAW mMfIAW vwlw dyS iPr KMfr bI Fih FyrI ho cu`ky qy FyrIAW hI rih geIAW
hsq ngr vrgy A`T Gu`g vsdy ngrW qy hzwrW topW hn[ bwlw ihswr dw au~cw QW ijs qoN kdy Kwlsw jI
qy mMdrW vwlw ielwkw aunHW leI prdyS qy XvnBUmI Awpxy rwj smyN iklHy dw kMm lYNdy rhy, bu`D jI dy

'Awqm mwrg' jUn, 2011


56
A`KIAW dwn krn dw iek Adu`qI mMdr sI[ 'PwhIAwn' bYTy[ isMGW ny iek nUM isMG qy dUey nUM sihjDwrI smJ ky
cInI muswPr ilKdw hY ik ieh cWdI Ar sony nwl Awdr id`qw Sbd kIrqn dy mgroN Ardwsw ho i eAw[
jVq sI[ Ardwsy qoN jsvMq isMG nUM pqw l`gw ik mwmlw ieh hY
smyN ny iks qrHW cwdrW vlHty IAW hn[ ihMdU pRqwp ik iksy iek qurkwnI hmly dI vwpsI pr lu`t mwr dy
dy smyN dw koeI muSk nhIN, buD
` smyN dy pRqwp dw isvwey mwl dy nwl keI byVIAW ihMdU kYdIAW dIAW ie`QoN pwr ho
FyrIAW dy koeI vjUd nhIN hY[ ies qrHW jwpdw hY ik rhIAW sn ik aunHW ivc iek is`K kMinAW bI h`Q pYr
eyQy kdy isvwey XUsPzeI qy hor pTwxW dy koeI v`sdw b`DI hoeI jw rhI sI[ ieh lVkI rsqy ivc sBnW nUM
hI nhIN sI qy jo ipMfW ivc tWvyN tWvyN ihMdI idsdy audm dw aupdyS idMdI sI, mrd qIvIN sB nUM kihMdI sI
hn, muswPr l`gdy hn, mwnoN ienHW nUM pTwx izMmIdwr ik cup` cwp b`krIAW vWgUM Awpxy ksweI dy mgr ikauN jw
Awpxy SwhUkwry qy lyKy p`qy dy kMmW leI loV dy kwrn rhIAW ho, ikauN nhIN AVdy lVdy mrdy mwrdy? gulwmI
r`Kdy Awey hn[ jW auh lok hn jo mhwrwj rxjIq ivc jw rhy ho, gulwmI dw jIvn mOq qoN burw isry Aw
isMG dy smyN vsy sn[ irhw hY, aus jIvn dw kI lwB hY? lVn nwl mOq hY[ so
auh mOq jo KulH leI Aw jwvy aus jIvn qoN jo gulwmI
ihMdusqwn dw hr Pqih krn vwlw iesy rsqy
ivc bIqy, sRySt hY[ ieh aupdyS kdy Asr krdw sI
AwXw[ AwrX Awp iesy rsqy Awey, iskMdr iesy rsqy
Ar kYdI ivtr KloNdy qy kYd pwaux vwly jrvwixAW nwl
AwXw[ isQIAn qy hor Xvn qy Asur (AisrIAn) eysy
t`kr ho jWdI sI, kdy mrdy PrINdy, pr kYd pwaux vwly
rwh Awey[ AMq APgwn qy mugl eysy rwh Awey qy ieh
bI keI zKmI huMdy, kdy koeI mr BI jWdw[ AMq aunHW nUM
gMDwr dI DrqI drvwzw hox krky sB qoN vDIk auqrw
pqw lg igAw sI ik swfy kYdIAW ivc ie`k is`K kuVI
cVHw dyKdI qy aujVdI v`sdI rhI[
hY, AsIN jwl PwhIAW m`CIAW dy Fyr iv`c iek (inhMg)
Swhbwz gVy rwjw ASok dw iek p`Qr ipAw hY, ijs mgrm` C dw b` c w bI iljw rhy hW[ so au h au s pr
pr aunWH dw iek hukmnwmw au~kirAw ipAw hY[ Asl ivc krVweI bhuq krdy sy qy aus dy h`Q pYr bMnH id`qy sy[
iehI pMjwb dw purwxw rsqw sI[ ihMdU qy boDI smyN phwVw hux eyQo ku vwr A`pV ky slwh TihrI ik iesnUM eyQy hI
dy lwg SwhI sVk jWdI sI, ikauNik ienHW QwvW qy dirXwvW muslmwn bxw leIey, so ausnUM hukm id`qw igAw, pr
dy pwV Coty huMdy sn, pwr hoxw sOKw huMdw sI[ jy kdy koeI ausny nw mMinAw[ kwzI AwieAw, bihs iCVI, aus inrBY
jmnw iknwry 'kwlsI' dy kolvwr ipAw 'ASok' rwjw dw p`Qr kumwrI ny auh suxweIAW ik jrvwixAW qoN kuC bx nw
qy ieQy 'Swhbwz gVy' ipAw ASok p`Qr Awp q`k lvy qW peI, CykV nObq mwr kutweI qy A`pVI[ jd kuC pyS nw
auh smJ skdw hY ik phwVw dy pYrW dy lwg lwg Swhrwh geI qd zwlmW ny kMinAW cw ky dirAw ivc su`t id`qI[
Xw v`fI sVk iesy lIky turI jWdI hoa,U ikauNik mhwrwijAW auh sUrimAW dI vMS, bIrw, KlwsI pw geI srIr dI
dy Purmwn SwhI rwhW qy hI lwey jWdy sn[ lgB`g ausy lIky kYd qoN qy jrvwixAW dI bMd qon, suKI qy suqMqr geI
rwh jwx dw sMklp Dwr ky swrw ieh dlyr j`Qw tuirAw sWeIAW jI dy dyS[ kYd pwaux vwly qy kYdI ipSwvr nUM
sI[ Atk dy iklHy pwsoN lMGx dI mnSw nhIN sI, auQy tu r gey Aqy ieh swrw mwjrw au Q y au s ielwky ivc
mrh`ty suxINdy sn, ies krky auqoN auqoN turdy gey[ pRis`D ho igAw[ ielwky dy is`KW ny jo dUr nyVy bhuq sn,
jdoN ieh isMD dy iknwry A`pVy qW ienHW nUM hyTW vwr ieh Kbr sux pweI qy eyQy k`Ty hoey[ loQ qW kI l`BxI
kuC dUrI qy AYn dirXw dy iknwry kuC AwdmIAW dw JuMg sI, pr kVwh pRSwd kIqw qy bIbI dw Ardwsw soiDAw[
ijhw id`isAw qy kuC gwaux dI Awvwz AweI[ jsvMq isMG qd qo N hr swl ny V y qy V y dy isM G ey s y QW k` T y ho ky
ny isAwx kr leI ik ieh is`KW dw smwgm hY, ausdy ic`q kIrqn krdy qy kVwh pR S wd vrqwau N dy qy bIbI dw
AweI ik Awgw KW nUM is`KW dy kIrqn dw ieh nzwrw Ardwsw soDdy sy[ BwvyN jdoN Kbr imlI sI bIbI dy nwm
idKwvy[ so aupr vwr fyrw kr id`qw qy nOkr G`ilAw ik gRwm dw pqw nhIN sI, kyvl dyS dy pTwxW pwsoN ies
sUh ilAwvy ik auQy kI hY? auh pqw ilAwieAw ik ds is`K kMinAW dy swky dI kQw sux pweI sI pr pMQ dy
vIh is`KW qy is`KxIAW dw dIvwn sj irhw hY, ivc kVwh FUMfwaU PkIr sUMhIAW dI pVqwl qy vyrvy mylx qoN hux
pRSwd dI prwq DrI hY qy swry kIrqn kr rhy hn[ QoVIH q`k pqw inkl cu`kw sI ik ieh kMinAW GVQl dy iksy
jyhI slwh dy mgroN l`Dw isMG qy nOkr qy sweIN fyry rhy, au~Gy Grwxy ivcoN sI jo is`KI isdk ivc pUrw sI[ ies
pr jsvMq isMG is`KI ilbws pihnwA ky, dIvwn ivc jw dy ipqw jI hI isMG sjy sn qy iksy jMg ivc ShId hoey

'Awqm mwrg' 57 jUn, 2011


sn[ mW qy ieh kMinAW Awpxy igrW qoN gujrwq Sihr dy pu`qr hox dw hwl qy hor vyrvy d`sxoN sMkoc hI
iksy mkwx jw rhIAW sn ik lMG rhy pTwxI dl dy r`iKAw, ikauNik Awpxw Byq qW auh Ajy q`k lukweI
ieh kMinAW iksy qrHW kwbU Aw geI ar kYdIAW dy dl r`Kxw hI Xog smJdI sI[
ivc Swml kIqI geI[ ies kMinAW dy ieqny lPz isMGW
kWf bweIvW
ny jsvMq isMG nUM d`sy ik swfy ielwky dy pTwx kihMdy hn
ik Awpxy swQI kYdIAW nUM kihMdI huMdI sI ik hor kuC sRI drbwr swihb dy drSnI drvwzy Ar Akwl
nhIN sirAw jy qW CwlW mwr ky fu`b hI mro[ sqluj, buMgy swihb dy ivckwr jo v`fw mYdwn hY ies itkwxy
ibAws, rwvI, JnW, jyhlm, isMD, luMfw s`q dirAw rsqy pihly simAW ivc iek buMgw huMdw sI, ijsnUM qoSyKwny
iv`c pYNdy hn[ dw buMgw kihMdy sn[ ies buMgy dI hoNd Akwl buMgy dy
Agly mYdwn nUM iek AYsI Skl dy idMdI sI ik eyQy
Awgw KW dy idl ivc ieh hwl sux ky g`c
gupq mSvry dw dIvwn l`g sky[ iesy krky gurmqw
cVHy qy AwpxI mW dI kYd qoN Awpxy ku`CV kYd ivc
eyQy huMdw sI[ cwr cuPyry qoN rsqy bMd huMdy sy, Ar
jwx dy nkSy A`KW A`gy iPrn, vlvly dw joS au~Ty qy
drvwizAW qy pihry huMdy sy[ AMdr kyvl auh jw skdy
byvsw h`Q qlvwr dI mu`T dy pvy, pr A`gy swry vIr
sy jo s`dy hoey huMdy sy qy pihrydwrW nUM iek AYsw bolw
Brw vyK ky h`Q iTTMbry qy KUn srdI Kwvy[ ies qrHW (pd) mwlUm huMdw sI ik jo s`jx auh d`s sky aus
joS auTdw Trdw, auTdw Trdw nIvW ho AwieAw[ Pyr gurmqy iv`c Swml ho skdw sI[ jo nw d`s sky auh
is`KI ipAwr dw nkSw nYxIN nIr lY AwieAw, AwKy - AMdr nhIN jw skdw sI[ ieh bolw Akwl buMgy swihb
vwh Eie dwiqAw, AYsI sUrmW kOm bnwaux vwilAw! dy AkwlI jQy dy jQydwr nIXq kIqw krdy sy[
qUM DMn hYN! iek kYd peI, jwxI nw, pCwxI nw, A`KIN
if`TI nw; ShId hoeI sux ky eyh lok hr swl iek`Ty Akwl buMgy dw AkwlI auh ho skdw sI jo nwm
huMdy, kIrqn krdy qy aus leI Ardwsw soDdy hn[ bwxI dw pRymI hovy qy nwl pUrn iqAwg vYrwg dI
ieh kOm hY ik ie`k pirvwr hY[ ieh iek mzHb hY ibrqI rKdw hovy[ Gr bwr mwl imlK qoN ausny kbzy
ik iek kutMb hY[ kYsw ipAwr dw nkSw hY? kYsw qy Apx`q dw nw isrP mUMhoN sgoN s`cI-mu`cIN sbMD
muh`bq dw ic`qR hY? Sukr hY ik myrIAW rgW ivc qoiVAw hoieAw hovy[ jo iksy SY nUM AwpxI nw smJdw
ieho piv`qr KUn hY, Sukr hY ik iksy piv`qr KUn ny hovy Ar iksy mwl imlk qy dwvw nw rKdw hovy[ pr
mYnUM AwpixAW ivc iK`c ilAw hY, Sukr hY ik is`K eyh audwsI sMinAwsI nhIN sy huMdy, ieh aucy mn vwly
KUn is`KI vl AwieAw hY, pr Epry KUn ivc rl ky aunmnIey, nwm rsIey, vYr ivroD nUM ijqy sUry Ar Aiq
zulm qy D`ky v`l kYd pwaux qoN qbwh krn vl nhIN inrBY sUrmy huMdy sy[ jy ienHW nwl pdwrQ dI g`l kro
igAw[ qW pqy dw au~qr dy dyxgy, jy ienHW nwl pdwrQ dI
g`l kro qW pqy dw au~qr dy dyxgy, jy ienHW dw siqsMg
kVwh pRSwd dw g`Pw lY ky Ar Awpxy vqnIN kro qW nwm dw rMg cVHg y w, jy ienHW nwl moh pwE auh
BrwvW dy pihly id`sy iek`T dy pihly drSn krky, kwbU nhIN Awauxgy, jy lwlc idE qW T`gy nhIN jwxgy,
Awgw KW iKV igAw[ swry is`K ausnUM j`PIAW pw pw jy iesqRIAW dy ktwKXW dI qIr-brKw hyT KVHy kr
imly[ sqvMq kOr ny jo is`KW dy suBwau dI vwkP sI idE qW iksy iek dI nok dI coB bI nhIN Kwxgy[
Awpxy APgwinsqwnoN tur auQoN qWeIN dy A`pVn mwqR dy zubwn ienHW dI nwm rs r`qI cu`p, pr bolx qW bRhm
Aiq sMKyp ijhy hwl d`sy, ijs qoN swry gd gd hoey[ igAwn, jy jgq dI g`l kro qW pMQ r`KXw, pMQ dI
sqvMq kOr nUM rqw BY nhIN sI ik AsW Awpxy moty BlweI, pMQ dy bcwau dI, hor mwmly CyVo qW ieh mon[
moty hwl ikauN d`s id`qy hn, ikauNik auh jwxdI sI ienHW dw vjUd Awpxy Awp ivc rUhwnI iK`c dw kyNdr
ik ieh is`K hn, AsIN is`K hW, swfw ienhW dw Byq huMdw sI[ qdoN lYkcr qy aupdySkW dy viKAwn nhIN sy
sWJw hY, jo bwq ienHW nUM pqw hY is`K mMfl qoN bwhr huMdy, bs Akwl buMgy AwE, ienHW ivAkqIAW dy drSn
nhIN jweygI[ is`K kOm ivc ies smyN koeI is`K qurk myly imknwqIsI Asr pw ky gurU crnW v`l iKc lYNdy
kOm dw sUhIAw bxky AwpxI kOm dy aunHW nUM Byq d`sx sy[ sRI drbwr swihb jI dy gRQ M IAW, syvwdwrW dw jIvn
dw kMm nhIN sI krdw, pRMqU iPr BI sqvMq kOr ny bI iesy qrHW nwm rs r`qw, SWiq srovr huMdw sI[
Awpxy kMinAw hox dw Ar AwgwKW dy S`qrUjIq isMG

'Awqm mwrg' jUn, 2011


58
'AkwlI' auh jo iek Akwl qy tyk r`Ky[ 'AkwlI' ieh ipAwry siqgurW dy crnW dy BOry pUrn iqAwg
auh jo Akwl bug M y dy syvk j`Qy dw sBwsd hov[y Akwl ibRqI ivc sdky ho rhy sy, ienHW ivc auh Bwv, izMdgI
buMgw CyvyN siqgurW ricAw qy aus vyly 'AkwlI' dI nINh dw vrqwau qy rMg sI jo pUrn pRymI, pUrn iqAwg qy
bI nwl hI DrI geI qy ieho bRqI mwnoN aus vyly pUrn nwm AiBAwsI ivc loVIey[ so mwn isMG jI ny
Dwrn krweI geI[ nwm dy AiBAwsI, mwl imlK dy dumwlw sjweI r`iKAw qy aunHW dy ipAwr vwilAW aunHW
kbzy dI ibRqI nUM jo ij`q cu`ky so Akwl purK buMgy dI dI pYrvI kIqI[ hux auh iqAwg ibRqI jo Akwl buMgy
syvw kry[ Akwl buMgy dw syvk AkwlI[ dy AkwlIAW ivc huMdI sI, ies qrHW privrq ho geI,
swry pMQ ivc qy ienHW lokW dw nwm ho igAw inhMg[
'AkwlI' nIly bsqRW vwlw[ jdoN AMimRq pRcwr inhMg PwrsI ivc mgrm`C nUM kihMdy hn, murwd hY jo
hoieAw qy pMQ ricAw igAw qdoN nIly bsqRW dw bI inrBY Aiq hovy iksy BY A`gy ijsdI A`K Jmkw nw
irvwj tuirAw hY[ XQw - ieauN aupjy isMG BujMgIey Kwvy[ inhMg dw ieh ArQ bI krdy hn jo du`K suK
nIlMbr Dwrw[ dw AMg nw mMny[
isMGW dy A`f-A`f j~Qy BrqI hoey qy A`f A`f du`K su`K dohW vyly jo Awpxy AsUl qoN nw ih`ly[
inSwn qy prK leI A`f-A`f puSwky qy rMg POjW dy inhMg dw mUl jwpdw hY pd insMg - inhMg - jo
dsiqAW dy Qwpy gey, sB qoN pihlW qy mu`K rMg nIlw iek`lw ivcry, iesqRI Awid dy pirvwrk sbMD qoN
sI ijs jQy Xw POj dy dsqy dw bwxw nIlw sI, auh suqMqr ho ky jo swDU ibRqI ivc ivcwry[ Akwl buMgy dy
swihbzwdy Pqih isMG dy nwm qy sI[ iek idn aunHW AkwlI, iKAwl hY ik CyvNy siqgurW qoN lY dsmyN siqgurW
dw puSwkw ies rMg dw qy dumwly vwlw sI, ijs qoN aunWH dy smyN qk kyvl siqgurW dy hukm dy qwby kMm krdy
dy nwm qy aunHW dy puSwky dy rMg qy iek POj nIlWbrI sI Ar aunHW pr auqny izMmyvwrI dy kMm nhIN pYNdy sI
rcI geI[ dumwlw ienHW dw Ku`ly lV dw huMdw sI, jo ijqny ik dsmyN jwmyN dy AMqrDwn hox mgroN pey hn[
dsqwry dy aupr vwr huMdw hY[ ieh rMg qy vys jo EdoN qdoN auh nwm rsIey iek SuB qy suhxy, pr iqAwgI
aus Kws qy mu`K sYnw dw sI, ipCoN AkwlI qy inhMg syvk qKq swihb dI syvw vwly huMdy sy[ Akwl buMgy
isMGW dw sMprdweI icMnH bx igAw[ ijs dI ivAwiKAw qy pUrw vsIkwr BujMgIAW dw, jIq m`lIAW, bMdeIAW,
ies pRkwr hY - cubMdIAW AwidkW dy ht jwx pr hoieAw[ qdoN ieh
mwCIvwVy jd BweI mwn ismG jI qy BweI dieAw 'Akwl purKIey' nwm qoN vI kuC icr pRis`D rhy hn[
isMG siqgurW pws A`pVy qy bwg ivc Awrwm nwl jw Kws ByK koeI nhIN sI pr dsmyN jwmyN dy mgroN bwby
bYTy, qd pRsMn ho ky siqgurW ny vr id`qw pMQ Kwlsy Pqih isMG dy nwm dI POj vwly SRI mwn isMG jI dI
ivc qyry vrgy Ku`ly suBwv vwly inrBY qy is`Dy swdy sMprdw dy inhMg qy AkwlI isMG lgBg ieko ho gey
ilbws vwly Anyk isMG hoxgy ijnHW dI ibRqI AkwlI Ar dovyN pr ieknW ArQW ivc vrqIx lg pey, pr
(vwihgurU tyk vwlI) hovygI qy inrwkusqw inhMg vrgI dumwly dw Prk jwrI irhw[ Akwl buMgy dy AkwlI aunHW
hovygI[ mwn isMG nIlWbrI sYnw dy v`fy hox krky aus hI guxW vwly jo aupr khy hn qKq swihb dI syvw
vyly vI nIly bwxy iv`c sn[ iPr jdoN dsmyN siqgurW ivc rihx vwly sy[ hor KulHy ivcrn vwly AkwlI
ny nIly swVy qdoN iek tukVw r`K ilAw qy auh KMjr vhIr bxw ky pMQk kwrjW leI jgHw jgHw iPrdy sn[
nUM bMnH id`qw[ mrwd gwlbn ieh sI ik sSqR ividAw sBnW dw iek`T keI vyr Akwl buMgy ho jWdw sI[
ivc ies dI iPr loV pvy qW Kwlsw vrqy, swV dyx KulyH ivcrn vwilAW dI mwnoN 'bhUdk sMinAws' dI Skl
QoN nIlWbr nUM sdw iqRskwirq nw smJy[ ieauN bI sI qy Akwl buMgy dy syvkW dI jo keI vyr ienHW ivcoN
rvwXq hY ik jdoN nIly k`pVy pwV pwV swVy qW iek coxvyN hoieAw krdy sy, kutIcr sMinAws dI pr Prk
tukVw bwhr jw ipAw[ swry krVy KydW ivc nwl rhy ieh hY ik ieh sMinAwsI iqAwg krky Awpw kOm, dyS
qy bc inkly qy Aiq DrmI BweI mwn isMG jI kol qy pMQ dI syvw ivc lwauNdy sy, audws ho bnW ivc qy
sn, ies tukVy nUM gurU swihbW pwsoN mMg ky aunHW ny brPW ivc nhIN jw gldy sy[ ivAwh ienHW ivc
Awpxy dsqwry ivc tuMg ilAw[ ieh dUjy iksm dy hukmn mnHy nhIN sI pr irvwjn ieh Aksr inrivrq
dumwlHy dw mu`F qy nIly bwxy dw sMprdweI mu`F hoXw ivcrdy sy[ jQybMdI ienHW dI ies qrHW dI sI ik hr
smiJAw jWdw hY[ ieh bI iliKAw hY ik iek nIlw vhIr dw iek jQydwr huMdw sI, ijs dI sB qoN v`fI
tukVw siqgurW Awp mwn isMG nUM bKiSAw[ ies vyly mihmw nwm-rsIAw qy ABY hoxw hud M I sI, iesnUM jQydwr

'Awqm mwrg' 59 jUn, 2011


qy vhIrIAw bI AwKdy sn[ Awpxy jQy dw ieh gurmuK gurU kw smJ ky sWJy bwbl dy BMfwry ivcoN Bu`K pUrn
qy srdwr huMdw sI, pRbMD swrw ies dy h`Q huMdw sI, mwqR AMn svIkwr krdy sy[ jbr D`kw kdy nhIN sy
swry ies dw hukm mMndy sy[ keI vyr jQydwr nUM krdy[ jbr sihxw, jbr krnw duie g`lW qoN aucyry
gurdyv isMG bI s`ddy sy, AMimRq Ckwauxw bI ies sy[ inhMg isMG pws kCihry qW do huMdy sy, pr colw,
dw kMm huMdw sI[ jQydwr dy jy swry ivroDI ho jwx dsqwrw, cwdr ieh kdy do nhIN sy huMdy qy idn dw
qW nvW Qwp lYNdy sn, pr jQydwr dy hukmoN isr AMn pw ky rwq leI bwkI nhIN sy r`Kdy[ iesy vwsqy
nhIN sn Pyrdy, pr ieh g`l hoeI kdy G`t hY[ ikauNik mgroN ienHW dw nwm ibhMgm bI pY igAw sI, ArQwq
pUrn iqAwgI qy nwm rsIey krky auh kwrn jo jiQAW pMCI ibrqI vwly, ijQy cogw ijs vyly iml igAw Kw
ivc vKyvyN dy pYNdy hn, mOjUd hI nhIN sn huMdy[ ilAw, ijQy rwq pY geI itk gey[ prMqU ieh swry
musIbqW cuPyry sn qy prspr ipAwr BrwvW vwly sn, iqAwg qy vrqwry dIAW KulHW ienHW lokW ivc nwm dy
ies krky ieh Gtnw lgB`g nhIN hoeI vWgUM hY[ AwDwr qy sn, ArQwq Awqm jIvn (rUhwnI izMdgI)
Aksr inhMg isMG vhIrW ivc bI nhIN rhy iek`ly iesdw mUl sI[ pdwrQk vMf prspr mwdI eykqw dw
ivcry hn, AksrW ny gurduAwry sMBwly, syvw ivc aumrW iKAwl ienHW g`lW dw mUl nhIN sI[ Awqmw jIvn qoN
lweIAW qy jIvn sPl kIqy[ AkwlI Xw inhMg isMG KwlI, aucy ieKlwk qoN ivrvy inry mwXw qy mwdw pRsqI
hux ie`ko ArQ vwlw pd ho igAw sI[ inrbwh ienHW qy pdwrQ Xw rwjsI Bu`KW vwlI sMswrI ibrqI AkwlI
dw ipAwr nwl imlI Bytw sI Xw gurduAwry dy lMgr dw AwdrS kdy nhIN sI[
qoN[ ieh lok mMgdy nhIN sn kdy iksy hwlq ivc
bI h`Q nhIN sn A`fdy[ jy sPr ivc hn, pws kuC inhMg isMGW ivc suK inDwn (BMg) dw irvwj,
nhIN pRSwdy dw vylw hY, qW iksy ipMf Sihr dI glI inhwXq kSt dy jIvnW, QkwnW qy du`KW qoN srIr nUM
jw vVngy, ijs Gr mrzI hY lMG jwxgy, aus vyly suK dyx leI ipAw sI, iesy krky ies dw nwm 'suK
dy inrbwh jogw AMnH mwqR lY ky tur Awauxgy, hIry inDwn' ipAw[ pr ip`CoN ieh nSy dI Skl ivc vD
moqI pws pey rihx, q`kxgy nhIN[ ieQoN q`k ik aus ky aunWH dy igrwau dw mUl kwrn bixAw[ jwiedwdW vwly
fMg qoN vDIk dw AMn bI nhIN cu`kxgy[ lokW ivc bI inhMg isMG mgroN hoey, pr ieh igrwau dy smyN dy
ieqnw siqkwr ienHW dw sI ik jdoN inhMg isMG Aw hn, so mhwrwjw rxjIq isMG dy smyN qoN kuC smW
jwx qy lokIN sux lYx ik inhMg Awey hn, qW bUhy pihlW QoVHw QoVHw SurU ho igAw sI, prMqU AwdrSk
KolH GrW qoN bwhr Aw ky Adb nwl h`Q joV ky Klo inhMg isMG mhwrwjw rxjIq isMG dy vyly Ax-igxq
jWdy sn qy swry cwhuMdy sn ik ieh myry Gr AMdr sn, tWvyN-tWvyN aus qoN mgroN bI huMdy rhy hn[ bwbw
jwx[ Pyr ijs Gr ieh vV jwx auh Awpxy DMn nYxw isMG jI dy cwtVy bwbw PUl isMG jI mhwrwj
Bwg smJdw sI, qdoN dI hI ieh khwvq A`j q`k rxjIq isMG dy smyN dw hI iSMgwr sn[
mUMhW qoN cVHI hoeI hY - ijs smyN dw AsIN hwl ilK rhy hW, inhMg isMG
Awey nI inhMg bUhw KolH dy inSMg[ qy Akwl bug M y dy AkwlI Awpxy AwdrS qy pUr-
y pUry sn,
ienHW dw ip`Cy d`s Awey hW ik iek kMm ieh huMdw sI
ijs dw Bwv ieh sI ik ieh au~cy iKAwl ik Akwl buMgy rihxw, pMQk sWJIAW loVW dw iKAwl
vwly lok hn, ienHW nUM roko nw, Ku`lHy idl AMdr Awaux r`Kxw, jdoN koeI jQydwr koeI pMQk AOkV d`s G`ly qW
idE[ ieh quhwfy Gr dy mwl, Dn rUp iksy SY dy ienHw dw gurmqw s`dxw[ 'gurmqw' nwm pMQ dI SromxI
rvwdwr nhIN[ inrbwh mwqR AMn lYxgy qy qyrI kmweI jQybMdI dw sI; hW ieh iek pMQk AwSrm sI -
sPl kr jwxgy[ j`QybMdI dw[ ausdw qrIkw ieh huMdw sI ik Akwl buMgy
ies dw kwrn ieh sI ik inhMgW isMGW ivc dy AkwlI pMQ dy swry jQydwrW qy izMmyvwr srdwrW,
'mwl imlK dy kbzy dy iKAwl dw iqAwg krnw mu`K gRQ
M IAW qy pRis`D Dwrimk bzurgI vwilAW qy hor zrUrI
gux sI[ auh nw kyvl Awp hI mwlk nhIN bxdy sy is`KW nUM s`idAw krdy sn[ nIXq smyN qy sB ny Aw
sgoN iksy nUM iksy mwl dw mwlk nhIN sy smJdy[ sB hwzr hoxw[ jy kdy do is`K jQy Awpo ivc lV bI rhy
mwl, AMnH, bsqR, pdwrQ dw mwlk aunHW dI nzr hox (jo imslW dy smyN dI g`l hY) qW gurmqy dw s`dw
ivc vwihgurU sI[ auh jd loV vyly iksy dy GroN AMn phuMcdy swr lVweI bMd krky dovyN tur pYxgy, rsqy
mwqR AMgIkwr krdy sy qd aus Gr vwly dy AMn nUM ivc Xw gurdvwry A`pV ky Awpo ivc koeI bdlw nhIN
aus dw smJ ky h`Q nhIN sy lwauNdy, pr dwxw pwxI lYxgy, iek dUjy qy vwr nhIN krngy[ gurmqy dy nIXq

'Awqm mwrg' jUn, 2011


60
smyN Akwl buMgy dy hzUr sB pwsy qoN rsqy bMd mYdwn (rYzolXUSn) mwqR smJdy hn qy ienHW qMg ArQW ivc
ivc dIvwn sjdw, kIrqn ho ky Awvwzw idqw jWdw, hI pd nUM vrq lYNdy hn[ iksy rYzolXUSn nUM mqw qW
Pyr kVwh pRSwd vrqdw, swry Ckdy[ cwhy iks jwq, ikhw jw skdw hY pr gurmqw nhIN, ikauNik gurmqw
iksy mzHb qy iksy kOm qoN sjy hoey is`K hox jo gurmqy qW iek jQybMdI hY, iek au~kw AwSrm hY, piv`qrqw
ivc Swml hud M ,y swry aus vyly iek`Ty Ckdy[ Pyr AkwlI nwm qy iqAwg dIAW nIhW qy ausirAw iek mMdr hY,
jQydwr isMG Ardwsw soDw, ies qoN mgroN hryk AwieAw, iek mirXwdw hY, ijs ivc KudgrzI, mwdI lwB,
s`jx auT ky AkwlI jQydwr dy snmu`K ho AwKdw ik suAwrQ, p`Kvwd, eIrKw qy nIvyN qrIikAW nwl Awpxw
mYN s`cy siqgurU dI hzUrI ivc pMQ dy sWJy Bly leI bl bxw ky hwr ij`q dy mnsUby isry cwVHn dy qrIikAW
AwieAw hW myrw inj dw hwn lwB, koeI loB lwlc, dI guMjwieS nhIN[ mwdw pRsq p`Cm dy qrIky jQybMdI
myry rsqy ivc, myrIAW ivcwrW ivc koeI kot, koeI rlw dy ho r hn, au n H W dw vrqwau Su B mno r QW leI
nhIN pwauxgy[ ies pRq`gXw dy mgroN iPr Ardwsw soD idAwnqdwrI nwl bI ho skdw hY pr swfy dyS ivc
ky kwrj AwrMB huMdw[ ivcwrW ho ky jo mqw su`D jWdw, Aksr auh p`Kvwd qy DVybMdI dy qrIk qy turkdI hY
ArQwq PYslw ho jWdw, auh AkwlI jQydwr sB nUM suxw qy keI vyr auh s`c qy BilAweI qoN pryH ho ky nIvyN
idMdw[ iPr swry Awpo Awpxy QW tur jWdy[ AkwlIAW vrqwvW nUM bI lY turdI hY Aksr AYauN huMdw hY ik
dw Pyr ieh kMm huMdw sI ik auh pMQk PYslw swry ijvyN iek pwqSwh dy nwqk hukm vyly aus pwqSwh
pMQ ivc n`k dI syDy mnIvy[ AkwlIAW dw piv`qr dI haumY nUM p`Ty pw ky Awpxw mqlb, grz isry cwVHy
jIvn nwm dI siqAw qy bygrzI AYsy gux sn ik ijs jWdy sn, iqvyN ies p`CmI jQybMdI dy qrIky ivc
dy A`gy pMQ dy swry Prd Jukdy Ar byvsy Jukdy sI[ Aksr Awm lokW (pbilk) dI haumY nUM pu`Ty pw ky
POj qy qopW vwly jQy ienHW pMCI (ibhMgm) ibRqI vwilAW aunWH dy CyqI auBwr Kwx vwly jzibAW nUM Awpxy mqlb
dy AwKy A`gy isr JukwauNdy sn[ ieh kdy nhIN sI dI syD iv`c pRjl Í q krky Awpxw svwrQ, grz Awpxw
hoieAw ik gurmqy ivc hoey PYsly dy ivru`D koeI tury[ iKAwl isry cwVHn dw jqn huMdw hY qy keI vyrI s`c
ies gurmqy dI mirXwdw dw mu`F cmkOr ivc hoieAw, JUT idAwnqdwrI dI prvwh bI nhIN huMdI[ gurmqw
mwnoN pihlW gurmqw aus kSt vyly hoieAw qy hzUr au~cy mnW, su`cy mnW, grzW qoN Doqy mnW dw sWJy pMQk
swihb siqgurW ny isMG nUM ies dI pUrI jwc isKweI[ hwn lwB qy Awpy nUM 'mYN myrI' qoN Doqw, swP r`K ky
sRI gurU goibMd isMG jI dy joqI joq smwaux qoN inrol pMQk Bly dy ivcwr qy mirXwdw dw nwm sI[
bwAd pihlw pMQk gurmqw bwbw sMqoK isMG jI dI aupr AsIN gurmqy dw hwl d`s Awey hW, AkwlI
jQydwrI ivc hzUr swihb hoieAw qy AwKrI gurmqw qy inhMg dw sMKyp smwcwr kih Awey hW, Akwl buMgy,
nuSihry dI lVweI ivc mhwrwj rxjIq isMG dI vhIrW vwly, gurdvwirAW dI syvw vwly AkwlIAW bwbq
jQydwrI qy bwbw PUlw isMG AkwlI dy pRbMD ivc kuC ilK Awey hW[ hux kuC iDAwn aunHW AkwlIAW vl
hoieAw[ ies qoN mgroN Pyr gurmqw nhIN hoieAw, pMQ pwauNdy hW jo Awqmk qrIky qy pUrn pd nUM A`pV ky
rwj guAw ky koeI AYsI s`t Kw ky mUriCq ho igAw sB sbMDW qoN dUr rihMdy jIvn ibqwauNdy sn[ ies pRkwr
ik pwsw hI nhIN priqAw[ KudgrzI qy igrwau ijs dw AkwlI iek`lw ivcrdw swry gux AwpxI sMprdw dy
qoN siqgurW ny cwieAw sI, Pyr Aw gey[ ikMnW icr r`Kdw sI, pr Pyr srIr nwl kMm bI krdw sI[ ies
mUrCw ivc rih ky AkwlI qy FwfI do loVINdIAW pRkwr dw iek AkwlI iek ivdySI ieiqhwskwr kinMGm
sMprdwvW guAw ky Pyr isMG sBw dI jQybMdI hyT ny A`KIN if`Tw sI ijs bwbq auh ilKdw hY -
jwigAw[ hux kuC pUrbI pr ivSyS p`CmI lIkW qy
jQybMdI turI qy iKMfI PutI tur rhI hY qy keI vyr musMnP ny (ArQwq mYN) iek vyrI iek AkwlI
p`Cm dy mwVy qy nIvyN qoN nIvyN vrqwry bI vrq cu`kI if`Tw ik sqluj qoN lY ky kIrqpur q`k ibKVIAW
hY[ keI vyr SuB jQybMdI bI hoeI hY, kMm bI keI GwtIAW dy ivc dI sVk dI murMmq kr irhw sI[ auh
suAwry hn, pr gurmqy dy swmwn vwps nhIN Awey[ Awm qOr qy dunIAW qoN auprwm rihMdw sI[ lok aus
gurmqw Pyr nhIN l`gw[ sgoN gurmqy dw ArQ bdl dw bVw siqkwr krdy sn qy aus dy leI rotI qy k`pVy
igAw hY, lokIN hux gurmqy dw ArQ inrw qzvIz Awpy AYsy QweIN C`f jWdy sn, ij`QoN auh Awpy loV vyly
lY lvy[ aus dy Aih`l qy idloN jwnoN l`g ky kMm krn
*****vwly Awcrx dw Asr iek ihMdU ByfW cwrn vwly
nOjvwn qy AYsw hoieAw ik ijsny kuC AkwlI bwxw Dwr
'Awqm mwrg' 61 ilAw, auh AkwlI jI dw izkr Adb vwly jUBY n, nwl
2011
krdw sI[
auqSwh BrpUr sihj mwrg
(PATH OF FIRE AND LIGHT) Vol. 1
fw. svwmI rwm jI
Anu v wdk fw. qy i jM d r mlho q rw

suAwsW nUM inXmb`D krnw dy Awpxy Bwg hn, Awpxw rwh hY ij`Qy vI ikqy
giq hovygI auQy-auQy Tihrw hovygw, auQy rukxw hovygw
suAwsW nUM inXmb`D krky ipCly kIqy krm,
ienHW hI Dwrnw nUM sMsikRq ivc SkqI, vwXU qy krm
ies jnm dy krm do n o N hI Kqm ho jWdy hn,
ikhw igAw hY[ jdoN qk ienHW iqMnW guxW dw imSrn
donW nUM swV ky suAwh kr id`qw jWdw hY, ijs
nhIN huMdw koeI vI Qrwht nhIN huMdI[ SkqI dw hoxw
qrHW l`kVIAW dw Fyr A`g nwl sV ky suAwh ho
zrUrI hY SkqI qoN giq bxdI hY, giq qoN ikRAw
jWdw hY iblkul ausy qrHW hI pRwxwXwm krmW nUM
vwXU auqpMn huMdI hY Pyr zor nwl rukwvt pYdw huMdI
swV ky suAwh kr idMdw hY, swry BrmW dw nwS
hY[ auh krmgiq nUM rokdI hY[ krm vwXU ivc rukwvt
kr idMdw hY[ ijvyN ik A`g l`kVI dw gupq gux
pYdw krdI hY, Qrwht dw is`tw pRxwm ienHW kwrkW
hY, ieh audoN qk pRgt nhIN huMdw jdoN q`k iek
qy inrBr hY[ jy krm v`fw hY qW TihrwE vI v`fw
cIz nU M dU s rI nwl rgiVAw nw jwvy , iblku l
hY giq G`t hovygI jy kuJ krn leI Awpxw mn
iesy qrH W igAwn qy smJ ibnW pR w xwXwm dy
bxw ilAw hY pr hwlwq quhwnUM krn nhIN idMdy ies
AiBAws qo N pR g t nhIN hu M d y [ gR M Q W ivc d` i sAw
qoN Bwv hY ik krm SkqI qy vwXU donW nwloN SkqISwl
igAw hY ik pRwxwXwm rwhIN qusIN hvw ivc aupr
hn[
au T skdy ho , ibmwrIAW TIk ho jWdIAW hn,
AiDAwqmk SkqI jwgrx hu M d I hY , SWqI pR w pq iek hor audwhrx nwl spSt krn dI koiSS
hu M d I hY [ ho r mwnisk SkqIAW dI pR w pqI hu M d I krdy hW[ ieh qWqirk prQW ivc idqI jWdI hY[
hY [ AiBAwsI AwnM d q ho jWdw hY [ jdo N qu s IN mnu`K pwxI dI qrHW hY ijs ivc swfI SkqI swfI
sympathic nwVI qMqU qy kwbU pw lYNdy ho ijhVw rucI jo Awqm is`DI leI auh pUry srIr qy dbwA
pRwxwXwm rwhIN pRwpq huMdw hY qusIN Awpxy srIr dy pwauNdI hY[ ieh kMm auh vwXU rwhI krdI hY, pwxI
pUrI qrHW nwl mwlk bx jWdy ho ie`QoN q`k ik jdoN rwhIN qy krm, pr swfI h`d hY pweIp nwlI[ jy swfI
cwho qusIN srIr C`f skdy ho[ jy qusIN iek swl q`k ie`Cw v`fI hY jW kih lvo dbwA vDygw[ swfw Awlw
lgwqwr pRwxwXwm krdy rho igAwn, sUJ-bUJ pRgt hoxI duAwly dI rukwvt G`t hY jW nwlI dw sweIz v`D hY,
Av`Sk hY[ vwsqv ivc pRwxwXwm igAwn pRkwS dI vwXU aus rwhIN jw skdI hY[ jy dbwA v`D hY pweIp
ie`k pihlI pOVI hY[ CotI hY, kmzor hY qW pweIp Pt skdI hY jy SkqI
v`D hY qW krmW dw bMDn k`itAw jw skdw hY[ dyKxw
suAwsW dy AiBAws dw sB qoN pihlw audyS hY
ieh hY ik hwlwq hI Qrwht pYdw krdy hn auh hI
pRwx vwXU nUM kwbU krnw hY qW jo AMqr dy ASWq krn
izMmv
y wr hn, aunWH qy hI inrBr hY[ jdoN gqI v`D hud
M I
vwly q`qvW dw nwS ho sky, mn iekwgr ho sky, iek
hY, rukwvt G`t huMdI hY, durbl huMdI hY, SkqI hI
mn ho sky[ bwAd ivc swrw Axie`Cq nwVI qMqU ie`Cq
sB qoN v`D SkqISwl hY sB qoN v`D ivSyS hY[ jdoN
nwVI qMqU bx jWdw hY[ ie`Cq nwVI qMqU (nervous
gqI vDyry huMdI hY vwXU v`D qwkqvr huMdI hY[
system) AMq ivc smwDI bx jWdw hY[
AwXurvYidk p`KoN SkqI swrIAw sMBwivkqw dI
smJx vwlI g`l ieh hY ik vwXU qoN kI Bwv hY
qwkq mMnI jWdI hY, vwXU gqISIl hY ijvyN ik pihlW
ies dy kI gux Avgux hn, vwXU qoN Bwv ijhVw dOrw
disAw igAw hY, vwXU iqMnW doSW ivcoN ie`k hY, dUswry
krdw hovy vihx ivc hovy ijs qoN ibnW kuC nw c`l
do ip`q qy kP hn, ip`q grmI, kP Bwrwpn[ vwXU
skdw hovy[ suAwsW dy AiBAws nwl vwXU qy hI kwbU
auh hY ijhVI GtdI vDdI hY, gqISIl hY, bwkI dIAW
pwieAw jWdw hY[
swrIAW SkqIAW nUM iek`Tw krky aunHW kMm krn Xog
iek audwhrx dy ky iesnUM cMgI qrHW nwl spSt bxwauNdI hY[ vwXU dw v`D hoxw qIbr hoxw bhuq dyr
kIqw jw skdw hY, sB kuJ swrIAW GtnwvW dw kwirx q`k hoxw ieh sB bImwrI dw kwrx bx jWdy hn, vwXU
giq hY, hrkq hY, Qrwht hY, koeI kwrk hY[ giq dy G`t hox nwl keI pRkwr dy buKwr ho jWdy hn[

'Awqm mwrg' jUn, 2011


62
vwXU dw pqw swnUM Awvwz qoN pqw lgdw hY, KUn dy pRwxwXwm dy srIrk p`K do BwgW ivc vMfy gey
bhwA qoN pqw lgdw hY, lUM kMfy KVHy hox qoN puVpVIAW hn[ pihlW hY suAwsW dw rokxw Bwv kuMBk ijs dw
dy PVkx qoN AMgW dw BVkxw cwnx dy ilSkwry pYxw sbMD suAwsW nUM AMdr lYx qy bwhr k`Fxw hY ie`k
pyt ivc gVgVwht hoxI, joVW ivc kVwky inklxy kuMBk hY ie`k ryck qy pUrk dy smyN nwl sbMD rKdw
iC`kW, ihjkI, srIr ivc drdW hoxIAW Aqy hor kuJ[ hY[ dUsrI jgHw suAwsW ibnW suAwsW nUM AMdr kIqy
jykr Xog AiBAws kridAW srIr kMbx lg pvy qW bwhr k`Fy ibnW kIqw jWdw hY[ Bwv kuMBk AYnI dyr
smJo ik vwXU dw zor vDyry hY, ies qrHW hox l`g pvy qk kIqw jWdw hY, jdoN q`k swDk cwhy[ ie`Qy ieh
qW AiBAws dI gqI hOlI kr dyxI cwhIdI hY[ vwXU d`sxw zrUrI hY ieh audoN hI kIqw jWdw hY jdoN pihlI
dI gqI hI jMmx mrx dy gyV iv`c hY, XogI ies qoN pOVI cMgI qrHW pkw leI jwvy[
Cutkwrw pwauNdy hn qy idRVH ho ky AiBAws krdy hn[ kuMBk dw srIr qy pRBwv ieh huMdw hY ik nwVIAW
vwXU auh mwiDAm hY ijs rwhIN ieCw, pRivrqI dI ksrq huMdI hY, suAwsW dw AMdr bwhr krnw
gqI ieh sB kM m krdIAW hn ies dIAW 49 brwbr huMdw hY, vzn Bwr Gtdw hY, ivcwrW dI gqI
vMngIAW hn ienhW 49 vMngIAW dy c`kr nwl hI hvw GtdI hY[ hryk ivcwr dw smW v`D jWdw hY, ies krky
bxdI hY[ vwXU svwr hY, hvw GoVw hY, hvw dy pRBwv hr ivcwr nUM cMgI qrHW socxw ivcwrnw ivSylS
y n krnw
qoN swnUM aus dy guxW dw pqw lgdw hY, swfIAW v`K- hox lg pYNdw hY[ ivcwr nUM itkx leI sikMt imlx
v`K ieMdrIAW hI swnUM hvw dI hoNd dw Aihsws lg jWdy hn jdoN ik Awm qOr qy iek ivcwr iek
krwauNdIAW hn iesy qrHW swnUM srIr dy AMdr dI vwXU sikMt dy pcIvyN ih`sy qk hI itkdw hY[
dw pqw lgdw hY[ vwXU swnUM ieMdRI boD dw Aihsws ieVw qy ipMglw do nwVIAW rIVH dI h`fI do donoN
krwauNdI hY[ vwXU qoN ibnW swfI tohx dI ieMdRI kMm pwsy hn ieh donoN m`Qy qy donoN Brv`itAW dy ivc Aw
nhIN kr skdI jdoN srIr ivc sMvydn nhIN qW srIr ky imldIAW hn ijsnUM 'AwigAw c`kr' kihMdy hn ie`Qy
dw auh ih`sw Kqrw hY, srIr dy AdrMg dw pqw vwXU quhwnUM iek CotI ijhI SkqI kyNdr nwVI hY, ieh
qoN hI lgdw hY[ vwXU hI srIr dy AMdr dw mlmUqr idmwg dy AMdr hY[ ieVw nwVI ies SkqI nwVI dy
bwhr sùtdI hY, vwXU hI pwcn SkqI hY, vwXU hI Bojn s`jy pwsy qoN ho ky K`by pwsy dI nwiskw qy Kqm ho
nUM SkqI ivc bdl ky srIr dy v`K-v`K BwgW nUM qwkq jWdI hY, ipMglw K`by pwsy qoN ho ky s`jy pwsy dI nwiskw
idMdw hY[ gRMQIAW ivc vI vwXU hY, vwXU duAwrw hI qy Kqm ho jWdI hY[ rIVH dI h`fI dy bwhr dy pwisEN
Bojn swrI jgHw phuMcdw hY[ vwXU idmwg dy cere- lMGdy hoey ieh donoN bhuq vwrI AwpxI jgHw bdldIAW
brospinal qy sympethetic nwVI qMqU nUM joVdI hY[ rihMdIAW hn[ K`by qo s`j,y s`jy qoN K`by Pyr ieh Skqi
vwXU qy kwbU pwaux qoN Bwv hY cerebrospinal sys- nwVI qy m`Qy qy iml jWdIAW hn[ ijhVw 'mUlwDwr c`kr'
tem qy kwbU pwauxw[ khwauNdw hY[ ieh donoN nwVIAW suSmnw nwl imldIAW
AwDuink rswiex ivigAwn rwhIN swnUM hvw dy rihMdIAW hn[ audwhrx vjoN iek jgHw ij`Qy ieh
imSrn dw pqw lgdw hY (Oxygen, Hydrogen, ni- imldIAW hn auh hY nwBI qoN auqy (Hypogastric
trogen and carbon dioxide) pr pRwxwXwm dy plexus) kuB M k krn nwl vaqus nwVI dy rySy auqiy jq
ivigAwn rwhIN AsIN dUsry kwrk dyKdy hW ijvyN ik huMdy hn qy nwl hI vaqal kyNdr ijhVw medulla
kwrj, SkqI Awid oblongata ivc hY aus rwhIN idl dI DVkx hOlI
huMdI hY[ Vaqus nwVI dw kwrj aus dw PYlwA sB
suAwsW dy v`K-v`K p`K qoN v`D bwkI swrIAW Cranial nwVIAW qoN v`D hY ies
pihlW ijvy N disAw igAw hY su A wsW dy bwhr ivc donoN gux hn Bwv sMvydnwqmk qy cwlk nwVI vI
inklx nUM 'ryck' ikhw jWdw hY, ieh sMsikRq dw Sbd hY, ieh bolx leI jIB nUM vI qy suAws lYx leI vI
suAwsW dy AMdr lYx nUM pUrk ikhw jWdw hY ieh vI sMsikRq sMvydnwqmk qy cwlk nwVI dy kMm krdy hn Bwv ieh
dw hI Sbd hY[ suAwsW nUM rokxw kMuBk ikhw jWdw hY[ sunyhw lY ky vI jWdy hn kMm vI krdy hn, nwl hI
pRwxwXwm ies swrI ivDI nUM kwbU krnw kMtrol krn nUM grdn ivc hvw dI nwlI Kwxw lMGx dI nwVI idl
ikhw jWdw hY jdoN qusIN suAwsW nUM pMj imMt cOvI sikMtW qy pyt dI nwVI ivc vI hrkq idMdI hY[ ies nwVI
leI kMtrol kr lYNdy ho qusIN pRwxwXwm krn leI inpunM ho dI auqj y nw nwl Medulla oblongata rwhIN idl, PyPVy
jWdy ho[ ies qrHW krky qusIN ivSv jIvn SkqI pRqIq qy bolx dI nwlI ivc rukwvt pwauNdI hY qy pyt dI
kr lYNdy ho[ ieh ikhw igAw hY ik pMj imMt suAws rokx gqI nUM qIbr krdI hY[ ieh Vaqal kyNdr n`k dy
qoN bwAd idmwg nUM muV ky AwpxI TIk hwlq ivc Awaux mucous iJlI nUM vI auqyijq krdw hY[ jdoN pRwxwXwm
leI Cy GMty dI loV hY[ rwhIN Vaqus nwVI nUM auqyijq kIqw jWdw hY qW
kuMflnI SkqI auqyijq huMdI hY ies qrHW krn nwl
PyPiVAW dw kwrj qy idl dI DVkx vI GtdI hY[
'Awqm mwrg' 'cldw......['
jUn, 2011
63
ishq r`iKAw igAwn
vY d my G nwQ is` D (PPVy BweIky vwly )
AwXu r vy d BISg AwcwrIX[
mu ` K sy v wdwr - sM q go i bM d dws, AwXu r vy d sy v w sM s Qw, DU r I[
mDU pRmyh mo b weIl nM . 98156-07803
ijqny vI pRmyh huMdy hn jykr ienHW dw shI ksrq nw krdw hovy, izAwdw im`TIAW cIzW KWdw hovy
ielwj nw kIqw jwvy qW kuJ idnW bwAd mDUmyh ho qW ieh SUgr srIr qy iPnsIAW pYdw kr idMdw hY[
jWdy hn[ AwXurvyd Anuswr pRmyh 20 pRkwr dy huMdy ijsnUM kwrbokl kihMdy hn[ bl`f SUgr izAwdw hox
hn ijvyN KUn tYst jW ipSwb tYst krwaux 'qy[ mDUmh
y nwl idl ivc kMbnI Aqy isr ivc kMbnI SUgr hox
qoN ielwvw ie`KU myh, srkrw myh ivc SUgr dI pRwpqI qy rogI byhoS vI ho jWdw hY[ izAwdw SUgr hoxw jW
ho jWdI hY[ SUgr tYst ivc mDUmyh dw inrxw, inScy G`t jwxw vI cMgw nhIN[ ieh rog izAwdw mYQn
U (sYks)
nhIN mMinAw jWdw[ pyt ivc Awm (k`cw rs) rih nwl vI srIr ivcoN iensUlIn G`t ho ky mDUmyh ho
jwxw vI iesdw iek kwrx hY[ ies krky ipSwb ivc jWdw hY[ ies leI mDUmyh dy mrIzW nUM izAwdw
imTws, gMD jW mDU (Sihd) vrgI gMD nwl im`Tw bRhmcrIX dw pwlx krnw cwhIdw hY[ mDUmyh vwly
ipSwb huMdw hY[ ipSwb krn qoN bwAd jy ipSwb qy idl dy mrIz vI ho jWdy hn[ ieh rog bhu igxqI
kIVIAW l`g jwx qW ipSwb nUM im`Tw mMnxw cwhIdw hY[ ivc ivSv ivAwpI ho irhw hY[ icikqsk mwihrW
KUn dI imTws hI gurdy (ikfnI) dohW ivcoN Cx ky Anuswr kyvl Bwrq ivc hI iqMn kroV qoN v`D igxqI
bsqI (mUqr) mwrg duAwrw bwhr inkldI hY[ mDUmyh ivc mDUmyh dy mrIz hn[ jykr iesdw AwXurvyd
Anp`c dw rog hY[ ijvyN AgnI mMd nwl (ipqwsy) dw Anuswr shI FMg nwl ielwj kIqw jwvy qW iesdw
ip`q km ho jWdw hY[ Bojn KwieAw cMgI qrHW pcdw ielwj sMBv hY[
nhIN[ iesy qrHW AgnAwSy dw swDk ip`q (iensUlIn) ieh rog jwnlyvw nhIN hY -
jdoN G`t ho jWdw hY qW KUn ivc SUgr pcdw nhIN[
KUn ivc imkdwr izAwdw ho ky ipSwb rwhIN Awaux ies rog qoN fr ky ihMmq hwr ky bYTx dI loV
l`g jWdw hY[ ipSwb rsqy cInI dw inklxw, ml rwhIN nhIN hY[ ies dw sPl ielwj AwXurvYidk icikqsw
Awm (k`cw rs) dw inklxw ieh pRmwqmw dI ikRpw hY pRxwlI ivc hY ijvyN ik p`Q pRhz
y , ivAwXwm (ksrq),
jy nw inkly qW Anyk pRkwr dIAW ibmwrIAW ho jWdIAW Xogw dIAW BsmW, rs rswiexW, Ark, cUrn, kuAwQ,
hn[ KUn ivc SUgr jdoN izAwdw ho jwvy, rogI srIrk b`tI Awid AnykW sPl Xog hn ijvyN ik ib`l dy
(«¬ÊØ∫ ’º‡ ’∂ Ì∂‹Ø ‹∆)
Ï∂ÈÂ∆ ‘À «’ ‹∂ ¡≈Í ‹∆ ‘π‰ º’ ¡≈ÂÓ Ó≈r◊ Í«Âz’≈ Á∂ ÓÀ∫Ïr È‘ƒ ω∂ ª «¬√ Î≈rÓ ˘ Ìr ’∂ ÓÀ∫Ïr«ÙÍ ÍÃ≈Í ’rÈ Á∆ «¥Í≈ÒÂ≈
’rØ ‹∆Õ ‹∂ Â∞ √ ƒ Í«‘Òª ÓÀ ∫ Ïr ‘Ø ¡Â∂ «r«È¿± Ú Ò Á≈ √Óª ¡≈ «◊¡≈ ‘À ª Â∞ √ ƒ «¬√ Î≈rÓ ˘ Ìr ’∂ ⁄À ’ Á∂ È≈Ò Ì∂ ‹ Ø ‹∆Õ
ikrpw krky cYk jW bYNk frwPt "Vishav Gurmat Roohani Mission charitable Trust" dy nW qy ByijAw jwvy jI[
MEMBERSHIP FORM X ÈÚƒ ÓÀ∫Ïr«ÙºÍ «rÈ∆¿»ÚÒ Ò≈¬∆Î ÓÀ∫Ïr«ÙÍ
Order from for back Issus
ÿ þýüûúù ÿ ÷ö÷õôýó ‹ÈÚr∆ È≈Ó/Name ......................................................................................
SUBSCRIPTION (dy
dyS) ÎrÚr∆
√≈Ò≈È≈ ‹∆ÚÈ ’≈Ò Î∆ ’≈Í∆ Ó≈r⁄
ÍÂ≈/Address ...................................................................................
B@@/- B@@@/- B@/- ¡ÍÃ À Ò ............................................................................................
280/- 2080/- Ó¬∆
SUBSCRIPTION ivdyS ‹» È ............................................................................................
Annual Life ‹πÒ≈¬∆
..................................Pin Code......................................
U.S.A. 50 US$ 500 US$ ¡◊√Â
U.K. 30 $ 300 $ √ÂøÏr Phone......................... E-mail :......................................
Aus. 80 $ 800 $ ¡’±Ïr ÓÀ ∫ ......................rπͬ∂ ÓÈ∆¡≈r‚r/ÏÀ∫’ ‚r≈·/⁄À ’
Europ 50 Euro 500 Euro ÈÚøÏ r
Èß........................«ÓÂ∆.........................r≈‘ƒ Ì∂‹ «‘≈ ‘ªÕ
Á√øÏ r

ATAM MARG MONTHLY MAGAZINE Á√÷Â................................


Gurdwara Ratwara Sahib, P.o. Mullanpur Garibdas, Distt. S.A.S. Nagar (Mohali) Pin - 140901 (Pb.) India
Phone : 0160-2255002, Fax : 0160-2255009, Email : atammarg1@yahoo.co.in, www.ratwarasahib.org

'Awqm mwrg' jUn, 2011


64
p`iqAW ivc cInI nhIN huMdI, krylw, iglo, jwmx ieh
SUgr dy mrIzW leI AiqAMq lwBkwrI hY[ DnIey dy gu . rqvwVw swihb ivKy mhWpu r SW dy
hry p` q y , hrI imrc, hry ipAwz dI ctxI vI siqsM g pR o g rwm sbM D I
lwBkwrI hY[ lwl imrc dI vrqoN krnI hwnIkwrk hY[Y
KoAw, mlweI, imTweI, hlvw, pUrI qlIAW qy ingr mhIny dy hr AYqvwr nUM idn dy smyN 1.00 vjy
cIzW jo CyqI hzm nw huMdIAW hox qW ienHW qoN pRhyz qoN 4.00 vjy q`k [
r`Ky[ gaU dy du`D dI l`sI, mUlI, ipAwz, lsx dI
vrqoN krnI lwBkwrI hY[ inMm dy Pu`l, iglo, krylI, sMgrWd - 15 jUn, idn bu`Dvwr
ieMdrwx, guVmwr bUtI, myQI, jwmx, srMsdwxI, ib`l (svyry smyN 5.30 vjy qoN 8.30 vjy q`k)
p`qr ienHW cIzW dw Ark pIxw lwBkwrI hY[ nmwSI- 14 jUn, idn mMglvwr
cVHdI pUrnmwSI
not - auprokq bUtIAW dw Ark myG hrbl (smW - Swm 7.00 rwq 1.00
AOSDI inrmwxSwlw ivc vI iqAwr kIqw jWdw hY[
mDUmyh (fwiebItIz) leI hor vI sPl dvweIAW vjy q`k rYx sbweI kIrqn)
iqAwr kIqIAW jWdIAW hn[ 1. pMj Arkw Ark 2. jrUrI sUcnw - hr pUrnmwSI qy A`DI Bytw nwl Awqm
fwiebIkyAr 3. punrvw Ark 4. myG hrbl cwh mwrg mYgzIn dy slwnw mYNbr bxwey jWdy hn Aqy
ishq leI vrdwn - myG hrbl cwh ieh drgwhI pRSwd AwXurvYidk KIr hr iek pUrnmwSI nUM
kudrqI jVHIAW-bUtIAW dw imSrx hY[ sugiM Dq, cusqI,- rwq 1.00 vjy rqvwVw swihb ivKy vrqweI jWdI hY[
PurqI, bu`DI vrdk, idl qy SUgr dy mrIzW leI
lwBkwrI hY[ pyt gYs qy qyzwbI mwdw dUr krdI hY AMimRq sMcwr - hryk pUrnmwSI nUM gurdvwrw eISr
Aqy svwidSt hY[ kYNsr, svweIn, PlU Awid ibmwrIAW pRkwS rqvwVw swihb ivKy rwq nUM 8.00 vjy huMdw hY[
dI rokQwm Aqy A~KW dI joq vDwaux leI iesdI hr
roz vrqoN kro jI[ inrml fyrw ihrdwpur KyVI - hr mhIny dy AwKrI
Sincrvwr nUM svyry 10.00 qoN 1.00 vjy q`k dIvwn
ies dw lwB hI lwB hY, hwnI koeI nhIN[ sjdy hn[
*********
«ÚÙÚ ◊πÓ«Â »‘≈È∆ «ÓÙÈ ⁄À∆‡∂ÏÒ ‡º√‡ CB. Ì◊Ú ◊∆Â≈.............Õ A@@/-
Á∂ Ï≈È∆ √ø Ï≈Ï≈ Ú«¡≈Ó «√øÿ ‹∆ ÚºÒØ∫ «Ò÷ ¡Â∂ 33. ¡Èß Á Ó¬∆ ‹∆ÚÈ ‹≈⁄ E@/-
34. ͺ  ’≈ Á∂ Íà ٠È? Ó‘ªÍπ  Ùª ÚÒØ ∫ ¿∞   25/-
ÍÃ’≈«Ù Íπ√Â’ª jo ik rqvwVw swihb auplb`D hn[ 35. ¡È∞ Ì Ú∆ ÍÃ Ú ⁄È E@/-
Í≥‹≈Ï∆ «‘øÁ∆ 36. «Ù∆¡ª Óπ È ∆¡ª Á≈ Ïà ‘ Ó«◊¡≈È CE/-
A. √π  «Â √Ï«Á Ó≈◊ E@/ G@/- 37. ¡≥ Á Ò∆ ÷Ø ‹ AC@/-
B. «’Ú ’± Û À Â∞ ‡ À Í≈«Ò D@/- CE/- 38. «√Ó ’‘ª È‘ƒ ACE/-
C. Ï≈ ¡◊ø Ó ’∆ -√º  Ì≈◊ª «Ú⁄ AEE/- BCE/- 39. » ‘ ≈È∆ ÍÃ Ú ⁄È CE/-
D. «’Ú √«⁄¡≈≈ ‘Ø ¬ ∆¡À -1 C@/- CE/- 41. “√∂ Ú ≈ «√ÓÈ ‹π ◊ Â∆¡ª” AE@/ñ
E. «’Ú √«⁄¡≈≈ ‘Ø ¬ ∆¡À -2 F@/- FE/- 42. “Ó≈È∞ º ÷ ÂÈ Á≈ ÍÃ Ô Ø ‹ È” AF@/ñ
F. «’Ú √«⁄¡≈≈ ‘Ø ¬ ∆¡À - 3 A@@/- A@@/- 43. “ÔØ ◊ ≈ ¿∞ Í  ÒÀ ’ ⁄”, C@/ñ
G. ‘Ø Ú À ¡Èß Á π ÿ‰≈ BE/- C@/- 44. “’Ó Ïø Ë È ÂØ ∫ Óπ ’ Â∆” :- C@/ñ
H. ⁄¿∞ Ê À Í‘« √Ï≈‘ ’À EE/- F@/- 45. jIvn jugiq 300/-
I. √π  «Â¡ª ¿∞ Í ‹À ⁄≈¿∞ D@/- D@/-
English Version Price
A@. Ï≈Ï≈‰∆¡ª ’‘≈‰∆¡ª E@/- E@/-
AA. √Ï «Íà ¡ ◊π  » ◊Ø « Ïø Á «√ø ÿ A@/- A@/- 1. Baisakhi (ÚÀ√≈÷∆) Rs. 5/-
AB. ¡≥ « Óà  Îπ ‘ ≈ A@/- A@/- 2. How Rend The Veil of Untruth («’Ú ’± Û À Â∞ ‡ À Í≈«Ò) Rs. 70/-
AC. ¡◊≥ Ó ¡◊Ø ⁄  Á≈ Ó≈◊ F@/- G@/- 3. Discourses on the Beyond-1 (Ï≈ ¡◊ø Ó ’∆ Ì≈◊ -1) Rs 50/-
AD. Íπ  ≈ÂÈ ‡∆’≈ - ‹Íπ ‹ ∆ √≈«‘Ï A@/- AE/- 4. Discourses on the Beyond -2 (Ï≈ ¡◊ø Ó ’∆ Ì≈◊ -2) Rs. 50/-
AE. ¡Ó ‹Ø  ª AE/- AE/- 5. Discourses on the Beyond -3 (Ï≈ ¡◊ø Ó ’∆ Ì≈◊ -3) Rs. 50/-
A6. «‘Ó≈Ò∆¡≈ Á∂ √ø  ª Á∂ √ø ◊ «ÈÚ≈√ A@@/- 6. Discourses on the Beyond -4 (Ï≈ ¡◊ø Ó ’∆ Ì≈◊ -4) Rs. 60/-
AH. ¡Ó ◊≈Ê≈ A@@/- A@@/-
7. Discourses on the Beyond -5 (Ï≈ ¡◊ø Ó ’∆ Ì≈◊ -5) Rs. 60/-
AI. ËÓ Ôπ Ë ’∂ ⁄≈«¬ E@/-
8. The way to the imperceptible (AgMm Agocr dw mwrg) Rs. 80/-
B@. Í«ÚÂ ÍÀ ∫ ‚≈ BE/-
BA. Ì◊ Íà « ‘Ò≈Á A@/- A@/- 9. The Lights Immortal (Amr joqW) Rs. 20/-
BB. ÚÀ√≈÷∆ A@/- 10. Transcendental Bliss (cauQY pihr sbwh kY) Rs. 70/-
BC. ≈‹ ÔØ ◊ D@/- 11. How to Know Thy Real Self-(Vol-1) («’Ú √«⁄¡≈≈ ‘Ø ¬ ∆¡À ) Rs. 80/-
BD. √≈‹È ⁄Ò∂ «Í¡≈«¡≈ A@/- A@/- 12. How to Know Thy Real Self-(Vol-2) («’Ú √«⁄¡≈≈ ‘Ø ¬ ∆¡À ) Rs. 80/-
BE. ¡«ÏÈ≈√∆ ‹Ø  Ì≈◊-A I@/- I@/- 13. How to Know Thy Real Self-(Vol-3) («’Ú √«⁄¡≈≈ ‘Ø ¬ ∆¡À ) Rs. 110/-
BF. ¡«ÏÈ≈√∆ ‹Ø  Ì≈◊-B I@/- I@/- 14. The Dawn of Khalsa Ideals Rs. 10/-
BG. » ‘ ≈È∆ ◊π Ò Á√Â≈ -A F@/- F@/- 15. A Glimpse of His Holiness - Baba ji Rs. 5/-
BH. » ‘ ≈È∆ ◊π Ò Á√Â≈ - B F@/- F@/-
AF. Divine Word Contemplation Path’, (√π«Â √Ï«Á Ó≈◊) Rs.150/–
BI. √ø  Â∞ Ó ≈∂ Â∞ Ó ∂ Íà ∆ ÂÓ E@/-
17. The Story of Immortality (¡Ó ◊≈Ê≈) Rs 260/–
C@. ¡≥ « Óà  Ï⁄È √≈Ë ’∆ Ï≈‰∆ H@/-
CA. ◊π  » ¡ÓÁ≈√ Í√∆¡À E@/- 18. Why Not thy Contemplate the Lord ? (ismrq
ismrq khw nhIN ? ?) Rs 200/–

'Awqm mwrg' 65 jUn, 2011


English Section
The Story of Immortality
Sant Waryam Singh Ji
English Translation: Prof. Beant Singh

(English Translation of “Amar Gaatha” in shall abide for ever. Meditate on the
series.) Name. When your soul leaves this body,
you shall find an abode in the Guru’s court
(Continued from P. 73, issue May., 2011) and shall attain eternal union with Him.
‘Saith Kabir: In my heart is lodged the serpent The Guru and the Sikh merge and become
of separation from God and it yields to no indistinct from each other. The Guru is
charm. Eternal Light; man too is soul-light; the
One alienated from God lives not; should he two are one and the same. The state of
live, shall he be like mad.’ P. 1368 absorption in the Guru, or of indistinctness
’Ï∆ «Ï‘π Ìπ Ô ø ◊ Óπ Ó«È Ï√À Ó≥  ∞ È Ó≈ÈÀ ’Ø « ¬® from him is attained through imbibing
≈Ó «Ï˙◊∆ È≈ ‹∆¡À ‹∆¡À  Ͽ∞  ≈ ‘Ø « ¬® love and devotion for him (Guru).”
One separated from the beloved
This is the immortal story of love and
becomes like a mad person. It is very
devotion which shall live for ever and shall
difficult to bear physical separation from a
continue to tell the seekers the simple and
dear one –
easy path of God’s devotional worship.
‘Die before the Beloved with whom thou hast
Besides, it will continue to bestow on both
love.
To live after him is to lead an accursed life in saints and devotees the state of absorption
this world.’ P. 83 in the Lord.
«‹√π «Í¡≈∂ «√¿∞ È∂ ‘ π «Â√π ¡≈◊À Ó« ⁄Ò∆¡À ® “Dear friends! the Guru is eternal
«Ëà ◊ π ‹∆Ú‰∞ √ø √ ≈« Â≈ ’À Í≈¤À ‹∆Ú‰≈® conscious Light; he is ever-existent; love
Guru Sahib made Raja Shivnabh the him and worship him. He is immortal and
religious head of that kingdom. By his tale too is immortal.”
conferring the position of Gurmukh (God-
This very story of immortality Lord
enlightened or Guruward), he opened his
Shiva was narrating to Parvati Ji, which
spiritual eyes. By establishing a ‘satsang’
was heard by a parrot who, attaining to
centre (for holding holy congregations), he
human birth, became famous by the name
comforted him saying that the Guru is
of Sage Sukhdev. He, who after listening to
ever present with the devotee.
this immortal tale, meditates on the Name
Guru Sahib left that place. The Divine, attains to immortality. May God
devotees kept watching him over a long bless you too!
distance. In great sorrow over separation
from him, they started weeping loudly.
Raja Shivnabh comforted all of them and
said, “In the holy congregation, the Guru

‘Atam Marg’ 65 June, 2011


Guru Amar Das Ji
Sant Waryam Singh Ji
English Translation: Prof. Beant Singh

(English Translation of “Guru Amar Das Áπ ÷ È≈·∂ √π ÷ √‘«‹ √Ó≈¬∂ ¡ÈÁ ¡ÈÁ ◊π ‰
◊≈«¬¡≈®
Parsiye” in series.)
Ï≈‘ Í’« ’«„ Ò∆È∂ ¡Íπ È ∂ «◊à ‘ ¡≥ Ë » Í Â∂
Invocation: True and Supreme is God’s Name. Ó≈«¬¡≈®
Blessed is Sri Guru Nanak Dev Ji. ’‘π È≈È’ ◊π «  Ïø Ë È ’≈‡∂ «Ï¤∞   ¡≈«È
√«ÂÈ≈Ó √à ∆ Ú≈«‘◊π  » , «ÓÒ≈«¬¡≈®
Ëø È √à ∆ ◊π  » È≈È’ Á∂ Ú ‹∆ Ó‘≈≈‹! Refrain: Cast off is my doubt, O dear,
‘Prostrate salutation and obeisance I make Ever since I had a sight of Thee.
many a time before the Omnipotent Lord, the Ë≈È≈ - √ø √ ≈ Ó∂  ≈ ˙, ¿∞   «◊¡≈ -B, B.
Possessor of all powers. «Í¡≈∂ ‹Ï Â∂ ÁÙÈ Í≈«¬¡≈ -B, B.
Reach me Thy hand, O Lord and save me from «Í¡≈∂ ‹Ï Â∂ ÁÙÈ Í≈«¬¡≈,
wavering, says Nanak.’ P. 256 Refrain: Gone are sorrows and sufferings
‚ø ‚ ¿∞ «  Ïø Á È ¡«È’ Ï≈ √Ï ’Ò≈ √ÓÊ® by meditating on God’s Name,
‚Ø Ò È Â∂ ≈÷‘π ÍÃ Ì » È≈È’ Á∂ ’« ‘Ê® While honour is obtained through
‘After wandering and wandering, O Lord, I service.
have come and entered Thy sanctuary. Ë≈È≈ - È≈Ó ‹Í∆¬∂ ª Á»  ‘π ø Á ∂ Áπ ÷ Û∂ ,
O Master, Nanak’s prayer is: √∂ Ú ≈ ’’∂ Ó≈‰ Í≈¬∆Á≈ -B, B.
Attach me to Thy devotional service.’ «Í¡≈«˙, √∂ Ú ≈ ’’∂ Ó≈‰ Í≈¬∆ÁÀ -B,
P. 289 B.
Î «Î ÍÃ Ì ¡≈«¬¡≈ Í«¡≈ ¿∞ √È≈«¬® È≈Ó ‹Í∆¬∂ ª Á»  ‘π ø Á ∂ Áπ ÷ Û∂ , ..... -
È≈È’ ’∆ ÍÃ Ì Ï∂ È Â∆ ¡ÍÈ∆ Ì◊Â∆ Ò≈«¬® B.
‘O Lord, I have come to thy refuge. Revered saintly congregation! loud be
The anxiety of my mind has departed, since I thy utterance – ‘True and Supreme is
obtained Thine vision. God’s Name’. All of us have to jointly
Without my speaking, Thou knowest my state reflect over the Name and engage in God’s
and makest me utter Thy Name.
devotional service. By meditating on the
Singing Thy praise my sorrow has fled. I am
merged in peace and poise and am in utter Name Divine are removed all kinds of
bliss. maladies – adhi (mental), byadhi (physical)
Taking my arm, Thou hast pulled me out of and upadhi (psychic). Also are dispelled five
the blind well of Maya (worldly attachments kinds of torments which afflict the entire
and material riches).
mankind, and which are extremely difficult
Says Nanak: The Guru has broken my bonds
and has united me with God, from whom I to get rid off. The first among them is
was separated.’ P. 1218-19 ‘avidiya’ (ignorance). It means not knowing
·≈’∞  Â∞ Ó √‰≈¬∆ ¡≈«¬¡≈® the real thing, but knowing the fake or
¿∞  « ◊«¬˙ Ó∂  ∂ ÓÈ ’≈ √ø √ ≈ ‹Ï Â∂ Á√È∞ imitation. It means considering the real as
Í≈«¬¡≈® fake or imitation, and regarding the unreal
¡ÈÏØ Ò Â Ó∂  ∆ «ÏÊ≈ ‹≈È∆ ¡ÍÈ≈ È≈Óπ
‹Í≈«¬¡≈® or imitation as real.

June, 2011 66 'Atam Marg’


Second is ‘abhinivesh’ (a torment in Only a rare person will be found living in
yoga – shastra-agitation and uneasiness born joy and peace. The life of the rest is a vale
out of the fear of death). It means fearing of sorrows and sufferings.
death and feeling agitated and uneasy by
When Guru Nanak Sahib went to
guessing the possible consequences of
‘Sumer Parbat’ (A mythical mountain in the
unfavourable situations.
Himalayas; according to geographical
Third is ‘asimita’. It means calling the dictionary, it is the name of Rudra-Himalaya
material world as real and true, and not from where emerges the Ganges), he
God who alone is true and real. happened to meet many accomplished
Fourth is ‘raag’. It means the grasping yogis like Gorakh Nath etc., who were
feeling of ‘I’ and ’mine’. As long as these perfect in metaphysics or spiritual
possessive and grasping instincts are there, knowledge. There was a slight difference
they are extremely tormenting. between the religious beliefs of the two.
Guru Nanak’s belief begins a little before
Fifth is ‘dwesh’, which means feeling of nature. In the belief of the yogis, God,
enmity, hatred, envy etc. ‘jeev’ (sentient being) and nature are
So these are the maladies and eternal, without beginning; there is none
torments afflicting the world. These who created them. According to their
maladies are of three kinds – adhi (mental), belief, Maya (material world) is everlasting;
biyadhi (physical) and upadhi (psychic). it has existed from the very beginning.
There are various other kinds of sorrows ‘Jeev’ or ‘soul’, as we call it, has also
and torments also. God had not created existed from the beginning. This means,
pain or suffering in the world. God had that both ‘jeev’ and God’ are eternal.
made the whole world for His habitation – Guru Nanak Sahib said, “No; this is
‘The world is the True Lord’s chamber and not so. These two are not eternal. ‘Maya’
within it is the abode of the True One.’
and ‘jeev’ do not have a beginning. The
P. 463
«¬‘π ‹◊π √⁄À ’∆ ‘À ’Ø · Û∆ √⁄∂ ’≈ «Ú«⁄ Ú≈√π ® ‘jeevs’ come by God’s ordinance –
Then, from where has come pain and ‘By Divine Ordinance are all forms (all created
objects) manifested;
suffering? What was not created by the Inexpressible is Ordinance.
Lord, wherefrom has it come? This is the By Divine Ordinance are beings created …’
question troubling the mind of an P. 1
intelligent person. A stage comes that – ‘π ’ Ó∆ ‘Ø Ú «È ¡≈’≈ ‘π ’ Óπ È ’«‘¡≈ ‹≈¬∆®
‘No suffering touches such as keep the sole ‘π ’ Ó∆ ‘Ø Ú «È ‹∆¡ ...............®
Lord ever before their eyes - While ‘Maya’ –
Pure joy they experience.’ P. 1302 ‘Himself has He spread His Maya – Himself
Áπ ÷ È≈‘∆ √Ìπ √π ÷ π ‘∆ ‘À ∂ ¬∂ ’ À ¬∂ ’ ∆ È∂  À ® the beholder.’ P. 537
There is no room here for sorrow, ¡ÍÈ∆ Ó≈«¬¡≈ ¡≈«Í Í√≈∆ ¡≈Í«‘ Á∂ ÷ È‘≈≈®
pain, suffering, anxiety etc. All these are This ‘Maya’ too has been spread by
false names in this world. Then wherefrom God Himself; otherwise ‘Maya’ has no
have they come? All of us are suffering. existence of its own. If there is anything

‘Atam Marg’ 67 June, 2011


existing that is the Formless Lord Himself, spiritual seekers and philosophers can
and by His word have all been created – know and appreciate this, but rest of the
‘All from one sound (God’s One Word) has world fails to understand what is being
been manifested.’ P. 1003 stated here. Rare is such a soul who is
¬∂ ’ ’Ú≈ÚÀ Â∂ √«Ì ‘Ø ¡ ≈® grapples with this fine and subtle question.
‘With One Word Thou didst effect the world’s
expansion and whereby millions of rivers
They (Sidhas) said, “O Nanak! when
began to flow.’ P. 3 there was only Waheguru (God)! Waheguru!
’∆Â≈ Í√≈¿∞ ¬∂ ’ Ø ’Ú≈¿∞ ® everywhere , wherefrom did torment or
«Â√ Â∂ ‘Ø ¬ ∂ Ò÷ Á∆¡≈¿∞ ® suffering come? From where did the world
By the utterance of the single word come into being?”
‘Onkar’ [The Formless One], the entire The actual words uttered by them are
world got manifested, and this ‘Word’ recorded by Guru Sahib in ‘Sidha Gosht’
came to pervade every being, which is [Conversations with the Divines]. The
called ‘So Shabad’ [That Word], and ‘Ek question posed by them was –
Shabad’ [One Word] –
‘Friend: By what device is the world created?
‘One Sole Word in my life-breath abides, By what affliction is it destroyed?’ P. 946
where-for into transmigration I shall not fall «’Âπ «’Âπ «Ï«Ë ‹◊π ¿∞ Í ‹À Íπ  ÷≈
again.’ P. 795 «’Â∞ «’Â∞ Áπ « ÷ «ÏÈ«√ ‹≈¬∆®
¬∂ ’ π √ÏÁπ Ó∂  À Íà ≈ «È Ï√Âπ ‘À
Ï≈‘π « Û ‹È«Ó È ¡≈Ú≈®
Then how did this world come into
being? And how should sorrow and
They (Sidhas) said, “O Nanak! if we
suffering be destroyed?
accept your assertion that here existed only
God, then tell us His attributes.” Guru Guru Sahib, “O divines! by the sweet
Sahib replied, “‘Sachidanand’ [an will of the Timeless One, by Divine
embodiment of truth, intellect and bliss]. Ordinance, an element came to be created,
He is ever true; He is sentient and is ever which is called ‘haumein’ (ego). That
in supreme bliss].” ‘haumein’ (ego) created the entire expanse
of the world. From ‘haumein’ (ego) was
They said, “If He is an embodiment of
created ‘Maya’ with three attributes, and
bliss, then from where has come pain and
from this ‘Maya’ came into being five
suffering? Wherefrom has come the
subtle elements – word (speech), touch,
world?” It is a very profound question? It
beauty, relish, smell. After them came into
is from here that Gurmat (Sikhism) begins
being five material elements – air, water,
and becomes separate and distinct from
fire, sky and earth. Thereafter, began the
other religious faiths. Faiths other than
creation of the world.”
Sikhism reach up to the soul, but in our
‘From the True Lord proceeded the air, and
faith, above the soul is the miracle of
from air came the water.
Divine grace, and then we attain to the From water, God created the three worlds and
Supreme Soul. This is the big difference in every heart He infused His light.’ P. 19
between Sikhism and other religions. √≈⁄∂ Â∂ ÍÚÈ≈ Ì«¬¡≈ ÍÚÈÀ Â∂ ‹´ ‘Ø « ¬®
Practitioners of Divine Name meditation, ‹Ò Â∂ «Âz Ì Ú‰∞ √≈«‹¡≈ ÿ«‡ ÿ«‡ ‹Ø «  √ÓØ « ¬®

June, 2011 68 'Atam Marg’


So Guru Sahib said, “In ‘ego’ the world.’ P. 1060
‘« ¡≈≈Ë∂ ¡Ø ◊ ¡ÈÁ≈¬∆®
world came into being –
Guru sahib says, “All the expansion
‘In egoism does the world draw birth –
In forgetfulness of the Name it suffers.’P. 946 that man is doing in the world is of pain
‘¿∞ Ó À «Ú«⁄ ‹◊π ¿∞ Í ‹À Íπ  ÷≈ È≈«Ó «Ú√«¡À Áπ ÷ π and suffering; the warp and woof, he is
Í≈¬∆® making is that of pain and suffering. Who
So, holy congregation! Guru Sahib laid is there in the world who is beyond the
down this postulate – “Suffering comes in grip of these five desires? But Guru Sahib
the wake of forgetting the Name. And if has recorded alongside the remedy also of
the Name Divine is not forgotten, then no these ailments. If you want joy and peace,
suffering or torment is.” then –
Listen very carefully and try to ‘Those serving the True Guru (holy Preceptor)
alone obtain bliss,
understand the Guru’s edict. When you Through the holy Word to God united.’
understand carefully, then continue P. 1060
following what I am saying. But if your √«Â◊π  π √∂ Ú «‘ √∂ √π ÷ π Í≈Ú«‘ √⁄À √Ï«Á
mind wanders, and children continue «ÓÒ≈«¬Á≈®
speaking, then there is a hurdle in You should render service to the True
understanding and subtle thoughts seldom Guru (Holy Preceptor). It is for this that
enter the mind and the real thing or we have got human birth –
substance cannot be grasped. ‘Through the Guru’s service, the Lord’s loving
adoration is practised.
Guru Sahib says, “All the suffering, Then alone is obtained the fruit of this human
agitation, disease, and bafflement in the body.
world is due to forgetting the Name Even the gods long for this body.
Divine.” So, through that body of thine, think thou of
rendering service unto thy God.’ P. 1159
At one place, Guru Sahib says – ◊π  √∂ Ú ≈ Â∂ Ì◊«Â ’Ó≈¬∆®
‘By devotion to the Lord are we made free ÂÏ «¬‘ Ó≈È√ Á∂ ‘ ∆ Í≈¬∆®
from maladies, and joyful.’ P. 612 «¬√ Á∂ ‘ ∆ ’¿∞ «√Ó«‘ Á∂ Ú ®
‘« ¡≈≈Ë∂ ¡Ø ◊ ¡ÈÁ≈¬∆® √Ø Á∂ ‘ ∆ Ì‹π ‘« ’∆ √∂ Ú ®
He, who worships God, is not afflicted So, service of the Guru (holy
by any disease – Preceptor) is the best –
‘Whoever the Lord, true friend has forgotten, ‘No service is equal to obedience to the Guru.’
is as by a million afflictions gripped.’P. 619 ¡≈«◊¡≈ √Ó È‘∆ √≈«‘Ï √∂ Ú ≈®
«‹√ ÈØ «Ú√À Ó∂  ≈ ≈Ó √È∂ ‘ ∆ If we obey the Guru Granth Sahib, then
«Â√π Ò≈÷ Ï∂ Á È ‹‰∞ ¡≈¬∆®
our service is noble and superior; but if we
He, who becomes forgetful of God is do not obey, then our service is not that
invaded by not one but millions of diseases. superior. The greatest service is that of
So the cause of man’s suffering is his obeying the Guru.
forgetfulness of the Name Divine. The ‘God approves the singing and hearing of
Guru’s edict is – those who accept the True Guru’s dictate as
‘Very powerful are lust and wrath in this perfectly true.’ P. 669

‘Atam Marg’ 69 June, 2011


◊≈«Ú¡≈ √π « ‰¡≈ «ÂÈ ’≈ ‘« Ê≈«¬ Í≈ÚÀ very difficult to understand – what is
«‹È √«Â◊π  ’∆ ¡≈«◊¡≈ √«Â √«Â ’« Ó≈È∆® ‘Naam’ (God’s Name) and what is ‘Shabad’
If there is no obedience to the Guru’s (holy Word)? Because Guru Sahib says –
edicts, then mere singing, howsoever ‘Without absorbing the holy Word none has
melodiously and zealously, is of no worth. attained the Name.’ P. 124
It can be ‘art’ all-right which may impress «ÏÈπ √ÏÁÀ È≈Óπ È Í≈¬∂ .............®
the listeners, but it does not go deep First will come the ‘Shabad’ (holy
within the self, and cannot afford any real Word) and then the Name. Then what is
joy and peace. ‘Shabad’ (holy Word), and what is Name?
So, Guru Sahib says that the whole It takes a long time to understand this.
world is full of sorrows and sufferings – Until he attends the holy company fully,
listens to the discourses of perfect holy
‘Painfully is worldly wealth garnered,
Falling away, suffering it causes.’ P. 1287 men, accepts them as true and follows
Áπ ÷ ∆ Áπ È ∆ √‘∂ Û ∆¡À ‹≈«¬  Ò◊«‘ Áπ ÷ ® them, he can neither obtain the Name
Whomsoever you approach, you find Divine, nor attain to the holy Word. So,
him full of sorrows. Nobody says that he Guru Sahib says –
is happy and contented. You may talk to ‘Beauty satiates not one’s hunger.
When man sees beauty, then hungers he all the
anyone, he says that his life is full of
more.
sorrow – less or more. Guru Sahib says, As many are the joys of the body, so many are
“So long as man does not meditate on the pains which cling to it.’ P. 1287
God’s Name, he cannot be happy, but – » Í ∆ Ìπ ÷ È ¿∞  À ‹ª Á∂ ÷ ª ª Ìπ ÷ ®
‘I have seen the world to be such a gambler ‹∂  ∂ √ √∆ ’∂ Â∂  ∂ Ò◊«‘ Áπ ÷ ®
that though neglectful of the Name, it seeks All the joys or relishes – of clothes,
happiness.’ P. 222 food, vehicles, houses, women, children,
¡À √ ≈ ‹◊π Á∂ « ÷¡≈ ‹» ¡ ≈∆® positions and offices – add to man’s
√«Ì √π ÷ Ó≈◊À È≈Óπ «Ï√≈∆®
sufferings. There is not just one joy or
There is no joy and peace without the relish –
Name. Therefore, the whole world is
‘When so many are the relishes of the human
suffering – body, how can then God’s Name secure an
‘Nanak, without the True Name, no one’s abode in the heart?’ P. 15
hunger is satisfied.’ P. 1091 ¬∂  ∂ √ √∆ ’∂ ’À ÿ«‡ È≈Ó «ÈÚ≈√π ®
È≈È’ √⁄∂ È≈Ó «ÏÈπ «’√À È ÒÊ∆ Ìπ ÷ ® Until the body is emptied of these
Without practising Divine Name pleasures and relishes, the Name Divine
contemplation, the hunger of the mind and cannot become lodged in the mind and
sensual desires is not satisfied. It is very heart. So Guru Sahib says, “Why are you
difficult to comprehend the Name Divine talking of one-two or four persons?
and its meditation. In Guru Granth Sahib, Outwardly all appear to be happy and
there are some words, which occur again contented to you, but within everybody
and again, such as – mind, Name and are eating sorrows like wormwood.” Such
‘Shabad’ (holy Word). These words are is the Guru’s edict –
polysemous (having several meanings). It is Refrain: The whole world is suffering, O

June, 2011 70 'Atam Marg’


Nanak…… clear to you with the help of an example.
Ë≈È≈ - Áπ ÷ ∆ √Ì √ø √ ≈, È≈È’ Áπ ÷ ∆¡≈ -B, B.
Áπ ÷ ∆¡≈ √Ì √ø √ ≈, È≈È’
Once there was a king. He got a ‘nau-
Áπ ÷ ∆¡≈,........ -B. lakha’ (worth nine lakhs) necklace made for
his daughter. The daughter was very much
‘The young bride bemoans her Lord’s absence.
Saith Nanak: The whole world in suffering is pleased. One day, alongwith her friends,
involved. she went to bathe in a pond. She removed
Such alone in the end triumph as to the holy her clothes as well as the necklace and
Name are attached. placed them on the bank. When she came
No other ritual avails.’ P. 954
out of the river after bathing, she found
Ï≈Ò∆ Ø Ú À È≈«‘ ÌÂ≈π ®
È≈È’ Áπ ÷ ∆¡≈ √Ìπ √ø √ ≈π ® the necklace missing. Search for the
Ó≥ È ∂ È≈¿∞ √Ø ¬ ∆ «‹«‰ ‹≈«¬® necklace was made everywhere. No animal
¡¿∞  ∆ ’Ó È Ò∂ ÷ À Ò≈«¬® had come out of the river who could
Mardana was accompanying Guru possibly take it away. All around security
Nanak Sahib. He said, “O True Sovereign! guards were posted. Then where did the
your edict is that the whole world is necklace disappear? When it was not found
suffering. Are the persons having big after extensive search, it was announced
bungalows, vehicles or conveyances, with the beat of the drum that anyone
servants and attendants, huge bank who found the necklace or its whereabouts
balances, sons and daughters, charming would be rewarded with half its cost (i.e.
wife, friends and comrades, positions and 4.5 lakh rupees) instantly. All the people
offices also unhappy?” started looking for the necklace, but it was
found nowhere. Nobody could lay his
Guru Sahib said, “O Mardana! unless
hands on the necklace.
and until the mind enters the realm of joy
and becomes aligned with God, the One day, a woodcutter was cutting
embodiment of ‘sat’ (truth), ‘chit’ (intellect), wood in a hot summer month. Feeling
‘anand’ (bliss), man’s pain and affliction thirsty, he set out in search of water, and
cannot depart. ‘Maya’ (worldly riches) can wandering thus, he came to the bank of
never give joy and peace. ‘Maya’ has three the pond. He thought of bathing too in the
defects. There is no satiation or fulfilment pond. Removing his clothes, he started
in it. Man’s appetite for Maya is never drying up his sweat. While sitting on the
satisfied. Secondly, it never remains with a bank, he looked at the water. He was
person for ever. The more man has, the surprised to see the necklace lying at the
more he demands and craves for. bottom of water. He was delighted. Many
Therefore, no joy comes out of it. It only desires and fancies rose in his mind. To
adds to his painful longing. So long as take out the necklace, he dived into the
there are sensual desires, there is no joy or pond, but only mud came into his hand.
peace because joy or peace can be found After guessing the location of the necklace
only in its right and proper place. So long he dived a second time, but again mud
as man does not reach the abode of peace, came into his hand. When after trying
there is no joy or peace. This will become several times, he saw that only mud came

‘Atam Marg’ 71 June, 2011


into his hand, he thought of the king’s reality, joy or peace does not lie there. The
proclamation according to which the entire world is working hard day and
information-giver of the necklace too was night. Human life is going waste in search
to be rewarded with half the price of the of this happiness. But Guru Sahib says – “O
necklace, and decided to inform the king dear! it is not in this manner that you will
about it. He went to the king and find joy.” Such is the Guru’s edict –
submitted, “Your majesty! accompany me Refrain: How may the mind then find
with your divers; the necklace has been peace? Without devotion to the
Name Divine comes not joy.
found.” All reached the pond in haste. The
Ë≈È≈ - «’ «ÏË ÓÈ Ë∆∂ ‹∆ -B, B.
divers were shown where the necklace was «ÏÈ ‘« È≈Ó È ÙªÂ ‘Ø ¬ ∂ -B, D.
lying at the floor of the pond. They said,
‘A man may enjoy a beauteous couch,
“It is not a difficult task. Only a single numerous pleasures and all sorts of
diver will retrieve the necklace.” The diver enjoyments;
tried hard but every time, he returned with And may possess mansions of gold studded
only mud in his hand. At last, they gave with pearls and rubies and plastered with
fragrant sandal dust.’ P. 707
up in disappointment. In the meanwhile, a
√π ø Á  √∂ ‹ ¡È∂ ’ √π ÷ √ ÌØ ◊ ‰ Í»  ∂ ®
wise and enlightened holy man happened «◊à ‘ √Ø « ¬È ⁄ø Á È √π ◊ ø Ë Ò≈«¬ ÓØ Â ∆ ‘∆∂ ®
to come there. Seeing the gathering of
He has golden mansions decked with
people, he remarked, “O king! what is the
fragrance of sandalwood and is wearing
matter? Why is there such a big crowd?”
pearls and diamonds.
The king replied, “Reverend sir! the
‘He may further enjoy pleasures after his
necklace is visible all right but when a heart’s desire and may be free from anxiety.’
diver dives, it does not come into his P. 707
hands.” The holy man said, “Show it to ÓÈ «¬¤∂ √π ÷ Ó≈‰Á≈ «’¤∞ È≈«‘ «Ú√»  ∂ ®
me.” Looking into the water, he said, He does not suffer from any kind of
“What was the need of such a crowd? want; there is no difficulty and hurdle in
Only one person is enough.” The king said, his life. Whatever pleasure he desires, he
“Your holiness! we have tried hard but in partakes of it. Guru Sahib says –
vain.” He said, “Bring some agile person to ‘If he remembers not the Lord….’ P. 707
me.” The man came near him. The holy √Ø ÍÃ Ì π «⁄«Â È ¡≈Ú¬∆ ..............®
man said, “Look brother! climb up the What will be his state?
tree, look at that branch on which there is ‘……… he is like a worm in ordure.’ P. 707
an eagle’s nest from which is hanging the .......... «Ú√‡≈ ’∂ ’∆∂ ®
necklace. It is the reflection of the necklace Those who are without the Name or
which is falling into the water.” are unmindful of it, their state is no more
Climbing up the tree, the man than this – ‘worms of ordure’.
retrieved the necklace. It is an illustrative ‘Without God’s Name, there is no peace. In
story. Its underlying meaning is: the world what other way can the soul find joy or
peace?’ P. 707
is searching for joy or peace at a place «ÏÈπ ‘« È≈Ó È √ª«Â ‘Ø « ¬ «’Â∞ «Ï«Ë ÓÈ∞
where only its reflection is falling but in Ë∆∂®

June, 2011 72 'Atam Marg’


So, how hard does man try to make tattered,
Without high caste, respect or honour, in wild
acquisitions! He leaves his native land and
places wandering;
goes abroad. He goes far away from his Without friend or sympathizer;
home and family. But I have travelled Without wealth or fine form, relations or
everywhere; I saw no joy and peace associates –
anywhere. Everywhere there is wailing Should his heart with love of the Divine Name
and moaning. It is however, true that be suffused,
Is king over the whole world.
when their dollars get converted into By touch of dust of his feet is the mind
rupees in India, they become thirty to fifty liberated, and Divine pleasure won.’ P. 707
times. So, here we think that they are Ï√Â≈ » ‡ ∆ fiπ ø Í Û∆ ⁄∆ √«Ì «¤ø È ≈®
happy, but they have no peace of mind. ‹≈«Â È Í«Â È ¡≈ÁØ ¿∞ « Á¡≈È Ìz « Ó≥ È ≈®
«ÓÂz È «¬· ËÈ » Í ‘∆‰ «’¤∞ √≈’∞ È «√ø È ≈®
Guru Sahib said, “O Mardana! for ≈‹≈ √◊Ò∆ «√à √ «‡ ’≈ ‘« È≈«Ó ÓÈ∞ «Ìø È ≈®
nothing do the owners of bungalows, «Â√ ’∆ Ë» « Û ÓÈ∞ ¿∞ Ë À ÍÃ Ì π ‘Ø « ¬ √π Í Ã √ ø È ≈®
vehicles, big business houses and factories He, whose mind has been enlightened
appear to be happy to you, but they have with God’s Name, attains to supreme bliss
no sleep at night. They try to get sleep by because he is in a state of Divine ecstasy.”
eating sleeping pills. They are under such
If Bhai Mani Singh was being hacked
mental stress that they cannot bear. They
to pieces limb by limb and yet he was not
take recourse to indulgence in sensual
uttering a cry of pain, and there was joy
pleasures to find joy and peace. But
and bloom on his face, it was because he
nowhere do they find peace. If there is a
had understood the secret of life and
‘rati’ (a little quantity equal to .11
death.
milligrams) of joy, in its wake lies a
‘Saith Kabir: Death that terrifies the world, to
‘maund’ (a weight about 40 kilos) of pain
me brings joy:
and suffering.” Through death alone is attained the supreme,
While travelling from place to place, the perfect bliss.’ P. 1365
’Ï∆ «‹√π ÓÈ∂ Â∂ ‹◊π ‚À Ó∂  À Ó«È ¡≈Èß Á π ®
Guru Sahib reached a place which is
ÓÈ∂ ‘∆ Â∂ Í≈¬∆¡À Í»  È∞ ÍÓ≈Èß Á π ®
recorded as ‘Satgra’. There lived a very
Guru Sahib says, “O Mardana! without
handsome ‘seth’ (rich or wealthy man). He
God’s Name no man is happy. Outwardly,
had a thriving business. He had many
he may appear to be superior and very
servants at his beck and call ready to carry
happy, but within, he is stricken with the
out his orders. Seeing him, Mardana got a
canker of wood-worm. Go and find out for
false impression and said, “Sir! this man
yourself from the seth whether he is happy
appears to me to be happy. He is sitting
and contented.” While Guru Sahib went
very calmly.” Guru Sahib said, “O
ahead, Mardana approached the rich man.
Mardana! without devotion to the Name
Divine, no man can be happy. He, who
(... to be continued)
meditates on the Name, is happy and
contented in whatever state he may be –
‘Anyone living in a battered hovel, his clothes

‘Atam Marg’ 73 June, 2011


Why not contemplate the Lord?
Sant Waryam Singh Ji
English Translation: Prof. Beant Singh

(Continued from P. 83, issue May, 2011) ‘For several births thou became a worm and
a moth.
‘After wandering to exhaustion through various In several births thou wert an elephant, a fish
births for aeons, and a deer.
At last hast thou attained human incarnation. In several births thou became a bird and a
Saith Nanak: This is thy occasion to find snake.
union with the Lord – In several births thou wert yoked as a horse
Why art neglectful of devotion?’ P. 631 and an ox.
«Î «Î ϑπ  ∂ ‹π ◊ ‘≈«˙ Ó≈È√ Á∂ ‘ Ò‘∆® After a long time has thy human frame come
È≈È’ ’‘ «ÓÒÈ ’∆ Ï∆¡≈ «√Ó ’‘≈ È‘∆® into being:
Seek now union with the Lord of the universe
Your turn has come to engage in

Divine Name meditation and God’s Now at last is the occasion for union with
devotional worship, but you are not using Him.’ P. 156
it. Such is Guru Sahib’s edict – ’¬∆ ‹ÈÓ Ì¬∂ ’∆‡ ÍÂø ◊ ≈®
Refrain: This is your turn to meet the Lord. ’¬∆ ‹ÈÓ ◊‹ Ó∆È ’∞  ø ◊ ≈®
Ë≈È≈ - «¬‘Ø Â∂  ∆ Ú≈∆ ¡À , ◊Ø « Ïø Á «ÓÒ‰∂ Á∆ ’¬∆ ‹ÈÓ Í≥ ÷ ∆ √Í ‘Ø « ¬˙®
- B, B. ’¬∆ ‹ÈÓ ‘À Ú  «Ïà ÷ ‹Ø « ¬˙®
«Ó´ ‹◊Á∆√ «ÓÒÈ ’∆ Ï∆¡≈®
‘With the gift of human incarnation granted to
«⁄ø ’ ≈Ò «¬‘ Á∂ ‘ √ø ‹ ∆¡≈®
thee,
Now is thy opportunity to have union with Don’t think – ‘I am a human being;
the Lord. prior to being a man, I did not exist.’ No,
Nothing else shall avail thee: you existed earlier too. When your body
In holy company on the Name immaculate gets destroyed, then too you will be
meditate.’ P. 12
existing. The little time that you have got
̬∆ Í≈Í«Â Ó≈È∞ ÷ Á∂ ‘ π  ∆¡≈®
in this human incarnation, you should use
◊Ø « Ïø Á «ÓÒ‰ ’∆ «¬‘ Â∂  ∆ Ï∆¡≈®
¡Ú« ’≈‹ Â∂  À «’ÂÀ È ’≈Ó® for understanding the Name Divine.
«Ó´ √≈Ë√ø ◊ «Â Ì‹π ’∂ Ú Ò È≈Óπ ® Meditate on the Name; lodge the Name in
your heart and mind; contemplate on the
Guru Sahib says: ‘O dear! after
Name; get absorbed in the Name; gain
wandering and wandering has your turn
entry into the Name of the Lord. So recite
come –
the Name. Such is the edict –
After wandering to exhaustion through
various births for aeons, Refrain: Meditate on the Name of God by
At last hast thou attained human incarnation.’ meeting the holy ..
P. 631 Ë≈È≈ - Ì‹ ÒÀ ‘« È≈Ó ˘, √ø  ª ˘ «ÓÒ ’∂
«Î «Î ϑπ  ∂ ‹π ◊ ‘≈«˙ Ó≈È√ Á∂ ‘ Ò‘∆® «Í¡≈∂
‘Sir! where was I earlier?’ Guru Sahib ‘Nothing else shall avail thee.’ P. 12
says – ¡Ú« ’≈‹ Â∂  À «’ÂÀ È ’≈Ó®

June, 2011 74 'Atam Marg’


Guru Nanak Sahib is saying – ‘O dear! ¡◊À ’‰∆ ’∆«Â Ú≈⁄∆¡À Ï«‘ Ò∂ ÷ ≈ ’«
the tasks you are engaged in are not √ Ó fi ≈ « ¬ ¡ ≈ ®
worth even a penny. Don’t waste your Ê≈¿∞ È ‘Ø Ú ∆ Í¿∞ Á ∆¬∆ ‘π « ‰ √π ‰ ∆¡À «’¡≈
time in vain. By inventing your own »¡≈«¬¡≈®
Ó«È ¡≥ Ë À ‹ÈÓπ ◊Ú≈«¬¡≈®
theories and acting willfully, don’t waste
your time. You had come into the world to ‘Thou creature of God! contemplate God, if
thou wilt,
meditate on the Name. Time will pass; this
Now during night and day.
human body will not be granted to you Each moment thy appointed time is slipping
again. Then what will you do? You will by, as water from cracked pitcher.
have to repent then – why didn’t you do Foolish, ignorant man!
the task for which you had come? Why Divine laudation dost not sing?
Involved in false greed, death hast thou
‘What thou shouldst have done, that thou hast
forgotten.
done not. Thou art entangled in the net of
Nothing yet is lost, shouldst thou take to
covetousness.
chanting Divine laudation.
Nanak, thy time is past.
Saith Nanak: By devoted meditation on Him,
Why wailest thou now, O blind man?’
The state of fearlessness shalt thou obtain.’
P. 1428
P. 726
’‰Ø ‘π Â Ø √π È≈ ’∆˙ Í«˙ ÒØ Ì ’À Îø Ë ®
⁄∂  È≈ ‘À ¿∞ ⁄∂  ÒÀ «È«√ «ÁÈ ÓÀ Íà ≈ È∆®
È≈È’ √«Ó˙ «Ó ◊«¬˙ ¡Ï «’¿∞ Ø Ú Â ¡≥ Ë ®
«¤È∞ «¤È∞ ¡¿∞ Ë «Ï‘≈Â∞ ‘À λ ‡ À ÿ‡ «‹¿∞ Í≈È∆®
Then, standing in the Divine court you ‘« ◊π È ’≈«‘ È ◊≈Ú‘∆ Ó»  ÷ ¡«◊¡≈È≈®
will weep and wail. But nobody will come fi» · ∂ Ò≈Ò«⁄ Ò≈«◊ ’À È«‘ ÓÈ∞ ͤ≈È≈®
to your help. You will have nothing but to ¡‹‘» ’¤∞ «Ï◊«˙ È‘∆ ‹Ø ÍÃ Ì ◊∞ È ◊≈ÚÀ ®
repent. ’‘π È≈È’ «Â‘ Ì‹È Â∂ «ÈÌÀ ÍÁπ Í≈ÚÀ ®
Refrain: O my soul! you will weep and re- Repentance will fall to your lot. If you
pent wailing, have gained understanding, then start
Then none will befriend you. meditating on God right from now. Make
Ë≈È≈ - «˜ø Á ∂ Ø Ú ∂ ∫ ◊∆ Â∂ Ø Ø Í¤ÂØ Â ≈Ú∂ ∫ ◊∆, efforts to meet those holy men in whose
Î∂  Â∂  ≈ ’Ø ¬ ∆ È≈ ω∂ - B. heart and mind is lodged the Formless
‘After bearing consequences of deeds or Lord –
enjoying revelments, the self turning dust, this ‘He, in whose heart abides the Formless Lord,
life departs. with his instruction the world is saved.’
Given much to worldly concerns, bound by P. 269
chains round the neck is he marched. «‹√ ’À ¡≥  « Ï√À «Èø ’ ≈π ®
In the hereafter is read out his account of «Â√ ’∆ √∆÷ ÂÀ √ø √ ≈π ®
deeds,
That to Him at a sitting is explained. Not one or two, but the whole world
As comes chastisement, no place of rescue he is saved with the teaching and instruction
gets – of such a one in whose heart and mind
Who would now listen to his wailing? abides the Lord, because he speaks from
His self in blind ignorance its life has wasted.’
there – God’s Home, after seeing it. He
P. 464
¡≈Í∆ÈÀ ÌØ ◊ ÌØ « ◊ ’À ‘Ø « ¬ Ì√Ó«Û Ì¿∞  π does not speak from the books. Keep his
«√Ë≈«¬¡≈® company with feeling and devotion –
Ú‚≈ ‘Ø ¡ ≈ Áπ È ∆Á≈π ◊«Ò √ø ◊ ´ ÿ«Â ⁄Ò≈«¬¡≈® ‘Nothing else shall avail thee: In holy company

‘Atam Marg’ 75 June, 2011


on the Name Immaculate meditate.’ (P. 12) meditated on the Name. We will say that
The question was posed: ‘Sir, we listen all he recited the Name. Others will say – ‘Did
right; we wish to meditate on the Name; he have a tongue with which he recited
we decide that henceforth, we won’t stop the Name? How did he come to know
Name meditation and will practise Divine this (Name meditation or recitation)?’ His
Name meditation day and night. But, O mind was absorbed in ‘Waheguru-Waheguru’
True Sovereign! inspite of knowing so (God, God), which is called the Name.
much, we fail to understand what happens ‘Name’ is a melody; now also it is a
to us. Then, you also say that, hanging ‘melody’–
upside down in the mother’s womb, the ‘By the tune or melody of holy music is
‘jeev’ (man, soul) meditated on the Name– induced meditation;
‘Lying in cavity of the womb was he in By meditation comes realization – such is the
penance engaged head downwards; secret of the Divinely enlightened.’ P. 879
And with each breath, the Lord contemplated.’ Ëπ « È Ó«‘ «Ë¡≈È∞ «Ë¡≈È∞ Ó«‘ ‹≈«È¡≈
P. 251 ◊π  Óπ « ÷ ¡’Ê ’‘≈È∆®
◊Ì ’∞ ø ‡ Ó«‘ ¿∞  Ë ÂÍ ’Â∂ ® ‘First He uttered ‘Onkar’ (the Formless One)
√≈«√ √≈«√ «√Ó ÍÃ Ì π ‘Â∂ ® Whose sound the whole world props.’
Nobody can deny this. Guru Sahib P. 441
knows this how he was absorbed in the ÍÃ Ê Ó ˙¡≥ ’ ≈ «ÂÈ ’‘≈®
Lord’s meditation in the mother’s womb. «‹Â∞ √Ï«Á ‹◊Â∞ Êø « Ó ‘≈«¬¡≈®
The scientific yogis know that his The holy Word or sound which
consciousness was in the ‘sukhmana’. (It is permeates the whole world, is revealed in
the breath-passage lying between ‘Ida’ and the Tenth Door. In a state sans thought, his
‘Pingala’. The passage of the vital energy mind’s concentration was absorbed in it.
through which it brings the highest As a result of his mind’s absorption in that
achievement of yogic objectives.) Name-melody, he abided in God – ‘There,
‘Sukhmana’ is still there in us – with every breath he continued to remember the
‘The passage Ida (left breath passage), Pingla Lord.’ (251) But when he came out into the
(right breath passage) and Sukhmana (central world –
breath passage), all in one place, at the Tenth ‘At birth got he entangled with what he is to
Door abide.’ P. 974 forsake.’ P. 251
«¬Û≈ «Í≥ ◊ π Ò ≈ ¡¿∞  √π ÷ ÓÈ≈ ¿∞  «fi Í∂ ‹Ø ¤Ø « ‚ ¤‚≈È≈®
Â∆«È Ï√«‘ «¬’ ·≈¬∆® He became involved in all those things
On one side is ‘Ida’, on the other is which he was to finally abandon–
‘Pingala’ and in the centre is ‘Sukhmana’. ‘And the Bestower or Giver from his mind did
The mouth of the Sukhmana breath-passage he put away.’ P. 251
opens in the Tenth Door. He was in a state Á∂ Ú È‘≈π ÓÈ«‘ «Ï√≈È≈®
of ‘Sunn Smadh’ (Primordial trance, or Guru Sahib says that such a powerful
Ultimate silence) at the Tenth Door. In a net has fallen on him that no amount of
state of Supreme bliss, he had knowledge advice can make him mend his thinking
of God and in His contemplation and attitude –

June, 2011 76 'Atam Marg’


‘The saints shout, shriek and ever give good world, he was deluded by delusive Maya.
advice, O Farid. What is Maya? Guru Sahib says, “Maya is
But they whom the devil has spoiled, how can
that which makes original or real an
they turn their mind towards God?’ P. 1378
Î∆Á≈ ’± ’ ∂ « Á¡≈ ⁄ª◊∂ « Á¡≈ ÓÂ∆ Á∂ « Á¡≈ «È® imitation, and an imitation, the original,
‹Ø √À  ≈«È Úø fl ≈«¬¡≈ √∂ «’ Î∂  «‘ «⁄® under the influence of which man calls, a
Once led astray, there is no turning moving thing as ‘gaddi’ (fixed or pitched
away for him. into), and a ‘gaddi’ (fixed object) as ‘chakki’
(carried or lifted). Strange is his conduct.
“O True Sovereign! on listening to
‘Chakki’ (handmill) is on the ground; this
your utterances, we do feel impelled to
he calls ‘chakki’ (carried or lifted). ‘Chakki’
meditate on the Name with each breath,
is that which is carried on the head. ‘Gaddi’
since you have said – ‘Nothing else shall
(fixed) is that which is standing stationary.
avail thee. In holy company on the Name
Kabir Sahib says that ‘chaldi’ (moving)
Immaculate meditate.’ In their company, hear
thing, the world calls ‘gaarrhi’ (fixed), and
about the Name, recite the Name, and
that which is lying on the ground, it calls
abide in the Name. By doing so, you will
‘chakki’ (carried or lifted). Such is the
gain Divine enlightenment.” Guru Sahib
influence of Maya: Making the real and
says, “We remind you also, O dear! There
original an imitation, and an imitation, the
(in the cavity of the womb), you
real and original, and not letting it to be
remembered to meditate on the Name, but
noticed.
now saints and holy men remind you. By
calling out repeatedly – ‘The saints shout Try to understand this with the help
shriek and ever give good advice, O Farid. But of an example. Once a king was conducting
they whom the devil has spoiled …’ – they the business of the state in his court.
also tell you that your mind has been Watchmen were sitting outside. Petitioners
overwhelmed by ‘haumein’ (ego), the devil came with their complaints and appeals. As
in a way; ignorance and Maya (mammon, the appeal went in, the king called the
or material riches) have cast a net on your petitioner. Officials of all departments sat
mind.” Such is the Guru’s edict – around in keeping with their ranks. Justice
Refrain: Man came to meditate on the was done by the king and he took
Name, decisions on the spot and gave directions
But got entangled in the Maya- to the concerned department.
net.
In the meanwhile, a magician came
Ë≈È≈ - Ïø Á ≈ È≈Ó Á∂ ‹Í‰ ˘ ¡≈«¬¡≈,
Ó≈«¬¡≈ Ú≈Ò≈ ‹≈Ò ÍÀ «◊¡≈ - B, B. there. He said to the gatekeepers, “Please
convey my request to the king that I am
‘In this world, the mortal is come to meditate
on the Lord alone. an excellent magician and can perform
Since his very birth, he is allured by the wonderful feats. Let him watch a
fascinating Maya.’ P. 251 performance of mine. Non-existent things I
Ô≈ ‹π ◊ Ó«‘ ¬∂ ’ «‘ ’¿∞ ¡≈«¬¡≈® make existent and the existent ones, I can
‹ÈÓ ÓØ « ‘˙ ÓØ ‘ È∆ Ó≈«¬¡≈® make existent. This is the special feature of
As soon as was man born in this my feats and performances. Please tell this

‘Atam Marg’ 77 June, 2011


thing to the king.” The gatekeepers went She will be my god-daughter. You should
in and said, “Your highness! a magician has show the spectacle unhesitatingly.” At that
come who claims that he can make moment, he said, “Sir, I am leaving for
existing things non-existent, and the non- paradise or heaven. If the gods don’t heed
existent ones, he can make existent. If your my request, I will fight with them and
highness permits and gives time he will throw them down.” The king said, “Do
show his feat.” The king summoned the you know how to fight?” He said that he
magician in and said, “O magician! we knew fighting. All were surprised to see
have been watching magic feats all our life. such a magician who would fight with the
Do you have any special thing to show?” gods. At that very moment, the magician
He said, “Yes, sir.” The king said, “In my played a disappearing trick. From above
heart of heart, I wish that I should have a came his voice, “Your highness! I have
glimpse of the gods. Can you show the reached the heaven, the abode of the gods.
gods to me?” He replied that he could let And first of all, I have requested God
him have a glimpse of the gods. At this Varun (Rain-god) to afford his glimpse to
the king said, “Look! the performance you. But he refuses to do so. So, I have
should be an impressive one. It should be started fighting with him.” At that
meaningful and instructive.” The magician moment, sounds of fighting were heard
said, “It is all right, sir. I shall try to below. The weapons clanged and loud
perform a trick which has both the explosions were heard. All the people
qualities. You will have a glimpse of the heard that a battle was going on – a very
gods as well as learn something from it.” fierce one. Thereafter, an arm was seen
At that moment, the king adjourned the falling down from the sky. People
court. The magic show was planned to be wondered as to whose arm it could
held in an open and big ground. People possibly be. On the arm clad in excellent
were informed accordingly. The whole city clothes were ornaments. It was an
came there. The magician also reached extraordinary arm. It could not be of the
there. The king sat on a high seat while his magician. At that very moment came the
bodyguards stood around him. The second arm, then one leg, then second leg.
magician submitted, “I will certainly give All the organs were seen coming down in
the performance, but you have asked me a line. Then they saw that the torso as
to offer you a glimpse of the gods. Now
well as the head was also falling down. All
the gods don’t come to the earth easily by
fell on the earth. When the head fell, so
mere asking. Therefore, I can bring them
much water flowed out of it that there was
by arresting them after fighting with them.
water everywhere. The magician then said,
I will show the gods to you, but my wife
“This is God Varun (Rain-god). Have a
is with me. She cannot stay alone. This is
glimpse of him.”
my compulsion.” The king said, “O
magician! I will lodge your wife with my God Varun wore a crown and his face
daughter. You need not worry about her was handsome. The king remarked, “Well,
lodging. Your wife is like my daughter. we couldn’t have a glimpse of the living

June, 2011 78 'Atam Marg’


god; at least we have seen a dead one.” here, they will get decomposed. Prepare a
Simultaneously, the generals said, “What funeral pyre. Let us cremate them. On one
needs to be noted is – how brave this side, prepare a pyre for the gods, and on
magician is! Who is there among men who the other, a pyre for the magician.” So two
can battle with the gods whose strength is funeral pyres were arranged. At that
ineffaceable?” Once again, the magician moment, the magician’s wife said, “I
called out from above, “Sir, now I am cannot live without my husband, I will die
going to fight with the God of Fire.” When with him.” She was advised a lot but she
Fire-God’s head fell down, there was fire insisted on dying with her husband. The
everywhere. At the same time was heard pyre was lit, and she jumped into the
the magician’s voice – ‘Have a glimpse of burning fire. Both were reduced to ashes.
the God of Fire.’ Thereafter, he said, “Sir! All were siting in a state of shock and
I am going to battle with the other gods.” grief. Nobody uttered a word.
Finally, he said, “Now I am going to fight
In the meantime, they were surprised
with God Indra, the all-powerful master of
to see the magician appearing before the
heaven, who possesses such weapons as no
king. He saluted the king and offered
man in the world can face or bear.” God
obeisance to him. He said, “Sir! how did
Indra possesses a ‘bajjar shastra’ (a tough
you like my magic show?” The king was
weapon) which is like an atom bomb. He
astonished and said, “Are you alive?” He
said, “Now I am fighting with God Indra.”
said, “Yes sir. My wife?” The king said,
And in no time, Indra too suffered a fate
“She committed ‘sati’ with you.” He said,
similar to that of the other gods. He said,
“I am standing before you. Sir, you have
“Sir! I have thrown down Indra. There are
done a wrong thing. My wife’s voice is
a few gods more.” In the meanwhile,
coming. Listen carefully.” The voice came
something else fell down. It was seen to be
– “This king has kept me behind seven
the magician’s arm; then his leg fell down.
locks. I am in great pain and grief. He has
His wife sat among all the spectators. The
imprisoned me. He has gone back on his
king’s daughter too sat with her. She
word, and he wants to marry me.” The
started weeping and said, “These are my
king was a noble and pious person. His
husband’s body parts.” Then the magician’s
ministers said, “No magician! our king is a
second leg, his torso and his head came
man of high character. Such a thing is
down. She collected his body-parts and
impossible. It is some spurious voice that is
said, “My husband has been killed. Now
coming.” He said, “This is not false. Give
what will become of me?” At that
me keys. I will produce my wife before
moment, all present felt deeply grieved.
you.” He took the keys and brought his
Nobody exchanged a word with another.
wife from behind seven locks. They said,
All were speechless. Finally they remarked,
“Our king is not a man of this type.” All
“How brave he was! He got himself killed
felt shamed and looked down with
while showing the spectacle to us. Your
downcast eyes. They wondered, “What is
highness! what are your commands?” He
said, “If the dead bodies continue lying all this that is happening?”

‘Atam Marg’ 79 June, 2011


At that juncture, when all were feeling In the sixth, by lust overpowered, is he
extremely sorry, the magician said, “Sir! oblivious of all caste distinctions.
In the seventh stage, garnering wealth, settles
don’t feel sorry. Now, let me explain the
he in a home.
whole thing. You felt delighted when I In the eighth state, in choleric temper, his
threw down the gods after killing them. bodily powers he ruins.
Now you are feeling grieved and stricken In the ninth, hair gone grey, uneasy he
with love and separation. But the fact is breathes.
In the tenth, burnt in fire, to ashes he turns.
that I neither went anywhere, nor fought
Thereafter, his companions, wailing depart.
with anyone. I have shown you only a Flown is the swan of life, wanders on its path
magic trick, which you had said that it in the hereafter.
should be instructive also. Look! I have Thus comes man; then goes; even his name
only worked my ‘Maya’ (power of creating vanishes.
After him are laid leaf plates and crows
illusions) – a small person showing his
attracted. [This is part of the ceremonial for
small power of creating illusions, and how the benefit of the spirits of the dead].
deluded you were and how much you Saith Nanak: the worldly-minded into blind
were filled with grief and sorrow! Earlier, love for the world are involved.
your heart was filled with great joy. When Bereft of teaching of the Guru (True Holy
I, a magician, can delude you with my Preceptor),
The world into ruin is fallen.’ P. 137
magic, then this ‘Maya’ of God, whose Í«‘ÒÀ «Í¡≈« Ò◊≈ ʉ Áπ « ËÕ
friend is none, about which nobody can say Á» ‹ À Ó≈«¬ Ï≈Í ’∆ √π « ËÕÕ
anything, and which is indescribable, how Â∆‹À ÌÔ≈ Ì≈Ì∆ Ï∂ Ï ÕÕ
much more powerful it must be, O king! ⁄¿∞ Ê À «Í¡≈« ¿∞ Í ≥ È ∆ ÷∂ ‚ ÕÕ
Inspite of the wisdom of the four Vedas Í≥ ‹ ÚÀ ÷≈‰ Í∆¡‰ ’∆ Ë≈Â∞ Õ Õ
«¤ÚÀ ’≈Óπ È Íπ ¤ À ‹≈«ÂÕÕ
and six Shastras and saints and holymen’s √ÂÚÀ √≥ « ‹ ’∆¡≈ ÿ Ú≈√π Õ Õ
loud exhortations, this ‘jeev’ (man; sentient ¡·ÚÀ ¥Ø Ë π ‘Ø ¡ ≈ ÂÈ È≈√π Õ Õ
being) has been so much enamoured of it È≈ÚÀ Ë¿∞ Ò ∂ ¿∞ Ì ∂ √≈‘ÕÕ
(Maya) that he cannot get out of its snares. Á√ÚÀ ÁË≈ ‘Ø ¡ ≈ √π ¡ ≈‘ÕÕ
Recite like this – ◊¬∂ «√◊∆ Íπ ’ ≈∆ Ë≈‘ÕÕ
¿∞ « ‚¡≈ ‘≥ √ π Á√≈¬∂ ≈‘ÕÕ
Refrain: Bewitching Maya has enamoured ¡≈«¬¡≈ ◊«¬¡≈ Óπ « ¬¡≈ È≈¿∞ Õ Õ
the whole world, «Í¤À ÍÂ«Ò √«Á‘π ’≈ÚÕÕ
In delusion has fallen man. È≈È’ ÓÈÓπ « ÷ ¡≥ Ë π «Í¡≈π Õ Õ
Ë≈È≈ - Ó≈«¬¡≈ ÓØ ‘ ‰∆ È∂ , ÓØ ‘ «Ò¡≈ ‹◊ Ï≈fiπ ◊π  » ‚∞ Ï ≈ √≥ √ ≈π Õ Õ
√ ≈  ≈ ,ËØ ÷ ∂ «Ú⁄ ‹∆Ú ¡≈ «◊¡≈ - B, B.
Guru Sahib says – ‘In this manner is
‘In the first stage is man involved in man deluded. In the cavity of the womb,
attachment to mother’s breast, brimful of milk.
he practised severe austerities and Name
In the second, acquires he awareness of mother
and father. meditation –
In the third, of relatives as brother, sister-in- ‘As is the fire of womb within,
law, sister. So is the fire of mammon (Maya) without.
In the fourth, arises in him the play of love. The fires of worldly valuables and of the
In the fifth, is he attached to delicacies to eat womb are all the same.
and drink. The Creator has set agoing this play.

June, 2011 80 'Atam Marg’


By His will is the creature born, to his family not listen to anyone. He forgets the Guru,
in affection attached.’ P. 921 the saints and even his mother and father.
‹À √ ∆ ¡◊«È ¿∞ Á  Ó«‘ ÂÀ √ ∆ Ï≈‘« Ó≈«¬¡≈ÕÕ
He becomes insolent to all, and carves a
Ó≈«¬¡≈ ¡◊«È √Ì «¬’Ø ‹∂ ‘ ∆ ’ÂÀ ÷∂ Ò π
⁄≈«¬¡≈ÕÕ new way of life of sensuality – ‘In the sixth
‹≈ «Â√∞ Ì≈‰≈ Â≈ ‹≥ « Ó¡≈ ÍÚ≈« ÌÒ≈ by lust overpowered is he oblivious of all caste
Ì≈«¬¡≈ÕÕ distinctions.’ When he becomes fifty years
Then what happened? On one hand, old he says – ‘Now I have to build a
his parents started receiving house; I have to garner money by any
congratulations, and on the other hand, means, fair and foul –
what happened? ‘By much deceit does man acquire others’
The Lord’s love departs, greed attaches to the wealth,
child and mammon’s (Maya’s) writ begins to And on his progeny and wife wastefully spends
run.’ P. 921 it.
«ÒÚ ¤∞ Û ’∆ Ò◊∆ «Âà √ È≈ Ó≈«¬¡≈ ¡Óπ O my mind! even unconsciously practise not
ÚÂ≈«¬¡≈ÕÕ deceit.
At the end from the self shall the reckoning be
Thus Maya (mammon) establishes its asked.’ P. 656
rule over him. Maya spreads its power and Ï‘π ÍÍ≥ ⁄ ’« Í ËÈ∞ «Ò¡≈ÚÀ Õ Õ
influence. The child takes birth. Before √π  Á≈≈ Í«‘ ¡≈«È ´‡≈ÚÀ Õ Õ
birth, he had neither mother nor father; ÓÈ Ó∂  ∂ Ì» Ò ∂ ’͇π È ’∆‹À Õ Õ
nothing whatsoever. He was a ‘jeev’ (soul) ¡≥ «  «ÈÏ∂  ≈ Â∂  ∂ ‹∆¡ Í«‘ Ò∆‹À Õ Õ
flying about. As a result of his deeds, he By using all kinds of means both fair
came into the womb and took birth. Thus and foul, he amasses wealth saying – ‘I
started his having mother and father. First have to perform marriages (of sons and
of all he felt hungry – ‘In the first stage is daughters); I have to build a house; I have
man involved in attachment to the mother’s to do this, I have to do that.’ Thus he
breast brimful of milk.’ When he felt hungry, starts garnering wealth. Then comes the
in a few days he came to know – ‘this is next stage – ‘In the eighth state, in choleric
my mother.’ When he learnt to speak, he temper, his bodily powers he ruins.’ His
started calling out his mother – mama, children do not obey him, and so he starts
mama. He continues saying something – losing temper. In this way, he ruins his
mummy, mamma – in which the first health. ‘In the ninth, hair gone grey uneasy he
letter is ‘M’. He becomes aware of his breathes. In the tenth, burnt in fire, to ashes he
mother. Then – ‘In the third stage, he turns.’ Joys evaporate from his life, and he
becomes aware of relatives, such as brother, departs wailing loudly – ‘What have I
sister-in-law and sister. In the fourth arises in done? Where are my houses and where
him the play of love.’ He falls in love with my children? How badly have I been
playing. ‘In the fifth is he attracted to deceived? I have only been listening to this
delicacies to eat and drink.’ He starts laying advice – ‘Meditate on the Name’. But it
emphasis on eating and drinking. Then, in made no impact on me, O people! don’t
the same manner, lust and sensuality come follow the path I did. Avoid it, if you can.
into his life. Overpowered by lust, he does I am leaving the world without earning

‘Atam Marg’ 81 June, 2011


any merit. About Mahmood Gazhnavi, it is What should this man do? He has not
said that he directed his hands and feet to developed even a little love and devotion
be kept out of his hearse to convey the for God, who has given him this superior
message that he was going empty-handed human existence. He says, “What has God
though he looted untold wealth, and was given to me? Somehow or the other I was
carrying only the burden of his sins. No to be born; He might not have created
wealth goes with man, when he departs me.” So most people go back on their
from the world – obligation to God.
‘Kabir, this body must perish; if thou canst, But when he is in distress, he cries to
then save it.
Even they had to depart bare-footed who had
God for help. Maya says – ‘I exist in three
amassed millions and millions.’ P. 1365 forms – subtle, material and sentient. In
’Ï∆ «¬‘π ÂÈ∞ ‹≈«¬◊≈ √’‘π  Ò∂ ‘ π Ï‘Ø « ÕÕ the subtle form I become ‘attachment’.
È≈◊∂ Í≈Ú‘π Â∂ ◊¬∂ «‹È ’∂ Ò≈÷ ’Ø « ÕÕ Money, wealth, vehicles, land and
Even those having millions and billions property, industries – all are ‘Me’. In
leave the world empty-handed. Wealth sentient form I make man forgetful and
does not go with any man – so delusive oblivious. Men and women forget God.
and deceiving it is. Man amasses it and Surrounded by their wives and children
acquires and builds a lot. What for should they become forgetful of God. They don’t
you acquire so much? You have forgotten come to Him at all. I close the path of God
the task for which you had come into the to them.’ So in this way, Guru Sahib says
world. Maya (Mammon) says, “This is what – ‘If you attend the company of the holy–
I do. I make the ‘jeev’ (man, sentient being) ‘Nothing else shall avail thee:
forget the task for which he has come In holy company on the Name immaculate
here. I make the non-existent appear as meditate.’ P. 12
¡Ú« ’≈‹ Â∂  À «’ÂÀ È ’≈ÓÕÕ
existing. I make man sit in the world
«Ó´ √≈Ë √≥ ◊ «Â Ì‹π ’∂ Ú Ò È≈ÓÕÕ
instilling in him the notion that he is
Dear brother! beware of Maya! Keep
going to stay here forever. Man sees
the company of the holy. Look! by keeping
people dying and leaving the world; he
the company of the holy Kabir Sahib
goes to the cremation ground too. But
attained to an exalted state. Ravidas Ji kept
about himself he says, “I am not going to
the company of the saints. As a result
leave. I am going to stay here – I am not
today, the whole world worships him.
going to die yet. I haven’t grown old.
Balmik used to commit dacoities; he kept
While this man’s body trembles, mine does
the company of the saints; as a result he is
not tremble. I am still strong and healthy.”
worshipped today. Even Lord Krishna
Maya says, “My task is to make man forget
washed his feet, when he performed a
that he has to die one day –
yagya (sacrificial ritual). By attending holy
‘Lord, Master of the universe! Maya
(Mammon) of your feet has made us forgetful.’
company, man attains to exalted states – as
P. 857 is the company, so is the impact on a
«¬«È Ó≈«¬¡≈ ‹◊Á∆√ ◊π √ ≈¬∆ Âπ Ó ∂ ⁄È man’s character –
«Ï√≈∂ÕÕ ‘Saith Kabir: The mind turned bird, in ten

June, 2011 82 'Atam Marg’


directions flies, back are dishevelled.” She said, “Sirs, have
Each gets fruit of the kind of company he you not understood the cause? I am Maya.
keeps.’ P. 1369
Assuming form I had come to pay
’Ï∆ ÓÈ∞ Í≥ ÷ ∆ Ì«¬˙ ¿∞ « ‚ ¿∞ « ‚ Á‘ «Á√ ‹≈«¬ÕÕ
‹Ø ‹À √ ∆ √≥ ◊ «Â «ÓÒÀ √Ø ÂÀ √ Ø Î´ ÷≈«¬ÕÕ obeisance at the saint’s feet. I make
In this way, without attending holy supplications to the saints and rub my
company, man cannot meditate on God’s forehead at their feet, saying: Sir! accept
Name. me and use me fruitfully for some noble
task. Sinful and evil persons are misusing
Once Kabir Sahib was sitting in the me by spending me on drinking and
company of holy men. A woman dressed eating, litigation and bickering. I am not
in fine clothes came with great pomp and being put to any fruitful use. Kindly use
show. But Kabir Sahib, did not take notice me on ‘langar’ (free kitchen) or other noble
of her. After paying obeisance to Kabir tasks, because the world is running after
Sahib she waited for him to bless her. But me, but I don’t fall into their hands. But
he did not pay any attention to her. holy men I continue seeking and following.
Immediately thereafter, a poor and humble But they do not care even to look at me.”
woman clad in rags came. Kabir Sahib Such is the Guru’s edict –
asked her, “Are you all right? How is your Refrain: I wish to serve Thy saints like a
business going on?” The holy men sitting slave-girl.
there said, “Why this partiality in Kabir Ë≈È≈ - Á≈√∆ ‘Ø ’∂ ’≈ ’Ó≈Úª, Â∂  ∂ √≈Ë» ¡ ª
Sahib? This woman must be related to Á∆ - B, B
him. He has asked her about her welfare, Sir, I serve God’s lovers and
but the other woman he has ignored.” devotees like a slave-girl –
They said to Kabir Sahib, “Sir, what is this ‘At the court of the holy stands she in
mystery.” Kabir Sahib said, “That was obedience.
God’s Maya who had come in the garb of Praying, thy shelter I seek; pray save me.’
a woman. She wanted to entice me with P. 872
√≈Ë» ’À ·≈„∆ ÁÏ≈«ÕÕ
her pomp and show, but I did not pay any
√«È Â∂  ∆ ÓØ ’¿∞ «È√Â≈«ÕÕ
attention to her. I ignored her.” The holy
I make requests to them; I rub my
man said, “Kabir Sahib, we noticed one
forehead at their feet praying – save me
thing about her. The hair on her forehead
thou. I have earned a bad name –
were worn off, while the hair falling on
‘What you order, that work I shall do.’
her neck and back appeared to be
P. 370
dishevelled as if they had been pulled ‹Ø ± ≥ ’‘«‘ √π ’≈ ’Ó≈Ú≈ÕÕ
repeatedly. We have failed to understand
As be your command, I shall act –
why it was so.” Kabir Sahib said, “You
‘Saith Nanak: It vows never to come close to
may call her and ask her the reason.” She the God-directed.’ P. 370
was called and she appeared again. Kabir
Sahib said, “The holymen have a question (... to be continued)
to ask. Tell them why the hair on your
forehead are worn off and the hair on the

‘Atam Marg’ 83 June, 2011


Vishav Gurmat Roohani Mission IMPORTANT NOTICE
Charitable Trust, U.S.A. FOR FOREIGN SUBSCRIBERS
For Atam Marg Publications Audio,
Video, CDs & DVDs For all enquiries about 'Atam Marg'
Contact : Baba Satnam Singh Ji Atwal viz. renewal, new membership, non-
Po. Box No. 32845, Sanjose,
CA - 95152, U.S.A. receipt of the magazine etc. and also for
Phone & Fax - 001-408-263-1844 procuring audios, videos & CDs; and
vgrmctusa@yahoo.com books authored by Sant Wary am Singh Ji,
please contact the following :
Atam Marg Organisation, New York
For Atam Marg Publications Audio, U. S. A.
Video, CDs & DVDs
P.O. Box. 190-167, BABA SATNAM SINGH JI ATWAL, SANJOSE
South Richmind Hill Phone & Fax - 001-408-263-1844
New York, 11419 vgrmctusa@yahoo.com
Tel : 718-322-2395 BHAI KULDIP SINGH - 408-230-8319

Atam Marg Spiritual Scientific CANADA


Educational Charitable Trust (U.K.) Mr. Parmjit Singh Sandhu
9 Elizabeth Rd., Walsall West Midlands Cell No. : 07788389135, TEL. NO. 604-593-2599
WS5 - 3PF U. K. Email:-pbkrj@yahoo.ca
For Atam Marg Publications S. Jasbir S. Ranu
Phone :- 604-589-9189
Audio, Video, CDs & DVDs
Contact : Mrs. Gurbax Kaur, ENGLAND
Mr. Jagtar Kulair BIBI GURBAKSH KAUR &
Tel : 0121 200 2818, Fax : 0121 200 2879 JAGTAR SINGH JI (JAGGI)
Voicemail : 08701654402 Phone - 0121-200-2818
Raj Mobile : 07968734058
Fax - 0121-200-2879
Email : info@atammarguk.com
Raj Mobile 07968734058
You will be pleased to know that For U.K. renewal of Atam Marg Magazine please
recitation by Sant Baba Waryam Singh Ji is forward cheque $ 30.00 payable to A.M.S.S.E.C.T.
being broadcast on Amrit Bani Radio Station, (U.K.) 9 Elizabeth Road, Walsall, West Midlands
Satellite Channel 0176 as per schedule given WS5 3 PF
below. This programme is sponsored by ‘Atam AUSTRALIA
Marg Spiritual Scientific Education Charitable
Trust’, U.K. BHAI JIWAN SINGH JI

Sunday 10.00 A.M. 11.00 A.M. Phone - 03-943-65865


Monday 7.00 P.M. 8.00 P.M. Fax - 03-943-65867

June, 2011 84 'Atam Marg’

You might also like