Professional Documents
Culture Documents
Fasle 1 Fizik Jame Pish Tajrobi
Fasle 1 Fizik Jame Pish Tajrobi
رابطهی باال را معادلهی مکان -زمان یا معادلهی حرکت یکنواخت روی خط راست گویند.
معادل��هی حرکت رابطهی ریاضی مکان برحس��ب زمان اس��ت که در هر لحظه مکان جس��م را به ص��ورت تابعی از زمان
)x = f (t مشخص میکند.
5 5متحرکی روی محور xها با سرعت ثابت 5 mدر خالف جهت محور از مکان +6متری شروع به حرکت میکند .معادلهی
s
حرکت آن را بنویسید.
= xخواهد بود.:لحهارمتحرک در جهت منفی محور در حرکت است و معادلهی حرکت −5t + 6
6 6دو متحرک ( )1و ( ) 2از نقاط Aو Bمطابق شکل ،بهترتیب با سرعتهای 4 mو 8 m
s s
همزمان به سوی هم حرکت میکنند.
الف) معادلهی حرکت آنها را نسبت به نقطهی Bبنویسید.
ب) دو متحرک پس از چه مدتی و در چه مکانی به هم میرسند و در این مدت هر یک چند متر جابهجا میشوند؟
:لحهارالف) وقتی بیان میشود که معادلههای حرکت را نسبت به نقطهی Bبنویسیم یعنی Bرا مبدأ مکان اختیار کنیم.
در این صورت با توجه به جهت مثبت در نظر گرفته شده روی شکل:
x= 4t −1200
x =vt + x ⇒ 1
x 2 = − 8 t
ب) دو متحرک وقتی به هم میرسند که مکان آنها نسبت به مبدأ برابر شده باشد.
= x1 =x 2 ⇒ 4t −1200 =− 8 t ⇒ t100 s , x1 = x 2 = −800m
دو متحرک در لحظهی t =100 sو در مکان x = −800mبه هم میرس��ند و در این مدت ،متحرک ( )1با سرعت 4 mدر
s
= 4×100و متحرک ( )2با سرعت −8 mدر خالف جهت محور −8 ×100 =−800 mجابهجا میشود.
جهت مثبت محور 400 m
s
تذکر :در این مسأله مجددا ً تأکید روی تفاوت جابهجایی و مکان متحرک است .جابهجایی دو
متحرک متفاوت اما مکان آنها نسبت به مبدأ Bیکسان است .به شکل روبهرو دقت کنید.
22 یسانش تکرح :لوا لصف
= xاست .کدام گزینه در مورد آن درست است؟تستستستمعادلهی حرکت متحرکی −5t + 6
)2متحرک همواره در حال نزدیک شدن به مبدأ است. )1متحرک همواره در حال دور شدن از مبدأ است .
)4مسافتی که متحرک در مدت 2sمیپیماید 10 ،متر است. )3جابهجایی متحرک در زمان t = 2 sبرابر -4است .
:خساپمتح��رک در لحظ��هی t = 0در مکان +6متری و در لحظهی t =1 sدر مکان x = +1متری و در لحظهی t = 2sدر مکان -4
متری مبدأ قرار دارد .پس ابتدا در حال نزدیک ش��دن به مبدأ و س��پس در حال دور ش��دن از مبدأ است و نیز در لحظهی
t = 2sمکان آن -4متر است نه جابهجایی آن ،پس گزینههای ( )2( ،)1و ( )3نادرست هستند .چون سرعت متحرک 5 m
s
در خالف جهت محور است ،در مدت 2sمسافت 10متر را در خالف جهت محور میپیماید .بنابراین گزینهی ( )4درست است.
تستستستدو متحرک همزمان از یک نقطه با سرعتهای v1 = 5 mو v2 = 10 mبه سوی یک مقصد شروع به حرکت میکنند .متحرک
s s
کندرو 10 sدیرتر به مقصد میرسد .فاصلهی دو نقطهی ابتدا و انتهای مسیر از هم چند متر است؟
150 )4 200 )3 100 )2 50 )1
= ∆t1∆t 2 +10 پاسخ :باید دقت کرد که متحرک کندرو زمان بیشتری در راه است پس ∆t1 > ∆t 2بوده میتوان نوشت :
از طرفی جابهجایی دو متحرک یکسان است.
∆x1 = ∆x 2 ⇒ v1∆t1 = v2∆t 2 ⇒ 5(∆t 2 +10) = 10∆t 2 ⇒ 5∆t 2 + 50 = 10∆t 2 ⇒ ∆t 2 = 10 s ⇒ ∆t1 = 20 s
∆x1 =v1∆t1 =5 ×20 =100 m
بنابراین گزینهی ( )2درست است.
تستستستدو متحرک همزمان از یک نقطه به سوی یک مقصد در فاصلهی 200متری حرکت میکنند .سرعت دو متحرک بهترتیب 40 m
s
و 30 mاست .حداکثر فاصلهی بین دو متحرک در طول مسیر چند متر است؟
s
75 )4 50 )3 150 )2 200 )1
:خساپبیشترین فاصله ،زمانی اتفاق میافتد که متحرک تندرو به مقصد رسیده باشد .برای همین ،ابتدا زمان حرکت متحرک تندرو
را حساب کرده ،سپس معین میکنیم در این لحظه متحرک کندرو در چند متری مقصد است.
∆x1 = v1∆t ⇒ 200 = 40∆t ⇒ ∆t = 5 s , ∆x 2 = v2∆t ⇒ ∆x 2 = 30× 5 =150 m
= 200 −150است .بنابراین گزینهی ( )3درست است.
پس بیشینه فاصلهی دو متحرک از هم 50 m
بیشتر بدانید
سرعت نسبی
همانگونه که در ابتدای کتاب بیان شد ،برای مطالعهی هر حرکتی به یک مبدأ مقایسه نیاز است .در واقع در مطالعهی هر حرکتی
باید مشخص شود که از دید چه ناظری حرکت را مطالعه میکنیم.
وقتی دو خودرو مطابق شکل ،به سوی هم حرکت میکنند از دید ناظر کنار جاده ،سرعت
حرکت هر یک از آنها 60 kmاس��ت .اما در هر ساعت هر خودرو 60kmجابهجا شده و
h
دو خودرو 120kmبه هم نزدیک میش��وند یعنی رانندهی هر خودرو احساس میکند که
خ��ودروی دیگر با س��رعت 120 kmبه او نزدیک میش��ود .اما اگر دو خودرو در یک جهت حرک��ت کنند ،هیچگاه به هم نزدیک
h
نمیشوند .یعنی از دید ناظر درون هر خودرو ،دو خودرو نسبت به هم ساکن هستند .بنابراین:
نتیجه :هرگاه دو متحرک روی خط راست در خالف جهت هم حرکت کنند ،سرعت نسبی آنها برابر است با:
vÂLvº= v1 + v2
| vÂLvº= | v1 − v2 نتیجه :هرگاه بردار سرعت دو متحرک همجهت باشند ،سرعت نسبی آنها برابر است با:
23
اگر دو متحرک با سرعتهای ثابت 10 mو 40 mاز فاصلهی 600متری به هم نزدیک شوند ،پس از چه مدت به هم میرسند؟
s s
= 40 +10در حال نزدیک شدن به آن :لحهارمیتوان یکی از دو متحرک را ساکن و متحرک دیگر را با سرعت 50
m
s
∆x= vÂLvº t ⇒ 600= 50t ⇒ t= 12s فرض کرد.
قطار Aبه طول 150 mبا سرعت 25 mدر حرکت است .قطار Bبا سرعت 30 mبه دنبال قطار Aروی یک ریل موازی
s s
با آن در حرکت است و در مدت 40 sاز آن سبقت میگیرد .طول قطار Bچند متر است؟
8282ذرهای با سرعت ثابت از مکان +5متری مبدأ شروع به حرکت کرده و در لحظهی t = 2sدر +1متری مبدأ است .این متحرک در
ثانیهی چندم در +3متری مبدأ بوده است؟
2 / 5 )4 1/ 5 )3 1 )2 0 / 5 )1
0 / 6حرکت میکند .اگر ارتفاع هر طبقه 6متر باشد ،مدت زمان حرکت بین دو
8686یک پله برقی به زاویهی شیب 30درجه با سرعت m
s
طبقه چند ثانیه است؟
30 )4 6 0 )3 2 0 )2 2 5 )1
24 یسانش تکرح :لوا لصف
8787یک متحرک روی محور xها در حال نزدیک شدن به مبدأ است .اگر مکان متحرک را با حرف xو سرعت آن را با حرف vنمایش
دهیم ،کدام گزینه درست است؟
xv ≤ 0 )4 xv ≥ 0 )3 xv < 0 )2 xv > 0 )1
8888ذرهای روی خط راست با سرعت ثابت در حرکت است و در لحظهی t1 = 3sدر فاصلهی 6متری مبدأ و در لحظهی t 2 = 5sدر
فاصلهی 5متری مبدأ قرار دارد .لحظهی تغییر جهت بردار مکان این ذره کدام گزینه میتواند باشد؟
)4گزینههای ( )1و ()3
45 s )3 12s )2 15 s )1
11
24رکاب
8989دوچرخه سواری فاصلهی 90کیلومتری مستقیم بین دو شهر را در مدت 4 / 5ساعت طی میکند .وی با سرعت ثابت km
h
میزند ،اما برای رفع خستگی توقفهایی هم دارد .مدت کل توقف او چند دقیقه است؟
15 )4 3 0 )3 4 5 )2 8 0 )1
108حرکت میکند ،برای یک ثانیه چشم از جاده برمیدارد و در آینه نگاه میکند .در این یک ثانیه
9090رانندهای که با سرعت km
h
خودروی او چند متر جلوتر رفته است؟
20 )4 6 0 )3 3 0 )2 108 )1
90باال میرود و خورشید تحت زاویهی 600نسبت به افق به آن میتابد .سرعت سایهی
9191هلیکوپتری بهطور قائم با سرعت ثابت km
h
هلیکوپتر بر روی زمین برحسب کیلومتر بر ساعت کدام گزینه خواهد بود؟
3 × 340 )4 60 3 )3 30 3 )2 90 )1
9292در نقطهای واقع در بین دو رشتهکوه موازی تیراندازی میشود .اختالف زمان رسیدن اولین صوت برگشته از هر یک از دو کوه به نقطهی
340است .اختالف فاصلهی نقطهی تیراندازی از دو رشتهکوه برابر است با:
تیراندازی 3 ،ثانیه و سرعت سیر صوت m
s
3 × 340 )4 2× 340 )3 1/ 5 × 340 )2 1× 340 )1
حرکت میکند .جابهجایی متحرک در مدت 5sدر امتداد محور xها چند متر است؟ 9393متحرکی با سرعت ثابت 8 mروی خط 3y= x − 9
s
20 )4 1 0 )3 10 3 )2 20 3 )1
60شروع به حرکت میکند .پس از یک ساعت ،خودروی دیگری از همان نقطه با سرعت
9595خودرویی در یک جادهی مستقیم با سرعت ثابت km
h
80به دنبال خودروی اول به راه میافتد .چند ساعت پس از آغاز حرکت خودروی اول ،خودروی دوم به خودروی اول میرسد؟
ثابت km
h
4 )4 3 )3 2 )2 1 )1
72در جادهای مستقیم و افقی در حرکت است و دانشآموزی در فاصلهی 60 mاز این خودرو در حال
9696خودرویی با سرعت ثابت km
h
300فرض شود ،در لحظهای که
عبور از جاده است .اگر در این لحظه راننده بوق خودرو را به صدا درآورد و سرعت صوت ثابت و m
s
دانشآموز صدای بوق را میشنود ،خودرو در چند متری اوست؟
57 )4 5 6 )3 3 )2 4 )1
9898دو متحرک از نقطههای Aو Bروی خط راست با سرعتهای ثابت vو 3vبه طرف یکدیگر شروع به حرکت میکنند و پس از t
ثانیه در نقطهی Cبه هم میرسند .متحرک کندرو در ادامهی حرکت خود پس از چند tبه محل آغاز حرکت متحرک تندرو میرسد؟
1 )4 4
)3 3 )2 1 )1
3 3
9999معادلهی مکان -زمان دو متحرک Pو Qکه همزمان روی محور xها با سرعتهای ثابت شروع به حرکت کردهاند در SIبهترتیب
بهصورت x P= vt +12و x Q= 4t − 24است .اگر هر دو در یک لحظه به مکان x = +8mبرسند v ،چند متر بر ثانیه است؟
ی 280متری هم قرار دارند و در جهتهای مخالف بهطرف یکدیگر در حال حرکتاند .اگر
10101دو قطار به طولهای 100و 200متر در فاصل ه
سرعتهای دو قطار بهترتیب 25متر بر ثانیه و 15متر بر ثانیه باشد ،حداقل چند ثانیه طول میکشد تا دو قطار کام ً
ال از کنار هم عبور کنند؟
17/5 )4 14/5 )3 15 )2 10 )1
8در دو
10102در شکل روبهرو ،دو جسم Aو Bدر صفحهی افقی xoyهمزمان از مبدأ با سرعت ثابت m
s
جهت نشان داده شده شروع به حرکت میکنند .فاصلهی دو جسم از یکدیگر پس از 4sچند متر است؟
32 3 )2 32 )1
3
64 )4 32 3 )3
40هستند ،روی یک ریل مستقیم به سوی هم حرکت میکنند .هنگامی که فاصلهی آنها از هم
10103دو قطار که هر یک دارای سرعت km
h
60است ،از یک قطار پرواز کرده و به محض رسیدن به قطار دوم به سوی قطار اول پرواز
80 kmاست ،پرندهای که سرعت آن km
h
میکند و این عمل را تکرار میکند تا وقتی دو قطار به هم برخورد کنند .پرنده روی هم رفته چند کیلومتر مسافت طی کرده است؟
20 )4 4 0 )3 6 0 )2 8 0 )1
40هستند ،روی یک ریل مستقیم به سوی هم حرکت میکنند .هنگامی که فاصلهی آنها از هم
10104دو قطار که هر یک دارای سرعت km
h
60است ،از یک قطار پرواز کرده و به محض رسیدن به قطار دوم به سوی قطار اول پرواز
80kmاست ،پرندهای که سرعت آن km
h
میکند و این عمل را تکرار میکند تا وقتی دو قطار به هم برخورد کنند .جابهجایی (تغییر مکان) پرنده در این مدت چند کیلومتر بوده است؟
20 )4 4 0 )3 6 0 )2 8 0 )1
10106در شکل روبهرو نمودار مکان-زمان دو متحرک Aو Bنشان داده شده است .در لحظهی گذر
متحرک Bاز مبدأ ،متحرک Aدر چه مکانی قرار دارد؟
−4 / 8 m )1
−3 / 2m )2
−5m )3
−7 / 2m )4
26 یسانش تکرح :لوا لصف
10107نمودار مکان -زمان دو متحرک Aو Bبه صورت روبهرو است .سرعت متحرک Aچند متر بر
(سراسری خارج از کشور تجربی)94 - ثانیه بیشتر از سرعت متحرک Bاست؟
12 )1
12/6 )2
16 )3
16/3 )4
10108دو متحرک همزمان از نقاط Aو Bبا سرعتهای ثابت به سمت یکدیگر حرکت میکنند و در نقط هی Cبههم میرسند 40 ،ثانیه
پس از این ،متحرک اول به Bمیرسد ) . (CB = 0 / 4ABچند ثانیه طول میکشد تا متحرک دوم از Cبه Aبرسد؟
90 )4 8 0 )3 )1معلومات مسأله کافی نیست6 0 )2 .
600به سمت جنوب در حال پرواز است و میخواهد به شهری در 1200kmجنوب مبدأ پروازش برود.
11115هواپیمایی با سرعت ثابت km
h
100از غرب به شرق بوزد……… ،
اگر هنگام پرواز هواپیما باد با سرعت km
h
)2هواپیما به مقصد خواهد رسید. )1هواپیما به 200کیلومتری شرق مقصد خود میرسد .
)4قابل پیشبینی نیست. )3هواپیما به 200کیلومتری غرب مقصد خود میرسد .
11116دو قطار یکی به طول 100متر با سرعت 10متر بر ثانیه و دیگری بهطول 150متر با سرعت 8متر بر ثانیه روی دو ریل موازی و مجاور
هم درخالف جهت یکدیگر حرکت میکنند ،مسافر قطار اول ،قطار دوم را بهمدت t1ثانیه و مسافر قطار دوم ،قطار اول را بهمدت t 2
t
ثانیه مقابل کوپهی خود میبیند 1 .کدام است؟
t2
2 )4 0 / 8 )3 1/ 25 )2 1/ 5 )1
3
11117دو قطار همطول با سرعتهای یکسان 5 mروی دو ریل موازی از کنار هم میگذرند .یک مسافر در یکی از قطارها با سرعت 0 / 5 m
s s
نسبت به قطار در جهت حرکت قطار در حرکت است و مشاهده میکند که قطار دیگر در مدت 10sاز کنار او میگذرد .طول هر قطار
چند متر است؟
80 )4 9 5 )3 105 )2 1 00 )1
11118اگر دو جسم با سرعت ثابت به سوی هم حرکت کنند ،فاصلهی آنها هر 10ثانیه 16 ،متر کم میشود .ولی اگر در یک جهت حرکت
کنند ،فاصلهی آنها در هر 5ثانیه 3 ،متر زیاد میشود .سرعت حرکت هر کدام چند متر بر ثانیه است؟
0 / 6 , 1/ 6 )4 0 / 5 , 10 )3 0 / 5 , 1/1 )2 10 , 1/1 )1
5نسبت به
11119قطاری با سرعت 40 kmدر راستای غرب به شرق و به سوی شرق در حرکت است .شخصی درون قطار با سرعت km
h h
قطار به سوی شرق میرود .سرعت این شخص نسبت به زمین چند کیلومتر بر ساعت است؟
40 )4 8 )3 35 )2 4 5 )1
12120به نظر مسافری ساکن در یک قطار که با سرعت 45 kmاز یک ایستگاه عبور کرده و به سمت شرق میرود ،قطاری با سرعت 75 km
h h
(سراسری) از ایستگاه گذشته و به سمت غرب میرود .سرعت قطار دوم از دید سوزنبان ایستگاه چند کیلومتر بر ساعت است؟
120 )4 7 5 )3 6 0 )2 3 0 )1
آزمون 1
1در نمودار مکان -زمان شکل روبهرو جابهجایی و مسافت طی شدهی متحرک در بازهی 2s -1
تا 6sبه ترتیب از راست به چپ چند متر است؟
7 ، 3 )1
5 ، +3 )2
)3صفر 3 ،
، 3 )4صفر
2ذرهای در صفحهی xoyاز مکان ) A(0, 4در خالف جهت عقربههای ساعت روی دایرهای به مرکز مبدأ مختصات 530 ،میچرخد. -2
جابهجایی این ذره چند متر است؟ (یکاها در )SI
4 5 )4
8 5 )3 4 5 )2 4 )1
5 5
3کدام گزینه درست است؟ -3
)1هرگاه جهت حرکت عوض شود الزام ًا جهت بردار مکان تغییر میکند.
)2بردار جابهجایی و بردار مکان همواره همجهت هستند.
)3بردار سرعت متوسط و بردار مکان همجهت هستند.
)4بردار سرعت متوسط همجهت با بردار جابهجایی است.
28 یسانش تکرح :لوا لصف
20در
5متحرکی روی خط راست در یک جهت در بازههای زمانی 5s ، 3sو 7sبهترتیب با سرعتهای متوسط 10 m ، 5 mو m -5
s s s
حرکت بوده است ،سرعت متوسط در کل بازهی زمانی حرکت چند متر بر ثانیه است؟
12 )4 14 )3
41 )2
35 )1
3 3
m
6متحرکی روی خط راست نصف اول مسیری را با سرعت متوسط v1و باقی مسیر را در همان جهت با سرعت متوسط 40پیموده است. -6
s
16باشد v1 ،چند متر بر ثانیه است؟
اگر سرعت متوسط در تمام مسیر m
s
)4قابل دسترسی نیست. 1 0 )3 1 2 )2 8 )1
7بردار مکان متحرکی در SIبه صورت r = (2t +1) i + (t 2 + 3t) jاست .اندازهی بردار مکان آن در t =1sچند متر است؟ -7
(آزاد خارج از کشور ریاضی )88 -
7 )4 5 )3 4 )2 3 )1
8متحرکی از نقطهی ) A(2, 3در مدت 3ثانیه به نقطهی ) B(4, 3و سپس در مدت 7ثانیه به نقطهی ) C(11, 15میرود( .یکاها در -8
)SIاندازهی سرعت متوسط این متحرک چند متر بر ثانیه است؟
4 3 )4 3 5 )3 2 /5 )2 1 /5 )1
9معادلهی حرکت جسمی در SIبه صورت − t 3 +1
= xاست .سرعت متوسط در بازهی t =1sتا t = 3sچند متر بر ثانیه است؟ -9
−26 )4 2 6 )3 1 3 )2 −13 )1
در حرکت است .بردار سرعت آن کدام است؟ = (در ) SIبا سرعت ثابت 10 m
1212ذرهای روی خط y 3x + 5
s
v= 5 i + 2 j )4 v 3 i + j )3
= v= 2 i + 5 j )2 v= i + 3 j )1
0 / 5جاری
1414شناگری که سرعت شنای او در آب ساکن 1 mاست ،در وسط رودخانهی عریضی که در جهت غرب به شرق با سرعت m
s s
است ،احساس خستگی میکند .او میخواهد در کوتاهترین زمان خود را به ساحل جنوبی رودخانه برساند ،از اینرو باید ………
)2به سوی جنوب غربی شنا کند. )1به سوی جنوب شنا کند .
)4جهت شنا کردن او در زمان رسیدن به ساحل جنوبی نقشی ندارد. )3به سوی جنوب شرقی شنا کند .
1515قایقی در یک رودخانه فاصلهی بین دو نقطه را اگر در مسیر جریان آب حرکت کند ،درمدت tو اگر در خالف جهت آب حرکت کند،
7
در مدت tطی میکند ،سرعت قایق نسبت به آب ساکن چند برابر سرعت جریان آب خواهد بود؟
3
7 )4 4 )3 3 / 5 )2 2 / 5 )1
3