Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 85

'Awqm mwrg' 1 jnvrI, 2013

swl ATwrvW, mhInw jnvrI, 2013


ivSv gu r miq rU h wnI imSn cY r Ity b l trst
bwnI
q`qkrw
s`cKMfvwsI sRI mwn 1. √øÍ≈Á’∆ 2
sM q bwbw virAwm isM G jI mhwrwj
(sM q mwqw bIjI) rxjIq kO r jI 2. bwrwmwhw 3
cyArmYn
sRI mwn sMq bwbw lKbIr isMG rqvwVw swihb 3. hau Bwil ivkuMnI hoeI 6
sMprk nMbr 098145 12900
4. Avr iqAwig ibiKAw jMjwl.. 18
Postal Address for any Enquiry, Money Order,
Cheque and drafts :
6. inrwly kO q k 40
VISHAV GURMAT ROOHANI MIS-
SION CHARITABLE TRUST 7. auqSwh BrpUr sihj mwrg 57
Gurdwara Ishar Parkash, Ratwara Sahib
(Near Chandigarh) P.O. Mullanpur Garibdas, Teh.
8. pdmw 59
Kharar, Distt. Ajitgarh (Mohali) 140901, Pb. India
SUBSCRIPTION - ⁄≥Á≈ - (Á∂Ù)
√øÍr’ Èß. rÂÚ≈Û≈ √≈«‘Ï
√≈Ò≈È≈ ‹∆ÚÈ ’≈Ò Î∆ ’≈Í∆ (sR I mwn jI) bwbw krnY l isM G 9855132009
Awqm mwrg mY g zIn 9417214391,79, 9814612900, 98551-32009
B@@/- B@@@/- B@/- rÂÚ≈Û≈ √≈«‘Ï @AF@BBEE@@A
SUBSCRIPTION FOREIGN («ÚÁ∂Ù) AKMfpwT buikMg sbMDI 9417214386
pr
prÓ √«Â’≈r rÔØ◊ Ï∆‹∆ dy syvwdwr IDAGBADCHA
Annual Membership 2500/- Ï∆. ¡À‚ ’≈Ò‹, nrisMg kwlj IDAGBADCHB
Life Membership 25000/- ¡≈‚∆˙ Ú∆‚∆˙ IHGBHADCHE, IDAGBADCHE
◊πr» ◊Ø«ÏøÁ «√øÿ «Ú«Á¡≈ Ó≥Ár ( CBSE) @AF@-BBEE@@C
Exemption U/S 80-G vide Cir. No. 7/2010 √ø ګrr ¡≈Ó «√øÿ √’±Ò PSEB) @AF@-BBEE@@D
(PSEB)
[F.No. 197/21/2010-ITA-II] rÈÒ
‹r 9417214384, 83
hspqwl syvw - 0160-2255007, 8872485694
Registration Under Foreign Contribution (Regula-
ibrD AwSrm 0160-2254459
tion) Act 1976 R.No.115320023
Awqm mwrg mY g jIn nw imlx qy Aqy mhWpu r KW v` l o N
pR k wiSq ikqwbW mM g vwau x leI sM p rk nM . - jrU r I by n qI
Head Office INDIA- (M) 94172-14391, 9417214379, 9814612900 dy S W ivdy S W iv` c Awqm mwrg dy pwTkW sbM D I
9855132009, 0160-2255002, Email:atammarg1@yahoo.co.in
by n qI hY ik kM i pau t rwisf isstm ho x krky mY g jIn
U.S.A. - Baba Satnam Singh ji Atwal swl bwAd Awpxy Awp bM d ho jWdw hY [ ikR p w krky
po s t vwly ilPwPy qy Awpxy mY g jIn dI irinau v l fy t
Phone and Fax : 001-408-263-1844
cY k krky mnIAwrfr bY N k frwPt jW mo b wiel nM b r
Canada - Bhai Sarmukh Singh Pannu
Phone - 001-604-433-0408, Vancuvar 9417214391, 9417214379, 9814612900,, 9855132009
Bhai Parmjit Singh Sandhu - Cell: 001-7788389135, qy sMprk krky Bytw Byj skdy ho[ qW jo Awp jI kol
Bhai Tarsem Singh Bains - Cell : 604-862-9525
Awqm-mwrg rU h wnI piqR k w inrM q r inrivGn phu M c dI
Phone : 604-599-5000 rhy [
England - Bibi Gurbax Kaur /Jagtar Singh Jagi
ÍÃ’≈Ù’ Á∂ √Ì ‘º’ r≈÷Ú∂∫ ‘ÈÕ
Phone : 0044-121-200-2818, Fax : 0044-121-200-2879, «ÍÃø‡r, ÍÏ«ÒÙr Â∂ ¡À‚∆‡r Ï≈Ï≈ hrpwl «√øÿ rqvwVw
Raj Mobile : 0044-7968734058
Australia : Bhai Gurinder Singh
swihb È∂ “¡≈ÂÓ Ó≈r ◊” ‹À ¡≈Î√À‡ «ÍÃø‡r ˜, I@E
Cell : 469927233, Phone : 394091040 «¬ø‚√‡r∆¡Ò ¬∂r∆¡≈, Î∂˜-B, ⁄ø‚∆◊Û∑ ÂØ∫ ¤ÍÚ≈ ’∂ Óπº÷
ÁÎÂr “¡≈ÂÓ Ó≈r ◊”, r ÂÚ≈Û≈ √≈«‘Ï, ‚≈’÷≈È≈
For more information please visit us on internet at:- ÓπÒªÍπr ◊r∆ÏÁ≈√, «‘√∆Ò ÷rÛ, «˜Ò≈ - AjIq gVH
'Awqm mwrg' Email : atammarg1@yahoo.co.in jnvrI, 2013
http:# www.ratwarasahib.net, http # www.ratwarasahibmedia.org2
(ÓØ‘≈Ò∆) Í≥‹≈Ï ÂØ∫ ÍÃ’≈«Ù ’∆Â≈Õ
sM p wdkI
rUhwnI piqRkw 'Awqm-mwrg' nwm-bwxI syvw-ismrn dIAW aukqIAW jugqIAW BrBUr hY[ ieh izdgI dw
AnuBvI AimE swgr hY, ijs dI iek iek quk iv`c ieko Amr At`l 's`c' dy AnuBv jgwx qy idRVwx dI
cuMBk SkqI hY[ nwm dw ihrdy iv`c vsxw, nwm dw iniDAwsn, qy nwm dw pRkwS krnw hI ies piqRkw dw mu`K
mMqv hY[ gurU Gr qoN vroswey pugIAW rUhW qy gurmuKW dI sMgq iv`c rih ky 'vwihgurU' mMqr dw jwp krky nwm
ihrdy iv`c pRgt-phwrw jwpdw hY[ 'nwm' jpx dy guJy Byq 'Awqm-mwrg' rwhIN swrI dunIAW iv`c pRgt ho rhy
hn[ nwm dI pRwpqI sihj AvsQw dI pRwpqI hY[ sihj AvsQw Awqmk-AnuBv dI auh sRySt AvsQw hY,
ijQy inrmlqw, Afolqw, qy Awqmk ArUVqw isKr qy huMdI hY[ ies AvsQw iv`c AmlI-jIvn sihj suBwie hI
auc-AKlwk dw jIvn bx jWdw hY[ 'nwm' iek AYsI srb jIAW iv`c ivAwpk q`q-joiq pRkwS hY, ijs dw
srUp inrMkwrI joq qoN Alihdw vjUd nhIN r`Kdw[ 'nwm' smu`cI ielwhI hsqI nwl Eqpoq hY[ 'nwm' dI Bwl
ihrdy AMdr hI huMdI hY, bwhr nhIN[ ies dw imlwp qy ies dw pRkwS Gt AMdr hI huMdw hY[ Awqm-mwrg
inrol s`c dw mwrg hY[ ieh mwrg sdw nvrMgI pRym rs vwlw mwrg hY[ 's`c' ie`k Akih KyVw qy AgMmI AwvyS
hY[ 'nwm' pRwpq krnw iek ivSwl bRhm s`qw dI AnMq cup iv`c rs-lIn hoxw hY[ s`c auh jIvn-kxI hY, ijs
iv`c kudrq qy kwdr dy pRym-rwj dI lIlHw CupI peI hY[ Awqm mwrg rwhIN rqvwVw swihb vwly mhWpurKW v`loN
's`c' dI AdBuqqw, AgMmqw, Akwlqw, AnMqqw, At`lqw, srb isDqw, gUVH goJqw, gUV Bydqw dw ieqny ivsQwr
sihq vrnx kIqw jw irhw hY ik ienkwrI rucIAW dI iksy dlIl leI koeI QW nhIN rih jWdI[ rqvwVw swihb
vwly mhWpurKW dI klm ny gurm`q-PlsPy dI ivl`Kxqw qy ivSySqw qy mhwnqw auqy jo rOSnI pweI hY, ieh is`K
klcr dI inrwlI Swn qy AihmIAq nUM iksy bihs dw ivSw nhIN rihx idMdI[ A`Kr A`Kr iv`c qy sqr sqr
iv`c gurm`q-iPlwsPI dI qyjsvI mhwnqw dw ienkSwP (exposition) ieauN dmkW mwr irhw hY ik pVHidAW
swr sMsy sMdyh cUr kwPUr ho jWdy hn[
nvyN swl dI sB pwTk-pirvwrW nUM mubwrk Aqy hwridk SuB-ieCwvW[ pRmwqmw quhwfIAW JolIAW KuSIAW
KyiVAW nwl BrpUr kry, quhwfy ihridAW iv`c nwm dw vwsw hovy, qusIN 'Gir Gir suiK visAw bwhir suKu pwieAw'
(pMnw-1136) dy BwgI hovo, Awp siqgurU dI ndir dy pwqr hovo Aqy mhWpurSW dIAW AsIsW sdkw quhwfw jIvn
sugMiDq hovy[ ies rUhwnI piqRkw nwl sbMDq AnykW pirvwr hn[ ijhVy dySW ivdySW iv`c bYYTy Awpxy kImqI
smyN iv`coN smW k`Fky Awqm mwrg Gr-Gr vMfx dI syvw kr rhy hn[ Awqm mwrg dI nvIN mYNbriS`p leI
AnykW auprwly kr rhy hn[ irnIaUvl iek`TI krky Awqm-mwrg dPqr iv`c phuMcw rhy hn[ prm pUjX sRI
mwn sMq mhwrwj rqvwVw swihb vwly sMgqW iv`c bcn kirAw krdy sn ijs Gr iv`c Awqm-mwrg jwvygw
klHw klyS dUr ho jwxgy nwm icq Awvygw[ ijhVw pRymI nvyN mYNbr bxwaux dI syvw krygw aus dI SuB mno kwmnw
pUrI hovygI[ Awqm mwrg nwl sbMDq ipAwrIAW sMgqW AMdr bhuq ipAwr auqSwh hY ies ipAwr nUM brkrwr
r`Kx leI ipAwrIAW sMgqW sdw hI iqAwr rihMdIAW hn[
sMgqW dI shUlq leI rqvwVw swihb ivKy AnykW praupkwrI kwrj cl rhy hn[ ijnHW iv`c AiqAwDuink
shUlqW BrBUr ibrD AwSrm iv`c bjurgW dI syvw sMBwl ho rhI hY[ 'sMq virAwm isMG' mYmorIAl hspqwl
rwhIN swry srIrk tYst PrI, Aqy nwl dvweI PrI idqI jw rhI hY ijs iv`c AwrmI dy sulJy hoey irtwier
eyAr kmWfr fwktr syvw-sMBwl kr rhy hn[ nrisMg kwlj Awaux vwly smyN AMdr rqvwVw swihb sQwipq ho
rhy hn[ ies dy nwl nwl AwXUrvYidk dvweIAW PrI idqIAW jWdIAW hn[ ividAk AdwirAW iv`c ielwky dy
b`cy duinAwvI ividAw dy nwl-nwl rUhwnI ividAw pRwpq kr rhy hn[
gurduAwrw eISrpRkwS rqvwVw swihb dI pwvn DrqI qy prm pUjX siqkwrXog sMq mwqw (bIjI) dy
ASIrvwd nwl ivSv gurmiq rUhwnI imSn cYrItybl tr`st dy cyArmYn sRI mwn sMq bwbw lKbIr isMG jI dI
dyK ryK hyT DMn DMn gurU gRMQ swihb dI pwvn hzUrI AMdr gurU mhwrwj jI dy Sukrwny, sQwn dI cVHdI klw
rihx leI Ardws leI mhwn ivSyS gurmiq rUhwnI smwgm 9 idsMbr nUM sPlqw pUrvk sMpMn hoieAw ijs
iv`c qKq swihbWn dy jQydwr swihb, smUMh sMpRdwvW/tkswlW dy mhWpurS, rwgI, FwfI, jQy, kQwvwck, Aqy
ivdvwnW ny dySW pRdySW qoN phuMcIAW hjwrW hI sMgqW nMU inhwl kIqw hY ijs dI vyrvy sihq mUMh boldIAW qsvIrW
AMdrly 29 qoN 36 AMgW qy SSoiBq hn[

'Awqm mwrg' 3 jnvrI, 2013


ÎÒ◊π«‰
ÎÒ◊π « ‰ ¡È≥ Á ¿∞ Í ≈‹È≈ ‘« √‹‰ Íà ◊ ‡∂ ¡≈«¬®
√ø  √‘≈¬∆ ≈Ó ’∂ ’« «’Í≈ Á∆¡≈ «ÓÒ≈«¬®
√∂ ‹ √π ‘ ≈Ú∆ √Ï √π ÷ ‘π « ‰ Áπ ÷ ≈ È≈‘∆ ‹≈«¬®
«¬¤ Íπ È ∆ Ú‚Ì≈◊‰∆ Úπ Í≈«¬¡≈ ‘« ≈«¬®
«Ó«Ò √‘∆¡≈ Ó≥ ◊ ´ ◊≈Ú‘∆ ◊∆ ◊Ø « Úø Á ¡Ò≈«¬®
‘« ‹∂ ‘ ≈ ¡Úπ È «Á√¬∆ ’Ø ¬ ∆ Á» ‹ ≈ ÒÚÀ È Ò≈«¬®
‘ÒÂ∞ ÍÒÂ∞ √Ú≈«˙È∞ «È‘⁄Ò «ÁÂ∆¡È∞ ‹≈«¬®
√ø √ ≈ √≈◊ Â∂ «÷¡È∞ Ï‘π « Û È ‹ÈÓÀ Ë≈«¬®
«‹‘Ú≈ ¬∂ ’ ¡È∂ ’ ◊π ‰ Â∂ È≈È’ ⁄‰∆ Í≈«¬®
ÎÒ◊π « ‰ «È √Ò≈‘∆¡À «‹√ ÈØ «Â´ È ÂÓ≈«¬¨¨
¡≥◊ - ACF
Ú≈«‘◊π» ‹∆ È∂ ¡≈͉∆ ÓΩ‹ «Ú⁄ «√ÃÙ‡∆ Á∆ ⁄È≈ ÍÃÏÒ Ù’Â∆¡ª Á∂ ¡√ «Ú⁄ Ϋ√¡≈ ¡≈͉∂ ‹∆ÚÈ
’∆Â∆Õ ÙÏÁ ÂØ∫ Í√≈≈ ‘Ø«¬¡≈ - Á≈ √Óª «Ú¡Ê ◊π¡≈ «Ò¡≈Õ «¬√ ‹∆Ú ¡≥Á ‘¿∞ÓÀ
’∆Â≈ Í√≈¿∞ ¬∂’Ø ’Ú≈¿∞® º ¿∞Ì ’∂ Í»∂ ‹ØÏÈ È≈Ò «¬√Á∆ √Øfi∆ ˘ Á»«ÙÂ
«Â√ Â∂ ‘ج∂ Ò÷ Á∆¡≈¿∞® ¡≥◊ - C ’Á≈ «‘≈, «¬√ ‹∆Ú È∂ ’Ó ’∆Â≈ ¡Â∂ ¿∞È∑ª ˘
‹Ø ’∞fi Ú∆ ¡√ƒ «ÁzÙ‡Ó≈È «Ú⁄ º’ ‘∂ ‘ª ¿∞‘ ¡≈͉∆ √Øfi∆ «Ú⁄ Ë≈È ’ «Ò¡≈ «’ «¬‘ √≈∂ ’øÓ
ÓÀ∫ ’∆Â∂ ‘ÈÕ “ÓÀ∫” Á∂ Ì≈Ú È≈Ò ’Óª Á≈ ⁄º’ «¬√ Á∂
√≈≈ Í√≈≈ ◊πÓ«Â ¡È∞√≈ «¬’ ÙÏÁ ÂØ∫ Ú‹»Á «Ú⁄
Áπ¡≈Ò∂ «⁄øÏÛ «◊¡≈ ¡Â∂ «¬‘ ’Ó ‹≈Ò «Ú⁄ Î√
¡≈«¬¡≈-
«◊¡≈Õ «¬√ «’ ’Ó È∂ ÍÃÌ» ‹Ø ˘ ÌπÒ≈ «ÁÂ≈ ¡Â∂
¬∂’ ’Ú≈ÚÀ Â∂ √«Ì ‘Ø¡≈® ’‰À‘≈≈ Ï»fi‘π ∂® ÓπÛ ’∂ «¬‘ ÍÂÈ ÚÒ ˘ ¿∞√∂ ’≈Ò ⁄º’ Â∂ ÿπøÓ‰
¡≥◊ - A@@C Ò«◊¡≈Õ ‘ΩÒ∆-‘ΩÒ∆ Î∂ Ó≈È√ Á∂‘ ÍÃ≈Í ’È Á∂
‘π’Ó Á∆ «¥¡≈ ÂØ∫ ¡≈’≈ ω ◊¬∂, ¡È∂’ ‹∆Ú ‹ø», chance Á∂ È∂Û∂ ¡≈¿∞‰ Òº«◊¡≈ Í Î∂ ÓÈ∞º÷ ω ’∂
‹»Èª ‘Ø∫Á «Ú⁄ ¡≈ ◊¬∆¡ªÕ «¬È∑ª √≈∆¡ª ‹»Èª «Ú⁄Ø∫ ¿∞√∂ ⁄º’ «Ú⁄ ◊Ã√ ‘Ø «◊¡≈Õ «¬‘ √≈‚∆ ÁÙ≈ ‘À «‹√
ÓÈ∞º÷ ‹»È∆ √Ì ÂØ∫ ¿∞ÂÓ ‘ÀÕ «‹¿∞∫-«‹¿∞∫ ⁄∂ÂÈ≈ «Ú⁄ «Ú⁄ ÍëÚ ‘ج∂ ‘ج∂ ¡√ƒ Ï≈‰∆ Á∆ √«Â ¡Ú≈˜ ˘
Ú√Á≈ «◊¡≈, √»fi ÚËÁ∆ ◊¬∆Õ «¬‘ √≈∆¡ª ‹»Èª ¡≥Á √π‰ È‘ƒ ‘∂ ‹Ø Ï≈-Ï≈ «¬‘ ’«‘ ‘∆ ‘ÀÕ
«¬’ ◊ØÒ ⁄º’ Á∆ Ù’Ò «Ú⁄ ⁄º’ Â∂ ⁄Û∑∆¡ª
Ï≈‰∆ Áº√ ‘∆ ‘À «’ Â∂∆ Ú≈∆ ¡≈ ◊¬∆, ±ø
ÿπ ø Ó ‰ Òº ◊ ∆¡ªÕ «‹¿∞ ∫ -«‹¿∞ ∫ «Ú’≈√ ‘π ø Á ≈ «◊¡≈
√≈ÚË≈È ‘ØÕ «‹‘Û∂ ’øÓª «Ú⁄ ±ø π«fi¡≈ ‘À∫ «¬‘ Â∂∆
«Â¿∞∫-«Â¿∞∫ «¬‘ Í»È ⁄∂ÂÈ≈ Á∂ ◊∂Û∂ ¿∞√ ⁄º’ Â∂
⁄Û∑∆¡ª, ¡≈«‘√Â≈-¡≈«‘√Â≈ ÿπøÓÁ∆¡ª ¡º◊∂ ÚËÁ∆¡ª ÓÁÁ ’È Ò¬∆ È≈Ò È‘ƒ ‹≈‰∂Õ ÂÀ˘ ¡√ƒ Ï‘π ‘∆
◊¬∆¡ª ¡Â∂ ’ÃÓÚ≈ ÓÈ∞º÷ ÙÃ∂‰∆ «Ú⁄ Á≈÷Ò ‘πøÁ∆¡ª «Í¡≈ È≈Ò √Ò≈‘ «ÁøÁ∂ ‘ª, ¿∞‘˘ √π‰ ¡Â∂ «‹È∑ª
‘∆¡ªÕ ’øÓª «Ú⁄ ¡√ƒ πfi∂ ‘ª ¿∞È∑ª Á∆ ¡√≈Â≈ Á√≈¿∞∫Á∂
‘ج∂ ¡≈Í ÎπÓ≈È ’Á∂ ‘È «’ «¬‘ Ó«‘Ò Ó≈Û∆¡ª «‹È∑ª
ÓÈ∞º÷ Á∆ Á∂‘ ¥ØÛª √≈Òª Á≈ «¬ø˜≈ ’È «Í¤Ø∫ «Ú⁄ ±ø ÷«⁄ ‘Ø«¬¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ‘À∫, «¬‘ ’∞fi Ú∆ È‘ƒ,
ÍÃ≈Í ‘ج∆Õ «¬√ Á≈ Óπº÷ Ó≥ÂÚ ◊π» Ó‘≈≈‹ ‹∆ È∂ ’∂ÚÒ «Ó‡∆ Á∆¡ª „∂∆¡ª ‘ÈÕ Ó≈«¬¡≈ ’Ó≈¿∞‰ Á∂
Ï‘π √ÍÙ‡ ’’∂ Áº«√¡≈ ‘ÀÕ ¿∞‘ «¬‘ ‘À «’ «¬√ √∆ ⁄º’ «Ú⁄ «Í¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ±ø ◊ÎÒ ’ «‘≈ ‘À∫ Â∂
Á∂ ¡≥Á Ú≈«‘◊π» ‹∆ ¡≈Í Ú√Á∂ ‘ÈÕ Í»È Ó‘ªÍπÙª Â∂≈ √Óª ¶ÿÁ≈ Â∞«¡≈ ‹≈ «‘≈ ‘ÀÕ «¬‘ √Óª Ï≈-
˘ «ÓÒ ’∂ Ú≈«‘◊π» ‹∆ Á∂ Á º’ Í‘πø⁄‰≈ ‘À Í Ï≈ È‘ƒ ¡≈¿∞‰≈ Õ
‘Ø«¬¡≈ ’∆, «¬‘ ÓÈ∞º÷ Ó≈«¬¡≈ Á∂ ¤Ò «Ú⁄ ¡≈ «◊¡≈
¡Â∂ ¿∞√Á∆¡ª ÍÃÏÒ Ù’Â∆¡ª ’≈Ó, ¥ØË, ÒØÌ, ÓØ‘, «¬√ Â∑ª Á∆¡ª ÿπÓ∂‡‰∆¡ª ÷ªÁ∂ ˘ ‹π◊ª Á∂ ‹π◊
¡‘ø’≈; ÙÏÁ, √ÍÙ, »Í, √, ◊øË Ú◊∂ «Ú«Ù¡ª ÏÂ∆ ‘Ø ◊¬∂Õ ’ÃØÛ∑ª √≈Ò ¶ÿ ◊¬∂Õ ◊π» Ó‘≈≈‹ ‹∆
¡Â∂ ≈‹, Ó≈Ò, »Í, ‹≈Â, ‹ØÏÈ Ú◊∂ ·º◊ª Á∂ ˺’∂ √≈ÚË≈È ’Á∂ ‘ج∂ ÎπÓ≈È ’Á∂ ‘È -
⁄Û∑ «◊¡≈; ¡≈√≈, ¡≥Á∂√≈ Á∂ ‹≈Ò «Ú⁄ Î√ «◊¡≈Õ «Î «Î ϑπÂ∂ ‹π◊ ‘≈«˙ Ó≈È√ Á∂‘ Ò‘∆®
«ÂzÙÈ≈ Á∆ ¡º◊ Á∂ ̪ÏÛ «Ú⁄ ‹Ò‰ Òº«◊¡≈, ÚÀ, È≈È’ ’‘ «ÓÒÈ ’∆ Ï∆¡≈ «√Ó ’‘≈ È‘∆®
«ÚØË, ’≈Ó, ¥ØË, fi»·, «Ï’≈, Ó‘≈ ÒØÌ, ËÃØ‘ Á∆¡ª ¡≥◊ - FCA

'Awqm mwrg' jnvrI, 2013


4
Î∆Á≈ ’Ø·∂ Ó≥‚Í Ó≈Û∆¡≈ ¬∂Â∞ È Ò≈¬∂ «⁄Â∞® «’Ê∂ √È? ◊πÏ≈‰∆ Á∂ ¡≥Á Ï‘π ‘∆ «Ú√Ê≈ È≈Ò
«Ó‡∆ ͬ∆ ¡ÂØÒÚ∆ ’Ø«¬ È ‘Ø√∆ «ÓÂ∞® ÷ØÒ∑ ’∂ Áº«√¡≈ «◊¡≈ ‘À «’ «¬√ √∆ Á∆ Ó‘ºÂÂ≈
¡≥◊ - ACH@ «¬√∂ ’’∂ ‘À «’ Ú≈«‘◊π» ‹∆ È∂ ¡≈͉≈ ¡≈√‰ «¬√
√Ø ◊π  » Ó‘≈≈‹ ‹∆ Îπ  Ó≈È ’Á∂ ‘È «’ √∆ «Ú⁄ √Ê≈«Í ’∆Â≈ ‘Ø«¬¡≈ ‘À ¡Â∂ ¡≈͉∂ º’
«Í¡≈«¡≈! ÂÀ˘ Ï‘π ÓπÙ’Òª Á∂ È≈Ò «¬‘ Ó≈È√ Á∂‘∆ Í‘πø⁄‰ Á≈ √Â≈ º Ï∂Â∂ Ó‘ªÍπÙª ˘ ÍÃ◊‡ ’∆Â≈
ÍÃ≈Í ‘ج∆ ‘ÀÕ «¬‘ ’∂ÚÒ ÍÃÌ» ˘ «ÓÒ‰ Ú≈√Â∂ ‘ÀÕ Â±ø ‘Ø«¬¡≈ ‘ÀÕ ¿∞‘ √ø√≈ Á∂ ÌÒ∂ Ò¬∆ ÿ≈Ò ’Ó≈¬∆¡ª ’’∂
Ï‘π Áπ÷ª Á∂ «Ú⁄ «Í¡≈ ‘Ø«¬¡≈ Ó≈«¬¡≈ Á∆ Í’Û «Ú⁄ ‹«◊¡≈√»¡ª ˘ Á√Á∂ «‘øÁ∂ ‘È «’ «¬√ √∆ Á∂ ÈΩ
¡≈ ’∂ ÿπøÓ «‘≈ ‘À∫Õ ¡À ‹∆Ú! ±ø ¿∞È∑ª ÍπÙª Á∆ √ø◊ ÁÚ≈«˜¡ª «Ú⁄Ø∫ ’ج∆ Ú∆ ÁÚ≈˜≈ Ú≈«‘◊π» ‹∆ ÚÒ
«Ú⁄ ‹≈‘, «‹È∑ª È∂ Ú≈«‘◊π» ‹∆ È≈Ò «ÓÒ≈Í ’ «Ò¡≈ È‘ƒ ÷πÒ∑Á≈Õ «¬‘ √≈∂ ÁÚ≈˜∂ Ï≈‘ ˘ ÷πÒ∑Á∂ ‘ÈÕ
‘À «‹È∑ª ˘ «¬’ √…≈√ Ì∆ ÍÃÌ» È‘ƒ «Ú√Á≈, ¿∞‘ º ¡º÷∆¡ª Á∂÷ ’∂ ‹Á∆¡ª È‘ƒ, ’øÈ ◊∆ ¡Â∂ È≈Á
Ï∂Â∂ mhWpurS ÂÀ˘ ÍÃÌ» Á∂ È≈Ò «ÓÒ≈ Á∂‰◊∂ - √π‰-√π‰ ’∂ Í⁄∂ «‘øÁ∂ ‘È, ‹∆Ì ¡È∂’ «’√Ó Á∂
√Ú≈Áª «Ú⁄ Í⁄∆ «‘øÁ∆ ‘ÀÕ Ï‘π «’√Ó Á∂ ’∞-√
¡Ú« ’≈‹ Â∂À «’ÂÀ È ’≈Ó®
«Ó´ √≈Ë√ø◊«Â Ì‹π ’∂ÚÒ È≈Ó® ¡≥◊ - AB
Ó≈‰ ’∂ «ÈÂ≈‰∆ ωÁ∆ ‹ªÁ∆ ‘À, Ⱥ’ ¡È∂’ «’√Ó
Á∆¡ª √π◊øË∆¡ª «Ú⁄ Í⁄Á≈ ‘À Â∂ ‘Ø «¬øÁz∂ «ÚÙ∂ ÌØ◊ª
√Ø ◊π» Ó‘≈≈‹ ‹∆ Ó≈fi ≈◊ Á∂ Ï≈≈Ó≈‘ «Ú⁄ «Ú⁄ Í⁄∂ «‘ø Á ∂ ‘ÈÕ «¬‘ √≈∂ Ú≈«‘◊π  » ‹∆ ˘
‘Ø √ÍÙ‡ ’«Á¡ª ‘Ø«¬¡ª ÎπÓ≈È ’Á∂ ‘È - «ÓÒ≈¿∞‰ Ú≈√Â∂ ‹ÁØ∫ º’ √ØË∂ È≈ ‹≈‰, √‘≈«¬Â≈ ’È
«’«Â ’Ó ’∂ Ú∆¤∞Û∂ ’« «’Í≈ Ó∂Ò‘π ≈Ó® Á∆ ʪ «¬√ ‹∆Ú ˘ Ïπ∆ Â∑ª Î√≈ «ÁøÁ∂ ‘È Í ‹ÁØ∫
⁄≈« ’∞ø‡ Á‘ «Á√ ÌzÓ∂ Ê«’ ¡≈¬∂ ÍÃÌ ’∆ √≈Ó® Ó‘ªÍπÙª Á∆ «¥Í≈ ‘Ø ‹≈Ú∂ Â∂ «¬√ ‹∆Ú ˘ √ÓºÊ ◊π»
¡≥◊ - ACC Á≈ Ó≥Âz ÍÃ≈Í ‘Ø ‹≈Ú∂ ª «¬‘∆ «¬øÁz∂ √‘≈«¬Â≈ ’Á∂
√øª ˘ «ÓÒ ’∂ È≈Ó Á∆ √Øfi∆ ¡≈¿∞∫Á∆ ‘À - ‘ÈÕ √È≈ È≈Ó ‹ÍÁ∆ ‘À, √Ú‰ ‘∆ Á≈ ‹√ √π‰Á∂
√ø ‹È≈ «Ó«Ò Í≈¬∆¡À √È≈ È≈Óπ ̉≈® ‘È «‹√ Á≈ ÎÒ ’¬∆ ¥ØÛª ‹º◊ª ÂØ∫ ÚºË ‘πøÁ≈ ‘À -
¡≥◊ - ACC ’¬∆ ’Ø«‡’ ‹◊ ÎÒ≈ √𫉠◊≈ÚÈ‘≈∂ ≈Ó®
¿∞‘ ÎπÓ≈¿∞∫Á∂ ‘È «’ «¬’ «÷È Ó≈Â Ú∆ Ú≈«‘◊π» ¡≥◊ - EDF
ÂØ∫ «ÏȪ «‹¿∞‰≈ «ÏÊ≈ ‘Ø«¬¡≈ ’Á≈ ‘ÀÕ «‹‘Û≈ È∂   ÍÃ Ì » «Í¡≈«¡ª Á∂ ÁÙÈ ’’∂ , ⁄È
«¬√ ÍÃÌ» ˘ È‘ƒ «ÓÒÁ≈ ¿∞√˘ «’øÈ∂ ’∞ Áπ÷ª Á≈ √«Â√ø◊ Â∂ ‹≈‰ ’’∂, ‘ºÊ √∂Ú≈ ’’∂, «‘Á≈ Ú≈«‘◊π»
√≈Ó∑‰≈ ’È≈ ÍÀ∫Á≈ ‘À «¬√ Á≈ ’ج∆ Ú∆ ¡≥Á≈˜≈ È‘ƒ Á≈ «Í¡≈ «‘Á∂ «Ú⁄ Ú√‰ ’’∂, ÓºÊ≈ √øª Á∆ Ë»Û∆
Ò◊Á≈ «’¿∞∫«’ √≈∂ ’Ò∂Ù, √≈∂ «ÚÿÈ «¬√ ‹∆Ú Á∂ È≈Ò ¤∞‘≈ ’∂ Í«ÚºÂ ‘Ø ‹ªÁ≈ ‘À -
◊Ò ÍÀ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ ¡«Ú«Á¡≈, ¡√«ÓÂ≈, ¡«Ì«ÈÚ∂Ù, ⁄È‘ ◊Ø«ÏøÁ Ó≈◊π √π‘≈Ú≈®
≈◊, Á…ÀÙ Ú◊∂ ’Ò∂Ùª «Ú⁄ «Í¡≈ ‹∆Ú ¡≈͉≈ ¡≈È Ó≈◊ ‹∂Â≈ «’¤∞ Ë≈¬∆¡À
‹ÈÓ «ÏÊ≈ ◊Ú≈ ÒÀ ∫ Á≈ ‘À Õ √Ø ◊π  » Ó‘≈≈‹ ‹∆ Â∂ Â Ø ‘∆ Áπ ÷ π ‘≈Ú≈®
ÎπÓ≈¿∞∫Á∂ ‘È - È∂Âz ÍπÈ∆ ̬∂ Á√π Í∂÷∂ ‘√ ÍπÈ∆ ‡‘Ò≈Ú≈®
√Ø ÍÃÌπ «⁄«Â È ¡≈Ú¬∆ «’ÂÛ≈ Áπ÷π ◊‰≈® «Á≈ ÍπÈ∆ «ÁÀ ‘« Ï«√˙
¡≥◊ - ACC Ó√ ÍπÈ∆ √ø ˻≈Ú≈®
√Ï «ÈË≈È È≈«Ó ‘« ‘« ’À
’Ø«‡ «ÏÿÈ «Â√π Ò≈◊Â∂ «‹√ ÈØ «Ú√À È≈¿∞®
«‹√π ’«Ó «Ò«÷¡≈ «Â«È Í≈Ú≈®
¡≥◊ - EBB
‹È È≈È’ ’¿∞ ◊ππ Í»≈ Ì∂«‡˙
Ï≈≈Ó≈‘ «¬√ ‹∆Ú ˘ ÍÃÌ» «ÓÒ≈Í Á∆ Ò◊È
√π«÷ √‘‹∂ ¡ÈÁ «Ï‘≈Ú≈® ¡≥◊ - ABAB
Ò≈¿∞∫Á≈ ‘À ¡Â∂ √ø◊ «Ú⁄ «ÓÒ ’∂ «Ú⁄≈ ’Á≈ ‘À
«’ ¡º‹ √≈Ò Á≈ «¬’ ⁄º’ Í»≈ ’’∂ ¡≈÷∆ ÍÛ≈¡ √Ø «¬√ √∆ Á∂ «Ú⁄ ¿∞ÍÓ≈ «‘ Ú≈«‘◊π» ‹∆
Â∂ Í‘πø⁄ ⁄π«’¡≈ ‘ÀÕ Ó≈ÿ Á∂ Ó‘∆È∂ «Ú⁄ √øª Á∆ √ø◊ Á≈ «ÈÚ≈√ ¡√Ê≈È Ú≈«‘◊π» ‹∆ Á≈ Ú≈√≈ ‘ÀÕ Í «¬‘
¡Â∂ ¿∞È∑ª Á∆ Ë»Û∆ Á≈ Ó‘≈ÂÓ Á«√¡≈ «◊¡≈ √∆ «‹√ ‹∆Ú Ó≈«¬¡≈ «Ú⁄ ÷«⁄ ‘Ø«¬¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ¡≥ÁÒ∂ ≈‘
Á∂ ÎÒ√»Í «¬√ ‹∆Ú È∂ ‹∆ÚÈ „≈«Ò¡≈ Â∂ ‘π‰ ÎÒ◊π‰ Á∆ ͤ≈‰ È‘ƒ ’Á≈ ¡Â∂ È≈ ‘∆ «¬‘Á∂ ¡≥Á π⁄∆
Á∂ Ó‘∆È∂ «¬√ Á∆ ¥ØÛª ¡Ϫ √≈Òª Á∆ Òº◊∆ ‘ج∆ ÒØ⁄≈ ÍÀÁ≈ ‘πøÁ∆ ‘À «’ ÓÀ∫ Ú≈«‘◊π» ‹∆ Á∂ ÁÙÈ Í≈ÚªÕ «¬‘
Í»∆ ’ «ÁÂ∆Õ Ú≈«‘◊π» ‹∆ ÍÃ◊‡ ‘Ø ◊¬∂, √øª È∂ ‹∆Ú È≈Ó »Í∆ ÓØÂ∆ ⁄π◊‰ Á∆ ʪ Ó∂ ‘ج∂ «Ú«Ù¡ª »Í∆
Í»∆ √‘≈«¬Â≈ ’∆Â∆Õ «¬√ ÂØ∫ Í«‘Òª Ú≈«‘◊π» ‹∆ «‘øÁ∂ ‚ø◊ª Á≈ Ó≈√ ⁄»ø‚-⁄»ø‚ ÷ªÁ≈ ‘À ¡Â∂ ¡≈͉≈ ‹ÈÓ

'Awqm mwrg' 5 jnvrI, 2013


«ÏÊ≈ ◊π¡≈¿∞∫Á≈ ‘ÀÕ ‹ÁØ∫ Ï≈≈Ó≈‘ «Ú⁄ Áº√∂ ‘ج ∂ ¡È‘Á È≈Á √Ó√ È≈Á Ï≈Á ’¿∞È
¿∞ÍÁ∂Ù «¬√ ‹∆Ú È∂ ’Ó≈ Ò¬∂ ª ¿∞√˘ ÍÃÌ» Á∂ ÁÙÈ √Ã∆ ◊π» √πÈ≈ÚÀ ‹ª«‘ √ج∆ «ÒÚ Ò≈Ú¬∆®
‘Ø ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ ¿∞√˘ ¿∞‘ ◊πÍ √Â≈ «ÓÒ ‹ªÁ≈ ‘À ‹Ø «Èfi ¡Í≈ Ë≈ Â∞ºÒ È ¡≥«ÓÃÂ√
Á√Ú∂∫ Áπ¡≈ ÚÒ ˘ ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ «¬√ Ó‘∆È∂ Á∂ «Ú⁄ ÍÃ◊‡ ¡«Í¿∞ Í∆¡≈ÚÀ ‹ª«‘ Â≈‘∆ ÓÀ √Ó≈Ú¬∆®
’«Á¡ª ◊π» Ó‘≈≈‹ ‹∆ ÎπÓ≈È ’Á∂ ‘È - ¡≥◊ - CF (’«ÏºÂ √…Ô∂ Ì≈¬∆ ◊πÁ≈√ ‹∆)
ÎÒ◊𫉠¡ÈßÁ ¿∞Í≈‹È≈ ‘« √‹‰ ÍÃ◊‡∂ ¡≈«¬® ‹ÁØ∫ «¬√ ¡√Ê≈È Â∂ √πÂ∆ Í‘πø⁄Á∆ ‘À ª ÏÑÓ
¡≥◊ - ACF Ù≈÷Ù≈Â’≈ ‘Ø ‹≈«¬¡≈ ’Á≈ ‘ÀÕ ÁÙÈ Á∂÷Á∂ ‘∆ È≈
Ú≈«‘◊π» ‹∆ Á∂ «ÓÒ≈Í Á≈ «’øÈ≈ ¡ÈßÁ ¡≈«¬¡≈ √πË «‘øÁ∆ ‘À «’¿∞∫«’ ¡À√≈ fiÒ’≈≈ Ú‹Á≈ ‘À ¡Â∂
«¬‘ ’«‘‰ √π‰È ÂØ∫ Ï≈‘ ‘ÀÕ «‹√ ʪ Ú≈«‘◊π» ‹∆ ¡≥Á ¡ÀȪ √ Â≈∆ ‘Ø ‹ªÁ≈ ‘À ¡Â∂ «¬’ ¡’«‘ √
«¬√ √∆ «Ú⁄ «‘øÁ∂ ‘È ¿∞√∂ Ï≈∂ Ì≈¬∆ ◊πÁ≈√ ‹∆ ¡’«‘ ¡ÈßÁ «¬√ ‹∆Ú ˘ ¡È∞ÌÚ ‘πøÁ≈ ‘À «’ ’∞fi Ú∆
ÍÃ◊‡ ’Á∂ ‘ج∂ Á√Á∂ ‘È «’ ‹Ø «¬√ √∆ Á∂ «Ú⁄ Ô≈Á È‘ƒ «‘ø Á ≈Õ ’Ø ¬ ∆ √ø √ ’≈ √π   «Ú⁄ È‘ƒ
Á√Ú∂∫ Áπ¡≈ Á≈ «‡’≈‰≈ ‘À ¿∞√˘ Úȉ ’È≈ ¡«Â ¡≈¿∞∫Á≈, ÏπºË Ïπºfi‰ Ú≈Ò∆ Ù’Â∆ ¡ÀÊ∂ ◊πøÓ ‘Ø ‹≈«¬¡≈
’«·È ‘À «’¿∞∫«’ ¿∞√Á∂ Ï≈Ï Á≈ ’ج∆ ‘Ø «‡’≈‰≈ ’Á∆ ‘ÀÕ ÏπË∆ Á∂ «Ú⁄Ø∫, Ê‘π Ò≈ ÒÀ‰ Á≈ ÏÒ ¡ÒØÍ ‘Ø
‘À ‘∆ È‘ƒÕ ‹≈«¬¡≈ ’Á≈ ‘ÀÕ √π ˘ √Øfi∆ È≈ ‘∆ ¡Â∂ √Ø⁄ «Ú⁄≈
«Ú⁄ «Ë¡≈È ’È Á∆ «‘øÓ È≈ ‘∆, «◊¡≈È «Ú⁄
Á√Ó Áπ¡≈ ¿∞‘ √ÃØ ‘À, ¿∞‘ √Ê≈È ‘À «‹ÊØ∫ ÓÈ «◊¡≈È È≈ «‘≈, ‹Ø ’∞fi ‘π‰ Â≈¬∆∫ ‹≈«‰¡≈ √∆ ¿∞‘
Â∂ «¬øÁz∆¡ª Á∆¡ª «ÏÂ∆¡ª Â≈’ ÒÀ ’∂ Ï≈‘Óπ÷ √≈∂ Á≈ √≈≈ «◊¡≈È ¿∞· «◊¡≈ ¡Â∂ ◊ºÒ Á∆ «‘
ÁΩÛÁ∆¡ª ¡Â∂ Ï≈‘ ¡≈͉∂-¡≈͉∂ ÍÁ≈Ê Âº’ ◊øÓÂ≈ «Ú⁄ Í‘πø⁄‰ ¡ÊÚ≈ ÍëÚ ‘؉ Ú≈Ò∆ ‹Ø Ù’Â∆ √∆
Í≈ ’∂ «Í¤≈‘ª ¡≈͉∂ ¡≥Á ¿∞’ ’∂∫Á ÚÒ ÓπÛ- ¿∞√Á∆ ◊«Â È≈ ‘∆Õ Ë∆‹ Á≈ Ë∆‹, ‘ø◊Â≈ Á≈
Ò◊≈Â≈ Ï≈‘Ò∆ ¡≥ÁÒ∆ ’≈Ú≈¬∆ «Ú⁄ Ú«Â¡≈ ‘ø◊Â≈Íπ‰ (¡‘øÌ≈Ú) ⁄Ò≈ «◊¡≈, ’∂ÚÒ «Í¡≈ «‘
’Á∆¡ª ‘ÈÕ ˙ÊØ∫ √Â∑≈ «ÓÒÁ∆ ‘À ¡Â∂ «¬‘ ‹∆Ú ¿∞‘ «◊¡≈ ¡Â∂ ÍëÂÙ‡≈ (ÓÈ∞º÷∆ ◊ΩÚÂ≈ Á∆ ÓÈΩÂ) ÒÂ
√Â∑≈ Í≈ ’∂ ¡≈͉∂ √πÌ≈¡ ÓπÂ≈«Ï’ ’Ó ’Á≈ ‘À - ÍÂ, ÒÛ÷Û≈, ÷π¡≈ ‘Ø ◊¬∆Õ «¬’ ¡ÁÌπºÂ √ «Ú⁄
«¬√ ’≈ ÏÒπ È≈‘∆ «¬√π ‘≈Ê® Ò∆È ‘Ø «◊¡≈Õ ¡⁄øÌ∂ ÂØ∫ Ú∆ ¡⁄øÌ≈ √»Í, ¡√⁄‹
’È ’≈ÚÈ √Ï ’Ø È≈Ê® ¡≥◊ - BGG ‘À≈È∆ «Ú⁄ Í≈¿∞‰ Ú≈Ò∆ ÁÙ≈ ÂØ∫ Ú∆ ¡«Â¡≥ ’’∂
√Ø √≈∆¡ª «ÏÂ∆¡ª Ï≈‘Ò∆ ÷Ï ¡≥Á Ì∂‹Á∆¡ª ⁄ÓÂ’≈ Ú≈Ò∆ ÁÙ≈ «Ú⁄ Ò∆È ‘Ø ◊¬∆Õ «¬‘ ¡Ì∂Á
«‘øÁ∆¡ª ‘ÈÕ ‹ÁØ∫ ‹∆Ú ÿ≈Ò ’Ó≈¬∆ ’’∂ Á√Ó Áπ¡≈ ¡Ú√Ê≈ Á≈ ‹Ø ¡ÈßÁ ‘À Ó‘≈≈‹ ‹∆ ÎπÓ≈È ’Á∂ ‘È
«Ú⁄ √π È≈Ò Í‘πø⁄Á≈ ‘À ª «¬√ ¡√Ê≈È Â∂ ‹ØÂ∆ «’ ‹ÁØ∫ Ú≈«‘◊π» ‹∆ Á≈ «ÓÒ≈Í ‘Ø«¬¡≈ ¿∞‘ Á√Ó Áπ¡≈
Á∂ ÁÙÈ ‘πøÁ∂ ‘È «‹√ ˘ ¿∞ÈÓÈ∆ ‹Ø «’‘≈ «◊¡≈ «Ú⁄ ‘∆ ÍÃ◊‡ ‘Ø ◊¬∂, ª Ó‘≈È ¡ÈßÁ Á∆ ÍÃ≈ÍÂ∆
‘ÀÕ Íͺ’ ¡«Ì¡≈√ ’≈È «¬‘ ‹ØÂ∆ √≈÷Ù≈Â’≈ ‘Ø ‘ج∆Õ «¬‘ Ó‘≈È «¥Í≈ ◊π» »Í √øª È∂ ’∆Â∆Õ ‘π‰
‹≈«¬¡≈ ’Á∆ ‘À ¡Â∂ ¡≥Á ¡È‘ È≈Á Á∆ √«‘‹ ¡È∞ÌÚ Á∆ √∂‹ ¿∞Â∂ Ω‰’ª Ò◊ ◊¬∆¡ªÕ ¡È∂’ «’√Ó
ËπÈ Á∂ »Í «Ú⁄ È≈Ó Á∆ Â≈ Ϻfi ‹≈«¬¡≈ ’Á∆ ‘À Á∂ ÍÃ’≈Ù, ¡È∂’ «’√Ó Á∆¡ª √ø◊∆Â’ Ò«‘ª Á∂ Ú≈‹∂
«‹√˘ ¡È‘Á ËπÈ∆ «’‘≈ ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ «¬√ ËπÈ «Ú⁄ √π ڋ ‘∂ ‘È ¡Â∂ √≈∂ Áπ÷ª Á≈ ÷≈ÂÓ≈ ‘Ø «◊¡≈ ‘ÀÕ
«¬’ √≈ ‹π‡Á∆ ‘À ¡Â∂ «¬√ ‹∆Ú Á∆ √π ¡ÁÌπºÂ Ì≈¬∆ ◊πÁ≈√ ‹∆ «¬√ ¡Ú√Ê≈ Á≈ Úȉ ’Á∂ ‘ج∂
√ ˘ ¡È∞ÌÚ ’«¡≈ ’Á∆ ‘ÀÕ «‹√ Á∆ Â∂Ò Ë≈≈ ÎπÓ≈È ’Á∂ ‘È -
Ú ÍÃÚ≈«‘ ¡Ú√Ê≈ ˘, ¡Í≈ «Èfi Ë≈, ’«‘ ’∂ Á√È Á∂÷ ‘∆ √πË ’∆ È √πË ‘∆
’ÊÈ ’∆Â≈ «◊¡≈ ‘ÀÕ «¬‘ ‹∆Ú «¬√ ¡≥«ÓàÚ≈Ò∂ ‹ØÂ∆ Ïπ«Ë ’∆ È Ïπ«Ë ‘∆ Ó«Â ÓÀ∫ È Ó«Â ‘À®
√»Í ¡’≈Ò Íπ÷ «Ú⁄ √Ó≈¡ ‹≈«¬¡≈ ’Á≈ ‘ÀÕ ¡≈Í∂ √π«Â ÓÀ∫ È √π«Â ¡¿∞ Ë›≈È ÓÀ∫ È Ë›≈È ‘›Ø
ÂØ∫ Í≈ ‘Ø ’∂ «¬‘ ¤Ø‡≈ ¡≈Í≈ Úº‚∂ ¡≈Í∂ «Ú⁄ Ò∆È ‘Ø ◊›≈È ÓÀ È ◊›≈È ‘›Ø ◊«Â ÓÀ∫ È ◊«Â ‘À®
‹≈«¬¡≈ ’Á≈ ‘ÀÕ ¡≈Í ‹∆ È∂ √ÍÙ‡ ’«Á¡ª ÎπÓ≈È Ë∆‹ ’Ø Ë∆‹ ◊Ï ’Ø ◊Ï ◊›Ø
’∆Â≈ ‘À - «Â ÓÀ∫ È «Â ‘∆ Í«Â «Â Í«Â ‘À®
Á√Ó √Ê≈È ’∂ √Ó≈È ’ΩÈ ÌΩÈ ’‘Ø∫ ¡ÁÌπ ÍÓÁÌπ «Ï√ÓÀ «Ï√Ó
◊π Óπ«÷ Í≈ÚÀ √π ¿∞ ¡ÈÂ È Í≈Ú¬∆® ¡√⁄‹À ¡√⁄‹ ¡«Â ¡«Â ‘ÀÕÕ
¿∞ÈÓÈ∆ ‹Ø«Â ͇øÂ Á∆‹À ’¿∞È ‹Ø«Â ¡≥◊ - CD (’«ÏºÂ √…Ô∂ Ì≈¬∆ ◊πÁ≈√ ‹∆)
ÁÔ≈ ’À «Á÷≈ÚÀ ‹≈‘∆ Â≈‘∆ ÏÈ ¡≈Ú¬∆® ‘π‰ «‘Á∂ »Í √∂‹ √π‘≈Ú∆ ‘Ø ◊¬∆, Áπ÷ª Á≈
(bwkI pMnw 63 qy)

'Awqm mwrg' jnvrI, 2013


6
hau Bwil ivkuMnI hoeI ]
sM q virAwm isM G jI,
bwnI iv. gu . rU . imSn[
Swn..............................................................[
siqnwmu sRI vwihgurU, db jWdy ny qW nykI dw Kwqmw ho jweygw[ s`c dw
DMn sRI gurU nwnk dyv jIE mhwrwj! Kwqmw ho jweygw, Alop ho jweygw, Drm Kqm ho
fMfauiq bMdn Aink bwr srb klw smrQ] jweygw[ qusIN AdieAw dI bwq nw kro, nw tilAw,
AMg - 256 AKIr Xu`D hoieAw[ ik`fI v`fI qbwhI hoeI, aus qoN
iPrq iPrq pRB AwieAw pirAw qau srnwie] bwAd Arjn dw jo lVkw sI, ijsny qKq 'qy bYTxw
nwnk kI pRB bynqI ApnI BgqI lwie] sI, ijsdw nwauN AiBmMnXU sI, auh vI mYdwn-ey-jMg
AMg - 289 iv`c mwirAw igAw[ koeI vwrs nw irhw[ pWfvW ny
Dwrnw - iPrdy-iPrdy nUM bhuqy jug bIq gey, rwj kirAw, AKIr aunHW dy mn iv`c ieh rihMdw sI
AwpxI BgqI lw lY mwlkw[ ik bVw BwrI nukswn ho igAw[ Awpxy hI irSqydwr
keI jnm Bey kIt pqMgw ] sI, koeI cwcw sI, koeI qwieAw sI, koeI mwmw sI,
keI jnm gj mIn kurMgw ] koeI kuVm sI, koeI mwmy dy pu`qr sn, ikMny ipAwr
keI jnm pMKI srp hoieE ] nwl AsIN rihMdy sI, ikMnw ByV ipAw, AKIr aunHW ny
keI jnm hYvr ibRK joieE ] ikRSn mhwrwj nUM d`isAw ik swnUM rwj lY ky KuSI nhIN
imlu jgdIs imln kI brIAw ] hoeI[ ic`q dI audwsI nhIN Kqm hoeI[ bgYr iksy
icrMkwl ieh dyh sMjrIAw ] AMg - 1786 kwrn qoN AMdroN hauky Awauxy SurU hoey-hoey ny[ iPrdw
iPrq iPrq bhuqy jug hwirE mwns dyh lhI ] nhIN ic`q[ iksy rwj Bwg dy nwc gwxy, hor KylWH Awidk
nwnk khq imln kI brIAw ismrq khw nhI ] nUM swfw ic`q nhIN krdw[ ie`k pScwqwp rihMdw hY
AMg - 631
AMdr[ XùD liVAw, ik`Qy gey auh v`fy-v`fy sUrmy Bwrq
swDsMgq jI! g`j ky bolxw siqnwm sRI vwihgur[U
vrS dy, ijnHW dy mukwbly 'qy koeI hY hI nhIN sI[
kwrobwr sMkocdy hoey, Awp gurU drbwr iv`c phuMcy ho
ik`fI qwkq sI jo kmzor ho geI[ hux bwhroN dUijAW
ijMny kdm koeI c`l ky AwauNdw hY, Eny X`gW dw Pl
kOmW ny h`ly krny ny qy hux qW koeI pRwkrmI irhw hI
pRwpq hoieAw krdw hY[ bhuq hI v`fw Pl siqsMg dw
nhIN hY, Drm Kqm ho igAw, ijMny rih gey POjW
kljug 'c r`iKAw hY[ kljug dy AMdr nwm dI
nvyN isirEN bxwauxIAW pYxIAW ny[ tryinMg nvyN isirEN
vifAweI hY, hor koeI ikrq, krm, dwn-puMn, qIrQ
lYxI pYxI hY ik hY nhIN hux, Bwrq dw mMdw hwl ho
Xwqrw auh cldw nhIN hY, Pl nwS ho jWdw hY[ pihly
igAw[ aus idn qoN swfw pqn SurU hoieAw[ aus vyly
siqjug hoieAw krdw sI, mhwrwj kihMdy, auhdy iv`c
pWfv audws ho ky qp krn dy vwsqy, nwl dropqI nUM
vsx vwly ijhVy bMdy ny auh bRhm dy jwnx vwly sI,
lY ky hymkuMt prbq 'qy cly jWdy ny[ bVI dyr bYTy,
pRmySr nUM jwnx vwly[ qRyqy qy duAwpr iv`c bMidAW dy
qp kirAw auQy[ gurU dsvyN pwqSwh ny jdoN hymkuMt dy
cir`qr bhuq au~cy sI[ DrmI bMdy sI, koeI g`l
bwry d`isAw, qW aunHW ny ikhw ik auh EhI AsQwn
njwiez nhIN sI hox idAw krdy, pr krm kWf krdy
hY -
rihMdy sI, l`gy rihMdy sI, aunHW dw auDwr ho jwieAw
krdw sI[ pMj hzwr swl qoN kuC swl auqy hoey[ ie`k hym kuMt prbq hYN jhW
ie`Qy bhuq iBAwnk Xu`D hoieAw, jo A`j q`k sB dy spq isMRg soBq hY qhW
Xwd hY[ aus Xu`D dw nwauN hI mhWBwrq r`K id`qw[ spq isMRg qh nwm khwvw
auhdy iv`c 18 kUhxIAW POj, qy nwl ijhVy hor Anyk pMf rwj jh jog kmwvw
qrHW dIAW XUintW huMdIAW ny POj dy AMdr syvw krn ij`Qy pWfvW ny jog kmwieAw sI, auQy nyVy hI swfw
vwlIAW, auh qkrIbn 45 l`K bMdw 18 idnW 'c AsQwn hY[ AKIr ieh phwVW dy auqy hor cVHy, brPW
mirAw, 10 jxy bcy isrP[ ijs dyS dI AYfI v`fI dy quPwn Awey, aunHW dy iv`c db ky cVHweI kr gey[
qbwhI ho jwvy auQy kI rih jWdw hY bwkI, kuC vI nw AwpxI QW dy auqy Awpxy poqry nUM ijsdw nwm pRIkSq
irhw[ ikRSn mhwrwj ny Xu`D qoN pihlW, XuiDStr nUM sI ausnUM rwj Bwg sMBwl id`qw[ swry krm Drm sMBwl
smJwieAw, iDRqrwStr nUM smJwieAw ik dyKo, Xu`D nw id`qy bVw krmI Drm vwlw bMdw, pUrw mirXwdw purSoqm
kro[ svwl Aw igAw nykI qy bdI dw[ jy nykI vwly ijsdy rwj iv`c koeI vI duKI nhIN sI[ koeI BùKw nhIN

'Awqm mwrg' 7 jnvrI, 2013


sI mrdw, iksy iksm dI buirAweI swry rwj iv`c AYS-o ieSrq dy smwn pYdw krngy[ nwauN Drm dw hoeg y w
nhIN sI[ qwSkM d qo N lY ky Awswm q` k , ey D r lyikn kyvl ivKwvy dw burkw hoeygw, ivcoN kuC nhIN
APgwinsqwn qoN lY ky bRhmw q`k hyTW ivMiDAwcl hoeygw[ dunIAW kurwhy pY jweygI, kuC nhIN pqw c`lxw[
prbq q`k ienHW dw nyhkMtk rwj sI[ swry rwjy ies vyd dI bwq nhIN pu`CxI iksy ny, Drm SwsqrW dw
nUM ipAwr krdy sI, siqkwr krdy sI[ Xu`g bdl Apmwn hoeygw[ ies bwry qW bhuq kuC d`isAw pr mYN
igAw, ikRSn mhwrwj ny ikhw ik ipAwirE! kljug qW QoVHw ijhw hI ds irhw hW[ sux ky dihl gey[
Aw igAw[ kihMdy, mhwrwj! ikMnW ku iBAwnk hY[ aunHW kihx l`g,y hYN AYho ijhw smW iBAwnk Aw jweygw, Pyr
ny idRStWq dy nwl idKw id`qw ik AYnw iBAwnk hY[ mhwrwj! AsIN qW eys kljug 'c nhIN rihxw[ AwigAw
kihx l`gy ik kljug dI swDnw hI hor hoeygI[ koeI dyvo ik AsIN qp krIey, so rwj Bogx qoN bwAd Awpxy
krm Drm nhIN rhygw, mwieAw iv`c prc jwxgy[ poqy nUM rwj dy Awey ijhdw nwauN pRIkSq sI[
pu`qr mwipAW dw siqkwr iblkul nhIN krygw[ mwpy
pRIkSq jMgl iv`c jw irhw hY, kI dyKdw hY ie`k
qrsdy iPrngy pu`qrW dy ipAwr vwsqy[ v`fy-v`fy Krc
kwly k`piVAW vwlw, sony dw mukt pihinAW hoieAw hY,
krky aunHW nUM pVHwauxgy, ilKwauxgy, SwdIAW krngy pr bhuq v`fw Bwrw k`d hY[ bhuq BwrI Curw h`Q iv`c hY,
jdoN SwdI ho ky lVkI Gr AweI, ausy vyly lVky dw
ie`k bYl nUM mwr irhw hY qy iehdI QW GoVw nTw ky
ru`K bdl jweygw[ mW-bwp dI QW AwpxI pqnI iv`c
kol phuMicAw[ qlvwr k`F leI, kihx l`igAw qUM bY~l
prc jwey g w[ iesqR I AW pqIvrqw nhIN ho i eAw nUM mwr irhw hYN, kOx hYN qUM? mOq dw dMf mYN qYnUM dyxw
krngIAW[ Awpxw srIr ijhVw hY auhdw idKwvw
hY[ ieh kr kI irhw hYN? kihx l`igAw, mhwrwj! qusIN
krngIAW, vsqr G`t pwauxgIAW, krm Drm Cut
vI mhwrwj qy mYN vI mhwrwj[
jwxgy[ ijMny Drm AsQwn ny ienHW iv`c Aw ky auh
purS kbzw krngy ijhVy nw Awp Drm dy rsqy cldy kihMdw, qUM iks dyS dw mhwrwj hYN?
ny, nw iksy nUM c`lx dyx[ vydW, SwsqrW Drm gRMQW dy kihMdy, qUM qW kyvl ies dyS dw mhwrwj hYN, mYN
ArQ Awpxy ihswb nwl lw ky kihxw SurU kr dyxgy swrI dunIAW dw mhwrwj hW, ku`l dunIAW ijMnI vI hY[
ik mws KwE, m`CI KwE, AMfy KwE, Srwb pIE[ ie`Qy
q`k ik Srwb pIx vwly Drm kih ky pRgt hoxgy puiCAw ik qyrw rwj ikho ijhw hY?
eys QW dy auqy[ ijhVy mdrw pIxgy, mws Kwxgy, mYQun kihMdw, myrw rwj hY Drm qoN KwlI[ ikqy nwm
dy iv`c ivSvwS r`Kxgy[ so AYsw ho jweygw AwcwrIAW inSwn nhIN rihxw Drm dw[ idKwvy dy kMm krngy swry[
dw hwl, bVy iDAwn nwl suxdy ny ik kI hoeygw? nwm jpxgy, idKwvy dw kIrqn krngy[ hr cIz aultI
krm Drm ikvyN iBRSt ho jwxgy, bMdy dI bu`DI ikvyN hoeygI[ pwp dw pswrw ho jweygw qy ijhnUM Drm kihMdy
glq ho jweygI? ikRSn mhwrwj kihx l`gy iblkul ny, s`c kihMdy ny, auh ikqy BwilAw hoieAw vI nhIN
AYs qrHW smJ lE, cMd, sUrj, qwry qW nhIN bdlxgy, l`Bxw rwjn! myry rwj dy AMdr[ myry h`Q iv`c kYNcI
nw mOsm bdlxw hY, hvw EhI hoeygI sB kuC EhI hY mYN Gr-Gr dy iv`c klyS puAw dyvWgw[ pu`qr dw
hoeygw pr mnu`K dw mn ijhVw hY auh aultw ho ipqw nwl, nUMh dw s`s nwl, lVkI dw mW nwl[ ie`k
jweygw[ mnuK ` lwlc iv`c Aw jweygw[ iksy nwl smJOqw vI bMdw sMmqI dy nwl nhIN c`lygw[ ijMny bMdy Eny rwh,
nhIN krygw[ rwjy dw Drm hY.. duKI hoxgy, koeI ielwj nhIN l`Bxw iehdw[ Drm v`l
rwjy culI inAwv kI piVAw scu iDAwnu ] qW mYN iksy nUM jwx hI nhIN dyxw[ gurU nwnk pwqSwh
AMg - 1240 ny iesnUM bhuq Coty ijhy A`KrW dy iv`c swnUM sMboDn
rwjy Drm qoN hIxy ho jwxgy[ ienswP dy nwm 'qy kridAW AYsw Purmwn kIqw hY -
by i enswPIAW krngy [ D` k y - DO V y krngy , pwrtIAW Dwrnw - swry kUV dw ho igAw vrqwrw,
bnwauxgy, Awpxy bMidAW dw ihq pUrn krngy[ Awm s`c vwlw kwl pY igAw[
pbilk ips jweygI, aunHW dI koeI suxygw nhIN[ qIrQ sic kwlu kUVu vriqAw kil kwlK byqwl ]
koeI vI Pl nhIN deygw, dwn ny Pl nhIN dyxw[ qIrQW bIau bIij piq lY gey Ab ikau augvY dwil ]
dI Xwqrw ny Pl nhIN dyxw[ j`gW ny Pl nhIN dyxw[ AMg - 468
bRhmcrIAw vrq iblkul Kqm ho jweygw[ swDUAW dI kil kwqI rwjy kwsweI Drmu pMK kir aufirAw ]
ie`zq Kqm ho jweygI, nklI swDU QW-QW qy KUMbW vWgUM kUVu Amwvs scu cMdRmw dIsY nwhI kh ciVAw ]
au~gxgy, ijnHW dw mqlb sMswr nUM siq dy rsqy pwaux AMg - 145
dI QW Awpxy hI AsQwn au~cy-au~cy bnwauxgy[ Awpxy mhwrwj kihMdy kljug dw smW Aw igAw qy iehdy

'Awqm mwrg' jnvrI, 2013


8
iv`c s`c Alop ho igAw, Drm nwm dI koeI cIz ny ik do hzwr swl pihlW ikho ijhy mnu`KW dy suBwA
nhIN rhI, PMG lw ky Drm au~f igAw[ mYN Drm dI sI, A`j AsIN ik`Qy cly gey[
sQwpqI vwsqy AwieAW hW, Drm sQwpq krn[ gurU
so auh kihx l`igAw ik myry rwj iv`c qW koeI
dsvyN pwqSwh kihMdy ny ik mYN Drm clwvx AwieAw SrwbKwnw hI nhIN hY, nw Srwb k`Fdw hY koeI[
hW[ ijhVIAW Drm dIAW values (gux) Kqm ho
geIAW ijhVIAW - s`c hY, sMqoK hY, DIrj hY, dieAw hor d`s?
hY, iKmw hY, dwn hY, sIl hY, sOc hY, qp hY, imTws kihx l`igAw, mhwrwj! Pyr mYnMU auQy QW dy idE,
hY; ie`k qW nhIN hY sYNkVy ny[ ij`Qy vysvwvW hox, ikauNik auh myrI POj hY vysvwvW[
ie`k vwrI 'Awqm mwrg' iv`c iliKAw sI lyK auh kihx l`igAw, purKw! myry rwj iv`c ie`k vI
auhdy iv`c 64 ilKIAW hoeIAW sI ieh swrIAW g`lW[ vysvw nhIN hY[ ie`Qy pqIvrqw qy iesqrI vrqw, siq
pVH ilAw kro, Xwd kr ilAw kro kMm Aw jWdIAW ny vrq Drm cldy ny[ koeI iksy dy siq vl nhIN
ikqy[ so AYsw Xu`g, ijs dy ivcIN AsIN lMG rhy hW[ dyKdw, jqI sqI purS ny, swDnw sMpMn ny, nwm jpdy
ijs vkq ieh g`l suxI rwjy pRIkSq ny[ auhny ikhw ny[ so jd vysvw hY hI nhIN qYnUM ik`Qy QW dyvW?
ik Pyr qW mYN qYnUM Awpxy rwj iv`c dwKl nhIN hox
dyxw[ auh kihMdw, myrw rwj hY mYN rwj krnw hY[ qyrw Pyr pu`iCAw, kihx l`igAw ik pMjvIN jgHw d`s
rwj in`kw ijhw hY, myrw rwj swrI isRStI qy hY[ AYnw ik`Qy hY[ ikauNik qUM pMj jgHw d`sIAW ny[ kihx l`igAw
ku mYN kr skdw hW ik qUM mYnUM QW dy dy ik ij`Qy mYN ik mhwrwj! hux mYnMU nWh nw kirE, ikauNik mYN rihxw
rih skW[ rihxw mYN zrUr hY[ kihMdw, cMgw, qUM mMg zrUr hY[
ik`Qy mMgdw hYN QW[ iDAwn nwl suixE[ kihx l`igAw ik mhwrwj! mYnUM sony iv`c QW dy
kihx l`igAw, mhwrwj pRIkSq! mYnMU jUeK y wny iv`c idE[ suBwivk hI kih id`qw ik hW qUM sony iv`c rih
QW dy dy, ij`Qy jUAw KylHdy hox[ auh kihMdw, myry rwj skdw hYN[ sonw kljug dw pRqIk hY[ sony iv`c rihx
iv`c qW jUAw koeI KylHdw hI nhIN, ikauNik jUAw KylHx dy nwl nqIjw kI hoieAw ik rwjy pRIkSq dI bu`DI
nwl mhWBwrq dw Xu`D hoieAw[ DoKy nwl myry bzurgW iBRSt ho ky qwj pihinAw hoieAw sI, iehny ie`k
nUM hrw id`qw qy auhdw nqIjw kI inkilAw, 45 l`K mirAw hoieAw s`p ie`k irSI dy gl iv`c pw id`qw[
XoDw sMpr
U n rUp iv`c Kqm ho igAw qy A`j Bwrq vrS auhny srwp dy id`qw ik A`TW idnW dy AMdr s`p lV
iv`c nw koeI swieMs rhI hY, nw koeI XoDw irhw hY[ ky mrygw, ijhny myry gl 'c pwieAw hY[ cyly ny srwp
SMkr vrn Elwd ho geI[ mW bwp dy bhuq G`t b`cy dy id`qw auhdy[
ny, eyDroN EDroN mMg ky ley hoey b`cy ny qy jUAw qW hY so rwjw pRIkSq vyly kljug pUry zor nwl dwKl
nhIN bMd kr id`qw[ hor mMg ik`Qy rih skdw hYN[ kihx ho igAw, Pyr iehnUM kIhny pu`Cxw sI jd pRIkSq hI
l`igAw, mhwrwj! mYnUM SrwbKwinAW 'c jgHw dy idE[ cVHweI kr igAw[ Pyr JUT Aw igAw, Cl, kpt,
pRIkSd kihx l`igAw ik myry rwj iv`c qW koeI Srwb inMidAw, cuglIAW, Cl Aw igAw[ JUT dI nIqI Aw
pINdw hI nhIN hY[ ie`k vI bMdw nhIN pINdw[ geI[ dunIAW duKI ho geI[
do hzwr swl hoey, ie`k rwjw hoieAw hY ijsdw gurU nwnk pwqSwh ny ikhw ik mYN tolHdw iPrdw
nwm ibkrmwjIq sI[ id`lI jwE, ibrlw mMdr dy kol hW, iksy QW 'qy mYnUM Drm dw pqw l`g jwvy[
ie`k QMm hY, auhdy auqy iliKAw hoieAw hY ik myry rwj
hau Bwil ivkuMnI hoeI ] AwDyrY rwhu n koeI ]
iv`c koeI bMdw cor nhIN hY[ myry rwj iv`c koeI vysvw
AMg - 145
nhIN hY[ myry rwj iv`c koeI Srwb pIx vwlw nhIN hY[
ik`fw suQrw rwj, hzwrW mur`bw mIl dw rwj[ A`j hnHyrw hI hnHyrw ipAw hY, koeI rwh nhIN hY Drm
Bwrq vrS hY bhuq v`fw, d`Kx iehdy iv`c rl geI dw[ pRIkSq ny ie`k g`l khI ik qUM qW Pyr mwrn vwlw
hY[ pr aus qrHW dw nhIN hY auDr pwiksqwn Aw igAw, hY, qyry iv`c gux qW koeI nhIN, swry AOgux hI ny[
ieDr bMglw dyS Aw igAw[ auqy iq`bq vgYrw dI h`d kihx l`igAw, rwjw pRIkSq! myry iv`c ie`k gux vI
geI[ qwSkMd qoN lY ky ibkrmwjIq dw rwj SurU hoieAw hY[ myry iv`c gux ieh hY ik pihly XùgW dy AMdr ds
krdw hY[ APgwinsqwn auhdy iv`c sI[ AYfy rwj dy hzwr swl qpisAw dy brwbr siqjug dI dy, hzwr
iv`c koeI vI glq g`l nhIN huMdI, kihMdw, fwkw myry swl dI qpisAw qRyqy dI; qRyqy dI hzwr swl dI
koeI mwrdw hI nhIN sI[ A`T ilKIAW hoeIAW ny g`lW qpisAw dy brwbr duAwpr dI sO swl dI qpisAw[
pVH ilE[ QW-QW 'qy sqMB l`gy hoey ny[ auh Kbr idMdy

'Awqm mwrg' 9 jnvrI, 2013


duAwpr dI sO swl dI siqjug dI ds hzwr swl goibMd imlx kI ieh qyrI brIAw ]
dI, kljug dI do GVI jy ic`q iekwgr krky siqsMg Avir kwj qyrY ikqY n kwm ] AMg - 12
kr ley qW siqsMg dw mhwqm aus qoN v`D huMdw hY[ ivArQ ny swry, iksy kMm dy nhIN -
ikMnw ku huMdw hY do GVI, 45 imMt huMdw hY[ jy mn
imlu swDsMgiq Bju kyvl nwm ] 1 ]
icq iekwgr krky, smJ ky ie`k vwrI vwihgurU kih
srMjwim lwgu Bvjl qrn kY ]
dyvy, swrI izMdgI 'c ie`k vwrI smJ ky[ auhdy swry
jnmu ibRQw jwq rMig mwieAw kY ] AMg - 12
pwp ausy vyly nSt ho jwxgy qy bYkuMT Dwm nUM cilAw
jweygw[ kihx l`igAw, myry iv`c isPq vI hY, mYN l`k bMnH lY[ AYnw ku bhuq hY aupdyS qW[
mwVw vI h`d drjy dw hW pr myry rwj dy AMdr pRmS y r ie`k vwrI AsIN bwbw jvwlw isMG jI dy drSn
ny jIvW dy auDwr vwsqy bhuq hI suKYn swDn dy id`qw[ krn gey, hrKovwl vwly[ quhwfy bIjI myry nwl sn,
pihly zmwinAW dy AMdr bhuq AOKy swDn huMdy ie`Qy AMnpUrnw iv`c Awey hoey sI, kUhxI swihb
sI, bwr-bwr mYN dIvwnW iv`c dsdw vI rihMdw hY[ gurduAwry dy nwl[ sMgq AweI jwey, bYTI jwey, kwPI
ijhVy lgwqwr Awaux vwly pRymI ny jwxdy ny ik ikMny sMgq ho geI au~T ky bYT ky[ sMq mihMdr isMG gutkw
AOKy swDn krny pYNdy sI[ ieh kljug dy AMdr mhwrwj h`Q 'c lY ky pwT kr rhy sI[ ieSwrw kirAw, kihMdy
ny AYsw Purmwn kirAw hY - mihMdr isMG aurHy Aw[ mMjy 'qy ibTwieAw ikauNik
mhWpurS bwxI dw siqkwr krdy ny, koeI bwxI pVHdw
Dwrnw - nwnk nwm suKwlw kljug, hov,y kdy nhIN au~cy QW bYTdy[ auhnUM au~cy QW ibTwauxgy[
nwnk nwm suKwlw[ ieh mirXwdw gurU CyvyN pwqSwh qoN clI Aw rhI hY[
sbid ijqI isiD mMflI kIqosu Apxw pMQu inrwlw[ gurU CyvyN pwqSwh ny jdoN BweI gupwly qoN jpujI swihb
kiljuig nwnk nwmu suKwlw[ dw pwT srvx kIqw, qW Awpxy qKq dy nwloN cwr
BweI gurdws jI, vwr 31/1 auNgl au~cw auhdw Awsx lvwieAw[ is`KW ny ikhw ik
so auh nwm ijsdy nwl AYsy iBAwnk Xu`g ivcoN s`cy pwqSwh! qusIN gurU qy ieh is`K, iehdw Awsx cwr
qirAw jw skdw hY, auh siqsMg 'c imldw hY - auNgl au~cw? AsIN ikvyN sihn kr lvWgy?
sqsMgiq kYsI jwxIAY ] kihMd,y ipAwirE! qusIN Bùldy EN[ gurU srIr nhIN
ijQY eyko nwmu vKwxIAY ] hoieAw krdy, gurU Sbd hoieAw krdw hY[ iehdy AMdroN
ieko nwmu hukmu hY nwnk siqguir dIAw buJwie jIau ] Sbd rUp dy iv`c, gurU ny bolxw hY[ jpujI swihb dy
AMg - 72 rUp 'c[ AsIN dyh hW[ dyh dw mukwblw Sbd nwl nhIN
aus nUM siqsMgq kihMdy hn hI EhI ij`Qy nwm ho skdw[ Sbd dw siqkwr hY ik ij`QNo Sbd Aw irhw
dI bwq cldI hY[ bwkI qW rOlw gOlw hY, cutkly sux hY, ijs srIr 'coN auh au~cw bYTy[
lE, h`s lE auh qW bQyry hswaux vwly AweI jWdy
ny ryfIE, tYlIvIzn 'c[ Pyr pqw nhIN ikauN kih idMdy ny ik jI gurU gRMQ
swihb dy brwbr bihMdy ny jI[ pqw nhIN ikMnI
so ies qrHW dy nwl jo swfy qrn dw swDn hY mUrKqweIN vDI hoeI hY swfy 'c[ hyTW bih jwE sMgq
ijsdy rwhIN AsIN lMmy sPr nUM mukwauxw hY auh hux nUM nhIN idsdw[ roz styjW kOx lwvy[ Pyr auh auqy
ipAwirE! smW Aw igAw[ mhwrwj kihMdy, AYho ijhw bihMdw hY, bwxI pVHdw hY, g`lW qW nhIN krdw, koeI
smW muV ky qyry h`Q nhIN Awauxw, AYs qrHW pVH lE- hwsy vgYrw, mKOl dy nwtk cytk qW nhIN nw krdw[
Dwrnw - pCqwvyNgI ijMdy vylw h`Q nhINE Awauxw[ gurU gRMQ swihb qW ikMnI auicAweI 'qy ny[ Pyr mMjI
swihb hY, auhdy auqy gurU gRMQ swihb ny[ auh Bùl jWdy
krxo huqo su nw kIE pirE loB kY PMD ]
hW[
nwnk simE rim gieE Ab ikau rovq AMD ]
AMg - 1428 gurU mhwrwj ny cwr auNgl au~cw auhdw Awsx
jo ikCu krih soeI Ab swru ] lvwieAw ik ies qoN jpujI swihb suxnw hY [ so ies
iPir pCuqwhu n pwvhu pwru ] AMg - 1159 qrHW dy nwl bwxI dw Adb hY, bwxI dw ijMnW icr
ikMnw suKYn swnUM gurU mhwrwj ny bol ky d`isAw swfy AMdr Adb pYdw nhIN huMdw EnW icr swnUM soJI
hY ik qUM kuC krn vwsqy AwieAw hYN sMswr 'c[ ijhVy nhIN AwauNdI hY iksy g`l dI[ so mhwrwj kihMdy,
kMmW 'c qUM l`igAw hoieAw hYN - ipAwirAw! qUM kuC krn vwsqy AwieAw sI, auh qUM
kirAw nhIN, horW kMmW dy iv`c qUM Awpxw smW brbwd
BeI prwpiq mwnuK dyhurIAw ]

'Awqm mwrg' jnvrI, 2013


10
kr id`qw[ kI kryNgw? roxw hI pYxw hY ik sMswr 'qy ky ijhVI AvsQw nUM l`Bdy sI, auhny cutkI 'c lY
AwieAw sI, mYnUM r`b ny svws id`qy sI[ iksy bMdy nUM leI[ auh nwm dI mihmw hY ieh koeI khwxIAW nhIN
AsIN 88 kroV, 66 l`K ruipAw dy ky, AmrIkw 'c Byj hYgIAW[ iehnUM imiQElojI khI jWdy ny[ ienHW nUM pqw
dyeIey ik jwh vpwr krky Aw, Krw vpwr ilAw[ auh hI nhIN imiQElojI kI huMdI hY[ imiQElojI koeI nhIN
auQy hotlW dy iv`c, sYr-spwitAW 'c, smudM r dy kMiFAW ieh qW g`lW EvyN ijvyN sIny-b-sIny cldIAW AweIAW
qy GuMm ky swrw ruipAw Krc Awvy, Pyr dyK lE auhdw ny[ sbMD nhIN tu`itAw iksy QW qy vI, siqpurSW dy
kI hwl hovy, jylH dy iv`c su`t ky nwm hI nhIN lYxw bcn ny[
iksy ny[ eysy qrHW pRBU ny swnUM sO swl dI aumr vwly
vyd kI hY? vyd jdoN pRgt hoey ny jd nhIN ilKy
nUM 88 kroV, 66 l`K svws dy ky sMswr 'qy ByijAw hY
gey, ieh qW hux jd kljug 'c bu`DIAW kmzor ho
ik ipAwirAw! qyrw sPr bVw lMmw ho jweygw - geIAW qW ilKy gey[ iqMn jugW dy AMdr qW ieh ijhdy
sunhu ry qU kaunu khw qy AwieE ] zubwnI cwr vyd Xwd huMdy sI auhnUM cqurbydI kihMdy sI,
eyqI n jwnau kyqIk mudiq clqy Kbir n pwieE ] ijhdy iqMn huMdy iqRbydI, ijhdy do huMdy dubydI, ijhdy
AMg - 999 ie`k huMdw auhnUM bydI kihMdy sI[ eyvyN ijvyN hI cldy
qYnUM KrbW-KrbW swl ho gey duKI huMdy nUM - Awey ny[ hux gurU A`TvyN pwqSwh pMj swl dy sI jdoN
keI jnm Bey kIt pqMgw ] gurU gRMQ swihb aunHW dy Xwd sIgw[ bwbw PrId pMj
keI jnm gj mIn kurMgw ] swl dy sI ijs vkq aunHW dy pUrw kurwn SrIP Xwd
keI jnm pMKI srp hoieE ] sIgw[ ieh kudrq vloN hoieAw krdy ny[ so ies qrHW
keI jnm hYvr ibRK joieE ] dy nwl ies kljug dy iv`c jo swfI swDnw hY, mhwrwj
imlu jgdIs imln kI brIAw ] kihMdy nwm dI swDnw hY[ AsIN kihMdy hW ik jI nwm
icrMkwl ieh dyh sMjrIAw ] jpdy hW, iblkul nhIN, iksy nUM nhIN nwm jpxw
keI jnm sYl igir kirAw ] AwauNdw[ mhwrwj ny v`ifAW-v`ifAW dy nwauN ley ny,
keI jnm grB ihir KirAw ] nwrd dy, sMnkwdkW dy kihMdy pr Pyr vI aunWH ny AMdr
keI jnm swK kir aupwieAw ] vsdw vwihgurU dyiKAw nhIN hY[ so hux AwpW siqsMg
lK caurwsIh join BRmwieAw ] AMg - 176 'c AwauNdy hW[ ie`Qy ivcwrW cldIAW ny bhuq lMbIAW
hux qyrI vwrI Aw geI[ vwrI AweI hY qW qUM cOVIAW, ieh qW mhwrwj dI imhrbwnI hY ijnHW ny
ie`k A`Kr jpxw hY isrP, jy qW qUM ie`k A`Kr jp iPlmW iv`c irkwrf krw id`qw[ mYnUM hukm dy id`qw sI
igAw, qW qUM pwr[ qyry swry du`KW dw Kwqmw[ jy auh sMq mhwrwj jI (sMq eISr isMG jI mhwrwj rwVw
ie`ko hI A`Kr nw qUM jp sikAw qW ipAwirAw! Pyr swihb vwly) ik iPlmW bxw[ 2250, 2300 dy krIb
qUM iksy kMm nhIN[ isDWq hY gurU gRMQ swihb dw, mYN AwfIE kYstW irkwrf ho geIAW[ Awh ijhVw mYgzIn
nhIN kih irhw[ gurU dsvyN pwqSwh kihMdy ny ik - hY ieh jy bMdy kwbl AweI gey sO swl q`k myrw
boilAw hoieAw nhIN mu`kxw iehdy 'c[ 50 sPy CwpI
eyk icq ijh iek iCn iDAwieE jwE, sO swl nhIN mu`kdy, AYnI cIz gurU gRMQ swihb
kwl Pws ky bIc n AwieE[ Akwl ausqiq dI bwxI ivcoN iek`TI ho geI hY[ AYs bolI 'c ijvyN
iCn kihMdy ny A`K dy Jmkx ijMnW icr nUM[ ies mYN boldw hW, ivcwr dy nwl[
qoN v`fw concession kdy iml skdw hY? aunHW jugW
'c qW hY nhIN sI, isrP kljug nUM pRwpq hoieAw hY[ so mhwrwj kihMdy, hux irhw nhIN vylw[ kwhlI
ikauNik iehdw bl bhuqw hY, jigAwsU nhIN qW Bu`l kr, CyqI kr qUM[ 'mq swh Awvy ik nw Awvy['
jwxgy[ ie`k vwrI nwm jipAw hoieAw, auh pwr ho hir jpidAw iKnu iFl n kIjeI myrI ijMduVIey
jweygw[ mqu ik jwpY swhu AwvY ik n AwvY rwm ]
AMg - 540
koeI hoieAw hY?
kihMdy cutkI ijMnW vI smW iF`l nw kr[ pqw
kihMdy, hW, bQyry hoey ny[ nhIN swh ny Awauxw hY ik nhIN Awauxw[ AYnI qwkId
Ajwml kau AMq kwl mih nwrwien suiD AweI ] kIqI geI hY ies g`l nUM AsIN smJdy nhIN[ gurU pMjvyN
jW giq kau jogIsur bwCq so giq iCn mih pweI ] pwqSwh mhwrwj pws Awey is`K iek`Ty ho ky ik
AMg - 902 mhwrwj AsIN aupdyS qW bhuq suxdy hW pr ihrdy iv`c
cutkI ijMny icr 'c[ v`f-y v`fy jogI guPwvW 'c bYT nhIN itkdw[

'Awqm mwrg' 11 jnvrI, 2013


ies nUM mYN vI priqAw ky dyiKAw hY ie`QoN jw ky ny, isAwh[ do A`Kr mhwrwj ny dwKl kr id`qy, beI
jy mYN ienHW hI isMGW nUM khW Awp idAW nUM, mYN quhwnUM AYnw kwlw ho igAw ik citAweI ikqy nzr hI nhIN
nhIN kihMdw qusIN bhuq cMgy EN[ Awh ijnHW ny Gr bwr AwauNdI[ Awh hwl hY swfw mhwrwj kihMdy[ AsIN bhuq
C`fy ny, ienHW nUM jy mYN khW ik mYN kI boilAw hY pMj v`fy-v`fy bxy iPrdy hW[ kohlU dI lIr, auhdy 'c
imMt leI bol ky d`so? pMj imMt hI bol ky nhIN ds QMidAweI AYnI rc jWdI hY ik sYNkVy vwrI Dox dy nwl
skdy[ auh ikauN nhIN boilAw ikauNik ihrdy 'c nhIN vI swP nhIN hud M I[ kihMd,y ipAwirE! iehnUM ml kihMdy
visAw[ ny[ kroVW jnmW dy krmW dI mYl iehdy iv`c BrI peI
hY[ jdoN q`k mYl dw Kwqmw nhIN huMdw, AgWhW gurU dw
aunHW nUM vI iehI sMkt sI[ kihx l`gy, s`cy
aupdyS ikvyN Aw jweygw, mYly mn dy AMdr[ mYlw mn
pwqSwh! AsIN aupdyS suxdy hW, aus vyly swfw ijhVw
mn hY auh pUrI qrHW eys g`l 'c AwieAw huMdw hY ik qW bhuq iqlkxw huMdw hY auhdy iv`c aupdyS smwieAw
hI nhIN krdw[ jy pwT krygw qW auh pwT nhIN kr
hux AsIN nwm jpWgy[ koeI swnUM S`k-subw nhIN huMdw,
skdw, mn nhIN l`gxw[ ikauNik mn mYlw hY[ jy qIrQW
koeI swfy AMdr qrk nhIN huMdI[ quhwfy siq bcn ny,
pr s`cy pwqSwh! ieh swfy ihrdy iv`c itkdy ikauN 'qy nwhuMx cilAw igAw, swbx nwl nwhuMdw hY, ml-ml
ky nwhuMdw hY mhwrwj kihMdy -
nhIN hn[ Awp dy bcn ihrdy iv`c ikauN nhIN vsdy[
mhwrwj kihx l`gy ik qusIN bVI cMgI g`l puC ` I[ kihx min mYlY sBu ikCu mYlw qin DoqY mnu hCw n hoie ]
l`gy, ijhVw quhwfw AMqSkrx hY nw ij`Qy ienHW cIzW AMg - 558
ny itkxw hY auhnUM qusIN ihrdw kihMdy EN[ cwr cIzW g`l AsIN clw rhy hW mn dI, qUM qn DoeI jWdw
auhdy 'c huMdIAW ny - mn, icq, bu`DI qy mYN Bwv huMdw hYN[ iehdy nwl qW kuC vI nhIN Prk pYNdw[ ieh qyry
hY[ cyqnw huMdI hY[ ienHW cwrW nUM iml ky AMqSkrx AMdr mYl l`gI hoeI hY, mYl vI AYsI hY ijhVI iksy
kihMdy ny[ hux auh pihlW hI BirAw hoieAw hY - qrIky nwl lihMdI hI nhIN hY[ kihMd,y mhwrwj, Swsqr
vsqU AMdir vsqu smwvY dUjI hovY pwis ] pVH ky, Drm gRQ M pVH ky kihMdy hor lg jWdI hY[ dwn
AMg - 474 krky kihMdy hor lg jWdI hY, syvw krky, kihMdy jy
jy GVy dy iv`c cIz pwauxI hY, qW pihlI ijMnI jugq nwl nw kry qW hor lg jWdI hY[ hr cIz 'c
Byq hY, syvw krn 'c[ nwm jpx 'c, dwn krn 'c
dyr q`k AsIN k`Fdy nhIN, mukI peI hY AMdr[ BirAw
hr cIz 'c Byq hY[ jdoN q`k swnUM pqw nhIN lgdw
hoieAw hY GVw[ aus iv`c AsIN Coly pwauxy cwhuMdy hW,
ikhVw sUrmw hY ijhVw m`kI dy iv`c hI Coly pw dyvy[ EnIN dyr q`k nqIjw nhIN inkilAw krdw[ mhwrwj
kihx l`gy, ipAwirE! AYnI mYl hY ik inkldI nhIN[
koeI hY qrIkw, jdoN q`k auh KwlI nhIN huMdI[ EnIN
dyr q`k dUjI cIz nhIN pYNdI[ mhwrwj kihMdy ipAwirE! s`cy pwqSwh! bcn qW clw ilAw, hux Awp ikRpw
jnmW-jnmW dy sMskwr, pwp, XwddwSqW, kIqy hoey krky iehdw ielwj vI d`so?
krm, aunWH dy ihswb aunWH nwl quhwfw AMqSkrx lbw- mhwrwj kihMdy, ielwj qW iehdy bhuq ny, bwkI
lb BirAw ipAw hY[ auhdy 'c iqMn cIzW ny bVIAW swrIAW mYlW inSkwm krm krn nwl dUr ho jWdIAW
zbrdsq ijhVIAW jdoN q`k qusIN swP nhIN krdy,
ny, ie`k mYl l`gI rih jWdI hY[ auh nhIN huMdI[ auh
EnIN dyr q`k auQy hor cIz ny itkxw nhIN hY[ iksy qrIky nwl nhIN huMdI, n pVHn nwl, nw ivcwrn
s`cy pwqSwh! ikRpw krky Awp ivsQwr dy nwl nwl, nw jwgx nwl, nw qp krn nwl; auh vDdI
d`so[ jWdI hY[
mhwrwj kihMdy, pihlI qW g`l ieh hY AYs qrHW mhwrwj AYsI mYl ikhVI hY? nyk krm krky vI
pVH lE- nhIN lihMdI?
Dwrnw - jnmW jnmW dI mYl l`gI mn nUM, mhwrwj kihMdy, hW[
rMg kwlw isAwh ho igAw[
auhdw nwauN?
jnm jnm kI iesu mn kau mlu lwgI
kwlw hoAw isAwhu ] mhwrwj kihMdy, haumY[
KMnlI DoqI aujlI n hoveI jy sau Dovix pwhu ] auh nhIN lihMdI, pu`C lE kihMdy igAwnIAW nUM
AMg - 651 jw ky, piVHAW hoieAw nUM p`uC lE[ Awp hI mYl dy
ie`k kwlw huMdw hY, ie`k iblkul kwlw k`t kihMdy ADIn ny[ so ies krky auhdw ielwj hY, smr`Q gurU

'Awqm mwrg' jnvrI, 2013


12
kol ie`k vsqU hY ijhnUM nwm kihMdy ny[ auh mMqr eyk mUriq Anyk drsn kIn rUp Anyk[
idMdw hY, mMqr nwl swDnw krw-krw ky nwm dy mMfl Kyl Kyl AKyl Kyln AMq ko iPr eyk[ jwpu swihb
q`k lY jWdw hY[ ijs vkq nwm dy mMfl iv`c surq iehnUM mhwrwj ny ikhw ik iehnUM AsIN s`c kihMdy
dwKl huMdI hY[ aus vyly mYl dw Kwqmw ho jWdw hY[ hW, s`c kih lYny hW clo[ cIz iehI hY ijhVI quhwnUM
haumY mYl ijsnUM AwKdy ny[ auhdy ivroDI q`q ny[ nwm eykMkwr qoN gurpRswid q`k d`sI hY[ iehdw nwm AsIN
hY qW haumY nhIN, haumY hY qW nwm nhIN[ rOlw r`pw s`c r`K lYNdy hW[ ieh ijhVI hsqI hY ieh pihlW
ipAw, AsIN bVy bxdy iPrdy hW, AsIN AwpxI hoNd vI iehI sIgI[ jdoN isRStI dw Awid hoieAw aus
nUM mMndy hW ik myrI hoNd hY[ jdoN q`k AsIN AwpxI vyly vI iehI sI, hux vI iehI hY, jdoN kuC vI nhIN
hoNd nUM mMndy hW, ikMny hI cMgy hW, mYl qW l`gI lgweI hoeygw-
rih geI Pyr Eh, lihMdI nhIN ijs krky AMqSkrx
Bxiq nwnku jb Kylu auJwrY qb eykY eykMkwrw ]
inrml nhIN huMdw [ inSkwm krmW dy nwl haumY qoN
AMg - 1000
ibnW bwkI swrIAW mYlW lih jWdIAW ny[ so ipAwirE!
auhdw ielwj smr`Q gurU kol huMdw hY[ siqgurU kol Pyr vI EhI hoa[U auhnUM AsIN sMKp
y dy iv`c quhwnUM
AYsw rMg kwt huMdw hY, auhdy nwl auh mYl nUM lwh smJwaux nUM -
idMdw hY[ hor koeI qrIkw nhIN hY, jdoN q`k auh mYl Awid scu jugwid scu ]
AMdr hY, gurU dw aupdyS itkdw nhIN hY[ ie`Qy hI hY BI scu nwnk hosI BI scu ]
nhIN, dUsrI ie`k hor jbrdsq mYl hY[ auh kI hY ieh aupdyS hY gurU dw, eys aupdyS nUM kihMdy ny -
hzUr? auh kihx l`gy ik auh hY, ivKSypqw[ mn bIj mMqRü srb ko igAwnu ] AMg - 274
iv`c ivKSypqw rihxI, gurU dy aupdyS nUM sux ky, m`Qy
ieh bIj vwlw seed dw mMqr hY, sB qoN
tykdy hoieAw, gurU mMndw hoieAw, ik`fw hI smr`Q hovy,
izAwdw igAwn eysy dw hoxw hY jd hoxw hY -
gurU nUM ieh vI jwxdw hoieAw ik ieh r`b vrgw hI
hY, lyikn auhdw sMsw nhIN mrdw, ivKSyppuxw auhdw bIju bIij dyiKE bhu prkwrw ]
dUr nhIN huMdw[ Pl pwky qy eykMkwrw ] AMg - 736
ieh hux mhwrwj ny qW kih id`qw, aupdyS hY gurU
s`cy pwqSwh! swfy smJ 'c nhIN AweI ieh g`l[
dw, mhwrwj kihx l`gy quhwfy mn 'c nhIN vs skdw[
kihx l`gy, ipAwirE! dyKo gurU kihMdw hY - ikauNik quhwfw AMqSkrx BirAw hoieAw hY mYl nwl[
< siq nwmu krqw purKu inrBau inrvYru jnmW-jnmW dI mYl l`gI hoeI hY[ dUsrw hYgw ivKSyp
Akwl mUriq AjUnI sYBM gur pRswid ] ieh g`l nUM qusIN s`c mMnxw hI nhIN, zor lw lE ijMnW
auh hsqI ijhnUM 'eykMkwr' kihMdy ny, auhdy iv`c lgdw hY[ hux gurU nwnk swihb kih rhy ny, inrMkwr
Awh cIzW ny, sMKyp dy iv`c quhwnUM d`sIAW ny AsIN[ dI hzUrI 'c kihMdy ny ikhw, ieh qW ie`k pRqIk bxw
hY sB kuC hI[ lyikn jo auhdI pCwx krnI hY qW ky g`l d`sx vwsqy hY[ gurU nwnk swihb Awp hI
d`sxw pYNdw hY, jy bMdy dI pCwx krnI hovy d`sxw pYNdw inrMkwr sIgy[ hor nhIN sIgw koeI[ hux eys g`l nUM
hY ik ieho ijhI koTI 'c rihMdw hY[ AYs qrHW k`pVy mMn ky idKwE koeI sUrmw[ gurU dI khI hoeI hY, swnUM
pihndw hY, ieho ijhI auhdI kwr hY, Pyr inScw ho qW SMkw nhIN nw hY koeI[ gurU swihb hor kuC krw lE,
jWdw hY ik tolH lvWgy[ hux mhwrwj Purmwn krdy ny Awh g`l nhIN AsIN mMnxI[ ik`fI bgwvq hY swfI gurU
ik Es vwihgurU ny, iehnUM vwihgurU kih lE, pRmwqmw qoN[ auN\ swfw gurU hY, gurU hY, rOlw pw dyxw hY, Sbd
kih lE, inrMkwr kih lE, pr iehdw AslI nwm gurU-Sbd gurU[ nw Sbd dI smJ Awvy ik Sbd hY
eykk
M wr hY, ikauNik gurU mhwrwj ny eykk M wr nwm r`iKAw ikhVw, ijhVw swfw gurU hY[ nw Sbd gurU dI g`l mMndy
hY[ vwihgurU nwm nhIN hY, vwihgurU mMqr hY - hW[
vwihgurU gurmMqR hY jip haumY KoeI[ mhwrwj koeI qrIkw?
BweI gurdws jI, vwr 13/2 mhwrwj kihMdy koeI qrIkw nhIN[
ieh s`qw ijhVI hY nw, ijhdw rUp nhIN, rMg
socY soic n hoveI jy socI lK vwr ]
nhIN, ryK nhIN, ByK nhIN, c`kr nhIN ichn nhIN, jwq
cupY cup n hoveI jy lwie rhw ilv qwr ]
nhIN, pwq nhIN; ieh eykMkwr hY[ iehnUM siqnwm kih
BuiKAw BuK n auqrI jy bMnw purIAw Bwr ]
lE, ieh eykMkwr hY[ auh eykMkwr ijhVw hY iehny
shs isAwxpw lK hoih q iek n clY nwil ]
AwpxI KylH rcI[ Awpy ie`k qoN Anyk ho igAw[
AMg - 1

'Awqm mwrg' 13 jnvrI, 2013


ies q`q igAwn nUM hr AwdmI nhIN mMn skdw[ hoieAw[ ijnHW nU,M ijhVy bcnW nUM sux ky XU.pI. dy iv`c,
ijhVw mMn jweygw ausy vyly bRhmigAwn dI AvsQw, sMgq dy iv`c KVHy ho ky kih idMdy sI ik mhwrwj! mYN
bjr kpwt KùlH jwxgy[ AMdr lweIt dy aulWBy, v`fIAW fMgr corI krdw hW, mYN AYinAW dy fMgr k`Fy ny, mYN
lweItW ausy vyly pRkwS ho jwxgIAW, Anhd vwijAW PisAw nhIN hW[ swrI sMgq 'c kih dyxw KVHy ho ky[
dI Dun jwrI ho jweygI[ myrI g`l vI suxo[ mYnUM bKS idE[ koeI bcn hI sI,
kihMdy mMn igAw[ koeI AYho ijhIAW cIzW sI ijhVIAW auhnUM mzbUr kr
idMdIAW sI ik sMgq 'c nhIN bYT skdw qUM[ auhnUM
kihMdy, iblkul nhIN, kihx vwsqy mMn ilAw[ au~Txw pYNdw sI, AYnIAW v`fIAW-v`fIAW g`lW auQy dsdy
inpractise (AslI rUp iv`c) nhIN mMndy, inpractise sI, mYnUM imilAw sbieMspYktr, auQy drogw kihMdy ny[
BweI Gn`eIey ny mMinAw sI[ auhdI mwnisk siQqI kihMdw jI hor bMdy huMdy aunHW nwl[ auh kihMdy AsIN
AsIN ds nhIN skdy[ AsIN AwpxI bolI 'c boldy hW[ PYslw kirAw hY, nwauN ilK lYNdy hW AsIN auhdw,
ijMnI ku swfI phuMc hY, auQy ku q`k AsIN g`l kr idMdy ikauNik irport swfy kol Aw jWdI hY[ auhnUM Cy mhIny
hW[ BweI GneIey dI kI siQqI sI, kI socdw sI, cYk krdy hW AsIN[ jy qW Cy mhIinAW 'c ausny nw
auh jwxdy sI - kuC kirAw qW AsIN smJdy hW ik ijhVw kMm AsIN
bRhm igAwnI kI giq bRhm igAwnI jwnY ] iehnUM jylH 'c f`k ky krnw sI, auh siqsMg iv`c ho
AMg - 273 igAw[ jylH dy iv`c jw ky vI bMdy nUM suDwrnw hI huMdw
dUsry nUM nhIN pqw jW vwihgurU jwxdw hY, jW hY mùK kMm qW[ auh jd quhwfy siqsMg 'c Aw ky suDr
bRhmigAwnI jwxdw hY auhdI gqI nUM[ mhwrwj kihMdy, igAw, Cy mhIny bwAd cYk krky auhdw nwauN Pyr ds
ieh ivKSyp hY ipAwirE, iehnUM ivKSyp kihMdy ny[ nMbr ijhVw bsqw hY auhdy ivcoN k`t idMdy hW, ds
inhcw nw ilAwauxw, sMiSAW dI mYl l`gI rihxI[ mn nMbrIAW nhIN Pyr auh rihMdw[ mhwrwj kihMdy ik ieh
ny inScy iv`c nw Awauxw[ sMiSAW dI mYl l`gI rihxI, TIk hY, bcn ny AnykW[ AwdmI dy nhIN Xwd rihMdy
mn ny inScy iv`c nw Awauxw[ pr auhdw Asr rih jWdw hY[
s`cy pwqSwh! koeI qrIkw? AYsy hI bcn c`l rhy ny jdoN qoN ieh siqsMg
SurU hoey ny[ swfy auqy ikMnw ku bcn ienHW bcnW dw ho
mhwrwj kihMdy ie`ko qrIkw hY ik qusIN vwihgurU cu`ikAw hY[ mYnUM qW lgdw hY bhuq ho igAw[ ikauNik
dw nwm iekwgr ic`q dy nwl jdoN jpxw SurU kroNgy, ijMnI syvw ieh sMgq krdI hY[ ikMnI dedicated ieh
Pyr AMdr cVHweI kroNgy[ auhdy d`sx dI koeI loV hI sMgq hY, hzwrW dI qwdwd 'c, l`KW dI qwdwd 'c, auh
nhIN huMdI, ikauNik Anumwn kwiem ho jWdy ny, Ar swfy gurU dw jo rsqw auhdy auqy c`l pey ny swry[ mYgzIn
pRcwrk Pyr bRhm igAwn qoN Q`ly dI g`l nhIN krdy, 35-36 hzwr mhIny dw Cpdw hY, v`D jwxw hY hor[
auqy dI krngy[ pqw huMdw nhIN hY, ibnw pqy qoN ault ikMnIAW ic`TIAW AwauNdIAW ny, k`lH hI mYN ie`k PYks
Pult hI kihx l`g jwxgy[ dyKI hY lws eyjMlYs dI, auh kihMdy swnUM kI dy id`qw
mhwrwj kihMdy iehdI g`l nhIN hY, iehnUM pRq`K qusIN[ hYrwn huMdy hW AsIN ik AYho ijhI cIz vI Aw
rUp 'c dyKo[ auhdw AsIN quhwnUM qrIkw, mu`F d`s idMdy geI sMswr 'c[ AYnw ieh aupdyS PlIBUq ho irhw hY,
hW, AYs qrHW pVH lE - dUr q`k dunIAW 'c jw irhw hY[ auh Asr ho irhw
Dwrnw - js kro vwihgurU dw, hY, Asr nw hovy Pyr PYks kwhnUM krnI sI auhny[
ipAwirE ic`q nUM iekwgr krky[ Awpxy pRBwv ikauN dsdw, jy auhdy 'qy Asr nw huMdw[
pRB kI ausqiq krhu sMq mIq ] bhuq ds skdy ny, bhuiqAW 'c qwkq hI nhIN huMdI,
swvDwn eykwgr cIq ] AMg - 295 ds nhIN skdy[ auh kih nhIN skdy[
sB qoN pihlI ijhVI Srq hY eys g`l nUM smJx ie`k vwrI ie`Qy ie`k bIbI, jd Bwrq dyKx vwsqy
dI, auh ic`q dI iekwgrqw hoxI cwhIdI hY, jy ic`q ie`QoN ByijAw krdI sI srkwr[ Bwrq drSn kihMdy
nhIN iekwgr hoieAw qW kuC vI nhIN bxdw[ suxdy- sI[ auh jdoN vwps AweI, mYN pu`Cx cilAw igAw mYN
suxdy AsIN jWdy hW, bhuq suixAw-bhuq suixAw, byAMq ikhw bIbw! ik`Qy-ik`Qy gey qusIN? kihMdI, AsIN ie`k
qrIikAW dy nwl mYN bynqIAW krIAW[ Awh iPlmW qW QW gey auh bhuqw hI sohxw, auQy bhuq hI vDIAw,
QoVHIAW ijhIAW hI bxweIAW ny, ieh AsIN 1988 ku Pyr ie`k QW gey auh vI vDIAw sI[ mYN ikhw, koeI
qoN bxwaux l`gy hW, QoVHIAW-QoVHIAW[ ijhVw swrI aumr QwauN dw nwauN Xwd nhIN hYgw? kihMdI, mYnUM qW AYnw
pihlW boilAw igAw auh qW ikqy irkwrf hI nhIN hI Xwd hY ik bhuq vDIAw sI[ auh d`sx dI qwkq

'Awqm mwrg' jnvrI, 2013


14
nhIN huMdI[ iksy-iksy nUM bolI imlI huMdI hY spYSl, sbMD r`Kdw hY[ ijhVw bRihmMfI ihrdw hY cosmic
auh d`s idAw krdw hY[ so ieh jo bcn ny gurU dy, nwl sbMD r`Kx vwlw auh AwigAw c`kr, shMsrwr
mhwrwj ny qW eysnUM bhuq zbrdsq AwiKAw hY ik dl, iehdy ivckwr hoieAw krdw hY[ iehdy iv`c ies
jy BrI hoeI rweIPl 'coN golI inkly jW qIr inkly QW 'qy gurU dw iDAwn rihMdw hY[ gurU ijhVw hY gurU
kmwn dy auqoN auhny zKmI krnw hI krnw hY - nwnk swihb ieh prm q`q hY, ieh pUrI cyqn joq
kbIr siqgur sUrmy bwihAw bwnu ju eyku ] hY[ iehdy iv`c qy Akwl purK dy iv`c koeI Byq nhIN
lwgq hI Buie igir pirAw prw kryjy Cyku ] hYgw[ kihx nUM nwauN hI do ny lyikn ie`ko hI g`l hY[
AMg - 1374 so ijhVI cyqn joq hY cyqn joq dy nwl iml ky
so mhwrwj ie`Qy ieh dsdy ny ik ipAwirE! jo cyqn hI ho jWdw hY[ swfy vwsqy vwihgurU hor nhIN
dUjI mYl hY auh l`gI hoeI hY ivKSypqw dI hux iehdw hY, gurU nwnk swihb hor nhIN[ gurU nwnk swihb hI
ielwj hY ic`q iv`c iekwgrqw AwauxI[ iekwgrqw Aw vwihgurU hY, ikauNik AYsw Purmwn hY -
nhIN skdI[ iekwgrqw AwauNdI hY aupwSnw dy nwl[ sMq Dwrnw - gur goibMd goibMd gurU hY,
mhWpurS jugqIAW dsdy rihMdy ny ik AYs qrHW iekwgr nwnk Byd nw BweI[
kr qUM ic`q[ jo bhuq suKwlI jugqI hY auh ies qrHW smuMdu ivroil srIru hm dyiKAw
huMdI hY - iek vsqu AnUp idKweI ]
gur goivMdu guoivMdu gurU hY nwnk Bydu n BweI ]
Dwrnw - mn iv`c DrIey iDAwn gurW dI mUrq dw[
AMg - 442
gur kI mUriq mn mih iDAwnu ] gurU qy goibMd nU,M ijs dy mn iv`c do nzr AwauNdy
gur kY sbid mMqRü mnu mwn ] AMg - 864 ny, do jwxdw hY, auh nhIN lMG sikAw krdw hY[
ijho ijhw ividAwrQI Eho ijhw auhnUM aupdyS[
bhuq swry vwd-ivvwd 'c pYNdy ny[ ieh ivSw nhIN hY gurU AMgd pwqSwh ny pu`iCAw BweI bwlw jI nUM
vwd-ivvwd dw ieh qW gupq hY[ ijhVw gurmuK hY, ik qusIN gurU nwnk pwqSwh nUM kI smJdy rhy?
gurU nwnk swihb nUM gorK ny ikhw hy nwnk! qyrw kihMdy, pUrn sMq[
ijhVw Drm hY swnUM eys qrHW lgdw hY c`lxw nhIN hY[
bwbw bu`Fw jI qusIN gurU nwnk pwqSwh nUM kI
kihMdy, ikauN? kihMdy, qusIN iehdy 'c dyhDwrI gurU dI
smJdy rhy?
hoNd nUM nhIN dwKl kirAw[ qusIN Awp ikhw hY Sbd
gur,U suriq Dun cylw[ Sbd ijhVw hY auh inrwkwr hY[ pUrn bRhmigAwnI[
inrwkwr dw iDAwn ikvyN l`gygw[ mhwrwj kihx l`gy, swirAW ny ikhw pwqSwh! qusIN guru nwnk pwqSwh
gorKnwQ! nwm mwrg hY ieh[ ijhnUM AsIN is`K Drm nUM kI smJdy rhy?
kihMdy hW[ 'Awqm mwrg', 'nwm mwrg', eys nwm mwrg
iv`c gurmu`K dI mh`qqw hY[ ijsny gurmuK pdvI pRwpq kihx l`gy, ipAwirE! auh qW AnykW klW dw
kr leI auhdI hauN gurU iv`c lIn ho jWdI hY[ gurU mwlk qRyqy Xu`g dy AMdr sRI rwm cMdr jI, cOdW klW
auhdy iv`c smwA jWdw hY[ auhny jnqw dy auqy sMpn
M Avqwr sn[ duAwpr Xug ` dy AMdr 16 klW sMpnM
praupkwr krnw hY ikauNik AsIN s`c qoN bwAd CùtIAW ikRSn mhwrwj dw Avqwr qy kljug dy AMdr -
nhIN id`qIAW[ s`c dI hoNd sB qoN v`fI hY - Anq klw hoie Twkuru ciVAw ] AMg - 1081
schu ErY sBu ko aupir scu Awcwru ] AMg - 62 qy Awp Twkur sMswr dw auDwr krn vwsqy gurU
s`c nUM prq`K realize krn qoN bwAd jdoN krm rUp iv`c pRgt hoieAw[ auh Awp hI sI kRoVHW bRihmMfW
Xog dy iv`c pYNdw hY kihMdy auh gurmuK hY ijhny sMswr dy mwlk[ swirAW ny nmSkwr kr id`qI ik pwqSwh!
dw auDwr krnw hY[ auh Awpxw igAwn vMfygw[ mOky dI qusIN Awp Akwl purK bxy EN[ cwr inScy huMdy ny -
bwq hY, ijho ijhIAW iksy dIAW siQqIAW ny, ijho myrw gurU bhuq vDIAw sMq hY[
ijhI soc hY, ijho ijhI auhdy AMdr bùDI hY, auho ijhw
myrw gurU swry sMqW qoN cMgw sMq hY[
qrIkw AKiqAwr kr ilAw jwieAw krdw hY[ so
aupwsnw hI huMdI hY ik Awpxy eISt dw iDAwn Awpxy myrw gurU r`b vrgw hY[
ihrdy dy iv`c, Awpxy AwigAw c`kr[ ie`k hoieAw krdw AwKrI inScw huMdw hY ik myrw gurU qW pRmySr hI
hY ipMfI ihrdw, ie`k hoieAw krdw hY bRihmMfI ihrdw[ hY, hor kI hY? jdoN q`k ieh inScw nhIN AwauNdw,
ipMfI ihrdw AsIN idl nUM kihMdy hW, ikauNik srIr nwl

'Awqm mwrg' 15 jnvrI, 2013


AgWhW nhIN quirAw jWdw - ipAw hoieAw ieh jdoN q`k igAwn nyqrW 'coN pY ky
Dwrnw - gur kI prqIq jI, ijsdy mn iv`c hY nyqrW dw AMDwpn dUr nhIN hud M w, EnIN dyr q`k AigAwn
BweI[ dw pVdw pwitAw nhIN krdw -
igAwn AMjnu guir dIAw AigAwn AMDyr ibnwsu ]
jw kY min gur kI prqIiq ]
hir ikrpw qy sMq ByitAw nwnk min prgwsu ]
iqsu jn AwvY hir pRBu cIiq ] AMg - 283
AMg - 293
sB qoN zrUrI bwq, gurU dI prqIq hoxI cwhIdI
hY[ hux AsIN khWgy ik swfI qW gurU dy auqy prqIq auh jdoN pRkwS hoieAw, dyiKAw kI[
hY iblkul glq hY, gurU kihMdw - so AMqir so bwhir Anµq ]
Git Git ibAwip rihAw BgvMq ] AMg - 293
Awid scu jugwid scu ]
hY BI scu nwnk hosI BI scu ] AMg - 1 bwxI dy iv`c hY sB kuJ -
pwrbRhm ky sgly Twau ] soDq soDq soDq sIiJAw ]
ijqu ijqu Gir rwKY qYsw iqn nwau ] gur pRswid qqu sBu bUiJAw ]
Awpy krn krwvn jogu ] jb dyKau qb sBu ikCu mUlu ]
pRB BwvY soeI Puin hogu ] nwnk so sUKmu soeI AsQUlu ] AMg - 281
psirE Awip hoie Anq qrMg ] mhwrwj kihMd,y ijhVy Awh bcn AsIN quhwnUM khy
lKy n jwih pwrbRhm ky rMg ] AMg - 275 ny, pihlW doS d`sy ny AMqSkrx dy ik ml hY, ivKSyp
gurU dw bcn ijhVw hY auhnUM AsIN mMn nhIN hY, Awvrn hY ienHW dy dUr krn dw swDn inSkwm
skdy[ h`T nw krIey[ g`l 'qy AweIey[ ijhVI g`l gurU krm hY, aupwSnw hY qy igAwn hY[ igAwn hox 'qy
swihb kihMdy ny mMnx dI, auh swfy iv`c Aw nhIN haumY dI mYl k`t huMdI hY nhIN qW nhIN k`t huMdI, sgoN
skI[ Ajy suxn dI vI nhIN Aw skI, mMnx dI qW hor v`D jWdI hY[ bhuq pVH jwvy, igAwnI bx jwvy,
AgwhW dI g`l hY[ jy mMnx dI g`l Aw jwvy qW - lYkcr dyx l`g jwvy, lok vwhvw vwhvw kihx; auh
mMny kI giq khI n jwie ] v`D jWdI hY[ nhIN htdI ieh kudrqI qOr 'qy hY[ ieh
jy ko khY ipCY pCuqwie ] pUrn igAwn hox qoN bgYr nhIN hitAw krdI[ so
kwgid klm n ilKxhwru ] iehdI ijhVI mYN bynqI krI sI ik nwm jpx dy iv`c
mMny kw bih krin vIcwru ] ie`k Byq hY bVw zbrdsq[ jdoN q`k AsIN, auh g`l
AYsw nwmu inrMjnu hoie ] nUM nhIN smJdy, EnIN dyr q`k AsIN qur hI nhIN skdy
jy ko mMin jwxY min koie ] AMg - 3 ies mwrg 'qy[ AsIN ikauN nhIN c`l rhy[ AYny over
AwhI ijhVI g`l mYN kihMdw hW iehnUM nwm kihMdy busy hW kljug ny swfIAW BUqnIAW BulweIAW peIAW
ny[ ieh mMinAw nhIN jWdw[ ijs vkq mMinAw jweygw, ny[ c`kr Klwey pey ny hr bMdy dy[ kihMdw jy koeI
sq krdw hY siq nhIN auhdw mYN rihx dyxw, jy koeI
aus vyly bjr kpwt ie`k sikMt dy iv`c KulH jwxgy
ikauNik gurU dw Sbd KolHdw hY - qp kry, 'qp CIjY' -
jy ko squ kry so CIjY qp Gir qpu n hoeI ]
bjr kpwt n KulnI gur sbid KulIjY ]
jy ko nwau ley bdnwvI kil ky lKx eyeI ]
AMg - 954
AMg - 902
auh KulHygw, jd auh mMnygw[ mMn AsIN skdy nhIN
ikauNik pRqIq nhIN swfy AMdr pYdw hoeI[ so prqIq auh AYfI force iKAwlW dI SkqI dw vyg c`l
pYdw huMdI hY aupwsnw dy nwl[ swDn krnw pYNdw hY irhw hY swfy auqy, ijhnUM kljug kihMdy ny[ auhdy in-
lgwqwr, aupwsnw hYgI do iksm dI[ ie`k nUM AMqrIv fluence 'c Awey hoey AsIN nw swnUM SuD ` siqsMg imldw
aupwsnw kihMdy ny, ie`k nUM bihrMg aupwsnw kihMdy ny, hY, jy iml igAw qW AMqSkrx dI mYl swfI pyS nhIN
bVIAW vDIAW g`lW kIqIAW lMmIAW cOVIAW ienHW dy jwx idMdI[ AMdr vsdw nhIN hY kuC, suxn dI AvsQw
auqy, Bu`l jWdy hW AsIN, Xwd nhIN rihMdw[ so mhwrwj swfy AMdr pYdw nhIN huMdI, mhwrwj kihMdy Pyr suxn
kihMdy ipAwirE! ijhVw dUjw doS hY nw ivKSyp dw, dI AvsQw swfy AMdr pYdw nhIN huMdI, mhwrwj kihMdy,
ieh aupwsnw qoN bgYr nhIN[ aupwsnw dy bwry byAq M smW jy suxn dI qyry 'c AvsQw Aw jwvy qW -
cwhIdw hY, iehdy auqy g`l krn vwsqy[ suixAY isD pIr suir nwQ ]
suixAY Driq Dvl Awkws ]
qIsrw mhwrwj kihMdy ijhVw Awvrn hY prdw suixAY dIp loA pwqwl ]

'Awqm mwrg' jnvrI, 2013


16
suixAY poih n skY kwlu ] dUroN Aw ky siqsMg 'c phuMc jWdy EN[ ieh QoVHI
nwnk Bgqw sdw ivgwsu ] imhrbwnI hY AkwlpurK dI, pr AgWhW ijhVI pVHweI
suixAY dUK pwp kw nwsu ] AMg - 2 hY auh bhuqI AOKI hY, h`d qoN izAwdw hY[ koeI pVHweI
pr AvsQw nhIN pY d w hu M d I[ ieh cIzW ny nhIN AYnI AOKI ijMnI rUhwnI pVHweI hY[ koeI dunIAW
ijhVIAW swnUM socxIAW cwhIdIAW ny ikauNik ieh dI pVHweI AYnI sOKI nhIN hY ijMnI rUhwnI pVHweI sOKI
cwtswl hY, ij`Qy qusIN bYTy EN[ ieh XUnIvristI hY hY[ iehdy iv`c guMJl hI koeI nhIN ik ie`k g`l
rUhwnIAq dI[ ij`Qy AwpW bYT ky AMqm s`c nUM smJxw smJxI[ auh jy qW smJ leI qW, qW qUM ij`q igAw-
hY - Dwrnw - lyKy qyry E, ie`k g`l hY,
Awid scu ju g wid scu ] hor haumY J`Kxw JwK[
hY BI scu nwnk ho s I BI scu ] AM g - 1 nwnk
nw nk lyKY iek gl horu haumY JKxw JwK ]
swry hI eykMkwr nUM smJx dw Xqn krdy ny[ AMg - 467
motIAW ijhVIAW lweInW ny ijhVIAW iK`cIAW jWdIAW auh ie`k g`l nhIN swfI smJ 'c AwauNdI[ auhdy
ny auh ieh ny ik ipAwirE! qusIN Awp hI inrMkwr bwry mYN bynqI krI hY mhwrwj kihx l`gy ipAwirE!
ho[ qusIN hI eykMkwr[ lyikn v`Krw-v`Krw ikauN AnuBv iqMn doS ny, kroVW, ArbW KrbW jnm dI mYl l`gI
krdy hW ikauNik haumY q`q - hoeI hY[ dUsrw ivKSypqw hY, mn mMndw nhIN hY[ l`K
ijin ric ricAw puriK ibDwqY nwly haumY pweI ] jnm kr lE qW vI mMnx nUM nhIN iqAwr[ jy smJwE
ik qUM qW kuC vI nhIN, gurU swihb qW hn[
AMg - 999
auh q`q bwq swfI pyS nhIN jw rhI, ikauNik kihMdw, c`l, qyry kihx 'qy mMn lYNdw hW, myrw
Akl dI phuMc nhIN hY[ auh auicAweIAW hor ny - AMdroN nhIN mMndw mn[

ijnHW aucXweIAW auqoN 'bùDI' KMB swV F`TI, nhIN mMndw[


m`lo m`lI EQy idl mwrdw aufwrIAW[ ijhny mMn leI auhdI pUjw sMswr 'c ho rhI hY[
pXwly Axif`Ty nwl, bùlH lg jwx EQy, pUjw hI nhIN huMdI, auhdI swrI kwienwq ijMnI hY,
svrg lok, gMDrB lok, dyv gMDrB lok, ip`qr lok,
rs qy srUr cVHy, JUMmW Awaux pXwrIAW[
svrg lok, ieMdr lok, krm dyv lok, pRjwpq lok,
BweI vIr isMG jI Ajwn dyv lok[ bRhmlok, iSv lok, bYkTMU Dwm[ swirAW
ijhVy dunIAWdwr ny auh kihMdy iblkul glq - dy iv`c DMn-DMn ho rhI hY[ auhdy drSn krn, aunHW
'igXwnI' swnUM hoVdw qy 'vihmI Folw' AwKdw ey, lokW dy mu`K dyv Awpxy Awsx C`f ky qury AwauNdy ny-
'mwry gey ijnHW lweIAW bùDoN pwr qwrIAW[' Dwrnw - iSv jI Kojdy iPrdy bRhmigAwnI nUM[
'bYT vy igAwnI! bu`DI mMfly dI kYd ivc, bRhm igAwnI kau Kojih mhysur ]
'vlvly dy dyS' swfIAW l`g geIAW XwrIAW[ nwnk bRhm igAwnI Awip prmysur ]
BweI vIr isMG jI AMg - 273
ieh cIzW ny smJx vwlIAW[ BweI vIr isMG jI so mhwrwj kihMdy, ieh iqMn ijhVIAW cIzW ny
bhuq phuMcI hoeI rUh sI, gupq rihxw cwhuMdI sI - ie`k ml, dUjI ivKSyp qy qIjI Awvrx; ieh gurU dy
bcn nUM AMqSkrx 'c smwaux nhIN idMd[y ikauNik ieh
Cupy rihx dI cwh, Cupy tur jwx dI[
cIzW pihlW Tok-Tok ky BrIAW hoeIAW ny[ ienHW nUM
pUrI huMdy nwih mYN qrly lY rhI[ pihlW bwhr k`F[ hux svwl swfy kol Aw igAw ik
swry mhWpurSW 'c iehI Bwvnw huMdI hY[ pRgt g`l qW AsIN smJ leI[ ie`k nvIN sm`isAw hor KVHI
hoxw koeI vI nhIN cwhuMdw[ pRgt hox nwl AYnIAw ho geI[ auh ikvyN k`F skdy hW AsIN ienHW nUM[ auhdy
blwvW pYNdIAW ny, nw qW aunWH nUM koeI twl sky, Awpxw bwry gurU mhwrwj Purmwn krdy ny -
smW brbwd huMdw hY, byAMq smW brbwd[ so g`l nhIN Dwrnw - sux lY ipAwirAw! nwm jpxy dI jugqI[
swfy smJ 'c AwauNdI[ c`ly qW hW, bhuq vwihgurU ny
hux AMqSkrx BirAw ipAw hY[ ieh swrI ijhVI
ikRpw kr id`qI ik kljug dy smyN 'c qusIN AYfI-AYfI
mYl hY, ijMnW doS hY -

'Awqm mwrg' 17 jnvrI, 2013


BrIAY miq pwpw kY sMig ] so auhdw ie`k pwsw 'Awqm mwrg' mYgzIn c`l
Ehu DopY nwvY kY rMig ] AMg - 4 irhw hY[ ikqwbW bhuq swrIAW Cp cuk ` IAW ny[ auh swrI
so nwm dw rMg ikvyN l`gy? jpidAW dIAW aumrW dunIAW 'c phuMc rhIAW ny[ mYN hYrwn hW ijhVy nwm
lMG geIAW, rMg l`igAw hI nhIN hY[ aumrW ho geIAW, jpx dy SOk vwly ny aunWH dIAW bwr-bwr ic`TIAW, bwr-
vwihgurU-vwihgurU krdy nUM[ nuks hY, ik`Qy nuks hY, bwr tYlIPon svyr qoN hI Awauxy SurU ho jWdy ny ik swnUM
ikhVI qwr nhIN swfI juVdI[ ikauN ieh PlIBUq nhIN rwh l`B igAw[ Aws ho geI, hux cwnxw ids igAw
ho irhw[ ikauN swnUM ie`k nzr nhIN hwly q`k nhIN swnUM ie`k pwsy[ gurU dI bwxI hY hI cwnx[ iehdw
AwieAw - AsIN pRkwS lko ky r`iKAw hoieAw sI, jW qW swnUM
gu r ih idKwieE lo i enw ] 1 ] rhwau ] smJ G`t sI jW AsIN cwhuMdy nhIN sIgy ik iehnUM
eIqih aUqih Git Git Git Git qUMhI qUMhI moihnw ] sMswr dy iv`c PYlwieAw jwvy[ jdoN hux gurU gRQM swihb
AMg - 407 dI bwxI A`KrW dw rUp krky travel krdI hY, hvweI
ikqy nuks hY, iksy QW 'qy[ mhwrwj AYsw Purmwn jhwzW 'c jWdI hY, ieMtrnY~t 'qy phuMc geI Asmwn
krdy ny - dy auqy[ btn d`b lE AwauxI SurU ho jweygI[ ikqy
Dwrnw - rwm rwm sB ko khY, koeI bYTw hY, jhwz 'c bYTw hY auQy Aw jweygI, hvweI
jhwz 'c bYTw hY auQy ieMstrUmYNt hoxy cwhIdy ny auQy
qW mYN eyk ibcwr[
Aw jweygI[ bwxI ny jd pRkwS SurU kirAw hY, auh
kbIr rwm khn mih Bydu hY qw mih eyku ibcwru ]
bhuq qyz pRkwS hY[ swnUM kihMdy ny ik jI Awh ilKo,
soeI rwmu sBY khih soeI kauqkhwr ]
qusIN Kwlsy dw ilKo[ mYN ikhw qusIN pVHdy hI nhIN,
AMg - 1374
quhwnUM pqw hI nhIN, AsIN ilKdy hI Kwlsy dw hW[
mwqw loeI kol ikhVw nwm sI, ie`k vwrI khw swfw qW swrw lyK hY hI Kwlsy dw ikauNik Kwlsw
ky kohV hI htw id`qw rwjy dw[ ienHW g`lW 'c zrUr ijhVw hY -
koeI Byq hY[ jdoN q`k swnUM eys g`l dw Byq smJ 'c
nhIN AwauNdw[ AsIN c`l nhIN skdy[ mhwrwj kihMdy, Awqm rs ijh jwnhI, so hY Kwls dy v ]
jd q`k qUM aunHW kol nhIN jWdw ijhVy nwm jpdy ny, pR B mih, mo mih, qws mih, rM c k nwhn By v ]
aunHW dI ifaUtI l`gI hoeI hY qy aunHW kol jwh[ (srb loh gRMQ 'coN)
kbIr syvw kau duie Bly eyku sMqu ieku rwmu ] dunIAW dIAW g`lW nhIN AsIN ilK skdy[ AsIN
rwmu ju dwqw mukiq ko sMqu jpwvY nwmu ] gurU nwnk swihb dI bwxI, jo AwKrI Prym hY -
AMg - 1373 bRhmu dIsY bRhmu suxIAY eyku eyku vKwxIAY ]
auhdy kol Byq ny[ jdoN q`k auh Byq KolHdw nhIN Awqm pswrw krxhwrw pRB ibnw nhI jwxIAY ]
hY, EnIN dyr q`k nwm nhIN jipAw jw skdw[ so ieh AMg - 846
ivcwrW jo AwpW kIqIAW ny hux smW iejwzq nhIN iehdy auqy kyNdrq ny swry lyK[ bhuq iDAwn nwl
idMdw[ Agly hPqy mhwrwj ny cwihAw qW ivcwr krWgy mYN pVHdw hW, koeI A`Kr AYsw nw inkl jwvy, ijhdy
ik auh ikhVI jugqI hY?, swfw nwm ikauN PlIBUq nhIN iv`c dvYq hovy[ ijhdy 'c rwg hovy, AigAwn hovy,
hud
M w? inrIAW swKIAW nhIN, q`q ivcwr AwpW krnI hY[ A`KrW 'c vI pRkwS huMdw hY, A`KrW 'c hI hnHyr huMdw
qusIN bhuq AglI styj dy ividAwrQI ho, quhwnUM Coty hY[ koiSS krdy hW ik hnHr y y vwlw A`Kr nw koeI Swml
moty kIrqn psMd nhIN AwauNdy[ mnorMjn dIAW cIzW ho jwey iehdy iv`c[ so qusIN swry hI l`gy hoey ho, QW-
A`CIAW nhIN lgdIAW, ivcwr dy iv`c qusIN phuMc cu`ky QW 'qy imhnq ho rhI hY, hr QW 'qy syvwdwr ho ky
EN[ so ivcwr dy nwl hI AwpW g`lbwq krdy hW[ clw rhy ho[
nwm jpx qy jpwaux dw sB qoN v`fw qy AOKw so qusIN ivcwr kro, bVy dIvwn suxy, bVI ivcwr
kMm hY[ eysy krky mhwrwj ny ikhw - suxI, hux pYRktIkl krm ijhVy nwm jpx dy ny aunHW
jnu nwnku DUiV mMgY iqsu gurisK kI nUM smJ ky nwm v`l c`l pvo ikauNik nwm jpxw vwihgurU
jo Awip jpY Avrh nwmu jpwvY ] AMg - 306 dI syvw hY[ iehdy nwl AMDkwr dUr hoxw hY, bycYnI
dUr hoxI hY[ bhuq v`fy sMkt dy iv`coN AsIN lMG rhy
hW, kljug dw pUrw zor pY irhw hY, s`c ikqy iknwry
'Awqm mwrg' jnvrI, 2013
18 hI rih igAw[ so hux smW iejwzq nhIN idMdw, swry
pRymI AnMd swihb 'c bolo Pyr gur sqoqr qoN bwAd,
gurU mhwrwj dw hukm sux,o ivcwr jo hoeg
y I auh srvx
Avr iqAwig ibiKAw jMjwl..
sM q virAwm isM G jI,
bwnI iv. gu . rU . imSn[

Swn..............................................................[ AwpIn@Y Bog Boig kY hoie BsmiV Bauru isDwieAw ]


vfw hoAw dunIdwru gil sMglu Giq clwieAw ]
siqnwmu sRI vwihgurU,
AgY krxI kIriq vwcIAY bih lyKw kir smJwieAw ]
DMn sRI gurU nwnk dyv jIE mhwrwj!
fMfauiq bMdn Aink bwr srb klw smrQ]
Qwau n hovI paudIeI huix suxIAY ikAw rUAwieAw ]
AMg - 256 min AMDY jnmu gvwieAw ] AMg - 464
iPrq iPrq pRB AwieAw pirAw qau srnwie] Dwrnw - A`gy rihx dI jwc nw AweI,
nwnk kI pRB bynqI ApnI BgqI lwie] dunIAW nwl nyhuM lw ilAw[
AMg - 289 swDsMgq jI! g`j ky bolxw siqnwm sRI vwihgur[U
Dwrnw - srin pirE drbwry suAwmI, kwrobwr sMkocdy hoey, Awp gurU drbwr 'c phuMcy ho[
srin pirE drbwry[ mhwrwj jI dw Purmwn hY ik eys sMswr 'qy sdw nhIN
sÍwmI srin pirE drbwry ] rihxw[ QoVHI dyr vwsqy AwpW eyQy Awey hW, kuC krn
koit AprwD KMfn ky dwqy vwsqy qy A`gy jw ky ij`Qy rihxw hY[ auhnUM gurU mhwrwj
quJ ibnu kaunu auDwry ] rhwau ] ny qy swry Dwrimk isDWqW ny, drgwh dy nwm nwl
Kojq Kojq bhu prkwry srb ArQ bIcwry ] vwr-ey-gwh Kudw, s`cKMf, svrg; nrk vI nwl dI
swDsMig prm giq pweIAY nwl hn, pr ieh swnUM soJI nhIN AwauNdI eys QW dI[
mwieAw ric bMiD hwry ] 1 ] ikauNik AsIN dunIAW dy nwl nyhuM pw ky AYsIAW g`lW
crn kml sMig pRIiq min lwgI
kr idMdy hW ijhdy bwry vwrinMg hY ik 'AYsI klw n
suir jn imly ipAwry ]
KyfIAY ijqu drgh gieAw hwrIAY ]' drgwh 'c jw
nwnk And kry hir jip
ky swnUM hwr dw mUMh dyKxw pvy[ AYsI g`l nhIN krnI
jip sgly rog invwry ] AMg - 715
Dwrnw - drgwh rihx dI jwc nw AweI, cwhIdI, dunIAW dy iv`c AsIN Bu`l jWdy hW[ dunIAW
dunIAW nwl nyhuM lw ilAw[ ijsnUM mwieAw kihMdy ny, iehdw srUp hI iehI hY -
piVAw hovY gunhwgwru qw EmI swDu n mwrIAY ] eyh mwieAw ijqu hir ivsrY
jyhw Gwly Gwlxw qyvyho nwau pcwrIAY ] mohu aupjY Bwau dUjw lwieAw ] AMg - 921
AYsI klw n KyfIAY ijqu drgh gieAw hwrIAY ] pYsy tky nUM mwieAw nhIN kihMdy, bwl b`icAW nUM
piVAw AqY EmIAw vIcwru AgY vIcwrIAY ] mwieAw, koTIAW nUM mwieAw, kwrW nUM mwieAw nhIN kihMd[y
muih clY su AgY mwrIAY ] AMg - 470 mwieAw ie`k Bu`l dI AvsQw hY ijhdy iv`c AwdmI
bhu prpMc kir pr Dnu ilAwvY ] pRmySr nUM Bu`l jWdw hY qy auhdy iv`c moh pYdw ho jWdw
suq dwrw pih Awin lutwvY ] 1 ] hY qy dvYq dy iv`c pRmySr nUM C`f ky hor cIzW dy nwl
mn myry BUly kptu n kIjY ] moh lwaux dy nwl AwdmI bwzI ij`qI hoeI hwr ky
AMiq inbyrw qyry jIA pih lIjY ] 1 ] rhwau ] sMswr qoN jWdw hY[ eyQoN jd jWdw hY -
iCnu iCnu qnu CIjY jrw jnwvY ]
qb qyrI Ek koeI pwnIE n pwvY ] 2 ] bwir ivfwnVY huMms DuMms kUkw peIAw rwhI ]
khqu kbIru koeI nhI qyrw ] AMg - 520
ihrdY rwmu kI n jpih svyrw ] AMg - 656 auQy koeI bylI nhIN huMdw -
AYsI klw n KyfIAY ijqu drgh gieAw hwrIAY ] EQY hQu n ApVY kUk n suxIAY pukwr ]
AMg - 469 EQY siqguru bylI hovY kiF ley AMqI vwr ]
lY Pwhy rwqI qurih pRBu jwxY pRwxI ] AMg - 1281
qkih nwir prweIAw luik AMdir TwxI ] ieh mOkw sB dy auqy Awaux vwlw hY, ilhwz iksy
sMn@I dyin@ ivKMm Qwie imTw mdu mwxI ]
nwl nhIN hoxI[ iksy bMdy nUM mwP nhIN kIqw jWdw, cwhy
krmI Awpo AwpxI Awpy pCuqwxI ]
v`fw hovy cwhy Cotw hovy[ so jwc dunIAW dy iv`c rih
AjrweIlu Prysqw iql pIVy GwxI ] AMg - 315

'Awqm mwrg' 19 jnvrI, 2013


ky Es QW dI AwauxI cwhIdI hY[ auhdy bwry mhwrwj dy bMdy huMdy ny[ huMdI rhy TIk hY, nw hovy AYvyN hI huMdy
sMkyq idMdy ny ik - ny ADsu`qy ijhy bMdy[ koeI jwg ky nhIN is`KI Dwrn
ijsu vKr kau lYin qU AwieAw ] krdy[ jdoN AsIN jwg ky Dwrn krWgy, Pyr AsIN gurU
rwm nwmu sMqn Gir pwieAw ] AMg - 283 dy hukm mMnWgy[ gurU kI kihMdw hY -
auh rwm dw nwm hY qy hY aunHW kol ijhVy bMdgI Avr iqAwig ibiKAw jMjwl ] AMg - 283
krdy ny, nwm jpdy ny, aunHW kolOn imlde hY hor QW ivcwr kr lE Awpy hI ik ijMny hor kMm ny -
dy auqy auh imldw nhIN[ imldw ikvyN hY? kihMdy - BeI prwpiq mwnuK dyhurIAw ]
qij AiBmwnu lyhu mn moil ] AMg - 283 goibMd imlx kI ieh qyrI brIAw ]
mn dy ky mu`l lY lY - Avir kwj qyrY ikqY n kwm ]
imlu swDsMgiq Bju kyvl nwm ] AMg - 12
rwm nwmu ihrdy mih qoil ] AMg - 283
Avr kwj ijMny ny, mhwrwj auhnUM ibiKAw dy
jdoN mMqr iml igAw, Pyr auhnUM ihrdy 'c qoldw
kwrj kihMdy ny ik auhnUM C`f dy[ jdoN C`f deyNgw, Pyr
rih, jpdw rih hr vkq[
kI hoeygw? -
lwid Kyp sMqh sMig cwlu ] AMg - 283
DMin DMin khY sBu koie ]
Kyp jy l`d ky qUM iek`lw quirAw qW qYnUM pMj cor muK aUjl hir drgh soie ] AMg - 283
lu`t lYxgy -
Pyr jwc Aw geI drgwh 'c rihx dI[ Pyr DMn-
iesu dyhI AMdir pMc cor vsih DMn hoeygI, ie`Qy vI qy drgwh iv`c vI -
kwmu k®oDu loBu mohu AhMkwrw ]
iehu vwpwru ivrlw vwpwrY ] AMg - 283
AMimRqu lUtih mnmuK nhI bUJih
koie n suxY pUkwrw ] AMg - 600 mhwrwj kihMdy, v`fy-v`fy iehdy 'c hwr jWdy ny[
swDU bx jWdy ny lyikn AMdroN kwmnw nhIN htdI[ kRoD
kihMdy Pyr qUM sMqW dI Et lY ky c`l, ikauNik sMqW
mrdw hI nhIN hY[ mwx mrdw hI nhIN hY[ Pyr mwx
dy kol auh AwauNdy nhIN hn, n`T jWdy ny[ aunWH dy mMfl
dw mwx, Plwxy ny mYnUM AYs qrHW kih id`qw, Plwxy ny
iv`c vI nhIN AwauNdy, dOV jWdy ny -
AYs qrHW kih id`qw[ ieh qW g`lW jIauNidAW dIAW
Avr iqAwig ibiKAw jMjwl ] AMg - 283 huMdIAW ny[ ijhny is`KI Dwrn krnI hY, aunHW kol ieh
bwkI ijMny kMmW nUM AsIN l`gy hoey hW, jy s`cmu`c bwqW nhIN AwieAw krdIAW[ auh qW kihMdy -
AsIN gurU nwnk pwqSwh dy is`K hW, gurU gRMQ swihb koeI Blw khau BwvY burw khau
nUM gurU mMndy hW, 100% qW is`KI swfy iv`c hY ikauNik hm qnu dIE hY Fwir ] AMg - 528
is`KI dI vI definition (pirBwSw) hY[ ie`k is`KI qW
ieh bhuq hI AOKw hY, eysy krky mhwrwj ny
hY ByK dI, AYvyN ByK ijhw bxw ilAw, AYvyN is`K bx
ikhw hY ik -
igAw[ ie`k is`KI huMdI hY, dyKw-dyKI dI ik Awh vI
sohxw lgdw hY, Awh vI jWdw hY auQ,y qy Awh vI jWdw iehu vwpwru ivrlw vwpwrY ] AMg - 283
hY qy nwl hI rl igAw[ ie`k huMdI hY ihrs dI ik koeI ivrlw-ivrlw bMdw hY, ijhVw ies vwpwr
mYN bx jwvW, mYnUM BUq pRyq kuC nhIN kihxgy, dùD swfy dy iv`c Aw ky munwPw hwisl krdw hY[ ijhVw krdw
izAwdw hoeg y w, PslW sohxIAW hoxgIAW, Gr iv`c klyS hY -
ht jweygw ivGnW dw nwS ho jweygw[ ieh iqMno is`KIAW nwnk qw kY sd bilhwrY ] AMg - 283
ie`k Gyry iv`c AwauNdIAW ny[ ieh bMdy nUM iksy pwsy vI kihMdy, sO vwrI bilhwr jWdy hW iesdy[ ijhVw
lMGx nhIN idMdIAW[ AYvyN DoKy 'c rih jWdw hY bMdw[ ies qrHW dy nwl jIvn bqIq krdw hY[ so -
cOQI hoieAw krdI hY is`KI isdk dI[ pRmySr rUp AYsI klw n KyfIAY ijqu drgh gieAw hwrIAY ]
mMnxw Awpxy gurU nUM vwihgurU dw rUp mMn ky auhdy swry AMg - 469
hukm mMnxy[ pMjvIN hoieAw krdI hY Bwvnw dI, Bwvnw swDU mwx dy iv`c Ps jWdw hY[ gurU nwnk pwqSwh
dy nwl auhnUM hryk Gt dy iv`c ivAwpk dyK ky, auhdy v`fy-v`fy mhWpurSW dy pws, swDUAW dy pws, Gwlxw
nwl ipAwr dy iv`c rihxw[ Bwvnw ipAwr nUM kihMdy Gwlx vwilAW dy pws, ijhVy rsiqAW dy iv`c AV
ny[ do iksm (catagory) dy is`K pRvwn ny, ie`k isdk ky KVH gey sI aunHW nUM jw ky rsqw d`sx gey ik
dy Aqy ie`k Bwvnw dy[ bwkI ijhVy ny auh AwpxI grz ipAwirE! mwieAw iv`c nw PisE[ ie`k mhwqmw dy kol

'Awqm mwrg' jnvrI, 2013


20
gey aupdyS id`qw ik mwieAw 'c nw Ps[ kihMdw, bx igAw jy nw lwE qW zIro hI rihMdw hY[ mhwrwj
mhwrwj! mYN qW ie`k vI pYsw kol nhIN r`Kdw[ myry qW kihMdy ieh ijhVIAW cIzW ny ieh qW mwieAw hY AYs
k`pVy vI ijhVy ny auh jd pwtxgy, jdoN gl 'coN qrHW dy nwl auhnUM smJwauNdy ny -
lihxgy[ Pyr mwieAw ikhVI ho geI[ mhwrwj kihMdy, Dwrnw - nwm mn iv`c vsxw nhIN,
qyry AMdr vI bhuq mwieAw hY[ kI krdw sI[ jdoN ipAwirAw! irD isD sB moh hY[
mhwrwj gey qW ijvyN DrqI dy auqy kwrW cldIAW ny, kihx l`g,y mKdUm jI! ikhVIAW KylWH 'c pY gey,
AYs qrHW dy nwl auhdw mus`lw DrqI dy auqy dOiVAw
Gr-bwr C`ifAw, Kwxw C`ifAw, pihnxw C`ifAw[ ie`k
iPrdw sI[ CUMhdw nhIN sI DrqI nUM, auqy-auqy GuMmdw isrP lokW dI vwhvw vwsqy[ AslI qW cIz qW
iPrdw sI[ mhwrwj jI KVHy ho ky dyK rhy ny ik ieh
ipAwirAw nwm hoieAw krdI hY[ irD is`D qW swrIAW
swDU kI kr irhw hY[ ikhiVAW kMmW 'c pY igAw ieh[ cIzW moh ny, pRmySr dy vl jwx nhIN idAw krdIAW[
aus vyly Awvwz id`qI kihMdw, AwE sMq jI! sYr krIey[
lo k W iv` c bhu q pR s M s w krwau N dIAW ny [ lo k bVy
AwE qusIN Awpxw kr lE[ mqlb ik qusIN vI Awpxw qmwSbIn ny[ iksy dy h`Q iv`coN GVI k`F dy swrI
Awsx lwE qy AwpW sYr krky AweIey[ dyKdy-dyKdy
dunIAW hI dOVI iPrygI[ iksy ny hor k`F id`qw, sony
smuMdr dy iv`c dwKl ho igAw[ ijvyN DrqI 'qy dOiVAw dw ibskut k`F id`qw[ kihxgy, sMq qW jI bVI krnI
iPrdw sI AYs qrHW smud M r dIAW lihrW dy auqy dOiVAw
vwly ny[ sMq nhIN hoieAw krdw[ sMq auh hoieAw krdw
iPrdw hY[ mus`ly 'qy bYTw hY, cONkVw mwirAw hoieAw hY[ hY ijhdy ihrdy 'c nwm dw vwsw hovy -
mhwrwj jI dyKdy rhy, BweI mrdwnw qy BweI bwlw
kihMdy mhwrwj! bVw swDU hY ieh qW qkVw hY krnI ijnw swis igrwis n ivsrY hir nwmW min mMqu ]
vwlw[ mhwrwj kihMdy, nhIN mwieAw 'c PisAw hoieAw DMnu is syeI nwnkw pUrnu soeI sMqu ] AMg - 319
bMdw hY[ glq pwsy ipAw hoieAw hY[ vwps Aw igAw, ijhdy mn iv`c igAwn hr vkq pRkwS krdw
Aw ky kihx l`igAw, AwE sMq jI! qusIN vI KylH idKwE hY, AigAwn dw hnHr y w ijhdy mn iv`c nhIN CwauNdw auh
nw koeI? mhwrwj jI kihx l`gy, pRymIAW! qUM AYs qrHW swDU hoieAw krdw hY[ ieh qW qmwSy hoieAw krdy ny
kr ik`fI ku dUr jWdw huMdw hYN? kihMdw, mhwrwj! mYN swry[ koeI srIrk qmwSy kr ley, ikMny-ikMny krdy ny[
qW bhuq dUr-dUr sYr krky AwauNdw huMdw hW[ kihMdy, KyfW ijhVy krdy ny, AYQlIt ny ijhVy byAMq iksm
ijhVw qyrw kMm hY nw, ieh pRBU dy rsqy 'qy pRvwn dIAW KyfW krdy ny hYrwn ho jweIdw hY[
nhIN hY, mnzUr nhIN hY drgwh dy iv`c[ dunIAW nUM qUM ie`k QW AsIN dyKx gey AmrIkw 'c, auh A`Dy
pRiqAw leyNgw, dunIAW qyrI Kyf dyK ky, qmwSw dyK ky Asmwn auifAw hI iPry[ ie`k pqMg ijhw lwieAw
b`ly-b`ly khygI, AS-AS kr auTygI[ pr r`b dy dr hoieAw, auhdy auqy Awrwm nwl hI quirAw iPry, hyTW
dy auqy iehdw kOfI ijMnW vI mu`l nhIN hY[ ikauN nhIN dirAw bVw gihrw[ kdy hyTW Aw jwvy, kdy auqy nUM
hY? ikauNik r`b dy dr dy auqy ie`ko hI g`l mul
` pwauNdI cilAw jwvy[ iesy qrHW nwl auh ikSqIAW, pwxI dy
hY, auh ieh hY ik jy qW ihrdy iv`c nwm vs igAw, iv`c KyfW krdy sI[ koeI qkrIbn 70-70 Pu`t lMmI
Pyr qW AsIN pRvwn ho gey, jy nwm nhIN visAw qW Cwl mwrdy sI[ muV ky Pyr KVHy dy KVHy, pwxI fobdw
swrIAW ijMnIAW nykIAW ny sB zIro-zIro l`gI jWdI hY, hI nhIN sI[ iesy qrHW ijvyN ieh KyfW ny iesy qrHW
jdoN q`k eykw nhIN lgdw, auhdI value (kImq) nhIN dy nwl mwnisk SkqIAW nUM isDwaux dy nwl iek`TIAW
bxdI[ auh r`b dy dr 'qy nhIN phuMcdIAW, svrgW 'c krn dy nwl, AMdrlIAW KyfW pYdw ho jwieAw krdIAW
phuMc jWdIAW ny[ cOdW svrg ny hyTly, ienHW 'c jw ny, ienHW nUM do dy iv`c igixAw hY, vYsy qW iqMn ny ir`DI,
ky qW Pl dy idMdIAW ny lyikn r`b dy dr nwl ienHW is`DI, in`DI[ ieh iqMno hI ijhVy ny qmwSy hoieAw krdy
dw koeI vI sbMD nhIN hY - ny[ lyikn mihmw bVI hoieAw krdI hY[ Awm qOr qy
lK nykIAw cMigAweIAw lK puMnw prvwxu ] sMqW dw iehI suxwieAw krdy ny ik Awh SkqI idKweI
lK qp aupir qIrQW shj jog bybwx ] sI aunHW ny, AOh SkqI idKweI[ ijhVw dUjw pwsw hY
lK sUrqx sMgrwm rx mih Cutih prwx ] ik Awh fwkU nUM suDwirAw, Awh kwql nUM suDwirAw[ ieh
lK surqI lK igAwn iDAwn pVIAih pwT purwx ] qW huMdw hY sMqW dw kMm, SkqIAW idKwauxIAW qW
AMg - 467 ivckwrilAW dw kMm hoieAw krdw hY, auh auQy hI
swrw hI mhwrwj ny iliKAw hY, aunHW dy nwl jy aulJ ky bih jWdy ny[ so ieh SkqIAW dI igxqI
nwm nhIN hY qW aunWH dI kImq nhIN bxdI[ pMj isPrW AnuBvI mhWpurSW 'c, ijhVy bMdy ies kMm 'c pey ny
lw lE, pMj isPrW qoN bwAd jy eykw lw idE qW l`K auh krdy ny ik ATwrHW is`DIAW hoieAW krdIAW ny[

'Awqm mwrg' 21 jnvrI, 2013


ATwrHW dy iv`c AxvW hoieAw krdI hY pihlI[ Coty ikhw ik drvwzw qW KolHxw nhIN[ auh kihMdw mYN qW
qoN Cotw ho jwxw iksy nUM idsx qoN hI ht jwxw[ pRmwxU bMbeI qoN AwieAw hW[ bwr-bwr kihx 'qy drvwzw
dw rUp Dwrn kr lYxw[ mihmw hud M w hY ijs qrHW AMgd ienHW ny KolH id`qw[ jdoN aupr igAw, cubwry 'c bYTy sI[
hoieAw sI auhny ikhw ik myrw pYr cu`ko, iksy qoN nhIN pihlW hI Sbd aunHW ny ikhw ik E pwmrw! Awh
cùk hoieAw, ikauNik auhny mihmw is`DI vrqI sI[ isr guris`KI dw rUp Dwr ky bMbeI iv`c kI krdw irhw hYN?
Asmwn dy nwl jw lgdw hY[ AYnw Bwrw ho jWdw hY kihMdy jy mYN dyK ilAw qW qyrw iKAwl hY ik gurU dsvyN
ik koeI dunIAW 'c cu`k nhIN skdw[ mihmw v`fw k`d pwqSwh nUM nhIN pqw, gurU nwnk nUM nhIN pqw qyry AOgxu W
kr lYNdw hY, bhuq v`fw[ qIsrI hoieAw krdI hY dw ik kI krdw iPrdw hYN[ bVw roieAw auh, bVw hI
gihmw, BwrI bx jwxw[ cO Q I ho i eAw krdI hY , pCqwvw kirAw, kihMdw mYnUM AYs qrHW nhIN sI pqw ik
lpweymwn nw hoxw[ pMjvIN hoieAw krdI hY pRwpq, ijs gurmuK AYfI-AYfI dUr QW 'qy dyK lYNdy ny[ iehnUM dUr-
cIz nUM mn iv`c ieiCAw kry, auh cIz ausy vyly pRwpq drSn is`DI kihMdy ny[ ie`k hoieAw krdI mnovyg[
ho jwxI[ aus qoN AglI hoieAw krdI hY CyvIN pRwkrm, mnovyg hoieAw krdI hY ik myry mn 'c AwieAw hY ik
bMdw AwauNdw hY auh kihMdw AwauNdw hY ik myry mn dI huxy lMfn cilAw jwvW, ausy vyly mYN auQy bYTw nzr
jy jwx ky Awvwz dy idqI, qW mYN mMnWgw[ ieh ie`k AwaUN[ auQoN dukwn qoN sOdw ilAw qy (Voucher) prcI
is`DI hY jy iehdw AiDAYn kr lvy, swDn kr lvy, ktweI qy ie`Qy muV ky Pyr Aw igAw[ quhwnUM auQy dw
bhuqw lMmw nhIN hY, Cotw ijhw swDn; auhdy nwl pihlW sOdw idKw deygw, qusIN bVy hYrwn hovNo gy, ieh qW lMfn
hI auhdI Awvwz auQy phuc M jweygI ik Awh g`l kihx dI mohr hux dI hI hYgI, smW vI iliKAw hoieAw hY,
vwsqy Plwxw Aw irhw hY, iehdw Awh nwauN hY Plwxy iehnUM mnovyg is`DI kihMdy ny qy ies qoN bwAd huMdw
ipMf dw hY iehdy nwl AYny bMdy ny, AYny cVHy sIgy iehdy hY kwmrUp[ kwm rUp hud M w hY ik Syr bx ky KVH igAw,
nwl g`fI 'c AYny Sihr nUM cly gey, AYny nwl Awey s`p bx ky KVH igAw, v`fw swrw BUq dw rUp Dwr
ny[ auh swrIAW g`lW d`s deygI, iehnUM pRwkrm is`DI ilAw, koeI hor hI rUp Dwr ilAw, mnuK ` dw Dwr ilAw,
kihMdy ny[ AOrq dw Dwr ilAw, id`sxw nw iksy nU[M ies qoN Aglw
eISqw hoieAw krdI hY, bwbw jI bYTw hY ik huMdw hY pr kwieAW pRvyS[ dUsry dI kwieAW dy iv`c
Plwxw Krcw hY[ pRyrnw kr dyxI ik ijMnM-ijMny Awh pRvyS kr jwxw[ ijvyN BUq pRvyS kr jWdy ny AYsy qrHW
quhwfI jyb iv`c pYsy ny ieh vI dy idE qy ie`k-ie`k dy nwl XogI vI pRvyS kr jWdy ny qy aus qoN Pyr
mhIny dI qnKwh hor idE[ iehnUM eISqw is`DI kihMdy, mnmrzI dI bwq krvwauNdy ny[
ny pRyrnw is`DI kihMdy[ ies qoN AglI hoieAw krDI hY mCMdr nwQ lMkw 'c igAw hoieAw hY auQy rwjw
vSqw[ ijhVw iksy dy kwbU nw Awvy auhnUM kwbU kr AmrU iSvnwB dw ipqw, auh auhdw syvk sI[ auh
lYxw, ieh A`T hoieAw krdIAW ny, CotIAW is`DIAW cVHweI kr igAw, auhdy pdmnI rwxIAW sI, jdoN iehny
huMdIAW ny, AnUrm ijhnUM kihMdy ny, Bu`K qRyh l`gxI nw, rwxIAW dyKIAW qW mn dy AMdr ivkwr pYdw ho gey[
kuC vI nw Kwxw, mhIinAW b`DI Bu`Ky hI bYTy rihxw[ Awpxw srIr qW r`K AwieAw kMdrw 'c qy Aw ky rwjy
ieh vI bVw cmqkwr hY ik KwDw hI nhIN jI iehny AmrU dy mry hoey srIr 'c dwKl ho ky cOdW swl auhdy
qW nw do mhIny qoN pwxI pIqw hY, nw rotI KwDI hY[ srIr 'c rwjy dy qKq 'qy bYT ky rwj Bogdw irhw[
AglI hoieAw krdI hY dUrSwlw; dUr dI bwq sux rwjw bixAw irhw, eyDr bwl gud M weI qy gorKnwQ KYbV
lYxI[ AmrIkw 'c iksy ny g`l krI hY ie`Qy sux ky pey Awps iv`c[ bwl-gud M weI ny qwAnw mwirAw, kihMdw
auhnUM jvwb dy dyxw ik qUM Plwxy idn AYs qrHW kihMdw gorK myry nwl qW qUM au~cIAW nIvIAW g`lW krdw hYN
sI[ ie`k hoieAw krdw hY dUr drSn[ sYNkVy mIlW qYnUM pqw hY qyrw gurU ik`Qy hY, jwh tolH[ smwDIAW
dy auqy dyK lYxw[ lweIAW pqw nhIN lgdw[ AKIr iehdI ingHw 'c Aw
igAw ik myry gurU dw srIr qW ie`k kMdrw 'c ipAw,
ie`k vwrI bwpU jI (sRI mwn sMq bwbw hIrw isMG sùikAw ipAw hY[ gurU ik`Qy hoieAw? tolHdy-tolHdy ny tolH
jI dwaudpurIey) bYTy sI, bIbI jI (sMq mwqw rxjIq ilAw ik ieh qW rwjy AmrU dy srIr 'c cOdW swl
kOr jI) dy ipqw jI[ ienHW nUM kihx l`gy ik drvwzw qoN PisAw bYTw hY[ auQy igAw, auhny AYlwn kr id`qw
bMd kr idE[ ie`k guris`K Aw irhw hY, drvwzw nhIN lMkw 'c ik koeI jogI, koeI swDU myry dyS dy auqy pYr
KolHxw[ lwhOr dI g`l hY[ ienHW ny drvwzw bMd kr nw r`K sky[ iehny qblw is`iKAw, gwaux vwlIAW dy
id`qw[ A`Dy GMty bwAd auh Aw igAw[ Aw ky kihx nwl jw ky gwauNdw irhw, auQy jw ky iehny auhnUM sucyq
l`igAw ik drvwzw KolHo[ ienHW ny ikhw ik bwpU jI ny kirAw qy k`F ky auhdy srIr 'c auhnUM dubwrw dwKl

'Awqm mwrg' jnvrI, 2013


22
krwieAw qy Pyr gurU nwnk pwqSwh kol lY ky AwieAw[ AwE qW shI sYr krIey[ mhwrwj ny ikhw ik ies
ijQy ieh Sbd aucwirAw - qrHW nhIN iehny smJxw[ kihMdy, AYs qrHW ds ik
gurmuiK Bgiq prwpiq hovY jIviqAw ieau mrIAY ] ik`fI-ik`fI dUr jWdw hYN koeI cIz vI dyKI hY smuMdr
AMg - 245 dy AMdr[ kihMdw, mhwrwj! ie`k munwrw dyiKAw hY,
kihMdy jwh swnUM auhdI Kbr lY ky Aw, pUrI qrHW nwl[
so iehnUM pr kwieAW pRvyS is`DI kihMdy ny[ ie`k
huMdI hY svYCMq imRqU[ mrzI dy nwl ijvyN jIA krdw AsIN ie`Qy hI bYTWgy[ bcn mMn ky cilAw igAw, jw
ky munwry dy kol Awpxw mus`lw c`uikAw qy EvyN ijvyN
hY, ij`Qy jIA krdw hY ausy qrHW dy nwl srIr C`f
dyxw[ ie`k huMdI hY sur kRIVw, dyviqAW dy dyS 'c phuMc DrqI qy vI qorI igAw, pwxI qy vI qorI igAw qy auQy
munwry dy kol jw ky ieMqzwr krn l`igAw ik kOx
jwxw[ auQy Ap`Crw dy nwl nwc gwauxy krny[ ie`k hud M I
hY sMklp is`DI, sMklp kr lYxw qy auh is`D ho jwxw[ AwauNdy ny[ Swm ho geI[ aus vyly kI dyKdw hY ik vIh
gurmuK ipAwry Es QW 'qy phuMcdy ny qy Aw ky aunHW ny
iesy qrHW dy nwl ApRqyhq huMdI hY iksy QW dy iv`c
jwx nwl koeI rukwvt nw hoxI[ Awpxw pwT kirAw[ ie`k ic`q ho ky bMdgI krI[ A`T
nON v`j gey aus qoN bwAd 21 Qwl pRSwdy dy auqry
BweI rxDIr isMG jI ilKdy ny ie`k pusqk dy AsmwnW 'coN[ vIh vMfdy sI, auh kihMdy ik ie`k ijhVw
AMdr ik mYN jd bI.ey. 'c pVHdw sI lwhOr[ myry mn AwieAw hoieAw hY auhnUM vI dy idE[ aus nUM vI dy
iv`c bVw iKAwl AwieAw ik mYN iksy cMgy swDU dI FUf M id`qw[ aus qoN bwAd AMimRq vylw hoieAw, Pyr Awpxy
krW[ kihMdy auQy mYnMU ie`k imilAw, mYnMU kihMdw ik beI kMmW nUM, ijvyN Awey sI ausy qrHW vwps cly gey[ nw
kwkw c`lIey qYnUM sYr krweIey[ kihMdw, XUnIvristI 'c AwauNdy idsy nw jWdy idsy[ jdoN cly gey aus vyly kI
lY igAw[ auQy iemiqhwn ho irhw sI[ mYN ikhw ik AwpW dyKdw hY ik ie`k jhwz jw irhw hY qy smuMdr iv`c
nUM dyK lYxgy[ kihMdw, koeI nhIN dyKdw[ kihMdw, dPqrW fùbx l`igAw auhny ikhw ik bVw mwVw kMm hoieAw ik
dy aupr nUM pYr kirAw kry, nwl myrI bWh PV ley, jhwz fu`b irhw hY qy f`ubxw nhIN cwhIdw[ aus vyly
auqy lY jwieAw kry[ GrW 'c, gupq QwvW 'qy koeI nw AwpxI SkqI vrqI qy jhwz fùbx qoN htw id`qw[ bVw
swnUM dyKy, ijQy AsIN iPrdy rhy[ dUjy idn Pyr mYnUM sYr mn iv`c KuS hoieAw ik A`j ie`Qy Awaux dy nwl ikMny
krweI[ qIsry idn jdoN mYnUM cylw bxwaux l`igAw, mYN bMidAW dI jwn bc geI[ bwr-bwr mn 'c AweI jWdw
kI dyKdw hW auh qW qMbwkU pINdw sI ij`QoN ienHW nUM hY ik mYN jhwz bcw id`qw, mYN jhwz bcw id`qw[ rwq
nPrq hoeI[ so ieh ie`k is`DI huMdI hY dUjy drjy dI nUM jdoN pRSwdw AwieAw qW ie`k Qwl G`t AwieAw[
ik iksy QW cly jwE, Qkwvt nw hoxI[ ir`DI auh huMdI swirAW ny ivcwr krI ik Awpxy iv`c koeI AYsw bMdw
hY ik QoVHw ijhw Anwj lY ky bYT jwxw, pMj syr[ hY BweI ijhny r`b dI rzw nUM nhIN mMinAw[ pRmySr
kihMdy, jI sMgq hzwrW dI qwdwd 'c AweI hY[ auhdy dI rzw dy auqy ijhVw rwzI nhIN hoieAw kOx hY Awpxy
auqy k`pVw pw dyxw, auh pMj syr hI nw mu`kx dyxw[ AMdr[ lyikn gurmuK sI, aus vyly hryk hI khy ik
ienHW nUM ir`DIAW qy is`DIAW kihMdy ny swDsMgq jI[ ienHW mYN ho skdw hW[ ieh nhIN ik ieh ijhVw nvW
dy auqy mhwrwj ny ikhw ik ieh qW lokW dy qmwSy hoey AwieAw hY ieh ho skdw hY[ auh qW pihlW vI AwauNdy
ipAwirE! ieh koeI v`fI bwq nhIN, qusIN qW dunIAW sI swry[ Pyr AMimRq vyly cly gey, dUjy idn kI dyKdw
iv`c Ps gey[ hY ik munwrw igrn l`igAw, iehny ikhw ik hy A`lwh
Dwrnw - nwm mn iv`c vsxw nhIN, qwlw! ie`Qy Aw ky qyrI iebwdq krdy ny qy qUM auhI
ipAwirAw! ir`D is`D sB moh hY[ QW sùtx l`g igAw beI ieh igrnw nhIN cwhIdw[ rok
mnhiT iknY n pwieE sB Qky krm kmwie ] id`qw SkqI dy nwl qy mn iv`c dUhrI haumY ho geI
mnhiT ByK kir Brmdy duKu pwieAw dUjY Bwie ] ik pihlW mYN jhwz bcwieAw qy hux mYN munwrw igrn
iriD isiD sBu mohu hY nwmu n vsY min Awie ] qoN bcwieAw, aus idn iksy nUM vI pRSwdw nw auqirAw[
gur syvw qy mnu inrmlu hovY AigAwnu AMDyrw jwie ] ausy qrHW BuK
` y Bwxy bMdgI kIqI qy nwl kihx l`gy ijhVy
nwmu rqnu Gir prgtu hoAw nwnk shij smwie ] gurmuK sI v`fy, ik koeI Av`igAw ho geI Awpxy qoN[
AMg - 593 koeI pRmSy r dw hukm moV id`qw igAw qy hux cMgw ieh
ies qrHW mhwrwj kihx l`gy ik mKdUm jI, hY ik AwpW ie`QoN c`lIey ikauNik hux hukm nhIN eys
ikhVIAW KyfW iv`c pey ho, ryqy dy auqy nTweI iPrdy QW 'qy Awaux dw[ koeI Apiv`qrqw ho geI iehdI
ho, kdy pwxI 'qy nTweI iPrdy ho[, AslI g`l qW qusIN piv`qrqw BMg ho geI[ aus vyly ieh rih igAw qy
Bùl gey[ cùk gey qusIN aus bwq qoN[ kihMdw, mhwrwj! EDr kI dyKdw hY ik mINh pY irhw hY[ kihx l`igAw,

'Awqm mwrg' 23 jnvrI, 2013


smuMdr 'c mINh pYNdw hY qy ij`Qy pYxw cwhIdw hY auQy au~cI-au~cI ikauN bWgW idMdw hY, AMdroN hI kih
pY nhIN irhw[ mINh ht igAw, auQy pYx qoN[ Pyr mn dy A`lwh-hU-Akbr[ auqy AsmwnW nUM Byjdw hYN ik
iv`c AwieAw ik mYN smud M r iv`c pwxI igrdw htwieAw[ s`qvyN Asmwn 'c suxygw r`b, r`b koeI bolw hY[ r`b
ikqy KuSk QW 'qy igrygw auQy PslW hoxgIAW[ aus vyly qyry AMdr bYTw suxdw hY[ kihx l`gy, pRymIAw! jy qUM
iehny Awpxw musl ` w smud
M r 'c pw ky gurU nwnk pwqSwh Ardws krdw, qW qyrI g`l mMnI jwxI sI, qyrw zor
dy kol Aw ky Kbr dyx vwsqy, jd pwieAw qW QoVHw nhIN sI lgdw[ TIk hY nyk kMm kirAw, jIvW dy pwp
ijhw qur ipAw auh[ sO ku gz[ aus qoN bwAd nw iek`Ty hoey sI, swirAW dy iek`Ty pwpW dw Pl ie`Qy
EDr jwvy nw EDr[ auh gurmuK ipAwry jWdy-jWdy KVH imlxw sI[ munwry ny vI igrnw sI iehdy iv`c vI
gey, kihx l`gy ik ieh kI kr irhw hY[ au~cI Awvwz pRmySr dI rzw sI, jo mINh pYNdw sI, ieh lUx AYnw
id`qI ik pRymIAW! kI kr irhw hYN[ kihx l`igAw, vD igAw sI ik m`CIAW nUM bVI BwrI qklIP ho geI
ipAwirE! mYN qW Ps igAw smuMdr dy AMdr[ nw mYN sI qy im`Tw pwxI auQy pRmySr vloN sùitAw jw irhw sI[
quhwfy q`k Aw skdw hW, nw mYN AgWhW jw skdw hW[ qUM rzw nUM nhIN smJ sikAw[ so iesy krky pihly idn
mus`lw myrw f`ubdw jWdw hY qy mYN kI krW[ kihx l`gy, Kwxw AwieAw, dUsry idn aunHW dw nhIN AwieAw[ aunHW
krnw kI hY, ijhny qYnUM ByijAw hY auhdy crnW 'c dI gurmuK AvsQw sI[ gurmuK AvsQw jo huMdI hY
Ardws kr[ kihMdy aunHW dw nwauN gurU nwnk hY[ gurmuK Sukr qy rzw dI sur iv`c rihMdw hY[ ikauNik
Ardws kIqI, mus`lw qur ipAw qy gurU mhwrwj dy kol AYsw mhwrwj dw Purmwn hY -
Aw igAw, nIvIN pweI hoeI hY[ hux auh bwq nhIN rhI Dwrnw - gurmuK qyrw Bwxw pwvY,
ijhVI pihlI sI, ijhVI mhwrwj nUM kihMdw sI ik sihjy sic smwvy jI[
AwE KylH krIey[ mhwrwj kihx l`g,y mKdUm jI! gurmuK jo hoieAw
mhwrwj kihx l`gy, mKdUm! Kbr suxw[ kihMdw, krdw hY vwihgurU dI rzw iv`c qy Sukr qy sbr dy
mhwrwj! mYN kwhdI Kbr suxwvW[ mYnUM qW hYrwnI huMdI iv`c sur imlw ky cldw hY -
hY ik mYN nykI krI hY qy myrw mus`lw qurdw nhIN sI[ jo quDu krxw so kir pwieAw ]
jdoN mYN kuC nhIN sI kirAw, jd mYN smuMdr 'qy AYs Bwxy ivic ko ivrlw AwieAw ]
qrHW KylHdw sI ijvyN pMCI Asmwn 'c aufdy iPrdy ny[ Bwxw mMny so suKu pwey Bwxy ivic suKu pwiedw ] 1 ]
kihMdy, kI kirAw? gurmuiK qyrw Bwxw BwvY ]
kihMdw, mhwrwj! mYN jhwz fub
` dw bcwieAw, munwrw shjy hI suKu scu kmwvY ]
igrdw bcwieAw, mINh pY irhw sI auQy qy mYN auh htw Bwxy no locY bhuqyrI Awpxw Bwxw Awip mnwiedw ] 2 ]
ky KuSk QW 'qy puAwieAw[ nykI dw kMm kirAw[ qyrw Bwxw mMny su imlY quDu Awey ]
ijsu Bwxw BwvY so quJih smwey ]
mhwrwj kihMd,y TIk hY pRm y IAW! nykI krn dy iv`c Bwxy ivic vfI vifAweI Bwxw iksih krwiedw ] 3 ]
Prk hoieAw krdw hY[ ieh qUM ijhVy kMm kry sI, jw iqsu BwvY qw gurU imlwey ]
rzw qy Sukr dI bysurI 'c kry sI[ sur nwl sur nhIN gurmuiK nwmu pdwrQu pwey ]
sI qUM rlweI[ qUM kihMdw hYN mYN bcwey - quDu AwpxY BwxY sB isRsit aupweI
jy koaU ApunI Et smwrY ] ijs no Bwxw dyih iqsu Bwiedw ] AMg - 1063
jYsw ibqu qYsw hoie vrqY Apunw blu nhI hwrY ] lyikn ijhVy mnmuK ny ieh cqurweIAW krdy ny[
AMg - 679 ienHW nUM Bwxw nhIN cMgw lgdw qy cqurweIAW krdy ny[
qyrw qW bl l`g igAw ijMnW kmwieAw sI swrw[ mhwrwj kihMdy -
ikauNik qUM jhwz bcwieAw, nykI qW krI pr qUM jy mnmuKu AMDu kry cqurweI ]
iehdI QW 'qy Ardws krdw, pRBU dy crnW 'c qW pRBU Bwxw n mMny bhuqu duKu pweI ]
Ardws qW suxdw ieh qW nhIN, bolw hY r`b[ boly r`b Brmy BUlw AwvY jwey Gru mhlu n kbhU pwiedw ]
nUM qW mMinAw hI nhIN hY[ sMq ausy vyly Kbrdwr krdy AMg - 1064
ny ijhdy mn iv`c AwauNdw hY ik r`b bolw hY[ sMqW gurmuKW ny ies g`l nUM cMgI qrHW nwl smiJAw
dw Purmwn hY ik - hoieAw hY[
mu`lW munwry ikAw cVY, sWeIN nw bihrw hoie[ Dwrnw - gurmuK ny jwixAw, clxw iv`c hukm rzw dy[
ijh kwrn qUM bWg dyie, idl hI BIqr joie[ gurmuK qy mnmuK dw Prk[ mhwrwj kihMdy ijhVw

'Awqm mwrg' jnvrI, 2013


24
qW mnmuK hY - swrI g`l dw pqw sI[ ikauNik qusIN pihlW hI imrqk
mnmuKu AMDu kry cqurweI ] dw swmwn r`iKAw hoieAw sI, kihMdy hW BweI pqw sI[
Bwxw n mMny bhuqu duKu pweI ] AMg - 1064 kihMdy, Pyr qusIN gurU mhwrwj qoN aumr ikauN nw mMgI?
ijhVw gurmuK hY - kihMdy Pyr vI BweI jwxw hI sI[ Pyr ikhVw ie`Qy rihxw
sI, koeI dunIAW 'c irhw A`j qweIN[ kI cIz mMgxI
clxu hukmu rjwie gurmuiK jwixAw[ hY, jy mMgxw hY qW ie`k pRmySr dw nwm gurU qoN mMgxw
BweI gurdws jI, vwr 22/16 cwhIdw hY[ ieh nwSvMq cIzW dI kI mMg hY[ aus vyly
gurU pMjvyN pwqSwh mhwrwj dy kol, ie`k gurmuK Awp dyKdy ny ik mn dy AMdr koeI Borw ijMnW vI
nwm dy guris`K ny ikhw ik pwqSwh! AYsy gurmuK dy pirvrqn nhIN hY, ijvyN pihly sI ausy qrHW hux ny[
l`Cx ijhVy ilKy hoey ny ikRpw krky drSn hI krwE[ kihx l`gy, lVkI ikauN ivAwhI qusIN, jy quhwnUM pqw
mhwrwj kihx l`gy ik gurmuK qW byAMq ny BweI, ie`k sI[ kihMdy, ivAwh ho ky hI cVHweI krnI sI iehny[
qoN ie`k cVHdw, pr qyrI inSw nhIN hoxI jy inSw krnI ievyN ijvyN hI hoxw sIgw, iehnUM koeI myt nhIN sikAw
hY qW qUM gujrwq cilAw jwh, auQy BweI iBKwrI dy Gr krdw -
phuMc jw, cwr idn dy AMdr[ hukm mMinAw, gujrwq lyKu n imteI hy sKI jo iliKAw krqwir ]
phuMicAw, auQy BweI iBKwrI nUM imilAw[ BweI iBKwrI AMg - 937
ie`k qpV isauN rhy sI, Gr iv`c bVI AmIrI sI,
gurU mhwrwj kihMdy, jy koeI zor lwvy vI ik mYN
kwlIn iv`Cy hoey sI, bhuq sohxI hvylI sI qy hvylI
dy ivhVy iv`c kVwhIAW cVHIAW hoeIAW sI qy ivAwh imtw dyvWgw[ kihMd,y imtdw nhIN, ie`k sMqW kol ivSyS
SkqI huMdI hY, auh vI kdy-kdy vrqdy ny hmySw nhIN
dI iqAwrI ho rhI sI[ KuSIAW hI KuSIAW sI qy eyDr
ieh dyKdw hY ik q`pV isauN rhy ny qy ie`k ArQI vrqdy, aunHW dw hYgw -
peI hY, sIVI peI hY qy nwl ie`k pUlw ipAw hY qy jo ikCu krY soeI pRB mwnih Eie rwm nwm rMig rwqy ]
ie`k brqn ipAw hY korw[ duic`qI 'c pY igAw, smJ AMg - 748
nhIN AweI[ dUsry idn BweI iBKwrI BweI gurmuK nUM auh kr dyx qW pRmySr nUM mMnxw pYNdw hY lyikn
vI ivAwh 'c nwl lY gey[ SwdI hoeI qy bVIAW KuSIAW auh krdy nhIN Awm hwlqW 'c, kdy praupkwr vs
dy nwl rQW 'c bYT ky vwps Aw rhy ny[ jdoN ipMf ikqy kr id`qw qW kr id`qw[ hr QW nhIN vrqdy[
dy nyVy Aw gey qW Gr dy mUhry Aw gey qW mW vI kihx l`gy ieh iks qrHW?
KVHI hY pwxI vwrn vwsqy, BYxW KVHIAW ny rwh rokx kihMdy, bIbI dw kI hwl hoeygw[
vwsqy, so bVy KuSI dy smwgm ny lyikn BweI iBKwrI
jdoN AwpxI svwrI 'coN auqrdy ny qW aus vyly jw ky kihMdy auhnUM pu`C lE[
pu`qr vwly rQ nUM JMmx cu`kdy ny qy auhdy iv`coN pu`qr jdoN bIbI dy kol gey auh kihx l`gI hW iesy
dw imrqk srIr h`QW 'c lY lYNdy ny[ swrIAW KuSIAW qrHW hoxw sI ipqw jI[ myrI SwdI hoxI sI aus qoN
gmIAW 'c bdl geIAW qy mMglmeI vsqr ijhVy sI, bwAd ieh Gr iv`c nhIN sI Awauxy, mYnUM vI pqw sI[
swry SokmeI vsqrW 'c bdl gey[ aus vyly Awp ny kihx l`gy, Pyr qYnUM rMj nhIN[ kihMdI, nhIN iesy qrHW
jo q`pV isauNqw sI, bVw Bwrw q`pV sI auh bwhr hI hoxw sI[
ivCw id`qw, bwhr drI sI koeI purwxI auhdy auqy swry
bYT gey[ auqy nUM dyiKAw kihx l`gy BweI QoVHw hI smW qyry mn 'c KuSI hY?
rih igAw, ieSnwn krwE qy imrqk dyh nUM lY c`lo[ kihMdI, hW KuSI hY[
ArQI k`F ilAwey, ikqoN ilAwauxw hI nhIN sI kuC,
ikauN?
pUlw vI k`F ilAwey qy auh brqn vI k`F ilAwey[
kPn pihlW hI iqAwr krky r`iKAw hoieAw sI[ ausy kihMdI, mYN AYfy v`fy mhWpurS dI pqnI bx geI
vyly ieSnwn krwauNdy swr Ardws krI qy SmSwn BUmI qy hux AsIN drgwh iv`c iek`Ty rhWgy[ Awh QoVwH ijhw
jw ky lWbU id`qw qy aus qoN bwAd Gr Aw gey[ Aw sPr hY mYN k`t lYxw hY izMdgI dw[ aus qoN bwAd swfw
ky rihrws swihb dw pwT kirAw, aus vyly BweI gurmuK sbMD juV igAw[ so ies krky mYnUM bVI KuSI hY[
bhuq gmgIn hoieAw qy nwl ieh pqw l`igAw ik ienHW BweI gurmuK kihx l`gy ik qusIN dovNy g`lW bVIAW
nUM pqw sI eys g`l dw qy jdoN bwqcIq c`lI kihx hor qrHW dIAW krdy ho, KolH ky d`so qW jo mYnMU vI pqw
l`gy BweI iBKwrI! mYnUM AYs qrHW lgdw hY ik quhwnUM l`gy[ kihx l`gy, ipqw jI! gYb dy Byq Ku`lHxy nhIN

'Awqm mwrg' 25 jnvrI, 2013


cwhIdy[ clo qusIN bwr-bwr pu`Cdy ho qy mYN hux sMkoc gurmuiK pMiQ clwie clxu BwixAw[
nwl d`sdI hW ik mYN rwjy dI lVkI sI ipCly jnm isdk sbUrI pwie kir sukrwixAw[
'c qy mYN AYnw qp kirAw ik iksy bMdy dw myry swmHxy BweI gurdws jI, vwr 22/16
ho ky nyqr K`ulHw nhIN sI rihMdw[ ie`k dm Q`ly igr isdk dy iv`c rihMdy ny, sbr 'c rihMdy ny[
jWdw sI[ jlwl myry nyqrW 'c AYnw izAwdw sI ik koeI swrIAW qwkqW dy mwlk huMdy ny[
Jwk nhIN sI skdw[ SwdI dI mYN Srq ieh r`KI ik
ijs bMdy dy swmHxy myry nyqr nIvyN pYxgy[ auhdy nwl BweI mqI dws ie`k idn pihlW ieh g`l kihMdy
mYN SwdI krwvWgI[ svMbr ricAw igAw pr koeI ny nwlidAW nUM ik jy mhwrwj AwigAw dyx qW id`lI
rwjkumwr AYsw nw inkilAw ijhdw jlwl qy qyj AYnw qy lwhOr dy mYN CYxy vjw dyvW[ jdoN mhwrwj jI nUM pqw
hovy[ mYnUM dyK ky sB dIAW A`KW nIvIAW ho geIAW[ l`igAw qW kihMdy mqI dws! ieh rzw dy iv`c AwpW
Pyr mYN qIrQ Xwqrw krI, auQy ie`k bRhmcwrI 22 swl c`lxw hY pRmySr dI, ik`QoN SkqI pRwpq hoeI[ kihMdw,
dw qp krdw sI, AYnw jlwl auhdw qyj viDAw hoieAw pwqSwh! Awp dw SIq pRSwd Ckdy rhy hW[ kihMdy,
sI ik jdoN mYN auhdy drSn kIqy, swmHxy hoeI, auhny ijhdw SIq pRSwd Ckdy rhy hW auhdy 'c ikMnI ku
dyiKAw myry vl, qW myry nyqr ie`k dm Q`ly ho gey, SkqI hoeygI? kihMdw, mhwrwj Awp qW BMfwr ho,
K`pr igr gey[ myry ipqw ny smJ ilAw ik ie`Qy hI smuMdr EN SkqIAW dy[ kihMdy Pyr jdoN AsIN ShIdI
sMjog hY[ bRhmcwrI nUM pu`iCAw auh kihMdw ik mYN qW dy rhy hW[ qW qusIN vI sbr iv`c AwE[ isdk iv`c
nhIN krwauxw ivAwh[ AwE -
isdk sbUrI pwie kir sukrwixAw[
kihMdI, mYN qW iehnUM pqI Dwr ilAw, mYN qW
gurmuiK AlKu lKwie coj ivfwixAw[
iehdI syvw hI krWgI[
vrqx bwl suBwie Awid vKwixAw[
mYN syvw krdI rhI, swlW dy swl lMGdy rhy, kdy swD sMgiq ilv lwie scu suhwixAw[
nw auhny mYnUM bulwieAw[ ie`k idn myrI syvw 'qy pRsMn jIvn jugiq krwie sbid is\wixAw[
ho ky kihx l`igAw, qUM cwhuMdI kI hYN? gurmuiK Awpu gvwie Awpu pCwixAw[
kihx l`gI ik mYN qyry nwl SwdI krwauxw cwhuMdI BweI gurdws jI vwr, 22/16
hir kw Bwxw mMnih sy jn prvwxu ]
hW[
gur kY sbid nwm nIswxu ] AMg - 1129
auh kihMdw, eys jnm 'c qW nhIN hoxI, Aglw so ies qrHW mhwrwj kihx l`g,y mKdUm jI! qyrw
jnm Aweygw qy isrP mYN SwdI krwvWgw, sMjog koeI jo bl hwirAw, auh ies krky hwirAw, qyry iv`c hauN
nhIN qyry nwl[ ieh g`l mYN mMnI hoeI sI, so ieh vI sI[ qYnUM gurmuKqweI dI smJ nw AweI[ auh ijhVy
cVHweI kr igAw qy mYN vI[ eys jnm dy AMdr mYnUM AwauNdy sI vIh, auh gurU dy ipAwry sI[ gurU nwnk
vI ipClw pqw hY qy iehnUM vI ipCly jnm dw pqw pwqSwh dy is`K sI swDsMgq jI! kmwl hY aus zmwny
sI qy swfy ipqw jI nUM, BweI iBKwrI jI nUM vI swrI dy AMdr ik`fI v`fI AvsQw aunWH guris~KW ny pRwpq krI
g`l dw pqw hY[ so ies krky ipqw jI! mYnMU koeI AYsI hoeI sI[ BweI gurdws jI gurmuKW dI jo rhurIq huMdI
bwq nhIN hY, ikauNik ies qrHW hoxw hI sIgw, jo hoxw hY, auh ieh nhIN huMdw, ByK nhIN huMdw ik ByK qoN
hY auhnUM koeI myt nhIN sikAw krdw[ gurmuK bx igAw[ nw auhdy vrq vrqwvy qoN huMdw hY[
gurU nwnk pwqSwh kihMdy ny - auh mwieAw dy iv`c audws rihMdy ny, swry bwl-b`icAW
rwjw jnmyjw dy mqˆØI brij ibAwis pV@wieAw ] nUM pwlxgy, kMm krngy, KyqIAW vxj vpwr, nOkrIAW-
iqin@ kir jg ATwrh Gwey ikrqu n clY clwieAw ] cwkrIAW, lyikn detached (inrlyp) rihxgy[ iksy
AMg - 1344 nwl moh nhIN pwauxgy[ dUsrw aunHW iv`c hMkwr nhIN
huMdw[ ies qrHW Purmwn hY -
jo ikrq huMdI hY ilKI hoeI m`Qy dy iv`c auhnUM
koeI mytx nUM smr`Q nhIN hoieAw krdw[ ies qrHW dy Dwrnw - gurmuK grb invwr ky,
nwl jo gurmuK hoieAw krdy ny pRmySr dI rzw dy iv`c rihMdy mwieAw iv`c audwsI[
c`lxw, gwfI rwh pMQ 'qy cldy ny, cldy vwihgurU dy gur isKw swbws jnmu svwirAw[
Bwxy iv`c ny[ gur isKw rhrwis gurU ipAwirAw[
gurmuiK swis igrwis nwau icqwirAw[
clxu hukmu rjwie gurmuiK jwixAw[
mwieAw ivic audwsu grbu invwirAw[

'Awqm mwrg' jnvrI, 2013


26
gurmuiK dwsin dws syv sucwirAw[ ieh bcn iehdy kMn 'c pY gey ik hYN! krMgW roVI
BweI gurdws jI, vwr 22/19 'c qW hMs kdy jw ky bYTw nhIN, auh qW mwn srovr
dwsW dy dws rihMdy ny, hMkwrI nhIN huMdy[ ieh qy bYTdw hY[ ieh bcn kI kih id`qy gurU mhwrwj ny,
nhIN kihMdy ik myrw Apmwn Plwxy ny kr id`qw[ ikauNik hux mMn cu`ikAw sI, SkqI Awp dI hwr geI sI[
ijhVw pihlW hI dwsW dw dws hY, ie`k qW huMdw hY kihx l`igAw, pwqSwh! nyk kMm krn dy auqy vI
kihx vwsqy, mYN qW jI quhwfy dwsW dw dws hW[ jy SkqIAW hwr jWdIAw ny[ mhwrwj kihMdy nyk kMm krnw
dwsW dy dws dy QwauN KVHw idE, Pyr gu`sy ho jwey[ vI burw nhIN pr ijhVIAW qyrIAW SkqIAW ny ieh
qUM mn joiVAw sI, mwieAw dIAW SkqIAW auqy pRmySr
kihMdy swbwS guris`KW dy ijnHW ny jnm svwr vl nhIN joiVAw[ praupkwr krnw cMgw hY, pr qUM hauN
ilAw[ ienHW dw rsqw cwhy ijhVw hY auh gurU dy ipAwr iv`c Aw ky praupkwr kIqw[ jdoN hauN 'c Aw ky kirAw
iv`c hY[ gurmuK ie`k sikMt vwsqy vI nwm nhIN Bùldy[ qW AwdmI Q`kdw vI hY, A`kdw vI hY[ gurduAwrw pihlW
mwieAw 'c audws rihMdy ny[ swrIAW SkqIAW dy mwlk bxw bYTdw hY, bhuq imhnq krdw hY, jdoN auhnUM bdl
huMdy hoey vI AiBmwn iv`c nhIN AwauNdy[ idMdy ny, Pyr auh nrwz ho ky muV ky gurduAwry nhIN
vrqin Aws inrws sbdu vIcwirAw[ vVdw[ ikauNik hauN iv`c syvw krI hoeI hY[ sdw hI
gurmuiK shij invwsu mn hT mwirAw[ cwhuMdw hY ik myrw mwx hovy, koeI myrI mwx hwnI nw
gurmuiK min prgwsu piqq auDwirAw[ kr dyvy[ mhwrwj kihMdy, iehdy nwl ijhVw praupkwr
BweI gurdws jI, vwr 22/19 hud
M w hY, hauN iv`c kIqw hoieAw, iehdy iv`c Awpxw bl
so ies qrHW dy nwl jdoN bcn suxy, gurmuKW ny hwr jwieAw krdw hY, Gu`t jWdw hY AwdmI dw dm,
khy, aus vyly mus`lw qrdw nhIN[ kihx l`igAw ik mYN bwkI dUsrI g`l hY vwihgurU nUM nyVy qW jwixAw nhIN[
qW Ps igAw, nw EDr hud M w hW, nw EDr[ kihx l`g,y jy qUM nyVy jwxdw huMdw qW Ardws hI bhuq sI[ Awpxw
pIr jI! Awh ijhVw QW hY r`b dw rwh, ieh pIrW bl qUM ikauN lwieAw[ qUM vwihgurU nUM pCwx nw skyN qy
qy bwdSwhW dw nhIN huMdI[ ieh dunIAW huMdI hY pIrW haumY ny qYnUM Cl ilAw[ hukm rzw auqy qUM bysurw ho
qy bwdSwhW dI[ gurmuKW dw rsqw hor hY, pIrW qy igAw[ bwkI jy sMswr cMgw kihMdw hY, kihMdy auhdy nwl
bwdSwhW dw rsqw hor hY[ inmrqw 'c Aw, ijsny qYnUM koeI Prk nhIN ipAw krdw ik sMswr cMgw kihMdw[
ByijAw hY aunHW dy A`gy Ardws kr, auh gurU nwnky cMgw nwauN vI auhny rKw ilAw, cMgIAW g`lW vI kr
swihb hn - leIAW[ kihMdy, iehdy nwl koeI g`l nhIN bxdI, AYsw
sB qy vfw siqguru nwnku ijin kl rwKI myrI ] Purmwn krdy ny -
AMg - 750 Dwrnw - jskIrq jg lY leI jI,
auh swirAW qoN v`fw hY qy auhdy kol qUM Ardws cMgw nwau rKw ky Awpxw[
kr[ aus vyly Ardws krdw hY - jy jug cwry Awrjw hor dsUxI hoie ]
nvw KMfw ivic jwxIAY nwil clY sBu koie ]
Dwrnw - hux r`K lE siqgur nwnk jI,
cMgw nwau rKwie kY jsu kIriq jig lyie ] AMg - 2
mYN swr nw jwxw qyrI[
igAwnu iDAwnu ikCu krmu n jwxw swr n jwxw qyrI ] cMgy-cMgy kMm kr ley, sMswr iv`c AKbwrW iv`c
sB qy vfw siqguru nwnku ijin kl rwKI myrI ] Aw igAw[ mulwkwqW ho geIAW, v`fy-v`fy ienwm dunIAW
AMg - 750 ny dy id`qy[ mhwrwj kihMdy, pIr jI! Awh g`l nwl
r`b dI drgwh 'qy nhIN pRvwn huMdw[ r`b dI drgwh
idloN Ardws krI, mus`lw qur ipAw[ gurU nwnk
'qy pRvwn qW huMdw hY jy r`b dI ndir ho jwvy, ijMnW
pwqSwh dy pws Aw igAw, aus vyly jdoN Aw ky sIs
icr ingHw nhIN huMdI kuC krI jwh[ EnW icr pRvwn
invwieAw[ aus vyly mhwrwj dy mu`K qoN swDwrx ies
nhIN huMdw -
qrHW dy bcn inkly -
Dwrnw - iksy bwq nw p`uCxI jI,
Dwrnw - krMgI l`gw hMs, C`f ky isPq swlwh nUM[
jy nw ndir sWeIN dI hovy[
sau Elwm@y idnY ky rwqI imlin@ shMs ]
isPiq slwhxu Cif kY krMgI lgw hMsu ] kihx l`g,y pIr jI! TIk hY ir`DIAW-is`DIAW idKw
iPtu ievyhw jIivAw ijqu Kwie vDwieAw pytu ] ky praupkwr krky, nykIAW krky, sMswr nUM irJwieAw
nwnk scy nwm ivxu sBo dusmnu hyqu ] AMg - 790 jw skdw hY[ sMswr AKbwrW 'c kFw skdw hY, v`fy-
v`fy bu`q lvw skdw hY, v`fy-v`fy mwx idvw skdw hY,
jdoN iesny Aw ky nmSkwr kIqI, sihj suBwA

'Awqm mwrg' 27 jnvrI, 2013


v`fIAW-v`fIAW aupwDIAW ifgrIAW dy skdw hY lyikn auQy mukwm bxwE, ij`Qy jw ky sdw vwsqy rihxw
pRmySr dy dr 'qy nhIN hY - bsxw hY, ieh kwhdw mukwm hY, ie`QoN qW roz hI c`lx
cMgw nwau rKwie kY jsu kIriq jig lyie ] dI DoK rihMdI hY, DoKw rihMdw hY ik hux c`ly ik hux
jy iqsu ndir n AwveI q vwq n puCY ky ] AMg - 2 c`ly[ so ieh g`l mn 'c hox krky, qusIN Ajy q`k
swrI g`l ndr dI hY - s`c nUM nhIN pCwixAw[ nwm dw Ajy quhwnUM pqw nhIN
l`igAw qy nwm jpxw cwhIdw hY[ AYs qrHW nwl aupdyS
kItw AMdir kItu kir dosI dosu Dry ] idMdy ny -
nwnk inrguix guxu kry guxvMiqAw guxu dy ]
Dwrnw - nwm jp lY hrI dw Bu`l jweIN nw,
qyhw koie n suJeI ij iqsu guxu koie kry ] AMg - 2
isdk iv`c rih ky bMidAw[
hYrwn ho igAw ik Awh bcn qW A`j q`k mYN
iksy qoN nhIN suxy[ mYnUM qW v`fy-v`fy pIr Aw ky kihMdy kihx l`g,y pIr jI! AslI g`l SkqIAW idKwauxw
nhIN hoieAw krdw[ ieh dunIAW nUM qusIN s`c krky
ny ik mKdUm jI DMn ho qusIN, AYnIAW SkqIAW dy
mwlk, AYho ijhy qusIN kOqk kr ley ny qy A`j s`cIAW jwixAw hY[ vwihgurU nUM dUr krky jwixAw hY, iesy krky
qusIN prcw pwieAw hY, js kIrq lYx vwsqy ik lok
kihx vwlw Aw igAw[ mhwrwj jI kihx l`gy, pIr
jI! ieh glqIAW pqw ikauN huMdIAW ny? eys krky myrw nwm au~cw krky jwnx ik v`fw pIr hY, v`fIAW
SkqIAW vwlw hY[ byAMq dunIAW Awvy qy jdoN mYN cVHweI
huMdIAW ny ik quhwnUM Ajy q`k ies dunIAW dI s`qqw
dy auqy ivSvwS hY, lyikn ie`Qy roz DoKw rihMdw hY[ kr jwvW, Pyr myry mzwr dy auqy myly l`gx[ mhwrwj
kihMdy, ieh ikhVI g`l hY[ dunIAW nUM ikvyN qUM mukwm
koeI pqw nhIN hY-
kihMdw hYN[ eyQoN qW clxw hI clxw hY -
kwlu ibAwlu ijau pirE folY muKu pswry mIq ] 1 ]
dunIAw kYis mukwmy ]
Awju kwil Puin qoih gRis hY smiJ rwKau cIiq ]
kir isdku krxI Krcu bwDhu lwig rhu nwmy ]
AMg - 631
AMg - 64
pqw nhIN ikhVy vyly kwl dw Jptw pY jwey[ ivcoN
isdk dy iv`c Aw pihlW ik vwihgurU hwzr nwzr
hI cogw cugdy nUM lY jWdw hY -
hY, myry AMdr bwhr swry prIpUrn hY, myrI g`l suxdw
PrIdw drIAwvY kMn@Y bgulw bYTw kyl kry ] hY, jdoN mYN auhdw nwm lYNdw hW nwm dy iv`c pRmySr
kyl krydy hMJ no AicMqy bwj pey ] huMdw hY -
bwj pey iqsu rb dy kylW ivsrIAW ]
nwvY AMdir hau vsW nwau vsY min Awie ]
jo min iciq n cyqy sin so gwlI rb kIAW ]
AMg - 55
AMg - 1383
ijhVIAW ic`q cyqy nhIN huMdIAW auh g`lW pRmySr jdoN koeI rwm A`lwh vwihgurU kihMdw hY mYN auhdy
iv`c vsdw huMdw hW, A`KrW 'c[ pCwx lE, ijhnUM ieh
krdw hY, roz c`lx dI ie`Qy DoK rihMdI hY qy AYnw
hox dy bwvjUd dunIAW nUM s`cI jwxdw hY[ koeI ivrlw inhcw Aw jwvy, auhdw mn kdy nhIN dOVg y w, Bjn krdy
dw[ ikauNik A`Kr kihxw hY nwl dI nwl vwihgurU
hY ijhVw dunIAW dy iv`c rihMdw hoieAw ieh iqAwrI
r`Kdw hY ik A`j gey, A`j c`ly, k`lH nUM c`ly, iqAwrI vsdw auhnUM nzr AwauNdw hY[ AnuBv huMdw hY, JrnwtW
AwauNdIAW ny[ kihMdy nwm AYvyN cIz nhIN hY, jdoN nwm
iv`c rihMdw hY hr vkq, gPlq iv`c nhIN AwauNdw[
AYs qrHW mhwrwj Purmwn krdy ny - pRgt ho jwvy, iehdy ivcoN nwmI pRgt ho jwieAw krdw
hY[ jdoN nwm lvWgy auhdw sprS hovygw[ rs dy dyS
Dwrnw - inq clxy dI DoK, iv`c phuMc jwvWgy[ iekwgrqw dy dyS iv`c swfI ibrqI
kwhnUM dunIAW s`cI jwx leI[ phuMc jweygI[ so ies qrHW dy nwl mhwrwj kihMdy -
mhwrwj kihx l`gy, pIr jI! ieh qW dunIAW dunIAw kYis mukwmy ]
Awvx jwxI hY qy ie`Qy v`fy-v`fy swDU mhwqmw, v`fy- kir isdku krxI Krcu bwDhu lwig rhu nwmy ]
v`fy fyr,y v`f-
y v`fy mukwm, v`f-
y v`fy qkIey kr kr bihMdy AMg - 64
ny, ie`k qoN dUsrw v`D qoN v`D rihMdw hY, ikauNik aunHW
ny c`lx nhIN jwixAw - g`lW dw Krc nhIN bMnHxw, krxI dw bMnxw hY[
qyry 'c dieAw hoxI cwhIdI hY, DIrj hoxI cwhIdI hY,
mukwmu kir Gir bYsxw inq clxY kI DoK ] iKmw hoxI cwhIdI hY, siq hoxw cwhIdw hY, bRhmcrIAw
mukwmu qw pru jwxIAY jw rhY inhclu lok ] hoxw cwhIdw hY, AihMsw hoxI cwhIdI hY, siq hoxw
AMg - 64 cwhIdw hY qy byAMq gux ny[ krnI hY, ienHW krnIAW

'Awqm mwrg' jnvrI, 2013


28
dw Krc bMnH lY qy hr vkq qUM nwm dy nwl l`igAw bMdw[ kihMdw mYN pI AYc.fI kr leI, mYN Plwxw ho
rih[ hr vkq qyrI rsnw qoN vwihgurU-vwihgurU, rwm- igAw iDmkw ho igAw[ lyikn Awh g`l nhIN smJdw,
rwm, A`lwh-A`lwh huMdw hI rihMdw hY, bwkI ieh ikauNik auhdI pRmwx ibrqI smJx nhIN idMdI[
dunIAW hY ijhVI ie`Qy qW pIr jI rihxw nhIN hY, dUsrI ivklp ibrqI huMdI hY, ivklp ibrqI
jy rihxw hovy Pyr TIk hY, KyfW quhwfIAW mMnIAW
ieh huMdI hY ik ijhVw mn iv`c iKAwl hovy, auhnUM
jwxgIAW, qusIN vI rihxw hY qy dunIAW ny vI rihxw qW TIk smJxw, ijhVw gurU g`l kih irhw hY[ srb
hY[ pr eys dunIAW qoN qW ijMny vI sMswr 'qy Awey ny
klw smr`Q ijhVy hn, auh bol rhy ny aunHW dy bcnW
v`fy-v`fy, koeI nhIN irhw[ nUM siq nw jwnxw[ AwpxI hI g`l auqy r`KxI[ so auh
Dwrnw - v`fy-v`fy dunIAW ivcoN qur gey, smJdw nhIN hY, mhwrwj kihMdy ieh ibrqIAW iqAwg
qUM vI eyQoN qur jwvxw[ ky qUM ieh g`l jwx ik ie`Qy vwihgurU siq hY qy bwkI
eyk iSv Bey eyk gey, eyk Pyr Bey, ijhVI dunIAW hY ieh swrI AwauxI jwxI hY[
rwm cMdR ikRSn ky Avqwr BI Anyk hYN]
Dwrnw - Awid scu qy jugwid s`cw vwihgurU,
bRhmw Aru ibSn kyqy byd AO purwn kyqy,
dunIAW sB Awvx jwvxI[
isMimRiq smUhn kY huie huie ibqey hYN]
Alwhu AlKu AgMmu kwdru krxhwru krImu ]
mondI mdwr kyqy AsunI kumwr kyqy
sB dunI Awvx jwvxI mukwmu eyku rhImu ]
AMsw Avqwr kyqy kwl bs Bey hYN]
AMg- 64
pIr AO ipkWbr kyqy gny n prq eyqy
BUm hI qy hoiekY Pyry BUm hI imley hYN] kihMdy pIr jI! ie`ko mukwm hY s`c dw, vwihgurU
Akwl ausqiq dw qy bwkI swrI dunIAW AwauxI jwxI hY -
mhwrwj kihx l`gy, pIr jI! v`fy-v`fy sMswr 'qy Awid scu jugwid scu ]
Awey[ ijnHW dIAW aumrW igxqI imxqI qoN bwhr sI[ hY BI scu nwnk hosI BI scu ] AMg - 1
lyikn sMswr 'qy koeI nhIN irhw[ mukwmu iqs no AwKIAY ijsu isis n hovI lyKu ]
AMg - 64
jogI q Awsxu kir bhY mulw bhY mukwim ]
AMg - 64 kihMdy, mukwm auhnUM AwiKAw jWdw hY ijhdy isr
dy auqy lyK nw iliKAw hovy -
lyikn sMswrI bMd,y jogI vI Awsx krky bih jWdw
hY, mu`lW mukwm krky bih jWdw hY - Asmwnu DrqI clsI mukwmu EhI eyku ] AMg - 64
pMifq vKwxih poQIAw isD bhih dyv sQwin ] 2 ] Asmwn ny, DrqI ny, cMd ny, sUrj qwirAW ny
sur isD gx gMDrb muin jn syK pIr slwr ] ijMnI qUM kudrq dyKdw hYN ie`k idn ie`k ny vI nhIN
dir kUc kUcw kir gey Avry iB clxhwr ] rihxw, swry AYnrjI 'c bdl ky Sbd dw rUp Dwr
AMg - 64 lYxgy, kuC vI nhIN rihxw[ kihMdy, Pyr mukwm qW EhI
hoieAw ijhVw s`c hoieAw -
auh vI vwrI vwrI Awaux 'qy kUc krI jWdy ny,
qurdy jWdy ny - idn riv clY inis sis clY qwirkw lK ploie ]
mukwmu EhI eyku hY nwnkw scu bugoie ] AMg - 64
sulqwn Kwn mlUk aumry gey kir kir kUcu ]
GVI muhiq ik clxw idl smJu qUM iB phUcu ] kihMdy qwry vI cly jwxgy[ idn vI cilAw jweygw, rwq
AMg - 64 vI Kqm ho jweygI[ swrw bRihmMf Kqm ho jweygw qy
idlw smJ lY, qUM vI clxw hY - ie`k vwihgurU ny rih jwxw hY, auhdI pCwx kr[
sbdwh mwih vKwxIAY ivrlw q bUJY koie ] smJ Aw geI, ir`DIAW is`DIAW 'coN iC`Qw pY igAw
nwnku vKwxY bynqI jil Qil mhIAil soie ] pIr[ pCqwvw krn l`g igAw ik mnW! AYvNy hI izMdgI
AMg - 64 guzwr id`qI ieh qW lyKy hI nw peIAW[ mYN qW kihMdw
sI bhuq kuC hwsl kr ilAw[ myry vrgw qW hor sMswr
kihx l`g,y ijhVw s`c hY auhnUM pCwx ies dunIAW
qy hY hI koeI nhIN[ ik`fI Bu`l 'c myrw jIvn lMiGAw
dy AMdr[ pMj ibrqIAW ny[ ic`q dIAW ibrqIAW - ie`k
hY[ aus vyly kihx l`igAw, hy gurU nwnk! hux ij`Qy
nUM pRmwx ibrqI ieh huMdI hY ik s`c nUM JUT jwnxw,
ieh g`l krdw hYN, hux mYnMU ikRpw krky rsqw vI ds,
JUT nUM s`c jwnxw, ijMnW jIA krdw hY igAwn dyeI
mhwrwj kihx l`gy, qyry AMdr pMj Brm pey hoey ny[
jwE[ ijMnW jIA krdw hY smJweI jwE, nhIN smJdw
(bwkI pMnw 37 'qy)

'Awqm mwrg' 29 jnvrI, 2013


'Awqm mwrg' jnvrI, 2013
30
(bwkI pM n w 28 qy )

'Awqm mwrg' 31 jnvrI, 2013


'Awqm mwrg' jnvrI, 2013
32
'Awqm mwrg' 33 jnvrI, 2013
'Awqm mwrg' jnvrI, 2013
34
'Awqm mwrg' 35 jnvrI, 2013
'Awqm mwrg' jnvrI, 2013
36
'Awqm mwrg' 37 jnvrI, 2013
(pMnw 28 dI bwkI)

Byd Brm hY, sMg Brm hY, krq`qÍ Brm hY, sMswr ieh swry pMjy igAwn ieMdry, pMjy krm ieMdry,
siq hY ieh Brm hY, ieh sMswr ivkwr rUp hY sB iek`Ty ho jWdy ny, inj Gr dy iv`c vwsw imldw
vwihgurU dw, ieh Brm hY[ ieh pMj ijhVy Brm ny hY, lyikn -
ieh jdoN q`k pUrn smr`Q siqgurU nhIN imldw, EnIN sbdu Koij iehu Gru lhY nwnku qw kw dwsu ]
dyr q`k dUr nhIN[ hW ijhVw qYnUM AsIN rsqw d`sxw AMg - 1291
cwhuMdy hW, auhnUM qUM iDAwn dy nwl suxn kr[ Sbd dI Koj krky ieh Gr dI pRwpqI huMdI hY[
Dwrnw - ibnW gurW qoN Brm nhINEN jwxw, so jwh, dunIAW dy AMdr pUrw gurU Bwl[
pUrw siqgurU Bwl jg 'qy[ kihMdy, mhwrwj! mYN ik`Qy Bwldw iPrWgw?
kihx l`gy, pIr jI! jdoN q`k quhwnUM smr`Q gurU koeI mYnUM soJI idE, kihMdy jwh, SyK bRhm nUM
dI pRwpqI nhIN huMdI EnIN dyr q`k ieh jIv Awqmw pu`C, bwby PrId nUM pu`C[ 12vyN QW ijhVw bYTw hY SyK
pRmySr qoN ivCVI rihMdI hY[ jdoN pUry siqgurU ny Sbd bRhm ijhnUM kihMdy ny jW iebrwhIm kihMdy ny[ aus vyly
dy ky Brm dw nwS kr id`qw, aus vyly ieh soJI mhwrwj jI nUM m`Qw tyk ky qur igAw[ kihx l`igAw,
AwieAw krdI hY, ijs dw AsIN izkr kIqw hY[ kihx mYN qW bVw Bu`ilAw irhw[ mYN Awp dw bhuq irxI hW
l`gy, mhwrwj! inSwnI kI hY pUry pIr dI, pUry murSd ik mYnMU Awp ny rsqy pw id`qw qy cldw-cldw pwkptn
dI? mhwrwj kihx l`gy, ijhVw pUrw murSd huMdw hY phuMc igAw, bwby PrId kol bwrHvyN kol[ PrId swnI
auh ies qrHW dw huMdw hY - ausnUM kihMdy ny, ikauNik ijho ijhI qpisAw bwby PrId
Gr mih Gru dyKwie dyie so siqguru purKu sujwxu ] ny krI sI, vYsI hI qpisAw auh krdw sI, gurU nwnk
AMg - 1291 pwqSwh nUM Awswm 'c imilAw sI auh[
Awh srIr dy Gr iv`c, pRmS y r dy Gr iv`c, inj aus vyly jdoN aus ny jw ky bynqI ik AYs qrHW
Gir nUM 'so Gr' nUM ijhVw idKw dyv,y auh siqgurU sujwn dy nwl mYnMU gurU nwnk imilAw qy mYnMU ausny ie`k qwAnw
hoieAw krdw hY - mwirAw[ kihMdy kI mwirAw?
pMc sbd Duinkwr Duin qh bwjY sbdu nIswxu ] kihMdy, myry Xwd hY hux q`k?
dIp loA pwqwl qh KMf mMfl hYrwnu ] sau Elwm@y idnY ky rwqI imlin@ shMs ]
qwr Gor bwijMqR qh swic qKiq sulqwnu ] isPiq slwhxu Cif kY krMgI lgw hMsu ] AMg - 790
AMg - 1291 kihMdy Pyr ieh qwAnw qW nhIN mwirAw[ mKdUm
vwihgurU dy drSn huMdy ny AMdr - qYnUM qwAnw nhIN mwirAw, qYnUM iglJ dw qW nhIN ikhw
qwr Gor bwijMqR qh swic qKiq sulqwnu ] gurU nwnk pwqSwh ny[ jy qW iglJ kihMdy Pyr qW
AMg - 1291 qwAnw huMdw[ qYnUM hMs AwiKAw hY[ qyrI Gwl kmweI nUM
kihMdy auQy rwg huMdw hY, imaUizk huMdw hY - psMd kIqw hY gurU nwnk ny[ lyikn ijhVy qUM kMm krdw
suKmn kY Gir rwgu suin suMin mMfil ilv lwie ] sI aunHW nUM krMg d`isAw hY ikauNik hMs ijhVy ny aunHW
AMg - 1291 dw cog nwm hoieAw krdw hY[ ieh ijhVIAW mwiek
dsvyN duAwr 'c ilv lw ky suKmnw nwVI dy SkqIAW ny, ienHW dw suAwd hor hY, SkqIAW dunIAW
AMdr, itkw ky auQy imaUizk sux Akwl purK dw[ dw moh hY Pokw suAwd hY[ ieh Poky suAwd 'c qYnMU ipAw
AkQ kQw bIcwrIAY mnsw mnih smwie ] dyK ky aunHW ny ikhw ik APsos hY, ie`k hMs krMgw
AMg - 1291 qy Aw ky bih igAw[ krMgW 'qy Aw ky kwauN bihMdy ny,
kihMd,y mn ijhVw hY, mno nwS ho jWdw hY, AkQ iglJW bihMdIAW ny qy hMs dw kMm qW krMgw 'qy bYTxw
kQw dw jdoN ivcwr ho jWdw hY[ mno nwS, vwSnw KYA, nhIN[ hMs dw kMm qW huMdw hY, moqIAW dI Kurwk, nwm
q`q igAwn pRgt ho jwieAw krdw hY - dI Kurwk cugxI -
aulit kmlu AMimRiq BirAw iehu mnu kqhu n jwie ]
Dwrnw - hMs cog moqIAW dw cugdy,
Ajpw jwpu n vIsrY Awid jugwid smwie ]
f`fW Kwx kwg bguly[
AMg - 1291
srvr hMs Dury hI mylw KsmY eyvY Bwxw ]
Ajpw jwp AMdr SurU ho igAw, Pyr vwihgurU ij`QNo
srvr AMdir hIrw moqI so hMsw kw Kwxw ]
AwieAw sI, ijhdy nwloN ivCiVAw sI, auhdy iv`c smwA
bgulw kwgu n rheI srvir jy hovY Aiq isAwxw ]
jweyNgw -
Enw irjku n pieE EQY En@w horo Kwxw ]
siB sKIAw pMcy imly gurm muuiK inj Gir vwsu ]
sic kmwxY sco pweIAY kUVY kUVw mwxw ]
AMg - 1291

'Awqm mwrg' jnvrI, 2013


38
nwnk iqn kO siqguru imilAw kuC myry p`ly bMinHAw hoieAw hY[ qW auQy mYnUM JUTw ikhw
ijnw Dury pYXw prvwxw ] AMg - 956 igAw, AwswmIAW ny mYnUM ikhw ik qUM JUT boldw hYN[
kihx l`gy, pIr mKdUm jI! gurU nwnk ny qYnUM auQy dy rwjy dI KoprI nhIN sI jldI[ auhny izMdgI
glq g`l nhIN khI[ qYnMU iglJ qW nhIN nw ikhw, qYnMU 'c ie`k vwrI JUT boilAw sI, gurU nwnk ny Awpxw crn
hMs ikhw hY ik krMgw dy auqy hMs Aw ky bYT igAw[ CUhwieAw qW auhdI KoprI jlI sI qy mYN pu`Tw ltkdw
qYnMU hMs jwx ky ieh g`l khI hY ik qUM ir`DIAW is`DIAW sI KUh dy AMdr, mYnMU gurU nwnk ny k`iFAw qy mYN Awpxw
'c pY igAw, ieh mwieAwvI cIzW ny, krMg ny, ieh vI igAwn idMdw irhw[ aunHW qoN jd mYN suixAw qW mYnUM
pRmySr dy nwm dy mukwbly 'qy[ kihx l`igAw ik myry ieh pqw l`igAw ik mYN pUrw nhIN hW ADUrw quirAw
qoN Bu`l kI hoeI? mYN qW praupkwr kirAw sI[ kihx iPrdw hW qW mYnMU aus vyly gurU nwnk ny ikhw ik jwh,
l`gy ik qyrw bl AYnw sI, qyry iv`c haumY AweI, ieh murSd-ey-kwml kr deygw, pUrw gurU tolH sMswr iv`c[
Bu`l qYnUM nhIN, AwpW swirAW pIrW nUM pYNdI hY[ mYnUM vI tolHdw irhw, mYnUM qW ikqy l`iBAw nw, ijho ijhw aunHW
peI sI, so aus vyly kihx l`gy qYnMU hMs kih ky sMbD o n ny d`isAw sI, AKIr mYN duAw kIqI A`lwh qwlw nUM qy
kirAw hY, hMs dw kMm huMdw hY hIry moqI Kwxw, nwm gurU nwnk pwqSwh muV ky mulqwn iv`c Awey[ mYN
jpxw, bMdgI krnI[ kwauN dw kMm huMdw hY gMdgIAW dOiVAw igAw pwkptn qoN jw ky aunHW nUM murSd Dwrn
KwxIAW, glq g`lW 'c pYxw, so aus vyly smJwieAw kirAw[ BoilAw! koeI gurU vI Awpxy Awp kihMdw huMdw
Es nUM, kihx l`gy ik qUM hukm qy rzw dI sur iv`coN hY ik mYnUM kr lY[ mYN vI glqI krI, qUM vI glqI
inkl jwx krky qyrI swrI SkqI jWdI rhI[ jdoN mYN krI[ kihx l`igAw ik hux hoeygw kI, bxygw kI jy
gurU nwnk pwqSwh nUM imilAw aus vyly gurU nwnk ny gurU nwnk mYnUM nw imilAw? auh kihMdy gurU nwnk dw
mYnUM ie`k sbk id`qw sI ijhVw myry hux vI Xwd hY qW AYnw pRqwp hY iDAwn nwl sux -
Dwrnw - ijnHW pyiKAw siqgur nwnk nUM[
qy myrI izMdgI 'c ricAw ipAw hY -
auh grb jUn nw AwauNdy[
Dwrnw - jo ikCu kry Blw kir mMnIAY,
mY mUrK kI kyqk bwq hY koit prwDI qirAw ry ]
krIey mn dI mrzI nw[
guru nwnku ijn suixAw pyiKAw
kihx l`gy, mKdUm jI! myry hux qweIN Xwd hY
sy iPir grBwis n pirAw ry ] AMg - 612
jo aunHW ny mYnUM bcn id`qw sI -
kihx l`gy, pIr jI! DMn hY, drSn qW kr ley
jwie puChu sohwgxI vwhY iknI bwqI shu pweIAY ]
nw gurU nwnk dy[ aunHW dy drSnW iv`c hI byAMq-byAMq
jo ikCu kry so Blw kir mwnIAY
SkqI hY[ Awm swDUAW dy drSn 'c SkqI bwry gurU
ihkmiq hukmu cukweIAY ] AMg - 722 nwnk pwqSwh nUM ie`k guris`K ny pu`iCAw ik mhwrwj!
so jo KudwvMd qwlw dI mrzI hY, rzw hY, hukm sMqW dy drSn dy iv`c kI Pl huMdw hY?
hY auhdy iv`c sur imlxI cwhIdI sI qyrI[ qUM ies g`l mhwrwj kihMdy, A`gy vI qUM pu`iCAw hY?
iv`c Aw igAw ik mYN jhwz f`ubx nw id`qw[ mYN munwrw kihMdw, bVw pùiCAw hY mhwrwj, lyikn myrI inSw
igrn nw id`qw, mYN mINh rok id`qw[ kihMdy bs, eysy nhIN huMdI[ kihMdy AYs qrHW krIN inSw vwsqy qUM svyry
g`l dw rOlw hY[ cVHdy vwly pwsy ijhVw quhwfy srovr hY auhdy prly kMFy
kihx l`igAw, pIr jI! mYnUM hux quhwfy pws gurU qy drKq Q`ly jw ky KVHIN auQy qYnUM d`sx vwlw Aweygw[
nwnk ny ie`k hor kMm vwsqy ByijAw hY, aunHW ny ieh ausy qrHW nwl kIqw lyikn auQy koeI nw AwieAw vwps
ikhw hY ik jdoN q`k smr`Q gurU nhIN imldw, EnIN Aw igAw[
dyr q`k mn dw Brm nhIN jwieAw krdw qy AMdrlw kihMdw, pwqSwh! auQy qW koeI A`j AwieAw nhIN[
KuilHAw nhIN krdw, pRkwS nhIN hoieAw krdw, ijMnW icr mhwrwj kihx l`gy, kuC dyiKAw?
pUrw smr`Q gurU nhIN imldw qy mYnUM qyry kol ByijAw kihMdw, ie`k kWvW dw joVw bYTw sI[
hY ik qUM d`syN ik ik`Qy hY smr`Q gurU[ mYnUM d`s pw mYN mhwrwj ny ikhw ik Pyr jweIN[
jwvW qy auhdy qoN Awpxw qn vI vyc dyvW, Dn vI vyc dUsry idn bgilAW dw joVw bYTw sI[
dyvW[ kihx l`igAw, mKdUm! myrI vwlI hI Bul ` qUM krI kihMdw, pwqSwh! koeI nhIN AwieAw, A`j qW
hY[ kihMdy, jdoN mYnUM gurU nwnk imilAw sI, Awswm dy bgilAW dw joVw bYTw sI[
iv`c qy myry pyt dy auqy kwT dI rotI bMnI hoeI sI qy kihMdy, Pyr jweIN[
mYN JUT boldw sI, jd mYnUM kihMdy sI pRSwdw Ck lY qIsry idn igAw qW kihx l`igAw, mhwrwj! A`j
koeI Aw ky, mYN kihMdw sI ik kuC CikAw hoieAw hY, auQy hMsW dw joVw bYTw sI[

'Awqm mwrg' 39 jnvrI, 2013


kihMdy, k`lH nUM Pyr jweIN[ jo BirAw so ldsI sBnw hukmu rjwie[
jdoN A`gy igAw qW kI dyKdw hY dyv dyhW vwly nwnk qy muK aujly clih hukm rjwie[
do bYTy ny, dyviqAW dy pRkwS dy srIr Dwry hoey ny[ sMdysw dy id`qw qy nwl dI nwl dUjw sMdysw
guris`K nUM dyKdy swr crnW 'qy nmSkwr krn l`g gey[ mhwrwj jI ny ieh vI Byj id`qw -
kihx l`gy, qusIN kOx hoN? Dwrnw - Dn jobn Pu`lW dIAW bwVIAW,
kihx l`gy, AsIN kihMdy mhW pwpI hW[ v`fy-v`fy iKVIAW sdw nw rihxIAW[
mhW AprwDI hox krky swnUM kWvW dI jUn imlI hoeI Dnu jobnu Aru PulVw nwTIAVy idn cwir ]
qy swfy Bwg jwgy, qUM iksy pUrn mhWpurS dy drSn pbix kyry pq ijau Fil Fuil juMmxhwr ] 1 ]
kry, AsIN qyry drSn kry qy swfI ibrqI bdl geI AMg - 23
qy AsIN bgilAW dy rUp 'c Aw gey, AMdroN kwly qy nwl dI nwl qIsrw sMdySw dy id`qw -
bwhroN ic`ty[ aus qoN bwAd kihx l`gy ik qUM dUjy idn Dwrnw - idn QoVHy rih gey, BieAw purwxw colw[
Pyr ikRpw kIqI swfy 'qy, drSn id`qy qy qUM iksy pUrn rMgu mwix lY ipAwirAw jw jobnu nau hulw ]
mhWpurSW dy drSn kIqy sI, auhdw Pl swnUM hoieAw idn QoVVy Qky BieAw purwxw colw ] AMg - 23
ik AsIN hMsW dy rUp 'c bdl gey[ qIsry idn qUM Pyr ic`TI bMd krI, Sbd pUrw iliKAw, pIr ny
AwieAw qy Pyr swfy 'qy ikRpw hoeI, AsIN hux dyv rUhW KoilHAw, bhuq bYrwg kirAw[
'c bdl gey[ dyvqy bx gey[ kWvW qoN dyvqy bxw id`qy
- murIdW ny pùiCAw, pIr jI! qusIN AYnw bYrwg ikauN
ijin mwxs qy dyvqy kIey krq n lwgI vwr ] krdy ho?
AMg - 463 kihx l`gy, gurU nwnk pwqSwh ny myry qoN cwlI
BoilAw! ies qoN izAwdw qUM kI sbUq Bwldw hYN[ idn ip`CoN Awauxw hY qy mYN eys krky bYrwg krdw hW
qyry Gr pUrn mhWpurS Awey ny[ ik mYnUM cwlI idn hnHyry 'c rihxw pYxw hY[ pr mYnUM
so mKdUm dy mn iv`c bVw pCqwvw huMdw hY mn ie`k soJI dy id`qI gurU nwnk ny ik hukm rzw 'c c`l[
iv`c, bhuq pCqwauNdw hY lyikn rsqw s`c dw d`s gey[ hukm qy rzw nUM jdoN mMinAw aus ny, Byq l`g igAw
s`c dy rsqy cldy-cldy kwPI smW jdoN lMG igAw qW ik jo AMDkwr dI mYN bwq krdw sI -
ie`k vwrI Pyr gurU nwnk dw eys nUM pqw l`igAw ik ijh pYfY mhw AMD gubwrw ]
Plwxy QW Awey hoey ny, DweI krky igAw, jw ky gurU hir kw nwmu sMig aujIAwrw ] AMg - 264
nwnk nUM murSd Dwrn kirAw[ s`c dw rwh pRwpq kIqw
pRkwS ho igAw AMdr[ rsqw ids igAw swP ik
qy AKIr izMdgI cldI-cldI, smW Aw igAw ijhVw
gurU nwnk dw pRqwp drgwh dy swry rsqy nUro nUr hoey
swfy swirAW 'qy Awauxw hY[ aus vyly Awpxy murId nUM
pey ny[ aus vyly pIr nUM bVI KuSI hoeI, kihx l`igAw
bulwieAw, kihx l`igAw, myrI ic`TI lY jw[ ik`Qy lY jw,
murIdW nUM ik mYN pUrw murSd l`iBAw qy myry mn iv`c
kihMdy krqwrpur lY jw[ gurU nwnk dy pws lY jw qy
bVI pRsMnqw hY ik hux mYN gurU nwnk dy pRkwS iv`c
auQy ie`k bynqI kr dyeIN qy mYnUM Aw ky sunyhw dyeIN[
jwvWgw, BwvyN cwlI idn bwAd Awauxw hY lyikn swrIAW
ic`TI ilK id`qI ik hy gurU nwnk! myry jwx dw smW
bihSqW, swry svrg q`k pRkwSmwn ho gey, ienHW dy
Aw igAw ik pr mYnUM fr lgdw hY ik A`gy jo mhW
ieMqzwr dy AMdr[
AMDkwr hY -
ijh pYfY mhw AMD gubwrw ] AMg - 264 so ies qrHW dy nwl ie`k pIr jo glq Dwrnw
auh AMDkwr dy iv`c rihx 'qy myrw idl GbrwauNdw 'c ipAw hoieAw sI, idKwvw krdw sI, ir`DIAw is`DIAW
hY, pwqSwh! mYnUM 40 idn hor bKSw idE qy mYN cwnxy 'c ipAw hoieAw sI, SkqIAW idKwaux dy iv`c hI
'c c`lW[ qusIN vI cwlI idnW nUM A`j qoN jwxw hY myry Awpxy Awp nUM pUrn smJdw sI, jdoN pUrn murSd
bwAd 'c qy myry 'qy ikRpw kro[ aus vyly ic`TI dy ky imilAw aus ny is`Dy rwh pw ky, ie`Qy vI ausdw Blw
gurU nwnk pwqSwh dy pws Byjdw hY qy jw ky jdoN ic`TI kIqw qy drgwh iv`c iv`c invws id`qw[ jdoN AsIN
idMdw hY murId, aus vyly mhwrwj jI ny ie`k au~qr id`qw hukm nUM smJ lYNdy hW Pyr swfw aus pRmySr nwl
AYs qrHW dy nwl ic~TI dy ivc - ipAwr pYNdw hY[ hux smW iejwzq nhIN idMdw, hux swry
Dwrnw - jo BirAw so l`d sI, pRymI AnMd swihb bolo[
sBnw hukm rjwie[ gur sqoqr, Ardws, hukmnwmw (iPlm nM. 228)
ilK id`qw mhwrwj jI ny jo - (-------------------)

'Awqm mwrg' jnvrI, 2013


40
«È≈Ò∂ ’ΩÂ’
√ø ګ¡≈Ó «√øÿ
Ï≈È∆ Â∂ Óπ÷∆ «Ú. ◊π. ». «ÓÙÈ
Ó‘ªÍπÙª Á∂ ‹∆ÚÈ ¿∞Í ‹ÁØ∫ «Ú⁄≈ ’∆Â∆ ‹ªÁ∆
‘؉ ’’∂, «’√∂ ’∂∫Á È≈Ò ‹πÛ∂ È≈ ‘؉ ’’∂
‘À ª Ï‘π ÿØ÷ ’∆«Â¡ª ÍÂ≈ Ò◊Á≈ ‘À «’ ¿∞È∑ª Á∂
¡‹≈¬∆∫ √Óª ◊π¡≈¿∞‰ ÂØ∫ ÚºË ’ج∆ ÎÒ È‘ƒ Á∂ ‘∂Õ””
‹∆ÚÈ «Ú⁄ Ú ‘∆¡ª ؘ≈È≈ ÿ‡È≈Úª ¡ÀÚ∂∫ È‘ƒ
Í≈Ë≈ ‹∆ ÙË≈ «Ú⁄ ¡≈ ◊¬∂ ¡Â∂ ¿∞√ È∂ ¡º◊∂ ÍÃÙÈ
‘Ø«¬¡≈ ’Á∆¡ª, ¿∞Ȫ∑ «Ú⁄ ’ج∆ Ï‘π ‘∆ ÍºÊ ÍÁÙ’
’∆Â≈, ““‘∂ È≈È’! Â∞√ƒ ˙¡≥’≈ ˘ ͤ≈‰Á∂ ‘Ø∫?””
«√«÷¡≈ Íú÷ »Í «Ú⁄ «ÁÂ∆ ‹ªÁ∆ ‘ÀÕ ◊π» È≈È’
¿∞√ Ú∂Ò∂ ◊π» È≈È’ √≈«‘Ï È∂ «’‘≈, ͪË≈ ‹∆!
Í≈ÂÙ≈‘ Á≈ ‹ÁØ∫ ¡√ƒ ‹∆ÚÈ «Ú⁄≈Á∂ ‘ª ª ÍÂ≈
«√ÃÙ‡∆ Á∂ ¡≈«Á «Ú⁄, ¡È≈«Á «Èø’≈ ‹∆ È∂ ¬∂’ø’≈
Ò◊Á≈ ‘À «’ ¡≈Í ˘ ¡≈Í Á∂ «ÍÂ≈ È∂ «¬’ √Ã∂Ù‡ ͪË∂
Á≈ »Í Ë≈È ’∆Â≈ ‘À, «‹√ Á≈ È≈ ’ج∆ ⁄’ ‘À,
(teacher) Í≈√ ÍÛ∑È Í≈«¬¡≈Õ Á»√∂ «ÁÈ ‹ÁØ∫ ¡≈Í
È≈ «⁄‘È ‘À, È≈ ÏÈ ‘À, È≈ ‹≈ ‘À, È≈ »Í, È≈
κ‡∆ ÒÀ ’∂ ͪË≈ ‹∆ Í≈√ ‹ªÁ∂ ‘È Âª ¿∞√ È∂ «¬√
ø◊ ‘À, È≈ ’ج∆ ¡≥ ‘ÀÕ ’ج∆ Í≈≈Ú≈ È≈ ‘πø«Á¡ª
¡≈Ù∂ È≈Ò «’ ÓÀ∫ κ‡∆ ¿∞Â∂ Ú‰Ó≈Ò≈ Á∂ ’∞fi ¡º÷
‘Ø«¬¡ª ¿∞‘ ¡’≈Ò ‘√Â∆ ¬∂’ø’≈ ’Â≈ »Í «Ú⁄
«Ò÷ ’∂ ◊π» È≈È’ ˘ «Ò÷‰ Ú≈√Â∂ Á∂Úª, ¡≈Í È∂
¡≈͉∂ ¡√Ò∆ √«Â «Èø’≈ ˘ Ë≈È ’∆Â∆ ‘ج∆ È≈Ó
‹ÁØ∫ “˙¡≥ ÈÓØ «√Ëø” «Ò«÷¡≈, ¡‹∂ ¡◊Ò≈ ¡º÷ Í≈¿∞‰ Ù’Â∆ Á∂ »Í «Ú⁄ «¥¡≈Ù∆Ò ‘ج∆ ¡Â∂ ¡≈͉∆ «’Â
‘∆ Òº«◊¡≈ √∆ «’ Ï≈Ò’ »Í ◊π» È≈È’ È∂ Íπº«¤¡≈ «Ú⁄ Í»∆ Â∑ª Ó∆ ‘ج∆ ˝ Á∂ »Í «Ú⁄ √Á≈ √«ÊÂ
«’ ͪË≈ ‹∆! «¬‘ Â∞√ƒ ’∆ «Ò«÷¡≈ ‘À? ª ¿∞√ È∂ ‘ÀÕ «¬‘ √≈∆ ÷∂Ò∑ ¿∞√∂ «ÈÚÀ, «ÈÌ¿∞ Â∂ ¡‹»È∆
«’‘≈, È≈È’! «¬‘ Ó«¡≈Á≈ ⁄Ò∆ ¡≈¿∞∫Á∆ ‘À «’ ‹ÁØ∫ ¡Â∂ √πÂ∂ «◊¡≈È Ú≈Ò∆ «◊¡≈È √»Í ‘√Â∆ È∂
’ج∆ ÙπÌ ’≈‹ ’È≈ ‘ØÚ∂ ª Ó≥◊Ò »Í «Ú⁄ ÍÃ≈ÊÈ≈ ¡≈͉∂ ¡≈Í ÂØ∫ ¡≈Í ‘∆ √ø√≈ Á∆ ⁄È≈ ’∆Â∆Õ
’∆Â∆ ‹ªÁ∆ ‘ÀÕ «¬‘ ÓÀ∫ ’≈‹ Á∆ «√ºË∆ Ò¬∆ ˙¡≥’≈ È≈Ó »Í ÙÏÁ ≈‘ƒ -
˘ ÈÓÙ’≈ ’∆Â∆ ‘ÀÕ ¡≈Í È∂ Íπ«¤¡≈ «’ Â∞√ƒ ˙¡≥’≈
˘ ‹≈‰Á∂ ‘Ø, ¿∞‘ «’Ê∂ «‘øÁ≈ ‘À, ¿∞√ Á≈ ’∆ »Í ø◊ ’∆Â≈ Í√≈¿∞ ¬∂ ’ Ø ’Ú≈¿∞ ®
«Â√ Â∂ ‘Ø ¬ ∂ Ò÷ Á∆¡≈¿∞ ® ¡≥ ◊ - C
‘À, ¿∞‘ ’∆ ’Á≈ ‘À? Â∞√ƒ ¿∞√ ˘ «’√ Â∑ª ‹≈‰Á∂
‘Ø? ¿∞√ Ú∂Ò∂ ͪË≈ ‘À≈È ‘Ø «◊¡≈ «’ «¬‘ Ï≈Ò’ ¡ÁπºÂ∆ «‹√ ˘ ¡≈Í È∂ √ÍÙ‡ » Í «Ú⁄ Íà ◊ ‡
‹Ø ‘∆ È≈ ‘ØÚ∂, ’ج∆ Úº‚≈ ¡ÚÂ≈ ÓÈ∞º÷ »Í «Ú⁄ ’«Á¡ª Ï≈‰∆ «Ú⁄ ÎπÓ≈«¬¡≈ ‘À - “˙¡≥’≈« ÏÑÓ≈
ÍÃ◊‡ ‘∆ È≈ ‘Ø«¬¡≈ ‘ØÚ∂, ¿∞√ È∂ ’∞fi È≈ Á√«Á¡ª ¿∞Âͫ” ˙¡≥’≈ ÂØ∫ ‘∆ «√ÃÙ‡∆ ˘ ⁄È Ú≈Ò∂ ÏÑÓ≈
‘Ø«¬¡ª ’∂ÚÒ ¡ÀÈ≈ ‘∆ Áº«√¡≈ «’ ‘∂ È≈È’! ÓÀ∫ ª Á≈ ÍÃ’≈Ù ‘Ø«¬¡≈, ˙¡≥’≈ ÂØ∫ ‘∆ Ó≈«¬¡≈ Á∆ ⁄È≈
ÍøÍ≈ Ú√ ⁄ÒÁ∆ ∆ Á∂ ÓπÂ≈«Ï’ ÈÓ√’≈ ’∆Â∆ ‘À, ‘ج∆ ‹Ø ÍÃÌ» È∂ ¡≈͉∂ ¡≈Í ÂØ∫ ’∆Â∆, ¿∞√ «Ú⁄
ÓÀ∫ ¿∞√ ˙¡≥’≈ ˘ È‘ƒ ‹≈‰Á≈, È≈ ‘∆ ÓÀ∫ «ÈÙ⁄∂ È≈Ò ⁄∂ÂÈ √ºÂ≈ Á≈ ÍÃÂ∆«ÏøÏ «Í¡≈, ¿∞√ Ó»Ò Íë¥Â∆
’«‘ √’Á≈ ‘ª «’ ¿∞‘ «’Ê∂ Ú√Á≈ ‘À, «¬‘ Ú∆ È‘ƒ «Ú⁄ ⁄∂ÂÈÂ≈ √ø◊ ’’∂ «◊¡≈È Á≈ ÍÃ’≈Ù ‘Ø«¬¡≈
ÍÂ≈ «’ ¿∞‘ ’∆ ’øÓ ’Á≈ ‘À ÏÛ∆ Ì∂Á Ì∆ ◊ºÒ ’’∂ ¡Â∂ ¿∞√ «Ú⁄ «¥¡≈ Ù’Â∆ ÍÃÚ∂Ù ’ ◊¬∆ ¡Â∂
◊π» È≈È’ ÚÒ Âº«’¡≈ ¡Â∂ «’‘≈ «’ ‘∂ Ï≈Ò’! ÂÀ˘ ‘π’Ó «Ú⁄ ¿∞‘ «ÈÔÓÏºË ‘Ø ’∂ ⁄È≈ Á∂ ¡È∂’ª
¿∞√ ˙¡≥’≈ Á≈ ÍÂ≈ ‘À? ¿∞√ Ú∂Ò∂ ◊π» È≈È’ Í≈ÂÙ≈‘ »Íª, ø◊ª, «‹È√ª Á∂ »Í «Ú⁄ ÍÃ◊‡ ‘ج∆ «‹√
Ï‘π ◊øÌ∆ ‘Ø ◊¬∂ ¡Â∂ «¬’ «Ú√Ó≈Á’ ¡Ú√Ê≈ ¿∞È∑ª «Ú⁄ √Ì ÂØ∫ Í«‘Òª ¡‘øÌ≈Ú Á∆ ¿∞ÂÍÂ∆ ‘ج∆, «‹√
¿∞Í ¤≈ ◊¬∆, ¿∞È∑ª È∂ «’‘≈, ““ͪË≈ ‹∆! √≈‚∂ √≈∂
È∂ ¿∞√ ˘ «Ú’ÒØÂ≈ »Í Á∂ ’∂ «¬’ √∆Ó ‘√Â∆
‹Í ÂÍ «’√∂ «ÈÙ≈È∂ ÂØ∫ ‘∆‰∂ ‘؉ ’’∂ √≈˘ «’√∂ ʪ
«Ú⁄ ¡Ì≈Ú ÂØ∫ Ì≈Ú «Ú⁄ ÍÃ◊‡ ’ «ÁÂ≈Õ √Ø ¿∞√∂
Â∂ È‘ƒ Í‘πø⁄≈¿∞∫Á∂Õ √Óª Á∆ ¡ÀÈ∆ ÍzÌÂ≈ ‘Ø ◊¬∆ ‘À
«’ ¡È∂’ª ’Ó’≈‚ª È∂ ‹ÈÓ ÒÀ ’∂, «¬√ ‹∆Ú ˘ ¡√Ò∆ ˙¡≥’≈ Ù’Â∆ ÂØ∫ «‹√ ˘ ¡√ƒ È≈Ó Ù’Â∆ Ú∆
«ÈÙ≈È∂ ÂØ∫ Í»∆ Â∑ª ÌπÒ≈ «ÁÂ≈ ‘ÀÕ «¬‘ ‹∆Ú «’√∂ ¡≈÷Á∂ ‘ª, «¬‘ √≈∆ ⁄∂ÂÈÂ≈ Ú÷∂-Úº÷∂ »Íª «Ú⁄
’∂∫Á È≈Ò È≈ ‹π«Û¡≈ ‘؉ ’’∂ ¡≈͉∂ ¡≥Á ͬ∂ Ì≈√‰ ’’∂ ¿∞‘ √Óπº⁄ Â≈ (√ÓÙ‡Â≈) ÂØ ∫ ‡π º ‡ ’∂
÷≈Ò∆ ʪ ˘ ÌÈ Ò¬∆ ’Á∂ «⁄ºÂª Á∆ √‘≈«¬Â≈ ÒÀ∫Á≈ Úº÷∂͉ («Ú¡Ù‡Â≈) «Ú⁄ ÍÃ◊‡ ‘Ø ◊¬∆Õ ¿∞√∂ È≈Ó
‘À, ’Á∂ Ó»Â∆¡ª ω≈ ’∂ ¿∞È∑ª ¡µ◊∂ ¡≈Í ‘∆ ÓºÊ∂ ‡∂’Á≈ Ù’Â∆ ÂØ∫ √Óª Â∂ √Ê≈È ÍÃ◊‡ ‘Ø«¬¡≈, ¿∞√∂ ˙¡≥’≈
‘À, ‹ª Í«‘Òª ‘Ø ⁄πº’∂ Ϙπ◊ª Á∆¡ª ’ÒÍ ӻª Ù’Â∆ ÂØ∫ ’≈Ò Á≈ ÍÃÚ≈‘ ⁄º«Ò¡≈Õ √»‹, ⁄øÁ, Â≈∂
«‘Á∂ «Ú⁄ Ú√≈ ’∂ √øÂ∞Ù‡ ‘Ø «‘≈ ‘À, Í ¿∞√ ˙¡≥’≈ ‹Ø ’∞fi Ú∆ «ÁzÙ‡Ó≈È ‘À √≈≈ ¿∞√ ˙¡≥’≈ Ù’Â∆
Á≈ ’ج∆ Ì∂Á È≈ ‘؉ ’’∂, √≈∂ ‹Í ÂÍ Ë∂¡‘∆‰ ÂØ∫, «‹√ ˘ ÙÏÁ Ù’Â∆ Ú∆ ¡≈«÷¡≈ ‹ªÁ≈ ‘À, È≈Ó

'Awqm mwrg' 41 jnvrI, 2013


Ù’Â∆ Ú∆ «’‘≈ ‹ªÁ≈ ‘À, ¬∂’ ’Ú≈˙ Ú∆ «’‘≈ ‹ªÁ≈ «‹ÊÀ Ò∂÷≈ Ó≥◊∆¡À «ÂÊÀ ‘Ø«¬ √⁄≈ È∆√≈‰∞®
‘À, ÍÃ◊‡ ‘Ø«¬¡≈Õ ¿∞‘ Ù’Â∆ ¬∂’ø’≈ ÂØ∫ Ú÷∆ È‘ƒ ¡≥◊ - AF
‘À , «¬√∂ ’’∂ ¡√ƒ ¿∞ √ ˘ ¬∂ ’ ø ’ ≈ ¡Â∂ ˙¡≥ ’ ≈ «¬√∂ Â∑ª È≈Ò ‹ÁØ∫ ¡√ƒ ◊π» ‹∆ÚȪ ˘ «Ú⁄≈Á∂
Úº÷≈-Úº÷≈ È‘ƒ Íπ’≈Á∂Õ ¡√ƒ ¿∞√ ˘ ˝ ‘∆ ¡≈÷Á∂ ‘ª ª ¿∞È∑ª Á∂ ‹∆ÚȪ «Ú⁄Ø∫ ¡È∂’ «’√Ó Á∂ ¡ÈØ÷∂
‘ª, ¿∞‘ √Ì Á∂ ¡≥Á Ï≈‘ √Ó≈¬∆ ‘ج∆ ‘À, ’ج∆ ʪ ’ΩÂ’ √≈˘ «Ú⁄≈ Ò¬∆ «ÓÒ‰◊∂, «¬‘ «È∆¡ª √≈÷∆¡ª
¡À√≈ È‘ƒ «‹Ê∂ ¿∞√ ‘√Â∆ Á≈ Ú≈√≈ È≈ ‘ØÚ∂, «‹√ È‘ƒ ‘È, «¬‘ ÓÈ Á∂ ‘È∑∂ ÿπºÍ «Ú⁄ ÍÃ’≈ÙÓ¬∆ ‹ØÂ∆¡ª
˘ Íπ÷ ¡≈«÷¡≈ «◊¡≈ ‘ÀÕ «¬√∂ Íπ÷ Á∂ Í«‘Ò∂ ¡Ê ‘ÈÕ
ÍÃË≈È Ú∆ Ò¬∂ ‹ªÁ∂ √È, ‹∆Ú ˘ Ú∆ Íπ÷ ¡≈«÷¡≈
◊π» ÁÙÓ∂Ù «ÍÂ≈ ‹∆ «‹È∑ª Á≈ «˜’ Á√øÏ Á∂
‹ªÁ≈ ‘ÀÕ √Ø ¡√ƒ Íπ÷ Á∂ ¡Ê ¿∞√ Íπ÷ Á∂ «Ú⁄
ÓÀ◊˜∆È «Ú⁄ ’∆Â≈ ‹≈ «‘≈ ‘À ¡≈Í Á∂ ’ΩÂ’ √≈∂ ‘∆
√Ó≈¬∆ ‘ج∆ Ù’Â∆ ˘ ¡≈÷ ‘∂ ‘ªÕ √Ø ÍªË≈ ‹∆! Ó∂∂
«È≈Ò∂ √ÈÕ ¡≈Í Á∆ ‹ØÂ∆ Á≈ ÍÃ’≈Ù √∆ ≈‘ƒ ͇È∂
¡øÁ, Â∞‘≈‚∂ ¡≥Á ¡Â∂ √Ì Á∂ ¡≥Á ¿∞‘ Í»È ‹ØÂ∆
√≈«‘Ï «Ú⁄ √øÈ AFFF ÓπÂ≈«Ï’ √øÓ AGBC Á∆ ÍØ‘
√Ó≈¬∆ ‘ج∆ ‘ÀÕ «‹‘Û∂ ÷≥‚ª Ïë‘Óø‚ª Á∆ √≈˘ «◊¡≈Â
√πÁ∆ √ÂÚƒ Á∂ √πÌ≈◊∂ «ÁÈ ‘Ø«¬¡≈Õ ¡≈Í ‹∆ Á∂ √ø√≈
È‘ƒ ¿∞È∑ª Á∂ ¡øÁ Ú∆ √Ó≈¬∆ ‘ج∆ ‘À, ¿∞√ Á≈ ’ج∆
«Ú⁄ ÍÃ◊‡ ‘؉ Ò¬∆ Ï‘π √≈∆¡ª Í∂Ù∆È◊ج∆¡ª √ø√≈
Í≈≈Ú≈ È‘ƒ Í≈ √’Á∂, ¿∞√ Á≈ ’ج∆ ÓπºÒ È‘ƒ ‘À,
«Ú⁄ ‘ج∆¡ªÕ «‹È∑ª ˘ Ú≈«‘◊π» ‹∆ È∂ √Øfi∆ Ï÷Ù∆, ¿∞È∑ª
«’¿∞∫«’ ¿∞‘ √Óπº⁄Â≈ Í≈≈Ú≈ «‘ ‘À, ¡≥ «‘Â
È∂ «¬È∑ ª ˘ Íà ’ ≈ÙÓ¬∆ ‘π ø Á ≈ º « ’¡≈, «‹È∑ ª «Ú⁄Ø ∫
‘ÀÕ √Ø «¬‘ ‹≈‰ ’∂ ‹∂ Â∞√ƒ ÈÓ√’≈ ’∆Â∆ ‘À ª Â∞√ƒ
Ì∆÷‰Ù≈‘ √»Î∆ Î’∆ ÿÛ≈Ó Ú≈Ò∂ ‹ÁØ∫ √Ó≈Ë∆ «Ú⁄ ÏÀ·∂
¡Ó ÍπÙ ‘Ø; ‹∂ Â∞√ƒ √ÓØ √Ó∆ ’∆Â≈ ‘À ª «¬‘
√È, ’∆ Á∂÷Á∂ ‘È «’ «ÏȪ ϺÁÒª ÂØ∫ «Ï‹Ò∆ Ú◊≈
«È«‹øÁ ¡º÷ ‘È, «¬È∑ª È∂ ’ج∆ ’≈‹ «√ºË È‘ƒ
ÍÃ’≈Ù ‘Ø«¬¡≈ ¡Â∂ ¿∞‘ «¬’ ‹ØÂ∆ Á∂ »Í «Ú⁄ Í»Ï
’È≈Õ ÍªË∂ Á≈ ¡≥ Á  «‘º « Ò¡≈ Â∂ ÙË≈ «Ú⁄ ¡≈
«Ú⁄ ÍÃ’≈ÙÓ≈È ‘ج∆Õ Í‡È∂ √≈«‘Ï Á∂ ÁÙÈ ’∆Â∂, √≈∆
«◊¡≈ ¡Â∂ ’«‘‰ Òº«◊¡≈ «’ «¬√ ÍÓ ‹Ø ˘ ÓÀ∫
÷Ï Í»∆ Â∑ª È≈Ò ÒÀ Ò¬∆ ¡Â∂ Á∂«÷¡≈ «’ «¬√ ȱ∆
ÍÛ∑≈¿∞‰≈ ‘À? «¬‘ ª Ëπ Á◊≈‘ ÂØ∫ √Ï «◊¡≈È
ÍÃ’≈Ù Á∆ ¡≈Â∆ Á∂Ú ÒØ’ª Á∂ Á∂ÚÂ∂ Ú∆ ¿∞Â≈ ‘∂
√«‘Â, ’Â≈ ‘Â≈, «◊¡≈È »Í «Ú⁄ È≈È’ ÍÃ◊‡
‘ÈÕ ¿∞√ È∂ ‘Ø «¬’≈◊Â≈ Á∂ «Ú⁄ ‹≈ ’∂ «¬’ «¬Ò‘≈Ó
‘Ø«¬¡≈ ‘ÀÕ ÍªË∂ È∂ √≈∆ Ó«¡≈Á≈ ¤‚«Á¡ª ‘Ø«¬¡ª
√π«‰¡≈ «’ √ø√≈ ˘ √º⁄≈ √πº⁄≈ ≈‘ «Á÷≈¿∞‰ Ò¬∆
◊π» È≈È’ Á∂ ⁄Ȫ Â∂ √∆√ «ÈÚ≈«¬¡≈ ¡Â∂ «’‘≈ «’
¡’≈ÒÍπ÷∆ ‹Ø √«‘ ¿∞‘ ‘√Â∆ ÍÃ◊‡ ‘ج∆ ‘À, «‹√
‘∂ È≈È’! Ó∂∂ «’øÈ∂ Úº‚∂ Ì≈◊ ‘؉ ‹∂ ±ø ¿∞√ ˙¡≥’≈
È∂ √ø√≈ ˘ ËÓ Á∂ ≈‘ ¿∞Í ÂØÈ≈ ‘ÀÕ ÎØ’‡ Á∆Ú≈ª
Á∆ √» fi ÓÀ ˘ Ï÷Ù Á∂ Ú ∂ ∫ , ÓÀ ∫ Â∂  ≈ √Á≈-√Á≈ «‰∆
‹Ø ’Ó’ª‚, ¬∆÷≈, Á…À Á∆¡ª ¡≈Í√ «Ú⁄ ͬ∆¡ª
‘ØÚª◊≈Õ ◊π» È≈È’ Í≈ÂÙ≈‘ È∂ «¥Í≈ ’’∂ ¿∞√ ˘
‘ج∆¡ª ‘È ¿∞‘ ÂØÛ Á∂‰∆¡ª ‘ÈÕ √Ófi «◊¡≈ «’ ’ج∆
√Óπº⁄Â≈ Á≈ fiÒ’≈ «Á÷≈ «ÁÂ≈ ¡Â∂ «’‘≈ «’ ¡√ƒ
Ï‘π ں‚≈ ˜≈Â-¬∂-÷≈√ ¡ºÒ≈‘ Á∆ Ù’Â∆ Ú≈Ò≈ √ø√≈
«¬√∂ ˘ ÍÃÓ≈ÂÓ≈, ˙¡≥’≈ ¡≈÷Á∂ ‘ªÕ «¬√∂ «Ú√Ó≈Á
Â∂ ÍÃ◊‡ ‘Ø«¬¡≈ ‘ÀÕ ¿∞√ È∂ Ù≈Ó Á∆ ÈÓ≈˜ Í»Ï ÚÒ
Ì∆ ¡Ú√Ê≈ Á≈ ¡º ÷  ‹Ø Ú≈«‘◊π  » ‘À «¬‘ ¿∞ √ ∂
Ó»ø‘ ’’∂ ¡Á≈ ’∆Â∆Õ Óπ∆Á ‘À≈È √È «’ ¡º‹ Í∆
˙¡≥’≈ Á≈ ÍÃÂ∆’ ‘ÀÕ ÍªË∂ Â∂ «¥Í≈ ‘Ø ◊¬∆, ¿∞√
‹∆ ͺ¤Ó «ÁÙ≈ Á∆ ÈÓ≈˜ Í»Ï ÚÒ «’¿∞∫ ÍÛ∑ ‘∂ ‘ÈÕ
Á∂ ¡«◊¡≈È Á∂ ¤ΩÛ ’º‡∂ ◊¬∂ ¡Â∂ ¿∞√ È∂ ◊π» È≈È’
Óπ∆Áª È∂ Ùø’≈ ’∆Â≈ Â∂ Íπ«¤¡≈ «’ Í∆ ‹∆! ’∆ ◊ºÒ
˘ «’‘≈ «’ ÓÀ∫ ÂÀ˘ ’∆ ÍÛ∑≈ √’Á≈ ‘ª? «¬‘ √≈≈
¿∞ÍÁ∂Ù ◊π» È≈È’ Í≈ÂÙ≈‘ È∂ ¡≈͉∂ Ó≈√‡ Á∂ ÍÃÙÈ ‘À «’ ¡≈Í È∂ ÓÙ’ (Í»Ï) ÚÒ ’’∂ ÈÓ≈˜ ÍÛ∑∆
’È Â∂ ¡º÷ª «Ú⁄ ÍÃ◊‡ ’«Á¡ª ÎπÓ≈È ’∆Â≈ «’ ‘À? Í∆ È∂ «’‘≈ «’ ÓÀ∫ Ï‘π ں‚∆ ‘√Â∆ Á∂ ÁÙÈ
‘∂ ͪË≈ ‹∆! ¡«‹‘≈ Ò∂ ÷ «Ò÷Ø «‹√ Á∂ «Ò÷‰ Â∂ ’∆Â∂ ‘È ‹Ø √ø√≈ ˘ ≈‘ «Á÷≈¿∞‰ Ò¬∆ ͇È∂ Ù«‘
ÁπÈ∆¡ª Á≈ Ì≈ «√ Â∂ È≈ ÍÚ∂ ¡Â∂ Á◊≈‘ «Ú⁄ «Ú⁄ ÍÃ◊‡ ‘ج∆ ‘ÀÕ
√π÷» ‘Ø ’∂ ‹≈¬∆¬∂, ¿∞‘ ÙÏÁ «¬√ Â∑ª ‘À - «‹√ Ïë‘Ó≥‚ «Ú⁄ ¡√ƒ «‘øÁ∂ ‘ª «¬√ Á∂ AD ÂÏ’
‹≈«Ò ÓØ ‘ π ÿ«√ Ó√π ’« ‘È, «‹È∑ ª ˘ √º  ¡≈’≈Ù ¡Â∂ √º  Í≈Â≈Ò «Ú⁄
Ó«Â ’≈◊Áπ ’« √≈π ® Úø«‚¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ‘À, «¬È∑ª «Ú⁄ √≈‚∆ ËÂ∆ -
Ì≈¿∞ ’ÒÓ ’« «⁄Â∞ Ò∂ ÷ ≈∆ ≈Â∆ πÂ∆ «ÊÂ∆ Ú≈®
◊π  Íπ « ¤ «Ò÷π Ï∆⁄≈π ® ÍÚ‰ Í≈‰∆ ¡◊È∆ Í≈Â≈ÒÕÕ
«Ò÷π È≈Óπ √≈Ò≈‘ «Ò÷π «Ò÷π «Â√π «Ú«⁄ ËÂ∆ Ê≈«Í ÷∆ ËÓ√≈Ò®
¡ø  ∞ È Í≈≈Ú≈π ®
Ï≈Ï≈ ¬∂ ‘ π Ò∂ ÷ ≈ «Ò«÷ ‹≈‰∞ ® ¡≥ ◊ -G

'Awqm mwrg' jnvrI, 2013


42
‘À Õ «¬√ √ø √ ≈ «Ú⁄ ‹ÁØ ∫ ‹ÁØ ∫ Ú∆ ËÓ Á∂ Ë≈Ó’ ‹Ø ‘Ó ’Ø ÍÓ∂√ ¿∞⁄« ‘À∫Õ
«ÈÙ«⁄¡ª «ÚπºË, ÿØ ¡«◊¡≈ÈÓ¬∆ ¡Úº«◊¡≈ ‘πøÁ∆ ‘À Â∂ √Ì È’ ’∞ ø ‚ Ó«‘ Í« ‘À ∫ Õ
«‹√ Á∂ ÎÒ√»Í Í≈ͪ Á≈ Í√≈≈ ‘Ø ’∂ Ó≈ÈÚ ‹≈Â∆ ....................................
‚≈Úª‚ØÒ ‘Ø ‹ªÁ∆ ‘À ¿∞√ Ú∂Ò∂ √Ó∂∫ Á∂ ÓπÂ≈«Ï’ Á∂Ú ÓÀ ‘Ø ÍÓ Íπ÷ ’Ø Á≈√≈Õ
ÒØ’ª «Ú⁄Ø∫ Ó‘≈È »‘ª ÍÃ◊‡ ‘πøÁ∆¡ª ‘ÈÕ ’ج∆ ÏÑÓ≈ Á∂ ÷ È ¡≈ÔØ ‹◊ ÂÓ≈√≈Õ
Á≈ ¡ÚÂ≈ ’‘≈¿∞∫Á≈ ‘À, ’ج∆ πÁ ¡ÚÂ≈ ’‘≈¿∞∫Á≈ ¡’≈Ò Íπ÷ Ï≈⁄® ⁄Ωͬ∆®
‘À, ’ج∆ «ÚÙ˘ ‹∆ Á≈ ¡ÚÂ≈ ’‘≈¿∞∫Á≈ ‘ÀÕ «¬√ Á≈ ◊π» Ó‘≈≈‹ ‹∆ È∂ ¡√≈˘ √≈ÚË≈È ’«Á¡ª
«¬‘ ÓÂÒÏ È‘ƒ «’ ‹ÁØ∫ «¬È∑ª «Ú⁄Ø∫ ’ج∆ ¡ÚÂ≈ ÍÃ◊‡ ‘Ø«¬¡ª √∆ ˘ ‘∆ ÍÃÓ∂Ù √Ófi‰ Ú≈Ò∆ ◊ºÒ ÂØ∫ Ú‹
‘πøÁ≈ ‘À ª ¿∞‘ ¡≈͉∂ «È‹ Ë≈Ó Â∂ È‘ƒ «‘øÁ∂, «¬‘ «ÁÂ≈ Í ‹Ø ¡√Ò∆ √«Â ‘À, ¿∞‘ ‘À «¬’ ‹Ø «‹√ ˘
√ÓºÊ ÍπÙ ‘πøÁ∂ ‘È, ¡≈͉∆ ‘∆ Ù’Â∆ «Ú⁄Ø∫ ¡≈͉≈ ◊π» ‹ØÂ∆ ’‘Ø, ‹ª ÍÃÓ≈ÂÓ ‹ØÂ∆ ’‘Ø, ÁØ‘ª «Ú⁄ ’ج∆
‘∆ »Í √ø√≈ «Ú⁄ ÍÃ◊‡ ’’∂ √ø√≈ «Ú⁄ «ÈÔ«Ó ’øÓ Ì∂Á È‘ƒ ‘πøÁ≈Õ «¬‘Ø ‹ØÂ∆ ‹ÁØ∫ Í≥‹ª ÌÓª «Ú⁄Ø∫ ‘∂·ª
’Á∂ ‘ÈÕ «‹√ Â∑ª √Ã∆ ≈Ó ⁄øÁ ‹∆ Âz∂Â≈ Ô∞º◊ Á∂ «◊Á∆ ‘À, ¡≥ÈÓ¬∆ ’ØÙ ”⁄Ø∫ ‘∂·ª «◊ ‹ªÁ∆ ‘À ª «¬‘
AD ’Òª √øÍ»È ¡ÚÂ≈ √È ¡Â∂ √Ã∆ «¥ÙÈ Ó‘≈≈‹ ÌπºÒ ‹ªÁ∆ ‘À ¡Â∂ ¡≈͉∂ ¡≈Í ˘ √≈„∂ «ÂøÈ ‘ºÊ Á∆
‹∆ Áπ¡≈Í Ô∞º◊ Á∂ AF ’Òª √øÍ»È √Ã∆ «ÚÙ˘ ‹∆ Á∂ Á∂‘ √Ófi‰ Ò◊ ‹ªÁ∆ ‘ÀÕ Ó‘ªÍπÙ Á√Á∂ ‘È «’ «¬‘
¡ÚÂ≈ √ÈÕ «‹È∑ª È∂ «¬Ê∂ ¡≈ ’∂ «ÈÔ«Ó »Í «Ú⁄
√∆ ÂÀ˘ «¬’ √Î ’È Ú≈Ò∆ ◊º‚∆ «ÓÒ∆ ‘ج∆ ‘À,
«√«÷¡≈Úª Á∂ ’∂ √Ó≈‹ ˘ √‘∆ √«Â¡ª Â∂ ÂØ«¡≈Õ ◊π»
Âø» «¬√ «Ú⁄ «‘‰ Ú≈Ò≈ ‹∆Ú ‘À∫Õ ‹∆Ú «¬√ ’’∂
È≈È’, ◊π» ÁÙÓ∂Ù «ÍÂ≈ ‹∆ «¬√ Â∑ª Á∂ ¡ÚÂ≈ È‘ƒ
«’‘≈ ‹ªÁ≈ ‘À «’¿∞∫«’ ±ø ¡≈͉∆ Ú÷∆ ‘√Â∆ ω≈
√È, ¿∞‘ «Èø’≈ ‹∆ Á∆ ÍÓ ‹Ø «Ú⁄Ø∫ ÍÃ◊‡ ‘ج∂ ¡Â∂
Ò¬∆ ‘À ¡Â∂ ±ø ‘¿∞ÓÀ Á≈ Ïø« È∑¡ ≈ ‘Ø« ¬¡≈ «ÈÓ≈‰≈
¡Èß ْÂ∆¡ª Á∂ Ó≈Ò’ ‘Ø ’∂ ÿπºÍ ‘È∑∂∂ «Ú⁄ ≈‘
«ÈÂ≈‰≈ ‹∆Ú ’‘≈ «‘≈ ‘À∫Õ ¡≈͉∂ √»Í ˘ ͤ≈‰,
Áº √ ‰ Ò¬∆ ◊π  » È≈È’ ¡Â∂ ◊π  » ◊Ø « Ïø Á ¡≈«Á
±ø ‹ØÂ∆ ‘À∫ Í ◊π» ‹ØÂ∆ «Ú⁄ ¡Â∂ ¡’≈Ò Íπ÷ ‹ØÂ
¡’≈ÒÍπ  ÷ Á∆ ◊π  » ‹Ø  ∆ » Í «Ú⁄ Íà ◊ ‡ ‘Ø ¬ ∂ Õ ◊π  »
«Ú⁄ ’ج∆ Ì∂÷ È‘ƒ ‘Ø«¬¡≈ ’Á≈, ¿∞‘ Í»È »Í «Ú⁄
ÁÙÓ∂Ù «ÍÂ≈ ‹∆ «¬√ Ï≈∂ ÎπÓ≈È ’Á∂ ‘È «’ ¡√ƒ
ÍÃÓ∂Ù ‘∆ ‘Ø«¬¡≈ ’Á∆ ‘ÀÕ
ÍÃÌ» Á∆ Ô≈Á «Ú⁄ ¡ÀÈ∂ Ò∆È ‘Ø ◊¬∂ «’ √≈‚∆ ¡≈͉∆
‘√Â∆ Ú÷∆ È≈ ‘Ø ’∂ √ÓÙ‡ «Ú⁄ Ò∆È ‘Ø ◊¬∆, ’ج∆ √ÓπøÁπ «ÚØ«Ò √∆π ‘Ó Á∂«÷¡≈ «¬’ Ú√Â∞ ¡È±Í «Á÷≈¬∆®
Ú÷∆ ‘Ø ∫ Á È≈ ‘∆Õ «Èø ’ ≈ ‹∆ È∂ «¬√ ‹◊ Á∆ ◊π  ◊Ø « Úø Á π ◊π Ø « Úø Á π ◊π  » ‘À È≈È’ Ì∂ Á π È Ì≈¬∆®
¡ËØ◊Â∆ Á∂÷Á∂ ‘ج∂ ¡≈͉∂ «Ú⁄Ø∫ Í»È Ù’Â∆¡ª √«‘ ¡≥ ◊ - DDB
◊π» ÁÙÓ∂Ù «ÍÂ≈ Á∂ √∆ ˘ ÍÃ◊‡ ’’∂ ¡≈͉∆¡ª √Ø ◊π» Ó‘≈≈‹ ‹∆ È∂ ¡√≈˘ √∆’ Í»‹≈ ÂØ∫
¡Èß ْÂ∆¡ª Ú≈Ò∆ ‹Ø ¿∞√ √∆ «Ú⁄ º÷∆Õ «¬√ Ú«‹¡≈Õ ‹Ø  ∆ √» Í «Ú⁄ ¿∞ È ∑ ª Á∂ ¿∞ Í Á∂ Ù ÂØ ∫
◊ºÒ ˘ «’√∂ Â∑ª ¡≈«÷¡≈ È‘ƒ ‹≈ √’Á≈, √Ófi≈«¬¡≈ ÚØ√≈«¬¡≈ ÏÃ‘Ó »Í Ó≈‰Á≈ ‘Ø«¬¡≈ ÷≈Ò√≈ ‹Ø ‘À ¿∞‘
È‘ƒ ‹≈ √’Á≈Õ ◊π» ÁÙÓ∂Ù «ÍÂ≈ ‹∆ Ï«⁄ºÂz È≈‡’ «Ú⁄ Ú∆ ÍÃÓ∂Ù ‘∆ ‘Ø«¬¡≈ ’Á≈ ‘ÀÕ «‹Ú∂∫ «’ ÎπÓ≈È ‘À-
ÎπÓ≈È ’Á∂ ‘ÈÕ ¡≈ÂÓ √ «‹‘ ‹≈È‘∆ √Ø ‘À ı≈Ò√ Á∂Ú®
«¬‘ «Ï«Ë ’ Âͺ « √¡≈ ÌÔØ Õ ÍÃÌ Ó«‘, ÓØ Ó«‘, Â≈√ Ó«‘, ø⁄’ È≈‘È Ì∂Ú®
Á… À Â∂ ¬∂ ’ » Í ‘À … ◊ÔØ Õ (√Ï ÒØ‘ ◊ÃøÊ )
ÍÃÌ» Ì◊Â∆ «Ú⁄ ¡ÀÈ∂ Ò∆È ‘Ø ◊¬∂ «’ ¡≈͉∂ ¤Ø‡∂ √Ø «¬√ Â∑ª ¡’≈Ò »Í √∆Ë≈∆ ‘Ø ’∂ ◊π» ◊Ø«ÏøÁ
¡≈Í∂ ˘ «Ó‡≈ ’∂ Ó‘≈È ¡≈Í∂ «Ú⁄ Ò∆È ‘Ø ’∂ ¿∞√ Á≈ «√øÿ ‹∆ ’‘≈¬∂Õ Í∆ Ì∆÷‰Ù≈‘ ¡≈͉∂ Óπ∆Áª Á≈ ÌÓ
»Í ‘Ø ◊¬∂ ¡Â∂ ÍÃÌ» È∂ ¡≈͉∂ »Í «Ú⁄Ø∫ ‘∆ ÍÃ◊‡ Á» ’È Ú≈√Â∂ ͇È∂ √≈«‘Ï Í‘πø⁄Á≈ ‘ÀÕ ¿∞√ È∂ «¬√
’«Á¡ª, «‹Ú∂∫ «ÍÂ≈ Á≈ ¡≈͉≈ ¡≈Í ÍπºÂ Á∂ »Í Ï≈Ò »Í ÍÓ ‹ØÂ∆ ˘ Íú÷ ’È Ò¬∆, ÁØ Ó«·¡≈¬∆
«Ú⁄ ÍÃ◊‡ ‘πøÁ≈ ‘À, «¬√ Â∑ª ÓÀ˘ Ú∆ ÎπÓ≈È ’∆Â≈ ‘À Á∂ ÏÂÈ «Ò¡≈ ’∂ ¡º◊∂ º÷ «ÁÂ∂ ¡Â∂ ¿∞√ È∂ «⁄ÂÚ
«’ - «Ò¡≈ «’ ‹∂ «¬È∑ª È∂ ÷ºÏ∂ ÏÂÈ Â∂ º«÷¡≈ ª «¬‘
ÓÀ ¡Íπ È ≈ √π  Â∞ « ‘ «ÈÚ≈‹≈® «‘øÁ»¡ª Á∆ ≈÷∆ Ò¬∆ ‘È, ‹∂ √º‹∂ ÏÂÈ Â∂ ‘ºÊ º«÷¡≈
Í≥Ê ÍÃ⁄π ’Ï∂ ’¿∞ √≈‹≈Õ Âª «¬‘ «¬√Ò≈Ó Á∆ ≈÷∆ ’È Ú≈Ò∂ ‘؉◊∂Õ ‹∂ ÁØ‘ª
‹‘≈ ‘≈ ÂÀ ËÓπ ⁄Ò≈«¬Õ
Â∂ ‘ºÊ º«÷¡≈ ª «¬‘ √≈∂ √ø√≈ Á∂ √ªfi∂ ◊π» ÍÃ◊‡
’Ïπ«Ë ’È Â∂ ÒØ’ ‘‡≈«¬Õ
‘؉◊∂Õ ◊π» Ó‘≈≈‹ Á∆ √∆’ ¡≈Ô± «ÂøÈ Ó‘∆È∂ Á∆
√∆, ¡≈Í Í∆ ÚÒ Á∂÷ ’∂ Óπ√’≈¬∂ ¡Â∂ ¡⁄≈È’ ÁØ‘ª
.................................

'Awqm mwrg' 43 jnvrI, 2013


ÏÂȪ Â∂ ‘ºÊ º÷ «ÁÂ∂Õ Í∆ È∂ «’‘≈ «’ ‘∂ ÚÒ∆ √∆ ¡≈ «‘≈Õ ’ÙÓ∆ Á∂ ’∞fi Í≥«‚ ◊π» Â∂◊ Ï‘≈Á
¡Ò≈‘! Ó∂∂ Â∂ «‘Ó ’ƒ, √ø√≈ Â∂ «‘Ó ’ƒÕ «¬√ ‹∆ Á∆ ‘≈˜∆ «Ú⁄ ÙÙØÌ ‘ج∂, Ï‘π ‘∆ ◊øÌ∆ Ó√Ò∂
Â∑ª ’¬∆ √≈÷∆¡ª ‘ÈÕ Â∂ ¿∞È∑ª È≈Ò «Ú⁄≈ ‘Ø ‘∆ √∆Õ ◊π» ÁÙÓ∂Ù «ÍÂ≈
◊ø◊≈ Á∂ «’È≈∂, ’¬∆ √≈Ë», ’Ó’ª‚∆, «¬ÙÈ≈È ‹∆ ¡⁄≈È’ Ï≈Ò »Í «Ú⁄ ¿∞Ê∂ Í‘πø⁄Á∂ ‘ÈÕ √≈∆
’’∂ ¡≈͉∂ ¡≈√‰ª ¿∞Í Ï∂Â∆ Â∂ ÏÀ· ‹≈«¬¡≈ ’Á∂ √ø◊ Á∂ ¡º÷ª «Ú⁄ ¡ºÊ», ‘ºÊª «Ú⁄ πÓ≈Ò ¡Â∂ ‘¿∞’∂
√È ¡Â∂ «Ë¡≈È Ó◊È ‘ج∂ √Ó≈Ë∆¡ª Ò≈¬∆ ÏÀ·∂ Ș ÒÀ∫Á∂ Á∂÷ ’∂ ¡≈Í ◊π» «ÍÂ≈ Á∆ ◊ØÁ∆ «Ú⁄ ¡¤ØÍÒ∂
¡≈«¬¡≈ ’Á∂ √È Í ◊π» Ó‘≈≈‹ ˘ ÍÂ≈ √∆ «’ ‘∆ ÏÀ· ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ ‹ÁØ∫ ◊π» «ÍÂ≈ È∂ È∂Â √ÈÓπ÷ ’∆Â∂
«¬È∑ª Á∆ Ì◊Â∆ «Ú⁄ ÏÛ∆ Ì≈∆ ’√ ‘ÀÕ ¿∞√∂ Â∑ª ª ¡≈Í È∂ ¿∞ÁØ∫ ‘∆ Íπ«¤¡≈ «’ ◊π» «ÍÂ≈ ‹∆! ’∆
È≈Ò «‹Ú∂∫ ◊π» È≈È’ Í≈ÂÙ≈‘ È∂ √πÒÂ≈ÈÍπ ÒØË∆ √ø’‡ ‘À «‹√ ’’∂ «¬‘ Ϋ¡≈Á∆ Ø ‘∂ ‘È? ¡≈Í
«Ú⁄ ÈÚ≈Ï ÁΩÒÂ÷≈È ÒØË∆, ’≈˜∆ ¡Â∂ ‘Ø ÈÓ≈˜∆¡ª È∂ ‘Ø ‘∂ ÿØ ˜πÒÓ Ï≈∂ Á«√¡≈Õ ¿∞√ √Ó∂∫ ¡≈Í È∂
È≈Ò ‹≈ ’∂ Ó√«‹Á «Ú⁄ «¬‘ ÍÃ◊‡ ’ «ÁÂ≈ √∆ «’ Íπ«¤¡≈ «’ «¬√ Á≈ ’∆ «¬Ò≈‹ ‘Ø √’Á≈ ‘À? ◊π» Â∂◊
«Í¡≈«˙! Â∞√ƒ ’øÓ ’≈‹ ¤º«‚¡≈, ÏÛ∆ Ì≈∆ «◊‰Â∆ Ï‘≈Á ‹∆ È∂ «’‘≈ «’ ’ج∆ Ó‘≈È Ó‘ªÍπÙ Ù‘∆Á∆
«Ú⁄ «¬’º·∂ ‘Ø ’∂ ¡≈¬∂ ‘Ø, ÈÓ≈˜ ÍÛ∑È Ò¬∆Õ √≈˘ Ú∆ Á∂ ’∂ √≈≈ ÏØfi ¡≈͉∂ ¿∞Í ¿∞·≈Ú∂ ª ·ºÒ∑ ÍÀ √’Á∆
È≈Ò «Ò¡≈¬∂ ‘Ø∫ «’ ¡≈ ’∂ √≈‚∂ È≈Ò ÈÓ≈˜ ÍÛ∑ØÕ Â∞√ƒ ‘À «’¿∞ ∫ «’ «¬‘ ˜π Ò Ó ¡À È ≈ ÎÀ Ò «◊¡≈ ‘À «’ ‘π ‰
√≈˘ Íπ¤Á∂ ‘Ø «’ Â∞√ƒ √≈‚∂ È≈Ò ÈÓ≈˜ «’¿∞∫ È‘ƒ ’∞Ï≈È∆ Á∂‰ Á∆ Ï‘π ‘∆ ˜» ‘ÀÕ ¡≈Í È∂ ¡⁄≈È’
ÍÛ∑ ∆ ? ’«‘ «ÁÂ≈ «’ Â∞‘≈‚∂ ÂØ∫ Úº‚≈ Ó‘ªÍπ٠ª «¬√ √ø√≈
«Ú⁄ ’ج∆ ‘À ‘∆ È‘ƒ, ¡≈Í ‘∆ «¬√ πÛ∑∂ ¡≈¿∞∫Á∂ ’ØÃÛª
ÈÚ≈Ï È∂ ‹Á Íπ « ¤¡≈ ª ¡≈Í È∂ «’‘≈ «’ Ó‰ª Á∂ ͺÊ ˘ ÊøÓ∑ √’Á∂ ‘ØÕ
ÁΩÒÂ÷≈È ‹∆! Â∞√ƒ ‹Á ÈÓ≈˜ ÍÛ∑ ‘∂ √∆ ª Â∞‘≈‚≈
√∆ ª «¬Ê∂ ˜» √∆, Í ÓÈ «⁄ºÂ Á∆ «¬’≈◊Â≈ ◊π» Â∂◊ Ï‘≈Á ‹∆ Á∆ Ù‘∆Á∆ ¿∞Íø ¡≈Í
È≈ ‘؉ ’’∂ Ú≈ÙÈ≈ Á≈ Ïø«È∑¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ’øË≈ «Ú⁄ ◊π◊ºÁ∆ ¿∞Í «Ï≈‹Ó≈È ‘ج∂Õ ¡≈Í Á∂ ÁÏ≈ «Ú⁄
ÿØÛ∂ ÷∆ÁÁ≈ «ÎÁ≈ √∆Õ ’≈˜∆ √≈«‘Ï ¡≈͉∂ ÿ «Ú⁄ ◊π» Í≥‹Ú∂∫ Í≈ÂÙ≈‘ Á∆ ¡ÁπºÂ∆ Ù‘∆Á∆ ¡Â∂ ◊π» ¤∂Ú∂∫
ÈÚƒ √»¬∆ Ú¤∂∆ ˘ ÷»‘ «Ú⁄ «◊È ÂØ∫ ÓØÛÁ∂ ‘∂Õ √Ø Í≈ÂÙ≈‘ Á∂ Ô∞ºËª ‹ø◊ª Á∆ «˜¡≈Á≈ ⁄⁄≈ ‘πøÁ∆ √∆Õ
ÈÚ≈Ï √≈«‘Ï! √º⁄∆ ÈÓ≈˜ ÍÛ∑ØÕ ¡≈Í Á∂ ‘π’Ó È≈Ò Ï‘π √≈∂ «√’Ò∆◊ ¡ÈßÁÍπ
√≈«‘Ï ¡≈ ’∂ Ú√ ◊¬∂ ¡Â∂ Ù√Â ω≈¿∞‰∂ Ùπ» ’
«¬√∂ Â∑ª È≈Ò ◊π» ÁÙÓ∂Ù «ÍÂ≈ ‹∆ ◊ø◊≈ Á∂ «ÁÂ∂ «‹√ È∂ Ó√øÁª «Ú⁄ Ï‘π ¡ÙË≈ Á≈ ‹˜Ï≈ ÍÀÁ≈
«’È≈∂ ¡≈͉∂ √≈Ê∆¡ª √Ó∂ ⁄Ò∂ ‹ªÁ∂ ¡Â∂ «‹øÈ∂ √≈Ë ’ «ÁÂ≈ ¡Â∂ ¿∞‘ «¬ÊØ∫ Â’ ◊ºÒª ’È Ò◊ ◊¬∂ «’
√Ó≈Ë∆ Ò≈¬∆ Ș ¡≈¿∞∫Á∂, ¡≈Í ¿∞È∑ª √Ì Á∂ ¿∞Í ◊π» ‹∆ ˘ ‘‡≈¿∞‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ‘ÀÕ Ï≈ÁÙ≈‘ ¡Ωø◊˜∂Ï Ï‘πÂ
Í≈‰∆ Á∂ «¤º‡∂ Í≈ «ÁøÁ∂ √ÈÕ ‹ÁØ∫ ¿∞È∑ª Á∆¡ª ¡º÷ª ‘∆ Â’Û≈ ‘À «‹√ Á∆ B@ Òº÷ ÎΩ‹ «¬’ºÒ∂ Áº÷‰ «Ú⁄
¡≈Í Á≈ «Íº¤≈ ’Á∆¡ª ª ¡≈Í Á» «È’Ò ‹ªÁ∂ √ÈÕ ÒÛ ‘∆ √∆Õ ÈÚ≈Ϫ Í≈√ Ú∆ Ï‘π ں‚∆ ÎΩ‹∆ Ù’Â∆
‹∂ ¿∞‘ «Ù’≈«¬Â ’Á∂ √È «’ √≈‚∆ «ÏÂ∆ «‘Ò≈ «ÁÂ∆ √∆Õ Ó√øÁ ’øÏ ‹ªÁ∂ √∆ «’ ’∆ ‘ØÚ∂◊≈Õ ‹∂ «’Â∂ ¡Ωø◊˜∂Ï
ª ¡≈Í Ï≈Ò »Í «Ú⁄ ’«‘ «ÁøÁ∂ «’ Â∞‘≈‚∆ «ÏÂ∆
˘ «¬‘ ÷Ïª Í‘πø⁄ ◊¬∆¡ª «’¿∞∫«’ ¿∞È∑ª Á∂ ¡≥Á
ª ’ج∆ Ë∂¡ È≈Ò ‘À ‘∆ È‘ƒ √∆, Âπ‘≈‚∆ «ÏÂ∆ ª
¡ÙË≈ √∆Õ Í»‹≈ Á≈ Ë≈È ÷≈‰ Ú≈Ò∂ Á∂ ¡≥ÁØ∫ Ì‹È
’øÓª «Ú⁄ ÍëÚ √∆, ¡√ƒ Â∞‘≈˘ √≈ÚË≈È ’È
Á≈ ¿∞ÂÙ≈‘, «◊¡≈È Á≈ ÍÃ’≈Ù Í»∆ Â∑ª ¤∞Í ‹ªÁ≈
Ú≈√Â∂ «¤º‡∂ Ó≈∂ √∆Õ ¿∞È∑ª «Ú⁄Ø∫ ‘∆ «¬’ ‘Ø Í≥‚Â
‘À «‹Ú∂∫ «’ ¡÷ΩÂ ‘À -
Ï‘π ‘∆ ¿∞⁄∆ ¡Ú√Ê≈ Ú≈Ò∂ √∆ «‹È∑ª Á≈ È≈Ó «ÙÚÁºÂ
√∆, ¿∞È∑ª ˘ ¡≈Í È∂ √Ã∆ ≈Ó⁄øÁ ‹∆ Á∂ »Í «Ú⁄ ËÓ√≈Ò≈ Á∆¡ª ؇∆¡ª «ÂøÈ ’øÓ ’∂«È,
ÁÙÈ «ÁºÂ∂Õ «¬√∂ Â∑ª ◊π» Ó‘≈≈‹ Á∂ Ï∂¡≥ ’ΩÂ’ Ó Ó≈È, ‘º‚ ◊≈Ò‰, Ì‹È ’È È Á∂«ÈÕ
‘È «‹È∑ª ˘ ¡ÒΩ«’’ ’ΩÂ’ ¡≈«÷¡≈ ‹≈ √’Á≈ ‘ÀÕ ¿∞È∑ª Á∂ ÓÈ «Ú⁄ √∆ «’ ¡√ƒ ‘∆ «¬È∑ª ˘ ◊π»
ω≈¿∞‰ Ú≈Ò∂ ‘ª, ¡√ƒ «‹√ ˘ Ú∆ ⁄≈‘∆¬∂, ◊π» ω≈
‹ÁØ∫ ¡≈Í ¡ÈßÁÍπ √≈«‘Ï ¡≈¬∂ ¿∞√ Ú∂Ò∂ Ì≈Â
√’Á∂ ‘ª, «’√∂ ‘Ø √Ø„∆ Á∂ ÒÛ’∂ ˘ ◊π» ω≈ ’∂ ◊ºÁ∆
ÚÙ Â∂ Ï‘π ‘∆ «ÿÈΩ‰∂ ‹πÓ Á∆ ⁄÷Û∆ ⁄Ò ‘∆
√∆Õ ‹ÈÂ≈ ˘ ¿∞È∑ª Á∂ ÍÃ⁄Ò «ÈÙ«⁄¡ª «Ú⁄Ø∫ ‘‡≈ Â∂ «Ï·≈ Á∂¬∆¬∂Õ Í ◊π» Á≈ «¬‘ Î˜ ‘πøÁ≈ ‘À ¡≈͉∂
’∂ ‹Ï∆ ËÓ Á∆ ÂÏÁ∆Ò∆ Ùπ» ’∆Â∆Õ ‘˜≈ª Á∆ ÂÁ≈Á ‚ØÒ ‘∂ «√º÷ª «Ú⁄ ÙË≈ Á≈ Ú≈√≈ ’≈¬∂Õ «¬’ «ÁÈ
«Ú⁄ ¡≈͉∂ ËÓª È≈Ò «Í¡≈ ’È Ú≈Ò∂ «‘øÁ» ‹≈Â∆ ¡«‹‘≈ ’ΩÂ’ Ú«Â¡≈ «’ ◊π» ÁÏ≈ «Ú⁄ ’∆ÂÈ ‘Ø
Á∂ ÍπÙª ˘ ◊≈‹ª Ó»Ò∆¡ª Úª◊»ø ’º‡ ’∂ Ù‘∆Á ’ «‘≈ √∆Õ ’∆ Á∂÷Á∂ ‘È «’ «¬’ «º¤ Ú≈Ò≈ ÓÁ≈∆ Ï‘πÂ
«ÁÂ≈Õ ËÓ Á∆ ≈÷∆ Ò¬∆ ’ج∆ ‘∆Ò≈ Ï‘≈È≈ Ș È‘ƒ Ì≈∆ «º¤ ˘ ’≈Ï» ’ƒ Á∆Ú≈È Á∂ Í≈√Ø∫ ¶ÿ «‘≈ ‘ÀÕ

'Awqm mwrg' jnvrI, 2013


44
◊π» Ó‘≈≈‹ È∂ √∂Ú≈Á≈ ˘ «’‘≈ «’ «¬√ ÓÁ≈∆ ˘ «Î’≈ Á◊‘ √‡∆¡À Óπ « ‘ Êπ ’ ≈ «Î’∂ Í≈«¬®
’‘Ø «’ «º¤ √Ó∂ √≈‚∂ Í≈√ ¡≈Ú∂Õ «¬È∑ª Ó√øÁª Á∂ «Î’≈ Ó»  ÷π ¡≈÷∆¡À Í≈‰≈ Ò‘À √‹≈«¬®
ÓÈ «Ú⁄ ¡ÙË≈ ‘؉ ’’∂ «÷¡≈Ò ¡≈«¬¡≈ «’ ◊π» ¡≥ ◊ - DGC
Ï≈Ò’ ‘À, Ï≈Ò’ª Ú≈Ò∂ ’øÓ ’Á≈ ‘ÀÕ «¬‘ ◊ºÒ «√øÿ≈√È ÂÀ˘ «¬‘ Ï⁄È È‘ƒ √∆ ’È≈ ⁄≈‘∆Á≈Õ Í ⁄ø◊≈
Â∂ ÏÀ· ’∂ ÙØÌ≈ È‘ƒ «ÁøÁ∆Õ ‘π‰ ±ø ‘∆ «º¤ ω∂◊≈Õ ◊π«√º÷ Á∂ Ï⁄È ¡ÓØÿ ‘πøÁ∂
ÓÁ≈∆ ¡≈ «◊¡≈, ◊π» Ó‘≈≈‹ Á∂ ‘π’Ó ÓπÂ≈«Ï’ ‘È ‹Ø ‡«Ò¡≈ È‘ƒ ’Á∂ «‹√ ˘ ≈Ó Ï≈‰ È≈Ò Ú∆
ÓÁ≈∆ ÂÓ≈Ù≈ «Á÷≈¿∞‰ Ò◊ «◊¡≈Õ ¿∞‘ «º¤ Á∂ È≈Ò ÂÙÚ∆‘ «ÁÂ∆ ‹ªÁ∆ ‘ÀÕ
‹ÁØ∫ ÿπÒÁ≈ ‘À ª ’Á∂ «º¤ ¿∞√ Á∂ ‘∂·ª ¡≈ ‹ªÁ≈ ‘À «¬‘ √π‰Á∂ ‘∆ Â∂≈ «ÍÂ≈ ◊π» Â∂◊ Ï‘≈Á √≈«‘Ï
¡Â∂ ’Á∂ ¿∞‘ «º¤ Á∂ ‘∂·ª ¡≈ ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ ¿∞√ √Ó∂∫ √ø◊ Í≈√ «◊¡≈, √≈∆ Ú≈Â≈ Áº√∆ «’¿∞∫«’ ¿∞√ ˘ ÍÂ≈
‘≈√ √ «Ú⁄ ¡≈ ◊¬∆Õ ◊π» Ó‘≈≈‹ Á≈ ‹Ø ⁄Ω ÏÁ≈ Ò◊ ⁄πº«’¡≈ √∆ «’ «¬‘ Í»È ◊π«√º÷ ÏÑӫ◊¡≈È
√∆ ¿∞‘ Ú∆ ‘º√‰ Ò◊ «◊¡≈Õ ◊π» Ó‘≈≈‹ ‹∆ «’ÙØ ¡Ú√Ê≈ Á≈ Ì≈¬∆ ËøÈ≈ ‘ÀÕ ¿∞√ Ú∂Ò∂ ◊π» Ó‘≈≈‹ ‹∆
¡Ú√Ê≈ «Ú⁄ √È, ¿∞È∑ª È∂ «’‘≈ «’ Ì≈¬∆ ’∆Â∆¡≈! È∂ ÎπÓ≈È ’∆Â≈ «’ «Í¡≈«¡≈! ÓÀ∫ ¡≈͉∂ «Í¡≈«¡ª
±ø È≈ ‘º√; ±ø ‹≈‰Á≈ ‘À∫ «¬‘ «º¤ ’Ω‰ ‘À?”” Á≈ ’∆Â≈ ‘Ø«¬¡≈ Ï⁄È È‘ƒ ÏÁÒ √’Á≈Õ Â±ø Ï≈‰∆
““ÓÀ∫ ª «¬≥Ȫ ‘∆ ‹≈‰Á≈ ‘ª «’ «¬‘ «º¤ ‘À; ’∆ «Ú⁄ È‘ƒ Í«Û∑¡≈?
«¬‘ ‘Ø Ú∆ ’∞fi ‘À?”” Ó∂∆ ϪË∆ Ì◊Â𠤂≈ÚÀ ϪËÀ Ì◊Â∞ È ¤±‡À ÓØ«‘®
¬∂ ’ √ÓÀ ÓØ ’¿∞ ◊«‘ ϪËÀ
◊π» Ó‘≈≈‹ È∂ «’‘≈ «’ «¬‘ Â∂≈ Ï≈Í» ‘ÀÕ
¿∞ Îπ « È ÓØ ÍÀ ‹Ï≈Ïπ È ‘Ø « ¬® ¡≥ ◊ -ABEB
¿∞√ È∂ «’‘≈ «’ Ó‘≈≈‹! Ó∂≈ «ÍÂ≈ ª ◊π» Â∂◊
«√÷ ’Ø √≈Í «ÈÎÒ «’¿∞ ∫ ‹≈¬∂ ?
Ï‘≈Á √≈«‘Ï Á≈ ⁄Ω ÏÁ≈ √∆, ¿∞È∑ª ˘ ª ÍÓ
«‹È ’Ø «⁄ ◊π  ⁄È «‡’≈¬∂ Õ
◊Â∆ ÍÃ≈Í ‘ج∆ ‘؉∆ ‘ÀÕ ¡≈Í È∂ «’‘≈ «’ Â∂∂ «ÍÂ≈
(π Â 1 ¡≥ √ » 18)
«Ú⁄ ÁØÙ ‘؉ ’’∂ ¿∞√ ˘ ◊Â∆ È‘ƒ «ÓÒ∆Õ ¿∞√ Á∆
√∂Ú≈ ’∆Â∆ «Ú¡Ê È‘ƒ ◊¬∆ Í ¿∞√ ÂØ∫ «¬’ ¡Úº«◊¡≈ ÂÀ˘ «º¤ ˜» ωÈ≈ ÍÚ∂◊≈ Í ¡√ƒ Á√Ú∂∫ ‹≈Ó∂
‘ج∆ ‘ÀÕ ◊π» ÿ «Ú⁄ ÍÃÓ ¡Ú√Ê≈ Á≈ «√º÷ Ì≈¬∆ ËøÈ≈ «Ú⁄ Â∂∆ √∂Ú≈ Á≈ ÎÒ Ìπ◊Â≈Úª◊∂Õ
¡≈͉≈ ◊º‚≈ ÒºÁ∆ ‹≈ «‘≈ √∆Õ ◊π» Â∂◊ Ï‘≈Á √≈«‘Ï √Ø ◊π» Ó‘≈≈‹ È∂ «º¤ ÒÀ «Ò¡≈ ¡Â∂ ÁØ √Ω πͬ∂
Á∆ ‘˜»∆ «Ú⁄ ’Û≈‘ ÍÃÙ≈Á Ú «‘≈ √∆Õ ¿∞‘ ◊º‚≈ Á≈ ’Û≈‘ ÍÃÙ≈Á ωÚ≈«¬¡≈Õ ◊π» Ó‘≈≈‹ È∂ ¡≈Í
Ø’ ’∂ ¡≈ «◊¡≈ ¡Â∂ Â∂≈ «ÍÂ≈ ÍÃÙ≈Á ÚÂ≈¡ «‘≈ ¡Á≈√ ’∆Â∆ ¡Â∂ ÍÃÙ≈Á Á≈ «¬’ «’‰’≈ ¡≈͉∂ Óπº÷
√∆Õ ¿∞√ ÍÃ∂Ó∆ È∂ ÍÃÙ≈Á Ó≥«◊¡≈, Â∂∂ «ÍÂ≈ È∂ ¿∞√ ˘ «Ú⁄ Í≈«¬¡≈ ¡Â∂ Ï≈’∆ √≈≈ «º¤ ˘ Í≈ «ÁÂ≈Õ «º¤
Ë»Û «Ú⁄ ÒÊÍºÊ ‘Ø«¬¡≈ Á∂÷ ’∂ ÍÃÙ≈Á È≈ «ÁÂ≈ ¡Â∂ ÷ªÁ∂ √≈ ⁄Û∑≈¬∆ ’ «◊¡≈Õ ¿∞√ «Ú⁄Ø∫ Ë»¡ª «‹‘≈
Á»√∂ Í≈√∂ ‹≈ ’∂ ÍÃÙ≈Á ÚÂ≈¿∞‰ Ò◊ «◊¡≈Õ ‹ÁØ∫ «È’«Ò¡≈ Â∂ «¬√ Á∂ «ÍÂ≈ Á∆ »‘ √≈Ó∑‰∂ ¡≈ ◊¬∆Õ
Ì≈¬∆ ËøÈ≈ Á»√∂ Í≈√∂ «◊¡≈ ª ¿∞‘ ‹≈‰ ’∂ ‘Ø Í≈√∂ ◊π» Ó‘≈≈‹ È∂ «ÁÏ›≤ «ÁzÙ‡∆ Á∂ «ÁÂ∆ ¡Â∂ «’‘≈, ““Ì≈¬∆
ÚÂ≈¿∞‰ Ò◊ «◊¡≈Õ «¬√ È∂ ÁØ «ÂøÈ Ú≈∆ ÍÃÙ≈Á ’∆Â∆¡≈! «√º÷∆ ’Ó≈¿∞‰∆ Ï‘π ¡Ω÷∆ ‘À, Íπº¤ ¡≈͉∂
ÒÀ‰ Á∆ ’Ø«ÙÙ ’∆Â∆ Í Â∂∂ «ÍÂ≈ È∂ ÍÃÙ≈Á È≈ «ÁÂ≈Õ «ÍÂ≈ ÂØ∫Õ”” √Ø «¬√ Â∑ª «¬√ ’ΩÂ’ È∂ ¡ÙË’ ‘ج∂
«¬√ È∂ «’‘≈ «’ Ì≈¬∆! ÓÀ˘ ÍÃÙ≈Á Á∂ «Á˙, Ó∂≈ ◊º‚≈ Ó√øÁª Á∂ È∂Â ÷ØÒ∑ «ÁÂ∂Õ
Òº«Á¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ‘À, ¿∞‘ «’Â∂ Â∞ È≈ ÍÚ∂Õ Â∂∂ «ÍÂ≈
◊π» ÁÙÓ∂Ù «ÍÂ≈ ‹∆ È∂ Ì≈ ÚÙ Á∆ ¡Â∂ √ø√≈
È∂ «’‘≈ «’ «’¿∞∫ «º¤ Úª◊»ø ‡ºÍ∆ ‹≈ «‘À∫? «‹Ê∂ ÓÀ∫
Á∆ ⁄Ò ‘∆ ¡È∆Â∆ ˘ Í»∆ Â∑ª È≈Ò ¡È∞ÌÚ ’’∂
ÍÃÙ≈Á ÚÂ≈¿∞∫Áª, ¿∞Ê∂ ‘∆ ¡≈ ‹ªÁÀ, «‡’ ’∂ ÏÀ·Õ Ì≈¬∆
÷≈Ò√≈ Í≥Ê Á∆ √≈‹È≈ ’∆Â∆Õ «¬’ superman (ÍÓ-
ËøÈ∂ Á≈ ◊º‚≈ Â∞«¡≈ ‹≈ «‘≈ √∆, ¿∞√ È∂ Á∂«÷¡≈ «’
ÓÈ∞º÷) «‹√ ˘ ÷≈Ò√≈ ¡≈«÷¡≈ ‹ªÁ≈ ‘À, Á≈ √≈’≈
ÏÒÁ «’√∂ ʪ ◊º‚∂ ˘ ¿∞Ò‡≈¡ È≈ Á∂‰ ¡Â∂ ¿∞√ È∂
Íú÷ »Í √ø√≈ «Ú⁄ ÍÃ◊‡ ’∆Â≈Õ
ËÂ∆ Â∂ «◊«¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ÍÃÙ≈Á Á≈ «’‰’≈ ⁄πº«’¡≈
¡Â∂ ÈÓÙ’≈ ’’∂ Óπ÷ «Ú⁄ Í≈ «Ò¡≈ ¡Â∂ Â∂∂ «ÍÂ≈ ¡≈Í È∂ Í«‘Òª Í≥ ‹ «Í¡≈«¡ª ˘ ¡≥ « Óà Â
˘ ’«‘‰ Òº«◊¡≈ «’ ÂÀ˘ «√º÷∆ Á∆ √Ófi È‘ƒ ¡≈¬∆, ¤’≈«¬¡≈, Î∂ ¿∞È∑ª ÂØ∫ ¡≈Í ¡≥«Óफ’¡≈Õ «¬√ Â∑ª
◊π» È≈È’ Á≈ ¿∞ÍÁ∂٠±ø √ÃÚ‰ È‘ƒ ’«¡≈ - È≈Ò ¿»⁄ È∆⁄, ‹≈ Í≈ Á≈ Ì∂Á Í»∆ Â∑ª È≈Ò
È≈È’ «Î’À ÏØ « Ò¡À ÂÈ∞ ÓÈ∞ «Î’≈ ‘Ø « ¬® ÷ÂÓ ’ «ÁÂ≈Õ √∆ Á∆ »Í ∂÷≈ ÂØ∫ ¿∞Í ¿∞· ’∂
«Î’Ø «Î’≈ √Á∆¡À «Î’∂ «Î’∆ √Ø « ¬ÕÕ ’∂ÚÒ ¡≈ÂÓ≈ Á∆ √ªfi ˘ √ø√≈ «Ú⁄ ÍÃ◊‡ ’∆Â≈ «’

'Awqm mwrg' 45 jnvrI, 2013


√≈∆ «¬È√≈È∆¡Â «¬’Ø ‘ÀÕ «¬‘ Ú∆ «ÁzÛ∑ ’≈«¬¡≈ - Ô≈ ÓÀ ø⁄ È «Ó«Ê¡≈ Ì≈÷∆®
ÌÀ ’≈‘» ’¿∞ Á∂  ȫ‘ È«‘ ÌÀ Ó≈È ¡≈È® Í≈ÏÃ‘Ó ◊π È≈È’ √≈÷∆ÕÕ √Ï ÒØ‘ ◊ÃøÊ ”⁄Ø∫
’‘π È≈È’ √π « È ∂ ÓÈ≈ «◊¡≈È∆ Â≈«‘ Ï÷≈«È® «Ù∆¡ª ÓπÈ∆¡ª ÂØ∫ Ú∆ ¿∞⁄∂ ‹∆ÚÈ Ú≈Ò≈ ‹Ø ÌπºÒ
¡≥ ◊ - ADBG ’∂ ’Á∂ «Îº’≈ È≈ ÏØÒÁ≈ ‘ØÚ∂, «’√∂ ˘ √≈Í È≈ «ÁøÁ≈
◊π» Ó‘≈≈‹ ‹∆ Á≈ «¬‘ ’ΩÂ’ ÍÃ◊‡ ’«Á¡ª ‘ØÚ∂, «’√∂ È≈Ò ÚÀ È≈ ’È Ú≈Ò≈, √Ϻ Á≈ ÌÒ≈
Ì≈¬∆ ◊πÁ≈√ «√øÿ È∂ ¡≈͉∆ Ú≈ «Ú⁄ «’‘≈ - Ó≥◊‰ Ú≈Ò≈ «¬’ ¡≈ÁÙ ◊π» Ó‘≈≈‹ È∂ ÍÃ◊‡ ’∆Â≈,
Ú≈‘π Ú≈‘π ◊Ø«ÏøÁ «√øÿ ¡≈Í∂ ◊π ⁄∂Ò≈® «‹√ ¡≈ÁÙË≈∆ ˘ ÷≈Ò√≈ «’‘≈ «◊¡≈Õ Ú≈«‘◊π» ‹∆
(Ì≈¬∆ ◊πÁ≈√ «√øÿ, Ú≈ ÷≈Ò√≈) Á∆ √≈‹∆ ‘ج∆ ÁπÈ∆¡ª «Ú⁄ ¡«Â ¿∞ÂÓ ¡≈ÁÙ ÷≈Ò√∂
»Í «Ú⁄ ÍÃ◊‡ ’∆Â≈ ‹Ø Ú≈«‘◊π» ‹∆ Á≈ ‘Ø «◊¡≈,
√Ó≈‹ «Ú⁄ ͬ∂ ‘ج∂ ‹≈ª Í≈ª, ◊ت Á∂ ÌπÒ∂÷∂,
¿∞√ Á∆ ’Á∂ Ú∆ ‘≈ È‘ƒ ‘πøÁ∆ «’¿∞∫«’ ¿∞√ Á∆ «Íº·
√»«Ï¡ª Á∂Ùª Á∂ ͬ∂ ‘ج∂ ÌπÒ∂÷∂ Á» ’’∂ «¬’ ÍÓ
¿∞Í √Á≈ ‘∆ ¥ØÛª Ïë‘Óø‚ª Á∂ Ó≈Ò’ Á∆ «ÁzÙ‡∆ «‘øÁ∆
‹Ø Á≈ «◊¡≈È ’≈ ’∂ ‹∆ÚÈ «Ú⁄ ¬∂’Â≈ «Ò¡ªÁ∆
‘ÀÕ ¿∞√ Á∆ ÍÓ √ºÂ≈ ‹≈◊ ‹Ø «Ú⁄ √Ó≈«¬¡ª √ø√≈
¡Â∂ ¡≈Í È∂ «¬’ Ï‘π ‘∆ ¿∞⁄ «’√Ó Á∆ «‘ Á√«Á¡ª
˘ √πº÷-ÙªÂ∆, «¬È√≈Î «ÁÚ≈¿∞‰ Ú≈Ò≈, «ÈÓ≈«‰¡ª
ÎπÓ≈«¬¡≈ -
«ÈÂ≈«‰¡ª Á≈ √‘≈≈ ÓÈ∞º÷ »Í «Ú⁄ ÍÃ◊‡ ’∆Â≈, ÓÈ∞º÷
«‘‰∆ ‘À √ج∆ «√÷ Ó∂≈Õ Á∂ ¡≥ÁØ∫ ’∞∆Â∆¡ª, «ÿÈΩ‰∆¡ª ¿»‰Â≈¬∆¡ª ˘ ’º„ ’∂
˙‘π √≈«‘Ï ÓÀ ¿∞√ ’≈ ⁄∂≈Õ ¡≈ÂÓ≈ Ú◊∆ ¡Ó ‹Ø ¡≥ÁØ∫ ‘∆ ÍÃ◊‡ ’’∂ ¡≈ÂÓ
«‘ÂÈ≈Ó≈ Ì≈¬∆ Á∂√≈ «√øÿ ‹∆ √∆¡≈ ω≈ «ÁÂ≈Õ «¬‘ ‹∆ÚÈ ¡ÀÈ≈ ÓÈÓØ‘‰≈ ¡Â∂
«¬‘ Ú∆ ÎπÓ≈È ‘À - «Í¡≈≈ √∆ «’ «¬√ Á∂ ¡≥ÁØ∫ «Í¡≈ Á∆ Îπ‘≈ Á∆ ·ß„’
«‘ «Í¡≈∆ Óπfi ’¿∞, «√÷ «Í¡≈≈ È≈«‘Õ Ó«‘√» √ ’’∂ «È¡≈√«¡ª ˘ ¡≈√≈ «ÓÒÁ≈ √∆,
¡Â∂ «¬√ ¿∞⁄∂ ‹∆ÚÈ Ú≈Ò∂ ˘ «‹√ È∂ ¡≈ÂÓ≈ «È˙«‡¡ª ˘ ˙‡ Á≈ fiÒ’≈≈ Ú‹Á≈ √∆, «ÈÂ≈«‰¡ª
Á≈ √ Ó≈‰ «Ò¡≈ ‘ØÚ∂ ¿∞√ ˘ ÷≈Ò√≈ ’«‘ ’∂ √øÏØËÈ ˘ Â≈‰ «ÓÒÁ≈ √∆ ¡Â∂ ‹∆ÚÈ «Ú⁄ ¿∞ÂÙ≈‘ Ì ‹ªÁ≈
’∆Â≈Õ Î≈√∆ «Ú⁄ ÷≈Ò√≈ ¡º÷ Á≈ ‹Ø ÓÂÒÏ ‘À ¿∞‘ √∆Õ
«¬‘ ‘À «’ Ï≈ÁÙ≈‘ Ì≈Ú∂∫ √≈∂ Á∂Ù Á≈ Ó≈Ò’ ‘ØÚ∂ Í ◊π» Ó‘≈≈‹ ‹∆ ÌÒ∆̪ ‹≈‰Á∂ √È «’ √Óª
¿∞√ Á∆ ’∞fi «È‹∆ ÓÒ’∆¡Â Ú∆ ‘Ø«¬¡≈ ’Á∆ ‘À, «È‹∆ ¶ÿ ‹≈‰ «Í¤Ø∫ Ó‘≈È ¿∞⁄∆¡ª ’∆Óª Á∆ ’Á ÿ‡
ÓÒ’∆¡Â Á∆ ‹Ø ˜Ó∆È ‘πøÁ∆ ‘À ¿∞√ ˘ ÷≈Ò√≈ «’‘≈ ‹≈«¬¡≈ ’Á∆ ‘À ¡Â∂ ¡≈ÁÓ∆ Ï≈‘Ò∂ «Ú÷≈Ú∂ ¿∞Â∂
‹ªÁ≈ ‘À, «¬√ Â∑ª ‘∆ «¬‘ ¿∞⁄≈ ¡≈ÁÙ’ ‹∆ÚÈ ‹∆¿∞‰ Á≈ ÌπÒ∂÷≈ ÷ªÁ≈ ‘À Í ¡≥ÁØ∫ ¿∞ÂÙ≈‘ ÷ÂÓ ‘Ø
Ú≈«‘◊π» ‹∆ Á∆ «È‹∆ ÓÒ’∆¡Â Á√«Á¡ª ‘Ø«¬¡ª ‹≈«¬¡≈ ’Á≈ ‘ÀÕ ÓÈ «Ú⁄ ÿπºÍ ‘È∑∂ ¤≈ ‹ªÁ≈ ‘À,
ÎπÓ≈È ’∆Â≈ - ÚÀ «ÚØË ‹≈◊ ÍÀ∫Á≈ ‘À, ¬∆÷≈ ‹ÈÓ ÒÀ ÒÀ∫Á∆ ‘À, ¿∞√
Ú≈«‘◊π» ‹∆ ’≈ ÷≈Ò√≈ Á∆ ‘ØÙ ‘Ú≈√ ¡’Ò √Ì ◊πÓ ø ’ «ÁøÁ≈ ‘À, ¡È∞Ù≈√È‘∆‰
Ú≈«‘◊π» ‹∆ ’∆ Ϋ‘Õ ‘Ø ‹ªÁ≈ ‘À, «È‹ ËÓ Á≈ ’ج∆ ‡∆⁄≈ ¿∞√ Á∂ √≈Ó∑‰∂
÷≈Ò√≈ Ú≈«‘◊π» ‹∆ Á≈ ‘À ¡Â∂ Ϋ‘ ‘Ó∂Ùª È‘ƒ ‘πøÁ≈ ¡Â∂ ¿∞‘ «¬’ ¡À√≈ ÊØÊ≈ ‹∆ÚÈ «‘ ‹ªÁ≈
Ú≈«‘◊π» ‹∆ Á∆ ‘∆ ‘À ¡Â∂ «¬Ê∂ Â’ «’‘≈ ‘À «’ Ó∂≈ ‘À ‹Ø Ì∂÷ Á∂ ¡≈√∂ ‹∆¿∞∫Á≈ ‘ÀÕ ¡≥Á ’ج∆ √ È‘ƒ
»Í ÷≈Ò√≈ ‹∆ Á≈ ‘∆ ‘ÀÕ ‘πøÁ≈, ¡≥ÁÒ∆ ‹Ø Ïπºfi ’∂ Í»∆ Â∑ª È≈Ò ÿπºÍ ‘È∑∂
ı≈Ò√≈ Ó∂Ø »Í ‘À ı≈√® ÓÈ ˘ ÿ∂ ÒÀ∫Á≈ ‘À, ÏπºË∆ Á»«Ù ‘Ø ‹ªÁ∆ ‘ÀÕ ¬∆÷≈,
ı≈Ò√∂ Ó«‘ ‘Ω ’Ω «ÈÚ≈√® (√Ï ÒØ‘ ◊ÃøÊ ”⁄Ø) «Èß«Á¡≈, ⁄π◊Ò∆, ÚÀ, «ÚØË ÁÀ∫ª Á∂ √πÌ≈¡ Ú◊∂∂
√≈∂ ¡Ú◊π‰ ÚÂÁ≈ ‘ÀÕ «¬√ ◊ºÒ ˘ ÍÃ◊‡ ’È Ò¬∆
«¬√ ¿∞⁄∂ ¡≈ÁÙ ˘ Ï‘π ¿∞⁄≈ «Ò‹≈ ’∂ «¬’
◊π » Ó‘≈≈‹ È∂ «¬’ «ÁÈ ‰‹∆ È◊≈∂ Â∂ ⁄Ø ‡
Ï‘π ‘∆ Úº‚∆ √ªfi ÍÃ◊‡≈¬∆ ‹Ø √Ï ÒØ‘ ◊ÃøÊ «Ú⁄
Ò◊Ú≈¬∆ ¡Â∂ «√øÿª Á∂ È≈Ò ‹ø◊Ò «Ú⁄ ¿∞È∑ª ‹∆Úª
¡≥«’ ‘À -
Á≈ «Ù’≈ ’È ⁄Ò∂ ◊¬∂ ‹Ø ¤Ø‡∂ ‹∆Úª ˘ √πÂøÂÂ≈
ı≈Ò√≈ Ó∂  Ø ËÓ ¡ ’Ó® È≈Ò ‹∆¿∞‰ Á∆ ÷πÒ∑ È‘ƒ √∆ «ÁøÁ∂Õ Ù∂, ⁄∆Â∂, Ï«ÿ¡≈Û
ı≈Ò√≈ Ó∂  Ø Ì∂ Á «È‹ ÓÓ® ¡À√∂ ÂÓØ ◊π‰∆ «ÏÂ∆ Ú≈Ò∂ ‹∆Ú ‹ø± «‹Ê∂ ‹∆Úª ˘
ı≈Ò√≈ Ó∂  Ø √«Â◊π  Í»  ≈® ÷ªÁ∂ √È ¿∞Ê∂ ÓÈ∞º÷ ¿∞Í Ú∆ Ó≈» ‘πøÁ∂ √ÈÕ ¿∞√ «ÁÈ
ı≈Ò√≈ Ó∂  Ø √º ‹ È √»  ≈® ◊π» Ó‘≈≈‹ È∂ ‘π’Ó «ÁÂ≈ «’ ¡º‹ Ù∂ Á≈ «Ù’≈
.............................. ’È≈ ‘ÀÕ Ì≈¬∆ ¿∞ÁÀ «√øÿ ‹Ø ◊π» ÿ Á≈ Ó‘≈È ÊøÓ∑

'Awqm mwrg' jnvrI, 2013


46
√∆, Ó‘≈È ÔØË≈ √∆, ’È∆ ’Ó≈¬∆ Á≈ Í»≈ »Í √∆, Á∆Ú≈È Á∂ »Í «Ú⁄ √ÙØÌ √ÈÕ
‹Â √ Á≈ Í»≈ Ë≈È∆ √∆ ¿∞√Á∂ √≈Ó∑‰∂ Ï‘π ں‚≈ ¿∞√ Ú∂Ò∂ ◊π» Ó‘≈≈‹ ‹∆ È∂ «’‘≈ «’ ¡À ÷≈Ò√≈
Ù∂ ¡≈ ËÓ«’¡≈, ¿∞√ È∂ «√∆ √≈«‘Ï Á∂ Ú≈ È≈Ò ‹∆˙! Â∞‘≈˘ ؘ Á∂ ˜Ï≈È∆ ¿∞ÍÁ∂Ù √π‰≈¿∞‰ ÂØ∫ Úº÷∂
¿∞√ Ù∂ ˘ Ó≈ «ÁÂ≈Õ ◊π» Ó‘≈≈‹ ‹∆ ¿∞√ Ù∂ ˘ «¬√ ’ΩÂ’ ≈‘ƒ «¬‘ √Ófi≈¿∞‰≈ ⁄≈«‘¡≈ √∆ «’ Â∞‘≈˘
⁄π’Ú≈ ’∂ ¡ÈßÁÍπ √≈«‘Ï ÒÀ ¡≈¬∂ ¡Â∂ ‘π’Ó «ÁÂ≈ ¡√ƒ Ó‘≈È «È‚ Ù∂ Á≈ Ï≈‰≈ Í«‘È≈«¬¡≈ ‘À ¡Â∂
«’ ◊πÍ »Í «Ú⁄ «¬√ Á∆ ÷ºÒ∑ Í»∆ Á∆ Í»∆ ’º‡∆ Â∞‘≈˘ ¿∞‘ ‹∆ÚÈ «ÁÂ≈ ‘À ‹Ø √ø√≈ ÂØ∫ «ÏÒ’∞Ò «È¡≈≈
‹≈Ú∂ ¡Â∂ ¡«‹‘∂ Â∆’∂ È≈Ò «√¿∞∫Â∆ ‹≈Ú∂ «’ «¬‘ È≈ ‘À, «‹√ È≈Ò Â∞‘≈‚≈ Â∂‹ ÚË∂◊≈ ¡Â∂ Â∞‘≈˘ Ï≈‘Ò∆
ÍÂ≈ Òº◊∂ «’ «¬‘ Ó∂ ‘ج∂ Ù∂ Á∆ ÷ºÒ∑ ‘ÀÕ ¿∞È∑ª È∂ «‘ Ú∆ «ÁzÛ∑ ’≈¬∆ ‘ÀÕ ‹Ø ◊πÏ≈‰∆ ¡øÁ ¡≥Â∆Ú∆
«¬’ «Ù‡ ÍπÙ‡ Ï≈‘ ⁄π◊Á≈ ◊Ë≈ ÎÛÚ≈ «Ò¡≈ ¡Â∂ «‘ ÏÑӫ◊¡≈È Á∆ ÍÁÚ∆ Â’ Í‘πø⁄ ‹≈¬∆Á≈ ‘À,
¿∞√ ¿∞Í Ù∂ Á∆ ÷ºÒ∑ ⁄Û∑Ú≈ ’∂ ¡≈Á∂Ù «ÁÂ≈ «’ «¬√ ¿∞√ Á≈ ‘∆ ¿∞ÍÁ∂Ù ¡≈¿∞∫Á≈ ‘À ¡Â∂ ¿∞‘ ¿∞ÍÁ∂Ù ‘À -
◊ºÒ ˘ «ÏÒ’∞Ò ◊πÍ ÷‰≈ ‘ÀÕ ¿∞√ ◊Ë∂ ˘ ÷∂ «Ú⁄
¤º‚ «ÁÂ≈ «◊¡≈Õ ÷∂ª «Ú⁄ ‹≈‰ Á∆ Á∂ √∆ ¿∞‘ ◊Ë≈ «‹√ ÈØ Á«¬¡≈Òπ ‘ØÚÀ Ó∂≈ √π¡≈Ó∆
«Â√π ◊π  «√÷ ◊π  » ¿∞ Í Á∂ √ π √π ‰ ≈ÚÀ ®
Î√Òª ÷≈‰ Ò◊ «◊¡≈Õ ÷∂ª Á∂ Ó≈Ò’ª È∂ Á»Ø∫ Á∂÷ ’∂
«’ Ù∂ ÷∂ª «Ú⁄ ¡≈ «◊¡≈, ’ج∆ ’øÓ ‘∆ È≈ ’∆Â≈Õ ¡≥ ◊ - C@F
¿∞‘ ◊Ë≈ Ú∆ ’¬∆ «ÁÈ ¡≈͉∂ ÿ È≈ ¡≈«¬¡≈, ¿∞Ê∂ ˜Ó∆È Â∂ ˜Ó≈È ‘ ʪ Ó∆ ‹Ø È≈Ò Â∞‘≈‚≈
‘∆ ÷≈ Í∆ ’∂ «Ò‡Á≈ «‘øÁ≈ √∆Õ √≈∂ ¡ÈßÁÍπ «Ú⁄ √øÍ’ ’≈«¬¡≈ ‘À ¡Â∂ Â∞‘≈‚∂ ¡øÁØ∫ Ì≈Â∆ Ì≈Ú,
«¬‘ ◊ºÒ ÎÀÒ ◊¬∆ «’ «¬’ Ï‘π ں‚≈ Ù∂ ÷∂ª «Ú⁄ Í¿∞ Í ’≈∆ ‹∆ÚÈ, «È¡ª’≈∆ √π Ì ≈¡ - «Á¡≈¨,
«‘ «‘≈ ‘ÀÕ «’√∂ È∂ ¿∞√ Á∂ È∂Û∂ ‹≈‰ Á∆ «‘øÓ È≈ «¥Í≈¨, ¡Í‰ºÂª Ì«¡≈ ‹Ø ÚÀ, «ÚØË, ’≈Ó, ’ØÃË,
’∆Â∆ ¡Â∂ ¡√Ò∆¡Â ÂØ∫ ’ج∆ Ú∆ Í»∆ Â∑ª Ì∂Â∆ È≈ ‘Ø ÒØÌ, ÓØ‘, ¡‘ø’≈ ÂØ∫ «‘ ‘À, «È≈ È≈Ó Á≈ ‹∆ÚÈ
√«’¡≈Õ ◊π» Ó‘≈≈‹ ‹∆ Í≈√ Ú∆ «¬‘ ÷Ï Í‘πø⁄∆ ¡Â∂ ‘À, ¿∞‘ ‹∆ÚÈ «ÁzÛ∑≈«¬¡≈ ‘À «‹√ Ï≈∂ ◊πÏ≈‰∆ «Ú⁄
Ù∂ Á∂ Ó≈È Ú≈√Â∂ Ï∂ÈÂ∆¡ª ’∆Â∆¡ªÕ ◊π» Ó‘≈≈‹ ÎπÓ≈È ‘À -
⁄πºÍ ‘∆ ‘∂ ¡Â∂ «¬’ «ÁÈ «¬’ ÿπ«Ó¡≈, «‹√ Á≈ «¬‘ √⁄‘π ˙À √Ìπ ’Ø ¿∞ Í « √⁄π ¡≈⁄≈π Õ Õ
◊Ë≈ √∆, ¡≈͉∂ Ï≈’∆ ◊«Ë¡ª ˘ ÒÀ ’∂ «Óº‡∆ „؉ Ò¬∆ ¡≥ ◊ - FB
¿∞ÊØ∫ Á∆ ¶«ÿ¡≈Õ ÓÈ «Ú⁄ Ï‘π ‚ √∆ «’ «¬Ê∂ Ù∂ ¡≥«Óऒ≈¿∞‰ Á∂ È≈Ò Â∞‘≈‚∂ ¡≥Á ¤∞Í∆ ‘ج∆
«‘øÁ≈ √∆ ¿∞‘ «’Â∂ Ó∂∂ ◊«Ë¡ª ˘ È≈ Ó≈ Á∂Ú∂Õ ¡≈͉∂ ‹ØÂ, «‹√ ˘ ¡≈ÂÓ ‹Ø «’‘≈ ‹ªÁ≈ ‘À, ¿∞‘ ÍÃ⁄ø‚
ÏÒ Â∂ ¿∞√ ˘ ÌØ√≈ È‘ƒ √∆Õ Ï√ «¬’Ø ‚ √∆ «’ ÓÀ˘ ‘ج∆ ‘À, √≈÷Ù≈Â’≈ ‘ج∆ ‘ÀÕ Â∞‘≈˘ Ú≈«‘◊π» ‹∆ È∂
Â∂ Ó∂∂ ◊«Ë¡ª ˘ Ù∂ Ó≈ È≈ Á∂Ú∂Õ ÓÈ «Ú⁄ √Ø⁄Á≈ ω≈«¬¡≈ ‘À, Ú≈«‘◊π» Â∞‘≈‚≈ ‘Ø«¬¡≈ ‘ÀÕ Ú≈«‘◊π» È≈Ò
‹ªÁ≈ ‘À «’ ÓÀ∫ ◊π» ’Ò◊∆Ë Á∆ Ó≥È Ó≥Ȫ, ˙‘∆ Ó∂≈ √Á≈ ‘∆ «‹ºÂ ‘πøÁ∆ ‘ÀÕ Ú≈«‘◊π» «’√∂ È≈Ò ÚÀ È‘ƒ
¡≈√≈ ‘ÈÕ ¡‹∂ ◊ºÒ √Ø⁄ ‘∆ «‘≈ √∆ «’ «¬’ ◊Ë∂ ’Á≈, ¿∞‘ «ÈÚÀ ‘À, «ÈÌ¿∞ ‘À, ¿∞‘ √Á≈-√Á≈
È∂ ‘ƒ◊ Úº‡∆Õ ‹ÁØ∫ Ù∂ Á∆ ÷ºÒ∑ «Ú⁄ «ÚÛ∑∂ ◊Ë∂ È∂ ¿∞‘ Á«¬¡≈Ò ‘ÀÕ ÓÀ∫ Â∞‘≈˘ ¿∞‘ ‹∆ÚÈ Ï÷«Ù¡≈ ‘À ‹Ø Úº‚∂-
‘ƒ◊ √π‰∆ ª ’¬∆ «ÁȪ Á≈ «Ú¤«Û¡≈ ◊Ë≈ ‘ƒ◊Á≈- Úº‚∂ ‘·∆¡ª ÂÍ∆¡ª, ‹Í∆¡ª ˘ Ú∆ ÍÃ≈Í ȑƒ ‘Ø«¬¡≈Õ
‘ƒ◊Á≈ ¿∞È∑ª ’ØÒ ¡≈ «◊¡≈Õ Í«‘Òª ª ¿∞‘ ‚ «◊¡≈ Â∞‘≈‚∂ ¡øÁØ∫ ¿∞‘ ÷»‘ ÍÃ◊‡ ’∆Â≈ ‘À «‹√ ˘ «√ø‹«Á¡ª
Í ‹ÁØ∫ ¿∞‘ È∂Û∂ ¡≈«¬¡≈ ª Ó≈Ò’ ˘ Ú∆ ‘Ω∫√Ò≈ ‘Ø Ï≈‰∆ «Ú⁄ ÎπÓ≈È ‘À -
«◊¡≈ «’ «¬‘ ª √⁄Óπº⁄∆ ◊Ë≈ ‘∆ ‘À ¡Â∂ ¡≈͉∂ ◊Ë∂
√π« È Óπ«È ‹È ¡≥«ÓÃÂ∞ ÷Ø‹Á∂
˘ ¿∞√ È∂ ÎÛ «Ò¡≈Õ «√¿∞∫Â∆ ‘ج∆ ÷ºÒ∑ Á∂ ÂØ«Í¡ª ˘
√π ¡≥«ÓÃÂ∞ ◊π Â∂ Í≈«¬¡≈ÕÕ
¡≈͉∆ ’‘∆ È≈Ò ’º‡ ’∂, ÷ºÒ∑ Ò≈‘ Ò¬∆ ¡Â∂ «Óº‡∆
Í≈«¬¡≈ ¡≥«ÓÃÂ∞ ◊π« «¥Í≈ ’∆È∆ √⁄≈ Ó«È Ú√≈«¬¡≈®
ÌÈ ⁄«Ò¡≈ «◊¡≈Õ ‹ÁØ∫ Ú≈Í√ ¡≈«¬¡≈ ª ¿∞√ È∂
Í≥È≈ - IAH
◊π» Ó‘≈≈‹ ‹∆ Í≈√ ¡≈’∂ Ù∂ Á∆ ÷ºÒ∑ º÷∆Õ ¿∞√ √Ó∂∫
Ï‘π √≈∂ ÍÃ∂Ó∆ Ï⁄È √ÃÚ‰ ’ ‘∂ √ÈÕ ‹ÁØ∫ √≈∆ √Ø «Í¡≈«˙! ‹ÁØ ∫ Â’ Â∞ √ ƒ «¬√ ‹∆ÚÈ ˘
«Ú«Ê¡≈ √π‰≈¬∆ ª Ï‘π ‘≈√≈ «Í¡≈ ¡Â∂ ¡√⁄‹Â≈ ¡Í‰≈¿∞∫◊∂, Â∞‘≈‚∆ √Á≈ ‘∆ ⁄Û∑Á∆ ’Ò≈ ‘∂◊∆, Â∞‘≈˘
Ú∆ ¡≈¬∆Õ «√¡≈«‰¡ª È∂ √Ófi «Ò¡≈ «’ «¬‘ ’ج∆ ◊π» √≈∂ ¡≈͉≈ √Á≈ Óøȉ◊∂, Â∞‘≈‚∂ Ï⁄Ȫ Â∂ ÎπºÒ
Ó‘≈≈‹ ‹∆ Á≈ ‘∆ «È≈Ò≈ ’ΩÂ’ ‘ÀÕ ¿∞È∑ª È∂ Íπ«¤¡≈ ⁄Û∑ ≈ ¿∞ ‰ ◊∂ Õ «‹Ê∂ Áπ È ∆¡ª ˘ Áπ º ÷ , Â’Ò∆Î, ÓÈ∞ º ÷ ∆
«’ Ó‘≈≈‹! «¬‘ ª ¡≈Í Á≈ ’ج∆ «È≈Ò≈ ⁄Ø‹ Ò◊Á≈ ¡«Ë’≈ª ˘ ˺’≈ Ò◊Á≈ ‘ØÚ∂ Â∞√ƒ ¿∞È∑ª Á∂ ¡≈√∂
‘À ¡≈Í ÏÀ·∆ ‘ج∆ √ø◊ ˘ «¬√ ⁄Ø‹ Á∂ ¡≥Â∆Ú Ì≈Ú Ï‰Ø∫◊∂Õ ¿∞È∑ª «ÈÊ≈«Ú¡ª ˘ ʪ Á∂‰ Ú≈Ò∂ ω≈¿∞∫◊∂Õ
√Ófi≈¿∞‰ Á∆ «¥Í≈ ’ØÕ ¿∞√ Ú∂Ò∂ Ï‘π √≈∆¡ª √ø◊ª √ø√≈ «Ú⁄Ø∫ Áπ÷ Ìπº÷ ’º„ Á∂ÚØ∫◊∂ ¡Â∂ ’∞ÁÂ∆ ÂΩ Â∂

'Awqm mwrg' 47 jnvrI, 2013


≈‹√∆ Ù’Â∆ Ú∆ Â∞‘≈‚∂ ⁄È ⁄πøÓ∂◊∆Õ ‘ ʪ Â∞‘≈‚≈ ’Ó ÷ø ‚ ’∆ Ï≈‰∆ ‹Ø  π ®
¡≈Á ‘ØÚ∂◊≈, Â∞√ƒ ¶◊ Ò≈-Ò≈ ’∂ Ìπº«÷¡ª ˘ «ÂzÍ «ÂÊÀ ‘Øπ È ’ج∆ ‘Øπ®
’Ø∫◊∂Õ Ï≈‰∆ Á∆ ¡≥«ÓàÎπ‘≈ ≈‘ƒ ‘È∑∂∂ «Ú⁄ ÍÃ’≈Ù «ÂÊÀ ‹Ø Ë Ó‘≈ÏÒ √»  ®
‹◊≈˙∫◊∂Õ «¬‘ ˙È∆∫ Á∂ Â∞‘≈‚∂ ¡≥Á Ω πÓ’Á∆ ‘∂◊∆ «ÂÈ Ó«‘ ≈Óπ «‘¡≈ ÌÍ»  ®
‹ÁØ∫ Â’ Â∞√ƒ ¡≥ÁÒ∂ ‹∆ÚÈ «Ú⁄ Í»È »Í «Ú⁄ «¬√ «ÂÊÀ √∆ÂØ √∆Â≈ Ó«‘Ó≈ Ó≈«‘®
«‘ Á∂ Ë≈È∆ ‘Ø∫◊∂Õ «¬‘ ◊π‰ ¡≈͉∂ ¡≈Í ¡≥Á Â≈ ’∂ »Í È ’ÊÈ∂ ‹≈«‘ÕÕ
ÍÀÁ≈ È‘ƒ ‘πøÁ∂Õ «¬‘ Ú≈«‘◊π» Ó≥Â Á∂ ‹≈Í «Ú⁄Ø∫ «‹Ú∂∫ È≈ ˙«‘ Ó«‘ È ·≈◊∂ ‹≈«‘®
⁄ÙÓ∂ «Ú⁄Ø∫ Í≈‰∆ «È’ÒÁ≈ ‘À Â∞‘≈‚∂ ¡≥ÁØ∫ «√ø‹Á∂ «‹È ’À ≈Óπ Ú√À ÓÈ Ó≈«‘®
«‘‰◊∂Õ ‹∂ Â∞‘≈‚∂ ¡≥Á ÚÀ, «ÚØË, ¬∆÷≈, «Èß«Á¡≈, «ÂÊÀ Ì◊ Ú√«‘ ’∂ ÒØ¡®
⁄π◊Ò∆ Á∂ Ì≈Ú ÍÀÁ≈ ‘Ø ‹≈‰◊∂ ª Î∂ Â∞‘≈‚≈ ¬∂‘∆ ’«‘ ¡ÈßÁπ √⁄≈ Ó«È √Ø«¬ÕÕ
‹∆ÚÈ ¡À√≈ ‘ØÚ∂◊≈ «‹Ú∂∫ ◊Ë∂ ¿∞Í Ù∂ Á∆ ÷ºÒ∑ Í≈¬∆ √⁄÷≥«‚ Ú√À «Èø’≈π®
‘πøÁ∆ ‘ÀÕ Î∂ Â∞√ƒ Á»√«¡ª Á≈ ¡≈√≈ È‘ƒ ωØ∫◊∂, ’« ’« Ú∂÷À ÈÁ« «È‘≈Ò®
Á»√«¡ª ÂØ∫ ¡≈√≈ ÒÀ‰ Ò¬∆ ¡«Â„∆·Â≈¬∆ ÚÂØ∫◊∂Õ «ÂÊÀ ÷≥‚ Ó≥‚Ò ÚÌø‚®
Â∞‘≈‚≈ ‹∆ÚÈ «Îº’≈ ‘Ø ‹≈Ú∂◊≈Õ ‹Ø ¡≈ÂÓ √∆¡≈ ÍÃ◊‡ ‹∂ ’Ø ’ÊÀ  ¡≥Â È ¡≥ÂÕÕ
’∆Â≈ ‘À ¿∞√ Á≈ Í¤≈Úª Â∞‘≈‚∂ Ï≈‘Ò∂ »Í ”⁄Ø∫ ª «ÂÊÀ ÒØ¡ ÒØ¡ ¡≈’≈ÕÕ
ÍÃ◊‡ ‘ØÚ∂◊≈ Í ¡≥ÁÒ≈ ◊Ë≈Íπ‰ Â∞‘≈˘ ¡≈Á‘∆‰≈ «‹Ú «‹Ú ‘π’Óπ «ÂÚÀ «ÂÚ ’≈ÕÕ
ω≈ Á∂Ú∂◊≈Õ Ú∂÷À «Ú◊√À ’« Ú∆⁄≈π®
È≈È’ ’ÊÈ≈ ’Û≈ √≈π® Í≥È≈ - H
◊π» Ó‘≈≈‹ Á∂ «¬‘ ¿∞ÍÁ∂Ù ¿∞√ Ú∂Ò∂ ‘∆ √≈Ê’
È‘ƒ √È, ¡º‹ Ú∆ Ò≈◊» ‘πøÁ∂ ‘ÈÕ «¬‘ √≈˘ ‘π‰ ¡≥Â ¿∞È∑ª Á≈ ’∆Â≈ Ï⁄È ’Á∂ «ÏÊ≈ È‘ƒ ‹ªÁ≈ ¡Â∂
¡≈ÂÓ∂ Á∂÷‰≈ ÍÀ‰≈ ‘À «’ √≈‚≈ ¡øÁÒ≈ ‹∆ÚÈ «’‘Ø ¿∞√ ˘ ’ج∆ ÏÁÒ Ú∆ È‘ƒ √’Á≈ «‹Ú∂∫ «’ Ì≈¬∆ ÏπºË»
«‹‘≈ ‘ÀÕ Ì≈¬∆ ◊πÁ≈√ ‹∆ È∂ ¡≈͉∆ «¬’ Ú≈ «Ú⁄ Ò‘Ø∆ Á∂ ¡≈Ú∂ Ò¬∆ Ì≈¬∆ Òº÷» È∂ Ï⁄È ’ «ÁÂ≈ √∆
«‘ÂÈ≈Ó≈ «Ò«÷¡≈ ‘À ¿∞√ ˘ «Ú⁄≈ ’∂ ÓÈ Á≈ «È∆÷‰ «’ ÏπºË» Á∂ ¡≈Ú∂ ’º⁄∂ «‘‰◊∂-’º⁄∂ «‘‰◊∂Õ
’Ø «’ ÓÀ∫ ¡≥ÁØ∫ Ï≈‘Ø∫ Ù∂ ‘ª ‹ª ¡≥ÁØ∫ ◊Ë≈ Â∂ Ï≈‘Ø∫ ‹Ø «’¤∞ ’À √ج∆ ÍÃÌ Ó≈È«‘ ˙«¬ ≈Ó È≈Ó ø«◊ ≈Â∂®
Ù∂ ‘ªÕ «ÂÈ ’∆ √ØÌ≈ √ÌÈ∆ Ê≈¬∆ «‹È ÍÃÌ ’∂ ⁄‰ Í≈Â∂®
‘¿∞ «Â√π ÿØÒ ÿπÓ≈«¬¡≈ ◊πÓ«Â «ÁÀ ◊∆Ï∆ ¡≈ÚÀÕ Í≥È≈ - GDH
‘¿∞ «Â√π ÿØÒ ÿπÓ≈«¬¡≈ Í È≈∆ Á∂ È∂«Û È ‹≈ÚÀÕ ◊π» ÁÙÓ∂Ù «ÍÂ≈ ‹∆ Ï‘π ‘∆ Á» «ÁzÙ‡∆ È≈Ò
‘¿∞ «Â√π ÿØÒ ÿπÓ≈«¬¡≈ ÍÁÏÀ ÈØ ‘Êπ È Ò≈ÚÀÕ ◊π«√º÷ª ˘ ’¬∆ «È≈Ò∂ ’ΩÂ’ ’’∂ Ï‘π ‘∆ Úº‚∆
‘¿∞ «Â√π ÿØÒ ÿπÓ≈«¬¡≈ Í«ÈßÁ≈ √𫉠¡≈Í𠑇≈ÚÀÕ «√º«÷¡≈ «ÁøÁ∂ «‘øÁ∂Õ
‘¿∞ «Â√π ÿØÒ ÿπÓ≈«¬¡≈ √«Â◊π Á≈ ¿∞ÍÁ∂√π ’Ó≈ÚÀÕ «¬’ Ú≈∆ ¡≈Í È∂ «’‘≈ «’ ¡√ƒ «Ù’≈ ‹≈‰≈
‘¿∞ «Â√π ÿØÒ ÿπÓ≈«¬¡≈ ÊØÛ≈ √ÚÀ ÊØÛ≈ ‘∆ ÷≈ÚÀÕ ‘À √≈∂ «Ù’≈∆ ¡≈͉∂ ’∞ºÂ∂ È≈Ò ÒÀ ⁄ºÒ‰ ¡Â∂ Á»‹∂
◊πÓπ«÷ √ج∆ √‘«‹ √Ó≈ÚÀ® Í≈√∂ Ï‘π ‘∆ ÚË∆¡≈ ⁄ΩÒ ÍÒ≈¡ ω≈ ’∂ Á∂◊∂ ◊º«‚¡ª
Ì≈¬∆ ◊πÁ≈√ ‹∆, Ú≈ AB/D ¿∞Í ÷Ú≈ Ò¬∂Õ «¬’ ʪ Á∂÷ ’∂ ◊º‚∂ ÷Û∑∂ ’ «ÁÂ∂
¡º‹ ¡√ƒ ◊π» ÁÙÓ∂Ù «ÍÂ≈ Á≈ ÍÃ’≈Ù ¿∞Â√Ú ¡Â∂ «ÁÈ Ì ¡≈Í Ìπº÷∂ Ì≈‰∂ ‹ø◊Ò «Ú⁄ ÿπøÓÁ∂ ‘∂
ÓÈ≈¿∞‰ «Ú⁄ ÏÛ≈ ¿∞ÂÙ≈‘ «Á÷≈¿∞∫Á∂ ‘ª, ’∆ÂÈ ’≈¬∂ ¡Â∂ Ï‘π √≈∂ ‹∆Úª Á∆ ¡≈͉∆ «¥Í≈ «ÁzÙ‡∆ È≈Ò
‹ªÁ∂ ‘È, ÒÀ’⁄ ’≈¬∂ ‹ªÁ∂ ‘È; ‹∂ ª ’ج∆ ‹◊Á∆ ¿∞È∑ª Á∂ Í»ÏÒ∂ ’Óª ¡È∞√≈ Óπ’Â∆ ’∆Â∆ ¡Â∂ ¿πÈ∑ª
‹Ø Ú≈Ò≈ ÷≈Ò√≈ Ú’Â∂ Á∂ »Í «Ú⁄ ¿∞ÍÁ∂Ù Á∂ «‘≈ È«÷ºË ‹»Èª «Ú⁄Ø∫ ‹∆Ú ¡≈ÂÓ≈Úª ˘ ¤∞‚≈«¬¡≈Õ
‘À ¡Â∂ ¿∞√ Á∂ ¿∞ÍÁ∂Ù «Ú⁄ ˜Ø ‘Ø«¬¡≈, Î∂ ª ·∆’
√≈Ë√ø◊  ‹∆! ¡≈Í Á∂ «Ù’≈ ’ج∆ ¡≥Ë≈ ËπøË
‘À; ‹∂ ’∂ÚÒ Óπº÷ «Ÿ¡≈È∆ ÿ؇∂ Ò≈ ’∂ Á»√«¡ª Á∂ «÷¡≈Ò
‹≈ÈÚª ˘ Ó≈È Ú≈Ò∂ «Ù’≈ È‘ƒ √ÈÕ ‘ ’ΩÂ’ Á∂
⁄Ø∆ ’’∂ Â∞‘≈ÊØ∫ ÍÃ√ø√≈ ÒÀ «‘≈ ‘À, ¿∞√ Á∆ Ï≈‰∆
«Í¤∂ ’ج∆ Ï‘π ں‚≈ «¬«Â‘≈√ ‘Ø«¬¡≈ ’Á≈ ‘ÀÕ ¡≈Í
«Ú⁄ ˜Ø È‘ƒ ‘Ø«¬¡≈ ’Á≈Õ Ï≈‰∆ Á≈ ˜Ø «√Î ¿∞È∑ª
«¬’ Ú≈∆ Ó≈ÒÚ∂ «Ú⁄ ◊π˜È √Ó∂∫ ◊π«√º÷ª È≈Ò ‹≈
«Ú¡’Â∆¡ª ˘ ÍÃ≈Í ‘πøÁ≈ ‘À ‹Ø ’Ó÷≥‚ Á∂ Ú≈√∆ ‘πøÁ∂
‘∂ √ÈÕ ‹Ê∂Á≈ Á≈È «√øÿ Ï≈Û ¡Â∂ ‘Ø ’¬∆ ◊ت
‘È, ¿∞‘ √º⁄∂ ÔØË∂ ‘È, √º⁄∂ ÏÒ∆ ‘È, ¿∞‘ ÍÃÓ∂Ù Á∂
Á∂ ÍÃ∂Ó∆ È≈Ò √ÈÕ ◊π» Ó‘≈≈‹ Á∆ «ÁzÙ‡∆ «Ú⁄ «¬’
Áπ¡≈∂ Í‘πø⁄∂ ‘ج∂ ‘È «‹Ú∂∫ ‹Íπ‹∆ √≈«‘Ï «Ú⁄ ÎπÓ≈È
ÿØÿÛ ¡≈«¬¡≈ ¡Â∂ ¡≈Í È∂ ¡≈͉∂ ËÈ∞Ù ¿∞Í Ï≈‰
‘À -

'Awqm mwrg' jnvrI, 2013


48
⁄Û∑≈ ’∂ ÿØ◊Û Á∂ Ó≈«¡≈, ÿØ◊Û Ó «◊¡≈Õ ¿∞√ Ú∂Ò∂ ¿∞√ È∂ «ÍÂ≈ ˘ Íπ«¤¡≈ «’ «ÍÂ≈ ‹∆! Â∞√ƒ ¿∞√
ÈÚƒ ω∆ √ø◊ ◊π» Ó‘≈≈‹ Á∂ È≈Ò √∆ ‹Ø ◊π» ≈‹∂ È≈Ò ◊ºÒ ’’∂ ◊«‘∆ √Ø⁄ «Ú⁄ «’¿∞∫ ÍÀ ◊¬∂,
Ó‘≈≈‹ Á∆ «¥¡≈ ˘ √Ófi È‘ƒ √È √’Á∂Õ ¿∞È∑ª «Ú⁄Ø∫ «¥Í≈ ’’∂ ÓÀ˘ Áº√ØÕ ¿∞√ Ú∂Ò∂ «ÍÂ≈ È∂ Ì∂ ÷ØÒ∑‰ ÂØ∫
«¬’-ÁØ ¡≈Í Óπ‘≈∂ ÏØÒ ¿∞·∂ «’ Ó‘≈≈‹! ¡ÀÈ∆ √Ø‘‰∆ Ȫ‘ È∞’ ’∆Â∆ Í Ï≈-Ï≈ Íπº¤‰ Â∂ ¿∞√ È∂ «’‘≈
√ØÈ∂ Á∆ Óπ÷∆ Ú≈Ò≈ Â∆ «¬’ ◊øÁ∂ ÿØ◊Û Á∂ Ó≈«¡≈, «’ Ï∂‡∆! Ó∂∂ √≈Ó∑‰∂ «¬’ Ï‘π ں‚≈ ËÓ √ø’‡ ÷Û∑≈
‹Ø √≈∂ Í≥¤∆¡ª «Ú⁄Ø∫ ÏÁÏ»Á≈ Í≥¤∆ «◊«‰¡≈ ‹ªÁ≈ ‘Ø «◊¡≈Õ ¡≈ͪ «¬√ ≈‹∂ Á∆ «¡≈«¬¡≈ ‘ª, «¬√ Á≈
‘À, «¬√ Á≈ Ó≈√ ª ’ª Â∂ ’∞ºÂ∂ Ú∆ È‘ƒ ÷ªÁ∂; Ó‘≈≈‹! ‘π’Ó È≈ Ó≥ȉ≈ «¬’ ’«‘ Á≈ ¡≈͉∂ ¿∞Â∂ ÏπÒ≈¿∞‰≈
«¬‘ ¡≈Í È∂ «’¿∞∫ Ó≈«¡≈? ¿∞‘ ÿØ◊Û Á÷ Á∂ √πº’∂ ‘Ø √’Á≈ ‘ÀÕ «¬√ ≈‹∂ È∂ ÓÀ˘ «’‘≈ ‘À «’ ÂÀ˘ ÓÀ∫
‡≈‘‰∂ ¿∞Â∂ ÏÀ·≈ √∆Õ ◊π» Ó‘≈≈‹ ‹∆ È∂ ¿∞È∑ª Á≈ √Ú∂∂ ¿∞√ Á∂ ≈‹ Ó«‘Òª «Ú⁄ ¤º‚‰ Á≈ ÏøÁØÏ√ ’ª?
Ùø’≈ È«Ú ’È Ú≈√Â∂ «’‘≈ «’ ÍÃ∂Ó∆˙∫! ¡√ƒ ª ¿∞√ Á∂ ¡«‘Á∆¬∂ ¡≈¿∞‰◊∂ ¡Â∂ ÂÀ˘ ÒÀ ‹≈‰◊∂Õ ¿∞√
«¬√ ˘ «¬√ Á∂ Í»ÏÒ∂ ’Óª Á≈ ÎÒ Ìπ◊Â≈«¬¡≈ ‘ÀÕ Á∆ «ÁzÙ‡∆ ÏÛ∆ Ó≥Á Ò◊Á∆ ‘À Ï∂‡≈! ÓÀ∫ ◊À Ú≈Ò≈
Ï‘π √Óª Í«‘Òª «¬‘ «¬√∂ Á∂Ù Á≈ ≈‹≈ ‘Ø«¬¡≈ ’Á≈ ÏøÁ≈ ‘ª ÓÀ∫ ¡≈͉∂ «‹¿∞∫Á∂-«‹¿∞∫Á∂ «¬‘ ◊ºÒ È‘ƒ ‘؉
√∆Õ ¿∞√ ‹ÈÓ «Ú⁄ «¬√ ˘ Ó‘ªÍπÙª Á≈ √ø◊ ÍÃ≈Í Á∂Úª◊≈Õ ÓÀ∫ ¡≈͉∂ ÍÃ≈‰ «Â¡≈◊ Á∂Úª◊≈Õ ¿∞√ ÒÛ’∆
√∆ «‹È∑ª Á∆ √ø◊ ٫‘ «Ú⁄ ’≈Î∆ «◊‰Â∆ «Ú⁄ √∆Õ È∂ «’‘≈ Ï≈Í» ‹∆! √≈∆ ¿∞Òfi‰ ª Ó∂∂ ’’∂ ͬ∆ ‘À,
¿∞‘ ÏÛ∂ «Í¡≈ È≈Ò «¬’º·∂ ‘Ø ’∂ √«Â√ø◊ ’«¡≈ ’Á∂ ÓÀ∫ ‘∆ «¬√ Á≈ «¬Ò≈‹ ’ª◊∆, Â∞‘≈‚∆ «¬˜Â √π÷«ÙÂ
√È ¡Â∂ Ï‘π ‘∆ «Í¡≈ Ì«¡≈ Ì≈¬∆⁄≈≈ √∆Õ «¬‘ ‘∂◊∆ ¡Â∂ ≈‹∂ ˘ «¬√ Á∆ Ó≥Á Ì≈ÚÈ≈ Á≈ Áø‚ ÌØ◊‰≈
≈‹≈ Ú∆ Ó‘ªÍπÙª ÂØ∫ ÍÃÌ≈«Ú ‘Ø ’∂ √«Â√ø◊ «Ú⁄ ÍÚ∂◊≈Õ ÓÀ∫ √Â∆ ‘ª, «¬√ Á∆ «‘øÓ ȑƒ «’ Ó∂∂ ÚÒ
‹≈‰ Òº«◊¡≈Õ «¬’ «ÁÈ «¬’ ◊πÓπ÷ «Í¡≈∂ È∂ √ø◊ Ó≥ Á Ì≈ÚÈ≈ È≈Ò Âº ’ √’∂ Õ ÓÀ ∫ ¡≈Í ‘∆ «¬√ ’Ø Ò
˘ Ï∂ÈÂ∆ ’∆Â∆ «’ Ó∂∂ ÿ ’ج∆ ÷πÙ∆ Á≈ ¿∞Â√Ú ‘À, ‹≈Úª◊∆Õ
Â∞√ƒ √≈∂ Ó∂∂ ÿ ¡≈¿∞‰ Á≈ «ÈÓ≥Â‰ ÍÃÚ≈È ’’∂ Á»√∂ «ÁÈ ¿∞‘ ÒÛ’∆ ¡«‘Á∆¡ª È≈Ò ≈‹ ÌÚÈ
ÍÓ ÌØ‹ ¤’‰≈Õ ¿∞√ È∂ ≈‹∂ ˘ Ú∆ Ï∂ÈÂ∆ ’∆Â∆ «’ «Ú⁄ ⁄Ò∆ ◊¬∆Õ ¿∞√ È∂ ≈‹∂ ˘ √Ófi≈¿∞‰ Á≈ ÔÂÈ
¡≈Í Ú∆ «¥Í≈ ’’∂ Ó∂∂ ÿ ⁄È Í≈ ’∂ ÓÀ˘ «¥Â≈Ê ’∆Â≈ «’ ±ø Ó‘ªÍπÙª Á∆ √ø◊ ’Á≈ ‘À∫Õ Ó‘ªÍπÙ
’È≈Õ ≈‹∂ È∂ ‘ª ’ «ÁÂ∆Õ «ÈÔ √Ó∂∫ Â∂ ‹≈ ’∂ «’øÈ∂ Â∆’∂ È≈Ò √Ófi≈¿∞∫Á∂ ‘È «’ «’Ú∂∫ ’≈Ó Â∂ ¥ØË
¿∞√ √ø◊ Á∂ ÍÃ∂Ó∆ ¿∞√ ◊πÓπ÷ Á∂ ◊ë‘ «Ú⁄ ’¬∆ «’√Ó √∆ ˘ ‘≈È∆ Í‘πø⁄≈¿∞∫Á∂ ‘È «‹Ú∂∫ ◊π» Ó‘≈≈‹ ‹∆
Á∆ √∂Ú≈ ’È Òº◊∂, ¶◊ Ò¬∆ Íø◊ª Ò◊ ◊¬∆¡ªÕ Á≈ Ú∆ ÎπÓ≈È ‘À -
¿∞√ ◊π«√º÷ Á∆ ÒÛ’∆ Ï‘π ‘∆ ÷»Ï√» √∆, ¿∞‘ Ú∆
«ÈÓ÷ ’≈Ó √π¡≈Á ’≈«‰
¡≈͉∂ ‘ºÊª È≈Ò ¶◊ Á∆ √∂Ú≈ ’È Òº◊∆, ‹»·∂ ÏÂÈ
’Ø«‡ «ÁÈ√ Áπ÷π Í≈Ú«‘ÕÕ
⁄πº’ ‘∆ √∆, ‘ºÊ Ëπ¡≈ ‘∆ √∆Õ «¬√ ≈‹∂ È∂ ‹ÁØ∫ ¿∞√ ÿ∆ Óπ‘ ø◊ Ó≈‰«‘
ÒÛ’∆ ˘ Á∂«÷¡≈ ª «¬√ Á∂ ¡øÁ Ó≥Á Ì≈ÚÈ≈ ‹≈◊ «Î« Ï‘π «  Ï‘π «  ͤ∞  ≈Ú«‘® ¡≥ ◊ - D@C
ͬ∆Õ ’≈Ó-Ï≈‰ Òº◊‰ ’’∂ «¬‘ ¡≈͉∂ ¿∞⁄∂ √πÌ≈Ú
Á»√≈ √≈Ë√ø◊ ‹∆! ◊πÏ≈‰∆ «Ú⁄ ÎπÓ≈È ‘À -
ÂØ∫ «ÂÒ∑’ «◊¡≈ ¡Â∂ È∆⁄ ’≈Ó Á∂ Ú√ «Ú⁄ ¡≈ ’∂
Á»«Ù ‘Ø «◊¡≈Õ ‹ÁØ∫ √≈∆ √ø◊ «ÚÁ≈ ‘Ø ◊¬∆ ª ‘∂ ’≈Ó≥ È’ «Ï√à ≈ Ó≥ Ï‘π ‹Ø È ∆ Ìz Ó ≈Ú‰‘®
«¬√ ≈‹∂ È∂ ¿∞√ ◊π«√º÷ ˘ «’‘≈ «’ ◊π«√º÷≈! ÓÀ∫ «⁄ ‘‰ø ÂzÀ ÒØ’ ◊øÓ≥ ‹Í ÂÍ √∆Ò «ÏÁ≈‰‘®
«¬√ Á∂Ù Á≈ ≈‹≈ ‘ª, Ó∂∂ Ó»ø‘ «Ú⁄Ø∫ «È’Ò∆ ‘ ◊ºÒ ¡ÒÍ √π÷ ¡«Ú ⁄ø⁄Ò ¿±⁄ È∆⁄ √Ó≈Ú‰‘®
ÂÚ ÌÀ «ÏÓπ ø « ⁄ √≈Ë √ø ◊ Ó
’≈˘È ‘À, ‘π’Ó ‘ÀÕ Ó∂∂ ‘π’Ó ˘ «’Â∂ Ú∆ Úø◊≈«¡≈
˙‡ È≈È’ È≈≈«¬‰‘® ¡≥ ◊ - ACEH
È‘ƒ ‹≈ √’Á≈, ÓÀ∫ ÂÀ˘ ’«‘øÁ≈ ‘ª «’ ’ºÒ∑ ˘ «¬‘
¿∞√ ÒÛ’∆ È∂ «’‘≈ ≈‹È! √«Â√ø◊∆ ‘؉ Á∂ È≈Â∂
¡≈͉∆ ÒÛ’∆ Ó∂∂ ≈‹ ÌÚÈ «Ú⁄ Ì∂‹‰ Á≈ ÍÃÏøË
Â∞√ƒ Ó∂∂ Í»‹ ‘Ø, «ÍÂ≈ √Ó≈È ‘Ø, «¬’ «ÍÂ≈ ˘ √ØÌ≈
’, Ó∂∂ ÏøÁ∂ «¬√ ˘ ¡≈ ’∂ ÒÀ ‹≈‰◊∂Õ ‹∂ Ó∂∆ ‘π’Ó
È‘ƒ «ÁøÁ≈ «’ ¡≈͉∆ Ï∂‡∆ ÚÒ Ó≥Á∆ «È◊∑≈ È≈Ò Á∂÷∂Õ
¡Á»Ò∆ ’∆Â∆ ª ÓÀ∫ Â∞‘≈˘ ¿∞‹≈Û Á∂Úª◊≈, ‘Ø √’Á≈
Í ≈‹∂ ˘ ’≈Ó ÓÁ ⁄Û∑ ‹≈‰ ’’∂ ’ج∆ ¿∞ÍÁ∂Ù ¡√
‘À ÓΩ Á≈ Áø‚ Ú∆ Á∂ Á∂ÚªÕ ¿∞√ ◊πÓπ÷ «Í¡≈∂ Á≈,
È≈ ’ √«’¡≈ ¡Â∂ ¿∞‘ ¡≈͉∂ «¬≈Á∂ Ò¬∆ Í»∆ Â∑ª
‹Ø √∂Ú≈ ’’∂ √ ¡≈«¬¡≈ ‘Ø«¬¡≈ √∆, ¿∞‘ √≈≈ «¤ºÊ≈
‚«‡¡≈ «‘≈Õ ‹ÁØ∫ ¿∞√ È∂ ˜ÏÁ√Â∆ ¿∞√ ÒÛ’∆ Á≈
ÍÀ «◊¡≈ ¡Â∂ ÷πÙ∆ Á∆ ʪ «Î’ª «Ú⁄ ‚∞ºÏ «◊¡≈Õ ¿∞√
‘ºÊ Ϋۡ≈ ª ¿∞√ È∂ ¡≈͉≈ √«Â Ï⁄≈¿∞‰ Ò¬∆ Â∂˜
Á∆ ÒÛ’∆ È∂ ÌªÍ «Ò¡≈ «’ ‹Ø ≈‹∂ È∂ Ó∂∂ «ÍÂ≈ È≈Ò
«’√Ó Á∆ ˜«‘ ÷≈ Ò¬∆Õ ¿∞√ È∂ «’‘≈, ““≈‹È! Â∂∂
«¬’ÒÚª‹∂ ◊ºÒ ’∆Â∆ ‘À, ¿∞‘ «¬ÂÈ∆ ¿∞ÂÙ≈‘‘∆‰ ‘À
¡øÁ Ó≥Á Ì≈ÚÈ≈ ‘À, ±ø ◊øÁ◊∆ ÷≈‰ Òº«◊¡≈ ‘À∫, ◊øÁ◊∆
«‹√ ˘ √π‰ ’∂ Ó∂≈ «ÍÂ≈ «⁄øÂ≈ «Ú⁄ ÍÀ «◊¡≈Õ
ÿØ◊Û ÷≈«¬¡≈ ’Á≈ ‘ÀÕ ’øÈ ÷ØÒ∑ ’∂ √π‰ ÒÀ, ÂÀ˘ √Ω

'Awqm mwrg' 49 jnvrI, 2013


‹ÈÓ ÿØ◊Û Á≈ ÌØ◊‰≈ ÍÚ∂◊≈Õ «¬‘ ’«‘ ’∂ ¿∞‘ ÒÛ’∆ Ï‘π ں‚∆ ‚∆Ò ‚ØÒ Ú≈Ò≈ Ù∂ ‘À «¬√ ˘ «¬’ºÒ≈ ÏøÁ≈
⁄Û∑≈¬∆ ’ ◊¬∆Õ È‘ƒ Ó≈ √’Á≈Õ ¡≈ͪ √≈∂ ÿ∂≈ Í≈ ’∂ ÎΩ‹ √Ó∂ «¬√
≈‹∂ ˘ ‘ØÙ ¡≈¬∆ ¡Â∂ ¡≈͉∂ Ó≥Á ’Ó ¿∞Í Â∂ Ú≈ ’Á∂ ‘ªÕ Á∂÷Ø «’Ú∂∫ «È‚ ‘Ø ’∂ ÏÀ·≈ ‘ÀÕ
Ï‘π ͤÂ≈Ú≈ ’∆Â≈Õ ¡≈͉∂ ’Ó Ï≈∂ Ó‘ªÍπÙª Á∂ ¿∞√ Ú’Â ◊π» Ó‘≈≈‹ ‹∆ Óπ√’≈¬∂ ¡Â∂ ’«‘‰
Í≈√ Ï∂ÈÂ∆¡ª ’∆Â∆¡ª «’ Ó‘≈≈‹! ÓÀ˘ «¬√ ÒÛ’∆ Òº◊∂ «’ ≈‹È! Â∞√ƒ ¡≈͉∂ «‘Á∂ Á≈ ÌÀ È«Ú ’Ø
Á∂ √≈Í ÂØ∫ Ï⁄≈˙Õ ¿∞È∑ª Ó‘ªÍπÙª È∂ «’‘≈ «’ ÂÀ˘ ¡√ƒ ¡≈Í ‘∆ «¬√ È≈Ò Ô∞ºË ’ª◊∂Õ ¿∞√ Ú∂Ò∂ ◊π»
¡≈͉∂ Í≈Í Á≈ ÎÒ ÌØ◊‰ Ò¬∆ √Ω ‹ÈÓ ÿØ◊Û Ï‰È≈ Ó‘≈≈‹ ¡≈͉∂ ÿØÛ∂ ÂØ∫ ¿∞Â∂Õ «‹Ê∂ ¡º‹ Ù∂◊Û∑∆ Ú≈Ò≈
‘∆ ÍÚ∂◊≈Õ Í ±ø ‹Ø √«Â√ø◊ ’∆Â∂ ‘È ¿∞√ Á≈ ÎÒ ◊πÁπ¡≈≈ Í≈¿∞∫‡∂ √≈«‘Ï ÂØ∫ ÊØÛ∑∆ Á» Ï«‰¡≈ ‘Ø«¬¡≈
Ú∆ ÂÀ˘ «ÓÒ∂◊≈, Â∂∂ ¡≈÷∆ √∆ Á≈ ¡≥ ÍÃÓ∂Ù √»Í ‘À ¿∞√ ʪ ¿∞Â∂ ¡Â∂ ¿∞√ Ù∂ ˘ ÒÒ’≈«¡≈Õ ¿∞√ Ù∂
Ó‘≈È ◊π» Á∂ ‘ºÊ∆∫ ‘ØÚ∂◊≈Õ È∂ ’ج∆ «Ë¡≈È È≈ «ÁÂ≈Õ ◊π» Ó‘≈≈‹ È∂ «’‘≈ «’
‘π‰ ±ø «◊ºÁÛ È≈ ω, Ⱥ·‰ Á≈ ÔÂÈ È≈ ’ƒÕ ¡º◊∂
◊π» ÁÙÓ∂Ù «ÍÂ≈ ‹∆ ’«‘‰ Òº◊∂ «’ «Í¡≈«˙!
±ø ‹ø◊ «Ú⁄Ø∫ Ⱥ·‰ ’’∂ «’øÈ∆¡ª ‹»È∆¡ª «Ú⁄ ̇’Á≈
«¬‘ ¿∞√ Á≈ A@@Úª ‹ÈÓ √∆Õ ¡√ƒ ¡’≈È Ï≈‰ È‘ƒ
«‘≈ ‘À∫ ‘π‰ ÁΩÛÈ Á≈ ÔÂÈ È≈ ’ƒÕ Ù∂ ¿∞«·¡≈
Ó≈«¡≈, ¿∞√ Á∂ Í≈Í Á≈ Áø‚ ¿∞√ ˘ «ÓÒ ⁄π«’¡≈ √∆,
¡Â∂∂ ¡≥◊Û≈¬∆ Ò¬∆, ¡≈͉∂ √∆ ˘ Â≈«‰¡≈, ¡≈͉∂
‘π‰ ¿∞È∑ª Ó‘ªÍπÙª Á∂ Ï⁄È ¡È∞√≈ √≈‚≈ Î˜ ω
ÏÒ ˘ ‹Ø « ÷¡≈ ¡Â∂ «Í¤Ò∂ ÍÀ  ª ˘ «Í¤∂ ÚÒ ˘
‹ªÁ≈ ‘À «’ «¬√ ˘ «¬√ Ó≥Á Á∂‘∆ ”⁄Ø∫ ¤∞‚≈«¬¡≈ ‹≈Ú∂Õ
√ø◊Ø«Û¡≈; «‹√ ʪ ◊π» Ó‘≈≈‹ √È, ¿∞Ê∂ ¿∞√ È∂ ¤≈Ò
√Ø «¬√∂ Â∑ª ¡º‹ ¡≈Í «Ù’≈ ˘ ⁄Û∑∂ ‘È Ï‘π Ó≈∆, ◊π» Ó‘≈≈‹ È∂ ¿∞√ Á∂ Í≥«‹¡ª ˘ „≈Ò∂ ¿∞Â∂
√≈∂ ‹∆Úª Á≈ ¿∞Ë≈ ’∆Â≈Õ ’¬∆ ÍÃ∂Ó∆ «¬√ ◊ºÒ Á∂ «Ò¡≈ ¡Â∂ Í»∂ ÏÒ È≈Ò ¿∞√ Á≈ Í∂‡ ⁄∆ «ÁÂ≈Õ
¿∞Â∂ Ùø’≈ ’Á∂ ‘ÈÕ Í ¡≈Ó ÏπºË∆ Ú≈Ò∂ ÓÈ∞º÷ ˘ √ÓºÊ Ó‘ªÍπÙ Áº«√¡≈ ’Á∂ ‘È «’ «¬’ ØÙÈ∆ Á≈ fiÒ’≈≈
◊π»¡ª Á∂ ’ΩÂ’ª Á≈ ’ج∆ Ì∂ È≈ ‘؉ ’’∂ ¡≈͉∆ Úº«‹¡≈, ¡À¿∞∫ Òº«◊¡≈ «‹Ú∂∫ ’ج∆ »‘ ÈÓ√’≈ ’«‘ ’∂
ÏπºË∆ Á≈ ÁØÙ ÊØÍÁ∂ ‘È ¡Â∂ ¡≈͉∆ ÙË≈ Á∂ ¡È∞√≈ ËøÈ-ËøÈ ’«‘ ‘∆ ‘ØÚ∂Õ ≈‹∂ ÏÛ∂ ‘À≈È √ÈÕ ¿∞√ Ú∂Ò∂
«¬È∑ª ⁄Ø‹ª ˘ «¬’ ’‘≈‰∆ ‘∆ «◊‰Á∂ ‘È Í ‹ÁØ∫ ≈«‹¡ª È∂ Íπ«¤¡≈ «’ Ó‘≈≈‹! Ù∂ ª ¡º◊∂ Ú∆ Ó≈∂
¡√ƒ «¬«Â‘≈√ ÍÛ∑Á∂ ‘ª ª ÍÂ≈ Ò◊Á≈ ‘À «’ ‹ÁØ∫ ‘È Í «¬√ Â∑ª Á≈ ÍÃ’≈Ù ¡º◊∂ ’Á∂ È‘ƒ Á∂«÷¡≈Õ
◊π» ÁÙÓ∂Ù «ÍÂ≈ Í≈¿∞∫‡∂ √≈«‘Ï «‘øÁ∂ √È Âª ¡≈Í Ó‘≈≈‹ ’«‘‰ Òº◊∂, ““≈‹È! «¬‘ √≈∆¡ª ◊ºÒª ÍÃÓ∂Ù
Í≈√ È≈‘È Á≈ ≈‹≈ Â∂ ‘Ø ’¬∆ ≈‹∂ «Ï≈‹∂ ‘ج∂ √ÈÕ È∂ ◊πÍ º÷∆¡ª ‘ج∆¡ª ‘È Í «’Â∂-«’Â∂ ÙË≈ «ÁzÛ∑
¡≈Í È◊ ÂØ∫ Á» «¬’ «Íø‚ «Ú⁄ ◊¬∂ ‘ج∂ √ÈÕ ¿∞È∑ª ’È Ú≈√Â∂ ÍÃ◊‡ ’∆Â∆¡ª ‹ªÁ∆¡ª ‘ÈÕ””
«Í≥ ‚ ª Á∂ ÒØ ’ ª È∂ «¬’º · ∂ ‘Ø ’∂ Ϋ¡≈Á ’∆Â∆ «’
Ó‘≈≈‹! Â∞√ƒ ÏÛ∂ √»Ó∂ ÔØË∂ «¬√ ʪ Â∂ √ÙØÌ ‘Ø∫, «¬‘ ¿∞‘ Ù∂ ‘À ‹Ø «¬’ ‹ÈÓ «Ú⁄ ÓÈ∞º÷∆ ‹≈Ó∂
¡≈Í Á∆ Í‹≈ Ï‘π Áπ÷∆ ‘ÀÕ Áπ÷ Á≈ ’≈È ‘À «’ «Ú⁄ Ó‘ªÌ≈ Á∂ Ô∞ºË «Ú⁄ ’ΩÚª Á≈ √≈Ê Á∂ «‘≈
«¬’ Ï‘π ں‚≈ Ù∂ «¬√ ‹ø◊Ò «Ú⁄ «ÈÚ≈√ ’Á≈ ‘À √∆Õ «¬√ Á≈ È≈Ó ‹ÀÁÊ √∆, ‹ø◊ «Ú⁄Ø∫ «Íº· Á∂ ’∂
‹Ø √≈‚∂ ÍÙ» Ó≈ ’∂ ÷≈ ‹ªÁ≈ ‘À ¡Â∂ ’¬∆ ÓÈ∞º÷ Ú∆ Ⱥ«√¡≈ √∆ «‹√ Á∂ ÎÒ√»Í ¡≈͉∂ Ô∞ºË ËÓ ÂØ∫ Í«ÂÂ
Ó≈∂ ‹≈ ⁄πº’∂ ‘ÈÕ ’ج∆ «Ù’≈∆ ¿∞√ Ù∂ Á∂ √≈Ó∑‰∂ ‹≈‰ ‘؉ ’’∂ «¬‘ HD Á∂ ◊∂Û «Ú⁄ ÍÀ «◊¡≈ «’¿∞∫«’ «¬√
Á≈ ‘∆¡≈ È‘ƒ ’Á≈ «’¿∞∫«’ ¿∞√ Á≈ ‚∆Ò ‚ΩÒ Ï‘π ˘ Ú∆◊Â∆ ÍÃ≈Í ȑƒ √∆ ‘ج∆Õ «¬‘ Ï‘π √≈∆¡ª
Úº‚≈ ‘ÀÕ √≈˘ «¬√ ¡≈ΠÂØ∫ Ï⁄≈¿∞‰ Á≈ ‘∆Ò≈ ’ØÕ ‹»Èª «Ú⁄ ÿπøÓÁ≈ ‘Ø«¬¡≈, Ù∂ ‹»È∆ «Ú⁄ ¡≈ «◊¡≈Õ
◊π» Ó‘≈≈‹ ‹∆ È∂ ÏÛ∆ Ì∂ Ì∆ «È◊∑≈ È≈Ò ≈«‹¡ª √Ø ¡º‹ «¬√ Á∂ ’∆Â∂ ’Ó Ìπ◊Â≈¡ ’∂ ¡√ƒ «¬√ Á∆
ÚÒ Âº«’¡≈ ¡Â∂ «’‘≈ «’ ≈‹È! ¡≈ͪ ˘ ‘π‰∂ ‹≈‰≈ »‘ ¡≈˜≈Á ’ «ÁÂ∆ ‘ÀÕ
⁄≈‘∆Á≈ ‘ÀÕ ¿∞È∑ª È∂ «’√≈Ȫ ˘ Íπ«¤¡≈ «’ Ù∂ «¬√ √Ø «¬√ Â∑ª ◊π» Ó‘≈≈‹ Á∂ «Ù’≈ ’ج∆ ¡ÀÚ∂∫
Ú’Â «’Ê∂ ‘À ª ¿∞È∑ª È∂ «’‘≈ «’ ȘÁ∆’ ‘∆ «¬’ ‹∆Ì Á∂ √π¡≈Á Ò¬∆ ‹ª ‹∆Ú Ó≈È Ú≈√Â∂ È‘ƒ √∆
ÿπÈ≈ ‘À, ¿∞Ê∂ ÏÀ·≈ ‘ÀÕ ◊π» Ó‘≈≈‹ ‹∆ ‹ø◊Ò «Ú⁄ ‘Ø«¬¡≈ ’Á∂, ¡≈Í ‘˜≈ª √≈Ò Á∆¡ª ̇’Á∆¡ª »‘ª
Í‘πø⁄Á∂ ‘È, ¿∞√ Ù∂ Á≈ ‚∆Ò ‚ΩÒ Á∂÷ ’∂ √≈∂ ≈‹∂ ˘ ¡≈͉∂ Ï≈‰ Á∆ ¤Ø‘ Á∂ ’∂ ¿∞ÂÓ ‹»È «Ú⁄ ÍÃÚ∂Ù
‚ ◊¬∂ Â∂ ’«‘‰ Òº◊∂ «’ ¡≈ͪ √≈∂ «¬’º·∂ «¬√ Â∂ ’≈ «ÁøÁ∂ √ÈÕ
Ú≈ ’∆¬∂, «¬’ºÒ∂ ÏøÁ∂ Á≈ «¬‘ ’øÓ È‘ƒ ‘ÀÕ ‹ÁØ∫ «’ √Ø ¡º‹ ¡≈Í Ï‘π √≈∂ «Ù’≈∆¡ª Á∂ È≈Ò ‹ø◊Ò
«¬‘∆ ≈‹∂ ÊØÛ∑∆ Á∂ Í«‘Òª Ï‘π ¡«ÌÓ≈È Ì∂ Ï⁄È «Ú⁄ ◊¬∂ ¡Â∂ ¡È∂’ª ‹∆Úª Á∂ Í≈Í ’º‡∂Õ ÁπÍ«‘ Á≈
’ ‘∂ √ÈÕ √Óª Á∂÷ ’∂ ¡≈Í È∂ «’‘≈ «’ «Í¡≈«˙! ÍÃÙ≈Á Í≈‰∆
Ú∆ ¤’‰≈ ‘À, ‹Ø ⁄ΩÒ Â∂ ÍÒ≈˙ «Ò¡ªÁ∂ ‘È ¿∞‘ √Úº¤
√Ø ◊π» Ó‘≈≈‹ ˘ ’«‘‰ Òº◊∂ «’ Ó‘≈≈‹! «¬‘

'Awqm mwrg' jnvrI, 2013


50
ʪ Â∂ „∂∆ ’ «Á˙, ¡≈͉∂ ’∞ºÂ∂ ¿∞Ê∂ ¤‚ «Á˙Õ √≈∂ ◊¬∂ ¡Â∂ Ì≈ ÚÙ Á∆ ‹Ø Òº÷ª Á∆ ÁΩÒ √∆, ‘≈Ê∆¡ª
’∞ºÂ∂ «¬’ ÁÓ ⁄ΩÒª ÚÒ ˘ ÁΩÛ∂ Í Â’Û∂ ’∞ºÂ∂ ¡≈Í√ Á∂ ÓºÊ∂ ‘∆«¡ª È≈Ò «fiÒ«ÓÒ-«fiÒ«ÓÒ ’Á∂ √È, √Ì
«Ú⁄ ÒÛ Í¬∂, Ó≈Û∂ ’∞«Â¡ª ˘ ’º‡ «ÁÂ≈Õ √≈«¡ª Á∂ ´º‡ Ò¬∆ ◊¬∆Õ «¬’ºÒ∂ √ØÓÈ≈Ê Á∂ ÓøÁ «Ú⁄Ø∫ ‘∆ ⁄≈
√∆ «Ú⁄Ø∫ ÷»È ⁄Ò‰ Ò◊ «◊¡≈ Í ⁄ΩÒª Â’ ’ج∆ ¡Ï Á∂ ‘∆∂ ´º‡∂ ◊¬∂Õ ≈‹∂ Îπº‡ Á≈ «Ù’≈ ‘Ø ’∂ ¡≈͉≈
Ú∆ È≈ Í‘πø«⁄¡≈Õ «¬’ Ïπ’∆ Â’ È≈ «’√∂ Á∂ Ó»ø‘ «Ú⁄ Ó≥ÂÚ ◊Ú≈ ⁄πº’∂ √ÈÕ ¿∞È∑ª Á∂ ¡Ë∆È ‘Ø ’∂ ¡≈͉∆¡ª
◊¬∆, «’√∂ «¬’ È∂ Ú∆ ⁄≈ÚÒª Á≈ √π¡≈Á È≈ Á∂«÷¡≈ Ï‘» Ï∂‡∆¡ª ¿∞È∑ª ˘ √Ω∫ÍÁ∂ ‘∂, «¬‘ ◊¿± »Í ÒÛ’∆¡ª
¡Â∂ Ò‘» Òπ‘≈‰ ‘Ø ◊¬∂Õ ◊π» Ó‘≈≈‹ Á∂ ‘π’Ó È≈Ò ¡≈͉≈ ‹∆ÚÈ ÏøÁ∆ Á∂ »Í «Ú⁄ ◊π˜≈Á∆¡ª ‘∆¡ª,
√≈∂ ’∞ºÂ∂ ÎÛ Ò¬∂ ◊¬∂ ¡Â∂ ¿∞È∑ª ˘ ÏøÈ∑ ’∂ ÔÊ≈Ù’Â «‹È∑ª Á≈ ‘ÓÁÁ ’ج∆ È‘ƒ √∆Õ √À∫’Û∂ Ó≥Á „≈‘ ’∂
⁄≈ÚÒ ÍÒ≈˙ Í≈ «ÁÂ∂ ◊¬∂Õ ’∞º«Â¡ª Á∂ ÷»È ⁄Ò «‘≈ «Óº‡∆ «Ú⁄ «ÓÒ≈ «ÁÂ∂ ◊¬∂, √À∫’Û∂ ¡ÚÂ≈ª ¡Â∂ Á∂Ú∆
√∆, √≈∂ «Ù’≈∆ ¡≈͉∂-¡≈͉∂ ’∞º«Â¡ª ÚÒ Á∂÷ ‘∂ Á∂ Ú «Â¡ª Á∆¡ª Ó»  Â∆¡ª Ï‘π  «È≈Á Ú≈Ò∂ ʪ
√ÈÕ Ï∂ÈÂ∆ ’∆Â∆ «’ Ó‘≈≈‹ ‹∆! ¡≈Í Á≈ ’ΩÂ’ √Ófi Ò≈¬∆¡ª ◊¬∆¡ªÕ «¬‘ √Ì ’∞fi «’¿∞∫ ‘Ø«¬¡≈ «’¿∞∫«’
È‘ƒ ¡≈«¬¡≈, ¡≈Í È∂ √≈«¡ª ˘ «Ú√Ê≈Í»  Ú’ ¡≈Í√ «Ú⁄ · ◊¬∂ √ÈÕ
√Ófi≈¿∞∫«Á¡ª «’‘≈, «¬‘ ⁄ΩÒ ¡ÀÈ∂ «˜¡≈Á≈ √È «’
◊π» Ó‘≈≈‹ ’«‘‰ Òº◊∂ «’ Ì≈ ÚÙ È∂ «’øÈ≈
’∞º«Â¡ª Á≈ Í∂‡ ª Ì ‘∆ ‹≈‰≈ √∆, «¬√ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈
√øÂ≈Í fiº«Ò¡≈ ‘À, √Ø ¡√ƒ Â∞‘≈˘ ¡≥«Óऒ≈ ’∂ Ì≈¬∆
‘Øª ‹∆Úª ‹ø±¡ª Á≈ Í∂‡ ÌÈ Á∆ Ú∆ √ÓÊ≈ ÷Á∂
Ì≈¬∆ ω≈«¬¡≈ ‘ÀÕ Â∞‘≈‚≈ ÍÃÂ≈Í ÚË∂◊≈, ‘ ʪ Â∂
√È Í «¬È∑ª È∂ È≈ ¡≈Í ÷≈Ë≈ ¡Â∂ È≈ «’√∂ ‘Ø ˘
Â∞√ƒ √«Â’≈∂ ‹≈ÚØ∫◊∂, ËÈ ÁΩÒÂ, ≈‹√∆ Ù’Â∆ Â∞‘≈‚∂
÷≈‰ «ÁÂ≈Õ ¡≈Í È∂ ÎπÓ≈«¬¡≈ «’ «¬√ ’ΩÂ’ ÂØ∫
⁄Ȫ «Ú⁄ πÒÁ∆ «Î∂◊∆ Í ‹∂ Â∞‘≈‚∂ ¡≥ÁØ∫ ÷≈Ò√≈
√≈«¡ª ˘ «√«÷¡≈ ÒÀ‰∆ ⁄≈‘∆Á∆ ‘À, «¬‘ ¡Ó «√«÷¡≈
«ÏÂ∆ ◊πøÓ ‘Ø ◊¬∆ ¡Â∂ ÷≈Ò√≈ ¡≈ÁÙ ÂØ∫ Â∞‘≈‚∆
‘À ‹Ø ’Á∂ Ú∆ Íπ≈‰∆ È‘ƒ ‘؉∆Õ ‘π‰ ¡√ƒ Â∞‘≈‚∂ ¡≥Á
«ÏÂ∆ È∂ Ï≈‘Ò≈ Ì∂÷ ÒÀ ¡ªÁ≈ ª Â∞‘≈‚≈ ‘≈Ò «¬È∑ª
÷≈Ò√≈ √ø«ÓÒ ’ «ÁÂ≈, ÷≈Ò√≈ Ú≈«‘◊π» ‹∆ Á≈ ‘À
’∞º«Â¡ª Ú◊≈ ‘ØÚ∂◊≈ Â∂ Â∞√ƒ È≈ ¡≈Í ≈‹√∆ Ù’Â∆¡ª
¡Â∂ ÷≈Ò√≈ Ú≈«‘◊π» ‹∆ Á≈ ‘؉ ’’∂ «¬√ Á∆ ‘
Á≈ ¡ÈßÁ Ó≈‰Ø∫◊∂ ¡Â∂ È≈ Á»√∂ Ì≈Úª ˘ ·∆’ Â∆’∂
ÓÀÁ≈È «Ú⁄ Ϋ‘ ‘ØÚ∂◊∆ «’¿∞∫«’ «¬‘ Ì≈Â∆ Ì≈Ú
È≈Ò «‘‰ Á∂ÚØ∫◊∂Õ «¬√ Á∂ «ÚÍ∆ «‹√ ˘ Â∞√ƒ
«Ú⁄, ‹Ê∂ÏøÁ∆ «Ú⁄ «¬’º·∂ ‘ج∂ ‘ج∂ ‘ÈÕ ‹∂ «¬’ºÒ∆
¡≈͉∆ «¡≈«¬¡≈ √ÓfiÁ∂ ‘Ø ¿∞‘ Â∞‘≈‚∂ ¿∞Í ≈‹
Ò’Û∆ ‘ØÚ∂ ª √Ì ÂØÛ √’Á∂ ‘È, Í ̺≈ ÏøÈ∑ «ÁÂ≈
’È◊∂, Â∞‘≈‚∂ ‘º’ ÷Ø‘ Ò¬∂ ‹≈‰◊∂Õ ¡√ƒ Â∞‘≈‚∂ ¡≥Á
‹≈Ú∂ ª ’ج∆ È‘ƒ ÂØÛ √’Á≈Õ √Ø ¡√ƒ ÷≥‚∂ Ï≈‡∂ Á∆
Ï≈Ï∆ Á≈ Ì≈Ú «Ò¡ªÁ≈ ‘À Í «¬√ Á≈ «¬‘ ÓÂÒÏ
«Ó·≈√, ‹Ò »Í∆ ¡≥«ÓàÈ≈Ò Â∞‘≈‚∆ √ªfi Íπ¡≈¬∆ ‘À
È‘ƒ «’ Â∞√ƒ ◊π‰Ú≈Ȫ ¡Â∂ ’≈ÏÒ ÓÈ∞º÷ª Á≈ √«Â’≈
¡Â∂ Â∞√ƒ √≈∂ √πÈ«‘∂ Ì≈¬∆ ω ⁄πº’∂ ‘Ø, «’√∂ Á∆
È≈ ’Ø∫Õ Â∞√ƒ ¿∞È∑ª »‘≈È∆ «‘Ïª ¡Â∂ Ó‘ªÍπÙª ÂØ∫
Â≈’ ȑƒ «’ Â∞‘≈˘ ’ج∆ ‘≈ √’∂, ‘≈ ‘Ó∂Ùª ¿∞È∑ª
√Á≈ ‘∆ √Ò≈‘ ÒÀ∫Á∂ ‘ØÕ Â∞√ƒ ¡≈͉∂ Ê≈Í∂ ‘ج∂ Óπº÷∆
Á∆ ‘πøÁ∆ ‘À ‹Ø ¡≈Í√ «Ú⁄ · ⁄πº’∂ ‘ÈÕ
Á∆ ¡≈«◊¡≈ «Ú⁄ ⁄ÒØ∫◊∂ ª Â∞‘≈‚∆ ⁄Û∑Á∆ ’Ò≈ ‘∂◊∆Õ
«¬«Â‘≈√ ÚÒ ‹∂ Â∞√ƒ «È◊∑≈ Ó≈Ø Âª ÊØÛ∑∆ Á∂ ‹∂ Â∞√ƒ «¬È∑ª ’∞º«Â¡ª Úª◊»ø ’Ø∫◊∂ ª Â∞√ƒ ¡≈͉∆
Í«‘Òª ‘Ø«¬¡≈ Ì≈ ÚÙ Á≈ ≈‹≈ «‹√ Á≈ È≈Ó ◊ΩÚÂ≈ ¡Â∂ Ù’Â∆¡ª ◊Ú≈ ÒÚØ∫◊∂, Â∞‘≈˘ √ø◊Ò∆¡ª
«ÍÃÊÚ∆ ≈‹ ⁄Ω‘≈È √∆ ‹Ø «ÁºÒ∆ Â∂ ¡‹Ó∂ Á≈ ≈‹≈ √∆ Í≈ ’∂ ÏøÈ∑ «ÁÂ≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ Â∞√ƒ Ì∂÷ ÷Á∂ ‘ج∂ Ì∆ ÚÀ
‹Ø ¡≈Í√∆ ÁπÙÓ‰∆ ’≈È Îπº‡ Á≈ «Ù’≈ Ï«‰¡≈Õ ‹À Ì≈Ú Á∂ ‹˜Ï∂ Á∂ ¡Ë∆È ‘Ø ’∂ ÏÁÒ≈ Ò¿» È∆Â∆¡ª Á∂
⁄ø Á È∂ «¬‘ È≈ √Ø « ⁄¡≈ «’ ‹∂ ÓÀ ∫ «ÍÃ Ê Ú∆ ⁄ø Á ˘ ¡≥Ë’≈ «Ú⁄ ¡≈Í Ú∆ ÓØ∫◊∂ ¡Â∂ ¡≈͉∂ Á»√∂ ͺ÷ ˘
‘≈Úª◊≈ ª «’√∂ ‘Ø Á∆ ÓÁÁ ÒÚª◊≈Õ ÚÀ Ì≈Ú Á∂ Ú∆ «◊≈¿∞‰ Á≈ ÔÂÈ ’Ø∫◊∂Õ «¬√ Á∂ «ÚÍ∆ Â∆√∆
Ú√ ‘Ø ’∂ ¿∞√ È∂ «’‘≈ «’ ÓÀ∫ «ÍÃÊÚ∆ ⁄øÁ ≈‹∂ ˘ «’√∂ ÍπÙ Â∞‘≈‚∂ ¿∞Â∂ ≈‹ ’∂◊∆Õ «¬‘ ’ج∆ ’∞ÁÂ∆ ’ØÍ
‘≈Ò «Ú⁄ ¡«‹ºÂ »Í «Ú⁄ È‘ƒ «‘‰ Á∂Úª◊≈Õ «¬√ È‘ƒ ‘ØÚ◊ ∂ ≈, «¬‘ «¬’ ¡‡ºÒ «ÈÔÓ ‘ÀÕ ¿∞√ ¡‡ºÒ «ÈÔÓ
È∆⁄ «¬≈Á∂ Á≈ ÍÃ∂«¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ‹À⁄øÁ Óπ‘≥ÓÁ ◊Ω∆ È≈Ò Á∂ ¡Ë∆È Â∞‘≈˘ Áø«‚ ‘؉≈ ÍÚ∂◊≈Õ Â∞√ƒ ÚÀ Ì≈Ú
«ÓÒ «◊¡≈ ¡Â∂ ÁØ‘ª Á∆ √ªfi∆ ÎΩ‹ È∂ «ÍÃÊÚ∆ ⁄øÁ ˘ Â∂ ÎØ’∂ ¡«ÌÓ≈È Á∂ Ú√ ‘Ø ’∂ «¬’ Á»‹∂ Á∂ √«Â’≈ ÂØ∫
‘≈ «ÁÂ≈Õ Úªfi∂ ‘Ø ‹≈ÚØ∫◊∂Õ
Ì≈ÂÚÙ «Ú⁄ «¬√ ‘≈ Á∂ ÈÂ∆‹∂ Ú‹Ø∫ «ÍÙ≈ÚØ∫ «Í¡≈«˙! «¬‘ «√º«÷¡≈ ¡√ƒ Â∞‘≈˘ «ÁøÁ∂ ‘ª,
Í≈ ÁÒª Á∂ ÁÒ ⁄Û∑ ’∂ ¡≈¬∂ ¡Â∂ «¬√ Ï‘≈Á Á∂ ¡≈¿∞‰ Ú≈Ò∆¡ª È√Òª ˘ Ú∆ «¬‘ «√«÷¡≈ ‘À «’ «‹Ú∂∫
‹≈‰ «Í¤Ø∫ Ì≈ ÚÙ Ï‘π Á∆È ÁÙ≈ «Ú⁄ Î√ «◊¡≈Õ Ì≈ Ú≈Ù È∂ ¡≈Í√ «Ú⁄ Îπ º ‡ ’≈È ÒØ Ë ∆¡ª,
Òº÷ª «ÚËÚ≈Úª Â∂ ‘Ø Òº÷ª √ÂÚøÂ∆¡ª Á∂ √«Â ´º‡∂ «÷Ò‹∆¡ª, Óπ◊Òª Á∆ ◊πÒ≈Ó∆ ’≈È √øÂ≈Í fiº«Ò¡≈ ‘À,

'Awqm mwrg' 51 jnvrI, 2013


«¬Ú∂∫ «‹Ú∂∫ Ï≈‘Ø∫ ¡≈ ’∂ «ÚÁ∂Ù∆ Â≈’ª Â∞‘≈˘ ◊πÒ≈Ó ’∆Â∂ Í ‘πøÁ≈ ’∆ «‘≈ «’ ’∞ºÂ≈ «ÏÂ∆ ˘ Ë≈È ’’∂
ω≈ ÒÀ‰◊∆¡ªÕ Â∞‘≈˘ ¿∞È∑ª Á∂ ◊πÒ≈Ó Ï‰ ’∂ «‘‰≈ È≈ ‘∆ ¡√ƒ Í≥‹≈Ï ˘ «¬’ Óπº· º÷ √’∂ ¡Â∂ È≈ ‘∆
ÍÚ∂◊≈Õ «¬√ Â∑ª ◊π» Ó‘≈≈‹ ‹∆ È∂ «È¡≈≈ ’ΩÂ’ ’ج∆ ¡«‹‘≈ √≈Ù’ ¡≈«¬¡≈ «‹‘Û≈ Ò◊≈Â≈ Í≥‹≈Ï «Ú⁄
’’∂ «¬’ Ï‘π Ì≈∆ «√«÷¡≈ «ÁÂ∆ ‘À ‹Ø ¡√ƒ «¬’ ≈‹ ’ √’∂Õ «’Â∂ ËÓ Á≈ È≈Ó ÒÀ ’∂ ÌπÒ∂÷≈ Í≈«¬¡≈
’‘≈‰∆ ª ω≈ Ò¬∆ ‘À Í «¬‘ ¡≈͉∂ ¿∞Â∂ ÚÂ∆ ‹≈ «‘≈ ‘À, «’Â∂ ’º⁄≈ «√º÷ ͺ’≈ «√º÷ ’«‘ ’∂ ÌÓ≈«¬¡≈
‘À ¡Â∂ ¡√ƒ «¬√ ÂØ∫ «ÏÒ’∞Ò ¡«◊¡≈ ‘πøÁ∂ ‘ج∂ «¬’ ‹≈ «‘≈ ‘À, ¡√Ò∆ ◊ºÒ ÂØ∫ «Ë¡≈È ‘‡≈ «ÁÂ≈ ‹ªÁ≈
Á»‹∂ ˘ «◊≈¿∞∫Á∂ ‘∆ Â∞∂ ¡≈¿∞∫Á∂ ‘ªÕ ‘ÀÕ ¡÷∆ ˙‘∆ ◊ºÒ ‘À ‹Ø ◊π» Ó‘≈≈‹ È∂ ’∞º«Â¡ª Ú≈Ò∆
Ó‘≈≈‹ ‰‹∆ «√øÿ È∂ «’øÈ≈ Ù’Â∆Ù≈Ò ÷≈Ò√≈ Áº√∆ ‘ÀÕ
≈‹ √Ê≈ÍÈ ’∆Â≈Õ «¬√ ˘ √Ê≈Í ’È Ò¬∆ ¡È∂’ª √Ø ◊π» Ó‘≈≈‹ Á∂ ‹∆ÚÈ «Ú⁄ ¡«‹‘∂ ¡È∂’ª ¡ÈØ÷∂
Ù‘∆Á∆¡ª Á∂‰∆¡ª ͬ∆¡ª, ¡È∂’ª ‹ø◊ Ô∞ºËª «Ú⁄ Úº‚∂- ⁄Ø‹ ‘È «‹‘Û∂ √≈˘ «√«÷¡≈ Á∂ ’∂ Ï‘π ‘∆ ◊≈‚∆ ≈‘
Úº‚∂ ‹≈Ïª Á∂ Ó»ø‘ ÓØÛÈ∂ ͬ∂Õ «¬√ ≈‹ Á∆ Ë≈’ √ø√≈ Â∂ ⁄Ò≈¿∞‰ Á≈ ÍÃ’≈Ù «ÁøÁ∂ ‘ÈÕ
«Ú⁄ Á»-Á» Â’ ÎÀÒ ◊¬∆Õ √Ó≈‡ª Á∂ ¡«‹ºÂ Ï‘≈Áª
◊π» Ó‘≈≈‹ È∂ «¬’ Ú≈∆ «¬’ ‘Ø ÿ‡È≈ ≈‘ƒ
Á∆ ÎΩ‹ Ó‘≈≈‹≈ ‰‹∆ «√øÿ È∂ ¡≈͉∂ ¡«‹ºÂ √≈ÙÈ
√≈˘ «¬’ Ï‘π ¿∞⁄∂ ¡≈⁄‰ Á∆ «√«÷¡≈ «ÁÂ∆, ¿∞‘
’≈Ò «Ú⁄ ÍÀÁ≈ ’∆Â∆ Í ¡≈Í Á∂ ¡º÷ª Ó∆‡‰ Á∆ Á∂
«¬√ Â∑ª √∆ «’ ¡ÈßÁÍπ √≈«‘Ï Á∆ ‹ø◊ «Ú⁄ Óπ◊Ò
√∆ «’ Ó‘≈È √π÷ª Ì«¡≈ ≈‹ ¡≈͉∂ ‘ºÊƒ Ï≈»Á∆ √ØÈ≈
‹ÈÀÒ ¡≈͉∆ ÍÂÈ∆ ˘ È≈Ò ÒÀ ’∂ ¡≈«¬¡≈, Ó‘º‡∂
Ò≈ ’∂ «Óº‡∆ «Ú⁄ «ÓÒ≈ «ÁÂ≈ ¡Â∂ ¿∞√ √Ó∂∫ ÂØ∫ ◊πÒ≈Ó
√Á≈ Ú∆ ¡≈͉∆¡ª ÍÂÈ∆¡ª ˘ ‹ø◊ «Ú⁄ ÒÀÀ ’∂
Â∞«¡≈ ¡≈ «‘≈ ‘ÀÕ Ï‘π ْÂ∆Ù≈Ò∆ ¡≥◊∂˜ √≈Ù’
¡≈¿∞∫Á∂ √ÈÕ «¬√ Â∑ª ‘Ø«¬¡≈ «’ ÷≈Ò√≈ ÎΩ‹ª È∂ Ï‘πÂ
Á≈ ÷≈Ò√∂ È≈Ò Ô∞ºË ‘Ø«¬¡≈ Í Îπº‡ Á∂ ’≈È ¡≥Â
˜ÏÁ√ ‘ÓÒ≈ ’∆Â≈ ¡Â∂ ¿∞√ ‹ÈÀÒ Á∆ Ï∂◊Ó «Í¤∂
‘≈ ÷≈‰∆ ͬ∆Õ ’Ú∆ Ù≈‘ Óπ‘øÓÁ «‹√ È∂ ¡≈͉∆¡ª
Ⱥ· È≈ √’∆, Í≈Ò’∆ ¿∞√ Á∆ ¿∞√∂ Â∑ª «‘ ◊¬∆Õ
¡º ÷ ª È≈Ò Ô∞ º Ë Á∂ « ÷¡≈, ¡≈Í È∂ ÷≈Ò√≈ ÎΩ ‹ ª Á∆
Í≈Ò’∆ ⁄πº’‰ Ú≈Ò∂ ¿∞√ ˘ ¿∞Ê∂ ‘∆ ¤º‚ ’∂ ÁΩÛ ◊¬∂Õ
Ï‘≈Á∆ Á∂÷ ’∂ «Ò«÷¡≈ «’ «√øÿª È∂ ◊Ø«¡ª Á∂ Ò‘»
¿∞√ Ú∂Ò∂ «√øÿª È∂ ‹Ø ‹Â∆ √Â∆ √È, Í»∂ ¡≈ÂÓ √»fi
«ÈßÏ» Úª◊ «È⁄ØÛ «ÁÂ∂Õ ÷≈Ò√∂ Á∆ «‹ºÂ ‘Ø ‘∆ √∆ Í
Ú≈Ò∂ √È, ¿∞È∑ª È∂ ¿∞‘ Í≈Ò’∆ ⁄πº’ Ò¬∆ ¡Â∂ ◊π»
Â∂‹≈ «√øÿ √Á≈ È∂ √´‹ Á≈ ÍπÒ Úº„ «ÁÂ≈, ¿∞√∂
ÁÙÓ∂Ù «ÍÂ≈ Í≈√ «Ò¡≈ ’∂ º÷ «ÁÂ∆ ¡Â∂ Ï∂ÈÂ∆ ’∆Â∆
√Ó∂∫ Í‘≈Û≈ «√øÿ È∂ ̺‹ ’∂ Ò≈‡ ˘ Á√ «ÁÂ≈ «’ «‹Â∆
«’ Ó‘≈≈‹! «¬√ Á∂ «Ú⁄ Úº‚∂ ‹ÈÀÒ Á∆ Ï∂◊Ó ‘ÀÕ
‘ج∆ ÷≈Ò√≈ ÎΩ‹ ˘ ÓÀÁ≈È∂ ‹ø◊ ”⁄Ø∫ Ú≈Í√ ÏπÒ≈ «Ò¡≈
‹ÁØ∫ ¡√ƒ ‘ºÒ≈ ’«¡≈ ª «¬√ Í≈Ò’∆ ˘ ⁄πº’‰ Ú≈Ò∂
‘À, Â∞√ƒ ¤∂Â∆∫ ‹≈ ’∂ ÓÀÁ≈È √øÌ≈ÒØÕ
ÁΩÛ ◊¬∂, ¡√ƒ ¡≈Í Á∂ ⁄Ȫ «Ú⁄ «¬√ ˘ «Ò¡ªÁ≈
Í‘≈Û≈ «√ø ÿ √∆ Ô≈ ¯ø ◊ ∆¡ª Á≈, ‘À, ‘π‰ ‹Ø ‘π’Ó ‘À, ¡√ƒ ¿∞√ Ó∞Â≈«Ï’ Úª◊∂Õ
«√ø ÿ ª È≈Ò √∆ ˙√ Á∆ ˆÀ  √≈Ò∆Õ
¿∞‘ ª ̺‹ ’∂ Ò≈‡ ˘ ‹≈«¬ «Ó«Ò¡≈, ◊π» Ó‘≈≈‹ Á≈ Í«‘Ò≈ ¡≈Á∂Ù √∆ «’ Â∞√ƒ «¬√
◊ºÒ ‹≈«¬ Áº√∆ √≈∆ Ì∂ Ú≈Ò∆Õ Á≈ ÍÛÁ≈ ª È‘ƒ ⁄π«’¡≈, Í≈Ò’∆ Á≈ fiªÓ‰ ⁄πº’ ’∂
‹ø◊È≈Ó≈ Ù≈‘ Óπ‘øÓÁ ª È‘ƒ Á∂«÷¡≈? ¿∞È∑ª È∂ «’‘≈, Ó‘≈≈‹! √≈˘ ’∞fi
¡Â∂ Ù≈‘ Óπ‘Ó
ø Á ˘ ÏÛ∂ ¡Î√Ø√ È≈Ò «Ò÷‰≈ «Í¡≈ È‘ƒ ÍÂ≈ «’ «¬‘ ÈΩ‹Ú≈È ¡Ω ‘À, ‹ª Ïπº„∆ ‘ÀÕ ¡√ƒ
«’ ¡º‹ ‹∂ Ó‘≈≈‹≈ ‰‹∆ «√øÿ «¬√ ÒÛ≈¬∆ «Ú⁄ ª «√Î «¬√ Á∆ ¡≈Ú≈˜ ‘∆ √π‰∆ ‘ÀÕ ‘π‰ ¡≈Í Á∂
‘πøÁ≈ ª ‹Ø Ï‘≈Á∆ ÷≈Ò√≈ ÎΩ‹ª È∂ «Á÷≈¬∆ ¿∞√ Á∆ Í∂Ù ‘ÀÕ
’Á ÍÀ∫Á∆Õ ¿∞√ Ú∂Ò∂ ◊π» Ó‘≈≈‹ ÏÛ∂ ¿∞⁄∂ Ì≈Ú «Ú⁄ ¡≈ ’∂
¡º ‹ ‘Ø Ú ∂ √’≈ ª Óπ º Ò Í≈Ú∂ , ’«‘‰ Òº◊∂, ““Ï∂‡∆! «È√ø’Ø⁄ ‘Ø ’∂ ±ø Ï≈‘ ¡≈ ‹≈,
«‹‘Û∆¡ª ÷≈Ò√∂ È∂ Â∂ ◊ ª Ó≈∆¡ª È∆Õ ‹Á Â’ ‹ø ◊ Á≈ ’Ø ¬ ∆ ÎÀ √ Ò≈ È‘ƒ ‘Ø ‹ªÁ≈, ± ø
ÿØÛ∂ ¡≈ÁÓ∆ ◊Ø«Ò¡ª È≈Ò ¿∞‚‰, ¡≈͉∆¡ª Ó≈Â≈Úª ’ØÒ «‘Õ”” ¿∞√ Ï∂◊Ó Á∆ ‹≈È «Ú⁄
‘≈Ê∆ «‚◊Á∂ √‰∂ ¡≥Ï≈∆¡ª È∆Õ ‹≈È ¡≈¬∆, ¿∞√ ˘ Ì≈«√¡≈ «’ ¿∞√ Á∆ ÓÁÁ Ò¬∆
Ù≈‘ Óπ‘øÓÁ≈ «¬’ √’≈ Ï≈fiØ∫ ’ج∆ ΫÙÂ≈ ¡≈ «◊¡≈ ‘ØÚ∂Õ ¿∞√ È∂ fiªÓ‰ ⁄πº«’¡≈ Â∂
ÎΩ‹ª «‹ºÂ ’∂ ¡≥ ˘ ‘≈∆¡ª È∆Õ Á∂«÷¡≈ «’ «¬’ Ï‘π ‘∆ «÷º⁄ª Í≈¿∞‰ Ú≈Ò≈ Ú‹»Á
‹ø◊È≈Ó≈ Ù≈‘ Óπ‘øÓÁ ¿∞√ Á∂ √≈Ó∑‰∂ ‘ÀÕ fiº‡ ‘∆ ͤ≈‰ ◊¬∆ «’ «¬‘ ª ˙‘∆
«¬√ ÂØ∫ Ú∆ ¡º◊∂ ⁄ºÒ ’∂ Í≥‹≈Ï «Ú⁄ «’øÈ∆ Ú≈∆ ◊π» ◊Ø«ÏøÁ «√øÿ ‘È «‹È∑ª ¿∞Â∂ Ó≥Á∆ √Ø⁄ Ú≈Ò∂ √≈‚∂
Ï‘π ‘∆ ‹ºÁØ ‹«‘Á ’’∂ «√øÿª È∂ ¡≈͉∂ ≈‹ √Ê≈ÍÈ ¡«È¡≈¬∆ Ï≈-Ï≈ ¡≈’Ó‰ ’Á∂ ‘ÈÕ ¿∞√ Á∂ ¡≥Á

'Awqm mwrg' jnvrI, 2013


52
«¬’ ÁÓ ÙË≈ ÍÀÁ≈ ‘Ø ◊¬∆Õ ¿∞√ È∂ ‘ºÊ ‹ØÛ ’∂ √∆√ ¡√ƒ ‘π’Ó Á∂ ÏøÈ∑∂ ¡≈¿∞∫Á∂ ‘ªÕ √π‰Á∂ √∆ ◊π» È≈È’
«ÈÚ≈ ’∂ «È√ø’Ø⁄ ‘Ø ’∂ «’‘≈ «’ ¡ºÏ≈ ‹≈È! Â∞√ƒ Í≈ÂÙ≈‘ √Ì Á∂ √ªfi∂ √È, ¿∞È∑ª È∂ Ó√«‹Á «Ú⁄ ‹≈
√⁄Óπº⁄ ‘∆ Ï‘π ӑ≈È ‘Ø, Â∞√ƒ ÓÀ˘ Ï∂‡∆ «’‘≈ ‘À, ÓÀ∫ ’∂ ÈÚ≈Ï ˘ ÈÓ≈˜ ÍÛ∑È Á∆ ‹π◊Â∆ √Ófi≈¬∆, ’≈‘Ï≈
Â∞‘≈‚∆ Ï∂‡∆ ω ’∂ ‘∆ ‘ª◊∆Õ ÓÀ˘ ’ج∆ Ú∆ ‚ È‘ƒ √∆Î «Ú⁄ ‹≈ ’∂ ÷πÁ≈ Á∆ ‘‹»∆ ⁄≈∂ Í≈√∂ ‘ ʪ
«’ ¡À‚∂ ¿∞⁄ ¡≈ÁÙª Ú≈Ò∂ ÷≈Ò√∂ «Ú⁄ ÓÀ∫ ¡ÏÒ≈ ω «Ú⁄ «ÁzÛ∑ ’≈¬∆, Â∞√ƒ Ú∆ ¿∞È∑ª Á≈ ‘∆ »Í ‘Ø∫, ¡√ƒ
’∂ ‘ª◊∆Õ ◊π» Ó‘≈≈‹ È∂ ¿∞√ ˘ «ÁÒ≈√≈ «ÁÂ≈ ¡Â∂ Â∞‘≈‚∆ ¡˜Ó ˘ √Ófi È‘ƒ √’∂Õ
Ó≈Â≈Úª Í≈√ Ì∂‹ «ÁÂ≈Õ
√Ø «¬‘ «¬’ ¡«‹‘≈ «È≈Ò≈ ’ΩÂ’ ‘À ‹Ø √≈˘ “¬∂’≈
«Í¤Ø∫ Ï⁄È ⁄Ò Í¬∂ «’ √º⁄∂ Í≈ÂÙ≈‘! «¬‘ ª È≈∆ ‹Â∆ ‘Ø«¬” Á≈ ͺ’≈ √Ï’ ÍÛ∑≈¿∞∫Á≈ ‘ÀÕ «¬‘ «¬’
Â∞‘≈‚∆ ‘∆ Ï’ ‘À «’ ÁπÙÓ‰ Ú∆ Â∞‘≈‚∂ Í≈√ ¡≈ ’∂ ¡À √ ≈ ◊π ‰ ‘À ‹Ø ‹∆ÚÈ ˘ √ø ‹ Ó «Ú⁄ «Ò¡≈¿∞ ∫ Á≈ ‘À ,
Ó≈‰ ÍÃ≈Í ’ ÒÀ∫Á≈ ‘À, ¿∞√ ˘ Ú∆ «¬˜Â «ÓÒÁ∆ ‘ÀÕ √≈«¡ª Á≈ «Íà ¡ ω≈¿∞ ∫ Á≈ ‘À Õ «¬√ Â∑ ª È≈Ò ◊π  »
√º⁄∂ Í≈ÂÙ≈‘! ¿∞‘ ª ¡ÀÈ∂ ‹≈«‘Ò ‘È «’ «’√∂ Á≈ ÁÙÓ∂Ù «ÍÂ≈ Á∂ «È≈Ò∂ ’ΩÂ’ª ˘ Úȉ ’È Òº◊∆¬∂
Ú∆ «Ò‘≈˜ È‘ƒ ’Á∂, ¿∞‘ ª √ÂÚøÂ∆¡ª Á∂ √«Â ÂØÛÁ∂ ª «¬’ Ï‘π ں‚∆ Íπ√Â’ ω ‹≈Ú∂◊∆Õ «¬√ Ó‘∆È∂
‘ÈÕ Ï‘π ‘∆ «ÈÁÀ¡Â≈ È≈Ò ÚÂÁ∂ ‘ÈÕ ¿∞√ Ú∂Ò∂ «Ú⁄ ¿∞È∑ª Á≈ ¡≈◊ÓÈ ‘Ø«¬¡≈, ÍØ‘ √πÁ∆ √ÂÚƒ √≈˘
◊π» Ó‘≈≈‹ È∂ «’‘≈ «’ ÷≈Ò√≈ ‹∆! Â∞‘≈‚≈ ‹Â «‹ßȪ Íà ’ ≈Ù Á≈ ‹∆ÚÈ «Áø Á ∆ ‘À Õ ◊π  » Ó‘≈≈‹ Á∂ ¡È∂ ’ ª-
«⁄ ’≈«¬Ó ‘À, Â∞‘≈‚≈ Â∂‹ ’Á∂ Ú∆ ÿº‡ È‘ƒ ‘؉≈Õ ¡È∂’ª ‹∆ÚÈ Íº÷ ‘È «‹È∑ª ˘ √Ófi‰≈ Ï‘π ‘∆ ÓπÙ’Ò
‹ÁØ∫ ‹Â∆ Â∂ √Â∆ ‹∆ÚÈ ˘ «Ú⁄≈ «Ú⁄Ø∫ ’º„ Á∂ÚØ∫◊∂, ‘À Õ «’Â∂ ¿∞ ‘ Ϋ‘ ⁄ø Á ≈‹∂ Á∂ ¥Ø Í Á≈ Óπ ’ ≈ÏÒ≈
¿∞√ Ú∂Ò∂ Â∞√ƒ HD Òº÷ ‹»È∆¡ª Á∂ ◊∂Û «Ú⁄ ¡≈ ‹≈ÚØ∫◊∂, Í≈¿∞∫‡∂ √≈«‘Ï «Ú⁄ ’ ‘∂ ‘È ¡Â∂ «’Â∂ Í∆ ÏπºË»Ù≈‘
HD Á∂ ‹∆Ú «◊‰∂ ‹≈ÚØ∫◊∂Õ «¬√Ò≈Ó Á∂ Ӻ Á≈ Ë≈È∆ ¡≈͉∂ G@@ Óπ∆Áª √Ó∂ Ì÷∂
ÊØÛ∑∆ Á∂ «Í¤Ø∫ ÎΩ‹ª «Í¤∂ ‘º‡∆¡ª, ‹ÈÀÒ ˘ Ï‘π ‹ø◊ «Ú⁄ Ù≈ÓÒ ‘Ø«¬¡≈ ‘ÀÕ ¿∞‘ C@@ Óπ∆Á, ÁØ ÒÛ’∂
«Î’ √∆ «’ Ó∂∆ Ï∂◊Ó ÍÂ≈ È‘ƒ «’√ ‘≈Ò «Ú⁄ ‘؉∆ ¡Â∂ ÁØ √≈Ò∂ ‹ø◊ «Ú⁄ Ù‘∆Á ’≈ ’∂ ◊π» Ó‘≈≈‹ Á∂
‘ÀÕ √»‘∆¬∂ Ì∂‹ ’∂ ¿∞√ È∂ ¿∞√ Á≈ ÍÂ≈ ’≈«¬¡≈Õ «Í¡≈ Á≈ Í≈Â ‘Ø«¬¡≈Õ «’Â∂ ÈÏ∆ ÷ª Â∂ ◊È∆ ÷ª ◊π»
Ó‘≈≈‹ ˘ ¿∞⁄ Á≈ Í∆ Á√Á∂ ‘ج∂ ÎΩ‹ª «Ú⁄Ø∫ ¶ÿ≈ ‘∂
¬∂Ë ◊π» Ó‘≈≈‹ È∂ ‹ÁØ∫ ¡È∞’±Ò ‹≈«‰¡≈ ª ‘ÈÕ ‹ÁØ∫ «¬’ ÎΩ‹∆ ’Óª‚ ÁÒ∂ ÷ª È∂ Íπ«¤¡≈ «‹√ Á∂
¿∞È∑ª È∂ Óπ◊Ò ‹ÈÀÒ Á∆ Ï∂◊Ó ˘ ÏπÒ≈«¬¡≈ ¡Â∂ Ï≈∂ «Ò«÷¡≈ ‘À-
Ó≈Â≈Úª ˘ «’‘≈ «¬‘ Â∞‘≈‚∆ ÒÛ’∆ ¡º‹ √π√≈Ò ‹≈ «’ºÂ Â∂ ¡≈«¬, ‹≈«‘ ’‘ª ’Ø,
‘∆ ‘ÀÕ «¬√ È≈Ò ˙‘∆ √¨’ ’Ø ‹Ø Ó≈Â≈ «ÍÂ≈ ¡≈͉∆ ‹ªÓ≈ ’ΩÈ ¡≈Í ’∂ ‘Ø«¬?
Ï∂‡∆ Á∂ √‘π∂ ‹≈‰ Â∂ ’Á∂ ‘ÈÕ ÈºÏ∆-◊È∆ ÷ª ¿∞Â Á∆È√,
¿∞√ Ú’Â Ï‘π ‘∆ ’∆ÓÂ∆ Ú√Â, ◊«‘‰∂ ¡≈«Á «¬‘ «√ÔÁ ¿∞⁄ Ï≈√∆ ‹Ø«¬Õ
Í≈Ò’∆ «Ú⁄ º÷ ’∂ ÎΩ‹∆ ‹ÈÀÒ Í≈√ Í≈Ò’∆ «Ì‹Ú≈ ’∆ ‘º‹, ‘≈‹∆ «¬‘ Á∆ÿ,
«ÁÂ∆ ◊¬∆Õ ‹ÁØ∫ Ï∂◊Ó È∂ ¡≈͉∂ ÍÂ∆ Á∆ ¡≈Ú≈˜ √π‰∆ ‹‘ª ÓΩ‹ «‘ «ÈºÂ «Ï⁄øÂ-
ª Í≈Ò’∆ «Ú⁄Ø∫ «È’Ò ’∂ Îπº‡-Îπº‡ ’∂ ؉ Ò◊ ◊¬∆Õ √πÈ «√Í≈‘∆,
‹ÈÀÒ È∂ √Ø«⁄¡≈ «’ «¬√ Á∆ «È≈Á∆ ‘ج∆ ‘ØÚ∂◊∆Õ ◊øÓÈ∂ ±È Í‘πø⁄ «È’‡ ¿∞Ó≈Ú ÌøÈÂÕ
fiº‡ ‘∆ ÍÃÙÈ ’∆Â≈, ؉ Á≈ ’∆ ’≈È ‘À? ¿∞√ È∂ «¬‘ Í𤉠Â∂ ¿∞√ È∆Ò∂ Ï≈‰∂ Ú≈Ò∂ È∂ Áº«√¡≈
«’‘≈ «’ «‹√ È≈Ò Â∞√ƒ Ô∞ºË ’ ‘∂ ‘Ø ¿∞‘ ª «’ «¬ÊØ∫ È∂Û∂ ‘∆ ¡È≈«¬ÂÙ≈‘ √ºÔÁ Í∆ ¿∞‘ ¡≈͉∂
¡√Ó≈È∆ Ϋ٫¡ª ÂØ∫ Ú∆ ¿∞Í ‘È, ¿∞È∑ª È∂ ÓÀ˘ ‚∂∂ «Ú⁄ «’√∂ Óπ∆Á Á∂ Í≈√ ‘؉◊∂Õ ◊È∆ ÷ª ÈÏ∆ ÷ª
¡≈͉∆ ÒÛ’∆ ‹≈«‰¡≈, «’øÈ∂ ÂØ‘Î∂ ¿∞È∑ª È∂ ÓÀ˘ Â∞‘≈‚∂ È∂ «’‘≈ ‹ÈÀÒ √≈«‘Ï Â∞√ƒ ¿∞√ ˘ ÏπÒ≈ ’∂ Íπº¤ √’Á∂
Â’ Í‘πø⁄‰ Ò¬∆ «ÁÂ∂ ‘È, «‹Ú∂∫ Ó≈Â≈ «ÍÂ≈ ¡≈͉∆ ‘Ø∫Õ √»‹ ÍÃ’≈Ù «Ú⁄ «Ò«÷¡≈ ‘À -
ÒÛ’∆ ˘ ÂØÁ∂ √Ó∂∫ «ÁøÁ∂ ‘ÈÕ ÓÀ∫ «¬√ ’’∂ Ø ‘∆ «¬Ó √π « È ’À ¿∞ Ó ≈Ú≈ √π º  «¤È
‘ª «’ ¿∞‘ «’√∂ ˘ ’∞¤ È‘ƒ ’«‘øÁ∂, Á»√«¡ª ˘ ¿∞È∑ª Í«·¿∞
Á≈ ‘º’ «ÁÚ≈¿∞∫Á∂ ‘È, √πÂøÂ ‹∆ÚÈ Ï÷ÙÁ∂ ‘ÈÕ Â∞√ƒ √¿± ‹≈«‘ ¿∞ÂÒ≈«¬®
¿∞È∑ª Â∂ Ï≈-Ï≈ ⁄Û∑-⁄Û∑ ¡≈¿∞∫Á∂ ‘ØÕ È± Íπ∂ ’Ø √ºÔÁ ÁºÒ Ó«‘ø-“¡Óπ’”-«√ºÚ
Ó«‘ø «Ò¡≈¿∞ ÏπÒ≈«¬® (π F ¡≥√» DF)
«¬‘ ◊ºÒª √π‰ ’∂ ¿∞‘ ‹ÈÀÒ ¡Â∂ ¿∞√ Á∂ ¡È∂’ª
√≈Ê∆ Ï‘π ‘∆ ÍÃÌ≈«Ú ‘ج∂ ¡Â∂ ÓÈ ‘∆ ÓÈ «Ú⁄ ◊π» ÁÒ∂ ÷ª ◊ÛÙø’∆¡≈ ‹Ø «¬√ Á√Â∂ Á≈ ÎΩ‹∆
Ó‘≈≈‹ ˘ ÈÓÙ’≈ ’∆Â∆ ¡Â∂ «’‘≈ «’ ¡À ΫÙÂ≈! ‹ÈÀÒ Á≈ Ì∂«‹¡≈ ÿØÛ √Ú≈ √ºÔÁ Í≈√ ¡≈«¬¡≈,

'Awqm mwrg' 53 jnvrI, 2013


¿∞√ È∂ ¡≈ ’∂ √Ò≈Ó ’∆Â∆ ¡Â∂ «’‘≈, «¬‘ ª ¿∞⁄ Á∂ ¡Ê - ÂÀ˘ ¡Ωø◊˜∂Ï È≈Ó È‘ƒ √ØÌÁ≈ «’™«’
Í∆ ‘È, Í∆ª Á∂ Í∆ ‘ÈÕ «¬‘ ¡≈͉∆ ÓΩ‹ «Ú⁄ ¡Ωø◊˜∂Ϫ (Ï≈ÁÙ≈‘ª) ÂØ∫ Î∂Ï È‘ƒ ‘؉≈ ⁄≈‘∆Á≈Õ
¡≈͉∂ Óπ∆Áª Á∂ Í≈√ √À ’Á∂ «ÎÁ∂ ‘ÈÕ ÁØ ‘Ø F. È≈ Â√Ï∆‘∂ ¡˜ √‹Ø «√‘¬∂ Ï∂Ù,
Óπ√ÒÓ≈È ÍÃ∂Ó∆¡ª È∂ «¬‘∆ ◊Ú≈‘∆ «ÁÂ∆Õ ¿∞√ È∂ «¬‘ ’˜ª Á≈Ȫ √≈˜∆ Ú˜∆ Á≈È≈ ÷∂Ù,
Ú∆ «’‘≈ «’ Â∞√ƒ Í∆ √≈«‘Ï ˘ ≈ Ì «‘≈√ «Ú⁄ ¡Ê - Â∂∆ Â√Ï∆ Ë≈◊∂ Â∂ Ó‰’∂ ÂØ∫ ÚºË ’∞¤
º÷ ’∂ Ï‘π ‘∆ Ï∂¡ÁÚ∆ ’∆Â∆ ‘À, ‹ÈÀÒ √≈«‘Ï! «¬È∑ª È‘ƒÕ «’™«’ ±ø Ó‰«’¡ª ˘ Á≈‰ª ω≈™Á≈ ‘À ¡Â∂
ÂØ∫ Ó≈Î∆ Ó≥◊ØÕ ÎΩ‹∆ ‹ÈÀÒ È∂ Í≥‹ √Ω π«Í¡≈ «Ò¡≈ ’∂ Ë≈◊∂ ˘ ‹≈ÒÕ
¡º◊∂ º«÷¡≈ ¡Â∂ ÓºÊ≈ ‡∂«’¡≈Õ «Ò«÷¡≈ ‘À-
G. ± ÷≈’∂ «ÍÁ ≈ Ï«’ Á≈∂ «‹ÙÂ,
√πÈ ¿∞Ó≈Ú ‚ÔØ ¿∞ ¡≥Â Ï ÷»È∂ «Ï≈Á ÏÁ≈∆ √«ÙÂÕ
º «¤È ¿∞«·ÔØ √«‘ È «ÏøÁÕ
¡Ê - ±ø ¡ÍÈ∂ «ÍÂ≈ Á∆ «Óº‡∆ ˘ ÌÀÛ∂ ’øÓª
ÁÏ Í≥⁄ √À-’«‘ ¡ÈÚ≈ÔØ
√ºÔÁ √ø◊ ¡≈«¬ ’ ÏøÁÕ È≈Ò ¡Â∂ Ì≈ Á∂ ÷»È È≈Ò ◊πø«È∑¡≈Õ
ÈÓ√’≈ ’ ÏÀ· ◊ÔØ «„º◊ H. Ú˜ª ÷≈È‘¬∂ ÷≈Ó ’Á∆ «ÏÈ≈,
«ÏÈÂ∆ ÏØ«Ò˙-Í∆ «Ï¶ÁÕ Ï≈¬∂ Á∂ ÁΩÒÂ∂ ÷∂Ù ≈Õ
¡‡’≈ÚÈ ’∆ ’∆È ¡Ú«◊Ô≈, ¡Ê - ±ø ¿∞√ È≈Ò ’º⁄≈ ÿ ω≈«¬¡≈, ¡≈͉∂
√Ø Ï÷ÙØ Â∞Ó ‘Ø Ï÷«ÙøÁÕ (π F ¡≥√» DG) «‘‰ Á∂ Ú≈√Â∂Õ
¡Â∂ «¬√ È∂ «’‘≈ «’ Ó∂∆ ÌπºÒ Ï÷Ù Á∂ÚØÕ «‹Ê∂ I. ÓÈ ¡’ȱ Ï ¡Î˜≈Ò∂ ÍπÙ∂ ¡’≈Ò,
¡≈Í Á≈ ‹∆ ⁄≈‘∂, Â∞√ƒ ‹≈ √’Á∂ ‘ØÕ ◊π» Ó‘≈≈‹ ‹∆ ’∞ÈÓ ¡≈Ï∂ ¡≈‘È ⁄πÈ≈ Ï«Ù’≈ÒÕ
‹ÁØ∫ «¬√ √Î ÂØ∫ Í«‘Òª Ó≈¤∆Ú≈Û∂ Í‘πø⁄∂ √È, ÈÓ»È∂ ¡Ê - ÓÀ∫ ‘π‰ ¡’≈Ò Íπ÷ Á∂ Î˜Ò È≈Ò ÒØ‘∂
Ú‹Ø∫ ‹Ø ͺÂ ¡Ωø◊˜∂Ï ˘ «Ò«÷¡≈ «◊¡≈ √∆, ¿∞√ Á∆ Á∂ Í≈‰∆ (Ë≈) È≈Ò Ï√Â≈ Ú≈◊»ø ‘ÓÒ≈ ’ª◊≈Õ
ÚøÈ◊∆ Á∂‰∆ ’∞ʪ‘ È‘ƒ ‘ØÚ∂◊∆Õ ÚøÈ◊∆ Ú‹Ø∫ √ø÷∂Í »Í
A@. «˜ ’Ø‘∂ Áº’È «ÂÙÈ‘ ’≈Ó ¡≈ÓÁ∆,
«Ú⁄ ¿∞‘ ͺÂ ¡≥«’ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ‘À - «˜ ÓÀÚ≈Û ‘Ó ÂÒ÷ ’≈Ó ¡≈ÓÁ∆Õ
A. ÏȪÓ∂ ÷π Á ≈Úø Á ∂ Â∂ ◊ Ø Âº Ï ® ¡Ê - Áº÷‰ Á∂ Í‘≈Ûª «Ú⁄Ø∫ ±ø ¡√ÎÒ ¡≈«¬¡≈
÷πÁ≈ÚøÁ∂ Â∆Ø √È≈ÈØ «√Í®
‘À∫ Â∂ Ó∂Ú≈Û ÂØ∫ Ú∆ «Â‘≈«¬¡≈ ¡≈«¬¡≈ ‘À∫ -
¡Ê - ÂÒÚ≈ Â∂ ºÏ Á∂ Ó≈Ò’ (÷πÁ≈) Á∂ È≈Ó
AA. ÏÁ∆ √» ⁄π ¡’È± «È◊≈‘ ÁÚÁ,
È≈ÒÕ Â∆ ¡‰∆¡≈Ò∂ Â∂ „≈Ò Á∂ Ó≈Ò’ (÷πÁ≈) Á∂ È≈Ó «’ ¡ª ÂÒ÷∆˙ «ÂÙÈ ◊∆Ô ÚÁÕ
È≈ÒÕ
¡Ê - «¬√ Í≈√∂ ‘π‰ ‹∂ Â∂∆ Ș «Î∆ ª
B. ÷πÁ≈ ÚøÁ∂ ÓÁ≈È∂ ‹ø◊ ¡≈˜Óª® ¿∞‘ (◊Ò∂ Á∆) ÂÒ÷∆ Â∂ Âz∂‘ ‹ªÁ∆ ‘∂◊∆Õ
÷πÁ≈ ÚøÁ∂ ¡√Í≈È∂ Í≈ Á ‘ºÚ≈®
AB. ⁄»ø ¡≈«ÂÙ∂ ˜∂« È≈‘È «È‘Ó,
¡Ê - √»Ó∂∫ ÓÁª Á∂ Ó≈Ò’ (÷πÁ≈) Á∂ È≈Ó «˜ Í≥‹≈Ï ¡≈ÏÂ È ÷πÁÈ «Á‘ÓÕ
È≈ÒÕ «Â÷∆ ÁΩÛ Ú≈Ò∂ ÿØ«Û¡ª Á∂ Ó≈Ò’ ÷πÁ≈ Á∂ È≈Ó
¡Ê - Â∂∂ ÍÀª ‘∂· «¬√ Â∑ª ¡º◊ ÷ª◊≈ «’
È≈ÒÕ
Í≥‹≈Ï «Ú⁄Ø∫ ÂÀ˘ Í≈‰∆ È‘ƒ Í∆‰ «Á¡ª◊ªÕ (Ì≈Ú Ï∂’≈
C. ‘Ó≈ ’Ø Â∞≈ Í≈ÁÙ≈‘∆ «ÏÁ≈Á, ’ «Á¡ª◊≈)-
ÏÓ≈ ÁΩÒÂ∂ Á∆ ÍÈ≈‘∆ «ÏÁ≈Á®
AC. «⁄‘ ÙπÁ ◊ «√ˆ≈Ò∂ Ï-Ó’Ø «Ô≈,
¡Ê - ¿∞√∂ ºÏ È∂ «‹√ È∂ ÂÀ˘ Ï≈ÁÙ≈‘∆ «ÁÂ∆ ‘Ó∆ ’∞ Ù Â ÁØ Ï⁄‘¬∂ Ù∂  ≈Õ
‘À, √≈˘ Á∆È ÍÈ≈‘∆ Á∆ ÁΩÒ «ÁºÂ∆ ‘ÀÕ (Ì≈Ú √≈˘
¡Ê - ’∆ ‘Ø«¬¡≈ ‹∂ «◊ºÁÛ È∂ Óº’ Â∂ Î∂Ï
ËÓ Á∆ «÷¡≈ Á≈ ’øÓ «ÁÂ≈ ‘ÀÕ)
È≈Ò Ù∂ Á∂ ÁØ Ï⁄∂ Ó≈ «ÁÂ∂ ‘ÈÕ
D. Â∞  ≈ Â∞  ’ Â≈‹∆ Ï-Ó’Ø «¡≈,
Ó≈ ⁄≈≈ √≈˜∆ Ï «√Á’Ø √Î≈Õ AD. ⁄πø Ù∂∂ «˜Ôª «˜øÁ≈ Ó≈ÈÁ ‘Óƒ,
«˜ ÂØ «¬ÈÂ’≈Ó∂∫ √Â≈ÈÁ ‘ÓƒÕ
¡Ê - Â∂∆ ÁΩÛ ËπÍ (Ô≈ ´‡ Ó≈) Ó’ Â∂ ¡Ê - ‹Á «’ Ù∂ ÏÏ (Â∞øÁ ÷Ω) ¡‹∂ ‹∆™Á≈
Î∂Ï «Ú⁄ ‘ÀÕ Ó∂∆ ÂÁÏ∆ «√Á’ Â∂ √⁄≈¬∆ È≈Ò ‘ÀÕ ‘À, Â∂∂ ’ØÒØ∫ ¿∞‘ ÏÁÒ≈ Ò¬∂◊≈Õ
E. È ˜∂ÏÁ Â∞≈ È≈Ó ¡Ωø◊˜∂Ï, AE. È Á∆◊ ◊≈ÔÓ ÷πÁ≈ Â,
«’ ¡Ωø◊˜∂Ϫ È ¡≈«¬ÔÁ Î∂ÏÕ «’ Á∆ÁÓ ÷πÁ≈¿∞ ’Ò≈Ó∂ ÷πÁ≈ÂÕ

'Awqm mwrg' jnvrI, 2013


54
¡Ê - Â∂∂ ’ØÒØ∫ Â∂∂ ÷πÁ≈ Á∂ È≈Ó Â∂ ÓÀ∫ ‘π‰ Á∆ ‹Ø ¡’≈ÒÍπ÷ Á∆ ‹Ø «Ú⁄Ø∫ »ÍË≈∆ ‘Ø ’∂ √ø√≈
’∞¤ È‘ƒ Ó≥◊Á≈, «’™«’ ÓÀ∫ Â∂∂ ÷πÁ≈ ˘ Â∂ Â∂∂ ÷πÁ≈ «Ú⁄ ÍÃ◊‡∆, ¡√≈˘ ⁄≈‘∆Á≈ ‘À «’ ¡√ƒ ¿∞È∑ª Á∆ Ï≈‰∆
Á∂ ’Ò≈Ó ˘ Á∂÷ «Ò¡≈ ‘ÀÕ ‹≈Íπ √≈«‘Ï, ¡’≈Ò ¿∞√«Â, Â∂Â∆ √Úº¬∆¬∂ ¡≈«Á Á≈
AF. Ï≈-√π◊øË∂ ÂØ«¬¡ÂÏ≈∂ È ÓªÁ, Í»∆ Â∑ª È≈Ò ¡«Ë¡ÀÈ ’∆¬∂Õ ¿∞È∑ª Á≈ Á√≈«¬¡≈
Ó≈ ‹π˜ ÏÙÓÙ∆ ’≈∂ È ÓªÁÕ ‘Ø«¬¡≈ ¿∞ÍÁ∂Ù «’ Ú≈«‘◊π» «¬’ ÂØ∫ ¡È∂’ »Í ‘Ø ’∂
¡Ê - Â∂∆ ÙΩ∫‘ Â∂ (ÓÀ˘) «¬ÂÏ≈ È‘ƒ «‘≈Õ √ø√≈ «Ú⁄ ÷∂Ò∑ «‘≈ ‘À, ¿∞‘ ¡≈Í∂ ‘∆ √ ‘À, ¡≈Í∂ ‘∆
ÓÀ˘ (‘π‰) «√Ú≈¬∂ ÂÒÚ≈ Á∂ ’øÓ È‘ƒ «‘≈Õ √∆¡≈ ‘À, «’Â∂ ¿∞‘ ⁄∂ ‘À «’Â∂ ¡⁄∂ ‘À, «’Â∂ ¿∞‘
«⁄øª «Ú⁄ ¡≈Í∂ ‘∆ ÍÃ◊‡ ‘Ø «‘≈ ‘À, «’Â∂ ¿∞‘ Ï≈ÁÙ≈‘
AG. ±¬∆ ◊π«◊ Ï≈ª ’Ù∆Á≈ ¡◊,
‘À, «’Â∂ ¿∞‘ «Ì÷≈∆ ‘À, √≈∂ »Íª ø◊ª «Ú⁄ ¿∞‘ ¡≈Í
«È‘Ó È∆˜ Ù∂∂ «˜ Á≈Ó∂ ÏÁÕ
‘∆ ÷∂Ò∑ «‘≈ ‘À «‹√ ˘ ◊π» Ó‘≈≈‹ È∂ ±ø ‘∆-±ø ‘∆
¡Ê - ‹∂ ± ø ÏÛ≈ ⁄≈Ò≈’ (˜Ó≈È≈ Á∆Á‘) ’«‘ ’∂ ¿∞√ Á∆ Í∆Í»ÈÂ≈ ¡Â∂ ¿∞√ Á∆ ‘Ø∫Á √≈˘
Ï«ÿ¡≈Û ‘À∫, Ù∂ ˘ «Î Ú∆ Â∂∂ ‹≈Ò ÂØ∫ Ï≈‘ ÷ª◊≈Õ «ÁzÛ∑ ’≈¬∆ ‘ÀÕ ¿∞√ ˘ √Ófi∆¬∂ ¡Â∂ Ì∂÷ª ÌÓª ÂØ∫ Á»
AH. ¡◊ Ï≈˜ ◊πÎÂØ ÙÈ∆Á ÏÓ≈√Â, ‘Ø ’∂ ¿∞√ ÍÓ ‹Ø È≈Ò «ÒÚ Ò≈ ’∂ ¡≈͉∆ ÓÀ∫ ˘
ÈÓ≈ÔÓ Â∞≈ ‹≈Á ‘¬∂ Í≈’Ø ≈√ÂÕ ÷≥‚ ’∆¬∂ ¡Â∂ «¬È∑ª Ó‘≈È ¿∞ÍÁ∂Ùª Á∂ Ë≈È∆ ‘Ø ’∂
¡Ê - ‹∂ Â∂∆ «Î Ó∂∂ È≈Ò ◊Ò Ï≈ ‘ج∆ ª ¿∞√∂ ‹Ø «Ú⁄ √ø«ÓÒ ‘Ø ’∂ ÷≈Ò√≈ ÍÁ Á∂ ¡«Ë’≈∆
ÂÀ˘ «√ºË≈ Â∂ Í«ÚºÂ ≈‘ «Á÷Ò≈Úª◊≈Õ Ï‰∆¬∂Õ
AI. ÏÓÀÁ≈ ÁØ Ò√’ √ºÎ¡≈≈ ÙÚøÁ, ◊π» Ó‘≈≈‹ È∂ ÷≈Ò√≈ ÍÁ ¿∞√ ˘ «’‘≈ ‘À «‹√
˜»Á∆ Ï‘Ó ¡≈Ù’≈≈ ÙÚøÁÕ Á∂ ¡øÁ ‹Ø ‹◊ ‘∆ ‘À; ¿∞√ ˘ ⁄≈‘∂ √ø ’‘Ø, ◊πÓπ÷
¡Ê - ÓÀÁ≈È «Ú⁄ ÁØ ÒÙ’ √Î≈ ÏøÈ∑ ÒÀ‰, Â∂ ’‘Ø, ’ج∆ Î’ È‘ƒ ‘ÀÕ ◊π» Ó‘≈≈‹ Á≈ ÎπÓ≈È ‘À -
¤∂Â∆∫ È≈Ò ¡≈ÍØ «Ú⁄ (¡≈‘ÓØ √≈‘Ó‰∂) ÍÃ◊‡ ‘Ø ‹≈‰Õ ‹≈◊ ‹Ø«Â ‹ÍÀ «È√ Ï≈√π,
B@. «ÓÔ≈È∂ ÁØ Ó≈ÈÁ Ú Î√ø◊ ≈, ¬∂’ «ÏȪ ÓÈ ÈÀ’ È ¡≈ÈÀ®
... («¬ÊØ∫ √ºÂ ◊ππøÓ ‘À) Í»È ÍÃ∂Ó ÍÃÂ∆ √‹À,
¡Ê - ÁØ‘ª Á∂ «Ú⁄’≈ Î≈√Ò≈ ‘ØÚ∂ ÂzÀ Ó∆Ò Ïà◊Ø ÓÛ∆ Ó‡ Ì»Ò È Ó≈ÈÀÕÕ
Á≈Õ Â∆Ê Á≈È Á«¬¡≈ ÂÍ √ø‹Ó,
¬∂’ «ÏÈ≈ È«‘ ¬∂’ ͤ≈ÈÀÕÕ
BA. ¡˜ª Í√ Áª ¡√≈¬∂ ’≈ ˜≈,
Í»È ‹Ø ‹◊À ÿ‡ ÓÀ,
ÓÈ ¡≈ÔÓ ‹π∆Á≈ ±ø Ï≈ ÁØ √Ú≈Õ
ÂÏ ı≈Ò√ Â≈«‘ Èı≈Ò√ ‹≈ÈÀÕÕ
¡Ê - ¿∞√ ÂØ∫ «Í¤Ø∫ ¿∞√ ÒÛ≈¬∆ Á∂ √Ó∂∫ ÓÀ∫
«‹√ Ò∂÷ ˘ Â∞√ƒ ÍÛ∑ ‘∂ ‘Ø «¬√ ˘ «Ú⁄≈ØÕ ◊π»
«¬’ºÒ≈ ‘ØÚª◊≈, ±ø ÁØ √Ú≈ª √Ó∂ ¡ªÚ∆Õ
Ó‘≈≈‹ È∂ ÌÓ Â∂ Ì∂÷ ”⁄Ø∫ √≈˘ ’º„ ’∂ «¬’ √Ï
BB. ± ¡˜ È≈˜Ø «È¡≈Ó √Ó ÷πÁ≈¬∆, √ªfi Ú≈Ò≈ ¡≈ÁÙ Ï÷«Ù¡≈ ‘À «‹√ Á∂ ¡º◊∂ ’ج∆
«˜ ‹ø◊∆ ‹Ú≈È≈ È Ï ÷πÁ≈¬∆Õ Ì»◊Ø«Ò’ ‘ºÁ È‘ƒ ‘ÀÕ √Ï «√ÃÙ‡∆, ⁄≈‘∂ «’√∂ »Í «Ú⁄
¡Ê - ±ø Ò≈‚ª Â∂ «È¡≈Óª Á∂ ÎÒ ÷≈Ë∂ ‘Ø«¬ ‘À ¿∞√˘ ¡≈͉≈ ¡≈Í ‘∆ √ÓfiÁ≈ ‘ÀÕ «¬√ «Ú⁄ ’ج∆
‘È, (Í) ‹ø◊ Á∂ Ï‘≈Áª Á∂ √≈‘Ó‰∂ ’Á∂ ¡≈Í È‘ƒ ‘Á ÏøÈ≈ È‘ƒ ‘À «¬’ ¿∞⁄∂≈ ¡≈ÁÙ ‘À ‹Ø √ø√≈ ˘
‘Ø«¬¡≈Õ √≈∂ √π÷ Á∂‰ Á∆ √ÓÊ≈ ÷Á≈ ‘ÀÕ ÊØÛ∑≈ ¿∞⁄≈ ¿∞·Ø,
BC. Ï ÓÀÁª «Ï¡≈ ÷πÁ Ï Â∂◊Ø ÂÏ, ‘¿∞ÓÀ Á∆¡ª Í≈¬∆¡ª ’ø˪ ˘ ÂØÛÈ Á≈ ÔÂÈ ’ØÕ Í≥‹
Ó’∞ È ıÒ’∂ ıπ Á ≈ «’ ‹Ø  Ø ‹ÏÕ «Í¡≈«¡ª ÂØ∫ È≈Ó Á∆ ÍÃ≈ÍÂ∆ ‘πøÁ∆ ‘À, ¿∞√ È≈Ó Á∂
¡Ê - ÂÒÚ≈ Â∂ ÂÏ È≈Ò ¡≈Í ÓÀÁ≈È «Ú⁄ ‹≈Í È≈Ò ¿∞√ «ÚÙ≈Ò È≈Ó Á∆ √Øfi∆ ¡≈¿∞∫Á∆ ‘ÀÕ ¡≈͉∂
¡≈, ÷≈Ò’ Á∆¡ª ÷Ғª ˘ ‘∂·ª ¿∞Â∂ (ÂÏ≈‘) È≈ ¡≥ÁÒ∂ ‘È∑∂∂ «Ó‡≈ ’∂ ¿∞⁄∂ ¡≈ÁÙ Á∆ ªÿ ’Ø, ◊π»
’Õ ÁÙÓ∂Ù «ÍÂ≈ ‹∆ «’Â∂ È‘ƒ ◊¬∂Õ ¿∞È∑ª Á≈ ÎπÓ≈È ‘À-
(Ò∂÷’ ¬∆Ù «√øÿ “È≈≈” Í≥ Ê ÷≈Ò√≈ ÷∂  ∆ Ó∂  ∆
Íπ√Â’ - √ÎÈ≈Óª Â∂ ˜ÎÈ≈Óª, «Ú⁄Ø∫) ’‘π √ø Ì ≈Ò Ó«‘ «Â√ ’∂  ∆®
Á»√∆ ÍÂ’≈ Á∆È∂ ’ª◊Û ‹≈ ’∂ ◊π» √≈«‘Ï È∂ È≈Ò «¬‘ Ú∆ ¡≈Á∂Ù ¡≈¿∞∫Á≈ ‘À -
«Ò÷∆, «‹√ ˘ ‹ÎÈ≈Ó≈ «’‘≈ ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ ı≈Ò√≈ ¡’≈Ò Íπ  ÷ ’∆ ÎΩ ‹ ®
ÍÃ◊«‡˙ ı≈Ò√≈ ÍÃÓ≈ÂÓ ’∆ ÓΩ‹ÕÕ
√Ø ¡≈Í «¬√ Ó‘∆È∂ «Ú⁄ ¡’≈ÒÍπ÷ Á∂ ÍπÂ
º  «‹È∑ª

'Awqm mwrg' 55 jnvrI, 2013


‹Ï Ò◊ ı≈Ò√≈ ‘∂ «È¡≈≈ÕÕ Â∞√ƒ √≈∂ ÍÃ∂Ó∆ «¬È∑ª ˘ ÒºÌ ’∂ «Ò¡≈¿∞‰≈Õ
ÂÏ Ò◊ Â∂‹ Á∆¿∞ ÓÀ∫ √≈≈ÕÕ
√≈∆ √ø◊ Á∂ √≈Ó∑‰∂ Ï≈‰ ¤º«‚¡≈ «◊¡≈, ‘ΩÒ∆-
‹Ï «¬‘ ◊‘À «ÏÍÈ ’∆ ∆®
‘ΩÒ∆ ¿∞‘ Ï≈‰ «Á√‰ ÂØ∫ ÏøÁ ‘Ø «◊¡≈ Í «’Â∂ «◊Á≈
ÓÀ ∫ È ’Ø ∫ «¬È ’∆ Íà  ∆ÂÕÕ
√Ï ÒØ ‘ ◊à ø Ê ”⁄Ø ∫ Ș È≈ ¡≈«¬¡≈Õ ◊π» Ó‘≈≈‹ È∂ «¬√∂ Â∑ª Íø‹ Ï≈‰
¤º‚∂, √ø◊ È∂ Ï‘π Á»-Á» º’ Ì≈Ò∂ Í Ï≈‰ª Á≈
«È¡≈∂ Ì∂÷ ≈‘ƒ È‘ƒ, «È¡≈∂ ⁄«ºÂ ≈‘ƒ «’‘≈ ÍÂ≈ È≈ Òº«◊¡≈ «’ «’Ê∂ ¡ÒØÍ ‘Ø ◊¬∂Õ
‘À «‹Ú∂∫ «’ -
ÒØ ’ ≈ Ú∂ ‘¿∞ √» ‘ Ú∆ √» ‘ ≈ Ú∂ √ π ’∆® ◊π» Ó‘≈≈‹ È∂ «’‘≈ «¬È∑ª Îøÿª Á∆ Â≈√∆ ‘À
Ú∂ √ ∆ √‘π È Í≈¬∆¡À ’« ’« Ú∂ √ ‘∆® «¬‘ ËÂ∆ Â∂ È‘ƒ «◊∂, «’º‚∂ Ì≈∂ Ï≈‰ª ˘ «‹Ê∂ «¬‘
È≈È’ «ÂÈ∆ √‘π Í≈«¬¡≈ «‹È∆ ◊π  ’∆ «√÷ √π ‰ ∆® Í≥¤∆ «‘øÁ≈ ‘À, ¿∞Ê∂ ‘∆ ÒÀ ◊¬∂Õ «¬‘∆ Â≈√∆ Ï≈‰∆
‹Ø «Â√π Ì≈ÚÀ √Ø Ê∆¡À «¬È «Ï«Ë ’ø  «ÓÒ∆® «Ú⁄ ‘À, «¬‘ ÍÃÌ» ÒØ’ ÂØ∫ ÍÃ◊‡ ‘ج∆ ‘À, ◊π»¡ª Á∂
¡≥ ◊ - GHE «‘«Á¡ª «Ú⁄Ø∫ ¡º÷ª Á∂ »Í «Ú⁄ √≈∂ √ø√≈ Â’ Í‘πø⁄∆
◊π» È≈È’ Í≈ÂÙ≈‘ ˘ ‹∂ ‹È∂¿± Í«‘È≈¿∞‰ Òº◊∂ ‘À -
ª ¡≈Í È∂ √º⁄ Á∂ ‹È∂¿± Á∆ √Øfi∆ «ÁÂ∆, √º⁄∂ «ÂÒ’ ‹À√∆ ÓÀ ¡≈ÚÀ ÷√Ó ’∆ Ï≈‰∆
Ï≈∂ Áº«√¡≈Õ Ï≈‰∆ «Ú⁄ ÎπÓ≈È ¡≈¿∞∫Á≈ ‘À «’ «‹√ ÂÀ √ Û≈ ’∆ «◊¡≈È∞ Ú∂ Ò≈ÒØ ®
Á∂ ÓºÊ∂ Â∂ È≈Ó Á≈ «ÂÒ’ Òº«◊¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ‘À ¿∞√ Á∆ ¡≥ ◊ - GBB
‹À ‹À’≈ ‘πøÁ∆ ‘À «‹Ú∂∫ «’ ÎπÓ≈È ‘À - «¬√ Ï≈‰∆ È≈Ò «‹√ Á≈ ÓÈ Ò◊ ‹≈Ú∂◊≈ ¿∞√
Ëø«È Ëø«È ’‘À √Ìπ ’Ø«¬® ¡øÁ È≈Ó Ù’Â∆ ÍÃ◊‡ ‘Ø ‹≈Ú∂◊∆ -
Óπ ÷ ¿± ‹ Ò ‘« Á◊‘ √Ø « ¬® ¡≥ ◊ - BHC «¬‘ Ï≈‰∆ ‹Ø ‹∆¡‘π ‹≈‰À
«¬‘ Ú≈Í≈ ’È Á∆ √Øfi∆ «ÁÂ∆Õ «Â√π ¡≥  « ÚÀ ‘« È≈Ó≈® ¡≥ ◊ - GIG
«¬√ Ï≈‰∆ ˘ «‘Á∂ «Ú⁄ Ú√≈˙Õ «¬‘ ¡º÷ È‘ƒ
◊πÏ≈‰∆ «Ú⁄ Ó‘≈È «◊¡≈È ‘À «‹√ ÂØ∫ ¿∞Í
‘È, «¬‘ «¬’ Ù’Â∆ ‘À, ¡ÀÈ‹∆ ‘À ‹Ø «¬√ ‹∆Ú, «‹√
‘Ø «’√∂ «◊¡≈È Á∆ ◊π‹≈«¬øÙ È‘ƒ ‘ÀÕ «¬‘ ‹∆Ú ˘
Á≈ Ú≈√≈ Í≥‹ ºª Ú≈Ò∂ √∆ «Ú⁄ ‘À, ¿∞√ ˘ «‹¿∞∫Á∂
⁄πº’ ’∂ ¿∞Ê∂ Í‘πø⁄≈ «ÁøÁ∆ ‘À «‹√ ÿ «Ú⁄Ø∫ «¬‘ ¡≈Í
‹∆¡ ⁄π’ ’∂ Á√Ú∂∫ Áπ¡≈ «Ú⁄ ÒÀ ‹ªÁ∆ ‘À ¡Â∂ ÍÃÓ∂Ù
¡≈¿∞∫Á∆ ‘ÀÕ «¬√ «√˪ ˘ Ú∆ «¬’ ’ΩÂ’ ≈‘ƒ ¡≈Í
È≈Ò «ÓÒ≈ «ÁøÁ∆ ‘ÀÕ √∆Ë≈∆ ◊π» Á∆ ’Á∂ ‘Ø∫Á ‘À,
È∂ √Ófi≈«¬¡≈Õ
’Á∂ ¡‰‘Ø∫Á ‘À Í «¬‘ ◊π» ÙÏÁ »Í ‘πøÁ≈ ‘ÀÕ ÙÏÁ
Á∆Ú≈È Òº«◊¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ‘À «¬’ ¡‹∆Ï Ú√Âª «Ú⁄Ø∫ ÍÃ◊‡ ‘Ø ’∂ ÙÏÁ «Ú⁄ Ò∆È ‘Ø ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ «‹Ú∂∫
Ú≈Ò≈ √≈Ë» ¡≈Í Í≈√ ¡≈«¬¡≈ ¡Â∂ Í≥‹ Îøÿ ¡≈Í Á∆ √ÓπøÁ «Ú⁄Ø∫ Ò«‘ª ÍÀÁ≈ ‘Ø ’∂ √ÓπøÁ «Ú⁄ ‘∆ √Ó≈¡
Ì∂‡ ’∆Â∂Õ ¿∞‘ ¡≈Á∂Ù-¡≈Á∂Ù, È≈≈«¬‰-È≈≈«¬‰ ‹ªÁ∆¡ª ‘È, «¬√∂ Â∑ª ◊π» ‹ØÂ∆ ¡’≈Ò Íπ÷ Á∂
’«‘øÁ≈ ‘Ø«¬¡≈ «¬’ ÁÓ ◊πøÓ ‘Ø «◊¡≈Õ «È◊π‰ √»Í «Ú⁄Ø∫ ÍÃ◊‡ ‘Ø ’∂ ¿∞√ «Ú⁄ Ò∆È ‘Ø ‹ªÁ∆
◊π«√º÷ª Á∂ Í𤉠Â∂ ◊π» Ó‘≈≈‹ È∂ ÎπÓ≈«¬¡≈ ‘ÀÕ ¿∞√ Á∂ ≈‘ƒ ¿∞⁄≈∆ Ï≈‰∆ ◊πÓπ÷ ¡≈͉∂ ‹∆ÚÈ
«’ «¬‘ Ó‘ª«Ù∆ È≈Á √∆ «‹√ ˘ «¬‘ √ÓÊ≈ ‘À «’ «Ú⁄ ¡Í‰≈¿∞∫Á∂ ‘È, ¡≈Í Ú∆ ÂÁ∂ ‘È ¡Â∂ Òº÷ª
«‹√ ÷ø‚, Ïë‘Ó≥‚ «Ú⁄ Ú∆ ‹≈‰≈ ⁄≈‘∂, «¤È «Ú⁄ Í‘πø⁄ ‹∆Úª ˘ Â≈Á∂ ‘ÈÕ ÎπÓ≈È ‘À-
‹ªÁ≈ ‘ÀÕ ¿∞√ È∂ «¬‘ Íø‹ Îøÿ √≈‚∆ Ì∂‡≈ ’∆Â∂ ‘È ‹Èπ È≈È’π Ë» « Û Ó≥ ◊ À «Â√π ◊π  «√÷ ’∆
«‹È∑ª «Ú⁄ «¬‘ Â≈√∆ ‘À «’ ‹∂ «¬√ È≈Ò ’ج∆ ⁄∆˜ ‹Ø ¡≈«Í ‹ÍÀ ¡Ú‘ È≈Óπ ‹Í≈ÚÀ ®
ÏøÈ∑ Á∂ÚØ, «¬‘ ¿∞√ ˘ ¿∞Ê∂ ‘∆ ÒÀ ‹ªÁ∂ ‘È, «‹ÊØ∫ «¬‘ ¡≥ ◊ - C@F
¡≈¬∂ ‘ÈÕ «¬‘ ¡ÈÒ Í≥÷∆ Á∂ Îøÿ ‘È ‹Ø √Á≈ ‘∆ space ¡≈Í Á≈ ◊πÍπÏ ÓÈ≈¿∞‰≈ ª ‘∆ √’≈Ê ‘Ø
(¿∞⁄∂ ¡≈√Ó≈È) «Ú⁄ «‘øÁ≈ ‘À, ¿∞Ê∂ ‘∆ «‘øÁ≈ ‘À ¡Â∂ √’Á≈ ‘À ‹∂ Â∞√ƒ ¿∞È∑ª Á∂ «È≈Ò∂ ’ΩÂ’ª ≈‘ƒ «ÁºÂ∆
¿∞Ê∂ ‘∆ Ϻ⁄∂ «ÁøÁ≈ ‘ÀÕ ’∞Á Á∆ È∂ ‘À «’ ‘Øª Í≥¤∆¡ª «√«÷¡≈ ˘ ¡≈͉∂ ‹∆ÚÈ «Ú⁄ Ë≈È ’Ø∫◊∂, Î∂ √≈‚≈
Úª◊»ø ⁄Ø◊∂ ⁄π◊‰ Á∆ «¬√ ˘ ÒØÛ È‘ƒÕ ◊π» Ó‘≈≈‹ ¡≈¿∞‰≈ Â∂ ‹≈‰≈ ÁØÈØ∫ ‘∆ √ÎÒ ‘Ø √’Á∂ ‘ÈÕ ¡øÂÓ
È∂ «’‘≈ «’ Á∆Ú≈È Á∆ √Ó≈ÍÂ∆ ÂØ∫ Ï≈¡Á «¬È∑ª Á∆ Ï∂ÈÂ∆ ‘À «’ ¡≈Í «¬È∑ª √≈÷∆¡ª Á∂ ‚±øÿ∂ «√˪ª «Ú⁄
Â≈√∆ Â∞‘≈˘ Á√ª◊∂Õ ‹≈˙, «√◊Ò∆◊ ÂØ∫ «¬‘ Îøÿ ◊ØÂ≈ Ò≈¿∞‰ Á≈ ÔÂÈ ’Ø ¡Â∂ ¡≈͉∂ ¡≥ÁØ∫ ¡≥«ÓÃÂ
Ï≈‰ª È≈Ò ‹πÛÚ≈ ’∂ «Ò¡≈˙Õ ÍÃ◊‡ ’’∂ ¿∞√ √⁄≈¬∆ ˘ ‹≈‰Ø «‹√ Ï≈∂ ◊π» Ó‘≈≈‹
Á≈ ÎπÓ≈È ‘À -
◊π» Ó‘≈≈‹ È∂ «’‘≈ «’ ¡√ƒ Ï≈‰ ⁄Ò≈Úª◊∂,

'Awqm mwrg' jnvrI, 2013


56
«¬‘π √∆π √Ìπ ËÓπ ‘À ‹∆ ’«‘øÁ∂ ‘È «’ Ó≈«¬¡≈ È∂ √ø√≈ ÓØ‘ «Ò¡≈ ‘ÀÕ «¬‘
«‹√π ¡≥Á« √⁄∂ ’∆ «Ú«⁄ ‹Ø«Â® Ó≈«¬¡≈ È≈◊È∆ ‘À, «¬‘ «Óº·∆ ‘Ø ’∂ ‹∆Ú ˘ Ó»«¤Â
◊π‘‹ ÂÈ «Ú«⁄ ´«’ ‘∂ ’’∂ ¿∞√ Á≈ ‹∆ÚÈ ÏÏ≈Á ’ «ÁøÁ∆ ‘ÀÕ ¿∞√ Á∆
’ج∆ ◊πÓπ«÷ √∂Ú’∞ ’„À ÷Ø«ÂÕÕ Ì‹È ’È Á∆ π⁄∆ ÷ÂÓ ’ «ÁøÁ∆ ‘À «’¿∞∫«’ «¬‘
√Ìπ ¡≈ÂÓ ≈Óπ ͤ≈«‰¡≈ Ó≈«¬¡≈ Á≈ √πÌ≈¡ ‘À -
ª «¬’∞ «Ú¡≈ «¬’Ø ˙«Â ÍØ « ÂÕÕ ‹À √ ∆ ¡◊«È ¿∞ Á  Ó«‘ ÂÀ √ ∆ Ï≈‘«
«¬’∞ Á∂«÷¡≈ «¬’π Ó≥«È¡≈ Ó≈«¬¡≈®
«¬’Ø √π « ‰¡≈ √Ã Ú ‰ √Ø « ® Ó≈«¬¡≈ ¡◊«È √Ì
‹È È≈È’ È≈Óπ √Ò≈«‘ «¬’Ø ‹∂ ‘ ∆ ’ÂÀ ÷∂ ´ ⁄≈«¬¡≈ÕÕ
± √⁄π √⁄∂ √∂ Ú ≈ Â∂  ∆ ‘Ø « ® ¡≥ ◊ - CA@ ‹≈ «Â√π Ì≈‰≈ Â≈ ‹ø « Ó¡≈ ÍÚ≈« ÌÒ≈
¡≈ÂÓ≈ Á≈ ‘∆ Í√≈≈ √≈∂ √ø√≈ «Ú⁄ ‘ÀÕ «¬’Ø Ì≈«¬¡≈®
Ú≈«‘◊π» ¡È∂’ »Í Ë≈ ’∂ ¡≈͉∆ Ó«‘Ó≈ «Ú⁄ ¡≈Í «ÒÚ ¤∞ Û ’∆ Ò◊∆ «Âz √ È≈
√«Ê ‘ÀÕ ¡√ƒ ‘¿∞ÓÀ Ë≈È ’’∂ Úº÷∂-Úº÷∂ ‘Ø ‹ªÁ∂ Ó≈«¬¡≈ ¡Óπ ÚÂ≈«¬¡≈®
‘ª, ‘¿∞ÓÀ Á≈ «¬Ò≈‹ ’∂ÚÒ È≈Ó ‘À, ¡≥«Óà‘ÀÕ «¬√ ¬∂ ‘ Ó≈«¬¡≈ «‹Â∞ ‘« «Ú√À
¡≥«Óà˘ ÍÃ≈Í ’È Ú≈√Â∂ ◊π» ÿ Á∆ Ó«¡≈Á≈ ÓØ ‘ π ¿∞ Í ‹À Ì≈¿∞ Á» ‹ ≈ Ò≈«¬¡≈ÕÕ
¡È∞√≈ Í≥‹ «Í¡≈«¡ª ≈‘ƒ Ó≥«¡≈ ‘Ø«¬¡≈ Ó‘≈È ¡≥ ◊ - IBA
Ù’Â∆Ù≈Ò ‹Ò, «‹√˘ ¡√ƒ Í≈‘πÒ ’«‘øÁ∂ ‘ª, ÍÃ≈Í «¬√ Á≈ Á»‹≈ √πÌ≈¡ ‘À «’ ‹Ø «¬√ Á∆ √∂Ú≈ ’È
‘πøÁ≈ ‘ÀÕ √ø√≈ «Ú⁄ «‘ø«Á¡ª ¡√ƒ ÌÓª Ì∂÷ª Á∂ Ú≈Ò∂ ‘È ¿∞È∑ª ˘ ‘∆ «¬‘ ÷≈ ‹ªÁ∆ ‘À -
«Ù’≈ ‘Ø ‹ªÁ∂ ‘ª ¡Â∂ Ì∂÷ ˘ Ó≥È ’∂ È≈Ó Á∆ ’Ó≈¬∆ Ó≈«¬¡≈ ‘Ø ¬ ∆ È≈◊È∆ ‹◊«Â ‘∆ Ò͇≈«¬®
È‘ƒ ’Á∂ ¡Â∂ È≈ ‘∆ È≈Ó∆ ‹∆ÚÈ ˘ ¡Í‰≈¿∞∫Á∂ ‘ª, «¬√ ’∆ √∂ Ú ≈ ‹Ø ’∂
÷≈√ «’√Ó Á∂ Ì∂÷ ω≈ ’∂, ÷≈√ «’√Ó Á∂ Ú√Â ø◊≈ «Â√ ‘∆ ’¿∞ «Î« ÷≈«¬ÕÕ ¡≥ ◊ - EA@
’∂ √Ì ’øÓ ‘Ø «◊¡≈ √ÓfiÁ∂ ‘ª Í «Í¡≈«˙! ÌÓ
«¬√ Á≈ ‹Ø Úº‚≈ ’øÓ ‘Ø«¬¡≈ ’Á≈ ‘À ¿∞‘ ‘À
Ì∂÷ ’∞fi È‘ƒ ‘πøÁ≈, «¬√ «Ú⁄Ø∫ ’∞fi «È’Ò‰≈ È‘ƒ, ¡√Ò∆
ÍÃÓ∂Ù Á∆ ‘Ø∫Á ˘ ÌπÒ≈ Á∂‰≈ ‹Ø ÿ‡ ÿ‡ «Ú⁄ «Ú¡≈Í’
⁄∆˜ ª È≈Ó Á∆ ’Ó≈¬∆ ‘ÀÕ «‹Ú∂∫ «’ ÎπÓ≈È ‘À -
‘ÀÕ √Ø «¬√ Ó≈«¬¡≈ Á∆ «Ú‘π ˘ Ò≈‘øπ‰ Ú≈Ò≈ È≈Ó ‘À,
«‹√π Ú÷ ’¿∞ ÒÀ « È Â± ¡≈«¬¡≈ÕÕ «¬‘ ¡≥«Óà‘ÀÕ ¡≥«Óà¡øÁ ÌÍ» ‘À Í ÓÈ Á∂ «Í¤∂
≈Ó È≈Óπ √ø Â È ÿ« Í≈«¬¡≈® Ò◊‰ Ú≈«Ò¡ª ˘ «¬√ Á≈ √Ú≈Á È‘ƒ ¡≈¿∞∫Á≈ ‘ÀÕ √Ø
«‹ ¡«ÌÓ≈È∞ Ò∂ ‘ π ÓÈ ÓØ « Ò® ◊π» Ó‘≈≈‹ ’«‘øÁ∂ ‘È «’ ’∂ÚÒ «¬‘ ÚÍ≈ ’ØÕ «¬‘
≈Ó È≈Óπ «‘Á∂ Ó«‘ ÂØ « Ò® ÚÍ≈ ’È È≈Ò √ø√≈ «Ú⁄ Ú∆ ËøÈ-ËøÈ ‘πøÁ∆ ‘À ¡Â∂
Ò≈«Á ÷∂ Í √ø  ‘ √ø « ◊ ⁄≈´® ‹ÁØ∫ √∆ ¤º‚‰ «Í¤Ø∫ √º⁄∆ Á◊≈‘ «Ú⁄ ‹∆Ú Í‘πø⁄Á≈
¡Ú «Â¡≈«◊ «Ï«÷¡≈ ‹ø ‹ ≈Ò® ‘À ¿∞Ê∂ Ú∆ ËøÈ-ËøÈ ‘πøÁ∆ ‘À, Í ¡Î√Ø√ «¬‘ ‘À «’
Ëø « È Ëø « È ’‘À √Ìπ ’Ø « ¬® ¡À‚∂ Úº‚∂ ’∆ÓÂ∆ ¿∞ÍÁ∂Ù ˘ ¡√ƒ √Á≈ ‘∆ ÌπºÒ∂ «‘øÁ∂
Óπ ÷ ¿± ‹ Ò ‘« Á◊‘ √Ø « ¬® ‘ª Í ’ج∆ «ÚÒ≈ ÍπÙ ‘À «‹√ ˘ È≈Ó ‹Í‰ Á∆
«¬‘π Ú≈Í≈π «ÚÒ≈ Ú≈Í≈À ® Ò◊È Òº◊ ‹ªÁ∆ ‘À, Ó‘≈≈‹ ‹∆ È∂ ÎπÓ≈«¬¡≈ ‘À -
È≈È’ Â≈ ’À √Á Ï«Ò‘≈À ® ¡≥ ◊ - BHC
Ëø « È Ëø « È ’‘À √Ìπ ’Ø « ¬®
«¬‘ ÷∂Í ÒºÁ ’∂ √øª È≈Ò ⁄Ò, «¬‘ «Ú‘π Á∂ Óπ ÷ ¿± ‹ Ò ‘« Á◊‘ √Ø « ¬®
‹ø‹≈Ò ¤º‚ Á∂Õ ¡Èß ’≈Ò ÂØ∫ Â∂∆ ‹∆Ú ¡≈ÂÓ≈ ’Á∂ «¬‘π Ú≈Í≈π «ÚÒ≈ Ú≈Í≈À ®
’ج∆ √∆ Ë≈È ’Á∆ ¡≈ ‘∆ ‘À ’Á∂ ’ج∆Õ ¡≈͉∂ È≈È’ Â≈ ’À √Á Ï«Ò‘≈À ® ¡≥ ◊ - BHC
¡≈Í Á∆ √Øfi∆ ’ - √Ø «¬√ ’’∂ ¡º‹ ‹ÁØ∫ √≈∂ √ø√≈ «Ú⁄ ◊π» ‹ØÂ∆
√∞ È ‘π ∂ ± ’¿∞ È ∞ ’‘≈ Â∂ ¡≈«¬˙® Á≈ ÁÙÓ∂Ù »Í «Ú⁄ ¡≈◊ÓÈ ÓÈ≈¿∞∫Á∂ ‘ª ¿∞‘ ª ‘∆
¬∂  ∆ È ‹≈È¿∞ ’∂  ∆’ Óπ Á «Â √ÎÒ ‘À ‹∂ «¬’ ÓÈ «¬’ «⁄ºÂ ‘Ø ’∂ Ï≈‰∆ Á∆ «Ú⁄≈
⁄ÒÂ∂ ÷Ï« È Í≈«¬˙® ¡≥ ◊ -III ’∆¬∂Õ Í≥‹ª «Í¡≈«¡ª Á∂ «ÁÂ∂ Ú≈«‘◊π» Ó≥Â Á≈ ‹≈Í
√Ø «¬√ Â∑ª ¡«‹‘∂ ◊πÍπÏ «˜øÁ◊∆ Á∂ Ò∂÷∂ ͺÂ∂ ’’∂ ¡≈͉∂ ¡≥Á ⁄Û∑≈¬∆ ’∆¬∂ ¡Â∂ ¿∞‘ ⁄∆˜ ‡ØÒ∑
Ú≈⁄ ’∂ ÿ≈‡∂ Ú≈Ë∂ ‹ª⁄‰ Ò¬∆ ‘πøÁ∂ ‘ÈÕ ÿ≈«‡¡ª Á∂ Ò¬∆¬∂ ‹Ø «¬√ ¡≥Á ¤∞Í∆ ‘À, ˙‘∆ ÏÃ‘Ó ‘À, ˙‘∆ ¡≈ÂÓ≈
ÚÍ≈ «Ú⁄ È≈ Í˙, ‹∂∂ ÚÍ≈ ’È≈ ‘À ª È≈Ó Á≈ ‘À, ˙‘∆ Ú≈«‘◊π» ‘À -
ÚÍ≈ ’Ø, ¡À√≈ ÚÍ≈∆ Á◊≈‘ «Ú⁄ Ó≈‰ Í≈¿∞∫Á≈ ‘À, «‹Ó∆ ‹Ó≈È ’∂ «Ï÷À √Óº √ «Â ¬∂ ’ ‹Ø  ‘À ®
¿∞√ Á≈ Óπ÷ ¿∞‹Ò ‘πøÁ≈ ‘À Í È≈Ò ‘∆ ◊π» Ó‘≈≈‹ È ÿ≈‡ ‘À È Ï≈„ ‘À È ÿ≈«‡ Ï≈«„ ‘Ø ‘À®
(-----------) ¡’≈Ò ¿∞√«Â

'Awqm mwrg' 57 jnvrI, 2013


auqSwh B rpUr sihj mwrg Bwg - 2
BrpU
(PATH OF FIRE AND LIGHT) Vol. II
fw. svwmI rwm jI
Anu v wdk fw. qy i jM d r mlho q rw

AiDAwie dUsrw clw jw, aus Jrny dw, cSmy dw pwxI pI lY, qUM Amr
mOq Aqy pirvrqn ho jwvyNgw[ so irSI jI EQy cly gey bVy Brosy nwl
gey, pr jdoN auh A`gy ho ky auh pwxI pIx l`gw ausnUM
mOq dw fr sB qoN v`fw pRmu`K fr hY, AsIN bhuq swrIAW AwvwzW suxweI id`qIAW jo ik aunHW dIAW
swry hI mOq Sbd qoN frdy hW nw hI mrnw cwhuMdy sI ijhVy A`D ivcwly ltk rhy sI[
hW, nw hI mMnxw cwhuMdy hW ik AsIN mrnw hY[ ikauN
AsIN mOq qoN frdy hW? mrnw Awpxy Awp iv`c auh kih rhy sI, nw pI, nw pI, ieh pwxI nw
drdnwk nhIN hY, mrn dw fr drdnwk hY[ jdoN AsIN pI, AsIN swirAW ny pIqw hY, AsIN swry duKI hW, pIVq
kmIz bdldy hW, swnUM drd dw fr nhIN lgdw[ AsIN hW[
qW nvIN kmIz pw ky pRsMn huMdy hW, pr srIr C`fx irSI ny ikhw, ''kI g`l hY?'' kI vjHw hY, AsIN
dw ivcwr hI drd qy fr dw ABws idMdw hY[ AwpxI swrI s`iqAw pRmwqmw nUM bynqI krn iv`c
sMswr dw ieho hI vqIrw hY, jdoN kdI qusIN iksy lgweI, swnUM Amr kro, swnUM Amr kro, pRmwqmw ny swnUM
b`cy nUM mrdy dyKdy ho, Awpxy im`qr nUM mrdy dyKdy ho[ ikhw ieh pwxI pIE[ AsIN pIqw, AsIN hux Amr hW,
iksy bzurg iesqRI nUM mrdy dyKdy ho, bzurg AwdmI pr ieh koeI KuSI dw AnuBv nhIN hY, ies sMswr iv`c
nUM mrdy dyKdy ho iksy jvwn g`BrU nUM mrdy dyKdy ho, bhuq dyr q`k rihxw qW duKdweI hY, kSt hY nw qW
qusIN kihMdy ho, mYN r`b nUM nhIN mMndw, mYN ivSvwS nhIN mn nw hI srIr Amr hox leI iqAwr hY, nw hI
krdw pr ieh qW pRBU ny nhIN kIqw, mOq dI qW koeI kr skdw hY[
grMtI nhIN, koeI Brosw nhIN, mOq qW kdI vI iksy jykr swnUM mrn dI iPlOsPI dw igAwn hov,y mrn
nUM vI Aw skdI hY, qusIN mOq qoN frdy ho, qusIN icMqw dy qrIky dw pqw hovy qW swfy AMdr dw fr Kqm ho
krdy ho, qusIN kihMdy ho mYnUM kI hoeygw? qusIN sdw hI jwvygw[ AsIN mOq dy bwry hor qrHW socWgy[ vwsqv iv`c
AsurKiSq mihsUs krdy ho, loV hY, ies AsurKiSq koeI vI mW Eho ijhw su`K, Awsrw nhIN dy skdI ijs
nUM jWcx dI smJx dI, frn dI loV nhIN hY, mrnw qrHW dw mOq dy skdI hY[ quhwfI mW quhwfy srIr nUM
qW qusIN hY hI, sB qoN cMgw ienswn, qkVw bMdw, swry jnm idMdI hY, pr mOq quhwnUM Awrwm idMdI hY, mOq
hI mrdy Awey hn, bRhmigAwnI mrdy hn, hW aunHW dw qW nINd dw pswrw hY[
mrx v`Krw hY, au~cw hY AwpxI mrzI dw hY[ qusIN iks
sMsikRq iv`c mOq nUM 'shodrw' jW BYx kihMdy hn,
qrHW mOq qon bc skdy ho? qusIN smJdy ikauN nhIN?
nINd qy mOq donoN BYxW hn, ieh ieko mW dIAW jweIAW
jy qusIN kyvl mOq nUM Xwd r`K ky frogy quhwnUM BYxW hn, ijvyN nINd quhwnUM SWqI idMdI hY iesy qrHW mOq
hor fr l`gygw? pr jy qusIN Awpxy fr nUM smJ ky vI quhwnUM SWqI idMdI hY[ nINd quhwnUM bhuq swry iKcwE
aus dw ivSlySn krogy qusIN dyKogy ik mOq dy do mUMh qoN, dbwE qoN Awrwm idMdI hY[ mOq quhwnUM jIvn dy
hn; jW qW qusIN ies g`l qoN fr rhy ho ik quhwfy swry dbwE qoN, qnwE qoN mukq kr idMdI hY[ mOq quhwnUM
koloN kuJ Cut jwvygw jW qusIN ies g`l qoN fr rhy ho lMmI nINd iv`c sulw idMdI hY[ auN\ qusIN iqMn GMty leI,
ik quhwnUM imlxw kuJ nhIN[ ieh hI fr huMdw hY, ieh pMj GMty leI sONdy ho, mOq quhwnUM 100 vrHy dI nINd
hI sB qoN v`fw fr hY ik swfw srIr Kqm ho jwxw iv`c pw idMdI hY[ ho skdw hY 200 swl vI jW keI
hY pr qusIN ies dw ivSlySn nhIN kIqw, kI qusIN vwrI do swl leI[ AsIN iks qrHW kih skdy hw, mOq
cwhuMdy ho ik quhwfw srIr Amr hovy At`l hovy? frwvnI hY[ AsIN ikauN ies qrHW kihMdy hW ikauNik lok
ie`k vwrI dI g`l hY ie`k irSI sI auh pRwrQnw mOq qoN frdy hn, mOq frwvnI lgdI hY[ mOq qy bhuq
krdw irhw ik auh Amr ho jwvy[ AMq iv`c Bgvwn hI QoVHy koeI pRXog hoey hn[
swmHxy Awey kihx l`gy, cMgw qUM phwVW iv`c cSmy kol mOq dI soc nUM ip`Cy krn dI bjwey, loV hY mOq

'Awqm mwrg' jnvrI, 2013


58
nUM smJx dI, swfy ivcoN koeI vI roz dy jIvn iv`c pr mOq dI Awdq dw kI hovg y w? iesnUM iks qrHW
mOq dw AnuBv nhIN krdw, AsIN ies g`l nUM mMndy bdilAw jw skdw hY? kI ieh sMBv hY, sMpUrn XogI
hI nhIN ik AsIN mrnw hY BwvyN AsIN roz lokW nUM mrdy ijhVy sMswr qoN prHy rihMdy hn, ijnHW ny swrw jIvn,
dyKdy hW[ vwsqv iv`c swfy idl, idmwg iv`c iek swrw smW, swrI SkqI mOq nUM jwnx iv`c, smJx iv`c
lVweI cldI rihMdI hY, mOq qoN frdy AsIN mrn dI lw id`qI auh ies dw mwrg jwxdy hn, smJdy hn[
g`l vI nhIN krdy, AsIN hr vyly mOq dy fr nUM ip`Cy Xog qy ivsiqRq pusqkW ies qknIk nUM pr 'kwieAw
D`kdy rihMdy hW, pr ieh fr iksy nw iksy rUp iv`c pRvSy ' 'para-kaya-pravesha' ikhw igAw hY, ijs qoN
Awpxy Awp nUM pRq`K krdw rihMdw hY[ qusIN socdy Bwv hY cyqn rih ky srIr C`f ky dUsry srIr iv`c
rihMdy ho ik myrw ipqw mr jweygw qW kI hoegy w, quhwfw pRvyS krnw[ ieh ivSw AYnw rOck hY, mYN soicAw mYN
swQI mr jweygw qW kI hoeygw, quhwnUM kI hoeygw, qusIN swrw jIvn eysy dy AiDAYn leI lgwvWgw[ mYN ies
icMqw krdy ho, quhwfy ipAwry dw kI hovygw? quhwfy bYNk ivSy nUM bVI gMBIrqw nwl KoijAw pr AMDivSvwSI ho
dI kwpI dw kI hovygw, ieh qusIN soc rhy ho ikauNik ky nhIN, pUrw siqkwr krdy hoey, mwn krdy hoey, mYN
qusIN Awpxy cwroN pwsy mOq AnuBv kr rhy ho[ ies Awpxy gurU nwl sdw hI bihsdw irhw, ieh ikauN hud M w
dw ArQ hY qusIN Awpxy Awp nUM surKiAq mihsUs hY? iks qrHW huMdw hY? mYN jwxdw sI ik kuJ cIzW
nhIN kr rhy[ loV hY ies Bwvnw nUM jWcx dI ik qusIN huMdIAW hn pr mYN jwnxw cwhuMdw sI ik ikauN huMdIAW
hr vyly ikauN suriKAq mihsUs nhIN krdy[ loV hY hn[ auh sdw hI kihMdy sI mYN qYnUM d`sWgw, mYN qYnUM
ies BY nUM smJx dI, frn dI nhIN, mrnw qW qusIN krky d`sWgw, aunWH ny sdw hI krky idKwieAw, eyQNo q`k
hY hI[ ik jIvn dw dwrSnk Bwg vI aunWH ny krky idKwieAw[
vwsqv iv`c Swied mOq qoN qW koeI frdw hovy ie`k pusqk hY ijs dw nW hY 'The Tibetan
lokI frdy hn, ibmwrI qoN qklIP qoN, drd qoN, sB Book of The Dead' vwsqv iv`c ieh ie`k v`fI
qoN duKdweI hY qklIP sihxI qy Pyr mrnw[ vwsqv pusqk dw hI Bwg hY, ijhVw ik nwlMdw XUnIvristI
iv`c mOq Awpxy Awp iv`c drdnwk nhIN hY, auh quhwnUM ny CwipAw sI[ koeI nON sO swl pihly dI g`l hY, ieh
ruAwauNdI nhIN hY, jykr qusIN smJ lvo ik vydnw kI pusqk aus smyN dw iqbqn pRDwn mMqrI ny ilKI sI[
hY? sMqwp kI hY auh Kqm ho jWdw hY[ qusIN smJ
aunHW ny Bwrq ivcoN hI boDI mzhb bwry isiKAw leI
jWdy ho ik mOq iv`c koeI du`K nhIN hY, ies nwl qusIN
sI qy auh igAwn auh iq`bq lY ky gey sI[ ieh
siq dy bhuq nyVy phuMc jWdy ho, BwvyN Ajy qusIN
igAwnvwn nhIN ho[ pusqk gurU pUrwn (Gurupurana) qoN AweI hY jo ik
ihMdUAW dI purwqn rcnw hY[ vwsqv iv`c purwn vYdk
roz qusIN dyKdy ho lokI C`f ky jw rhy hn, qusIN
rsmo irvwj dw vyrvw hY, spStIkrn hY[ aunHW iv`c
aus nUM mrnw hI qW kihMdy ho, pr mYN iesnUM mOq nhIN
id`qy SlokW dw, swQIAW dw pr aunHW nUM pUrI qrHW nhIN
kihMdw, mYN qW iesnUM ivCoVw hI khWgw, ivCoVy qoN Bwv
hY ik imln vI hY jdoN AsIN eyQoN ivCVdy hW, AsIN smiJAw jw skdw ikauNik aunHW dI SYlI bVI hI
iksy hor nUM ikqy hor imldy hW, pwxI ik`Qy jWdw hY? AlMkwrk hY bhuq vwrI bhuq hI AiqkQnI vwlI hY,
pwxI nUM jwx idE ij`Qy jWdw hY, AMq nUM auh sroq ivc ijhVy aus nUM jwxdy hn smJdy hn, auh hI smJw
hI Aweygw[ ij`QoN swry pwxI dw sRoq hY[ qusIN vI Awpxy skdy hW, aunHW koloN hI smiJAw jw skdw hY[
mUl qoN, sRoq qy phuMcxw hY[ bhuq vwrI qusIN dUsirAW dy id`qy igAwn qy cldy
Xog iPlosPI dy Anuswr, mOq kyvl ie`k Awdq ho auh quhwfy Awpxy AnuBv qoN nhIN huMdw zrw dyKo,
hY, ieh Awdq AYnI fUMGI qy p`kI hY ik qusIN eys qoN soco SurU qoN quhwfy nwl kI hoieAw[ quhwfI mwqw ipqw,
Cutkwrw nhIN pw skdy, iesnUM smJxw quhwfy leI bhuq quhwfy BYx Brw, quhwfw Awlw duAwlw, skUl, kwlj,
zrUrI hY, AwpxIAW AwdqW nUM smJxw, jwnxw bhuq hI quhwfw dyS, swrI mwnvqw quhwnUM isKwauNdI hY[ v`K-v`K
AvSk hY ikauNik quhwfw ivAkqIqv AwdqW dw hI qrIky nwl isKwauNdI hY[ quhwfw Awpxw is`Dw kI igAwn
smUMh hY, jykr qusIN Awpxw ivAkqIqv bdlxw cwhuMdy hY, jy quhwfw igAwn dUsry qoN hI ilAw hoieAw hY qW
ho, quhwnUM AwpxIAW AwdqW nUM bdlxw, is`Kxw pvygw, quhwfw aus iv`c kuJ nhIN, bRhmigAwnI ieho hI dsdy
Awpxw Awcwr bdlxw pvygw, ivAkqIqv bdlxw
hn[ s`cw igAwn qW kuJ hor hI hY[
hovygw[
(--------)
'Awqm mwrg' 59 jnvrI, 2013
pdmw
fw. BweI vIr isM G jI
(lVI joVn leI dyKo, dsMbr, 2012 AMk, pMnw - jweIN!
59)
rwxI fFvwln - iksy dI mjwl hY! Ksm nUM
4. nok nwl bMnH ky r`KIdw hY[
duie jxIAW auQoN inkl ky Gr phuMcIAW, rsqy
rwxI ikENblnI - rwm rwm! pqIbrqw Drm qyrw
iv`c g`lWbwqW huMdIAW geIAW[ sin`ko ny rwjkumwrI nUM
eyhI hY?
aus dI nw smJI g`l smJweI[ rwj dulwrI socdI hY
ik p`kI pkweI qW imlI nhIN, pr suAwd Aw igAw, rwxI fFvwln - if`Tw nI quhwfw pqIbrqw Drm,
auh suAwd jo hor iksy qrHW A`j q`k nhIN sI AwieAw[ so jwdU qy l`K tUxw[ Ksm mu`jU bxw ky v`s krn dy
Brm qy p`kw Brm pYNdw hY ik inrI vwkX-rcnw nhIN, kwmt idn rwq FUMfxy! ieho pqIbRq Drm hY? nwly
ip`T ip`Cy kuC hY Ar ieh swfI mn qrMg dI qRMgxI inKsmy Ksm iesqRI bRq Drm leI bYTy hn[
Kyf EsdI pRqIqI nhIN sI hox idMdI[ rwxI nUrpUrn - s`c ikhw eI, bQyrI syvw kIqI,
BwvyN hux mnqrMg nhIN sI, nw pRqIqI suAwd dI Awpw mwr ky sdky hoeI, idn rwq iek kIqy, CykV
pRqIqI idMdI sI, hW auQy Awey suAwd dI Xwd Awpxy KsmW KwxW cMby dI ie`k iB`tx qy rIJ ipAw[ lY hux
iv`c bMn-H bMnH lYNdI hY[ sin`ko nwl keI vyr g`lW hud
M IAW auh rwxI qy mYN golI[ qwp sVI Gr rih geI, nhIN
hn qW bI suAwd Aw hI jWdw hY[ cwhy sin`ko pVHI qW mYnUM iknHy ie`Qy ilAwauxw sI[ ienHW mrdW dw koeI
nhIN, pr hY iksy suK iv`c qy idl aus dw mwnoN Dn ivswh ey?
SkqI (lwhy vwly ruK) iv`c v`sdw hY[ rwxI ju`bl - hY qW s`c, pr swnUM kIh? krygw
idn bIqdy gey, CykV rvwlsr jwx dw idn Aw so Brygw, AsIN AwpxI inbwhIey[ swfw pqIbRq Drm
igAw[ rwjw, rwxI, rwj dulwrI sin`ko qy hor zrUrI sIqw vrgw inBygw[ rwm dI rwm jwxy A`g iv`c pey
Aihlkwr sB GoVy pInsW qy tur pey qy EQy phuMc kI bn nUM qory[
gey[ hor rwjy A`gy phuMcy hoey sn[ siqgurW dy fyry bI pdmw (muskRw ky Awpxy Awp ivc) - pVH hoey
l`gy hoey sn[ rwjy ie`k vwr siqgurU jI dI Xwqrw kr E cMgy[
vI Awey sn[ swrIAW rwxIAW bI m`Qy tyk AweIAW sn[
cMibAwlIey pCyqy pu`jy; ies krky pihlI mulwkwq iv`c rwxI nwhn - BYxy! jyhI bxI qyhI swr leI[
Swml nhIN ho sky[ pdmw dI ividAw qy guxW dI sB sdw prCwvyN itky hn ik kdy sUrj dI it`kI sdw
phwVI rwxIAW ivc Dwk sI, sBy ies aufIk ivc sn iSKry iQr rhI hY? sB kuJ Flxhwr hY[ ros ikauN
ik kdoN AwauNdI hY[ hux jd suixAw ik pdmw AweI qy doS kws nUM[ AwpxI inbwhI[
hY, qW sBy iesnUM imlx vwsqy AweIAW[ iesny Awdr rwxI fFvwlx - swry quhwfy igAwn mYN jwxdI
dy ky bhwilAw qy g`lWbwqW huMidAW ieauN vwrqwlwp hW[ au~qoN mUh
M copVIAW qy ivcoN mUh
M mItIAW prwkVIAW[
iCVI - ijnHW qy pY geIAW sONkxW qy sONkxW dIAW cVH peIAW
pdmw - suxwE! bweI Dwr dy SqrU nwl sulh gùfIAW Eh qW sB bRhm igAwnxW ho geIAW, qy ijnHW
sPweI ho geI? dI cVH rhI hY AwpxI gu`fI, auh bx bYTIAW pqIbRqw[
ieho kuC hY ik ho? (swrIAW h`s peIAW)[
rwxI gulyrn - ieauN nw kho dulwrI jI! auh qW
ipAwr dw Avqwr hn, if`Ty suxy dw Prk hY[ rwxI kihlUrn - KrIAW peI kihnI eyN, frnIey
nhIN[ jy rwjy kMnI phuMc geIAW qW qyrI cVHI gu`fI nw
rwxI fFvwln swry rwijAW dI m`q mwrI hoeI sI, k`tI jwey?
ju ies mohxI mUrq nwl, ijs dy crn cuMmxy cwhIdy
sn, m`Qy lweI rKy ny[ rwxI fFvwlx - k`tI jwey qW jwey k`tI mwrI
ju`qI qoN[ Kwxw hY K`itAw krm dw[ jd qoVI hY XwvrI
rwxI sRI ngrn - sMBl ky bol, Gr vwly dy Gr krm iv`c, ilKWgI nok qy Ksm ik rwjw[ jdoN idqI
nhINEN vsxw, jy ikqy pqw l`g igAw qW D`kw nw iml hwr krm ny, bwhuVI krnI nw rUp ny, nw Akl ny,

'Awqm mwrg' jnvrI, 2013


60
nw imximx ny qy nw ienHW igAwnW iDAwnW ny[
fFvwlx - ho pYx qW ho pYx, mYN qW isr qlI qy
rwxI sukyqx - BYxy! frIey krm dI gqI dw kI DrI bYTI hW[ cwr icKW jo swmHxy bldIAW dyKdI hW,
pqw? sIqw nw bcI, rwDW AYfy krmW vwlI sukdI su`k pMjvIN AwpxI smJdI hW bIVI jw rhI hY, pr jdoN
geI, hor iksy dI kI g`l hY? paUN EdoN sVUM[ mYN kihMdI hW; A`goN hI ikauN cuV cuV
rwxI fFvwln - Pyr qyrI kI mrzI hY, A`goN hI mrW? jd qk su`K hY qd qk shI[ eyho mYN Ksm dy
pey fr fr mrIey? jdoN krm dI gu`fI cVHI hovy EdoN mUMh qy mwrnI hW, swP AwKdI hW, krmW dI XwvrI
BY nwl mrIey, jdoN ktI jwvy EdoN du`KW iv`c sVIey, hY, quhwfI muh`bq prCwvW hY[
koeI GVI auqly swh dI nw Awvy? rwxI sukyqx - DMn qUM hYN, swfI qW mihmW nwl
rwxI sukyqx - nhIN, mYN ieh qW nhIN kihMdI[ jwn su`kI rihMdI hY[
mYN qW ikhw hY krm dw bI kwhdw mwxw? krm koeI rwxI mMfIxI - vyKxW ikqy eys dI rIs nw kr
p`kw QoVHw hY? bihxI[ ku`by nUM l`q kwr Aw geI hovy qW nwzuk l`k
rwxI fFvwln - jd qk shI, qd qk shI[ vwly nUM pu`TI pvygI[ BYxoN! Awpo Awpxy QW smJ ky
cuPyry duK id`sdw hY[ SwsqR piVHAW nUM pu`Co qW jgq vrqzw, ies mUMh-pwtI dI kdy rIs nw krnI[
nUM swry duK rUp d`sdy hn, so ies srbdw duK rUp rwxI fFvwlx - sux lE kQw pMfqwxI dI[ KUb
iv`c jo GVI suK dI iml geI soeI shI, ausnUM ikauN firAw kro, siVAw kro, kuiVHAw kro, imximx kirAw
Krwb krIey? kro ieh jy sq Drm, ieho jy pqIbrq Drm auqNo TMFy
rwxI kihlUrn - g`l kridAW kMD qoN frIey mqW AMdroN Awvy dI A`g vW|UM, TIk hY nw?
koeI kMD auhly ho nw suxdw hovy qy qUM jIauNdy kMnW qoN rwxI ku`lU vwlI - fFvwlxy! mYN AwKW s`cI, myry
nhIN frnIeyN, ikMny pey suxdy hn[ jy kMnIN jw cVHIAW g`l nw AVIey pY jweIN, kihMdI qW qUM KrIAW hYN, pr
qW rvwlsr ivc hI fyrw nw l`g jwey? Xog nhIN E kihxIAW[ Asl g`l ieh hY ik ijQy
rwxI fFvwlx - myrw ik Ksm dw? swaukw hoaU auQy Xw swCw Xw qyry vW|U ijMd qlI auqy
qy jIB m`Qy auqy, duK ju hY qW swauky dw[ iehnW
swrIAW - rwm! rwm! bRwhmXW nUM kuC dyeIey idvweIey jo ieh vyd vwk pw
rwxI sRI ngrn - qyrI kYNcI jIB sVy, Gr vwly dyx ik dUjw ivvwh pwp hY; iPr BwvyN pqI bI inB
nU?
M jwx qy swfy AMdrIN bI swVy jW byAdbI dy Bwv nw
Awaux[
rwxI fFvwlx - if`Tw nI Gr vwlw, AYfw, fobx
vwlw[ cwr hyT qy pMj au~qy Drky r`KIAW, n`k iv`c rwxI fFvwlx - AwKI qW s`cI hY, qyry khy nUM
pweI nkyl qy ikhw n`co jI mhwrwj[ (cuPyr q`k ky) isr m`Qy qy rKnI hW, pr kr vyK jy pyS cldI aU
n`k Br v`to nw v`to AVIE! qy nw tuko bu`lH, KrIAW qW[ BYxoN! swQoN grIb cMgy[ cwr Awny ilAw ky rwq nUM
KrIAW lE sux, AMdroN swrIAW mYQoN v`D ho, au~qoN vhutI g`BrU ipAwr nwl qW vMf KWdy hn nw! nw shI
peIAW momxIAW bxoN! mYN kihMdI hW KrI g`l qy khWgI sMswr dy su`K; Awpo iv`c moh qy ieqbwr dw suK isr
Ksm dy mUMh qy[ mYnUM qW jdoN kihMdw hY nw ik myrw su`KW dy suK hY[ mYN Ksm nUM hukm iv`c tordI hW, suKI
auh ipAwr hY ho rwm jI dw sIqw nwl sI, qW mYN hW, mYN frdI nhIN, mUMh qy suxwauNdI hW, jo mYN quhwfy
Q`Qw nhIN rKdI, mUMh qy mwrnI hW s`cI: if`Tw jI swmHxy khIAW, Eho auhdy mUMh qy AwKdI hW, pr Pyr
quhwfw ipAwr, mYQNo pihlW cwr ivAwh kr cuk` y ho cwry mYN duhweI dy ky AwKdI hW ik jy mYN mjUr dI vhutI
rwijAW dIAW DIAW, ie`k qoN ie`k cVHdIAW, guxW humdI, iek fMg l`Bdw, iek nw l`Bdw, Awp BrdI,
vwlIAW, mYN qW iksy dy pUrW dI qlI ijhI bI nhIN[ Awp pINhdI, Awp pkwauNdI, Q`ky pqI qy A`gy DrdI,
auh qusW qRwh su`tIAW qy myry nwl kd inBx l`gy ho[ auh KWdw qy s`jry pwxI dw Gùt pI ky myry vl ipAwr
quswnUM mrdW nUM iksy nwl ipAwr nhIN, nvyN-pn nwl nwl qkdw, qW mYN jIau jIau pYNdI[ auh s`cy ipAwr
moh hY[ ijs qrHW bwl aus qrHW mrd[ in`q nvyN Kfoxy dI icqvn, auh AMdrly nyhuM dI idRSit jgq aus qoN
nwl ipAwr[ purwxy BMny, nvyN hor[ vwr sut` W, Es iek nzr auqNo swrI sdky ho jwvW, myrw
idl, myry suAwmI dw idl, iek Jrnwt ivc Jrndy,
rwxI sRI ngrn - Pyr gu`sy nhIN ho jWdy? rwxI Pyr du`K kIh qy Bu`K kIh? grIbI kI qy ibdyS kI?

'Awqm mwrg' 61 jnvrI, 2013


Asl g`l ieh hY ik AmIrI mn dy suK dI vYrn rwxI nwhn - myrw iKAwl bI ieho hY ik ivSnUM
hY[ bhuqy ivAwh AmIrI krwauNdIN hY qy bhuqy ivAwh jI dw solW klW Avqwr hn[
'ipAwr' iv`c ivnwh huMdy hn[ rwxI mMfIxI - myrIAW A`KW iv`c qy myry pqI
pdmw - myrIE v`fIE qy siqkwrXog v`fIE! qusIN dIAW A`KW iv`c qW iDAwn v`s igAw hY[ ieQoN ho ky
l`g peIAW jy AwpxI g`lIN qy mYN krnIAW sn hor AsW Awpxy ngr lY jwxw hY qy dws ho ky syv
g`lW, AwKy qW CyVW? kmwauxI hY[ b`s mYQoN hor kI pu`Cdy ho? myry qW surq-
AwDwr ho gey[ d`sW kI? (ieh kih ky nYx Br gey)[
rwxI fFvwlx - Awho nI Awho BVwkUey! krnIAW
su g`lW[ qyrI g`lHIN cOl ju hoey, nw shyVy nw h`f pey[ rwxI fFvwlxw - vwh vwh! vwh vwh!
suK v`snI eyN, CVI CWt[ nw lwlc kIqw qy nw pey rwxI sukyqx - mYN qW GroN ieh Dwr ky geI sW
mwmly[ qYnUM qW hor g`lW BwauxIAW hoeIAW nw[ ik jy Avqwr hn qW mYnUM rwm rUp id`sx[ so jd mYN
pdmw dI mW - fFvwlxy! DIAW nwl bI mKOl, geI mYnUM sWvlI sUrq, moihnI mUrq, DnuKDwrI imRg nUM
Awpo iv`c qW Blw hoieAw nw[ qIr mwr rhy id`sy[ mYN rwm rUp smJdI hW[
rwxI fFvwlx - auh ho cMibAwlxy! mYnUM cyqw hI rwxI nUrpurn - myry ngr dIAW hox TMFIAW CwvW,
Bu`l igAw jo pdmw DI hY[ mwP krnw, gu`sy nhIN hoxw; broitAW dy hyT fwhFw plMG, siqgur dy A`gy ilAw
pr mYnUM qW eys DI nwl bI swVw hY ijn poQIAW nwl ky DrW ictVy cwvl qy du`D mwJw qy ienHW phwVI
ivAwh kIqw hY, qy suK dI nINdry sONdI hY, qyry vrgI rwijAW nUM ik is`KW nUM lUM nw p`t ky ivKwvW suhxy
imlI hY mW qy bhwrW krdI hY, qyry is`K qy[ iKmW siqgur dw[ hwey ktk pvy, iek eys ielwhI joq nwl
krnI mYN mUMh pwtw Fol ju hoeI[ m`Qy lwauNdy lVdy qy dUieAW nUM lVwauNdy hn[ b`cIey!
pdmw - qusIN swrIAW v`fIAw myrIAW mwvW ho[ myrIAW A`KW iv`c qW hMs Avqwr id`sdy hn[
mYnUM ey d`so gurU ikho ijhw if`Tw ny? rwxI fFvwlx - ipAwry ikMny l`gy nIN?
rwxI fFvwlx - sB qoN pihlW mYN d`sWgI, lY rwxI nUrpUrn - ijvyN sudwmw jI nUM ikRSn BbIKx
sux - jI nUM rwm, DrUM jI nUM ivSnUM[
moihnI mUrq, sohxI sUrq, swKXwq Awp, ArSW rwxI fFvwlx - Pyr mr jwE! quhwnUM ktk
qy koeI nw, kurSW qy koeI nw, bRhm lok iSv lok su\y pvy! KsmW nUM do do lw ky Srn ikauN nhIN jy
qy svrg lok s`Kxy, jo hY so ieh hY[ jy au~Qy bYkuMTW ptkdIAW qy pwhul lY ky grk ikauN nhIN hud
M IAW crnIN
ivc koeI sI qW hyTW au~qr AwieAw jy qy Eh Gr kmlIN!
hux KwlI pey jy, b`s ieh qW heI s`c qy bwkI imx rwxI nUrpUrn - qyry vrgIAW Boj spq-qnIAW
imx qy igx igx kuVIey! sux lY ienHW swrIAW pqIvrqW AsIN nhIN[
kolNo !
pdmw - hW Bu`tnw jIE!
rwxI cMbXwln - fFvwlxy! mYN ju ikhw sI DIAW
nwl mKOl nhIN Pbdy! rwxI Bu`tnw - mYN qW jMglI qRImq hW, mYnUM kI
swr hY? ieMnW pqw hY ik jd drSn kIqw myry lUM jIB
rwxI fFvwlx (cutkI mwr ky) - julwhy dI vW|UM ho gey qy AYauN suxIvyN ik 'vwihgurU vwihgurU' krdy
mSkrI mW BYx nwl? hn[ Pyr mYN qW ies iv`c rih geI, hor mYnMU kuC nhIN
pdmw mYN quswfI b`cI hW, qusIN ipAwr krdy ho! jy AwauNdw[
hW jI, gurU jI kyho jyhy dyKo? rwxI ikENQlnI - ivSnUM rUp, sMK, ckR gdw,
rwxI fFvwlx d`so nIN mUMh mItIE pr s`c s`c pdm[
d`sxw[ rwxI fFvwlx - ivSnUM dy ds Avqwr[ qYnUM
rwxU sRI ngrn - myrI jwc iv`c qW ieh AwieAw ikhVy id`sy, ikRSn rUp?
hY ik hr jug dw Avqwr hY Awpo Awpxw, swfy jug rwxI ikENQlnI - swKXwq cqurBuj rUp, AvqwrI
iv`c Avqwr ieh hn[ mnu`K rUp nhIN[

'Awqm mwrg' jnvrI, 2013


62
rwxI hMfUrn - mYnUM qW aus vyly ieh id`isAw rwjw - myrI syvw[
ik huxy kwlI n`Q ky Awey Awpxy qyh pRqwp iv`c drbwr rwxI - jI hor qW kuC sirAW nhIN, pr do vyly
lw bYTy hn qy sB rwjy Srn Aw gey hn[ sONkx dy Gr g`olIAW dw ByK krky jWdI huMdI sW qy
rwxI gulyrn - drSn krky ic`q kIqw hwr nOkrW nUM ienwm dy ky KuS krky ieh krdI sW ik
iSMgwr lwhvW, k`pVy PUkW qy AMg BbUq rmwvW BgvyN auh Awp dw jUTw Qwl ilAw idMdy sn qy mYN pRIq
pihnw, iltW CoV idAW, ikMg lY lvW qy dr dr iPrW nwl mWj AwauNdI sW[ ies qoN vDIk koeI syvw iks
qy kUkW - qrHW krdI? ieh sux ky rwjy dw idl Br AwieAw qy
aus dy SuB guxW dw jwxUM ho ky kihx l`gw, qUM sONkx
Awp Awey jg qwrn kwrn ikauN suqNY sMswr[ nYxW
nUM bI imlI?
dy dr sUr KVoqw iml vy nYx auGwV[
rwxI - jI keI vyr imlI qy ieh bynqI kIqI
rwxI fFvwlx - Pyr BYVIey! aufIkdI kI eyN?
ik iek vwr rwjw mYnUM myl[
mwr Cwl, AsIN bI qyrI crn DUV m`Qy lw ky turIey[
pIpy dI sO rwxIAW ivcoN sIqw qrI, swfy bweI Dwr rwjw - ikauN?
ivcoN gulyrn qrI[ in`qr BYVIey! SuB vwSnw iv`c nihN rwxI - mYN Awp qoN iKmw lYxI sI[ ieh kihxw
iblMb DrmM cwhIey[ sI ik pwqSwh! Awp ny jo hor ivAwh kIqw, myry iv`c
rwxI gulyrn (TMFw swh Br ky) - pqI AwgXw? koeI AOgux sI, pr mYnUM aus AOgux dI swr nhIN, ies
krky myrw auh AOgux mwP kr idE jo mYN hlky icq
rwxI fFvwlx - KWdw ey KsmW nUM[ sMswr qoN mrW, b`s ies iKmW leI qrly lYNdI rhI[
rwxI cMibAwln - qyrI jIB kuC Byf dI vD geI rwjw (hor nrm ho ky pu`Cx l`gw) - kI sONkx
au~n vW|UM kqrnI dw muQwj hY[ mn viDAw cMgw nhIN, ny imhr krky mYnUM qyry Gr G`ilAw hY?
jIB vg turI cMgI nhIN[ auh kQw nhIEN suxI?
rwxI - jI hW[
rwxI sRI ngrn - hwr vwlI? rwjw - qYQoN koeI syvw nhIN leI? koeI v`FI nhIN
rwxI fFvwlx - suxw dyh jo myry mn cMdry nUM mMgI?
bI koeI l`gy[ ieh qW AwKdw hY jd qk gu`fI cVHI rwxI - syvw? mYN inkwrI qoN aus ny kIh syvw
hY, dyh for, au~f auqly GrIN[ suxw nw Pyr kQw! lYxI sI?
rwxI cMibAwln - iek rwjy ny AwpxI prmySur rwjw - qUM A`j q`k ausnUM koeI QW, mkwn mwl,
Bgq qRImq au~qy iek hor ivAwh kr ilAw qy nvIN pdwrQ nhIN id`qw?
vhutI dy Gr fyrw pw ilAw[ bwrHW vrHy pihlI dy mihl rwxI - ienHW inkwrIAW g`lW dw kI iKAwl
hI nw igAw[ ie`k idn ies nvIN nyikhw, mhwrwj! hoieAw[ mYN grIb dI kI pwieAW?
qusIN iek rwq myrI sONkx dy Gr ho jwE, bwrHW vrHy
aus nUM nhIN imly ho AMq aus dw idl myry hI vrgw rwjw - nhIN, mYnUM TIk TIk d`s idE?
hY nw[ rwj mMny nw, pr aus dy bhuq zor dyx qy mMn rwxI - jy koeI AjyhI v`fI g`l hovy qW d`sW,
ky clw igAw[ jd rotI Kw ky rwq purwxI rwxI dy - qu`C g`l dw kI d`sW?
jo prmySur dI Bgq sI - pws bYTw qd auh p`Kw rwjw - qu`C bI d`s dyh, myrI KuSI qy hukm eyho
krn l`gI, qW Awp ny puiCAw ik ikauN qyrI sONkx ny hY[
A`j mYnUM qyry pws G`ilAw hY? rwxI - auh jo nOl`Kw hwr inkwrw pyikEN dwj
rwxI bolI - aus dI ikRpw hY[ iv`c ipAw sI, auh sONkx ny mMigAw sI ik jy ieh
rwjy ny ikhw - qUM bwrHW vrHy iks qrHW ibqwey? dy dovyN qW iek rwq rwjw jI nUM qyry Gr G`l idAWgI,
so mhwrwj! aus ny imhr kr id`qI hY[ hux Awp myrw
rwxI auqr id`qw - prmySur dy ismrn iv`c[ Avgux d`s idE qy bKS idE?
rwjw - qy mYnUM Xwd kdy nhIN kIqw, kdy iksy rwjw hux lwlo lwl ho igAw qy kihx l`gw, A`Cw
syvw dw iKAwl nw AwieAw? aus ny hmwrI kImq nO l`K fwlI hY? nO lwK? hm
rwxI - mhwrwj! Awp dI Xwd kI AwKW (nYx Br susr isrP nON lwK ky hY? b`s, iesy gu`sy iv`c ik mYN
Awey)[ aus qoN Awpw qy rwj Bwg vwirAw aus ny myrw mu`l nON
l`K hI pwieAw hY, aus qoN auprwm ho igAw qy auh
'Awqm mwrg' vDy mn vwlI rwxI sdw leI Cu`tV ho geI[ hux 2013
jnvrI, auh
63
Cu`tV rwxI nul`Ky hwr nUM ik`lI qy ltkdw dyK ky swrI
aumr hwvy BrdI rhI[ 'cldw'....
(pMnw 5 dI bwkI)
÷≈ÂÓ≈ ‘Ø «◊¡≈Õ ‹ÈÓª-‹ÈÓªÂª Á∆ Òº◊∆ ‘ج∆ ÍÃÌ» ‘ÒÂ∞ ÍÒÂ∞ √Ú≈«˙È∞ «È‘⁄Ò «ÁÂ∆¡È∞ ‹≈«¬®Õ
Á∂ «ÓÒ≈Í Á∆ «¬«¤¡≈ ◊π» Á∆ «¥Í≈ È≈Ò ÍÃ≈Í ‘Ø √ø√≈ √≈◊ Â∂ «÷¡È∞ Ï‘π«Û È ‹ÈÓÀ Ë≈«¬®
◊¬∆ «’¿∞∫«’ √ÓºÊ ◊π» È∂ ¿∞‘ ÿ «Á÷≈ «ÁÂ≈, «‹Ê∂ «‹‘Ú≈ ¬∂’ ¡È∂’ ◊π‰ Â∂ È≈È’ ⁄‰∆ Í≈«¬®
Ó∂∂ ÍÃÌ» Á≈ √Á∆Ú ‘∆ Ú≈√≈ ‘ÀÕ ÎÒ◊π « ‰ «È √Ò≈‘∆¡À «‹√ ÈØ «Â´ È ÂÓ≈«¬®
‘π‰ √≈∆¡ª √ø◊‰ª-√≈ʉª ‹∆Ú »Í «¬√Âz∆ È≈Ò ¡≥ ◊ - ACF
«ÓÒ ’∂ Ú≈Á∆-¬∂-ȱ «Ú⁄ Ó≥◊Ò ◊≈ ‘∆¡ª ‘ÈÕ √≈∆¡ª È≈Ó Á∆ Ó«‘Ó≈ Á√Á∂ ‘ج∂ ¡≈Í ÎπÓ≈È ’Á∂ ‘È
√πÂ∆¡ª-«ÏÂ∆¡ª, ’Ó «¬øÁz∆¡ª «ÓÒ ’∂ «¬√ «È‹ «’ «‹√-«‹√ È∂ Ú∆ È≈Ó ¡≈͉∂ «Ë¡≈È «Ú⁄ Ú√≈
ÿπ Á∂ ◊π‰ ◊≈ ‘∆¡ª ‘È - «Ò¡≈ ‘À ¿∞√ Á∂ ÁØ‘ª ‹‘≈Ȫ Á∂ ’≈‹ Ú≈«‘◊π» ‹∆
√«Ì √÷∆¡≈ Í≥⁄∂ «ÓÒ∂ ◊πÓπ«÷ «È‹ ÿ« Ú≈√π® ¡≈Í Í»≈ ’Á∂ ‘ÈÕ Í»≈ ◊π» ¡≈ˉ È≈Ò Á◊≈‘
√ÏÁπ ÷Ø « ‹ «¬‘π ÿπ Ò‘À È≈È’π Â≈ ’≈ Á≈√π ® «Ú⁄ ÷∂ √Ófi ’∂ ¡≈Á «ÓÒÁ≈ ‘À, √≈∂ √π÷ª Á≈ ÷˜≈È≈
¡≥ ◊ - ABIA Ú≈«‘◊π» ‹∆ Á∆ Ô≈Á «Ú⁄ √«øÓÒ ‘À ¡Â∂ ¿∞È∑ª Á∆
Ô≈Á «‘Á∂ «Ú⁄ Ú√≈¿∞‰ È≈Ò Ó‘ª«Ì¡≈È’ ÌÚ‹Ò
«¬‘ ‹∆Ú ¡≈ÂÓ≈ ‘À≈È ‘Ø ◊¬∆ «’ Ú≈«‘◊π» ‹∆
Â ‹≈¬∆Á≈ ‘ÀÕ Ì◊Â∆ ’’∂, ‘∆ Á∂ ◊π‰ ◊≈ ’∂,
Ú◊≈ ª ‘Ø ’ج∆ ‘À ‘∆ È‘ƒ «‹È∑ª È∂ Ó∂≈ ‘Ò Ú∆
√Ú‰, «√ÓÈ, ¡Á≈√ ’’∂ √≈˘ ÍÃ∂Ó≈ Ì◊Â∆ ÍÃ≈ÍÂ
√Ú≈ «ÁÂ≈ ¡Â∂ (ÍÒÂ) Á◊≈‘ «Ú⁄ «È‘⁄Ò Êª Ï÷Ù
‘Ø ‹ªÁ∆ ‘À ª Ó≈«¬¡≈ ÓπÛ ’∂ ¡≈͉∆ ¡º◊ «Ú⁄ ‹≈Ò
«ÁÂ∆Õ ‘π‰ √ø√≈ Á∂ «Ì¡≈È’ √≈◊ «Ú⁄ ◊ØÂ∂ ÷≈‰
È‘ƒ √’Á∆Õ «¬‘ ‹Ø Ó≈«¬¡≈ ‹≈Ò ‘À «¬√ Á≈ «Ó«Ê¡≈Íπ‰
Ò¬∆ ‹øÓ‰ ÓÈ Á≈ ⁄º’ ‘∆ ÏøÁ ’ «ÁÂ≈Õ «‹‘Ï≈
ÍÃ◊‡ ‘Ø ’∂ √Á∆Ú∆ «¬’Ø Ú≈«‘◊π» ‹∆ ‘∆ ‘ ʪ Á∂
Ó∂∆ «¬’ ‘À, Â∂∂ ◊π‰ª Á≈ ÙπÓ≈ È‘ƒ, ÓÀ∫ «’Ú∂∫ Â∂∂
¿∞Â∂ «ÁzÙ‡∆◊Ø⁄∂ ‘πøÁ≈ ‘ÀÕ √Ø «‹È∑ª È∂ «¬√ ÍÃÓ∂Ù ˘
◊π‰ ◊≈ÚªÕ Ú≈«‘◊π» ‹∆ ˘ «È ‘∆ √Ò≈‘π‰≈ ¿∞«⁄Â
«‘Á∂ «Ú⁄ Ú√≈ «Ò¡≈ ‘À ¡Â∂ ¿∞È∑ª Á∆ √∂Ú≈ ’Á∂
‘À Ì≈Ú∂∫ ¿∞√˘ «¬’ «ÂÒ «‹øÈ∆ Ú∆ ÂÓ∑≈ È‘ƒ ‘À, ¿∞√Á∂
‘È, ¿∞È∑ª ¿∞Í Ú≈«‘◊π» ‹∆ Á∆ ÈÁ ‘Ø ‹≈«¬¡≈ ’Á∆
◊π‰ ◊≈¿∞‰ È≈Ò ‹∆Ú Á≈ ‘∆ ÌÒ≈ ‘À Õ
‘À ¿∞√ Á∂ Ú≈√Â∂ Ó≈‘, «ÁÚ√, Ó‘»Â, «ÚÿÈ’≈∆ È‘ƒ
«Ó«Ò √‘∆¡≈ Ó≥◊´ ◊≈Ú‘∆ ◊∆ ◊Ø«ÚøÁ ¡Ò≈«¬® ‘πøÁ∂, ¿∞È∑ª ˘ ⁄ø◊∂ Ó≥Á∂ «ÁÈ «◊‰È Á∆, ‹≈⁄‰ Á∆
‘« ‹∂‘≈ ¡Úπ È «Á√¬∆ ’ج∆ ÒØÛ È‘ƒ ‘πøÁ∆Õ ¿∞È∑ª Ú≈√Â∂ √≈∂ ‘∆ «ÁÈ ÙπÌ
’ج∆ Á»‹≈ ÒÚÀ È Ò≈«¬® ‘Ø«¬¡≈ ’Á∂ ‘ÈÕ «‹øÈ∂ Ú∆ «ÚÿÈ ‘πøÁ∂ ‘È ¿∞‘ √≈∂
(bwkI pMnw 64 'qy)

Subscription form («¬ÊØ∫ ’º‡ ’∂ Ì∂‹Ø ‹∆)


Ï∂ È Â∆ ‘À «’ ‹∂ ¡≈Í ‹∆ ‘π ‰ Âº ’ ¡≈ÂÓ Ó≈rr ◊ Í«Âz ’ ≈ Á∂ ÓÀ ∫ Ïr
r È‘ƒ ω∂ ª «¬√ Î≈rr Ó ˘ Ìr r «ÙÍ Íà ≈ Í ’r
r ’∂ ÓÀ ∫ Ïr r È Á∆ «¥Í≈ÒÂ≈ ’r
r Ø ‹∆Õ
‹∂ Â∞√ƒ Í«‘Òª ÓÀ∫Ïr ‘Ø ¡Â∂ «r
r«È¿±ÚÒ Á≈ √Óª ¡≈ «◊¡≈ ‘À ª Â∞√ƒ «¬√ Î≈r r Ó ˘ Ìrr ’∂ ⁄À’ Á∂ È≈Ò Ì∂‹Ø ‹∆Õ

ikrpw krky cY k jW bY N k frwPt ""ATAM MARG MAG. X ÈÚƒ ÓÀ∫Ïr«ÙºÍ «rÈ∆¿»ÚÒ Ò≈¬∆Î ÓÀ∫Ïr«ÙÍ
VISHAV G. R. MISSION CH. TRUST" dy nW qy By i jAw
jwvy jI[ with in India Foreign Membership
Subscription Period By D.D/Cheque By Registered Post/Cheque
1 Year Rs. 200/- Rs. 450/- Annual Membership 2500/-
3 year Rs. 500/- Rs. 1250/-
5 Year Rs. 700/- Rs. 2450/- Life Membership 25000/-
life Rs.2000/-

pu r wxy AM k mM g vwau x ‹ÈÚr


r∆ Îr r∆
rÚr Ó≈r
r⁄ ¡ÍÃÀÒ Ó¬∆ ‹»È ‹πÒ≈¬∆ ¡◊√ √ÂøÏr ¡’±Ïr ÈÚøÏr Á√øÏr
leI itk kro jI

È≈Ó/Name Aqy ÍÂ≈/Address......................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................................................

.........................................Pin Code.........................................Phone................................................ E-mail :..................................... ..

ÓÀ∫................................rπͬ∂ ÓÈ∆¡≈r‚r/ÏÀ∫’ ‚r≈·/⁄À’ Èß.................................«ÓÂ∆...................................r≈‘ƒ Ì∂‹ «‘≈ ‘ªÕ


Á√÷Â................................

'Awqm mwrg' jnvrI, 2013


64
Á∂ √≈∂ ¿∞È∑ª ˘ Ò◊Á∂ ‘È «‹È∑ª È∂ ÍÃÌ» «Í¡≈∂ ˘ ÌπÒ≈
’∂ «˜øÁ◊∆ Á∂ ¡≥Ë’≈ «Ú⁄ ˺’≈ ÷≈Ë≈ ‘ÀÕ ¡÷∆ «Ú⁄
◊π» Ó‘≈≈‹ ‹∆ √≈˘ ¡Á≈√ ’È Á∆ ‹≈⁄ Á√Á∂ ‘ج∂
ÎπÓ≈È ’Á∂ ‘È «’ ‘∂ Ú≈«‘◊π» ‹∆! ¡√ƒ ÌπÒ∂ ‘ج∂
‹∆Ú ‘ª, Â∞√ƒ √≈‚∂ ¿∞Â∂ «¥Í≈ ’’∂ √≈˘ Í»È ÂºÂ pRogrwm
Ï∂Â∂ √ÓºÊ ◊π» Á≈ «ÓÒ≈Í Ï÷ÙØ, ¡≈͉∂ «Í¡≈«¡ª Á∂
ÁÙÈ Ï÷ÙØ, ¡√ƒ Ó≈«¬’ √Øfi∆ Á∆ ʪ ¡≈Í Á∂ È≈Ó mhIny dy hr AY q vwr nU M idn dy smy N
«Ú⁄ Ò∆È ‘Ø ‹≈¬∆¬∂ ¡Â∂ ¡√≈‚≈ ‹Ø Óπ÷ Ó≥ÂÚ ÍÃÌ» 12.00 vjy qo N 4.00 vjy q` k [
ÍÃ≈ÍÂ∆ Á≈ ‘À ¿∞‘ Í»≈ ‘Ø ‹≈Ú∂ Õ
sMgrWd - 13 jnvrI, idn AYqvwr
√Óπº⁄∂ Ï≈ªÓ≈‘ «Ú⁄ ¡≈¬∆ ◊πÏ≈‰∆ «¬√ «’ (svyry smyN 5.30 vjy qoN 8.30 vjy q`k)
’Ó ’’∂ «Ú¤Û∂ ‹∆Ú ˘ ‹Ø ¥ØÛ∑ª √≈Òª ÂØ∫ ⁄¿∞≈√∆
Á∂ ⁄º’ ÷ªÁ≈ ¡«Â Áπ÷∆ ‘Ø «‘≈ √∆, ˘ ÍÃÌ» «ÓÒ≈Í Á∆ cVHdI pUrnmwSI - 27 jnvrI, idn SnIvwr
Ò◊È Ò≈¿∞∫Á≈ ‘ÀÕ ⁄∂ Á∂ Ó‘∆È∂ ≈‘ƒ ÍÃ◊‡ ‘πøÁ≈ ‘À
«’ ◊Ø«ÏøÁ Á∂ ¡≈ˉ È≈Ò ÿ‰≈ ¡ÈßÁ «ÓÒÁ≈ ‘ÀÕ «¬‘
¡ÈßÁ √øª ˘ «ÓÒ ’∂ ÍÃ≈Í ‘πøÁ≈ ‘ÀÕ √ø√≈ «Ú⁄ ¡≈¬∂
AM i mR q sM c wr - hry k pU r nmwSI nU M gu r dvwrw
eISr pRkwS rqvwVw swihb ivKy idn nUM 11.00 vjy
¿∞‘ √ÎÒ ‘È «‹‘Û∂ ÍÃÌ» ˘ ÍÃ≈Í ’ ÒÀ∫Á∂ ‘È ÍÃÌ»
hud
M w hY[
«ÓÒ≈Í ÂØ∫ «ÏȪ Ó≈È√ ‹ÈÓ «ÏÊ≈ ‘ÀÕ ¿∞‘ ÍÃÌ» ‹Òª-
ÊÒª, ÍϪ, Ú‰ª «Ú⁄ «¬’ √ ÍÃ∆Í»È ‘ÀÕ «’øȪ inrml fyrw ihrdwpur KyVI - imqI 27
Áπ÷ ‘À ‹∂ ¿∞√ ÍÃÌ» ˘ È‘ƒ «ÓÒÁ∂Õ Ì≈◊ª Ú≈Ò∂ ‘È jnvrI pUrnmwSI nUM Swm dy 6.00 qoN rwq 11.30
«‹È∑ª È∂ ÍÃÌ» ÍÃ≈ÍÂ∆ ’ Ò¬∆ ‘ÀÕ «¬‘ ‹≈‰ ’∂ ‹∆Ú q`k kIrqn hoxgy[ rog nwSk AwXurvYidk KIr hr
¡≥Á ÒØ⁄≈ ÍÀÁ≈ ‘πøÁ∆ ‘À «’ ÓÀ˘ Ì∆ ÁÙȪ Á≈ √πÌ≈◊ iek pUrnmwSI nUM rwq 12.00 vjy vrqweI jWdI hY[
ÍÃ≈Í ‘Ø ‹≈Ú∂Õ «¬√∂ Â∑ª ‘ Ó‘∆È∂ «Ú⁄ ‹≈⁄ Á√Á∂,
√ø ӫ‘Óª, È≈Ó Ó«‘Óª Á√Á∂ ÎÒ◊π‰ Á∂ Ó‘∆È∂ ÍÃÌ» ˘
ÍÃ≈Í ’È Á∆ Ó‘ºÂÂ≈ Áº√∆ ◊¬∆ ‘ÀÕ
(---------)

«ÚÙÚ ◊πÓ«Â »‘≈È∆ «ÓÙÈ ⁄À∆‡∂ÏÒ ‡º√‡ BB. ÚÀ√≈÷∆ A@/- 10/- 5/-
Á∂ Ï≈È∆ √ø Ï≈Ï≈ Ú«¡≈Ó «√øÿ ‹∆ ÚºÒØ∫ «Ò÷ ¡Â∂ BC. ≈‹ ÔØ◊ D@/-
BD. √≈‹È ⁄Ò∂ «Í¡≈«¡≈ A@/- A@/-
ÍÃ’≈«Ù Íπ√Â’ª jo ik rqvwVw swihb auplb`D hn[ BE. ¡«ÏÈ≈√∆ ‹Ø Ì≈◊-A I@/- I@/-
pu s qk dw nwm pMjwbI ihMdI AMgryjI BF. ¡«ÏÈ≈√∆ ‹Ø Ì≈◊-B I@/- I@/-
A. √π«Â √Ï«Á Ó≈◊ E@/ G@/- 150/- BG. »‘≈È∆ ◊πÒÁ√Â≈ -A F@/- F@/-
B. «’Ú ’±ÛÀ Â∞‡À Í≈«Ò D@/- CE/- 70/- BH. »‘≈È∆ ◊πÒÁ√Â≈ - B F@/- F@/-
C. Ï≈ ¡◊øÓ ’∆ -√ºÂ Ì≈◊ª «Ú⁄ AEE/- BCE/- 270/- BI. √ø Â∞Ó≈∂ Â∞Ó∂ ÍÃ∆ÂÓ E@/-
D. «’Ú √«⁄¡≈≈ ‘ج∆¡À -1 C@/- CE/- 80/- C@. ¡≥«ÓàÏ⁄È √≈Ë ’∆ Ï≈‰∆ H@/-
E. «’Ú √«⁄¡≈≈ ‘ج∆¡À -2 F@/- FE/- 80/- CA. ◊π» ¡ÓÁ≈√ Í√∆¡À E@/-
F. «’Ú √«⁄¡≈≈ ‘ج∆¡À - 3 A@@/- A@@/- 110/- CB. Ì◊Ú ◊∆Â≈.............Õ A@@/-
G. ‘ØÚÀ ¡ÈßÁπ ÿ‰≈ BE/- C@/- 33. ¡ÈßÁÓ¬∆ ‹∆ÚÈ ‹≈⁄ E@/-
H. ⁄¿∞ÊÀ Í‘« √Ï≈‘ ’À EE/- F@/- 70/- 34. ͺÂ’≈ Á∂ ÍÃÙÈ? Ó‘ªÍπÙª ÚÒØ∫ ¿∞Â 25/-
I. √π«Â¡ª ¿∞Í‹À ⁄≈¿∞ D@/- D@/- 35. ¡È∞ÌÚ∆ ÍÃÚ⁄È E@/-
A@. Ï≈Ï≈‰∆¡ª ’‘≈‰∆¡ª E@/- E@/- 36. «Ù∆¡ª ÓπÈ∆¡ª Á≈ ÏÑӫ◊¡≈È CE/-
AA. √Ï «Íá ◊π» ◊Ø«ÏøÁ «√øÿ A@/- A@/- A@/- 37. ¡≥ÁÒ∆ ÷Ø‹ AC@/-
AB. ¡≥«ÓàÎπ‘≈ A@/- A@/- 38. «√Ó ’‘ª È‘ƒ ACE/- 200/-
AC. ¡◊≥Ó ¡◊Ø⁄ Á≈ Ó≈◊ F@/- G@/- 80/- 39. »‘≈È∆ ÍÃÚ⁄È CE/-
AD. Íπ≈ÂÈ ‡∆’≈ - ‹Íπ‹∆ √≈«‘Ï A@/- AE/- 41. “√∂Ú≈ «√ÓÈ ‹π◊Â∆¡ª” AE@/ñ
AE. ¡Ó ‹Øª AE/- AE/- 20/- 42. “Ó≈È∞º÷ ÂÈ Á≈ ÍÃÔØ‹È” AF@/ñ
A6. «‘Ó≈Ò∆¡≈ Á∂ √øª Á∂ √ø◊ «ÈÚ≈√ A@@/- 43. “ÔØ◊≈ ¿∞Í ÒÀ’⁄”, C@/ñ
AH. ¡Ó ◊≈Ê≈ A@@/- A@@/- 44. “’Ó ÏøËÈ ÂØ∫ Óπ’Â∆” :- C@/ñ
AI. ËÓ ÔπË ’∂ ⁄≈«¬ E@/- 45. jIvn jugiq 300/-
B@. Í«ÚÂ ÍÀ∫‚≈ BE/- 46. mwrg cox 60/-
BA. Ì◊ Íë‘Ò≈Á A@/- A@/- 47. mnoBwvW dI rcnwqmk vrqoNN 50/-

'Awqm mwrg' 65 jnvrI, 2013


English Section
Significance and Greatness of Jap Ji Sahib
Sant Waryam Singh Ji

True and Supreme is God’s Name. P. 920


Blessed is Sri Guru Nanak Dev Ji. Awvhu isK siqgurU ky ipAwirho
√«ÂÈ≈Ó √Ã∆ Ú≈«‘◊π», gwvhu scI bwxI ]
ËøÈ √Ã∆ ◊π» È≈È’ Á∂Ú ‹∆˙ Ó‘≈≈‹Õ bwxI q gwvhu gu r U ky r I
bwxIAw isir bwxI ]
‘Prostrate salutation and obeisance I
ijn kau ndir krmu hovY
make many a time before the Omnipotent
ihrdY iqnw smwxI ]
Lord, the Possessor of all powers.
pIvhu AMimRqu sdw rhhu hir rMig
Reach me Thy hand, O Lord and save me
jiphu swirgpwxI ]
from wavering, says Nanak.’
khY nwnku sdw gwvhu eyh scI bwxI ]
P. 256
fMfauiq bMdn Aink bwr srb klw Revered saintly congregation! loud be
smrQ] foln qy rwKhu pRBU nwnk dy kir thy utterance, True and Supreme is God’s
hQ ] Name. Getting free from your worldly
tasks, with Guru Sahib’s guidance and
‘After wandering and wandering, O Lord,
I have come and entered Thy sanctuary.
inspiration, you have come in this heat
O Master, Nanak’s prayer is: from far and near to celebrate the ‘Sangrad’
Attach me to Thy devotional service. (first day of the Indian solar month) of the
month of Haarr (June-July), because I know
P. 289 most of them, but the majority do not
iPrq iPrq pR B AwieAw pirAw qau know from what places the devotees have
srnwie] come. Devotees come all the way from
nwnk kI pR B by n qI ApnI BgqI lwie Poanta Sahib to Ambala, Ropar,
] Macchiwara and Rajpura. What an act of
Refrain: Sing the ‘bani’ of the Guru, austerity it is! How hot it is! The devotee
Come, O Loving disciples of the who does meditation by maintaining five
Guru fires – four around him and the fifth, the
Ë≈È≈ - ◊≈Ú‘π ◊π  ª Á∆ Ï≈‰∆, sun shining above, we say is practising
¡≈Ú‘π «√÷‘π «Í¡≈«˙
severe austerities. Guru Sahib says that
‘Come ye, the loving disciples of the True even a hundred years of such austerities
Guru, and penances are nothing as compared
Chant the Guru’s holy Word. with attending a single ‘diwan’ (holy
Sing ye the word of the Guru that over all
congregation) with perfect concentration of
utterance is supreme.
This enters the minds of those, on whom mind. The fruit of the latter is more than
the Lord casts His merciful glance. practising such austerities for a hundred
Quaff thou nectar, ever abide in God’s years. This claim is not meaningless
love and reflect on God, the Earth- because the former is ‘hatha-tap’ (self-
Sustainer. imposed physical strain), while the latter is
Saith Nanak: Chant ever this true holy ‘sehaj-tap’ (spontaneous or effortless
Word.’ meditation). Its fruit is limitless. The only

‘Atam Marg’ 65 January, 2013


things required in this kind of meditation what notion they have of Lord Vishnu,
are: (i) concentrating the mind, (ii) stoping Guru Sahib says–
thoughts from coming into the mind, (iii) ‘Never do I meditate on Krishna and Bishan.’
keeping the eyes focussed on the Guru, (iv)
hearing Gurbani with the ears, reflecting on «’√È «Ï√È ’Ï‘»ø È «Ë¡≈¿±®
it with intellect and singing it with the We do not meditate on them because
tongue. Then what fruit will accrue to even Gursikhs rise above the gods. I have
you? Guru Sahib says – told you this thing many times. So listen
‘Merit of million-fold sacrifice comes to such carefully that Guru Nanak Sahib is
as listen to and chant the Lord’s Name.’ P . ‘Waheguru’ (God). Waheguru Ji (God) says ‘I
546 am Pabrbrahm Parmeshar (Transcendent One,
keI ko i tk jg Plw su i x gwvnhwry rwm ] God). I have neither any beginning nor any
They, who listen to and sing God’s end, nor can anyone know my extent, nor
laudations, get the fruit of having can anybody know about me; neither
performed millions of ‘yagyas’ (Hindu Brahma, nor Vishnu nor Shiva know about
sacrificial rituals). How simple and easy it me –
has been made by Guru Nanak Sahib! We ‘The Primal Mother by union with the Eternal
should never forget this favour done to us To the three accepted regents gave birth.
by Guru Sahib. We should thank God that Those be the Creator, the Preserver and the
we have been born in Sikh homes. If even Judge.
then, we remain spiritually poor, none in He guides them as is His will and
the world is more unfortunate than we. commandment.
First, we have been born in the Kaliyuga Wonder of wonders!
The Lord to these three is invisible,
(Dark age). During the last discourses, we
Yet views them at work.’ P. 7
had told you about the special characteristic ey k w mweI ju g iq ivAweI
of Kaliyuga. It is that by attending just one iqin cy l y prvwxu ]
holy congregation with perfect ieku sMswrI ieku BMfwrI ieku lwey dIbwxu
concentration of mind and absorption in ]
the Name ‘Divine, you get as much fruit ijv iqsu BwvY iqvY clwvY
or reward as the devotees got by practicing ijv hovY Purmwxu ]
austerities and meditation for one lakh (one Ehu vyKY Enw ndir n AwvY
hundred thousand) years in the Satyuga bhuqw eyhu ivfwxu ]
(age of truth or virtue, the Golden age), Guru Sahib says that the surprising
for ten thousand years in Treta age (second thing is that Waheguru (God ) sees the
age of Hindu mythology when three gods all right, but He Himself is
righteousness declined) and for one invisible to them.
thousand years in Duapar (Third age of Nobody can know about Him. ‘The
Hindu mythology). This too is Guru Nanak Vedas describe Him as Illimitable and Infinite’.
Sahib’s; boundless grace and kindness that (P. 1359) So Waheguru (God) said to Guru
he was pleased with the mortals. Guru Nanak Sahib, “O Nanak! while I am
Nanak Sahib was not an ordinary avtar ‘Parbrahm Parmeshar’ (Transcendent One,
(incarnation of God). Those persons who God), you are Guru-Parmeshar (Guru-God).
say that Guru Nanak Sahib was an Now the Guru-God took pity on us
incarnation of Lord Vishnu. I do not know because it is Kaliyuga, such an age of sin

January, 2013 66 'Atam Marg’


and evil that it is well-nigh impossible for All these universes, all this world
man to become devoted to or aligned with came into being from just one holy Word
God. Guru Sahib said to Kaliyuga, “It does –
not matter; you (Kaliyuga) should not ‘With One Word Thou didst effect the world’s
worry; we will make you good and noble. expansion and whereby lacs of rivers began to
But there is one condition that you must flow.’ P. 3
not trouble my Sikhs, who come to a holy kIqw pswau eyko kvwau ]
congregation. Do not create any iqs qy hoey lK drIAwau ]
disturbance at the congregation of the true All this world was created with one
and holy. On this condition, we will add Word. From nowhere did come bricks,
to your glory. If anyone assuming human water and fire. The Timeless One, God
birth in your age utters God’s Name even uttered just one Word. Tenth Guru Sahib
once, he will be saved. says –
‘If thou meditate on the Lord with ‘First the Timeless One uttered the word
concentration of mind for an instant, ‘Onkar’ (the Formless One) which sound has
Thou shalt not fall in the noose of death.’ remained in the world eternally.’
Akal Ustat ÍÃÊÓ ˙¡≥’≈ «ÂÈ ’‘≈ √Ø ËπÈ Íπ ‹◊ ÓØ ‘≈Õ
¬∂’ «⁄ «‹‘ «¬’ «¤È «Ë¡≈«¬˙
First of all, the Akal Purkh (The
’≈Ò Î≈√ ’∂ Ï∆⁄ È ¡≈«¬˙®
Timeless One, God) uttered the word-
The death’s noose shall not fall round ‘O……..n…..kar’. This word uttered by me
his neck.” What a great age it is! What comes to an end. But the word uttered by
great benevolence Guru Sahib has shown the Formless One has not ended. Till now
to us! Guru Sahib says that no one in the this sound or melody is continuing to echo;
world will be more unfortunate than those at the same time, universe after universe is
who miss the opportunity even now. Sri continuing to be created. The day the Akal
Guru Granth Sahib is the Formless Lord Purkh (Timeless One, God) ceases to sound
God Himself. Tenth Guru Sahib says that this Name-melody, dooms day will
when the Timeless One, God assumed the descend upon the world –
formless yet the manifest image, He started ‘From the Lord’s word occurs creation and
manifesting Himself by creating this dissolution of the universe.’ P. 117
expanse or cosmos. auqpiq prlau sbdy hovY ]
‘The Formless One assumed manifest Form sbdy hI iPir Epiq hovY ]
and came to be called ‘Ekamkaar’ (the Unique It is from the holy Word, the word of
Lord).’ God that creation takes place, and it is
Bhai Gurdas Ji, Var 26/2
again from this Word that Doom’s day
«Èø’≈π ¡≈’≈π ‘Ø«¬ ¬∂’ø’≈π ¡Í≈π √Á≈«¬¡≈Õ
comes. This Word couched in our own
It was from the ‘Ekamkaar’ (the Unique language and constituted of characters (of
Lord) that the holy Word melody Gurmukhi alphabet) has come to abide in
emanated. Sri Guru Granth Sahib. If we preserve these
‘From the Unique Lord emerged the melody of letters, called ‘Gurbani’ (Guru’s speech or
the holy Word, and the Formless One assumed utterance), we can attain to the Formless
form and manifested Himself.’
Lord God. Since it is the ladder for gaining
Bhai Gurdas Ji, Var 26/2
access to Him, try to understand it (that is,
¬∂’ø’≈‘π √ÏÁ Ëπ«È ˙¡≥’≈ ¡’≈π ω≈«¬¡≈Õ
Gurbani).

‘Atam Marg’ 67 January, 2013


Many videos have been made about utterance), at that time, I am with him –
Guru Angad Sahib. When Guru Angad Refrain: When is read or recited the ‘bani’
Dev Ji came into the refuge of Guru Nanak (utterance or composition) of the
Sahib, his heart was pierced with love and Guru, the Satguru (Perfect Holy
devotion on having his holy glimpse. Preceptor) is with the Sikh.
Thereafter, he (Guru Angad Sahib) did not Ë≈È≈ - ‹ÁØ ∫ ÍÛ∑ ∆ ¬∂ ◊π  ª Á∆ Ï≈‰∆,
leave and remained with Guru Nanak √«Â◊π» ‘øπÁ∂ È≈Ò «√º÷ Á∂Õ
Sahib forever. He loved him immensely. Bhai Lehna, when somebody reads and
recites ‘bani’ (Guru’s utterance), then I am
One day, as Guru Nanak Sahib was with him.” Bhai Lehna Ji said, “O True
sitting, Guru Angad Sahib was pressing Sovereign! your body is here. It was here
and massaging his feet. Suddenly, he saw that you were seated.” Guru Sahib said,
blood oozing out of his legs, and abrasions “No, Bhai Lehna. Look! just as the one
appeared on them. He was greatly same sun shining in the sky gets reflected
surprised. Drops of bloods came out of legs in millions of vessels full of water,
and Guru Angad Sahib’s hands became red similarly, the Guru-sun is with all the
with it. He was greatly worried as to what Gursikhs, when they read or recite Gurbani.”
had happened. Apparently nothing was Holy congregation! have faith in it because
hurting the legs and yet blood was coming unless and until you cultivate faith, there
out and abrasions were continuing to is no spiritual gain or attainment. It is not
appear. Then he noticed that Guru Sahib’s enough just to listen to it, but it is
cloak was also getting torn, and that too something to be believed in because our
automatically without any visible strain or success is bound with it. Untill one is
pull. When Guru Nanak Sahib came to imbued with faith, God is remembered not.
himself he submitted, “O Sovereign!
‘He, whose heart has faith in the Guru, that
nothing is visible to the eyes, and yet the
man comes to meditate on the Lord God.’ P .
cloak is getting torn and abrasions are 283
appearing on your legs. I cannot jw kY min gu r kI prqIiq ]
comprehend what is happening. Please see iqsu jn AwvY hir pRBu cIiq ]
for yourself and dispel my doubts as to “Secondly, Bhai Lehna, we do not
why it has happened thus.” have one form or appearance. Our real
Guru Sahib said, “Bhai Lehna! many form is another one.” Once Guru Sahib
things are mysterious and obscure. But if visited a Raja (king or ruler). The Raja
this thing is revealed, it will prove to be made a submission to Guru Sahib when he
useful to the world. It is that when a was going to depart. He said, “True
Gursikh reads or recites Gurbani with love Sovereign! I have heard that Sri Krishna
and devotion. I am with him.” Whether had gone into 16108 marriages and had
one Gursikh recites, or thousands or cores such a large number of queens. Did this not
do, it does not matter to Guru Sahib, he make him blameworthy?” Guru Sahib said,
can be with all. It is only when we “Those who are omniscient do not have
understand the person of Guru Sahib that any thought or idea of their own. They act
we come to know what this phenomenon according to the devotee’s feeling or
is. So Guru Sahib said, “Bhai Lehna! when sentiment. Besides, they are not corporeal
somebody reads or recites ‘Gurbani’ (Guru’s beings. The physical body assumed by

January, 2013 68 'Atam Marg’


them is through ‘yog-maya’ (God’s Creative I am going to live in you; I am not
Power). They do not exist, through they going anywhere. The only thing is that
appear to be existing. It is very strange those who have eyes shall see me, while
that they are visible though they are to the blind, I shall be invisible. The eyes
incorporeal nothing.” The Raja (king) said, needed to see me shall be different; they
“Sir! it is incomprehensible to me. Look! are inner eyes, eyes of the mind or spirit.
you are existing; you too are in no way ‘Nanak, different are those eyes with which is
less than any god, yet you are visible and beheld my Lord.’ P. 577
I can touch your feet also. I can feel and nwnk sy AKVIAW ibAM i n
experience that somebody is actually ijnI ifsM d o mw iprI ]
seated.” Guru Sahib said, “No, dear Those inner eyes are opened, when
devotee! this being the body of your the collyrium of Divine insight or
notion and feeling, it appears to be so to understanding is put into them.
you. Our real body or being is not this one ‘The Guru has given me the collyrium of
(which you see). Go and bring that waist- Divine knowledge by which the darkness of
cloth of mine which is hanging from the ignorance is dispelled.’ P. 293
clothes-line.” He brought the waistcloth. igAwn AM j nu gu i r dIAw
The Guru Sahib said to him, “Tie it round AigAwn AM D y r ibnwsu ]
my waist.” When the king wrapped it hir ikrpw qy sMq ByitAw
nwnk min prgwsu ]
round Guru Sahib’s waist and then tried to
tie it, it came through the waist. Thrice he Then shall I be visible. Those eyes are
tried to tie, and thrice did it come clean different from these physical ones. These
through the waist. So he said, “O eyes are made of clay or flesh, with which
Sovereign! the waistcloth does not remain only that thing is visible on which light
wrapped round the waist? When I tie the falls, but not the one which is in darkness.
knot, it comes into my hands.” Guru Sahib Different are those eyes; they are within
said, “O king! this is our real form with the self and are called divine eyes –
which we deal with our Sikhs. It is not ‘The Guru has shown Thee to mine eyes, O
visible. This visible form is the one with Lord. Pause.
which we live among the Sikhs.” At Here and there, in every soul and every body,
Thou, Thou alone art contained, O Bewitcher.’
Nanded, when the Tenth Guru Sahib got
P. 407
ready to go into the tent for the last time gu r ih idKwieE lo i enw ] 1 ] rhwau ]
saying that he was going to abandon his eIqih aU q ih Git Git Git Git
mortal frame, the funeral pyre was got qUMhI qUMhI moihnw ]
readied, the tent-wall was stretched, then When the eyes are opened, God is
the Sikhs grieved greatly – “O Sovereign! everywhere and all-pervasive. You have
what is your age after all? you are just 42 these divine eyes, so have I. Some have
years old and your body is so strong. Why managed to open them, while others are
are you leaving us so early?” Guru Sahib those who do not know that they have
replied, “O Gursikhs! I am not leaving you, within their self eyes different from the
I am not leaving you – physical ones, with which can be seen
‘Panth Khalsa is my crop or creation of which things that are in visible.” The Sikh,
I will take care.’ decided – “Now we will hold on to the
Í≥Ê ÷≈Ò√≈ ÷∂Â∆ Ó∂∆ ’‘πø √øÌ≈Ò ÓÀ «Â√ ’∂∆Õ

‘Atam Marg’ 69 January, 2013


Guru’s lotus feet strongly. Let him try ever Look! do not let bad thoughts rise in your
so hard, we will not leave them even if he mind because Guru Sahib will come to
drags us to the funeral pyre.” First among know about them. He will see that this
them was Jathdear Santokh Singh, who fellow while reading Jap Ji Sahib is
kept weeping and wailing loudly – ‘O simultaneously harbouring evil thoughts in
Sovereign! do not part from us; we cannot his mind, because nothing is hidden from
bear separation from you; we cannot live the Guru (Holy Preceptor).
without you’, and running towards him, ‘He (The Lord) knows the inner thoughts and
he put both his arms round Guru Sahib’s; feelings of all.
legs and said – now that I have clasped He knows the suffering or agony of both good
you, I will not let you go.’ He was and bad.’
surprised when his arms passed through Chaupai, Tenth Guru Sahib
the Guru’s legs and touched his own chest. ÿ‡ ÿ‡ ’∂ ¡≥Â ’∆ ‹≈ÈÂ
He tried a second time, then a third time, ÌÒ∂ Ïπ∂ ’∆ Í∆ ͤ≈ÈÂÕ
but in vain. Guru Sahib smiled and said, Bhai Lehna Ji asked, “O True
“Bhai Santokh Singh! try to catch hold of Sovereign! then who is reading Gurbani at
me again, if you can. This is a mammonic this moment?” Guru Sahib said, “Bhai
(illusory) body which we have assumed Lehna! at this moment, a child, a very
due to your feeling or sentiment, your fate- lovable child is reciting Gurbani. He is not
determined deeds; our real form is above a much grown up child. He has gone out
‘Maya’; it cannot be held or caught. It is to graze his sheep, whom he has left in
purely a form or body of light.” So Guru bushes. On the other side are the crops. To
Sahib said, “Bhai Lehna! this is the kind of stop them from entering the fields, he is
body that we have. Whosoever, in love going through the bushes. He is
with this body, read. Sri Guru Granth Sahib, simultaneously reciting ‘Kirtan Sohila’,
or recites the ‘mool mantar’ [Initiatory chant which he is doing with great love and
of Jap Ji Sahib – Ek onkar satnam karta Purkh devotion. We are not letting the thorns
nirbhau nirvair Akal moorat Ajooni Saibhang hurt him. All the thorns are hurting our
Gurprasad (There is but one God. True is body.” Bhai Santokh Singh Ji had described
His Name, creative His personality and it in the following words –
immortal His form. He is without fear,
A shepherd is grazing the sheep.
sans enmity, unborn and self-illumined)] or
(Sri Gur Partap Suraj Granth, p. 1164)
reads Jap Ji Sahib, or the ‘Five banis’ (Jap Ji
¬∂’ ¡Ô≈Ò∆ ¡‹≈ ⁄≈¬∆®
Sahib, Jaap Sahib, Tav Swaiyyas from Akal
Ustat, Rehras and Sohila prescribed for a ‘In a lonely state of mind, is he reciting the
Sikh for daily recitation / reading), or Sohila with love and devotion.’
recites the Divine Name with the tongue (Sri Gur Partap Suraj Granth, p. 1164)
or with the breath, we are with him.” Our ÓÈ «¬’ª«Â ‘…À ÍÃ∆«Â Ô∞ ̈́«‘ √Ø«‘Ò≈ √Ø«¬Õ
saints and holy men reveal this secret to
the Sikhs – ‘O Sikhs! when you are (... to be continued)
engaged in reading/reciting ‘bani’, Guru
Nanak Sahib will be sitting with you.

January, 2013 70 'Atam Marg’


How to Serve The Lord and
Meditate on Him ?
Sant Waryam Singh Ji
.
(Continued from P. 83, issue Dec. 2012) English Translation: Prof. Beant Singh
On this very day in 1699, Tenth Guru them, and they were called untouchables,
Sahib wrought a spiritual miracle in those who are not fit to be touched even.
today’s world. He bestowed perfection on A mere touch was enough to defile a high
the common folk by making them saint caste Hindu. Such was the people’s belief.
soldiers. So, it was on this day, that the The other class among the Shudras was of
Khalsa was created. those persons who earned their bread by
When we think of the time prior to the sweat of the brow. They were all
that, we find that the process of creating toilers and workers. What kind of country
the Khalsa (the Pure) had started with the it was where such was the state of workers
advent of Guru Nanak Sahib. When and labourers; you can judge it for yourself.
Sovereign Guru Nanak Sahib came into Why is the outside world progressing? It is
the world, there was mist all around. because the worker is respected and his
Darkness can no doubt be removed, but contribution is recognized. Here, in our
not mist. If you light ten bulbs, darkness country, a worker is considered low. As a
can be dispelled, but mist cannot be result, the Shudra class was itself filled with
removed even if you light big electric so much sense of inferiority, that they had
bulbs. But at that time, the world was not the courage to speak openly. Atrocities
engulfed in spiritual mist. There were were committed on them. They were
four castes. Nobody liked the ‘Shudras’ beaten and belaboured. Nobody stopped
(lowest Hindu caste). Even among them the persecutors on the plea that the Shudra
there were two classes – ‘chhoot’ (who must have done something wrong. The
could be touched) and ‘achhoot’ second class or caste was that of traders
(untouchables). The later were asked to and merchants; they visited distant
remove the mark of their feet wherever countries and earned wealth. They were
they trod, otherwise, they were given a considered a little higher than the Shudras.
beating. They had a broom tied behind The third class or caste was of the
them which swept off their footprints as landlords who wielded power; fighting
they walked. If, by chance, they happened was their vocation. The fourth caste was of
to hear some Vedic chant, their ears were those who acquired learning, imparted
sealed with molten lead. If, by chance, education, who performed yagyas, gave
they happened to utter ‘Onkar’ (The donations and accepted them too. So there
Formless One, God), their tongue was cut were castes – Brahmin, Kshatri, Vaish and
off. They were made to carry animal Shudra. Similarly, there were four ‘ashrams’
carcases, filth, refuse and human ordure. (divisions of life according to Hinduism) –
The lowest kind of work was given to Brahmcharya ashram (period of living as a

‘Atam Marg’ 71 January, 2013


celibate upto the age of 24 years), Grihsat enemies attacked, the Khatris did not fight
ashram (period of living as a householder against them. The rest considered
and raising a family upto the age of 50 themselves as sheep, wool from whose
years), Baanprasat ashram (living in the bodies was to be shorn in any case,
forest either alone or alongwith the spouse whether it is A or it is B. They had no
performing rites and rituals upto the age interest in their freedom. Besides, man had
of 75 years), and Sanyas ashram (living as become so weak and inferior from within
an ascetic on people’s charity). So in the that he had become convinced of his
whole of India, people were divided by inferiority and meanness, that he had no
castes and rituals. Putting on the ‘janeu’ right of worship. People did not believe in
(sacred thread) was obligatory. It was a one God or doctrine. They had disparate
must for everybody. If, among the high beliefs. It was total darkness. Holy
castes, somebody was without a ‘janeu’ congregation! just reflect over this
(sacred thread), nobody ate anything from sometime. Now things are totally different.
his hands because he was considered We cannot appreciate the spiritual
impure. When Guru Nanak Sahib was conditions prevailing at that time. Beliefs
asked to wear the ‘janeu’, he said – “I am were so broken and weak –
ready to wear the ‘janeu’ (sacred thread) ‘Some were worshippers of Hanuman, and
but give me one which will endure with some of Bkairon.
me. This sacred thread of cotton will Some worshipped Devi Naina of the
mountains,
become dirty and will break. It will not go
And some Vaishno Devi of Jawala.
with me to the other world. When this Then were loud worshippers of Sarwar,
body will be cremated, it will get burnt But little eagerness for Baba Nanak.’
and will be left here. Why do we give ’¬∆ ‘ȱøÓ≈È, ’ج∆ ÌÀØ Á∂,
importance to it. Find a ‘janeu’ (sacred ’¬∆ ÍÏ Ú≈Ò∆ ÈÀ‰ª Á∂
thread) which accompanies the soul to the ’¬∆ ÚÀÙÈÚ Á∂Ú∆ ‹Ú≈Ò≈ Á∂,
Î∂ „ØÒ „Ó’≈ √Ú Á≈
world hereafter.
¡Â∂ «‘√ Ï≈Ï∂ È≈È’ Á∆Õ
‘Make compassion the cotton, contentment
the thread, continence the knot, and truth the My grandfather used to tell us: “We
twist. used to go on a pilgrimage to Naina Devi.
This is the sacred thread of the soul and if People in the villages believed in either
thou hast it, O Brahman, then, put it on Sakhi Sarwar or the Devis (Goddesses). In
me.’ between the two, they did not believe in
P. 471
Á«¬¡≈ ’Í≈‘ √ø Â Ø ÷ π √»  π ‹Â∞ ◊ø „ ∆ √Â∞ Ú‡π ® and worship anyone else. On our return
¬∂ ‘ π ‹È∂ ¿ ± ‹∆¡ ’≈ ‘¬∆  Í≈‚∂ ÿÂ∞ ® from visiting Naina Devi, when we passed
O Brahmin-preist, if you have such a by Anandpur Sahib, we said – ‘Let us pay
‘janeu’ (sacred thread), then put it on me. obeisance to the Gurus also.’” They were
If you don’t have it, then keep this cotton followers of ‘Panj Pirs’ (Five Muslim
thread with you.” So, such ideas and Holymen) and did not have faith in one
notions had created divisions in society. only. So broken were their beliefs that they
People became so weak that when the had no knowledge of God. Knowledge had

January, 2013 72 'Atam Marg’


become confined to the Brahmins alone. Through death alone is attained the Supreme,
The Kashatris had only fighting, money and the perfect Bliss.’ P. 1365
’Ï∆ «‹√π ÓÈ∂ Â∂ ‹◊π ‚À Ó∂À Ó«È ¡≈ÈßÁπ®
power left with them. In this manner,
ÓÈ∂ ‘∆ Â∂ Í≈¬∆¡À Í»È∞ ÍÓ≈ÈßÁπ®
beliefs were in a shattered state. Guru
It is death that man fears most. If one
Sahib preached the message of One
attains victory over death, then the
‘Ekamkar’ (Formless One, God) to these
question of fear does not arise. What dies?
badly divided people with disparate and
It is ‘ego’ that dies.
shattered beliefs. He explained to them,
“My dear brothers! one God is the master ‘The supreme Creator who made the cosmos,
Into it also introduced egoism:
of the entire creation or universe. Realize The ego it is that is born and dies;
Him and recognize not another. There is That too transmigrates.’ P. 999
no god and goddess who has created the «‹«È «⁄ «⁄¡≈ Íπ«÷ «ÏË≈ÂÀ
world. There is no bull who can carry its È≈Ò∂ ‘¿∞ÓÀ Í≈¬∆®
burden. It is ‘dharma’ (righteousness) which ‹ÈÓ Ó‰∞ ¿∞√ ‘∆ ’¿∞ ‘À ∂
supports this earth – ˙‘≈ ¡≈ÚÀ ‹≈¬∆®
‘(The mythical) bull is piety, the offspring of So, when the Guru’s ‘bani’ (utterance)
compassion, which is patiently holding the enlightened the people, and they practised
earth in order.’ P. 3 Divine Name meditation and their minds
ËΩ´ ËÓπ Á«¬¡≈ ’≈ Í»Â∞® were exalted and became absorbed in God,
√øÂØ÷π Ê≈«Í «÷¡≈ «‹«È √»«Â® then the Gursikh became immortal. During
Don’t be afraid of these things. the time of the nine Guru Sahibaan, the
Worship God. There is no high and low Sikh became exalted and realized that
caste. All men are equal. Nobody is inferior there are no high and low castes; these
to the other. All are made up of five notions are absurd. Here God Himself is at
elements. Therefore, remove this notion play and manifest in all creatures.
from your mind that you are inferior.” ‘Nirankar (Formless One) assuming form came
Guru Sahib ennobled their thinking. He to be called ‘Ekamkar’ (the one unique Lord).’
gave them knowledge and understanding. Bhai Gurdas Ji, Var 26/2
Their mind was elevated. At the same «Èø’≈π ¡≈’≈π ‘Ø«¬ ¬∂’ø’≈π
time, Tenth Guru Sahib explained: From ¡Í≈π √Á≈«¬¡≈®
Guru Nanak Sahib to the Ninth Guru When ‘Nirankar’ (The Formless One)
Sahib, the same Light has continued to assumed form, he came to be called
shine. Man does not die. Only the body ‘Ekamkar’ (one unique Lord). ‘Ekamkar’ is
changes, very much like changing one’s the first word of Sri Guru Granth Sahib:
clothes. By changing clothes, the wearer ‘From Ekamkar (unique Lord) emanated the
does not die. It is the garment that word melody that assumed form.’
Bhai Gurdas Ji, Var 26/2
becomes worn and torn. For God’s
¬∂’ø’≈‘π √ÏÁ Ëπ«È ˙¡≥’≈
worshippers, death is a source of joy. It is ¡’≈π ω≈«¬¡≈®
a way to attain bliss:
From Him emanated the Word sound
‘Saith Kabir: Death that terrifies the world, to
or melody from which came out all forms
me brings joy.
and shapes. All the physical forms that we

‘Atam Marg’ 73 January, 2013


see have emanated from the Word melody. The lover ceases to live for himself or
All birds and animals which we see are herself in two ways – physically as well as
essentially one. They are themselves God in the notion of self or I-ness. He/she lives
Himself – for the other. In love, there aren’t two
‘The Lord, of Himself created His own self and entities but one, absorbed in each other. If
assumed He Himself the Name.’ P. 473 they remain two, there is no absorption or
¡≈Í∆ÈÀ ¡≈Íπ √≈«‹˙® union. So, in this way, there was great love
God of Himself created His self and between the Sikh (disciple) and the Guru
manifested His Name. He Himself played (Perfect Holy Preceptor).
this world-play. Only one God exists here
Sixth Guru Sahib had himself seen
and no other.
that Fifth Guru Sahib neither harmed
‘Searching, searching and searching, ultimately
anyone, nor spoke against any king or
the mortal succeeds.
By Guru’s grace, he comes to know the whole ruler. He had set up free community
reality. kitchens at various places. When Lahore
When I look, then I see God at the root of all was afflicted with plague, so many persons
things. died that there was none to bury them or
Saith Nanak: The Lord Himself is impalpable cremate them. At that time, Guru Sahib
essence and palpable phenomena.’
P. 281 called upon his Sikhs to serve the people.
√ØË √ØË √ØË √∆«fi¡≈® He himself led them in rendering this
◊π ÍÃ√≈«Á ÂÂ∞ √Ìπ Ï»«fi¡≈® service without caring for his own health.
‹Ï Á∂÷¿∞ ÂÏ √Ìπ «’¤∞ Ó»´® The Gursikhs cremated them or buried
È≈È’ √Ø √»÷Óπ √ج∆ ¡√Ê»´® them in keeping with their faith. They did
All the visible world is a manifestation not harm anyone.
of God. The Perfect God is also there; the
When famine struck the Punjab, Akbar
world is His palpable manifestation; from
came and wanted to serve the people. At
the palpable does He become impalpable.
that time, the boundaries of Panjab spread
So such intelligent and enlightened
from Delhi to Peshawar and extended upto
Gursikhs loved Guru Sahib greatly. They
Afghanistan. He asked Guru Sahib what
were ready to sacrifice their all for him,
service he should render. Guru Sahib said,
because true love is not a matter of mere
“O Emperor Akbar! If you want to render
verbal expression. If a person merely says
service, send foodgrains in plenty so that
that he loves you, it is just empty verbiage.
no one may die of hunger. Secondly, don’t
According to Guru Sahib, one has to pay a
take any land revenue from them. Remit
big price for love as stated in the following
their land revenue.” There wasn’t anything
Gurbani edict –
in these demands which could incur
‘If thou yearnest to play the game of love, anybody’s hostility. What went against him
step on to my path, with thy head placed on
the palm of thy hand.’ P. 1412 was that he did not believe in casteism. He
‹¿∞ ¿∞ ÍÃ∂Ó ÷∂Ò‰ ’≈ ⁄≈¿∞® did not attach any importance to visiting
«√π Ë« ÂÒ∆ ◊Ò∆ Ó∂∆ ¡≈¿∞® pilgrim centres. He said that people were

January, 2013 74 'Atam Marg’


cheated and robbed there. name of religion was going on at pilgrim
He said, “God’s Name is the pilgrim centres. When people got enlightened, this
centre. The greatest pilgrim centre is that cheating and looting of devotees stopped.
where holy congregations are held. There is People stopped visiting graves. The number
no pilgrim centre in the world, which is of people going to places of pilgrimages
greater than this: decreased. More and more people started
attending holy congregations. The belief in
‘Where discourses on God are delivered,
There comes the Ganga by herself.’ ‘sarhsatis’ (period of continued bad luck)
‘« ’∆ ’Ê≈ ‘Ø ‘À ‹‘ª came to an end. The Gursikhs said – ‘These
◊ø◊≈ Ì∆ ⁄Ò ¡≈Ú ‘ªÕ good and bad omens touch only those who
Not only the Ganga but the gods of all are forgetful of God’s Name. He who
the sixty eight pilgrim centers come and practises Divine Name meditation cannot
set up their courts like shops at places be harmed even by millions of bad omens.’
where holy discourses on God are ‘By contemplation of the Lord are removed all
delivered. They say – ‘If anyone has any impediments.’ P. 262
ÍÃÌ «√Ó ’¤∞ «Ï◊Èπ È Ò≈◊À®
demand to make, we will grant it
immediately.’ But no pilgrim centre is Obstacles are met only by him who –
greater than the place where Divine ‘Millions of obstacles come in the way of him,
discourses are delivered. Even the pilgrim who forgets the Name.’ P. 522
’Ø«‡ «ÏÿÈ «Â√π Ò≈◊Â∂
centres long for the dust of the devotees’
«‹√ ÈØ «Ú√À È≈¿∞®
feet attending a holy congregation. They
So, people stopped visiting pilgrim
say, if the dust of the congregation of the
centres realizing that the Name Divine is
holy happens to fall upon us even with the
the greatest pilgrim centre. Holy
blowing of the wind, our sins are
congregation is such a great pilgrim centre
removed.’ About those who attend the
that even God Himself comes to attend it.
holy congregation, even pilgrim centres
The gods of all the 68 pilgrim stations
pray – ‘O God! bestow on us the dust of
attend it.
some beloved saints of Thine. We have
become too much filled with sins and evils. Consequently, owing to these
Show Thine mercy. teachings, religious fanatics whose
‘Ganga, Yamuna, Godavari and Saraswati livelihood was hit, turned against Guru
(These are rivers reckoned holy) seek dust of Sahib. They incited the emperor against
the feet of the man of God. him. Emperor Jahangir was already ill-
Full of impurity of sins are we; our impurity disposed towards Guru Sahib. So Guru
by dust of feet of the holy is shed.’ P. 1263
◊ø◊≈ ‹ÓπÈ≈ ◊ØÁ≈Ú∆ √√πÂ∆
Sahib was martyred by inflicting great
Â∂ ’«‘ ¿∞ÁÓπ Ë»« √≈Ë» ’∆ Â≈¬∆® tortures on him. At that time, Sixth Guru
«’Ò«Ú÷ ÓÀ´ Ì∂ Í∂ ‘ÓÀ «Ú«⁄ Sahib said to Baba Budha Ji, “Baba Ji! non-
‘Ó∆ ÓÀ´ √≈Ë» ’∆ Ë»« ◊Ú≈¬∆® violence has been practised beyond limit.
Guru Sahib enlightened the people Now we will have to take to arms.”
when this cheating and looting in the Man takes to arms only when he

‘Atam Marg’ 75 January, 2013


comes to realize that he cannot survive has got broken, then don’t attack him. This
through non-violence. A nation takes to is the first thing that Guru Sahib told us.
arms when it realizes that it has no ways He said, “Don’t attack from hiding. Warn
and means left to survive. But arms are your enemy in advance that you will now
useful only when it is prepared, otherwise use all the arms and weapons against him.
arms and weapons are of no help. Guru Be vigilant. Thirdly, don’t attack your
Sahib says – ‘Dear brothers! taking to arms enemy when he is sleeping. Fourthly, don’t
in order to frighten and intimidate others attack an old man and a woman. Fifthly,
is totally wrong. Even when one is fully don’t use any weapon against a child.
armed, one should wish from the core of Sixthly, if your enemy has fallen ill, don’t
one’s heart – attack him until he recovers. Seventhly,
‘Through Nanak, may Thy Name, O God, be don’t attack one who comes to your
exalted, refuge. Give him refuge and shelter. Don’t
And all prosper by Thy grace.’ kill him.” These are great rules of conduct
È≈È’ È≈Ó ⁄Û∑Á∆ ’Ò≈
which Guru Sahib laid down for
If God has bestowed power upon you, observance by his Sikhs in the course of
you should not use it to frighten and fighting. He said, “If anyone did not
intimidate others; use it for the good of follow them, he would lose glory and
others. Save them from evil persons. If you fame.” So, Guru Sahib did not engage in
have power – political, financial or offensive fighting. It was in self-defence.
intellectual – then you should not use it to He never attacked anyone. He usurped
suppress the poor. Reason with those who neither anyone’s house, nor land. He
oppress the poor, because they need to be remained calm even to this extent that
reformed and changed. Lofty is the ideal of when he laid the foundation of Kartarpur,
the Sikh and Sikhism. Karam Chand, a relative of Chandu,
So, in this way, Sovereign Sixth Guru happened to come there. He hurled a
Sahib took to arms and taught and trained hundred abuses on Guru Sahib in the
the Sikhs in the use of arms and weapons. presence of the devotees. Guru’s Sikhs like
But he did not attack anyone. Guru Sahib Bhai Bidhi Chand were present. They
had laid down eight rules regarding the itched for teaching him a lesson, but Guru
use of arms. Listen to these very Sahib checked them with the show of his
attentively. hand. At the same time, he advised Karam
Chand, “Why are you behaving in this
Guru Sahib said, “If you want to
manner?” At last, when he did not stop,
increase your glory and fame, don’t kill
Guru Sahib said to him, “It is no use
any Tom, Dick and Harry. When you are
reasoning with you. You refuse to listen to
confronted with a fight, first try to avert
anyone.” When he went out among the
and avoid it as much as you can, because
Sikhs outside and boasted that the Guru
fighting is not a good thing. If fighting is
was speechless before him, Bhai Bidhi
forced on you, then fight with valour like
Chand picked him up on his shoulders and
the brave. If the weapon of your adversary
threw him into the river Beas.

January, 2013 76 'Atam Marg’


So, Guru Sahib says that when there is gathering of devotees swelled.
no way out, only then one should take to On 30th March, Guru Sahib made all
arms. Don’t frighten and intimidate anyone the arrangements. It was on the high
needlessly. mound of Keshgarh Sahib that
After Seventh and Eighth Guru arrangements were made, where all the
Sahibaan, Sovereign Ninth Guru embraced devotees could sit. Some historians say that
martyrdom and gave the Supreme sacrifice. 80,000 Sikhs came there on Baisakhi, while
At that point of time, Tenth Guru Sahib others write that the number was smaller
inculcated soldiership or martial skill in the than that. But surely the number of Sikhs
saintly Sikhs in defence of goodness and assembled there was quite large. All were
the holy. Many persons say that Guru waiting eagerly and wondering: “What will
Sahib created the Khalsa to defend the Guru Sahib tell us today because it is being
saints. The Khalsa is himself a saint and talked about that Guru Sahib is going to
none other. He is no ordinary mortal. He give a new programme that day? He is
is a saint fashioned into a soldier – a saint- going to bring about a fundamental change
soldier is he. The soldiers have they been in Sikhism, which will surprise the whole
made not for guarding the saints, because world.” At that time, Guru Sahib came and
the latter are protected by God Himself. occupied the throne. Ragi Singhs (Singers of
He, who has God on his side, never suffers Gurbani) started ‘Kirtan’ (Gurbani-singing).
defeat. So, at that time, Guru Sahib Devotees came and sat after paying
changed everything. Earlier, the boon of obeisance. Suddenly, Guru Sahib stood up
God’s Name was bestowed upon the on the throne. He took out his sword. He
devotee with ‘charan-amrit’ (wash of the waved the naked sword in the air and said
guru’s or the idol’s feet). Guru Sahib said, in a loud voice, “Dear devotees! for the
“Now the Name shall not be bestowed ‘havan’ (a ritual form of worship among
with ‘charan-amrit’ (wash of the Guru’s or Hindus) of freedom, I need neither ‘ghee’
the idol’s feet). Now it has to be given (clarified butter) nor incense, I want to
with a ‘khanda’ (double-edged sword). But sacrifice the head of a beloved Sikh. I
its glory is intense and hard to bear. You want to pour his blood into the holy fire.
don’t have to talk and act in a flimsy Therefore, let some dear Sikh get up who
manner. The Khalsa will come to be created is willing to sacrifice his life.”
gently and calmly.” At that time, Guru In books of history, it is found written
Sahib issued this command: “Let all the that, after giving this call, Guru Sahib
Sikhs come on the coming Baisakhi.” First, looked all around. Silence prevailed
he himself practised Divine Name everywhere and nobody was getting up in
meditation for nine months. When his response to the call. This is what we have
command reached all parts of India and been hearing from earlier times. But, holy
abroad, groups of devotees set out from congregation! this is absolutely wrong,
Lanka, Bengal, Orissa, and other places. As because Sikhism had become very much
the day of Baisakhi drew near, the exalted. The Sikhs had come to realize that

‘Atam Marg’ 77 January, 2013


man does not die with his physical death, without it as well.
that after death, he attains eternal life. Thou, O Lord, abidest everywhere.
Secondly, they (Sikhs) had become Thou Thyself art the king and Thyself the
liberated while still living. subject. At one place Thou art the Lord and
another the slave.
‘One that the Lord’s command in mind
From whom should I hide and with whom
cherishes,
should I practise fraud? Wheresoever I see,
Is truly to be called ‘Jivan-mukta’ (one
there I see the Lord just near me.
liberated while living).
I have met with Guru Nanak, the saint’s
To such a one are joy and sorrow alike;
embodiment. When the water drop merges with
Ever in joy, never feels he sorrow.
the ocean, its separateness can be discerned
Gold and a clod of earth to him are alike,
not.’ P. 827
As also ‘amrita’ (nectar) and foul-tasting
poison. ÓÀ È≈‘∆ ÍÃÌ √Ìπ «’¤∞ Â∂≈®
To him are honour and dishonor alike; ¬∆ÿÀ «È◊πÈ ¿±ÿÀ √◊πÈ
Alike also pauper and princes. ’∂Ò ’ «Ï«⁄ √π¡≈Ó∆ Ó∂≈®
One that such a way practises, È◊ Ó«‘ ¡≈«Í Ï≈‘« Îπ«È ¡≈ÍÈ
Saith Nanak, a ‘Jivan-mukta’ may be called.’ ÍÃÌ Ó∂∂ ’Ø √◊Ò Ï√∂≈®
P. 275 ¡≈Í∂ ‘∆ ≈‹È∞ ¡≈Í∂ ‘∆ ≈«¬¡≈
ÍÃÌ ’∆ ¡≈«◊¡≈ ¡≈ÂÓ «‘Â≈ÚÀ® ’‘ ’‘ ·≈’∞π ’‘ ’‘ ⁄∂≈®
‹∆ÚÈ Óπ’«Â √Ø¿± ’‘≈ÚÀ® ’≈ ’¿∞ Áπ≈¿∞ ’≈ «√¿∞ ÏÒÏø⁄≈
ÂÀ√≈ ‘÷π ÂÀ√≈ ¿∞√π √Ø◊π® ‹‘ ‹‘ Í∂÷¿∞ ‘ ‘ È∂≈®
√Á≈ ¡ÈßÁπ ‘ È‘∆ «Ï˙◊π® √≈Ë Ó»«Â ◊ππ Ì∂«‡˙ È≈È’
ÂÀ√≈ √πÚÈ∞ ÂÀ√∆ ¿∞√π Ó≈‡∆® «Ó«Ò √≈◊ Ï»øÁ È‘∆ ¡È ‘∂≈®
ÂÀ√≈ ¡≥«ÓÃÂ∞ ÂÀ√∆ «Ï÷π ÷≈‡∆® O God! I am nothing at all. This head
ÂÀ√≈ Ó≈È∞ ÂÀ√≈ ¡«ÌÓ≈È∞® is yours; the five elements are yours and
ÂÀ√≈ ø’∞ ÂÀ√≈ ≈‹≈È∞® so is this body made up of five elements.
‹Ø ÚÂ≈¬∂ √≈¬∆ ‹π◊«Â®
Nothing is mine – neither my mind, nor
È≈È’ ˙‘π Íπ÷π ’‘∆¡À ‹∆ÚÈ Óπ’«Â®
my intellect, nor my innermost
Does anyone, who has conquered
consciousness, nor my ‘ego’ or ‘I-ness’. It is
death, ever feel afraid? To make it more
you who are playing everywhere in diverse
interesting, some historians even write that
forms and shapes. Take Thine thing
the people’s faces turned pale. Here history
Thyself.” It is because Bhai Daya Singh
is wrong. It is nothing but concoction. This
was a perfect yogi. He was a perfect
is not a history of ascendant spirits. As
knower of ‘Raj Yoga’ (spiritual pursuit
soon as Guru Sahib made this clarion call
without renunciation). He was perfect in
from his mouth, Bhai Daya Singh, a Khatri
‘Bhakti-yoga’ (God’s devotional worship and
by caste, got up and made the following
Divine Name meditation) as well as in
request –
‘Brahm-gyan’ (Knowledge of Ultimate
‘I am nothing, everything is Thine, O Lord.
Spiritual Reality). He was a master of
Here Thou art the Absolute Lord and there the
Related One. various worldly and spiritual powers.
Betwixt the two, Thou playest Those who say that Guru Sahib repeated
Thy play, O my Lord. his call thrice and finally Bhai Daya Singh
Thou Thyself art within the city and Thyself came trembling, do not know what

January, 2013 78 'Atam Marg’


Sikhism is. If Sikhism was so weak even their head. Besides, there were many
after 200 years, of what use was the others also who were weak. On such
teaching and sermonizing of the first nine occasions, there are many those also who
Guru Sahibaan? The fact is that at that have come as sepectators, who love their
point of time, Sikhism had reached the children. Their bodies were trembling at
pinnacle of glory. The Gursikhs lived in a the sight of what was happening. So, by
state of complete absorption in and union preparing ‘amrit’ (nectar) Guru Sahib gave
with the Divine. a new turn to Sikhism. Many persons
So, on that occasion, Guru Sahib took describe this event in a different manner.
his head. Then ,he made a second call for These are mere doubts about which I
another head. In response to the second would like to make a few submissions.
call, Bhai Dharam Singh Ji, a Jat from First are those chroniclers who say
Hastinapur near Delhi came to Guru Sahib that Guru Sahib had tethered five he-goats
and submitted – in the tent. He took the Sikh inside by the
‘My body and wealth are Thine, hand, slaughtered a he-goat. It died and its
Thou art my Lord, nothing is in my power. blood flowed outside. Now just think over
As Thou keepest me, so do I live and I eat it. There used to be a sound of
what Thou givest me.’ P. 406
slaughtering. Just slaughter a he-goat here.
ÂÈπ ËÈπ Â∂≈ ±ø ÍÃÌπ Ó∂≈
‘ÓÀ Ú«√ «’¤∞ È≈«‘® There won’t be any sound if its mouth is
«‹¿∞ «‹¿∞ ≈÷«‘ «Â¿∞ «Â¿∞ ‘‰≈ gagged. There, on that occasion, 80,000
Â∂≈ Á∆¡≈ ÷≈«‘® persons were sitting. In a furlong (220
O God! we are Thine. We have yards) were sitting so many people. How
nothing separate from Thee that we may far could they be from the Guru’s seat or
give unto Thee.’ So, with such rising spirits throne? Behind the throne was the tent. If
did he come to Guru Sahib to sacrifice his a he-goat was slaughtered there, would it
head. Thereafter, Guru Sahib gave the make any sound? On kutcha ground, it
third call, in response to which came Bhai would not make any sound at all. Even if
Himmat Singh Ji of Jagannath, who was a the head fell on pucca floor, it would not
Jhivar (water carrier) by caste. At the make any sound. Saying that there was a
fourth call came Bhai Mohkam Singh Ji of sound and a streams of blood flowed out
Dwarka, who was a ‘Chhimba’ (calico- of the tent is far from truth. You can do it
printer) by caste. In response to the fifth practically, and you will see that the blood
call came Bhai Sahib Singh Ji of Bidar, who would stop flowing after a little distance.
was a ‘Nai’ (Barber) by caste. After that Secondly, there are those writers who
Guru Sahib took them to a tent. He made do not say anything. If he-goats had been
them put on new clothes and prepared the slaughtered, then historians would have
bowl of ‘amrit’ (nectar). written that their carcasses were afterwards
All present watched and waited for picked up and thrown away, or were
Guru Sahib to demand another head. disposed of otherwise. Even their belief
People vied with one another in offering gets shaken that the Guru was nothing,

‘Atam Marg’ 79 January, 2013


and had only enacted a drama. This is not rites of Guru Nanak Sahib were going to
so. The heads of the five Sikhs were really be performed, a quarrel arose between his
severed. In the first place, if Guru Sahib Hindu and Muslim followers. The Hindus
had put up a tent, we had no right to wanted to cremate, while the Muslims
peep into it. The miracle that happened wanted to bury him in a grave. They
did happen. When Guru Sahib was going wanted to construct a tomb on his grave.
to leave the world, at that time, he put up On the other hand, the Hindus said – ‘We
a tent-wall round his pyre. What have to build a ‘smadhi’ (shrine built over
happened within that tent-well, nobody the ashes of a dead person).’ At last,
knows till today. One thinking is that Guru covering the body with a cloth sheet,
Sahib sat on his pyre cross-legged and with flowers were placed on it. All were
his yogic fire reduced his mortal frame to surprised to see that only flowers and cloth
ashes. Alongwith this is their assertion that sheet were left there. The Hindu and
in the funeral ashes nothing except a small Muslim devotees divided the flowers and
sword was found, when Guru Sahib was cloth equally between themselves. The
carrying on his body weapons and armour former built a ‘smadhi’ (shrine), while the
weighing 11/4 ‘maunds’ (one maund = 36 latter constructed a tomb. Baba Budha Ji
kg. approx.). Where did this so much iron says –
go? It could at the most melt. In the first ‘The Baba (Guru Nanak) is neither in the tomb
place, iron does not melt in a funeral pyre. nor in the shrine; he abides in the heart of
You can test this by putting as word in it. Guru Angad.’
Ï≈Ï≈ ÓÛ∆ È≈ ◊Ø ◊π ¡≥◊Á ’∂ ‘∆¬∂ Ó∂∫Õ
It will never melt. If it at all melts, will
remain in the ashes. Does iron ever burn? Guru Sahib entered the heart of Guru
Those who make iron ‘kushta’ (oxide of Angad Sahib and found an abode therein.
metals for medicinal use esp. in Unani The body vanished. Prior to that also are
system of medicine) do it by firing various stories when he had disappeared.
hundreds of times. Secondly are those We do not consider the Gurus as
persons who say – it was dark and in the capable and all-powerful but regard them
cover of darkness Guru Sahib escaped on a as humans. A person, who was present on
horse and emerged in a forest. Thereafter, the occasion, has written about this
he liberated Maratha chiefs Bala Rao and incident. He was a Brahmin who had
Baji Rao from the fort at Poona-Sitara. converted to Islam. His name was Awal
Then there is a third group of authors who Turani. Aurangzeb had sent him here as
say that Guru Sahib was carried on a his secret agent. His duty was to send all
hearse in a funeral procession and he was important news from Anandpur Sahib to
cremated in a regular and proper manner. the Emperor. He used to send daily reports
They put an end to all kind of speculation to the king. Earlier too, a spy had come
regarding Guru Sahib’s passing away. Holy who belonged to Golconda. He remained
congregation! God knows about the reality at Anandpur Sahib for a long time. This
because nothing can be said about holy Awal Turani who was a convert to Islam,
men possessing all powers. When the last sent reports to Aurangzeb. The report he

January, 2013 80 'Atam Marg’


sent regarding the happenings on that was casteism. High caste people did not
Baisakhi has been quoted by one Bakshi eat and drink with people of low castes.
Singh Adil in his book. He writes: “When But the Guru made all of them drink from
the Guru gave the call, a Sikh got up at one and the same bowl. This was a great
once without any hesitation or trembling. miracle that I witnessed.” If this miracle
He went to Guru Sahib hurriedly. Before happened, only then was it witnessed and
everyone’s eyes, Guru Sahib severed his recorded by a person who was a spy of
head. I was overwhelmed with fear. In the Emperor Aurangzeb. Now let us examine
meantime, Guru Sahib gave a second call according to Gurbani: ‘Was the Guru an
in response to which another Sikh offered ordinary man like us? You may think that
himself. His head too was severed. Then the Guru was a clever man, who enacted
third, fourth and fifth Sikhs were also a drama. He did not have any spiritual
beheaded when they appeared before Guru power. He put up a tent in which he
Sahib. I was bewildered and frightened and tethered he-goats. But this is not the view
so could not see what happened thereafter. of Gurbani. Dear brothers! do not regard the
When I came to myself, what I saw was Guru as an ordinary man. The ‘Akal Purkh’
that the Guru started reading some chants (Timeless One, God) said to Guru Nanak:
over a handle-less cauldron of water.” This ‘O Nanak! I am ‘Parbrahm Parmeshar’
writer has described a steell bowl as a (Transcendental Lord God); you are Guru-
cauldron without handle. He writes: “The God’. Now if ‘Parmeshar’ (God) does not
Guru started reading the chant with great have any power, then what is the use of
speed. It was difficult to gaze at his being God? God created the universe with
resplendent face. At that moment, a just one thought or idea.
woman came and put something in the ‘He fills and empties in the twinkling of an
water. After that he made it the elixir of eye.’ P. 284
life. Everybody said that it was ‘amrit’ ‘È ÌÈ ‹≈ ’≈ È∂Âz ÎØπ®
(nectar). He joined the head and the torso In the twinkling of His eye lies the
of the first person, he had beheaded and power of creation and destruction. He is
sprinkled this water on him – five on the an embodiment of power. That Lord God
eyes, five on the head. Thereafter, coming says: “Nanak! I am ‘Parbrahma Parmeshar’
towards his head, when he said – Utter (Transcendental Lord God); you are Guru-
‘Waheguru Ji Ka Khalsa, Waheguru Ji Ki God.” Here, Tenth Guru Sahib says –
Fateh,’ that man, who had been beheaded, ‘I stood up with joined palms, and bowing to
came back to life and stood up. Similarly, Lord God,
the Guru revived the remaining four Sikhs, I said: Thy Path I shall spread only if Thou
be at my back.’ Kabiowach Dohira
whom he had beheaded. The entire ·≈„ ÌÔØ ÓÀ ‹Ø« ’,
congregation was filled with wonder and Ï⁄È ’‘≈ «√ «È¡≈«¬Õ
delight at the miracle the Guru had Í≥Ê ⁄ÒÀ ÂÏ ‹◊ ÓÀ,
wrought. I am surprised that 20,000 ‹Ï Â∞Ó ’‘π √‘≈«¬®
persons at once got ready to partake of God tells him –
‘amrit’ (nectar). At that time, the big hurdle

‘Atam Marg’ 81 January, 2013


‘I establish thee as my son.’ needlessly killed God’s chirping birds.
Chaupai, Bachittar Natak What did I gain out of it? He cast his
ÓÀ ¡ÍÈ≈ √π Âπ«‘ «ÈÚ≈‹≈Õ
glance on them and said: ‘Fly, O sparrows!’
‘I have churned the body ocean and I have seen All the sparrows got revived and flew
an enamouring thing come to view.
away.
The Guru is God and God is the Guru, O
Nanak. There is no difference between the two, Once Saint Namdev Ji was sitting on
my brother.’ P. 442 the bank of the Yamuna. The hearse of a
√ÓπøÁπ «ÚØ«Ò √∆π ‘Ó Á∂«÷¡≈ young Brahmin was being taken away for
«¬’ Ú√Â∞ ¡È±Í «Á÷≈¬∆®
cremation. His widow fully decked and
◊π ◊Ø«ÚøÁπ ◊Øπ«ÚøÁπ ◊π» ‘À
È≈È’ Ì∂Áπ È Ì≈¬∆® adorned was accompanying him. She came
to pay obeisance to Saint Namdev whose
Then, there is power in God, brother.
eyes were shut. He was absorbed in deep
In that case, what was the need for the
meditation and was enjoying indescribable
Guru to enact such a stunt? He was
spiritual relish. When he heard the jingling
capable and powerful. Such is the edict
of the ornaments, he opened his eyes and
occurring in Gurbani:
said spontaneously: “Daughter, may you
‘My True Guru sustains all.
My True Guru slays and revives the mortal. enjoy marital bliss!” The woman stuck to
The glory of my True Guru has become the saint’s word and said, “My husband is
manifest in all the places.’ P. 1142 lying dead on the hearse. Now bring him
√«Â◊ππ Ó∂≈ √Ï ÍëÂÍ≈ÒÀ® back to life.” The saint was caught in a
√«Â◊ππ Ó∂≈ Ó≈« ‹∆Ú≈ÒÀ® dilemma. Then he heard a voice coming
√«Â◊π Ó∂∂ ’∆ Ú«‚¡≈¬∆®
from within which said, “Namdev, don’t
ÍÃ◊‡π ̬∆ ‘À √ÌÈ∆ Ê≈¬∆®
worry. Hold the Brahmin by the shoulder
Whatever Guru Sahib did, he did and ask him to get up uttering ‘Ram’
before everyone’s eyes. Many persons with (God’s Name)”. Saint Namdev did so and
weak belief think: ‘Can such a thing ever revived the young man. What was the
happen? ‘This was wrought by the Guru result? The Sultan (king) killed a cow and
himself who was Guru-God . Even Baba asked saint Namdev to bring it back to life.
Farid, when he returned after practising He (saint Namdev) said: “I did not revive
Divine Name meditations and austerities him. It was God’s doing.” But the truth is
for twelve years, came to acquire that he did bring young Brahmin back to
miraculous powers of inflicting death and life.
reviving the dead. He sat under a tree on
which sparrows were chirping loudly. Then there is a similar incident
Having practised austerities, the element of involving Baba Atal. While playing in the
anger had increased in him. He had previous evening, Mohan (a friend of Baba
become irritable and short-tempered. He Atal) could not give his turn that he owed
looked up and said: ‘May you die, O to him (Baba Atal). At night, Mohan died
sparrows!’ At this utterance, all the of snake-bite. In the morning, the previous
sparrows fell down dead. Then the day’s game started. Mohan did not come.
thought crossed his mind – ‘I have Baba Ji said, “Call him.” His comrades

January, 2013 82 'Atam Marg’


said, “He is not coming.” Whenever they (elephant keeper or driver) had lost his
went to summon him, his parents said, elephant. He and his family depended on
“Let Baba Ji himself come and take him it. They received salary for looking after
away.” When Baba Atal went to his house, the elephant. They are crying because they
he was lying dead. Putting his ‘khundi’ have lost their job.” Guru Sahib said, “Go
(playing hook) round his (Mohan’s) neck, and tell them that their elephant is alive,
he said, “You are feigning death to avoid and so they should not weep.” When
giving your turn. Get up and give your Mardana went to them to convey this, he
turn.” It is said that Mohan came back to saw that the elephant was living.
life. It is stated in history that Sixth Guru Next day, the king came to know that
Sahib did not approve of it. At last, he a holy man had come to the city who had
(Baba Atal) had to give up his mortal revived a dead elephant. He came to Guru
frame in place of Mohan. Sahib and said, “O holyman! I have heard
Baba Gurditta Ji learnt that a tiger had that you have revived a dead elephant.”
come, when the hillmen raised a hue and Guru Sahib said, “O king! life and death
cry that it was slaughtering their cows. are in the hands of God. The holymen can
Baba Ji went into the forest. There he saw only offer prayers.” He said, “Now show
a white cow roaming about. From a me by killing.” Guru Sahib said, “He is
distance, taking it for a tiger, he shot an already dead. What more should I show by
arrow and killed it. The hill people killing? “At once did the elephant fall
protested that he had killed their cow and down dead with a thud. Then the king
decided to complain to the king. Sixth said, “Now revive it.” Guru Sahib said,
Guru Sahib had removed his weapons. He “Now, it cannot be revived. The holy men
was in a dilemma as to what should be are able to lift what God has made to fall,
done. The hillmen would complain to the but God does not lift what the saints have
king, who would send his soldiers. That made to fall.
would create a storm. The only way out ‘My saint can release one bound by me, but I
seemed to be that he should revive the cannot release one bound by my saint.
cow. Its intestines had come out with the If, at any time, my saint seizes me and binds
me, then even I cannot raise any objection.’
arrow. Uttering ‘Waheguru’ (God’s Name),
P. 1252
he sprinkled water on it. As a result, the Ó∂∆ ϪË∆ Ì◊Â𠤂≈ÚÀ
cow came back to life. ϪËÀ Ì◊Â∞ È ¤»‡À ÓØ«‘®
Once Guru Nanak Sahib was sitting ¬∂’ √ÓÀ ÓØ ’¿∞ ◊«‘ ϪËÀ
¿± Îπ«È ÓØ ÍÀ ‹Ï≈Ïπ È ‘Ø«¬®
on the bank of the Yamuna, where now
stands a gurdwara on the outskirts of Delhi. (... to be continued)
Early in the morning, he heard the sound
of weeping and crying. He asked Mardana
to find out who was crying and why.
Mardana went there and inquired about it.
He informed: “Revered sir! a ‘Mahout’

‘Atam Marg’ 83 January, 2013


Awqm mwrg dI nvIN mYNbriS`p Aqy irnIaUvl
SRI mwn sMq bwbw virAwm isMG jI mhwrwj rqvwVw swihb vwilAW duAwrw ilKq
pusqkW,
gwien kIqIAW Sbd gurbwxI kIrqn dIAW kYstW, CD.’S, VCD.’S, DVD.’S MP3 dy
Awp jI hyT ilKy AYfrYsW qoN mMgvw skdy ho jI[
For all enquiries about 'Atam Marg' viz. renewal, new membership, non-
receipt of the magazine etc. and also for procuring audios, videos & CDs;
and books authored by Sant Waryam Singh Ji, please contact the following
:
U.S.A.
Vishav Gurmat Roohani Mission Charitable Trust, U.S.A.
Contact : Baba Satnam Singh Ji Atwal, Po. Box No. 32845,
Sanjose, CA - 95152, U.S.A.
Phone & Fax :- 001-408-263-1844, vgrmctusa@yahoo.com
S. Baldev Singh Grewal Fremont, U.S.A - 001-510-249-9456
England (U.K.)
Atam Marg Spiritual Scientific Educational Charitable Trust (U.K.)
9 Elizabeth Rd., Walsall West Midlands, WS5 - 3PF U. K.
Contact : Mrs. Gurbax Kaur, Mr. Jagtar Kulair :-
Tel : 0121 200 2818, Fax : 0121 200 2879
Voicemail : 08701654402, Raj Mobile : 07968734058, Email : info@atammarguk.com
For U.K. renewal of Atam Marg Magazine please forward cheque $ 30.00 payable to A.M.S.S.E.C.T.
(U.K.) 9 Elizabeth Road, Walsall, West Midlands WS5 3 PF

Canada
Canada - Bhai Sarmukh Singh Pannu : Phone - 001-604-433-0408,
Vancuvar
Bhai Parmjit Singh Sandhu : Cell - 001-7788389135
Email:-pbkrj@yahoo.ca
S. Jasbir S. Ranu : Phone 001-604-589-9189
IN INDIA
09417214391, 09417214379, Email : atammarg1@yahoo.co.in
January, 2013 84 'Atam Marg’

You might also like