Yüksek Tüketi̇mli̇ Endüstri̇yel Tesi̇sleri̇n Doğal Gaza Dönüşümü

T.
C
FIRAT ÜNİVERSİTESİ
FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
YÜKSEK TÜKETİMLİ ENDÜSTRİYEL TESİSLERİN

DOĞAL GAZA DÖNÜŞÜMÜ, ENERJİ VE EKSERJİ
ANALİZİ
Abdulsamed GÜNEŞ
Yüksek Lisans Tezi

Makine Mühendisliği Anabilim Dalı
Danışman: Doç. Dr. Gülşah ÇAKMAK
HAZİRAN-2016
I
T.C
FIRAT ÜNİVERSİTESİ
FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
YÜKSEK TÜKETİMLİ ENDÜSTRİYEL TESİSLERİN DOĞAL GAZA DÖNÜŞÜMÜ,

ENERJİ VE EKSERJİ ANALİZİ
YÜKSEK LİSANS TEZİ
Abdulsamed GÜNEŞ
(141120105)
Tezin Enstitüye Verildiği Tarih : 15 Haziran 2016
Tezin Savunulduğu Tarih : 11 Temmuz 2016
HAZİRAN-2016
II
ÖNSÖZ
Tez çalışmam boyunca bilgisi, tecrübesi ve desteğiyle beni yönlendiren değerli hocam Sayın
Doç. Dr. Gülşah ÇAKMAK’a, destekleriyle her an yanımda hissettiğim değerli hocam Prof. Dr.
Cengiz YILDIZ, aynı şekilde Prof. Dr. İhsan DAĞTEKİN ve üzerimde emeği olan tüm hocalarıma
ve öğretmenlerime teşekkürlerimi ve hürmetlerimi sunarım.
Hayatım boyunca sevgi ve manevi destekleriyle daima yanımda olan sevgili aileme, bana
verdikleri emek için, sonsuz minnet ve teşekkürlerimi sunarım.
Abdulsamed GÜNEŞ
ELAZIĞ – 2016
III
İÇİNDEKİLER
Sayfa No
ÖNSÖZ ..................................................................................................................... III

İÇİNDEKİLER ............................................................................................................. IV
ÖZET ..................................................................................................................... VI
SUMMARY .................................................................................................................. VII
ŞEKİLLER LİSTESİ ................................................................................................. VIII
TABLOLAR LİSTESİ .................................................................................................. IX
SEMBOLLER LİSTESİ ................................................................................................. X
1. GİRİŞ ............................................................................................................. 1
2. Doğal Gaz ve Dönüşüm Sistemleri İle İlgili Genel Kavramlar .................... 7
2.1. Doğal Gaz, Oluşumu ve Bileşimi ..................................................................... 7
2.2. Doğal Gaz Dönüşüm Sistemleri ile İlgili Genel Kavramlar ............................. 7
3. MATERYAL VE METOD .......................................................................... 15
3.1. Projelendirme Esasları ................................................................................... 15
3.1.1. RMS-X Basınç Düşürme ve Ölçüm İstasyonlarının Giriş ve Çıkış Çap
Hesabı ........................................................................................................... 15
3.1.2. İstasyon Boru Çapı Hesabı ............................................................................. 15
3.1.3. Regülatör Seçimi ........................................................................................... 15
3.1.4. Sayaç Kapasite ve Tiplerinin Belirlenmesi ..................................................... 16
3.1.5. Kazan Hattı Analizi ve Hesaplamaları............................................................ 17
3.1.6. Mutfak Hattı Analizi ve Hesaplamaları .......................................................... 21
3.1.7. Kazan Dairesi Havalandırması ....................................................................... 23
3.1.7.1. Doğal Havalandırma ...................................................................................... 23
3.1.7.2. Mekanik (Cebri) Havalandırma ...................................................................... 24
3.1.8. Kompansatör Seçimi ...................................................................................... 24
3.2. Enerji ve Ekserji Analizi ................................................................................ 25
3.2.1. Enerji ve Ekserji Verimliliği .......................................................................... 27
IV
4. ELAZIĞ MOBİLYA FABRİKASI DOĞAL GAZ DÖNÜŞÜM
PARAMETRELERİ VE PROJELENDİRME ........................................... 28
4.1. Debi Hesabı ................................................................................................... 30
4.1.1. Kazan Hattı Gaz Debi (QK) Hesabı ................................................................ 28
4.1.2. Mutfak Hattı Debi Hesabı (QM)...................................................................... 28
4.2. Fabrika Kapasitesi ......................................................................................... 29
4.3. Çap Hesabı .................................................................................................... 29
4.4. Sayaç Seçimi ................................................................................................. 30
4.5. Kazan Hattı Analizleri ................................................................................... 31
4.6. Mutfak Hattı Analizleri .................................................................................. 39
4.7. Basınç Uygunluk Kontrolleri ......................................................................... 43
4.8. Brülör Kapasite Hesabı .................................................................................. 43
4.9. Havalandırma Hesabı ..................................................................................... 44
4.9.1. Doğal Havalandırma Hesabı .......................................................................... 44
4.9.2. Mekanik (Cebri) Havalandırma Hesabı .......................................................... 44
4.10. Kompansatör Hesabı ...................................................................................... 44
5. ENERJİ ve EKSERJİ ANALİZİ................................................................. 46
5.1. Enerji Analizi ................................................................................................ 46
5.2. Ekserji Analizi ............................................................................................... 49
6. SONUÇLAR................................................................................................. 54
KAYNAKLAR ............................................................................................. 55
EKLER ......................................................................................................... 58
ÖZGEÇMİŞ ................................................................................................. 72
V
ÖZET
Doğal gaz, diğer karbon kökenli yakıtlara göre daha çevreci, ekonomik ve verimli
olduğundan tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de kullanımı gün geçtikçe yaygınlaşmaktadır.
Doğalgazın teslim noktasından son kullanıcıya kadar ulaştırılması sürecinde ciddi projelendirme ve
uygulama aşamaları bulunmaktadır.
Bu çalışmada standart projelendirme esaslarına hakim olmak ve projeyi uluslararası
şartnamelere uygun yapmak için ülkemizdeki mevcut üniversitelerde ve eğitim merkezlerinde
verilen doğalgaz tesisatı derslerindeki teorik bilgilere ek olarak, doğal gaz dönüşüm parametrelerini
belirlemek ve uygulamada projelendirme sırasında karşılaşılan sorunları ve dönüşüm hesabında
yapılan varsayımları belirlemek hedeflenmiştir. Bu bağlamda Elazığ’da bulunan bir mobilya
fabrikasındaki tesisin projelendirme aşamaları verilen teorik bilgiyi uygulamaya geçirirken
karşılaşılan zorlukları ortadan kaldırmak amacıyla analizleri yapılarak projelendirilmesi
tamamlanmıştır. Yapılan projelendirme sonucu sisteme termodinamiğin birinci ve ikinci kanunu
uygulanarak yapılan analizler sonucu enerji veriminin % 85, ekserji veriminin de % 56 olduğu
hesaplanmıştır. Ayrıca bu analizler sonrasında doğal gazın diğer yakıtlara göre avantajı ve
kolaylıkları belirtilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Doğal gaz, Tesisat, Endüstriyel, Dönüşüm, Enerji, Ekserji
VI
SUMMARY
HIGH-CONSUMPTION INDUSTRIAL FACILITIES NATURAL GAS

CONVERSION, ENERGY AND EXERGY ANALYSIS
Natural gas, other carbon-based fuels more than environmental, economical and efficient use
of all because it is becoming increasingly common. From the delivery point of natural gas delivery
to the end user in the process of design and implementation of serious offers.
In this study, on the basis of the standard project control and to make our country
international project specifications available in universities and training centres given natural gas
supplies in addition to the theoretical knowledge in their courses, set parameters and application to
natural gas conversion project and problems encountered during the transformation is aimed to
determine the assumptions that are made to your account. In this context, projecting the facility in a
furniture factory in stages while the given theoretical knowledge into practice in order to eliminate
the difficulties encountered in the analysis of the project has been completed. The result of
projecting first and second law of thermodynamics to the system made by applying a result of the
analysis of energy efficiency is 85%, the exergy efficiency of 56% was calculated. These analyses
also are noted advantages and the facilities in the aftermath of natural gas compared to other fuels.
Keywords: Natural Gas, Fitment, Industrial, Transformation, Energy, Exergy
VII
ŞEKİLLER LİSTESİ
Sayfa No
Şekil 2.1. Yer altı doğal gaz tesisatlarında hat detayı .................................................................... 11
Şekil 3.1. A, B ve C tipi istasyonların hız ve basınç sınırları ......................................................... 16
Şekil 4.1. Proje izometrisi ............................................................................................................ 16
Şekil 4.2. Proje üstten görünüşü ................................................................................................... 16
VIII
TABLOLAR LİSTESİ
Sayfa No
Tablo 2.1. Çeşitli bölgelerde çıkan doğal gazlar ve kimyasal bileşimleri ........................................7
Tablo 2.2. Yer altı doğal gaz hattı emniyet mesafeleri .................................................................. 10
Tablo 3.1. Sayaç seçim tablosu .................................................................................................... 17
Tablo 3.2. Boru anma çaplarına göre boru iç çapı tablosu ............................................................ 18
Tablo 3.3. Boru çapına göre yerel elemanların eşdeğer boru uzunlukları ...................................... 18
Tablo 3.4. Yerel kayıp katsayıları (ξ değerleri) tespit tablosu ....................................................... 20
Tablo 3.5. Bek çapına göre ocak kapasiteleri ............................................................................... 21
Tablo 3.6. Mutfak cihazları kapasite değerleri 1 ........................................................................... 22
Tablo 3.7. Mutfak cihazları kapasite değerleri 2 ........................................................................... 22
Tablo 3.8. Boru çapı hesaplama tablosu ....................................................................................... 22
Tablo 3.9. Enerji ve ekserji karşılaştırma tablosu. ........................................................................ 27
Tablo 5.1. Baca gazı bileşenleri hacimsel debileri ve bileşen yüzdeleri ........................................ 47
Tablo 5.2. Enerji analizinde baca gazı değer tablosu .................................................................... 47
Tablo 5.3. Nemli hava bileşenleri değer tablosu ........................................................................... 51
Tablo 5.4. Ekserji analizinde baca gazı bileşenleri değer tablosu .................................................. 52
IX
SEMBOLLER LİSTESİ
a : Menfez ızgara katsayısı

Cbr : Brülör kapasitesi (kcal/h-kW)
Cg : Regülatör geçirgenlik katsayısı
Ckazan : Kazan ısı kapasitesi (kcal/h-kW)
CP : Özgül ısı (kJ/kgK)
D : Boru çapı (mm)
Diç : Boru iç çapı (mm)
Ex : Ekserji (kcal/h-kW)
Ex,C : Kimyasal ekserji
Ex,F : Fiziksel ekserji
Ex,K : Kinetik ekserji
Ex,P : Potansiyel ekserji
F : Havalandırma menfezinin geometrisine bağlı katsayı
h : Entalpi (kJ/kg)
HO : Yakıt üst ısıl değeri (kcal/m3)
HU : Yakıt alt ısıl değeri (kcal/m3)
Hyakıt,top : Toplam yakıt entalpisi (kW)
Ikayıp : Isı kayıp miktarı (kcal/h-kW)
K : Doğalgaz katsayısı
L : Boru uzunluğu (m)
Leş : Eşdeğer boru uzunluğu (m)
Lx : x numaralı hattın gerçek uzunluğu (m)
Lyerel : Yerel eleman eşdeğer boru uzunlukları
M : Molar debi (kmol/s)
mY : Yakıt molar ağırlığı (kg/mol)
n : Molar oran
P0 : Referans çevre basıncı (bar)
Patm : Atmosfer basıncı (bar)
Pç : İstasyon çıkış basıncı (bar)
Pg : İstasyon giriş basıncı (bar)
PH : Yükseklik farkı basınç kaybı/kazancı (bar)
X
Pişl : Gaz hattının işletme basıncı (bar)
Pm : Mutlak basınç (bar)
PR : Düz boru sürtünme basınç kaybı (bar)
PT : Toplam basınç kaybı (bar)
PY : Yakıtın kazana giriş basıncı (bar)
PZ : Özel direnç basınç kaybı (bar)
Q : Gaz akış debisi (m3/h)
QFAB : Fabrika ana hattı toplam debisi (m3/h)
QK : Kazan hattı toplam debisi (m3/h)
QK1 : 1 numaralı kazan hattı toplam debisi (m3/h)
QK2 : 2 numaralı kazan hattı toplam debisi (m3/h)
QM : Mutfak hattı toplam debisi (m3/h)
Qmax : Sayacın ölçtüğü maksimum debi (m3/h)
Qsayaç : Sayaçta tespit edilen debi (m3/h)
Qtüketim : Yakıcı cihaz tüketim debisi (m3/h)
R : İdeal gaz sabiti
rb : Birim boy boruda oluşan basınç kaybı (mbar/m)
RMS : Ayar ve ölçüm istasyonu
s : Entropi (kJ/kgK)
SA : Alt havalandırma menfezi net kesit alanı (m2)
SÜ : Üst havalandırma menfezi net kesit alanı (m2)
T0 : Referans çevre sıcaklığı (˚C)
TY : Yakıtın kazana giriş sıcaklığı (˚C)
TY : Yakıtın kazana giriş sıcaklığı (˚C)
v : Kanaldaki hava hızı (m/s)
V : Gaz akış hızı (m/s)
Valt,hava : Alt hava debisi (m3/h)
Vüst,hava : Üst hava debisi (m3/h)
VY : Yakıtın hacimsel giriş debisi (Nm3/s)
α : Boru uzama katsayısı (m/˚C)
ΔH : Borunun başlangıcı ile bitişi arasındaki kot farkı (m)
ΔL : Boruda meydana gelen uzama miktarı (m)
ΔP : Seçilen hattaki basınç kaybı (bar)
XI
ΔT : Hattın ilk ve son sıcaklığı arasındaki fark (˚C)
η : Isıl verim (Cihaz Verimi)
ξ : Fitting kayıp katsayısı
φ : Özgül yakıt ekserjisinin bulunmasında kullanılan kimyasal ekserji faktörü
ψ : Ekserji verimi
XII
1. GİRİŞ
Doğal gazın ülkemizde kullanılmaya başlaması yaklaşık 28-30 yılı bulmaktadır. İlk
etapta Ankara’da kullanılmaya başlayan doğal gaz daha sonra İstanbul’da Ocak 1992’de,
Bursa’da Aralık 1992’de, İzmit’te Eylül 1996’da, Eskişehir’de ise Ekim 1996’da konut ve
ticari sektörlerde yaygın olarak kullanılmaya başlamıştır. Doğal gazın dağıtımı Ankara’da
Ego-Başkentgaz, İstanbul’da İgdaş, İzmit’de İzgaz, Bursa ve Eskişehir’de ise Botaş
tarafından yapılmaktadır.
Rusya-Türkiye doğal gaz boru iletim hattı ülkemize Bulgaristan sınırından girmekte ve
Hamitabat, Ambarlı, İstanbul, İzmit, Bursa ve Eskişehir güzergahı ile Ankara’ya
ulaşmaktadır. Bu hat 75 bar basınca göre dizayn edilmiş olup yaklaşık 850 km
uzunluğundadır. Bu hatta Kırklareli, Pendik, Eskişehir, Ambarlı ve Bursa’da kompresör
istasyonları, Malkoçlarda ana ölçüm istasyonu, Ankara Yapracık’ta ise kontrol merkezi
bulunmaktadır [1].
İlk yıllarda doğal gaz ve bunun projelendirilmesine yönelik sorunlar yaşanmakla

birlikte daha sonra yaşanan deneyimlerle başlangıçtaki sorunlar kısmi olarak çözülüp bu
konudaki standartlar aşama aşama oluşturulmaya başlanmış ve gelişen teknolojiye bağlı
olarak devam etmiştir.
Köktürk [2], Türkiye’de günümüzde yoğun bir şekilde doğal gaza geçiş süreci
yaşanırken, teknik etüd ve projelendirme işlemlerinin uzman ekipler tarafından
yapılmasının son derece büyük önem taşıdığını belirtmiştir. Kullanmakta olduğu enerjinin
büyük bir bölümünü ithal etmekte olan ülkemizin genel enerji tüketimi içerisinde ısıtma ve
soğutma sistemlerinin payının %35 olduğunu, endüstriyel tesislerde proses maksadıyla
kullanılan buhar, kızgın buhar gibi sıcak ve soğuk her türlü akışkan da düşünüldüğünde, %
65-70 mertebelerine ulaşan bu değerin enerji tüketiminde önemli bir yer kapladığını
vurgulamıştır.
Çıkış [3], sanayi tesislerinde çok önem arz eden doğal gaz dönüşüm ve projelendirme
hususları ile ilgili olarak doğal gaz tüketimi, kontrolü, güvenliği konularında bilgi vermeyi
ve yakıt olarak doğal gaz kullanan kuruluşların dönüşüm sistemleriyle ilgili izlemeleri
gereken yollar hakkında bilgi vermeyi amaçlamış ve dönüşümden sonra yapılan ekonomik
analizler ile doğal gaz ile çalışan sistemlerin diğer sistemlere göre avantajları göstermiştir.
Akar [4], fuel-oil yakan mevcut kazanların doğal gaza dönüşümünü inceleyerek kazan
1
kapasiteleri ve sıcaklık dağılımlarının farklı olduğunu göstermiştir. Ayrıca doğal gazlı
kazanların fuel-oil yakanlara göre yatırım ve işletme masraflarının daha az olduğunu
belirterek daha ekonomik olduğu saptamıştır.
Saatçi [5], doğal gazın sanayide kullanımının verimlilik ve çevre kirliliği bakımından
önemini ve ülkemizde geçerli olan koşullarda sanayide doğal gaz kullanımının ayrıntılı
incelenmesini yapmıştır. Dünyadaki teknolojik gelişmelere paralel olarak, enerji tüketim
miktarlarında da artış olduğunu belirtip, bunun da sınırlı enerji kaynaklarının daha verimli
kullanılmasının yanı sıra yeni enerji kaynaklarının aranması gerektiğini belirtmiştir. Herkes
tarafından bilinen en eski ve yaygın olarak kullanılan enerji kaynaklarının odun, kömür ve
petrol olduğunu ve doğal gazın da eski bir enerji kaynağı olmakla birlikte dünyada 1960
yıllardan sonra yaygın olarak kullanılmaya başlandığını ve sanayide kullanımının
avantajlarını belirtmiştir.
Yıldırım [6], Türkiye’de doğal gaz kullanımının kişisel ve sektörel öneminin

anlatılması amacıyla kullanım alanlarını önem sırasına göre inceleyerek doğal gazın
nakliyesi, depolanması ve projelendirilmesinin, uluslararası kuruluşlarla Türk standartları
enstitüsünün belirttiği standartlar doğrultusunda yapılmasını amaçlamıştır. Bunların
yanında bu iletim, depolama ve proje alanlarında faaliyet gösteren kuruluşları inceleyerek
yapmış oldukları projelerin standartlara uygunluk açısından denetimini yapmıştır.
Karakaş [7], endüstriyel tesislerin doğal gaza dönüşümü ve projelendirilmesi

konusunda yapılan çalışmalar sonucunda doğal gazlı sistemlerin katı yakıt ile çalışan
santrallere göre bakım ve maliyet konularında yüksek avantaj sağladığını açıklamıştır.
Kürekçi ve arkadaşları [8] yaptıkları çalışmada, 2005 yılında yayınlanan, 2011’de

güncellenen doğal gaz iç tesisat uygulama esaslarını içeren kaynakta dönüşüm
tekniklerinin en temel esaslarına yer vermişlerdir.
Bulut [9], doğal gazı tüketim birimlerine ulaştırması amacıyla kullanılan teknik
yöntemler ve analizleri, malzemeler ve ekipmanları teknik ve uluslararası standartlara göre
açıklayarak doğal gaz sistemlerinde kullanılan ekipmanların seçimi ve kullanım kriterlerini
açıklamıştır. Çalışma sonucunda teorik bilginin yanında projelendirme örnekleri de vererek
pratik bilgiyi desteklemiştir. Ayrıca yapılan maliyet analizleri ile beraber doğal gaz
sistemlerinin ekonomik üstünlüklerini de belirtmiştir.
2
Arslanbaş [10], teknik eleman yetiştiren eğitim kurumlarında doğal gaz konusunda
müfredat eksikliği, nitelikli bilgi ve teknik kitap eksikliği sebebiyle geleceğin mühendis ve
teknik elemanına yönelik çalışma yapmıştır. Bu çalışmada bina içi gaz tesisatı, kullanılan
gaz yakıcı cihazlar, gaz tesisatının test edilmesi, kaçak bulma ve önlem alma, acil durum
şartları ve yapılacaklar, havalandırma ve baca hesaplamalarına yer verilmiştir.
Özsaraç [11], doğal gazın günümüzde kullanımının yaygınlaşması sonucunda gaz

tesisatının bina girişinde bulunan regülatörden, gaz yakıcı cihazlara kadar olan borulama
sisteminin boyutlandırılması ve bu işlemin pratikte nasıl yapıldığını ana hatlarıyla ortaya
koymuştur.
Yalçın [12], sanayide büyük tehlike arz eden yakıt sistemlerinin doğal gazın
standartlara uygun projelendirilmesi ve kullanılmasıyla günümüzde ölümlü işletme
kazalarını istatistiklerle inceleyerek kazaların azaldığını belirtmiştir.
Bostancı [13], hava kirliliğinin önemli bir sorun haline geldiği günümüzde yakıt olarak
katı ve sıvı yakıt kullanan kazanların doğal gaza dönüşümünün önemi ve bu dönüşüm için
gerekli yanma ve termik hesapları içeren fortran dilinde bilgisayar programı hazırlamıştır.
Bu çalışmada mevcut kazanda yapılması gereken değişiklikleri anlatarak bunu örnek bir
proje üzerinde göstermiştir. Bu çalışma sonucunda yakıt olarak doğal gaz kullanan
kazanların çevre kirliliği oluşturacak etmenlerin ortadan kalktığı saptamıştır.
Yavuz ve arkadaşları [14], doğal gazın ülkemizde sanayi tesislerinde de kullanılmaya

başlanması sonucu gerek duyulan endüstriyel tesislerin doğal gaza dönüşümü esaslarını
ayrıntılı ve pratik örneklerle açıklamıştır. Tezcan [15], endüstriyel ve büyük tüketimli
tesislerin doğal gaz projelendirme ve dönüşüm teknikleri adı altındaki çalışması ile bu
alandaki projelendirmeye katkıda bulunmuştur. T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Mesleki
Eğitim ve Öğretim Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi kapsamında 2006’da yayınladığı
doğal gaz ders notları modüllerinde doğal gaza dönüşümün bütün ayrıntılarına yer
verilmiştir [16-17]. T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Bilgi Merkezi, ülkemizde
doğal gaz kullanımı ve dağıtımı ile ilgili temel bilgilere kendi resmi internet sitesinde yer
vermiştir [18].
Önder [19], doğal gaz projelendirme teknik esaslarının en temel amacının ülkemizde
özellikle ısınma, kojenerayon ve proses uygulamalarında doğal gaz tüketiminin yapılacağı
ev, ticari ve sanayi tesislerinde teknik emniyet kurallarına bağlı kalarak yüksek verimde
hizmet sağlayacağını belirtmiştir.
3
Bilgiç [20], katı ve sıvı yakıtla çalışan endüstriyel kazanların doğal gaza dönüşümü
sonrasında dönüşüm öncesi ve sonrasında meydana gelen ısıl kapasiteler, birim ısıtma
yüzeyinden elde edilen ısı, ortalama baca gazı sıcaklığı, hava fazlalığı ve baca gazı kaybı
gibi değerleri kıyaslayarak bu değerler neticesinde kömürle, fuel-oil ile ve doğal gaz ile
çalışan kazanların tükettikleri yakıt ve ürettikleri ısı miktarlarını değerlendirmiş ve doğal
gazlı sistemlerin üstünlüklerini açıklamıştır.
Kadırgan [21], endüstride doğal gaz ve dönüşüm başlığı altında yapılan seminerde
doğal gazın fiziksel özellikleri, yanması, yanma sonu ürünleri, hava kirliliği, endüstride
ısıtma, kurutmada, pişirmede, fırınlamada ve ısıl işlemlerde doğal gaz kullanımını, Akyüz
[22] endüstride doğal gaz tesisatı, enstürmantasyon, test ve işletmeye almakla ilgili
spesifikasyon hazırlama yöntemlerini, Arısoy [23] endüstriyel tesislerde doğal dönüşüm
sistemlerine katkı amaçlı boru çapı hesap tekniklerini, Sayın [24] doğal gaz dönüşüm
sistemleri uygulanan işletmelerde kurulum sonrası kontrol ve emniyet sistemlerini
belirtmişlerdir. Önder [25], katı veya sıvı yakıtlı mevcut endüstri ve ısıl işlem fırınlarında
doğal gaz dönüşüm ve regülasyon konularında temel işletme esaslarını belirtmiştir.
Günümüzde halen devam etmekte olan doğal gaza dönüşüm işlemleri aşamasında aynı
zamanda doğal gazın ülkemizdeki gidişatı ile ilgili sorunlarda ortaya çıkmaktadır. Avrupa
çok uzun süredir ve yaygın bir şekilde doğal gazı kullanmakta ve bu temini ekseriyetle
Rusya’dan sağlamaktadır. Küreselleşen dünyada ekonomik denge bir tarafa devam eden bu
gaz ticaretinin zarar görmesi de olası ihtimaller dahilindedir. Fakat günümüzde dünyadaki
toplam doğal gaz rezervinin henüz yaklaşık %15 gibi bir bölümüne erişilmesi bir nebze
olsun gelecek sıkıntıları azaltacağını ve bu oranın bile dünya tüketimine yaklaşık 70 yıl
yeteceği düşünülmektedir. Ülkemizde de Mardin ve civarında yaklaşık 1 milyar m3 ,
Trakya’da ise yaklaşık 14 milyar m3 rezerv vardır [26].
Özgür [27], konutlarda ve ticari yapılarda doğal gaz dönüşüm sistemleri bilgilendirmesi
ve doğal gazın avantajlarının yanında dezavantajlarının da belirtildiği bildiri yayınlamıştır.
Türk Standartları Enstitüsü tarafından Mühendislik Hizmetleri İhtisas Grubu’nca TS

7363’ün 1990'ın revizyonu olarak yayınlanan makalede ülkemizde doğal gaza dönüşümün
temel standartları belirlenmiştir [28].
Çengel ve Boles [29], bir buhar kazanının termodinamiğin birinci ve ikinci kanunlarına
göre analizlerinin yapılması ve bu analizler sonucu enerji ve ekserji veriminin
hesaplanması ile doğal gaz kullanımının bu verimler üzerindeki etkisini yorumlamışlardır.
4
Bu bağlamda termodinamiğin birinci ve ikinci kanununun çalışılan sistemlere uygulanarak
sistemin enerji ve ekserji analizlerinin yapılmasının sistem veriminin değerlendirilmesinde
en gerekli parametreler olduğunu örneklerle açıklamışlardır.
Sciubba ve arkadaşları [30], kapalı çevrimlerle çalışan sitemlerde termik verim

ifadesini; elde edilen net işin verilen ısıya oranı olduğunu, açık çevrimle çalışanlarda ise
elde edilen net işin ideal şartlarda elde edilebilecek tersinir işe oranı olduğu belirtmişlerdir.
Ahmadi ve Toghrai [31], termodinamiğin birinci ve ikinci kanunlarının uygulandığı

türbin, yoğuşturucu ve buhar kazanının projenin optimizasyonu amacıyla yapılan analizler
sonucu tespit ettikleri verimlilik değerlerinin gaz yakıt ile çalışan kazanlarda katı ve sıvı
yakıtlı kazanlara oranla daha yüksek olduğunu tespit etmişlerdir.
Lenti ve arkadaşları [32], termodinamiğin birinci kanununa göre yapılan analizin

enerjinin niceliğini tespit etmek için yapıldığını, ikinci kanuna göre yapılan analizin ise
enerjinin niteliğini tespit etmek amacıyla yapıldığını belirttiler. Bu analizlerde temel
amacın yüksek verim ve yakıttan en yüksek enerjiyi elde etmek olduğu anlatılmıştır. Yakıt
enerjisinin tamamını iş yapabilme kabiliyeti olan enerjiye dönüştürmek imkansız olduğu
için tersinmezliklerin tespit edilmesi gerektiğini belirtiler. Tersinmezliklerin de enerji ve
ekserji analizleriyle tespit edileceğini açıklamışlardır.
Saidur ve arkadaşları [33], enerji ve ekserji verimliliğini; sistemlere uygulanan

analizler için en genel haliyle toplam ürün verimliliğinin, sisteme giren ürünlerin toplam
verimliliğine oranı olacak şekilde ifade etmişlerdir. Birinci kanun veya enerji veriminin
genel anlamda kazandan elde edilen iş miktarının, tüketilen yakıtın entalpisine oranı
olduğunu, ikinci kanun veya ekserji veriminin ise kullanılabilir maksimum enerji
kavramının analiz edilmesiyle mevcut toplam enerjiden en fazla yararlanma oranı olarak
kullanıldığını belirtmişlerdir. Buna göre verimi ise çıkan ekserjinin girenlere oranı olarak
belirtmişlerdir. Kayıp ekserjinin ise tersinmezliğe eşit olduğunu, yani sisteme giren toplam
ekserjinin çıkan enerji ile tersizmezlik miktarının toplamı olduğunu açıklamışlardır.
Dinçer ve Al Muslim [34], tarafından rankine çevrimi ile çalışan güç santrallerine
termodinamik analizler yapılarak sisteme enerji ve ekserji analizleri uygulamış ve sistem
değerlendirilmiştir. Yapılan çalışmada, kazan sıcaklığı ve basıncı, yakıt farklılığı ve debi
gibi farklı parametrelere sahip kazanlarda elde edilen enerji ve ekserji verimleri, katalog ve
literatür çalışmalarıyla kıyaslanmış ve değerlendirmeler yapılmıştır. Sistemlerin verim
5
artırımı ve optimizasyonunda enerji ve ekserji analizlerinin yüksek oranda gereklilik arz
ettiği belirtilmiştir.
Tekel [35], Termodinamiğin birinci ve ikinci kanunları ile verimlilikleri tespit edilen
termik santrallerin, verimliliklerindeki farklılığın kullanılan kazanların performans
farklılığının yanı sıra yakıtlardaki farklılık da olduğunu belirtmiştir.
Mert ve arkadaşları [36], toplam ekserjinin akışkanlarda; manyetik, elektrik, nükleer

enerjiler ihmal edilerek kinetik, potansiyel, kimyasal ve fiziksel ekserji olarak dört kısma
ayrıldığını ve bu dört maddenin toplamından oluştuğunu belirtmişlerdir. Ayrıca hareketsiz
sistemlerde potansiyel ve kinetik ekserjilerin sıfır olarak kabul edildiğini ve toplam
ekserjinin fiziksel ve kimyasal ekserjilerin toplamına eşit olduğunu belirtmişlerdir.
Yazıcı ve Selbaş [37], tarafından buharlı bir güç santralinin ana elemanlarına
termodinamiğin birinci kanunu uygulanarak enerji denklemleri yazılmış ve
termodinamiğin ikinci kanunu uygulanarak sistem elemanlarının ekserji analizi yapılarak
sistemin toplam tersinmezlik miktarı ve en çok tersinmezlik üreten sistem elemanı
belirtilmiştir.
Çomaklı ve Terhan [38], atık baca gazındaki kayıp ısıdan yararlanmak ve bu ısıdan
santrale yakın bir binanın ısıtılması amacıyla doğal gaz yakıtlı bir kazandan çıkan baca
gazının ekserji analizini yaparak yapılacak olan projenin verimliliğini hesaplamışlardır.
Şahin ve arkadaşları [39], Karabük Demir Çelik Fabrikasındaki güç santraline

enerji ve ekserji analizlerini uygulamış ve bu analizler sonucunda her bir ünitenin enerji
kayıpları ve tersinmezliklerini belirlemişlerdir. Ayrıca üniteler tersinmezliklere göre
karşılaştırılmış ve verim artırıcı bazı önemli öneriler yapılmıştır.
Bu çalışmada endüstriyel ve yüksek enerji tüketimli tesislerin doğal gaza geçiş ve

projelendirilmesi konusunda teorik bilgilerle pratik bilgiler birleştirilmiştir. Buna paralel
olarak Elazığ’da bulunan bir mobilya fabrikası için detaylı bir doğal gaz dönüşüm
projelendirilmesi yapılmıştır. Gerçekleştirilen dönüşümün faydasını tespit etmek için ise
enerji ve ekserji analizleri uygulanmıştır.
6
2. DOĞAL GAZ VE DÖNÜŞÜM SİSTEMLERİ İLE İLGİLİ GENEL
KAVRAMLAR
2.1. Doğal Gaz, Oluşumu ve Bileşimi
Doğal gaz milyonlarca yıl önce yaşayan sonrasında ölen canlı kalıntılarının yer altı
katmanlarında basınç ve sıcaklık değişimleriyle gerçekleşen bir takım kimyasal
reaksiyonlar sonucu ortaya çıkmaktadır. İçerisinde büyük oranda (%75-95 ) metan (CH4),
daha az oranda etan (C2H6), propan (C3H8), bütan (C4H10), azot (N2), karbondioksit (CO2),
hidrojen sülfür (H2S), helyum (He) içeren renksiz, kokusuz bünyesinde yüksek enerji
ihtiva eden bir gaz yakıttır. Dünyada çeşitli yerlerde çıkan doğal gaz ve kimyasal
bileşimleri Tablo 2.1’de verilmiştir.
Tablo 2.1. Çeşitli bölgelerde çıkan doğal gazlar ve kimyasal bileşimleri [40]
Sıra Rezerv Adı CH4 C2H6 C4H10 CmHn CO2 N2
1 İngiltere - Kuzey Denizi 83,6 6,2 2,0 1,0 1,7 4,5
2 SSCB (Bakü) 87,7 5,8 - - - 0,8
3 ABD - Kansas 76,9 3,7 2,6 2,1 0,6 13,0
4 ABD -Teksas 91,0 4,8 1,6 1,1 0,7 0,7
5 ABD - California 87,2 5,2 3,5 2,0 1,7 -
6 Almanya - Emslannd 79,0 5,0 1,6 1,0 1,2 4,4
7 Almanya - Diephaiz 67,3 - - - 2,4 10,3
8 Almanya - Amptring 92,5 6,0 - - - 1,0
9 Hollanda 70,0 4,3 1,1 0,4 0,6 21,5
10 Cezayir 63,3 11,9 6,1 4,1 6,9 7,3
11 Tunus 66,3 17,3 9,4 5,5 1,5 -
12 Arjantin 95,0 4,0 - - - 1,0
13 Kanada 86,8 9,6 2,5 0,4 - 0,5
14 S.Arabistan 56,2 19,0 14,4 5,8 2,7 -
15 Venezuella 76,7 6,9 6,6 3,3 3,7 -
2.2. Doğal Gaz Dönüşüm Sistemleri ile İlgili Genel Kavramlar
Dağıtım Şebekesi
Doğal gazın kent girişindeki ana basınç düşürme ve ölçüm istasyonlarından alınarak
gaz teslim noktalarına iletimini sağlayan yeraltı gaz boru hatlarının tümüdür. Dağıtım
şirketinin, belirlenen bölgelerde işlettiği doğal gaz dağıtım tesislerini ve boru hatlarını
ifade eder.
7
Basınç Düşürme ve Ölçüm İstasyonu
Doğal gazın basıncının düşürüldüğü ve doğalgaz miktarının ölçüldüğü istasyonlardır.

Polietilen hatlardan beslenen ve çelik hatlardan beslenen istasyonlar olmak üzere iki
türlüsü mevcuttur. Polietilen hatlı istasyonlar gaz debisi 500 m3/h’e kadar olan, giriş
basıncı 1 - 4 bar ve çıkış basıncı en fazla 0,5 bar olan endüstriyel tesisler için uygundur,
çelik hatlı istasyonlar ise debisi 500 m3/h’den yüksek hatlarda kullanılır.
Yüksek Basınç Dağıtım Hattı
Kompresör istasyonundan başlayıp şehir giriş istasyonlarına (A tipi istasyon) kadar

olan, yüksek basınçta doğal gaz taşıyan çelik boru hatlarıdır. Yüksek basınç hatları 19
bardan daha yüksek çalışma basıncına sahiptirler.
Orta Basınç Dağıtım Hattı
Şehir giriş istasyonlarını (A tipi istasyon) şehir içi bölge istasyonlarına (B tipi
istasyon) bağlayan, orta basınçta doğalgaz taşıyan çelik boru hatlarıdır. Orta basınç hatları
4-19 bar çalışma basıncına sahiptirler.
Düşük Basınç Dağıtım Hattı
Şehir içi bölge istasyonlarının (B tipi istasyon) çıkışından başlayan ve düşük basınçta
doğalgaz taşıyan çelik veya polietilen boru hatlarıdır. Düşük basınç hatları 4 bardan daha
düşük çalışma basıncına sahiptirler.
Gaz Teslim Noktası
Müşteriye doğal gaz arzının sağlanacağı noktadır. Bu nokta, servis kutusunun

regülatör çıkışı ya da basınç düşürme ve ölçüm istasyonunun ise çıkış vanası olabilir. Gaz
teslim noktasının tipi gaz debisi, gaz basıncı ve bölgedeki doğal gaz hattının çelik veya
polietilen olup olmamasına bağlı olarak değişkenlik gösterir.
Servis Hattı
Dağıtım şebekesinin bir abone servis kutusuna veya basınç düşürme ve ölçüm
istasyonuna bağlayan; servis kutusu veya basınç düşürme ve ölçüm istasyonlarını ihtiva
eden tüm boru hattıdır.
8
Servis Kutusu
Servis ya da bağlantı hattının bitimine konulan; içinde servis regülatörü ve/veya

küresel vana bulunan kutudur.
Servis Regülatörü
Servis hattı basıncını istenilen kullanım basıncına düşüren cihazdır. Ani kapatma
özelliği olan regülatörlerin bir diğer görevi de regülatör sonrasındaki ani gaz
boşalmalarında hattı keserek güvenliği sağlamaktır.
Güzergah
Güzergah seçinde boru hattının hasar ve aşırı gerilime maruz kalmayacağı emniyetli
yerlerden geçirilmesine dikkat edilmelidir. Boru hattı, tehlikeli madde içeren depoların
bulunduğu mahallerden, kanalizasyon ve benzeri gider kanallarının bulunduğu yerlerden,
havalandırmalar, asansör boşlukları ve yangın merdivenleri gibi yerlerden
geçirilmemelidir.
Yeraltından geçirilen gaz hatları diğer borulara, binalara ve elektrik tesisatları gibi
tehlike arz edecek bölümlere yeterli emniyet mesafesinden geçirilmelidir. Bu emniyet
mesafeleri aşağıdaki Tablo 2.2’de verilmiştir. Mecburiyetten dolayı havasız ya da risk
oluşturabilen şartlar söz konusu varsa tesisat aşağıdaki şartlar sağlanmak üzere dağıtım
şirketinin onayı ile de yapılabilir.
- Hat çelik kılıf içine alınmalıdır,
- Kılıf borusunda kaynaklı ek malzemeler kullanılmamalıdır,
- Böyle yerlerde herhangi bir boru hattı olmamalıdır,
- Korozyon oluşturabilecek faktörler ortadan kaldırılmalıdır,
- Havalandırma eksiksiz olmalıdır.
9
Tablo 2.2. Yer altı doğal gaz hattı emniyet mesafeleri [41]
Geçiş Mesafe (min)
Elektrik kablo hatları 50 cm
Kanalizasyon vs. gider boruları Dik geçiş 50 cm, paralel geçiş 100 cm
Metal boru hatları 50 cm
Sentetik boru hatları 30 cm
Açık Kanallar Dik geçiş 50 cm, paralel geçiş 150 cm
Topraklama Tesisatı
Servis kutusu ve kazan daireleri için özel topraklama tesisatı yapılmalıdır.

Topraklama tesisatı,
- 0.5 m², 1 mm kalınlığında bakır levha ile
- 0.5 m², 2 mm kalınlığında galvanizli levha ile
- Bakır çubuk elektrotları ile yapılabilir. (En az 18 mm çapında ve 1,5 m uzunlukta
olmalıdır.)
Levha türünde olan topraklamalarda, metal en az 1 m toprak altına gömülerek toprak
üzerinde kalan metal kısım muhafazası topraklama gereken diğer elemanlar ile
irtibatlanması sağlanır. Bakır elektrotlar ise yüzeyden en az 30 cm derinliğe gömülerek
aynı işlemler yapılmalıdır.
Katodik Koruma
Toprak altından geçen çelik hatların korozyona karşı korunması katodik koruma ile
sağlanır. Borunun yer altından yer yüzeyine çıktığı noktalarda yalıtım sağlamak amacıyla
yer yüzeyinde yarım metre yükseğe izolasyon flanşı konulmalıdır. Ayrıca yer altından
giden çelik ve polietilen hatlarda hat detayı Şekil 2.1.’de verilmiştir.
10
Şekil 2.1. Yer altı doğal gaz tesisatlarında hat detayı [42]
Kazan Dairesi
Kazanın yerleştirildiği mahaldeki duvar ve tavan aralıklarının ölçüleri TS 3818’e

uygun olmak şartı ile üretici firma tarafından belirlenen değerlerin altına düşmemelidir.
Bakım ve onarım için brülörün revizyon ihtiyacının olması durumunda yer değiştirme
imkânını verecek yeterli alanlar mevcut olmalıdır. Kazan dairelerinde yakıt tankı veya
depoları bulunmamalıdır. Kazan dairesi kapıları yanmaz malzemeden olmalı ve dışarıya
açılacak şekilde yapılmalıdır. Olası tehlikeler karşısında kazan dairesi dışına kazan
dairesinin tüm elektriğinin kesilmesini sağlayacak bir ilave tesisat yapılmalıdır. Kazan
dairesine emniyet kuralları ve cihazların kullanım talimatları asılmalı, acil durumlarda
başvurulması gereken birimler müşteriye sunulmalıdır. Kazan dairelerinde elektrik
jeneratörleri bulunmamalıdır.
Elektrik Tesisatı
Kazan dairelerine bulunan cihazların elektrik enerjisinin sağlayan elektrik panosu

etanj tipi veya patlama ve kıvılcımlara karşı dayanıklı olmalı, kumanda bölümü pano
kapağına monte edilmeli, kapak açılmadan butonlarla açma ve kapama yapılabilmelidir.
Elektrik dağıtım panosunun kazan dairesi dışında olması durumunda pano ve
aksesuarlarının patlama ve kıvılcımlara dayanıklı olma şartı yoktur. Brülör kumanda
panosu aynı şekilde etanj tipi veya patlama ve kıvılcımlara karşı dayanıklı olmalı, ana
kumanda panosundan rahatça ayırt edilebilecek bir şekilde ve brülöre yakın bir yerde
olmalıdır. Bağlantı kabloları fleksible kablo ile yapılmalıdır.
11
Aydınlatma tavandan en az yarım metre aşağıya sarkacak biçimde veya üst
havalandırma seviyesinin altında kalacak şekilde yine etanj tipi exproof flouresan özellikte
olmalıdır. Olası tehlikelere karşı kazan dairesine girmeden dışarıdan kumanda edebilecek
şekilde tüm elektriğin kesilmesini sağlayacak tesisat yapılmalıdır.
Tesisat
Basınç düşürme ve ölçüm istasyonu veya servis kutusu çıkışından itibaren sayaç
haricinde, mülkiyeti müşteriye ait olan ve müşteri tarafından yaptırılan; boru hattı,
teçhizatı, tüketim cihazları, atık gaz çıkış borusu, baca ve havalandırma sistemleri gibi
tesisatın tümüdür. Dağıtım hattı, düşey kolon hattı, tüketim, ayrım ve cihaz bağlantı hatları
toplamından meydana gelir [43].
Sayaç
Faturalama işlemi için okuma yapan aletlerdir. Müşterilerin doğalgaz tüketim

miktarını belirleyen ölçü aletidir. Gaz arzının eksiksiz ve güvenli sağlanabilmesi açısından
tüm ölçüm sistemlerinin çalışır durumda olması gerekir. Sayaçların yerleşimi ISO 9951
standardına uygun olmalıdır. Sayaçlar üzerinde standart basınç şartını 1.01325 bar ve
sıcaklık şartını 15˚C esas alarak basınç, sıcaklık ve sıkıştırılabilirlik faktörüne göre bir
hacim düzeltici (korrektör) mevcuttur. Endüstriyel tesislerde 300 mbar üzerinde basınçla
çalışan tesislerde korrektör bulundurulması zorunludur. Üç tipi vardır.
Körüklü Sayaç (Diyaframlı) (TS 5910 EN 1359)
İçerisindeki körükler vasıtasıyla pozitif yer değiştirmeli diyafram ile doğal gazın
hacmini ölçen cihazlardır. Bu sayaç tipi herhangi bir bakıma ihtiyaç duymaz. Sayaç
üzerinde üretimi yapan firma, sayaç numarası, üretim tarihi, sayaç sınıfı, maksimum ve
minimum debi, maksimum işletme basıncı gibi teknik bilgiler yer alır.
Rotary Sayaç (Döner Deplasmanlı) (TS EN 12480)
Rotary sayaçlar iç içe geçmiş sekiz şeklindeki iki adet çarkın, ölçüm odası içinde
serbest olarak dönmesi esnasında, belli hacimde gazın hapsedilip bırakılması esasına göre
ölçüm yapabilen cihazlardır. Bu tip sayaçlardan önce hat üzerine filtre konulmalıdır.
12
Türbin Sayaç (TS 5477 EN 12261)
Türbin sayaçlar, doğal gazın kanatçıklı türbin rotorunu döndürmesi ile rotorun dönüş
sayısının sayılması mantığı ile ölçüm yapabilen cihazlardır. Türbin çarkının devir sayısı,
sayaçtan geçen doğal gazın hacmi ile doğru orantılıdır. Bu tip sayaçlardan önce hat üzerine
filtre konulmalıdır.
Kazan
Kullandığı katı, sıvı ve gaz yakıtlarda genellikle ısınma veya proses amaçlı sıcak su
veya buharı üreten, ayrıca bazı durumlarda da kullanım amaçlı sıcak su temin eden
cihazlardır. Yakıtın yanması sonucu açığa çıkan yüksek sıcaklıktaki gazların yüksek ısıya
dayanıklı duman borularının içinden geçirilmesiyle boruların çevresindeki suyu
buharlaştırma ve bu ısıyı ihtiyaç duyulan yere gönderme prensibiyle çalışır.
Üst Isıl Değer (Ho)
Belirli bir sıcaklık derecesinde bulunan 1 m3 gazın tam yanması için gerekli minimum
hava ile karıştırılarak herhangi bir ısı kaybı olmadan yakılması ve yanma sonrasında
yanma ürünlerinin karışımdaki su buharı yoğuşturularak başlangıç sıcaklığına kadar
soğutulması sonucu açığa çıkan ısı miktarıdır. Birimi kcal/m3 ’dür.
Alt Isıl Değer (Hu)
Belirli bir sıcaklık derecesinde bulunan 1 m3 gazın tam yanması için gerekli minimum
hava ile karıştırılarak herhangi bir ısı kaybı olmadan yakılması ve yanma sonrasında
yanma ürünlerinin karışımdaki su buharı yoğuşturulmadan başlangıç sıcaklığına kadar
soğutulması sonucu açığa çıkan ısı miktarıdır. Birimi kcal/m3 ’dür.
Tesisat Elemanları ve Standartları
Doğal gaz tesisatında standardı olmayan hiçbir ürün kullanılmaz. Kullanılacak boru,
bağlantı elemanları ve sayaçlar ilgili standartlara uygun olarak imal edilirler;
 Çelik borular (TS 6047, ISO 3183, EN 10208)
 Kaynak ağızlı çelik bağlantı elemanı (TS 2649, ISO/R 64-221, DIN
1681.1629.1745)
 Dişli bağlantı elemanı (TS 11, EN 10242)
 PE borular (TS 10827, ISO 4437, EN 1555-1,2)
13
 PE bağlantı elemanı (TS 6270, EN 1555-3,4)
 Küresel vana (TS EN 331, TS 9809, ISO 7121)
 Flanşlar (TS ISO 7005-1)
 Dikişsiz bakır borular (TS 9872, EN 1057)
 Esnek çelik borular (TS 10670, TS 10878)
 Gaz sayaçları (TS 5910, EN 1359, TS EN 12480, EN 12261)
 Filtreler (TS 10276, TS 11672)
 Regülatörler (TS 10624, TS EN 88, TS 11390, EN 334)
 Manometre (TS EN 837)
 Selenoid valf (TSEK UBM-M-01/14.02.2006)
 Relief valf (TS 11655, DIN 3381)
 Conta malzemeleri (TS EN 751-2)
 Sızdırmazlık sıvıları (TS EN 751-1-2-3)
 Doğal gaz sızdırmazlık macunu (TS 10944, ISO 7483)
 Deprem vanaları (TS 12884)
 Gaz basınç prosestatları (TS EN 1854)
 Test nipeli (TS 11 EN 10242)
 Gaz alarm cihazı (TS EN 60079)
14
3. MATERYAL VE METOD
Projelendirmeyle ilgili genel tanımlamalar, projelendirme esasları ve termodinamiğin

birinci ve ikinci kanunlarının sisteme uygulanmasıyla enerji ve ekserji verimliliğinin tespiti
aşağıda ayrıntılı bir şekilde açıklanmıştır.
3.1. Projelendirme Esasları
3.1.1. RMS-X Basınç Düşürme ve Ölçüm İstasyonlarının Giriş ve Çıkış Çap Hesabı
Basınç düşürme ve ölçüm istasyonları, ana hattan ve bölge istasyonlarından orta

basınçta gelen gazı ihtiyaç duyulan basınca düşürmek ve faturalama amaçlı ölçüm yapmak
üzere kurulur. Bu istasyonlar, iki adet basınç düşürme istasyonundan oluşur.
İstasyonlardan birinde arıza olması durumunda otomatik olarak diğer istasyon devreye
girer. Basınç düşürme ve ölçüm istasyonları giriş basınçlarına göre A, B, C tipi olmak
üzere üçe ayrılır. Basınç düşümü ve ölçüm yapan istasyonlar ’’RMS’’, sadece basınç
düşümü yapan ’’RS’’, sadece ölçüm yapan ‘’MS’’ olarak adlandırılır. (R: Regulating, M:
Measuring, S: Station)
3.1.2. İstasyon Boru Çapı Hesabı
Tüm istasyon tiplerinde boru çapı hesabı aşağıdaki formülle yapılır.

D = 18,82 × [ Q / (V × Pm) ]1/2 (3.1)
Not: İstasyon giriş çapı çelik hatlar için DN50’den küçük alınmaz. İstasyon giriş ve
çıkışında çap seçiminde doğal gaz akış hızı,
Minimum giriş basıncı ve maksimum doğalgaz akış debisinde;
A Tipi istasyonlarda 20 m/s’yi
B Tipi istasyonlarda 20 m/s’yi
C Tipi istasyonlarda 25 m/s’yi geçmeyecek şekilde giriş çapı seçilir.
Minimum çıkış basıncı ve maksimum doğalgaz akış debisinde;
A Tipi istasyonlarda 20 m/s’yi
B Tipi istasyonlarda 20 m/s’yi
C Tipi istasyonlarda 25 m/s’yi geçmeyecek şekilde giriş çapı seçilir. Şekil 3.1’deki
gibi ifade edilir.
15
Şekil 3.1. A, B ve C tipi istasyonların hız ve basınç sınırları
3.1.3. Regülatör Seçimi
Gaz regülatörü yüksek basınçta tesisattan gelen doğal gazın istenilen ve sabit bir
basınçla yanma başlığına yollanmasını sağlar. Yani tesisattan gelen basıncı tüketici
cihazlarda istenilen yanma basıncına düşürür.
Regülatör seçimi, hattan geçen debi (Q) esas alınarak aşağıdaki formüle göre
hesaplanır.
Q = K × Cg × Pm (3.2)
K : Doğalgaz katsayısı (0,52)
3.1.4. Sayaç Kapasite ve Tiplerinin Belirlenmesi
Bir sayacın belirlenmesinde yakıcı cihazların tüketeceği maksimum ve minimum gaz

debisi belirleyici olur. Eğer yakıcı cihazların tükettiği debi biliniyorsa sayaç
numaratöründeki debiyi sıcaklık ve süper sıkıştırılabilirlik faktörünü ihmal ederek
aşağıdaki denklemden bulunabilir.
Qtüketim = Pm × Qsayaç (3.3)
Sayaç seçimi hattan geçen debiden büyük, en küçük değer esas alınarak Tablo 3.1’e
göre seçilir.
16
Tablo 3.1. Sayaç seçim tablosu
Körüklü Rotary Türbin

Sayaç Q max (m3/h) Q max (m3/h)
Sayaç Tipi Min. Min. Min.
Sınıfı (21 mbar) (300 mbar)
Debi Debi Debi
G4 Körüklü 6 7,8 0,05

G6 Körüklü 10 13 0,08
G10 Körüklü 16 20,8 0,13
G16 Körüklü veya Rotary 25 32,5 0,21 1,2
G25 Körüklü veya Rotary 40 52 0,33 2
G40 Rotary veya Türbin 65 84,5 3 3
G65 Rotary veya Türbin 100 130 5 5
G650 Rotary veya Türbin 1000 1300 50
G2500 Rotary veya Türbin 4000 5200
3.1.5. Kazan Hattı Analizi ve Hesaplamaları
Boru Çap Hesabı ve Seçimi

Kazan hattı için boru çapı hesabı denklem (3.1)’e göre yapılır. Yapılan hesaplama
sonucu tespit edilen çap değeri, boru iç çapıdır. Boru çapı seçimi de Tablo 3.2.’den boru iç
çapı sütunu referans alınarak tayin edilir.
17
Tablo 3.2. Boru anma çaplarına göre boru iç çapı tablosu
Anma Çapı (mm) Dış Çap (mm) Cidar Kalınlığı (mm) İç Çap (mm)
1/2 ’’ DN15 21,30 2,80 15,70
3/4 ’’ DN20 26,90 2,90 20,90
1’’ DN25 33,70 3,40 26,60
1 ¼’’ DN32 42,40 3,60 35,20
1 ½’’ DN40 48,30 3,70 40,90
2’’ DN50 60,30 3,90 52,50
2 ½’’ DN65 73,00 5,20 62,60
3’’ DN80 88,90 5,50 77,90
4’’ DN100 114,30 6,00 102,30
5’’ DN125 141,00 6,60 127,80
6’’ DN150 168,30 7,10 154,10
8’’ DN200 219,10 8,18 202,74
10’’ DN250 273,00 9,27 254,46
Eşdeğer Boru Uzunluğu Hesabı

Eş değer boru uzunluk hesabı hatlarda giriş çıkış basıncı ve hız hesabında kullanılır ve
formül (3.5)’deki gibi formülize edilir.
Leş = Lx + Lyerel (3.4)
Lyerel = Seçilen hattaki elemanların Tablo 3.3 kullanılarak hesaplanan değerler
toplamı
Boru çapına göre yerel elemanların eşdeğer boru uzunlukları (Lyerel) aşağıdaki
tablodan bulunur.
Tablo 3.3. Boru çapına göre yerel elemanların eşdeğer boru uzunlukları
Boru Çapı Dirsek (m) Te (m) Redüksiyon (m) Küresel Vana (m)
(DN) 25 0,5 0,5 0,5 0,6
32 1 1 1 1
40 1,2 1,2 1,2 1,2
50 2 2 2 2
65 2 2 2 2
80 2 2 2 2
100 2,5 2,5 2,5 2,5
125 3 3 3 5
150 3 3 3 5
200 3 3 3 5
Basınç Kaybı Hesabı

50 mbar ve daha düşük basınçlı sistemlerde tesisattaki farklı debi ve çaptaki her
boruya farklı bir numara verilerek, tüm boruların ayrı ayrı toplam basınç kaybının
bulunması gerekir. Doğalgazın boru içerisinde akışı sırasında; gazın boru cidarına
18
sürtünmesinden kaynaklanan düz boru sürtünme basınç kaybı, vana, dirsek vb.
elemanlardan kaynaklanan özel direnç basınç kaybı ve yükseklik farkından kaynaklanan
basınç kazancı veya kaybı vardır. Bu kayıp ve kazançlar denklem (3.5)’da belirtildiği gibi
bulunur.
PT = PR + PZ + PH (3.5)
Düz Boru Sürtünme Basınç Kaybı (PR)

Doğalgazın boru cidarına sürtünmesinden kaynaklanan basınç kaybıdır aşağıdaki
formül ile hesaplanır,
PR = r b × L (3.6)
Özel Direnç Basınç Kaybı (PZ)
Doğalgaz boru tesisatında redüksiyon, dirsek, te, vana vb. yerel elemanların
kullanılmasından kaynaklanan basınç kaybı aşağıdaki formül ile hesaplanır,
PZ = 3,97 × 10-3 × ∑V2 ×ξ (3.7)
∑ξ, Fittings kayıp katsayısı olup Tablo 3.3’den alınan değerlerle Tablo 3.4’ün
doldurulmasıyla hesaplanır. PZ değeri 6 m/s hıza kadar EK 2’den bakılabilir.
19
Tablo 3.4. Yerel kayıp katsayıları (ξ değerleri) tespit tablosu
ξ Değerleri Tespit Tablosu
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Dirsek 0,4
Redüksiyon 0,5
Te (düz geçiş) 0,0
Te (kol ayrımı) 1,3
Te (karşıt akım) 1,5
Haç (düz geçiş) 0,0
Haç (kol ayrımı) 1,3
Vana (küresel) 0,5
TOPLAM
Yükseklik Farkı Basınç Kaybı/Kazancı (PH)

Yükseklik farkından kaynaklanan basın kaybı veya kazancı;
PH = ΔH × (-0,049) (3.8)
ΔH, Borunun başlangıcı ile bitişi arasındaki kot farkı (m) olup, ΔH ifadesi yukarı
çıkan borular için pozitif (+), aşağı inen borular için negatif (-) olarak alınır.
R ve V değerleri gaz debisi esas alınarak EK1’de ki tablo yardımıyla bulunur. Eğer
doğalgaz debisi 31 m3/h’ den büyükse R ve V değeri için aşağıdaki denklemler kullanılır.
P2 = P1 – (13,92 × Q1,82 / D4,82) (3.9)
R = (P1 - P2) × 1000 (3.10)
V = 353,677 × Q / (D2 × P2) (3.11)
P1 : Giriş basıncı (mutlak), [bar]
P2 : Çıkış basıncı (mutlak), [bar]
50 mbar üstü basınçlı sistemlerde;

P12 – P22 = 29,160 × Leş × Q1,82 / D4,82 (3.12)
Hız ifadesi verilen denklem ile hesaplanarak aşağıdaki kontroller yapılır.
V ≤15 m/s (Konutlarda)
V ≤ 25 m/s (Sanayide)
Evsel regülatörün sayaçtan sonra tesis edildiği durumlarda; gaz teslim noktası ile
sayaç arasındaki hat üzerinde oluşabilecek basınç kaybı en fazla 21 mbar olmalıdır. Bunun
dışındaki hatlar için yerel kayıplar göz önüne alınmaksızın sadece seçilen çaplara göre hız
kontrolü yapılır.
20
Kazan Hattı Debi Hesabı
Eğer varsa mutfak hattı haricindeki kazan dairesine giden hatlardaki debi hesabı
formül (3.13)’e göre yapılır.
Q = Ckazan / Hu × η (3.13)
3.1.6. Mutfak Hattı Analizi ve Hesaplamaları
Basınç
Endüstri ve sanayi tesislerinde mutfak ünitelerine giriş basıncı maksimum 50 mbar

olup, hat basıncının bina dışında bu değere düşürülmesi zorunludur. Dolayısıyla cihazların
maksimum yakma basınçları 50 mbar’ı geçmeyecektir. Ancak tesiste 21-50 mbar arasında
çalışan cihaz varsa projelendirme 50 mbar basınca göre yapılır.
Sistem basıncından cihazların çalışma basıncına düşme shut-off’lu regülatörlerle
yapılmalıdır. Bina dışında uygun bir yere koyulacak olan regülatör grupları ile cihazlar
arasındaki mesafe minimum 3 m olmalıdır.
Debi Hesabı
Debi hesabında tesisatta bulunan cihazların bek çapına göre ocak kapasiteleri Tablo
3.5.’e göre seçilir.
Tablo 3.5. Bek çapına göre ocak kapasiteleri
Sıra No Çap (cm) Kcal/h m3/h
1 12 10500 1,27
2 16 13500 1,64
3 18 15000 1,82
4 23 16000 1,94
5 25 17500 2,12
6 25+16 31000 3,76
21
Mutfak Cihazları Kapasite Değerleri
Projede mevcut olan bütün mutfak cihazlarının tüketim kapasite değerleri Tablo 3.6.ve
Tablo 3.7.’ye göre seçilir.
Tablo 3.6. Mutfak cihazları kapasite değerleri 1
Cihaz Kcal/h m3/h
Kuzine altı fırın 8000 0,97
Gıda fırını 20000 2,4
Benmari (1m için) 4000 0,5
Boru bek (1m için) 7000 0,85
Radyant cihazlar (1 göz) 4000 0,48
Tablo 3.7. Mutfak cihazları kapasite değerleri 2

Cihaz Kcal/h m3/h
Ocak Fırın ve 4 Bekli 1,6
Kombi 20000 2,5
Şofben 16400 2,2
Soba 5300 1,2
Uygunluk Kontrolü
Boru çapı hesap çizelgesinde mutfak tesisatı için hesaplanan toplam basınç kaybı
bölümünde, her cihaz için kendi hatları üzerindeki toplam basınç kaybını toplamının
(Sistem basıncı – Cihaz çalışma basıncı) değerinden küçük olmasıyla uygunluk sağlanır.
Boru çapı hesaplama tablosu Tablo 3.8.’de verilmiştir.
Tablo 3.8. Boru çapı hesaplama tablosu
Tesisat Q L DN V R
PR ξ PZ h PH PT
No (m3/h) (m) (mm) (m/s) (mbar/m)
22
3.1.7. Kazan Dairesi Havalandırması
Yakıcı cihazların bulunduğu kapalı mahallerde hem yanma olayının gerçekleşmesi

için gereken hava temini hem de olası bir gaz kaçağı olması durumunda gazın tehlike arz
edecek kadar birikim yapmasının önlenmesi ve bu kaçağın dışarıya tahliyesi amacıyla
doğal ya da mekanik yöntemlerle havalandırma yapılır. Havalandırma kanalları ve
menfezler muhtemel gaz birikiminin olabileceği yerlere, ölü noktalara ve mahalin yarı
yüksekliğinin üzerine konulur.
3.1.7.1. Doğal Havalandırma
Doğal havalandırma hava giriş ve çıkışı için açılacak olan havalandırma açıklıkları alt
ve üst seviyede olmak üzere iki bölümde yapılır.
Alt Havalandırma
1000 kW’ ın altındaki kapasiteler için alt havalandırma kesit alanı aşağıdaki gibi
formülize edilmiştir;
SA = F × a × 2,25 × (∑Cbr + 70) × 10-4 (3.14)
F : Menfezin geometrisine bağlı katsayı
F=1 : Dikdörtgen menfez (Uzun kenarı, kısa kenarının 1,5 katından fazla
olmayan)
F=1,1 : Dikdörtgen menfez (Uzun kenarı, kısa kenarının 5 katına kadar olan)
F=1,25 : Dikdörtgen menfez (Uzun kenarı, kısa kenarının 10 katına kadar olan)
F=1 : Dairesel
a : Menfezin ızgara katsayısı (Izgarasız a=1, ızgaralı a=1,2)
1000 kW’ın üzerindeki kapasiteler için alt havalandırma kesit alanı aşağıdaki gibi
formülize edilmiştir;
SA = ∑Cbr /3600 (3.15)
Üst Havalandırma
Üst havalandırma kesit alanı ve brülör kapasite hesabı bütün sistemler için aşağıda
verildiği gibi formülize edilmiştir.
SÜ = SA × 0,6 (3.16)
Cbr = Ckazan / η (3.17)
23
3.1.7.2. Mekanik (Cebri) Havalandırma
Mekanik havalandırma hesabı brülör tipi ve kapasitesine göre yapılır. Mekanik

havalandırma formülünde kullanılan kanalda hava hızı değeri olan ’’v’’ değeri 5 – 10 m/s
arası alınır.
Üflemeli Brülörler İçin

Alt havalandırma debisi ve alt havalandırma kesit alanı aşağıdaki gibi formülize
edilmiştir;
Valt,hava = Cbr × 1,184 × 3,6 (m3/h) (3.18)
SA = Valt,hava / (3600×v) (m2) (3.19)
Üst havalandırma debisi ve üst havalandırma kesit alanı aşağıdaki gibi formülize
edilmiştir;
Vüst,hava = Cbr × 0,781 × 3,6 (m3/h) (3.20)
SÜ = Vüst,hava / (3600 × v) (m2) (3.21)
Atmosferik Brülörler İçin

Alt havalandırma debisi ve alt havalandırma kesit alanı aşağıdaki gibi formülize
edilmiştir;
Valt,hava = Cbr × 1,304 × 3,6 (m3/h) (3.22)
SA = Valt hava / (3600 × v) (m2) (3.23)
Üst havalandırma debisi ve üst havalandırma kesit alanı aşağıdaki gibi formülize
edilmiştir;
Vüst,hava = Cbr × 0,709 × 3,6 (m3/h) (3.24)
SÜ = Vüst,hava / (3600 × v) (m2) (3.25)
3.1.8. Kompansatör Seçimi
Mevsimsel ısı değişiklikleri ve ortama bağlı olarak oluşabilecek ısıl genleşmelere karşı
boruda oluşabilecek uzama ve büzülmeleri karşılamak amacı ile gerekli hallerde genleşme
bağlantısı yapılmalıdır. Yaklaşık olarak 75 m olan borularda kompansatör hesabı yapılır.
Uzama miktarı hesabında kullanılan α değeri borunun karakteristik uzama katsayısıdır.
24
ΔL = L × α × ΔT (3.26a)
ΔL = L × α × (T1 – T2) (3.26b)
Mevsimsel ısıl değişiklikler için,

T1 : 35 ˚C
T2 : -10 ˚C
α : 1,18 × 10-5 (m/m˚C) alınmalıdır.
ΔL ≤ 40 mm olmalıdır. ΔL > 40 mm olması durumunda borunun uzama ve

büzülmesini karşılamak üzere genleşme bağlantısı konulmalıdır.
3.2. Enerji ve Ekserji Analizi
Termodinamiğin birinci kanunu, enerjinin bir formdan diğerine dönüşebileceğini, bir

sistemden başka bir sisteme transfer edilebileceğini fakat bu dönüşüm ve transferler
sırasında toplam enerjinin sabit kalacağını belirtir. Enerjinin farklı formalara dönüşümünün
mümkün olduğunu fakat yok olmayacağını belirten birinci kanun deneysel gözlemlere
dayanır ve enerjinin korunumu diye ifade edilir. En genel ifadesiyle, sistemle çevrenin
etkileşimi sırasında, sistem tarafından kazanılan enerji, çevre tarafından kaybedilen
enerjiye eşit olmak zorundadır şeklinde tanımlanabilir.
Sürekli akışlı sürekli açık bir sistem olan buhar kazanı için, I sisteme aktarılan ısı
miktarı, W sistemde üretilen iş, m kütlesel debi, h entalpi olmak üzere ç indisi çıkan ürün,
g indisi de giren ürünleri ifade etmektedir. Bu bağlamda termodinamiğin birinci yasası
yani enerjinin korunumu ilkesi, kinetik ve potansiyel enerjiler ihmal edilerek aşağıdaki gibi
yazılır.
I – W = ∑mç ×hç – ∑mg×hg (3.27)
Kapalı çevrimlerde termik verim; elde edilen net işin verilen ısıya oranı olduğunu,
açık çevrimlerde ise elde edilen net işin ideal şartlarda elde edilebilecek tersinir işe oranı
olduğu vurgulanmıştır.
Isıl verim; buhar kazanından kazanılan faydalı ısı miktarının, tüketilen yakıtın yanma
entalpisine oranlanması ile aşağıdaki formül ile belirlenir.
25
ηısıl = [mbuhar × (hbuhar – hbes,su)] / Hyakıt,top (3.28)
Isıl güç ve anma ısı gücü olarakta bilinen toplam yakıt entalpisi hesabı ise; birim
zamanda tüketilen yakıt miktarı ile yakıt alt ısıl değeri çarpımıdır ve aşağıdaki formül ile
hesaplanır.
Hyakıt,top = Yakıt Tüketimi × Hu (3.29)
Termodinamiğin birinci kanunu çerçevesinde sisteme uygulanan analiz enerjinin

niceliğini tespit etmek için yapılır ve enerji analizi olarak adlandırılır, termodinamiğin
ikinci kanunu çerçevesinde sisteme uygulanan analiz ise enerjinin niteliğini tespit etmek ve
hesaplama ve boyutlandırma işlemlerini buna göre yapmak için yapılır ve ekserji analizi
olarak bilinmektedir. Tüm bu hesaplamalarda temel amaç yüksek verim elde etmektir ve
buna bağlı olarak kullanılan yakıtın istenilen enerjiye en yüksek oranda çevrilmesi
amaçlanır. Bilindiği üzere yakıttan elde edilen enerjinin tamamını istediğimiz iş yapabilme
yetkisi olan enerjiye dönüştürmek imkansızdır. Bu nedenle sistemde meydana gelen
tersinmezliklerin tespit edilmesi gerekir. Bahsi geçen enerji ve ekserji analizleri ile de bu
tersinmezliklerin neden olduğu yerler tespit edilir ve bu şekilde sonuca ulaşılır.
Ayrıca termodinamiğin birinci kanunu enerjinin nicelik analizini yapıp, enerjinin bir
formdan diğerine dönüşümü sırasındaki değişimleri inceler ve yorumlar. Nicelik olarak eşit
fakat form ve kaynak olarak farklı enerjiler arasında ayrım gözetmez. Termodinamiğin
ikinci kanunu ise enerjinin niteliğini, iş yapabilme kapasitesini ve bir hal değişimi sırasında
bu niteliğin negatif yönde nasıl azaldığını hesaplamak çeşitli yöntemler ortaya koyar.
Buhar ile yapılan endüstriyel ısıtma sistemlerine yapılan enerji ve ekserji analizleri
sonucu buhar üretimi ve bu buharın kullanımı incelenmiş, bu inceleme ve analizler sonucu
buharın ısıtmadan ziyade elektrik üretiminde kullanılmasının daha verimli olduğu ortaya
koyulmuştur. Bu sonucun elde edilmesinde en büyük pay sisteme uygulanan enerji ve
ekserji analizleridir [44].
Akışkanlarda ekserji analizi için; maddenin manyetik, elektrik ve nükleer enerjileri ve

yüzey gerilimleri ihmal edilerek ekserjiyi kinetik, potansiyel, kimyasal ve fiziksel ekserji
olarak dört kısma ayrılabilir ve aşağıdaki formülle gösterilebilir.
Ex =EX,K + EX,P + EX,C + EX,F (3.30)
26
Hareketsiz olan sistemlerde de potansiyel ve kinetik ekserjiler sıfır olarak kabul
edilir ve toplan ekserji fiziksel ve kimyasal ekserjilerin toplamına eşit olur [45].
EX =EX,F + EX,C (3.31)
Enerji ve ekserji karşılaştırması Tablo 3.9.’da verilmiştir.
Tablo 3.9. Enerji ve ekserji karşılaştırma tablosu [46].

Enerji Ekserji
Dayanağı Termodinamiğin Ι. Kanunudur. Dayanağı Termodinamiğin ΙΙ. Kanunudur.
Niceliğin bir ölçüsüdür. Nitelik ve kalitenin bir ölçüsüdür.
Daima sabittir, yokdan var yada vardan yok Tersinir işlemlerde toplamı sabittir, tersinmez
edilemez.
Yalnızca madde ve enerji giriş çıkışına bağlıdır, işlemlerde ise sürekli
Madde ve enerji azalır.
parametrelerinin bağlılığının
çevresel şartlardan
Hareket veya bağımsızdır.
hareket üretme özelliğine sahiptir. yanı sıraişçevresel
İş veya şartlara dasahiptir.
üretme özelliğine bağımlıdır.
3.2.1. Enerji ve Ekserji Verimliliği
Enerji ve ekserji verimliliği bu alandaki bütün sistemlere uygulanan analizler için

en genel haliyle aşağıdaki gibi ifade edilir. Birinci kanun veya enerji verimi genel anlamda
kazandan elde edilen iş yapabilir iş miktarının, tüketilen yakıtın entalpisine oranıdır. İkinci
kanun veya ekserji verimi ise kullanılabilir maksimum enerji kavramının yorumlanması ile
mevcut toplam enerjiden en fazla yararlanma oranı olarak kullanılır. Verimi ise çıkan
ekserjinin girenlere oranı olarak ifade edilebilir. Kayıp ekserji ise tersinmezliğe eşittir, yani
sisteme giren toplam ekserji çıkan enerji ile tersizmezlik miktarının toplamına eşit
demektir.
η = Ürün Enerjisi / Toplan Giren Enerji (3.32)
Ψ = Ürün Ekserjisi / Toplam Giren Ekserji (3.33)
27
4. ELAZIĞ MOBİLYA FABRİKASI DOĞAL GAZ DÖNÜŞÜM
PARAMETRELERİNİN BELİRLENMESİ VE PROJELENDİRMESİ
ZetaCad programında çizilen, izometrisi ve üstten görünüşü sırasıyla Şekil 4.1 ve

Şekil 4.2’de verilen proje için, istasyon giriş ve çıkış çapları hesaplanmıştır. Sayaç
kapasiteleri ve tipleri belirlenmiştir. Kazan hattı boru çapı, eşdeğer boru uzunluğu, basınç
kayıpları ve hız hesapları yapılarak uygunluk kontrolü yapılmıştır. Mutfak hattı boru çapı,
basınç kayıpları ve hız hesapları yapılmıştır. Kazan dairesi alt ve üst havalandırma
menfezleri mekanik olarak havalandırmaya göre 2 adet eşdeğer kanal kullanılarak
hesaplanmıştır. Tesisatta ısıl genleşmeden dolayı kompansatör ihtiyacı olup olmadığı
belirlenmiş olup, ihtiyaç olması durumunda olası uzama miktarı ve yapılması gerekenler
belirtilerek projelendirme aşamaları anlatılmıştır.
Seçilen doğal gaz şebeke hattı 12-19 bar ile RS-B basınç düşürme istasyonuna oradan
da 1 bar basınç ile yer altından 140 m hat uzunluğundan sonra servis kutusuna
bağlanmıştır. Ayrıca kazan dairesi sayacında korrektör olduğu ve mutfak cihazlarının
çalışma basıncının minimum 40 mbar olduğu kabul edilmiştir.
4.1. Debi Hesabı
4.1.1. Kazan Hattı Gaz Debi (QK) Hesabı
Kazan hattı toplam debi hesabı denklem (3.13)’e göre yapılarak birinci kazan ile ikinci
kazanın toplamı ile hesaplanır.
QK,TOP = Ckazan / HU × η
QK1 = 2850000 /8250 × 0,85
QK1 = 406,417 m3/h
QK2 = 8000 × 860 / 8250 × 0,9
QK2 = 926,59 m3/h
QK = QK1 + QK2
QK = 406,417 + 926,59 = 1333,02 m3/h
28
Şekil 4.1. Proje izometrisi
29
Şekil 4.2. Proje üstten görünüş
30
4.1.2. Mutfak Hattı Debi Hesabı ( QM )
Mutfak hattı debi hesabı izometrik şekil üzerinden;
Dört Gözlü Bek dikkate alınarak Tablo 3.5’den
1 adet 12 mm’lik çaplı gözden 1,27 m3/h
11 numaralı hat toplam Q11 = 6,67 m3/h
Pasta (Gıda) Fırını dikkate alınarak Tablo 3.6’dan
2,4 m3/h
Radyan Döner Ocağı (3×1 gözlü) dikkate alınarak Tablo 3.6’dan
3 × 0,48 = 1,44 m3/h
12 numaralı hat toplam Q12 = 3,84 m3/h
Q10 = Q11 + Q12
Q10 = 10,51 m3/h
Benmari (2 m) dikkate alınarak Tablo 3.6’dan
2 × 0,5 = 1 m3/h
13 numaralı hat toplam Q13 = 1 m3/h
QM = Q9 = Q11 + Q12 + Q13
QM = 6,67 + 3,84 + 1
QM = 11,51 m3/h
28
4.2. Fabrika Kapasitesi
Mevcut fabrikada kapasite, kazan ve mutfak hatlarının toplamından meydana gelir. Buna
göre,
QFAB = QK + QM
QFAB = 1333,02 + 11,51
QFAB = 1344,53 m3/h
4.3. Çap Hesabı
İstasyon Giriş Çapı Hesabı
Pm = Pg + Patm
Pm = 12 + 1
Pm = 13 bar
Giriş ve çıkış basıncı seçiminde verilen aralıktaki en küçük değer esas alınır.
Doğal gaz akış hızı (V), Şekil 3.1’den alınır.
D = 18,82 × [ QFAB / ( V × Pm ) ] ½
D = 18,82 × [ 1344,53 / ( 20 × 13 ) ] ½
D = 42,79 mm
Boru çapı, Tablo 3.2’den iç çap sütunundan bulunan değerden büyük en küçük
değer esas alınarak tespit edilir.
İstasyon giriş çapı DN50 olarak seçilir.
Not : İstasyon hatlarındaki çelik borularda, boru çapı minimum DN 50 olmalıdır.
İstasyon Çıkış Çapı Hesabı
Pm = Pişl + Patm (Pişl, 2 numaralı hat çıkış basıncı)
Pm = 1 + 1
29
Pm = 1,3 bar
Doğal gaz akış hızı (V), Şekil 2.1’den alınır.
D = 18,82 × [ QFAB / ( V × Pm ) ] ½
D = 18,82 × [ 1344,53 / ( 25 × 1,3 ) ] ½
D = 97,59 mm
Boru çapı, Tablo 3.2’den iç çap sütunundan bulunan değerden büyük en küçük değer esas
alınarak tespit edilir.
İstasyon çıkış çapı DN100 olarak seçilir.
4.4. Sayaç Seçimi
Kazan Hattı Sayaç Seçimi
Sayaç seçimi,
Qsayaç = QK / Pmut
formülü ile hesaplanıp, Tablo 3.1’e göre seçimi yapılır.
Pm = Pişl + Patm (Pişl, 2 numaralı hat üzerindeki regülatörle 1 bardan, 300 mbara
düşürülüyor.)
Pm = 0,3 + 1
Pm = 1,3 bar
Qsayaç = 1333,02 / 1,3
Qsayaç = 1025,4 m3/h
Tablo 3.1’e göre 300 mbar sütunundan bulunan değerden büyük en küçük değer
esas alınarak tespit edilir.
Kazan hattı sayacı G1000 rotary veya türbin tipi seçilir.
30
Mutfak Hattı Sayaç Seçimi
Mutfak hattı için sayaç seçimi,
Qsayaç = QM / Pmut
formülü ile hesaplanıp, Tablo 3.1’e göre seçimi yapılır.
Qsayaç = 11,51 / 1,3
Qsayaç = 8,85 m3/h
Tablo 3.1’e göre 300 mbar sütunundan bulunan değerden büyük en küçük değer
esas alınarak tespit edilir.
Mutfak hattı sayacı G6 körüklü tipi seçilir.
4.5. Kazan Hattı Analizleri
1 No’lu Hat Analizi
Çap DN50 (iç çap =52,5 mm) seçildi.
Leş = L1 + ( 1× Lvana + 1× Ldirsek )
Leş = 10 + ( 1×2 + 1×2)
Leş = 14 m
P1G2 - P1Ç2 = 29,160 × Leş × Q11,82 / Diç 4,82
132 – P1Ç2 = 29,160 × 14 × (1344,52)1,82 / (52,5) 4,82
P1Ç = 12,96 bar
Basınç Kaybı (ΔP)
ΔP1 = P1G - P1Ç = 13 – 12,96 = 40 mbar
Kazan hattı sayacında korrektör olduğu için Δ ≤ 21 mbar şartı aranmaz.
V1 = 353,677 × Q1 / (D12 × P1Ç)
V1 = 353,677 × 1344,52 / [(52,5)2 × 12,96)]
31
V1 = 13,31 m/s
B tipi istasyon girişi sınır hızı 20 m/s olduğu için, V1 ≤ 20 m/s şartı aranır.
13,31 m/s < 20 m/s uygundur.
Çap DN100 (iç çap =102,3 mm) seçildi.
Leş = 160 + ( 3×2,5 + 5×2,5)
Leş = 180 m
P2G2 – P2Ç2 = 29,160 × Leş × Q21,82 / Diç 4,82
22 – P2Ç2 = 29,160 × 180 × (1344,52)1,82 / (102,3) 4,82
P2Ç = 1,862 bar
ΔP2 = P2G – P2Ç = 2 – 1,862 = 138 mbar
V2 = 353,677 × Q2 / (D22 × P2Ç)
V2 = 353,677 × 1344,52 / [(102,3)2 × 1,862)]
V2 = 24,4 m/s
B tipi istasyon çıkışı sınır hızı 25 m/s olduğu için, V2 ≤ 25 m/s şartı aranır.
Denklem (3.1) referans alınarak tespit edilen hız ve basınç değerleri doğrultusunda,
D3 = 18,82 × [ Q / ( V3 × Pm ) ] ½
D3 = 18,82 × [ 1344,52 / ( 25 × 1,3 ) ] ½
D3 = 121,05 mm
32
3 numaralı hat için çap DN125 seçilir.
Leş = L3 + ( 0 )
Leş = 5 m
P3G2 – P3Ç2 = 29,160 × Leş × Q31,82 / Diç4,82
(1,3)2 – P3Ç2 = 29,160 × 180 × (1344,52)1,82 / (127,8)4,82
P3Ç = 1,298 bar
ΔP3 = P3G – P3Ç = 1,3 – 1,298 = 2 mbar
V3 = 353,677 × Q3 / (D32 × P3Ç)
V3 = 353,677 × 1344,52 / [(127,8)2 × 1,298)]
V3 = 22,43 m/s
Endüstriyel tesislerde sınır hızı 25 m/s olduğu için, V3 ≤ 25 m/s şartı aranır.
D4 = 18,82 × [ Q4 / ( V × Pm ) ] ½
D4 = 18,82 × [ 1333,02 / ( 25 × 1,298 ) ] ½
D4 = 120,62 mm
33
Leş = L4 + ( 1× LTe + 1 × Lvana + 1× Ldirsek)
Leş = 95 + ( 1× 3 + 1 × 5 + 1× 3 )
Leş = 106 m
P4G2 – P4Ç2 = 29,160 × Leş × Q41,82 / Diç4,82
(1,298)2 – P4Ç2 = 29,160 × 106 × (1333,02)1,82 / (127,8)4,82
P4Ç = 1,257 bar
ΔP4 = P4G – P4Ç = 1,298 – 1,257 = 41 mbar
V4 = 353,677 × Q4 / (D42 × P4Ç)
V4 = 353,677 × 1333,02 / [(127,8)2 × 1,257)]
V4 = 22,96 m/s
D5 = 18,82 × [ Q5 / ( V × Pm ) ] ½
D5 = 18,82 × [ 1333,02 / ( 25 × 1,257 ) ] ½
D5 = 122,57 mm
Leş = L5 + ( 1× LTe,karşıt + 1× Ldirsek )
Leş = 15 + ( 1× 3 + 1× 3 )
34
Leş = 21 m
P5G2 – P5Ç2 = 29,160 × Leş × Q51,82 / Diç4,82
(1,257)2 – P5Ç2 = 29,160 × 21 × (1333,02)1,82 / (127,8)4,82
P5Ç = 1,249 bar
ΔP5 = P5G – P5Ç = 1,257 – 1,249 = 8 mbar
V5 = 353,677 × Q5 / (D52 × P5Ç)
V5 = 353,677 × 1333,02 / [(127,8)2 × 1,249)]
V5 = 23,11 m/s
D6 = 18,82 × [ Q6 / ( V × Pm ) ] ½
D6 = 18,82 × [ 926,6 / ( 25 × 1,249 ) ] ½
D6 = 102,52 mm
Leş = 8 + ( 1× 5 + 2× 3 )
Leş = 19 m
P6G2 – P6Ç2 = 29,160 × Leş × Q61,82 / Diç4,82
35
(1,249)2 – P6Ç2 = 29,160 × 19 × (926,6)1,82 / (127,8)4,82
P6Ç = 1,245 bar
ΔP6 = P6G – P6Ç = 1,249 – 1,245 = 4 mbar
V6 = 353,677 × Q6 / (D62 × P6Ç)
V6 = 353,677 × 926,6 / [(127,8)2 × 1,245)]
V6 = 16,12 m/s
D7 = 18,82 × [ Q7 / ( V × Pm ) ] ½
D7 = 18,82 × [ 406,417 / ( 25 × 1,249 ) ] ½
D7 = 67,89 mm
Leş = L7 + ( 1× Lvana + 2 × Ldirsek + 1 × Lredüksiyon,125/80)
Çap, DN125’den DN80’e düşerken DN125 redüksiyon değeri dikkate alınır.
Leş = 13 + ( 1 × 2 + 2 × 2 + 1 × 3 )
Leş = 22 m
P7G2 – P7Ç2 = 29,160 × Leş × Q7 1,82 / Diç4,82
(1,249)2 – P7Ç2 = 29,160 × 22 × (406,42)1,82 / (77,9)4,82
36
P7Ç = 1,238 bar
ΔP7 = P7G – P7Ç = 1,249 – 1,238 = 11 mbar
V7 = 353,677 × Q7 / (D72 × P7Ç)
V7 = 353,677 × 406,42 / [(77,9)2 × 1,238)]
V7 = 19,13 m/s
D8 = 18,82 × [ Q8 / ( V × Pm ) ] ½
Pm , 3 nolu hattın çıkışıdır. (P3Ç)
D8 = 18,82 × [ 11,51 / ( 25 × 1,298 ) ] ½
D8 = 11,21 mm
8 numaralı hat için çap DN15 seçilir fakat kaynaklı borularda çap minimum DN25 seçilir.
Leş = L8 + ( 1× Lvana + 1 × LTe + 1× Lredüksiyon)
Çap, DN125’den DN25’e düşerken DN125 redüksiyon değeri dikkate alınır.
Leş = 3 + ( 1 × 0,6 + 1 × 3 + 1 × 3 )
Leş = 9,6 m
P8G2 – P8Ç2 = 29,160 × Leş × Q8 1,82 / Diç4,82
(1,298)2 – P8Ç2 = 29,160 × 9,6 × (11,51)1,82 / (19,6)4,82
37
P8Ç = 1,297 bar
ΔP8 = P8G – P8Ç = 1,248 – 1,297 = 1 mbar
V8 = 353,677 × Q8 / (D82 × P8Ç)
V8 = 353,677 × 11,51 / [(26,9)2 × 1,297)]
V8 = 4,34 m/s
Mutfak hattı sayacında korrektör olmadığı için Δ ≤ 21 mbar şartı aranır.
ΔPmutfak hattı = ΔP3 + ΔP8
ΔPmutfak hattı = 2 + 1
ΔPmutfak hattı = 3 mbar ≤ 21 mbar uygundur.
Tablo 4.1. kazan hattı boru çapı hesap çizelgesi yukarıda yapılan hat analizleri
doğrultusunda bulunan değerler kullanılarak doldurulur.
Tablo 4.1. Kazan hattı boru çapı hesap çizelgesi
KAZAN HATTI BORU ÇAPI HESAP ÇİZELGESİ
Q Leş D Diç Pg Pç ΔP V
Hat No
m3/h m DN mm bar bar mbar m/s
1 1344,52 14 50 52,5 13 12,96 40 13,31
2 1344,52 180 100 102,3 2 1,862 138 24,4
3 1344,52 5 125 127,8 1,3 1,298 2 22,43
4 1333,02 106 125 127,8 1,298 1,257 41 22,96
5 1333,02 21 125 127,8 1,257 1,249 8 23,11
6 926,6 19 125 127,8 1,249 1,245 4 16,12
7 406,417 22 80 77,9 1,249 1,238 11 19,13
8 11,51 9,6 25 26,9 1,298 1,297 1 4,34
38
4.6. Mutfak Hattı Analizleri
Yerel Kayıp Katsayıları
Pz hesabında kullanılan ξ değeri için, analizi yapılan boru hattında bulunan

elemanların Tablo 3.3.’den seçilen değerler doğrultusunda Tablo 4.2. yerel kayıp
katsayıları tablosunun doldurulması ile ξ değeri hesaplanır.
Tablo 4.2. Hesaplanan yerel kayıp katsayıları
YEREL KAYIP KATSAYILARI

9 10 11 12 13
Dirsek 0,4 - - 2 1 2
Redüksiyon 0,5 - - 1 1 1
Tdüz 0,0 - - 1 -
Tkol 1,3 - - - 1
Tkarşıt 1,5 1 - - -
Haçdüz 0,0 - - - -
Haçkol 1,3 - - - -
Vana 0,5 - - - 1 1
TOPLAM 1,5 0 1,8 2,7 1,8
Tablo 4.3’ün doldurulması amacıyla seçilen hat için gaz debisi, hat uzunluğu, özel
direnç basınç kaybı, yükseklik farkı basınç kaybı hesaplanır.
Q9 = 11,51 m3/h
L=3m
D = DN25
Z = 3,97 × 10-3 × V2 × ξ (5 m/s hıza kadar Z değeri EK 2’den bakılabilir.)
Z = 3,97 × 10-3 × (5,54)2 × 1,5
Z = 0,1828
ΔH = Hattın başlangıcı ile bitişi arasındaki kot farkı (m). ΔH ifadesi yukarı yönlü
borular için + (pozitif), aşağı yönlü borular için – (negatif) olarak alınır.
39
ΔPH = Yükseklik farkı basınç kaybı/kazancı
ΔH = 0
ΔPH = ΔH × (-0,049)
ΔPH = 0
Q10 = 10,51 m3/h
L=7m
D = DN25
Z = 3,97 × 10-3 × (5,06)2 × 0
Z=0
ΔH = 0
ΔPH = ΔH × (-0,049)
ΔPH = 0
Q11 = 6,67 m3/h
L = 13 m
D = DN20
40
Z = 3,97 × 10-3 × (5,06)2 × 1,8
Z = 0,1830
ΔH = -3
ΔPH = ΔH × (-0,049)
ΔPH = -0,147
Q11 = 3,84 m3/h
L=3m
D = DN15
Z = 3,97 × 10-3 × (5,38)2 × 2,7
Z = 0,3103
ΔH = -3
ΔPH = ΔH × (-0,049)
ΔPH = -0,147
Q11 = 1 m3/h
L=9m
D = DN15
41
Z = 3,97 × 10-3 × (1,40)2 × 1,8
Z = 0,0140
ΔH = -3
ΔPH = ΔH × (-0,049)
ΔPH = -0,147
Mutfak hattındaki 9, 10, 11, 12 ve 13 numaralı hatların yukarıda hesaplanan

değerleri doğrultusunda Tablo 4.3. doldurulur.
Tablo 4.3. Mutfak hattı boru çapı hesap çizelgesi
MUTFAK HATTI BORU ÇAPI HESAP ÇİZELGESİ

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Hat Q L D V R R×L ξ Z ΔH ΔPH ΔPT
No m3/h m DN m/s mbar/m mbar - mbar m mbar mbar
9 11,51 3 25 5,54 0,2263 0,6789 1,5 0,1828 0 0 0,8617
10 10,51 7 25 5,06 0,1902 1,3314 0 0 0 0 1,3314
11 6,67 13 20 5,06 0,2633 3,4229 1,8 0,1830 -3 0,147 3,7529
12 3,84 3 15 5,38 0,4509 1,3527 2,7 0,3103 -3 0,147 1,8100
13 1 9 15 1,40 0,0192 0,1728 1,8 0,0140 -3 0,147 0,3338
Yukarıdaki tabloda;
2 ve 3. sütunlar, izometriden alınır,
4, 5 ve 6. sütunlar, debi esas alınarak EK 1’den bulunur. Burada debi her zaman bir üst
değere göre seçilir.
9. sütun Z = 3,97 × 10-3 × V2 × ξ formülü ile bulunur. 5 m/s hıza kadar Z değeri EK 2’den
bakılabilir.
10. sütun, hattın başlangıcı ile bitişi arasındaki kot farkıdır. Yukarı yönlü borular için +
(pozitif), aşağı yönlü borular için – (negatif) olarak alınır.
11. sütun, ΔPH = ΔH × (-0,049) formülü ile bulunur.
42
12. sütun, 7, 9 ve11. Sütunların toplamıdır ve toplam basınç kaybını ifade eder.
4.7. Basınç Uygunluk Kontrolleri
Mutfak hattı girişinde, PRS-2 istasyonunda 300 mbar’dan, 50 mbar’a düşmektedir.

Mutfak hattındaki cihazların çalışma basıncı minimum 40 mbar olduğundan dolayı, mutfak
hattındaki basınç kontrolü ≤ (50 – 40) kuralına uygun olmalıdır.
4 Gözlü Ocak İçin Basınç Uygunluk Kontrolü
4 gözlü ocak 9, 10 ve 11 nolu hatlardan geçtiği için
ΔP9 + ΔP10 + ΔP11 = 5,9459 mbar ≤ 10 mbar uygundur.
Pasta Fırını ve Radyan Döner Ocağı İçin Basınç Uygunluk Kontrolü
Pasta fırını ve radyan döner ocağı 9, 10 ve 12 nolu hatlardan geçtiği için
ΔP9 + ΔP10 + ΔP12 = 4,003 mbar ≤ 10 mbar uygundur.
Benmari İçin Basınç Uygunluk Kontrolü
Benmari 9 ve 13 nolu hatlardan geçtiği için
ΔP9 + ΔP13 = 1,195 mbar ≤ 10 mbar uygundur.
4.8. Brülör Kapasite Hesabı
Brülör kapasite hesabı için denklem (3.17) kullanılarak,
Cbr,1 = Ckazan,1 / η1
Ckazan,1 = 2850000 kcal/h / 860 = 3313,95 kW
Cbr,1 = 3313,95 kW / 0,85 = 3898,77 kW
Cbr,2 = Ckazan,2 / η2
Cbr,2 = 8000 kW / 0,9 = 8888,89 kW hesaplanır.
Toplam kapasite,
CTOP = Cbr,1 + Cbr,2
43
CTOP = 12787,66 kW olarak bulunur.
4.9. Havalandırma Hesabı
Havalandırma hesabı doğal ve mekanik (cebri) havalandırma olarak iki şekilde

aşağıdaki gibi yapılır.
4.9.1. Doğal Havalandırma Hesabı
1000 kW’ın üzerindeki kapasiteler için;
Alt Havalandırma Menfezi
Alt havalandırma menfezi kesit alanı SA denklem (3.15)’den,
SA = ∑Cbr /3600
SA = 12787,99 / 3600 = 3,55 m2 olarak hesaplanır.
Üst Havalandırma Menfezi
Üst havalandırma menfezi kesit alanı SÜ denklem (3.16)’dan,
SÜ = SA × 0,6
SÜ = 3,55 × 0,6 = 2,13 m2 olarak hesaplanır.
4.9.2. Mekanik (Cebri) Havalandırma Hesabı
Alt Havalandırma Menfezi
Alt havalandırma menfezi kesit alanı SA, (3.18) ve (3.19) denklemleri kullanılarak,
SA = Vhava / (3600×v) (m2)
Vhava = Cbr × 1,184 × 3,6 (m3/h)
Vhava = 12787,66 × 1,184 × 3,6
Vhava = 54506,12 m2/h
v : Kanaldaki hava hızı (5-10 m/s arasında alınır.)
SA = 54506,12 / 3600 × 7,5
44
SA = 2,018 m2 olarak hesaplanır.
Üst Havalandırma Menfezi
Üst havalandırma menfezi kesit alanı SÜ, (3.20) ve (3.21) denklemleri kullanılarak,
SÜ = Vhava / (3600 × v) (m2)
Vhava = Cbr × 0,781 × 3,6 (m3/h)
Vhava = 12787,66 × 0,781 × 3,6
Vhava = 35953,78 m2/h
v : Kanaldaki hava hızı (5-10 m/s arasında alınır.)
SÜ = 35953,78 / 3600 × 7,5
SÜ = 1,33 m2 olarak hesaplanır.
4.10. Kompansatör Hesabı
Kompansatör hesabı 75 m ve üzerindeki boru uzunluklarında yapıldığı için, 4 No’lu

hattaki kompansatör hesabı;
ΔL = L × α × ΔT
ΔL = L × α × (T1 – T2)
ΔL = 85 × 1,18 × 10-5 × [(35 – (–15)]
ΔL = 0,045 m
0,045 m’lik uzamayı karşılayabilecek kompansatör kullanılmalıdır.
45
5. ENERJİ ve EKSERJİ ANALİZİ
5.1. Enerji Analizi
Analizi yapılacak olan buhar kazanı 112oC sıcaklık ve 5 bar basınçta besleme suyu
girişi olan ve 390˚C sıcaklık ve 20 bar basınçta 30 ton buhar üretecek kapasiteye sahiptir.
İlk aşama kazanda yakılan yakıtların yanma entalpileri, daha sonra baca gazı
bileşenlerinin (H2O, CO2, O2, N2) molar debileri aşağıda verilen parametrelere göre
hesaplanmaktadır.
Kazana Giriş Basıncı (Py) : 2,12 kPa
Besleme Suyu Kütlesel debisi (mg,hava) : 12,2 kg/s
Mutlak Basınç (Pm) : Pişl + Patm = 101,325 + 2,85 = 104.175 kPa
Yakıt Hacimsel Giriş Debisi (Vy) : 9,45 Nm3/s
Yakıt Giriş Sıcaklığı (Ty) : 40˚C
Yakıt Giriş Yoğunluğu (Dy) : 1,125 kg/Nm3
Yakıt Molar Ağırlığı (my) : 30,44 kg/kmol
Yakıt Alt Isıl Değeri (Hu) : 8250 kcal/Nm3
Isıl Güç Hesabı
Yakıt ısıl gücü, anma ısıl gücü veya yakıt toplam entalpisi olarak da bilinen ısıl güç,
yakma tesislerinde birim zamanda tüketilen yakıt miktarının ile yakıtın alt ısıl değeriyle
çarpılması sonucu elde edilen değerdir. Birimi kW’dır.
Hyakıt,top = Yakıt Tüketimi (Nm3/s) × Hu (kcal/Nm3 ) ×4.18 kJ/1kcal (5.1)
Hyakıt,top = 4,306(Nm3/s) × 8250 (kJ/Nm3)
Hyakıt,top = 35525,05 kW olarak hesaplanır.
Baca Gazı Analizi
Baca gazı analizi, kazanda yakılan yakıtın tam yanma ile yakıldığı kabul edilerek
baca gazını oluşturan H2O, CO2, O2 ve N2 bileşenlerinin ayrı ayrı molar debi ve özgül ısı
46
kapasiteleri bulunarak baca gazı entalpisi hesaplanır. Baca gazı çıkış sıcaklığı 148 ˚C, baca
gazı hacimsel debisi 21,3 m3/s, baca gazı çıkış basıncı 102,54 kPa olarak, baca gazı
hacimsel debileri ve molar debileri de Tablo 5.1. ve Tablo 5.2.’de ki gibi kabul edilmiştir.
Baca gazı molar debisi (Mbc) ideal gaz denkleminden aşağıdaki formüle göre;
Mbc = Pbc × Vbc / R × Tbc (5.2)
Mbc = 102,54 × 21,3 / 8,314 × (148+273)
Mbc = 0,623 kmol/s bulunur.
Seçilen fabrika için baca gazı bileşenlerinin hacimsel debileri ve bileşen yüzdeleri Tablo
5.1.’deki gibidir.
Tablo 5.1. Baca gazı bileşenleri hacimsel debileri ve bileşen yüzdeleri

H2 O N2 O2 CO2 Toplam
Hacimsel Debi 0,396 4,8 2,835 0,015 9,45
Yüzde Oranları 13,6 58,4 3,2 24,8 100
Baca gazı bileşenlerinin molar debi hesabı için baca çıkışındaki analizör aracılığıyla
bileşen yüzde oranları Tablo 5.1.’den alınır.
Baca gazı bileşenleri molar debi hesabı, Tablo 5.2. kullanılarak aşağıda görüldüğü gibidir.
M H2 O  0,136  0, 46  0, 0625
M N2  0, 584  0, 46  0, 2686
M O2  0, 032  0, 46  0, 0147
M CO2  0, 248  0, 46  0,1140
Tablo 5.2. Enerji analizinde baca gazı değer tablosu
H2 O N2 O2 CO2 Toplam
Molar Debi (M) (kmol/s) 0,0625 0,2686 0,0147 0,1140 0,46
Molar Oran (Yi) 0,136 0,584 0,032 0,248 1
Baca gazı entalpisi, baca çıkış sıcaklığı ile çevre sıcaklık farkının özgül ısı ile çarpımına
eşittir. Aşağıdaki formülle bulunur.
47
h = Cp,bc × (T-T0) (5.3)
Özgül ısı (Cp,bc) hesaplanırken baca gazı bileşenlerinin aşağıdaki formülle 148 ˚C
için termodinamik tablolar kullanılarak baca gazı entalpisi hesaplanır.
C p,bc  N H 2 O  C p,H2O  N N2  C p,N2  N O2  C p,O2  N CO2  C p,CO2 (5.4)
Baca gazı bileşenlerinin sabit basınçta 148˚C için termodinamik tablolardan bakılarak
özgül ısı değerleri aşağıdaki gibi bulunur.
C p,H 2O  1,91545 kJ / kgK

C p,N2 1, 0469 kJ / kgK
C p,O2  0,94835 kJ / kgK
C p,CO2  0, 95315 kJ / kgK
Bulunan bu değerler baca gazı bileşenlerinin mol ağırlıkları ile çarpılarak aşağıdaki gibi
kJ/kmolK birimiyle bulunur.
C p,H 2O  1,91545 kJ / kgK  18  34, 47 kJ / kmolK

C p,N2 1, 0469 kJ / kgK  28  29,31 kJ / kmolK
C p,O2  0, 94835 kJ / kgK  32  30,39 kJ / kmolK
C p,CO2  0, 95315 kJ / kgK  44  41,93 kJ / kmolK
C p,bc  N H 2 O  C p,H 2 O  N N 2  C p,N2  N O2  C p,O2  N CO2  C p,CO2

C p,bc  0,136  34, 47  0,584  29,31  0, 032  30,39  0, 248  41,93
C p,bc  33.15 kJ / kmolK
bulunan bu değerler (5.3) formülünde yerlerine yazılırsa entalpi değeri
h = 33,15 × (423-298)
h = 4131,25 kJ/kmol olarak hesaplanır.
Temiz Hava (Yakma Havası) Analizi
Kazanda yanmayı sağlayan hava giriş şartları aşağıdaki gibidir.
Toplam debi : 28000 m3/h
48
Hacimsel debi : 14,4 m3/s
Belirtilen şartlarda kazana giriş yapan hava, ön ısıtmadan geçirildikten sonra 185˚C
sıcaklık, 2 kPa basınçta ve 6024,8 kJ/kg entalpi değerleriyle yanma odasına girmektedir.
Kazandan çevreye olan ısı kaybı aşağıdaki eşitlik kullanılarak hesaplanır.
Ikayıp = ∑ mg × hg - ∑ mç × hç
Girenler = Yakıt, hava, besleme suyu
Çıkanlar = Buhar, baca gazı
Besleme suyu ve buhar entalpi değerleri termodinamik tablolar kullanılarak
Ikayıp = ( Hu,yakıt + hhava + hbes.su ) - ( hbuhar + hbc )
Ikayıp = 35525,05 + 6024,8 + 12,2×640,1 – 12.2×3092,18 – 4131,25
Ikayıp = 7503,22 kW
Isıl Verim
Buhar kazanı ısıl verimi (3.28) eşitliği kullanılarak aşağıdaki gibi hesaplanır.
ηısıl = [mbuhar × (hbuhar – hbes,su)] / Hyakıt,top
ηısıl = [12,2× (3092,18 – 640,1)] / 35525,05
ηısıl = 0,85
Yapılan analiz sonucu buhar kazanı ısıl verimi %85 olarak bulunmuştur.
5.2. Ekserji Analizi
Bu kısımda fabrikanın doğal gaz ile çalışan buhar kazanına termodinamiğin ikinci
kanunu uygulanarak ekserji analizi yapılmıştır.
Buhar Kazanı Besleme Suyu Analizi
Besleme suyu ekserji analizi suyun kinetik ve potansiyel ekserjilerini sıfır kabul
edersek bu durumda suyun kimyasal ve fiziksel ekserji analizleri sonucu hesapladığımız
değerlerin toplamıyla bulacağız.
Besleme suyu kimyasal ekserjisi aşağıdaki formülle bulunur.
Ex(kim,su) = R × T0 × ln(Pd/Pk) (5.4)
49
Ex(kim,su) = 8,314 × 298 × ln(0,031/0,0088)
(25˚C suyun doyma basıncı Pd =0,031 bar, kısmi basıncı Pk =0,0088 bar)
Ex(kim,su) = 3119,8 kJ/kmol
Besleme suyu fiziksel ekserjisi 112˚C sıcaklık ve 5 bar basınç şartlarında

termodinamik tablolar kullanılarak (5.5) eşitliği kullanılarak,
Ex(fiz,su) = (h-h0) – T0×(s-s0) (5.5)
112˚C için h112˚C =469,8 kJ/kg, s112˚C =1,44 kJ/ kgK
25 ˚C için h25˚C =104,81 kJ/kg, s25˚C =0,367 kJ/ kgK
Ex(fiz,su) = (469,8 – 104,81) – 298 × (1,44 – 0,367)
Ex(fiz,su) = 45,29 kJ/kg olarak hesaplanır.
Buhar Analizi
Kazandan çıkan buharın toplam ekserjisi, aşağıda verilen şartlardaki buharın fiziksel
ekserjinden meydana gelir. Buharın fiziksel ekserjisi (5.6) eşitliği kullanılarak,
Ex(fiz,buhar) = (h-h0) – T0 × (s-s0) (5.6)
Kazandan çıkan 390 ˚C sıcaklıktaki ve 20 bar basınçtaki buharın fiziksel özellikleri

termodinamik tablolar kullanılarak aşağıdaki gibi bulunmuştur.
390˚C için h390˚C =3137,8 kJ/kg, s390˚C =6,9563 kJ/ kgK
25 ˚C için h25˚C =104,81 kJ/kg, s25˚C =0,367 kJ/ kgK
Ex(fiz,buhar) = (3137,8 - 104,81) – 298 × (6,9563 - 0,367)
Ex(fiz,buhar) = 1060,45 kJ/kg olarak hesaplanır.
Yakıt Analizi
Gaz yakıtların ekserjisi, yakıtların fiziksel ve kimyasal ekserjileri toplamından

oluşur. Fiziksel ve kimyasal ekserjiler formüller ile hesaplanır.
50
Ex(fiz,yakıt) = Cp,yakıt × [(T-T0) – T0 × ln(T/T0)] + R × T0 × ln(P/P0) (5.7)
Ex(kim,yakıt) = φ × Hu,yakıt (5.8)
(40˚C sıcaklık ve 2,85 kPa basınçtaki yakıt için özgül ısı değeri 28,350 kJ/kgK, φ değeri
1,18 tespit edilmiştir.)
Ex(fiz,yakıt) = Cp,yakıt × [(T-T0) – T0 × ln(T/T0)] + R × T0 × ln(P/P0)
Ex(fiz,yakıt) = 28,350 × [(313 - 298) – 298 × ln(313/298)] + 8,314 × 298 ×

ln(104,175/101,325)
Ex(fiz,yakıt) = 61,78 kJ/kmol
Ex(kim,yakıt) = φ × Hu,yakıt
Ex(kim,yakıt) = 1,18 × 8250 ×4,18
Ex(kim,yakıt) = 40693,2 kJ/Nm3
Temiz Hava Analizi
Yanma olayının gerçekleşmesi için kazan giren temiz havanın ekserji hesabı,
havanın kimyasal ve fiziksel ekserjileri toplamından meydana gelir. Havanın fiziksel ve
kimyasal ekserjileri aşağıdaki formüller ile hesaplanır.
Exkim,hava = ∑ ni × Exkim,hava,i + R × T0 × ∑ ni × ln ni (5.9)
Exfiz,hava = Cp,hava × [ (T-T0) – T0 × ln(T/T0) ] + R × T0 × ln(P/P0) (5.10)
Atmosferden kazana normal şartlarda giren havanın nemli hava bileşenlerinin molar
debi, molar oran ve kimyasal ekserjileri aşağıdaki Tablo 5.3’de verilmiştir [45].
Tablo 5.3. Nemli hava bileşenleri değer tablosu

N2 O2 H2 O
Molar debi (kmol/s) 1,500 0,410 0,006
Molar oranlar (n) 0,787 0,209 0,003
Molar kim.ekserjiler (kJ/kmol) 718,41 3966,52 11690,88
Yakma havası kimyasal ekserjisi,
Exkim,hava = ∑ ni × Exkim,hava,i + R × T0 ×∑ ni×ln ni
51
Exkim,hava = (0,787 × 718,41) + (0,209 × 3966,52) + (0,003 × 11690,88) + 8,314 ×
298 × [ 0,003 × ln(0,003) + 0,209 × ln(0,209) + 0,787 × ln(0,787)]
Exkim,hava = 104,51 kJ/kmol
Yakma havası fiziksel ekserjisi,
Exfiz,hava = Cp,hava × [ (T-T0) – T0 × ln(T/T0) ] + R × T0 × ln(P/P0)
(Cp,hava = 1,02 kJ/kmolK, T = 458 K, P = 2,85 kPa )
Exfiz,hava = 1,02 × [ (458-298) – 298 × ln(458/298) ] + 8,314 × 298 ×

ln(104,175/101,325)
Exfiz,hava = 102,66 kJ/kmol
Baca Gazı Analizi
Yanma olayının gerçekleşmesi için kazan giren temiz havanın ekserji hesabı,
havanın kimyasal ve fiziksel ekserjileri toplamından meydana gelir. Kazanda yanma
sonucu açığa çıkan baca gazı O2, H2O, CO2 ve N2 bileşenlerini ihtiva eder. Kazana giren
temiz havanın fiziksel ve kimyasal ekserjileri aşağıdaki formüllerle hesaplanır.
Exkim,bc = ∑ ni × Exkim,bc,i + R × T0 × ∑ ni × ln ni (5.11)
Exfiz,bc = Cp,bc × [ (T-T0) – T0 × ln(T/T0) ] + R× T0 × ln(P/P0) (5.12)
Bu bileşenlerin molar debi, molar oran ve kimyasal ekserjileri Tablo 5.4.’de verilmiştir.
Tablo 5.4. Ekserji analizinde baca gazı bileşenleri değer tablosu

N2 O2 H2 O CO2
Molar debi (kmol/s) 0,351 0,021 0,075 0,15
Molar oranlar (n) 0,63 0,03 0,15 0,19
Molar kim.ekserjiler (kJ/kmol) 733,4 3970,2 11710,1 20140,2
Baca gazı kimyasal ekserjisi,
Exkim,bc = ∑ ni × Exkim,bc,i + R × T0 × ∑ ni × ln ni
Exkim,bc = [ (0,63 × 733,4) + (0,03 × 3970,2) + (0,15 × 11710,1) + (0,19 × 20140,2)

] – 8,314 × 298 × [ 0,63 × ln(0,63) + 0,03 × ln(0,03) + 0,15 × ln(0,15) + 0,19 × ln(0,19) ]
Exkim,bc = 3695,58 kJ/kmol
52
Baca gazı fiziksel ekserjisi,
Exfiz,bc = Cp,bc × [ (T-T0) – T0 × ln(T/T0) ] + R × T0 × ln(P/P0)
(Cp,bc = 5,98 kJ/kmolK, T = 449 K, P = 7,25 kPa )
Exfiz,bc = 5,98 × [(449-298)–298×ln(449/298)] + 8,314 × 298 × ln(108,575/101,325)
Exfiz,bc = 4760,49 kJ/kmol
Ekserji Verimi
Buhar kazanında meydana gelen ekserji kaybı yani toplam tersinmezlikler miktarı,
sisteme giren toplam ekserji toplamından sistemden çıkan ekserjileri farkından bulunur.
∑Exkayıp = ∑Exgiren – ∑Exçıkan
∑Exgiren = Exbes.suyu + Exhava + Exyakıt
∑Exgiren = 3882,33 + 56,89 + 28088,56
∑Exgiren = 35708,78 kW
∑Exçıkan = Exbc + Exbuhar
∑Exçıkan = 3208,09 + 16822,5
∑Exçıkan = 20030,59 kW
∑Exkayıp = 35708,78 - 20030,59
∑Exkayıp = 15678,19 kW
Ekserji verimi de aşağıdaki formül ile hesaplanır.
ηΙΙ.yasa = Ψ = ∑Exgiren – ∑Exçıkan / Exyakıt = 1- ∑Exkayıp / Exyakıt
ηΙΙ.yasa = Ψ = 1- 15678,19/35708,78
ηΙΙ.yasa = Ψ = 0,56
Buhar kazanı ekserji verimi %56 olarak hesaplanmıştır.
53
6. SONUÇLAR
Enerji kullanımı, sanayide en çok sıcak ve kızgın su, buhar, kızgın yağ ihtiyacının
karşılanmasında karşımıza çıkmaktadır. Buna ek olarak proseste, ısıl işlemlerde, ergitme
fırınlarında, pişirme işlemlerinde ve ortam ısıtmasında da büyük miktarda enerji tüketimi
olmaktadır. Sanayinin can damarı olan enerji, elektrik ve değişik yakıt türleri ile
karşılanmaktadır. Tesislerin hayati alanı olan enerji santralleri hem teknik donanımları,
hem de yakıt harcamaları açısından önemli maliyet kalemlerinden birini oluşturmaktadır.
Doğalgaz, sanayide gerek direkt olarak proseste, gerekse de ısı santrallerinde enerji
üretiminde diğer tüm yakıtlara alternatif olarak kullanılabilir. Bu özelliği sayesinde
dünyada kullanılan maksimum verime sahip ve çevreye minimum zararı olan bir yakıt
olmuştur. Doğalgazın yanma kolaylığından, yanma verimliliğinden, emisyon gazlarının
içeriğinde ve bakım maliyetlerinden kaynaklanan nedenlerden dolayı proseste kullanımının
kolaylık ve avantajları sayılamayacak kadar çoktur. Bu sebeplerden dolayı günümüzde
enerji ihtiyacı olan bütün sistemlerin doğal gaza dönüşümü yüksek önem arz etmektedir.
Bu çalışmada dönüşümün teknikleri, dizayn parametreleri, teorik ve pratik olarak
optimum düzeyde anlatılıp ayrıca kapsamlı bir projelendirme örneği ve doğal gaz ile
çalışan bir buhar kazanına termodinamiğin birinci ve ikinci kanunları uygulanarak enerji
ve ekserji analizleri yapılmıştır. Bu analizlerle hesaplanan enerji veriminin % 85, ekserji
veriminin de % 56 olduğu belirtilmiştir. Enerji veriminden ziyade ekserji veriminin aynı
şartlardaki katı yakıtlı buhar kazanlarına oranla ekserji verimliliğinde artış gözlenmiştir.
Bu verimliğin artmasında diğer yakıtlarla aynı şartlarda kullanılan yakıtın doğal gaz
olmasının yanı sıra kazan performansı da yüksek düzeydedir yani kazanın doğal gaz ile
çalışma uyumluluğunun olması gerektiği saptanmıştır. Doğal gazın ayrıca diğer katı ve gaz
yakıtlara nazaran enerji verimliliğine ek olarak, bakım, onarım ve kullanım şartlarındaki
avantajları da yüksek oranda tercih sebeplerindendir.
54
KAYNAKLAR
[1]. Acar Ç., Metin Ç., Gümrah F., Parlaktuna M. Bülbül S., 2007. Petrol ve Doğal Gaz,
Odtü Yayıncılık, Ankara.
[2]. Köktürk U., 1989. Doğal Gaz ve Gaz Yakıt Tesisatı Proje Hesapları, İTÜ Yayınları,
İstanbul.
[3]. Çıkış Y., 1991. Sanayide doğal gaza dönüşüm ve İstanbul’da sanayinin doğal gaz
tüketim potansiyeli, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri
Enstitüsü, İstanbul.
[4]. Akar A., 1994. Sıvı yakıtlı kazanların doğal gaza dönüştürülmesi, Yüksek Lisans Tezi,
Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
[5]. Saatçi M.E., 1987. Sanayide Doğal Gaz Kullanımı, Sanayi Kongresi ve Sergisi,
Tmmob, Ankara, 9-15 Kasım.
[6]. Yıldırım H., 2002. Türkiye’de doğal gazın önemi, kullanımı ve projelendirilmesi,
Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
[7]. Karakaş Y., 1992. Doğal gaz tesisatlarının projelendirmesi, Yüksek Lisans Tezi, Erciyes
Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
[8]. Kürekçi N.A., Yaşartekin Y., Baran N., 2011. Doğal gaz İç Tesisat Uygulama
Esasları, MMO-575, Ankara.
[9]. Bulut A., 1998. Endüstride enerji kaynağı olarak doğal gaz kullanımının teknik ve
ekonomik analizi, Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstisütü,
Bursa.
[10]. Arslanbaş H. B., 1996. Bina içi doğal gaz tesisatı ve emniyet tedbirleri, Yüksek Lisans
Tezi, Marmara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
[11]. Özsaraç C., 1992. Doğal gazın konut ve sanayide iç tesisatının bilgisayarla
projelendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri
Enstitüsü, İstanbul.
[12]. Yalçın Z., 1991. Doğal gazın yanması, endüstriyel uygulamaları ve bir kazana
dönüşümümün incelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi, Fen Bilimleri
Enstitüsü, Bursa.
[13]. Bostancı E., 1995. Katı ve sıvı yakıtlı kazanların doğal gazlı sisteme dönüşümünün
bilgisayarla optimizasyonu, Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi, Fen Bilimleri
Enstitüsü, Kayseri.
[14]. Yavuz H., 2015. Endüstriyel ve Büyük Tüketimli Tesislerde Doğal Gaz Kullanımı ve
Uygulama Esasları, MMO/644, Ankara.
[15]. Tezcan G., 2013. Endüstriyel ve Büyük Tüketimli Tesislerin Doğal Gaz Projelendirme
ve Dönüşüm Teknikleri, 4-38.
[16]. Botaş, Doğal Gaz İşletmeleri Direktörlüğü Endüstriyel Tesislerde Doğalgaza
Geçiş El Kitabı, Ankara, 2003.
[17]. T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Megep modülleri, Tesisat Teknolojisi ve İklimlendirme,
Ankara, 2006.
[18]. http://www.enerji.gov.tr/tr-TR/Sayfalar/Dogal-Gaz T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar
Bakanlığı Bilgi Merkezi.
55
[19]. Önder D., 2007. Doğal Gaz Genel Bilgiler, Sanayide ve Konutlarda Doğal Gaz
Semineri VΙΙΙ. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi Bildiriler Kitabı, TMMOB Yayın
No:436, İzmir.
[20]. Bilgiç M., 1991. Endüstriyel Kazanlarda Doğal Gaz Kullanımı ve Dönüşümü, Universal
A.Ş. Yayınları, 136-151.
[21]. Kadırgan N. , 1991. Doğal gazın fiziksel özellikleri, yanması, yanma ürünleri ve hava
kirliliği, endüstride doğal gaz tesisatı ve dönüşüm semineri, İstanbul, 11-13 Kasım, s.5-
22.
[22]. Akyüz A. 1991. Endüstride doğal gaz tesisatı, enstrümantasyon, test ve işletmeye
almakla ilgili spesifikasyon hazırlama esasları, Endüstride Doğal gaz Tesisatı ve
Dönüşüm Semineri, İstanbul, 11-13 Kasım, s.22-50.
[23]. Arısoy A. 1991. Endüstriyel tesislerde boru çapı hesap esasları, Endüstride Doğal gaz
Tesisatı ve Dönüşüm Semineri, İstanbul, 11-13 Kasım, s.50-59.
[24]. Sayın E. 1991. Doğal gaz kontrol ve emniyet sistemleri, Endüstride Doğal gaz Tesisatı
ve Dönüşüm Semineri, İstanbul, 11-13 Kasım, s.194-231.
[25]. Önder D. 1991. Endüstride fırınlarında doğal gaz dönüşüm ve regülasyon, Endüstride
Doğal gaz Tesisatı ve Dönüşüm Semineri, İstanbul, 11-13 Kasım, s.247-271.
[26]. www.elaziggaz.com.tr/turkish/ Aksa Elazığ Gaz Bilgi Merkezi.
[27]. Özgür D. 1993. Konutlarda ve ticari yapılarda doğal gaz tesisatı projelendirilmesi,
Mmo Teskon/gas-025 Bildirisi, İzmir, 521-528.
[28]. Doğal Gaz - Bina İç Tesisatı Projelendirme ve Uygulama Kuralları, ICS 91.140.40 Türk
Standardı Tasarısı ts 7363/Rev., Ankara, 2008.
[29]. Çengel AY., Boles AM., 2000. Thermodynamics An Engineering Approach, Mc Graw
Hill, New York.
[30]. Sciubba E. Beyond, 2001. Thermoecenomics the concept of extended exergy
accounting and ıts application to the analysis and design of thermal systems exergy, An
International Journal, 68-84.
[31]. Ahmadi G.R. ve Toghrai D., 2015., Energy and exergy analysis of montazeri steam
power plant in Iran, Renewable and Sustainable Energy Reviews, Islamic Azad
University, Iran, 454-463.
[32]. Lenti F., Massardo A. ve Satta A., 1989. Thermoeconomic optimization of simple
thermal power plant using mathematical minimization algorithms,
CH2781/3/89/000/1725, IEEE, Usa.
[33]. Saidur R.,. Ahamed J. U. ve Masjuki H.H., 2009. Energy, exergy and economic
analysis of industrial boilers, Energy Policy 38 2188-2197.
[34]. Dincer, I., Al-Muslim H., 2001. Thermodynamic analysis of reheat cycle steam power
plants, International Journal of Energy Research, Vol. 25: 727-739.
[35]. Tekel E., 2006. Termik santrallerinin enerji ve ekserji analizi, Yüksek Lisans Tezi,
Pamukkale Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
[36]. Mert S.M., Dilmaç Ö.F., Özkan S., 2003. Bir Demir Çelik Fabrikasında Kullanılan
Buhar Kazanlarının Enerji ve Ekserji Analizi, Ytü-bark-27-07-01-03.
[37]. Yazıcı H. ve Selbaş R., 2011. Bir buharlı güç santralinin enerji ve ekserji analizi,
Selçuk University Journey of Technical – Online Volume 10, Number: 1- 2011.
[38]. Çomaklı K. ve Terhan M., 2015. Doğal gaz yakıtlı kazandan çıkan atık baca gazının
ekserji analizi, Mühendis ve Makine Cilt 56, Sayı 670, 58-64.
56
[39]. Şahin Z., Kopaç M. ve Aydın N.Ö., 2011. Gaz yakıtlı güç santralinde verim artışının
ekserji analizi kullanılarak incelenmesi, Isı Bilimi ve Tekniği Dergisi, Issn 1300-3615,
85-107.
[40]. Karakoç T. H., 2006. DGT Doğal Gaz Tesisatı (Tanımı, Cihazı, Uygulama Projeleri),
Demirdöküm Yayınları, Teknik yayın no: 10, Ankara.
[41]. Binalar İçin Doğal Gaz Teknik Esasları, Aksa Doğal Gaz, Şubat 2012.
[42]. Duran T., 2005. Gaz Tesisatı Cep Kitabı, Pratik Öneriler, Tanımlar , Veriler ve DVGW
Teknik Kuralları, Makine Mühendisleri Odası, Ankara.
[43]. Köktürk U., 1989. Doğal Gaz ve Gaz Yakıt Tesisatı Proje Hesapları, İstanbul Teknik
Üniversitesi, Nobel Akademik Yayıncılık, İstanbul.
[44]. Rosen M. A., Dincer I., 2004. A study of ındustrial steam process heating through
exergy analysis, International Journal of Energy Research, Vol. 28: 917-930.
[45]. Kurt H., Kılıç E., Uysal C., Filiz Ç., 2014. Bir buhar kazanının enerji ve ekserji analizi
yoluyla performansının değerlendirilmesi, Karabük Isıtes 551-562.
[46]. Wall G. ve Gong, M., 2000. On exergy and sustainable development Part 1: Conditions
and consepts, Exergy, an International Journal, Vol. 1(3), 128-145.
57
EKLER
EK 1. Debiye Göre Hız ve Birim Boy İçin Düz Boru Kaybı Hesap Çizelgesi
DN 15 DN 20 DN 25 DN 32 DN 40 DN 50 DN 65 DN 80
v R v R v R v R v R v R v R v R
m³/h
m/s mbar/m m/s mbar/m m/s mbar/m m/s mbar/m m/s mbar/m m/s mbar/m m/s mbar/m m/s mbar/m
0,7 0,980 0,0134 0,616 0,0046 0,406 0,0017

1,0 1,400 0,0192 0,880 0,0060 0,580 0,0024
1,1 1,540 0,0300 0,924 0,0065 0,630 0,0026
1,2 1,680 0,0408 0,968 0,0071 0,680 0,0028
1,3 1,820 0,0516 1,540 0,0076 0,730 0,0031
1,4 1,960 0,0624 1,056 0,0082 0,780 0,0033
1,5 2,100 0,0732 1,100 0,0087 0,830 0,0035
1,6 2,240 0,0837 1,180 0,0123 0,860 0,0038
1,7 2,380 0,0942 1,260 0,0160 0,890 0,0040
1,8 2,520 0,1046 1,340 0,0196 0,920 0,0043
1,9 2,660 0,1151 1,420 0,0233 0,950 0,0045
2,0 2,800 0,1256 1,500 0,0269 0,980 0,0048
2,1 2,940 0,1388 1,580 0,0296 1,024 0,0063
2,2 3,080 0,1520 1,660 0,0323 1,068 0,0079
2,3 3,220 0,1652 1,740 0,0351 1,112 0,0094
2,4 3,360 0,1784 1,820 0,0378 1,156 0,0110
2,5 3,500 0,1916 1,900 0,0405 1,200 0,0125
2,6 3,680 0,2076 1,980 0,0438 1,240 0,0135
2,7 3,860 0,2236 2,060 0,0471 1,280 0,0145
2,8 4,040 0,2396 2,140 0,0504 1,320 0,0156
2,9 4,220 0,2556 2,220 0,0537 1,360 0,0166
3,0 4,400 0,2716 2,300 0,0570 1,400 0,0176
3,1 4,500 0,2903 2,380 0,0608 1,460 0,0188
3,2 4,600 0,3090 2,460 0,0647 1,520 0,0199
3,3 4,700 0,3277 2,540 0,0685 1,580 0,0211
3,4 4,800 0,3464 2,620 0,0724 1,640 0,0222
3,5 4,900 0,3651 2,700 0,0762 1,700 0,0234
3,6 5,020 0,3865 2,760 0,0806 1,740 0,0247
3,7 5,140 0,4080 2,820 0,0849 1,780 0,0260
3,8 5,260 0,4294 2,880 0,0893 1,820 0,0273
3,9 5,380 0,4509 2,940 0,0936 1,860 0,0286
4,0 5,500 0,4723 3,000 0,0980 1,900 0,0299 1,100 0,00740
4,1 5,630 0,4951 3,080 0,1029 1,960 0,0314 1,120 0,00774
4,2 5,760 0,5178 3,160 0,1078 2,020 0,0329 1,140 0,00808
4,3 5,890 0,5406 3,240 0,1127 2,080 0,0343 1,160 0,00842
4,4 3,320 0,1176 2,140 0,0358 1,180 0,00876
4,5 3,400 0,1225 2,200 0,0373 1,200 0,00910
4,6 3,480 0,1279 2,240 0,0389 1,240 0,00950
4,7 3,560 0,1334 2,280 0,0405 1,280 0,00990
4,8 3,640 0,1388 2,320 0,0422 1,320 0,01030
4,9 3,720 0,1443 2,360 0,0438 1,360 0,01070
5,0 3,800 0,1497 2,400 0,0454 1,400 0,01110 1,000 0,0052
5,1 3,880 0,1558 2,440 0,0472 1,420 0,01152 1,020 0,0054
5,2 3,960 0,1618 2,480 0,0490 1,440 0,01194 1,040 0,0056
5,3 4,040 0,1679 2,520 0,0507 1,460 0,01236 1,060 0,0057
5,4 4,120 0,1739 2,560 0,0525 1,480 0,01278 1,080 0,0059
5,5 4,200 0,1800 2,600 0,0543 1,500 0,01320 1,100 0,0061
5,6 4,260 0,1865 2,660 0,0562 1,520 0,01366 1,120 0,0063
5,7 4,320 0,1931 2,720 0,0582 1,540 0,01412 1,140 0,0065
5,8 4,380 0,1996 2,780 0,0601 1,560 0,01458 1,160 0,0068
58
m³/h
5,9 4,440 0,2062 2,840 0,0621 1,580 0,01504 1,180 0,0070

6,0 4,500 0,2127 2,900 0,0640 1,600 0,01550 1,200 0,0072
6,1 4,580 0,2198 2,940 0,0661 1,640 0,01600 1,220 0,0074
6,2 4,660 0,2269 2,980 0,0682 1,680 0,01650 1,240 0,0076
6,3 4,740 0,2339 3,020 0,0703 1,720 0,01700 1,260 0,0079
6,4 4,820 0,2410 3,060 0,0724 1,760 0,01750 1,280 0,0081
6,5 4,900 0,2481 3,100 0,0745 1,800 0,01800 1,300 0,0083
6,6 4,980 0,2557 3,140 0,0767 1,820 0,01852 1,320 0,0085
6,7 5,060 0,2633 3,180 0,0790 1,840 0,01904 1,340 0,0088
6,8 5,140 0,2710 3,220 0,0812 1,860 0,01956 1,360 0,0090
6,9 5,220 0,2786 3,260 0,0835 1,880 0,02008 1,380 0,0093
7,0 5,300 0,2862 3,300 0,0857 1,900 0,02060 1,400 0,0095
7,1 5,380 0,2944 3,360 0,0881 1,940 0,02118 1,420 0,0098
7,2 5,460 0,3025 3,420 0,0905 1,980 0,02176 1,440 0,0100
7,3 5,540 0,3107 3,480 0,0930 2,020 0,02234 1,460 0,0103
7,4 5,620 0,3188 3,540 0,0954 2,060 0,02292 1,480 0,0105
7,5 5,700 0,3270 3,600 0,0978 2,100 0,02350 1,500 0,0108
7,6 5,772 0,3367 3,640 0,1004 2,120 0,02410 1,520 0,0111
7,7 5,844 0,3464 3,680 0,1030 2,140 0,02470 1,540 0,0114
7,8 5,916 0,3562 3,720 0,1056 2,160 0,02530 1,560 0,0116
7,9 5,988 0,3659 3,760 0,1082 2,180 0,02590 1,580 0,0119
8,0 3,800 0,1108 2,200 0,02650 1,600 0,0122 1,000 0,0037
8,1 3,860 0,1135 2,220 0,02712 1,620 0,0125 1,020 0,0038
8,2 3,920 0,1162 2,240 0,02774 1,640 0,0128 1,040 0,0039
8,3 3,980 0,1190 2,260 0,02836 1,660 0,0131 1,060 0,0039
8,4 4,040 0,1217 2,280 0,02898 1,680 0,0134 1,080 0,0040
8,5 4,100 0,1244 2,300 0,02960 1,700 0,0137 1,100 0,0041
8,6 4,140 0,1273 2,340 0,03028 1,720 0,0140 1,100 0,0042
8,7 4,180 0,1302 2,380 0,03096 1,740 0,0143 1,100 0,0043
8,8 4,220 0,1330 2,420 0,03164 1,760 0,0146 1,100 0,0044
8,9 4,260 0,1359 2,460 0,03232 1,780 0,0149 1,100 0,0045
9,0 4,300 0,1388 2,500 0,03300 1,800 0,0152 1,100 0,0046
9,1 4,340 0,1418 2,520 0,03370 1,820 0,0155 1,120 0,0047
9,2 4,380 0,1449 2,540 0,03440 1,840 0,0158 1,140 0,0048
9,3 4,420 0,1479 2,560 0,03510 1,860 0,0162 1,160 0,0049
9,4 4,460 0,1510 2,580 0,03580 1,880 0,0165 1,180 0,0050
9,5 4,500 0,1540 2,600 0,03650 1,900 0,0168 1,200 0,0051
9,6 4,560 0,1572 2,620 0,03724 1,920 0,0171 1,220 0,0052
9,7 4,620 0,1604 2,640 0,03798 1,940 0,0175 1,240 0,0053
9,8 4,680 0,1636 2,660 0,03872 1,960 0,0178 1,260 0,0054
9,9 4,740 0,1668 2,680 0,03946 1,980 0,0182 1,280 0,0055
10,0 4,800 0,1700 2,700 0,04020 2,000 0,0185 1,300 0,0056
10,1 4,840 0,1733 2,740 0,04098 2,020 0,0188 1,300 0,0057
10,2 4,880 0,1767 2,780 0,04176 2,040 0,0192 1,300 0,0058
10,3 4,920 0,1800 2,820 0,04254 2,060 0,0195 1,300 0,0059
10,4 4,960 0,1834 2,860 0,04332 2,080 0,0199 1,300 0,0060
10,5 5,000 0,1867 2,900 0,04410 2,100 0,0202 1,300 0,0061
10,6 5,060 0,1902 2,920 0,04492 2,120 0,0206 1,320 0,0062
10,7 5,120 0,1937 2,940 0,04574 2,140 0,0210 1,340 0,0063
10,8 5,180 0,1972 2,960 0,04656 2,160 0,0213 1,360 0,0064
10,9 5,240 0,2007 2,980 0,04738 2,180 0,0217 1,380 0,0065
11,0 5,300 0,2042 3,000 0,04820 2,200 0,0221 1,400 0,0066
11,1 5,340 0,2079 3,040 0,04904 2,220 0,0225 1,400 0,0067
11,2 5,380 0,2115 3,080 0,04988 2,240 0,0229 1,400 0,0068
59
m³/h
11,3 5,420 0,2152 3,120 0,05072 2,260 0,0232 1,400 0,0070

11,4 5,460 0,2188 3,160 0,05156 2,280 0,0236 1,400 0,0071
11,5 5,500 0,2225 3,200 0,05240 2,300 0,0240 1,400 0,0072
11,6 5,540 0,2263 3,220 0,05328 2,320 0,0244 1,420 0,0073
11,7 5,580 0,2301 3,240 0,05416 2,340 0,0248 1,440 0,0074
11,8 5,620 0,2340 3,260 0,05504 2,360 0,0252 1,460 0,0076
11,9 5,660 0,2378 3,280 0,05592 2,380 0,0256 1,480 0,0077
12,0 5,700 0,2416 3,300 0,05680 2,400 0,0260 1,500 0,0078
12,1 5,760 0,2456 3,320 0,05772 2,420 0,0264 1,520 0,0079
12,2 5,820 0,2495 3,340 0,05864 2,440 0,0268 1,540 0,0080
12,3 5,880 0,2535 3,360 0,05956 2,460 0,0273 1,560 0,0082
12,4 5,940 0,2574 3,380 0,06048 2,480 0,0277 1,580 0,0083
12,5 6,000 0,2614 3,400 0,06140 2,500 0,0281 1,600 0,0084
12,6 3,440 0,06238 2,520 0,0285 1,600 0,0085
12,7 3,480 0,06336 2,540 0,0289 1,600 0,0086
12,8 3,520 0,06434 2,560 0,0294 1,600 0,0088
12,9 3,560 0,06532 2,580 0,0298 1,600 0,0089
13,0 3,600 0,06630 2,600 0,0302 1,600 0,0090
13,1 3,620 0,06730 2,620 0,0307 1,620 0,0091
13,2 3,640 0,06830 2,640 0,0311 1,640 0,0093
13,3 3,660 0,06930 2,660 0,0316 1,660 0,0094
13,4 3,680 0,07030 2,680 0,0320 1,680 0,0096
13,5 3,700 0,07130 2,700 0,0325 1,700 0,0097 1,000 0,0026
13,6 3,720 0,07232 2,720 0,0330 1,720 0,0098 1,000 0,0026
13,7 3,740 0,07334 2,740 0,0334 1,740 0,0100 1,000 0,0027
13,8 3,760 0,07436 2,760 0,0339 1,760 0,0101 1,000 0,0027
13,9 3,780 0,07538 2,780 0,0343 1,780 0,0103 1,000 0,0028
14,0 3,800 0,07640 2,800 0,0348 1,800 0,0104 1,000 0,0028
14,1 3,840 0,07746 2,820 0,0353 1,800 0,0105 1,020 0,0028
14,2 3,880 0,07852 2,840 0,0358 1,800 0,0107 1,040 0,0029
14,3 3,920 0,07958 2,860 0,0362 1,800 0,0108 1,060 0,0029
14,4 3,960 0,08064 2,880 0,0367 1,800 0,0110 1,080 0,0030
14,5 4,000 0,08170 2,900 0,0372 1,800 0,0111 1,100 0,0030
14,6 4,020 0,08280 2,920 0,0377 1,820 0,0112 1,100 0,0030
14,7 4,040 0,08390 2,940 0,0382 1,840 0,0114 1,100 0,0031
14,8 4,060 0,08500 2,960 0,0386 1,860 0,0115 1,100 0,0031
14,9 4,080 0,08610 2,980 0,0391 1,880 0,0117 1,100 0,0032
15,0 4,100 0,08720 3,000 0,0396 1,900 0,0118 1,100 0,0032
15,1 4,140 0,08832 3,020 0,0401 1,920 0,0119 1,120 0,0032
15,2 4,180 0,08944 3,040 0,0406 1,940 0,0121 1,140 0,0033
15,3 4,220 0,09056 3,060 0,0412 1,960 0,0122 1,160 0,0033
15,4 4,260 0,09168 3,080 0,0417 1,980 0,0124 1,180 0,0034
15,5 4,300 0,09280 3,100 0,0422 2,000 0,0125 1,200 0,0034
15,6 4,320 0,09398 3,120 0,0427 2,000 0,0127 1,200 0,0034
15,7 4,340 0,09516 3,140 0,0432 2,000 0,0128 1,200 0,0035
15,8 4,360 0,09634 3,160 0,0438 2,000 0,0130 1,200 0,0035
15,9 4,380 0,09752 3,180 0,0443 2,000 0,0131 1,200 0,0036
16,0 4,400 0,09870 3,200 0,0448 2,000 0,0133 1,200 0,0036
16,1 4,420 0,09990 3,220 0,0453 2,020 0,0135 1,200 0,0036
16,2 4,440 0,10110 3,240 0,0459 2,040 0,0136 1,200 0,0037
16,3 4,460 0,10230 3,260 0,0464 2,060 0,0138 1,200 0,0037
16,4 4,480 0,10350 3,280 0,0470 2,080 0,0139 1,200 0,0038
16,5 4,500 0,10470 3,300 0,0475 2,100 0,0141 1,200 0,0038
16,6 4,540 0,10594 3,320 0,0481 2,100 0,0143 1,220 0,0038
60
m³/h
16,7 4,580 0,10718 3,340 0,0487 2,100 0,0144 1,240 0,0039

16,8 4,620 0,10842 3,360 0,0492 2,100 0,0146 1,260 0,0039
16,9 4,660 0,10966 3,380 0,0498 2,100 0,0147 1,280 0,0040
17,0 4,700 0,11090 3,400 0,0504 2,100 0,0149 1,300 0,0040
17,1 4,720 0,12312 3,420 0,0510 2,120 0,0151 1,300 0,0040
17,2 4,740 0,13534 3,440 0,0515 2,140 0,0152 1,300 0,0041
17,3 4,760 0,14756 3,460 0,0521 2,160 0,0154 1,300 0,0041
17,4 4,780 0,15978 3,480 0,0526 2,180 0,0155 1,300 0,0042
17,5 4,800 0,17200 3,500 0,0532 2,200 0,0157 1,300 0,0042
17,6 4,820 0,16236 3,520 0,0538 2,220 0,0159 1,300 0,0042
17,7 4,840 0,15272 3,540 0,0544 2,240 0,0161 1,300 0,0043
17,8 4,860 0,14308 3,560 0,0550 2,260 0,0162 1,300 0,0043
17,9 4,880 0,13344 3,580 0,0556 2,280 0,0164 1,300 0,0044
18,0 4,900 0,12380 3,600 0,0562 2,300 0,0166 1,300 0,0044
18,1 4,940 0,12514 3,620 0,0568 2,300 0,0168 1,320 0,0045
18,2 4,980 0,12648 3,640 0,0574 2,300 0,0170 1,340 0,0045
18,3 5,020 0,12782 3,660 0,0580 2,300 0,0171 1,360 0,0046
18,4 5,060 0,12916 3,680 0,0586 2,300 0,0173 1,380 0,0046
18,5 5,100 0,13050 3,700 0,0592 2,300 0,0175 1,400 0,0047 1,000 0,0210
18,6 5,120 0,13188 3,720 0,0598 2,320 0,0177 1,400 0,0047 1,000 0,0172
18,7 5,140 0,13326 3,740 0,0604 2,340 0,0179 1,400 0,0048 1,000 0,0135
18,8 5,160 0,13464 3,760 0,0611 2,360 0,0180 1,400 0,0048 1,000 0,0097
18,9 5,180 0,13602 3,780 0,0617 2,380 0,0182 1,400 0,0049 1,000 0,0060
19,0 5,200 0,13740 3,800 0,0623 2,400 0,0184 1,400 0,0049 1,000 0,0022
19,1 5,240 0,13880 3,820 0,0629 2,420 0,0186 1,420 0,0049 1,020 0,0022
19,2 5,280 0,14020 3,840 0,0636 2,440 0,0188 1,440 0,0050 1,040 0,0022
19,3 5,320 0,14160 3,860 0,0642 2,460 0,0189 1,460 0,0050 1,060 0,0023
19,4 5,360 0,14300 3,880 0,0649 2,480 0,0191 1,480 0,0051 1,080 0,0023
19,5 5,400 0,14440 3,900 0,0655 2,500 0,0193 1,500 0,0051 1,100 0,0023
19,6 5,420 0,14586 3,920 0,0660 2,500 0,0195 1,500 0,0052 1,100 0,0023
19,7 5,440 0,14732 3,940 0,0666 2,500 0,0197 1,500 0,0052 1,100 0,0023
19,8 5,460 0,14878 3,960 0,0671 2,500 0,0198 1,500 0,0053 1,100 0,0024
19,9 5,480 0,15024 3,980 0,0677 2,500 0,0200 1,500 0,0053 1,100 0,0024
20,0 5,500 0,15170 4,000 0,0682 2,500 0,0202 1,500 0,0054 1,100 0,0024
20,1 5,530 0,15320 4,030 0,0689 2,510 0,0204 1,510 0,0055 1,100 0,0024
20,2 5,560 0,15470 4,060 0,0696 2,520 0,0206 1,520 0,0055 1,100 0,0024
20,3 5,590 0,15620 4,090 0,0704 2,530 0,0208 1,530 0,0056 1,100 0,0025
20,4 5,620 0,15770 4,120 0,0711 2,540 0,0210 1,540 0,0056 1,100 0,0025
20,5 5,650 0,15920 4,150 0,0718 2,550 0,0212 1,550 0,0057 1,100 0,0025
20,6 5,680 0,16070 4,180 0,0725 2,560 0,0214 1,560 0,0057 1,100 0,0025
20,7 5,710 0,16220 4,210 0,0732 2,570 0,0216 1,570 0,0058 1,100 0,0025
20,8 5,740 0,16370 4,240 0,0740 2,580 0,0218 1,580 0,0058 1,100 0,0026
20,9 5,770 0,16520 4,270 0,0747 2,590 0,0220 1,590 0,0059 1,100 0,0026
21,0 5,800 0,16670 4,300 0,0754 2,600 0,0222 1,600 0,0059 1,100 0,0026
21,1 5,824 0,16840 4,320 0,0761 2,620 0,0224 1,600 0,0060 1,110 0,0026
21,2 5,873 0,17177 4,340 0,0768 2,640 0,0226 1,600 0,0060 1,120 0,0027
21,3 5,944 0,17671 4,361 0,0776 2,661 0,0228 1,600 0,0061 1,130 0,0027
21,4 4,380 0,0782 2,680 0,0230 1,600 0,0061 1,140 0,0027
21,5 4,400 0,0790 2,700 0,0232 1,600 0,0062 1,150 0,0028
21,6 4,418 0,0796 2,718 0,0234 1,600 0,0062 1,159 0,0028
21,7 4,443 0,0805 2,743 0,0236 1,600 0,0063 1,171 0,0028
21,8 4,467 0,0813 2,767 0,0239 1,600 0,0063 1,183 0,0029
21,9 4,482 0,0819 2,782 0,0240 1,600 0,0064 1,191 0,0029
22,0 4,500 0,0825 2,800 0,0242 1,600 0,0064 1,200 0,0029
61
m³/h
22,1 4,520 0,0832 2,810 0,0244 1,610 0,0065 1,200 0,0029

22,2 4,540 0,0840 2,820 0,0246 1,620 0,0065 1,200 0,0029
22,3 4,561 0,0847 2,830 0,0248 1,630 0,0066 1,200 0,0030
22,4 4,580 0,0854 2,840 0,0250 1,640 0,0066 1,200 0,0030
22,5 4,600 0,0862 2,850 0,0253 1,650 0,0067 1,200 0,0030
22,6 4,618 0,0868 2,859 0,0254 1,659 0,0068 1,200 0,0030
22,7 4,643 0,0877 2,871 0,0257 1,671 0,0068 1,200 0,0030
22,8 4,667 0,0886 2,883 0,0260 1,683 0,0069 1,200 0,0031
22,9 4,682 0,0891 2,891 0,0261 1,691 0,0069 1,200 0,0031
23,0 4,700 0,0898 2,900 0,0263 1,700 0,0070 1,200 0,0031
23,1 4,720 0,0906 2,910 0,0265 1,710 0,0071 1,210 0,0031
23,2 4,740 0,0913 2,920 0,0267 1,720 0,0071 1,220 0,0032
23,3 4,761 0,0921 2,930 0,0270 1,730 0,0072 1,230 0,0032
23,4 4,780 0,0929 2,940 0,0272 1,740 0,0072 1,240 0,0032
23,5 4,800 0,0937 2,950 0,0274 1,750 0,0073 1,250 0,0033
23,6 4,818 0,0943 2,959 0,0276 1,759 0,0074 1,259 0,0033
23,7 4,843 0,0953 2,971 0,0279 1,771 0,0074 1,271 0,0033
23,8 4,867 0,0962 2,983 0,0281 1,783 0,0075 1,283 0,0034
23,9 4,882 0,0968 2,991 0,0283 1,791 0,0075 1,291 0,0034
24,0 4,900 0,0975 3,000 0,0285 1,800 0,0076 1,300 0,0034
24,1 4,920 0,0983 3,010 0,0287 1,810 0,0077 1,310 0,0034
24,2 4,940 0,0991 3,020 0,0290 1,820 0,0077 1,320 0,0034
24,3 4,961 0,0999 3,030 0,0292 1,830 0,0078 1,330 0,0035
24,4 4,980 0,1007 3,040 0,0294 1,840 0,0078 1,340 0,0035
24,5 5,000 0,1015 3,050 0,0297 1,850 0,0079 1,350 0,0035
24,6 5,018 0,1022 3,059 0,0299 1,859 0,0080 1,359 0,0035
24,7 5,043 0,1032 3,071 0,0301 1,871 0,0080 1,371 0,0035
24,8 5,067 0,1042 3,083 0,0304 1,883 0,0081 1,383 0,0036
24,9 5,082 0,1048 3,091 0,0306 1,891 0,0081 1,391 0,0036
25,0 5,100 0,1055 3,100 0,0308 1,900 0,0082 1,400 0,0036
25,1 5,120 0,1063 3,120 0,0311 1,900 0,0082 1,400 0,0036
25,2 5,140 0,1072 3,140 0,0313 1,900 0,0082 1,400 0,0037
25,3 5,161 0,1080 3,161 0,0316 1,900 0,0082 1,400 0,0037
25,4 5,180 0,1088 3,180 0,0318 1,900 0,0082 1,400 0,0037
25,5 5,200 0,1097 3,200 0,0321 1,900 0,0082 1,400 0,0038
25,6 5,218 0,1104 3,218 0,0323 1,900 0,0082 1,400 0,0038
25,7 5,243 0,1114 3,243 0,0326 1,900 0,0082 1,400 0,0038
25,8 5,267 0,1124 3,267 0,0329 1,900 0,0082 1,400 0,0039
25,9 5,282 0,1130 3,282 0,0331 1,900 0,0082 1,400 0,0039
26,0 5,300 0,1138 3,300 0,0333 1,900 0,0082 1,400 0,0039
26,1 5,320 0,1147 3,310 0,0336 1,910 0,0083 1,410 0,0039
26,2 5,340 0,1155 3,320 0,0338 1,920 0,0084 1,420 0,0040
26,3 5,361 0,1164 3,330 0,0341 1,930 0,0086 1,430 0,0040
26,4 5,380 0,1172 3,340 0,0343 1,940 0,0087 1,440 0,0040
26,5 5,400 0,1181 3,350 0,0346 1,950 0,0088 1,450 0,0041
26,6 5,418 0,1189 3,359 0,0348 1,959 0,0089 1,459 0,0041
26,7 5,443 0,1199 3,371 0,0351 1,971 0,0091 1,471 0,0041
26,8 5,467 0,1210 3,383 0,0354 1,983 0,0092 1,483 0,0042
26,9 5,482 0,1216 3,391 0,0356 1,991 0,0093 1,491 0,0042
27,0 5,500 0,1224 3,400 0,0358 2,000 0,0094 1,500 0,0042
27,1 5,520 0,1233 3,410 0,0361 2,010 0,0095 1,500 0,0042
27,2 5,540 0,1242 3,420 0,0363 2,020 0,0095 1,500 0,0043
27,3 5,561 0,1251 3,430 0,0366 2,030 0,0096 1,500 0,0043
27,4 5,580 0,1260 3,440 0,0368 2,040 0,0097 1,500 0,0043
62
m³/h
27,5 5,600 0,1269 3,450 0,0371 2,050 0,0098 1,500 0,0044

27,6 5,618 0,1276 3,459 0,0373 2,059 0,0098 1,500 0,0044
27,7 5,643 0,1288 3,471 0,0376 2,071 0,0099 1,500 0,0044
27,8 5,667 0,1298 3,483 0,0379 2,083 0,0100 1,500 0,0045
27,9 5,682 0,1305 3,491 0,0381 2,091 0,0100 1,500 0,0045
28,0 5,700 0,1313 3,500 0,0383 2,100 0,0101 1,500 0,0045
28,1 5,720 0,1322 3,520 0,0386 2,110 0,0102 1,510 0,0045
28,2 5,740 0,1331 3,540 0,0388 2,120 0,0102 1,520 0,0046
28,3 5,761 0,1341 3,561 0,0391 2,130 0,0103 1,530 0,0046
28,4 5,780 0,1350 3,580 0,0394 2,140 0,0104 1,540 0,0046
28,5 5,800 0,1359 3,600 0,0397 2,150 0,0105 1,550 0,0047
28,6 5,818 0,1367 3,618 0,0399 2,159 0,0105 1,559 0,0047
28,7 5,843 0,1379 3,643 0,0402 2,171 0,0106 1,571 0,0047
28,8 5,867 0,1390 3,667 0,0406 2,183 0,0107 1,583 0,0048
28,9 5,882 0,1397 3,682 0,0408 2,191 0,0107 1,591 0,0048
29,0 5,900 0,1405 3,700 0,0410 2,200 0,0108 1,600 0,0048
29,1 5,910 0,1415 3,710 0,0413 2,200 0,0109 1,600 0,0048
29,2 5,920 0,1424 3,720 0,0415 2,200 0,0109 1,600 0,0049
29,3 5,930 0,1434 3,730 0,0418 2,200 0,0110 1,600 0,0049
29,4 5,940 0,1443 3,740 0,0421 2,200 0,0111 1,600 0,0049
29,5 5,950 0,1453 3,750 0,0424 2,200 0,0112 1,600 0,0050
29,6 5,959 0,1461 3,759 0,0426 2,200 0,0112 1,600 0,0050
29,7 5,971 0,1473 3,771 0,0429 2,200 0,0113 1,600 0,0050
29,8 5,983 0,1484 3,783 0,0433 2,200 0,0114 1,600 0,0051
29,9 5,991 0,1491 3,791 0,0435 2,200 0,0114 1,600 0,0051
30,0 6,000 0,1500 3,800 0,0437 2,200 0,0115 1,600 0,0051
30,1 3,810 0,0440 2,210 0,0116 1,610 0,0051
30,2 3,820 0,0443 2,220 0,0116 1,620 0,0052
30,3 3,830 0,0446 2,230 0,0117 1,630 0,0052
30,4 3,840 0,0449 2,240 0,0117 1,640 0,0052
30,5 3,850 0,0452 2,250 0,0118 1,650 0,0053
30,6 3,859 0,0454 2,259 0,0118 1,659 0,0053
30,7 3,871 0,0458 2,271 0,0119 1,671 0,0053
30,8 3,883 0,0461 2,283 0,0119 1,683 0,0054
30,9 3,891 0,0463 2,291 0,0120 1,691 0,0054
31,0 3,900 0,0466 2,300 0,0120 1,700 0,0054
31,1 4,309 0,0469 2,550 0,0133 1,683 0,0049
31,2 4,323 0,0472 2,558 0,0133 1,689 0,0049
31,3 4,337 0,0475 2,566 0,0134 1,694 0,0049
31,4 4,351 0,0478 2,574 0,0135 1,700 0,0050
31,5 4,365 0,0480 2,583 0,0136 1,705 0,0050
31,6 4,379 0,0483 2,591 0,0136 1,710 0,0050
31,7 4,393 0,0486 2,599 0,0137 1,716 0,0050
31,8 4,406 0,0489 2,607 0,0138 1,721 0,0051
31,9 4,420 0,0491 2,615 0,0139 1,727 0,0051
32,0 4,434 0,0494 2,624 0,0140 1,732 0,0051
32,1 4,448 0,0497 2,632 0,0140 1,737 0,0052
32,2 4,462 0,0500 2,640 0,0141 1,743 0,0052
32,3 4,476 0,0503 2,648 0,0142 1,748 0,0052
32,4 4,490 0,0506 2,656 0,0143 1,754 0,0052
32,5 4,503 0,0508 2,665 0,0144 1,759 0,0053
32,6 4,517 0,0511 2,673 0,0144 1,764 0,0053
32,7 4,531 0,0514 2,681 0,0145 1,770 0,0053
32,8 4,545 0,0517 2,689 0,0146 1,775 0,0054
32,9 4,559 0,0520 2,697 0,0147 1,781 0,0054
63
m³/h
33,0 4,573 0,0523 2,706 0,0148 1,786 0,0054

33,1 4,587 0,0526 2,714 0,0148 1,792 0,0055
33,2 4,600 0,0529 2,722 0,0149 1,797 0,0055
33,3 4,614 0,0531 2,730 0,0150 1,802 0,0055
33,4 4,628 0,0534 2,738 0,0151 1,808 0,0055
33,5 4,642 0,0537 2,747 0,0152 1,813 0,0056
33,6 4,656 0,0540 2,755 0,0153 1,819 0,0056
33,7 4,670 0,0543 2,763 0,0153 1,824 0,0056
33,8 4,684 0,0546 2,771 0,0154 1,829 0,0057
33,9 4,697 0,0549 2,779 0,0155 1,835 0,0057
34,0 4,711 0,0552 2,788 0,0156 1,840 0,0057
34,1 4,725 0,0555 2,796 0,0157 1,846 0,0058
34,2 4,739 0,0558 2,804 0,0158 1,851 0,0058
34,3 4,753 0,0561 2,812 0,0158 1,857 0,0058
34,4 4,767 0,0564 2,820 0,0159 1,862 0,0059
34,5 4,781 0,0567 2,829 0,0160 1,867 0,0059
34,6 4,794 0,0570 2,837 0,0161 1,873 0,0059
34,7 4,808 0,0573 2,845 0,0162 1,878 0,0059
34,8 4,822 0,0576 2,853 0,0163 1,884 0,0060
34,9 4,836 0,0579 2,861 0,0163 1,889 0,0060
35,0 4,850 0,0582 2,870 0,0164 1,894 0,0060
35,1 4,864 0,0585 2,878 0,0165 1,900 0,0061
35,2 4,878 0,0588 2,886 0,0166 1,905 0,0061
35,3 4,891 0,0591 2,894 0,0167 1,911 0,0061
35,4 4,905 0,0594 2,902 0,0168 1,916 0,0062
35,5 4,919 0,0597 2,911 0,0169 1,921 0,0062
35,6 4,933 0,0600 2,919 0,0169 1,927 0,0062
35,7 4,947 0,0603 2,927 0,0170 1,932 0,0063
35,8 4,961 0,0606 2,935 0,0171 1,938 0,0063
35,9 4,975 0,0609 2,943 0,0172 1,943 0,0063
36,0 4,988 0,0612 2,952 0,0173 1,949 0,0064
36,1 5,002 0,0616 2,960 0,0174 1,954 0,0064
36,2 5,016 0,0619 2,968 0,0175 1,959 0,0064
36,3 5,030 0,0622 2,976 0,0176 1,965 0,0065
36,4 5,044 0,0625 2,984 0,0176 1,970 0,0065
36,5 5,058 0,0628 2,993 0,0177 1,976 0,0065
36,6 5,072 0,0631 3,001 0,0178 1,981 0,0066
36,7 5,086 0,0634 3,009 0,0179 1,986 0,0066
36,8 5,099 0,0637 3,017 0,0180 1,992 0,0066
36,9 5,113 0,0641 3,025 0,0181 1,997 0,0066
37,0 5,127 0,0644 3,034 0,0182 2,003 0,0067
37,1 5,141 0,0647 3,042 0,0183 2,008 0,0067
37,2 5,155 0,0650 3,050 0,0184 2,013 0,0067
37,3 5,169 0,0653 3,058 0,0184 2,019 0,0068
37,4 5,183 0,0656 3,066 0,0185 2,024 0,0068
37,5 5,196 0,0660 3,075 0,0186 2,030 0,0068
37,6 5,210 0,0663 3,083 0,0187 2,035 0,0069
37,7 5,224 0,0666 3,091 0,0188 2,041 0,0069
37,8 5,238 0,0669 3,099 0,0189 2,046 0,0069
37,9 5,252 0,0673 3,107 0,0190 2,051 0,0070
38,0 5,266 0,0676 3,116 0,0191 2,057 0,0070
38,1 5,280 0,0679 3,124 0,0192 2,062 0,0070
38,2 5,293 0,0682 3,132 0,0193 2,068 0,0071
38,3 5,307 0,0686 3,140 0,0194 2,073 0,0071
64
m³/h
38,4 5,321 0,0689 3,148 0,0194 2,078 0,0071

38,5 5,335 0,0692 3,157 0,0195 2,084 0,0072
38,6 5,349 0,0695 3,165 0,0196 2,089 0,0072
38,7 5,363 0,0699 3,173 0,0197 2,095 0,0073
38,8 5,377 0,0702 3,181 0,0198 2,100 0,0073
38,9 5,390 0,0705 3,189 0,0199 2,105 0,0073
39,0 5,404 0,0709 3,198 0,0200 2,111 0,0074
39,1 5,418 0,0712 3,206 0,0201 2,116 0,0074
39,2 5,432 0,0715 3,214 0,0202 2,122 0,0074
39,3 5,446 0,0718 3,222 0,0203 2,127 0,0075
39,4 5,460 0,0722 3,230 0,0204 2,133 0,0075
39,5 5,474 0,0725 3,239 0,0205 2,138 0,0075
39,6 5,487 0,0728 3,247 0,0206 2,143 0,0076
39,7 5,501 0,0732 3,255 0,0207 2,149 0,0076
39,8 5,515 0,0735 3,263 0,0208 2,154 0,0076
39,9 5,529 0,0739 3,271 0,0209 2,160 0,0077
40,0 5,543 0,0742 3,280 0,0209 2,165 0,0077
40,1 5,557 0,0745 3,288 0,0210 2,170 0,0077
40,2 5,571 0,0749 3,296 0,0211 2,176 0,0078
40,3 5,584 0,0752 3,304 0,0212 2,181 0,0078
40,4 5,598 0,0755 3,312 0,0213 2,187 0,0078
40,5 5,612 0,0759 3,321 0,0214 2,192 0,0079
40,6 5,626 0,0762 3,329 0,0215 2,198 0,0079
40,7 5,640 0,0766 3,337 0,0216 2,203 0,0079
40,8 5,654 0,0769 3,345 0,0217 2,208 0,0080
40,9 5,668 0,0773 3,353 0,0218 2,214 0,0080
41,0 5,681 0,0776 3,362 0,0219 2,219 0,0081
65
EK 2. Yerel Basınç Kayıpları (PZ) Çizelgesi
Yerel Basınç Kayıpları Z (mbar)
SV
0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 1,8 1,9
V(m/s)
1,0 0,0012 0,0016 0,0020 0,0024 0,0028 0,0032 0,0036 0,0040 0,0044 0,0048 0,0052 0,0056 0,0060 0,0064 0,0068 0,0072 0,0076
1,1 0,0014 0,0017 0,0020 0,0026 0,0032 0,0038 0,0044 0,0050 0,0054 0,0058 0,0062 0,0066 0,0070 0,0076 0,0082 0,0088 0,0094
1,2 0,0017 0,0024 0,0030 0,0036 0,0042 0,0048 0,0054 0,0060 0,0066 0,0072 0,0078 0,0084 0,0090 0,0094 0,0098 0,0102 0,0106
1,3 0,0020 0,0025 0,0030 0,0038 0,0046 0,0054 0,0062 0,0070 0,0076 0,0082 0,0088 0,0094 0,0100 0,0106 0,0112 0,0118 0,0124
1,4 0,0023 0,0032 0,0040 0,0048 0,0056 0,0064 0,0072 0,0080 0,0088 0,0096 0,0104 0,0112 0,0120 0,0128 0,0136 0,0144 0,0152
1,5 0,0027 0,0039 0,0050 0,0058 0,0066 0,0074 0,0082 0,0090 0,0098 0,0106 0,0114 0,0122 0,0130 0,0140 0,0150 0,0160 0,0170
1,6 0,0031 0,0041 0,0050 0,0060 0,0070 0,0080 0,0090 0,0100 0,0110 0,0120 0,0130 0,0140 0,0150 0,0160 0,0170 0,0180 0,0190
1,7 0,0034 0,0047 0,0060 0,0072 0,0084 0,0096 0,0108 0,0120 0,0130 0,0140 0,0150 0,0160 0,0170 0,0182 0,0194 0,0206 0,0218
1,8 0,0039 0,0050 0,0060 0,0074 0,0088 0,0102 0,0116 0,0130 0,0142 0,0154 0,0166 0,0178 0,0190 0,0204 0,0218 0,0232 0,0246
1,9 0,0043 0,0057 0,0070 0,0084 0,0098 0,0112 0,0126 0,0140 0,0156 0,0172 0,0188 0,0204 0,0220 0,0234 0,0248 0,0262 0,0276
2,0 0,0048 0,0064 0,0080 0,0096 0,0112 0,0128 0,0144 0,0160 0,0176 0,0192 0,0208 0,0224 0,0240 0,0256 0,0272 0,0288 0,0304
2,1 0,0053 0,0072 0,0090 0,0108 0,0126 0,0144 0,0162 0,0180 0,0194 0,0208 0,0222 0,0236 0,0250 0,0270 0,0290 0,0310 0,0330
2,2 0,0058 0,0079 0,0100 0,0118 0,0136 0,0154 0,0172 0,0190 0,0210 0,0230 0,0250 0,0270 0,0290 0,0308 0,0326 0,0344 0,0362
2,3 0,0063 0,0087 0,0110 0,0130 0,0150 0,0170 0,0190 0,0210 0,0232 0,0254 0,0276 0,0298 0,0320 0,0340 0,0360 0,0380 0,0400
2,4 0,0069 0,0090 0,0110 0,0134 0,0158 0,0182 0,0206 0,0230 0,0252 0,0274 0,0296 0,0318 0,0340 0,0364 0,0388 0,0412 0,0436
2,5 0,0074 0,0097 0,0120 0,0146 0,0172 0,0198 0,0224 0,0250 0,0274 0,0298 0,0322 0,0346 0,0370 0,0396 0,0422 0,0448 0,0474
2,6 0,0081 0,0106 0,0130 0,0158 0,0186 0,0214 0,0242 0,0270 0,0296 0,0322 0,0348 0,0374 0,0400 0,0428 0,0456 0,0484 0,0512
2,7 0,0087 0,0119 0,0150 0,0178 0,0206 0,0234 0,0262 0,0290 0,0318 0,0346 0,0374 0,0402 0,0430 0,0460 0,0490 0,0520 0,0550
2,8 0,0093 0,0127 0,0160 0,0190 0,0220 0,0250 0,0280 0,0310 0,0342 0,0374 0,0406 0,0438 0,0470 0,0500 0,0530 0,0560 0,0590
2,9 0,0100 0,0135 0,0170 0,0202 0,0234 0,0266 0,0298 0,0330 0,0364 0,0398 0,0432 0,0466 0,0500 0,0534 0,0568 0,0602 0,0636
3,0 0,0107 0,0144 0,0180 0,0216 0,0252 0,0288 0,0324 0,0360 0,0396 0,0432 0,0468 0,0504 0,0540 0,0576 0,0612 0,0648 0,0684
3,1 0,0115 0,0153 0,0190 0,0228 0,0266 0,0304 0,0342 0,0380 0,0418 0,0456 0,0494 0,0532 0,0570 0,0608 0,0646 0,0684 0,0722
3,2 0,0122 0,0161 0,0200 0,0242 0,0284 0,0326 0,0368 0,0410 0,0450 0,0490 0,0530 0,0570 0,0610 0,0650 0,0690 0,0730 0,0770
3,3 0,0130 0,0175 0,0220 0,0262 0,0304 0,0346 0,0388 0,0430 0,0474 0,0518 0,0562 0,0606 0,0650 0,0694 0,0738 0,0782 0,0826
3,4 0,0138 0,0184 0,0230 0,0276 0,0322 0,0368 0,0414 0,0460 0,0506 0,0552 0,0598 0,0644 0,0690 0,0736 0,0782 0,0828 0,0874
3,5 0,0146 0,0193 0,0240 0,0290 0,0340 0,0390 0,0440 0,0490 0,0538 0,0586 0,0634 0,0682 0,0730 0,0778 0,0826 0,0874 0,0922
3,6 0,0154 0,0207 0,0260 0,0312 0,0364 0,0416 0,0468 0,0520 0,0570 0,0620 0,0670 0,0720 0,0770 0,0822 0,0874 0,0926 0,0978
3,7 0,0163 0,0217 0,0270 0,0324 0,0378 0,0432 0,0486 0,0540 0,0596 0,0652 0,0708 0,0764 0,0820 0,0874 0,0928 0,0982 0,1036
3,8 0,0172 0,0231 0,0290 0,0346 0,0402 0,0458 0,0514 0,0570 0,0628 0,0686 0,0744 0,0802 0,0860 0,0918 0,0976 0,1034 0,1092
3,9 0,0181 0,0241 0,0300 0,0360 0,0420 0,0480 0,0540 0,0600 0,0662 0,0724 0,0786 0,0848 0,0910 0,0970 0,1030 0,1090 0,1150
4,0 0,0191 0,0256 0,0320 0,0384 0,0448 0,0512 0,0576 0,0640 0,0702 0,0764 0,0826 0,0888 0,0950 0,1014 0,1078 0,1142 0,1206
4,1 0,0200 0,0265 0,0330 0,0398 0,0466 0,0534 0,0602 0,0670 0,0736 0,0802 0,0868 0,0934 0,1000 0,1068 0,1136 0,1204 0,1272
4,2 0,0210 0,0280 0,0350 0,0420 0,0490 0,0560 0,0630 0,0700 0,0770 0,0840 0,0910 0,0980 0,1050 0,1120 0,1190 0,1260 0,1330
4,3 0,0220 0,0295 0,0370 0,0442 0,0514 0,0586 0,0658 0,0730 0,0804 0,0878 0,0952 0,1026 0,1100 0,1174 0,1248 0,1322 0,1396
4,4 0,0231 0,0306 0,0380 0,0458 0,0536 0,0614 0,0692 0,0770 0,0846 0,0922 0,0998 0,1074 0,1150 0,1228 0,1306 0,1384 0,1462
4,5 0,0241 0,0321 0,0400 0,0480 0,0560 0,0640 0,0720 0,0800 0,0882 0,0964 0,1046 0,1128 0,1210 0,1290 0,1370 0,1450 0,1530
4,6 0,0252 0,0336 0,0420 0,0504 0,0588 0,0672 0,0756 0,0840 0,0928 0,1016 0,1104 0,1192 0,1280 0,1360 0,1440 0,1520 0,1600
4,7 0,0263 0,0352 0,0440 0,0528 0,0616 0,0704 0,0792 0,0880 0,0968 0,1056 0,1144 0,1232 0,1320 0,1406 0,1492 0,1578 0,1664
4,8 0,0274 0,0367 0,0460 0,0552 0,0644 0,0736 0,0828 0,0920 0,1010 0,1100 0,1190 0,1280 0,1370 0,1462 0,1554 0,1646 0,1738
4,9 0,0286 0,0383 0,0480 0,0574 0,0668 0,0762 0,0856 0,0950 0,1046 0,1142 0,1238 0,1334 0,1430 0,1526 0,1622 0,1718 0,1814
5,0 0,0298 0,0399 0,0500 0,0598 0,0696 0,0794 0,0892 0,0990 0,1090 0,1190 0,1290 0,1390 0,1490 0,1590 0,1690 0,1790 0,1890
5,1 0,0310 0,0413 0,0516 0,0620 0,0723 0,0826 0,0929 0,1033 0,1136 0,1239 0,1342 0,1446 0,1549 0,1652 0,1755 0,1859 0,1962
5,2 0,0322 0,0429 0,0537 0,0644 0,0751 0,0859 0,0966 0,1073 0,1181 0,1288 0,1396 0,1503 0,1610 0,1718 0,1825 0,1932 0,2040
5,3 0,0335 0,0446 0,0558 0,0669 0,0781 0,0892 0,1004 0,1115 0,1227 0,1338 0,1450 0,1561 0,1673 0,1784 0,1896 0,2007 0,2119
5,4 0,0347 0,0463 0,0579 0,0695 0,0810 0,0926 0,1042 0,1158 0,1273 0,1389 0,1505 0,1621 0,1736 0,1852 0,1968 0,2084 0,2200
5,5 0,0360 0,0480 0,0600 0,0721 0,0841 0,0961 0,1081 0,1201 0,1321 0,1441 0,1561 0,1681 0,1801 0,1921 0,2042 0,2162 0,2282
5,6 0,0373 0,0498 0,0622 0,0747 0,0871 0,0996 0,1120 0,1245 0,1369 0,1494 0,1618 0,1743 0,1867 0,1992 0,2116 0,2241 0,2365
5,7 0,0387 0,0516 0,0645 0,0774 0,0903 0,1032 0,1161 0,1290 0,1419 0,1548 0,1677 0,1806 0,1935 0,2064 0,2193 0,2322 0,2451
5,8 0,0401 0,0534 0,0668 0,0801 0,0935 0,1068 0,1202 0,1336 0,1469 0,1603 0,1736 0,1870 0,2003 0,2137 0,2270 0,2404 0,2537
5,9 0,0415 0,0553 0,0691 0,0829 0,0967 0,1106 0,1244 0,1382 0,1520 0,1658 0,1797 0,1935 0,2073 0,2211 0,2349 0,2488 0,2626
6,0 0,0429 0,0572 0,0715 0,0858 0,1000 0,1143 0,1286 0,1429 0,1572 0,1715 0,1858 0,2001 0,2144 0,2287 0,2430 0,2573 0,2715
0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 1,8 1,9
66
SV
2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 2,8 2,9 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 3,8 3,9
V(m/s)
1,0 0,0080 0,0084 0,0088 0,0092 0,0096 0,0100 0,0104 0,0108 0,0112 0,0116 0,0120 0,0124 0,0128 0,0132 0,0136 0,0140 0,2112 0,4084 0,6056 0,8028
1,1 0,0100 0,0104 0,0108 0,0112 0,0116 0,0120 0,0124 0,0128 0,0132 0,0136 0,0140 0,0146 0,0152 0,0158 0,0164 0,0170 0,2336 0,4502 0,6668 0,8834
1,2 0,0110 0,0116 0,0122 0,0128 0,0134 0,0140 0,0146 0,0152 0,0158 0,0164 0,0170 0,0176 0,0182 0,0188 0,0194 0,0200 0,2560 0,4920 0,7280 0,9640
1,3 0,0130 0,0138 0,0146 0,0154 0,0162 0,0170 0,0176 0,0182 0,0188 0,0194 0,0200 0,0208 0,0216 0,0224 0,0232 0,0240 0,2792 0,5344 0,7896 1,0448
1,4 0,0160 0,0168 0,0176 0,0184 0,0192 0,0200 0,0206 0,0212 0,0218 0,0224 0,0230 0,0238 0,0246 0,0254 0,0262 0,0270 0,3016 0,5762 0,8508 1,1254
1,5 0,0180 0,0188 0,0196 0,0204 0,0212 0,0220 0,0230 0,0240 0,0250 0,0260 0,0270 0,0278 0,0286 0,0294 0,0302 0,0310 0,3248 0,6186 0,9124 1,2062
1,6 0,0200 0,0210 0,0220 0,0230 0,0240 0,0250 0,0262 0,0274 0,0286 0,0298 0,0310 0,0320 0,0330 0,0340 0,0350 0,0360 0,3488 0,6616 0,9744 1,2872
1,7 0,0230 0,0242 0,0254 0,0266 0,0278 0,0290 0,0300 0,0310 0,0320 0,0330 0,0340 0,0352 0,0364 0,0376 0,0388 0,0400 0,3720 0,7040 1,0360 1,3680
1,8 0,0260 0,0272 0,0284 0,0296 0,0308 0,0320 0,0334 0,0348 0,0362 0,0376 0,0390 0,0402 0,0414 0,0426 0,0438 0,0450 0,3960 0,7470 1,0980 1,4490
1,9 0,0290 0,0304 0,0318 0,0332 0,0346 0,0360 0,0374 0,0388 0,0402 0,0416 0,0430 0,0444 0,0458 0,0472 0,0486 0,0500 0,4200 0,7900 1,1600 1,5300
2,0 0,0320 0,0336 0,0352 0,0368 0,0384 0,0400 0,0416 0,0432 0,0448 0,0464 0,0480 0,0496 0,0512 0,0528 0,0544 0,0560 0,4448 0,8336 1,2224 1,6112
2,1 0,0350 0,0368 0,0386 0,0404 0,0422 0,0440 0,0458 0,0476 0,0494 0,0512 0,0530 0,0546 0,0562 0,0578 0,0594 0,0610 0,4688 0,8766 1,2844 1,6922
2,2 0,0380 0,0400 0,0420 0,0440 0,0460 0,0480 0,0500 0,0520 0,0540 0,0560 0,0580 0,0598 0,0616 0,0634 0,0652 0,0670 0,4936 0,9202 1,3468 1,7734
2,3 0,0420 0,0442 0,0464 0,0486 0,0508 0,0530 0,0550 0,0570 0,0590 0,0610 0,0630 0,0652 0,0674 0,0696 0,0718 0,0740 0,5192 0,9644 1,4096 1,8548
2,4 0,0460 0,0482 0,0504 0,0526 0,0548 0,0570 0,0594 0,0618 0,0642 0,0666 0,0690 0,0712 0,0734 0,0756 0,0778 0,0800 0,5440 1,0080 1,4720 1,9360
2,5 0,0500 0,0524 0,0548 0,0572 0,0596 0,0620 0,0644 0,0668 0,0692 0,0716 0,0740 0,0766 0,0792 0,0818 0,0844 0,0870 0,5696 1,0522 1,5348 2,0174
2,6 0,0540 0,0566 0,0592 0,0618 0,0644 0,0670 0,0698 0,0726 0,0754 0,0782 0,0810 0,0836 0,0862 0,0888 0,0914 0,0940 0,5952 1,0964 1,5976 2,0988
2,7 0,0580 0,0608 0,0636 0,0664 0,0692 0,0720 0,0750 0,0780 0,0810 0,0840 0,0870 0,0898 0,0926 0,0954 0,0982 0,1010 0,6208 1,1406 1,6604 2,1802
2,8 0,0620 0,0652 0,0684 0,0716 0,0748 0,0780 0,0810 0,0840 0,0870 0,0900 0,0930 0,0962 0,0994 0,1026 0,1058 0,1090 0,6472 1,1854 1,7236 2,2618
2,9 0,0670 0,0704 0,0738 0,0772 0,0806 0,0840 0,0872 0,0904 0,0936 0,0968 0,1000 0,1034 0,1068 0,1102 0,1136 0,1170 0,6736 1,2302 1,7868 2,3434
3,0 0,0720 0,0754 0,0788 0,0822 0,0856 0,0890 0,0926 0,0962 0,0998 0,1034 0,1070 0,1106 0,1142 0,1178 0,1214 0,1250 0,7000 1,2750 1,8500 2,4250
3,1 0,0760 0,0798 0,0836 0,0874 0,0912 0,0950 0,0990 0,1030 0,1070 0,1110 0,1150 0,1188 0,1226 0,1264 0,1302 0,1340 0,7272 1,3204 1,9136 2,5068
3,2 0,0810 0,0852 0,0894 0,0936 0,0978 0,1020 0,1060 0,1100 0,1140 0,1180 0,1220 0,1260 0,1300 0,1340 0,1380 0,1420 0,7536 1,3652 1,9768 2,5884
3,3 0,0870 0,0912 0,0954 0,0996 0,1038 0,1080 0,1124 0,1168 0,1212 0,1256 0,1300 0,1342 0,1384 0,1426 0,1468 0,1510 0,7808 1,4106 2,0404 2,6702
3,4 0,0920 0,0966 0,1012 0,1058 0,1104 0,1150 0,1196 0,1242 0,1288 0,1334 0,1380 0,1426 0,1472 0,1518 0,1564 0,1610 0,8088 1,4566 2,1044 2,7522
3,5 0,0970 0,1020 0,1070 0,1120 0,1170 0,1220 0,1268 0,1316 0,1364 0,1412 0,1460 0,1508 0,1556 0,1604 0,1652 0,1700 0,8360 1,5020 2,1680 2,8340
3,6 0,1030 0,1082 0,1134 0,1186 0,1238 0,1290 0,1340 0,1390 0,1440 0,1490 0,1540 0,1592 0,1644 0,1696 0,1748 0,1800 0,8640 1,5480 2,2320 2,9160
3,7 0,1090 0,1144 0,1198 0,1252 0,1306 0,1360 0,1414 0,1468 0,1522 0,1576 0,1630 0,1684 0,1738 0,1792 0,1846 0,1900 0,8920 1,5940 2,2960 2,9980
3,8 0,1150 0,1206 0,1262 0,1318 0,1374 0,1430 0,1488 0,1546 0,1604 0,1662 0,1720 0,1778 0,1836 0,1894 0,1952 0,2010 0,9208 1,6406 2,3604 3,0802
3,9 0,1210 0,1270 0,1330 0,1390 0,1450 0,1510 0,1570 0,1630 0,1690 0,1750 0,1810 0,1870 0,1930 0,1990 0,2050 0,2110 0,9488 1,6866 2,4244 3,1622
4,0 0,1270 0,1334 0,1398 0,1462 0,1526 0,1590 0,1654 0,1718 0,1782 0,1846 0,1910 0,1972 0,2034 0,2096 0,2158 0,2220 0,9776 1,7332 2,4888 3,2444
4,1 0,1340 0,1406 0,1472 0,1538 0,1604 0,1670 0,1736 0,1802 0,1868 0,1934 0,2000 0,2068 0,2136 0,2204 0,2272 0,2340 1,0072 1,7804 2,5536 3,3268
4,2 0,1400 0,1470 0,1540 0,1610 0,1680 0,1750 0,1820 0,1890 0,1960 0,2030 0,2100 0,2170 0,2240 0,2310 0,2380 0,2450 1,0360 1,8270 2,6180 3,4090
4,3 0,1470 0,1544 0,1618 0,1692 0,1766 0,1840 0,1912 0,1984 0,2056 0,2128 0,2200 0,2274 0,2348 0,2422 0,2496 0,2570 1,0656 1,8742 2,6828 3,4914
4,4 0,1540 0,1616 0,1692 0,1768 0,1844 0,1920 0,1998 0,2076 0,2154 0,2232 0,2310 0,2386 0,2462 0,2538 0,2614 0,2690 1,0952 1,9214 2,7476 3,5738
4,5 0,1610 0,1690 0,1770 0,1850 0,1930 0,2010 0,2090 0,2170 0,2250 0,2330 0,2410 0,2510 0,2610 0,2710 0,2810 0,2910 1,1328 1,9746 2,8163 3,6582
4,6 0,1680 0,1764 0,1848 0,1932 0,2016 0,2100 0,2184 0,2268 0,2352 0,2436 0,2520 0,2604 0,2688 0,2772 0,2856 0,2940 1,1552 2,0164 2,8775 3,7388
4,7 0,1750 0,1838 0,1926 0,2014 0,2102 0,2190 0,2278 0,2366 0,2454 0,2542 0,2630 0,2718 0,2806 0,2894 0,2982 0,3070 1,1856 2,0642 2,9427 3,8214
4,8 0,1830 0,1922 0,2014 0,2106 0,2198 0,2290 0,2380 0,2470 0,2560 0,2650 0,2740 0,2832 0,2924 0,3016 0,3108 0,3200 1,2160 2,1120 3,0079 3,9040
4,9 0,1910 0,2004 0,2098 0,2192 0,2286 0,2380 0,2476 0,2572 0,2668 0,2764 0,2860 0,2956 0,3052 0,3148 0,3244 0,3340 1,2472 2,1604 3,0735 3,9868
5,0 0,1990 0,2088 0,2186 0,2284 0,2382 0,2480 0,2580 0,2680 0,2780 0,2880 0,2980 0,3078 0,3176 0,3274 0,3372 0,3470 1,2776 2,2082 3,1387 4,0694
5,1 0,2065 0,2168 0,2272 0,2375 0,2478 0,2581 0,2685 0,2788 0,2891 0,2995 0,3098 0,3201 0,3304 0,3408 0,3511 0,3614 0,3717 0,3821 0,3924 0,4027
5,2 0,2147 0,2254 0,2362 0,2469 0,2576 0,2684 0,2791 0,2898 0,3006 0,3113 0,3220 0,3328 0,3435 0,3543 0,3650 0,3757 0,3865 0,3972 0,4079 0,4187
5,3 0,2230 0,2342 0,2453 0,2565 0,2676 0,2788 0,2899 0,3011 0,3122 0,3234 0,3346 0,3457 0,3569 0,3680 0,3792 0,3903 0,4015 0,4126 0,4238 0,4349
5,4 0,2315 0,2431 0,2547 0,2663 0,2778 0,2894 0,3010 0,3126 0,3241 0,3357 0,3473 0,3589 0,3704 0,3820 0,3936 0,4052 0,4168 0,4283 0,4399 0,4515
5,5 0,2402 0,2522 0,2642 0,2762 0,2882 0,3002 0,3122 0,3242 0,3363 0,3483 0,3603 0,3723 0,3843 0,3963 0,4083 0,4203 0,4323 0,4443 0,4564 0,4684
5,6 0,2490 0,2614 0,2739 0,2863 0,2988 0,3112 0,3237 0,3361 0,3486 0,3610 0,3735 0,3859 0,3984 0,4108 0,4233 0,4357 0,4482 0,4606 0,4731 0,4855
5,7 0,2580 0,2709 0,2838 0,2967 0,3096 0,3225 0,3354 0,3483 0,3612 0,3741 0,3870 0,3999 0,4128 0,4257 0,4386 0,4514 0,4643 0,4772 0,4901 0,5030
5,8 0,2671 0,2805 0,2938 0,3072 0,3205 0,3339 0,3472 0,3606 0,3739 0,3873 0,4007 0,4140 0,4274 0,4407 0,4541 0,4674 0,4808 0,4941 0,5075 0,5208
5,9 0,2764 0,2902 0,3040 0,3179 0,3317 0,3455 0,3593 0,3731 0,3869 0,4008 0,4146 0,4284 0,4422 0,4560 0,4699 0,4837 0,4975 0,5113 0,5251 0,5390
6,0 0,2858 0,3001 0,3144 0,3287 0,3430 0,3573 0,3716 0,3859 0,4002 0,4145 0,4288 0,4431 0,4573 0,4716 0,4859 0,5002 0,5145 0,5288 0,5431 0,5574
2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 2,8 2,9 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 3,8 3,9
67
SV
4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 4,7 4,8 4,9 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 5,6 5,7 5,8 5,9
V(m/s)
1,0 0,8036 0,6072 0,4108 0,2144 0,0180 0,0184 0,0188 0,0192 0,0196 0,0200 0,0204 0,0208 0,0212 0,0216 0,0220 0,2176 0,4132 0,6088 0,8044
1,1 0,8844 0,6688 0,4532 0,2376 0,0220 0,0224 0,0228 0,0232 0,0236 0,0240 0,0244 0,0248 0,0252 0,0256 0,0260 0,2408 0,4556 0,6704 0,8852
1,2 0,9652 0,7304 0,4956 0,2608 0,0260 0,0266 0,0272 0,0278 0,0284 0,0290 0,0294 0,0298 0,0302 0,0306 0,0310 0,2648 0,4986 0,7324 0,9662
1,3 1,0460 0,7920 0,5380 0,2840 0,0300 0,0308 0,0316 0,0324 0,0332 0,0340 0,0346 0,0352 0,0358 0,0364 0,0370 0,2896 0,5422 0,7948 1,0474
1,4 1,1270 0,8540 0,5810 0,3080 0,0350 0,0358 0,0366 0,0374 0,0382 0,0390 0,0398 0,0406 0,0414 0,0422 0,0430 0,3144 0,5858 0,8572 1,1286
1,5 1,2080 0,9160 0,6240 0,3320 0,0400 0,0410 0,0420 0,0430 0,0440 0,0450 0,0458 0,0466 0,0474 0,0482 0,0490 0,3392 0,6294 0,9196 1,2098
1,6 1,2892 0,9784 0,6676 0,3568 0,0460 0,0470 0,0480 0,0490 0,0500 0,0510 0,0520 0,0530 0,0540 0,0550 0,0560 0,3648 0,6736 0,9824 1,2912
1,7 1,3704 1,0408 0,7112 0,3816 0,0520 0,0530 0,0540 0,0550 0,0560 0,0570 0,0582 0,0594 0,0606 0,0618 0,0630 0,3904 0,7178 1,0452 1,3726
1,8 1,4516 1,1032 0,7548 0,4064 0,0580 0,0592 0,0604 0,0616 0,0628 0,0640 0,0654 0,0668 0,0682 0,0696 0,0710 0,4168 0,7626 1,1084 1,4542
1,9 1,5330 1,1660 0,7990 0,4320 0,0650 0,0664 0,0678 0,0692 0,0706 0,0720 0,0734 0,0748 0,0762 0,0776 0,0790 0,4432 0,8074 1,1716 1,5358
2,0 1,6144 1,2288 0,8432 0,4576 0,0720 0,0734 0,0748 0,0762 0,0776 0,0790 0,0806 0,0822 0,0838 0,0854 0,0870 0,4696 0,8522 1,2348 1,6174
2,1 1,6958 1,2916 0,8874 0,4832 0,0790 0,0808 0,0826 0,0844 0,0862 0,0880 0,0896 0,0912 0,0928 0,0944 0,0960 0,4968 0,8976 1,2984 1,6992
2,2 1,7774 1,3548 0,9322 0,5096 0,0870 0,0888 0,0906 0,0924 0,0942 0,0960 0,0980 0,1000 0,1020 0,1040 0,1060 0,5248 0,9436 1,3624 1,7812
2,3 1,8590 1,4180 0,9770 0,5360 0,0950 0,0970 0,0990 0,1010 0,1030 0,1050 0,1072 0,1094 0,1116 0,1138 0,1160 0,5528 0,9896 1,4264 1,8632
2,4 1,9406 1,4812 1,0218 0,5624 0,1030 0,1052 0,1074 0,1096 0,1118 0,1140 0,1164 0,1188 0,1212 0,1236 0,1260 0,5808 1,0356 1,4904 1,9452
2,5 2,0224 1,5448 1,0672 0,5896 0,1120 0,1144 0,1168 0,1192 0,1216 0,1240 0,1266 0,1292 0,1318 0,1344 0,1370 0,6096 1,0822 1,5548 2,0274
2,6 2,1042 1,6084 1,1126 0,6168 0,1210 0,1236 0,1262 0,1288 0,1314 0,1340 0,1368 0,1396 0,1424 0,1452 0,1480 0,6384 1,1288 1,6192 2,1096
2,7 2,1860 1,6720 1,1580 0,6440 0,1300 0,1330 0,1360 0,1390 0,1420 0,1450 0,1478 0,1506 0,1534 0,1562 0,1590 0,6672 1,1754 1,6836 2,1918
2,8 2,2680 1,7360 1,2040 0,6720 0,1400 0,1432 0,1464 0,1496 0,1528 0,1560 0,1590 0,1620 0,1650 0,1680 0,1710 0,6968 1,2226 1,7484 2,2742
2,9 2,3500 1,8000 1,2500 0,7000 0,1500 0,1534 0,1568 0,1602 0,1636 0,1670 0,1704 0,1738 0,1772 0,1806 0,1840 0,7272 1,2704 1,8136 2,3568
3,0 2,4322 1,8644 1,2966 0,7288 0,1610 0,1646 0,1682 0,1718 0,1754 0,1790 0,1826 0,1862 0,1898 0,1934 0,1970 0,7576 1,3182 1,8788 2,4394
3,1 2,5144 1,9288 1,3432 0,7576 0,1720 0,1758 0,1796 0,1834 0,1872 0,1910 0,1948 0,1986 0,2024 0,2062 0,2100 0,7880 1,3660 1,9440 2,5220
3,2 2,5966 1,9932 1,3898 0,7864 0,1830 0,1870 0,1910 0,1950 0,1990 0,2030 0,2072 0,2114 0,2156 0,2198 0,2240 0,8192 1,4144 2,0096 2,6048
3,3 2,6790 2,0580 1,4370 0,8160 0,1950 0,1992 0,2034 0,2076 0,2118 0,2160 0,2204 0,2248 0,2292 0,2336 0,2380 0,8504 1,4628 2,0752 2,6876
3,4 2,7614 2,1228 1,4842 0,8456 0,2070 0,2116 0,2162 0,2208 0,2254 0,2300 0,2344 0,2388 0,2432 0,2476 0,2520 0,8816 1,5112 2,1408 2,7704
3,5 2,8438 2,1876 1,5314 0,8752 0,2190 0,2238 0,2286 0,2334 0,2382 0,2430 0,2480 0,2530 0,2580 0,2630 0,2680 0,9144 1,5608 2,2072 2,8536
3,6 2,9264 2,2528 1,5792 0,9056 0,2320 0,2370 0,2420 0,2470 0,2520 0,2570 0,2622 0,2674 0,2726 0,2778 0,2830 0,9464 1,6098 2,2732 2,9366
3,7 3,0090 2,3180 1,6270 0,9360 0,2450 0,2504 0,2558 0,2612 0,2666 0,2720 0,2774 0,2828 0,2882 0,2936 0,2990 0,9792 1,6594 2,3396 3,0198
3,8 3,0916 2,3832 1,6748 0,9664 0,2580 0,2638 0,2696 0,2754 0,2812 0,2870 0,2926 0,2982 0,3038 0,3094 0,3150 1,0120 1,7090 2,4060 3,1030
3,9 3,1744 2,4488 1,7232 0,9976 0,2720 0,2780 0,2840 0,2900 0,2960 0,3020 0,3080 0,3140 0,3200 0,3260 0,3320 1,0456 1,7592 2,4728 3,1864
4,0 3,2572 2,5144 1,7716 1,0288 0,2860 0,2924 0,2988 0,3052 0,3116 0,3180 0,3242 0,3304 0,3366 0,3428 0,3490 1,0792 1,8094 2,5396 3,2698
4,1 3,3400 2,5800 1,8200 1,0600 0,3000 0,3068 0,3136 0,3204 0,3272 0,3340 0,3406 0,3472 0,3538 0,3604 0,3670 1,1136 1,8602 2,6068 3,3534
4,2 3,4230 2,6460 1,8690 1,0920 0,3150 0,3220 0,3290 0,3360 0,3430 0,3500 0,3570 0,3640 0,3710 0,3780 0,3850 1,1480 1,9110 2,6740 3,4370
4,3 3,5060 2,7120 1,9180 1,1240 0,3300 0,3374 0,3448 0,3522 0,3596 0,3670 0,3744 0,3818 0,3892 0,3966 0,4040 1,1832 1,9624 2,7416 3,5208
4,4 3,5892 2,7784 1,9676 1,1568 0,3460 0,3536 0,3612 0,3688 0,3764 0,3840 0,3918 0,3996 0,4074 0,4152 0,4230 1,2184 2,0138 2,8092 3,6046
4,5 3,6724 2,8448 2,0172 1,1896 0,3620 0,3700 0,3780 0,3860 0,3940 0,4020 0,4100 0,4180 0,4260 0,4340 0,4420 1,2536 2,0652 2,8768 3,6884
4,6 3,7556 2,9112 2,0669 1,2224 0,3780 0,3864 0,3948 0,4032 0,4116 0,4200 0,4284 0,4368 0,4452 0,4536 0,4620 1,2896 2,1172 2,9448 3,7724
4,7 3,8390 2,9780 2,1171 1,2560 0,3950 0,4038 0,4126 0,4214 0,4302 0,4390 0,4476 0,4562 0,4648 0,4734 0,4820 1,3256 2,1692 3,0127 3,8564
4,8 3,9224 3,0448 2,1673 1,2896 0,4120 0,4210 0,4300 0,4390 0,4480 0,4570 0,4662 0,4754 0,4846 0,4938 0,5030 1,3624 2,2218 3,0811 3,9406
4,9 4,0058 3,1116 2,2175 1,3232 0,4290 0,4386 0,4482 0,4578 0,4674 0,4770 0,4864 0,4958 0,5052 0,5146 0,5240 1,3992 2,2744 3,1495 4,0248
5,0 4,0894 3,1788 2,2683 1,3576 0,4470 0,4568 0,4666 0,4764 0,4862 0,4960 0,5060 0,5160 0,5260 0,5360 0,5460 1,4368 2,3276 3,2183 4,1092
5,1 0,4234 0,4337 0,4440 0,4543 0,4647 0,4750 0,4853 0,4956 0,5060 0,5163 0,5266 0,5370 0,5473 0,5576 0,5679 0,5783 0,5886 0,5989 0,6092
5,2 0,4401 0,4509 0,4616 0,4723 0,4831 0,4938 0,5045 0,5153 0,5260 0,5367 0,5475 0,5582 0,5689 0,5797 0,5904 0,6012 0,6119 0,6226 0,6334
5,3 0,4572 0,4684 0,4795 0,4907 0,5018 0,5130 0,5241 0,5353 0,5464 0,5576 0,5687 0,5799 0,5910 0,6022 0,6133 0,6245 0,6356 0,6468 0,6580
5,4 0,4746 0,4862 0,4978 0,5094 0,5209 0,5325 0,5441 0,5557 0,5672 0,5788 0,5904 0,6020 0,6136 0,6251 0,6367 0,6483 0,6599 0,6714 0,6830
5,5 0,4924 0,5044 0,5164 0,5284 0,5404 0,5524 0,5644 0,5764 0,5885 0,6005 0,6125 0,6245 0,6365 0,6485 0,6605 0,6725 0,6845 0,6965 0,7085
5,6 0,5104 0,5229 0,5353 0,5478 0,5602 0,5727 0,5851 0,5976 0,6100 0,6225 0,6349 0,6474 0,6598 0,6723 0,6847 0,6972 0,7096 0,7221 0,7345
5,7 0,5288 0,5417 0,5546 0,5675 0,5804 0,5933 0,6062 0,6191 0,6320 0,6449 0,6578 0,6707 0,6836 0,6965 0,7094 0,7223 0,7352 0,7481 0,7610
5,8 0,5476 0,5609 0,5743 0,5876 0,6010 0,6143 0,6277 0,6410 0,6544 0,6678 0,6811 0,6945 0,7078 0,7212 0,7345 0,7479 0,7612 0,7746 0,7879
5,9 0,5666 0,5804 0,5942 0,6081 0,6219 0,6357 0,6495 0,6633 0,6772 0,6910 0,7048 0,7186 0,7324 0,7463 0,7601 0,7739 0,7877 0,8015 0,8154
6,0 0,5860 0,6003 0,6146 0,6288 0,6431 0,6574 0,6717 0,6860 0,7003 0,7146 0,7289 0,7432 0,7575 0,7718 0,7861 0,8004 0,8146 0,8289 0,8432
4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 4,7 4,8 4,9 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 5,6 5,7 5,8 5,9
68
SV
6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 6,6 6,7 6,8 6,9 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 7,6 7,7 7,8 7,9
V(m/s)
1,0 0,8052 0,6104 0,4156 0,2208 0,0260 0,0264 0,0268 0,0272 0,0276 0,0280 0,0284 0,0288 0,0292 0,0296 0,0300 0,2240 0,4180 0,6120 0,8060
1,1 0,8862 0,6724 0,4586 0,2448 0,0310 0,0316 0,0322 0,0328 0,0334 0,0340 0,0344 0,0348 0,0352 0,0356 0,0360 0,2488 0,4616 0,6744 0,8872
1,2 0,9674 0,7348 0,5022 0,2696 0,0370 0,0376 0,0382 0,0388 0,0394 0,0400 0,0406 0,0412 0,0418 0,0424 0,0430 0,2744 0,5058 0,7372 0,9686
1,3 1,0488 0,7976 0,5464 0,2952 0,0440 0,0446 0,0452 0,0458 0,0464 0,0470 0,0476 0,0482 0,0488 0,0494 0,0500 0,3000 0,5500 0,8000 1,0500
1,4 1,1302 0,8604 0,5906 0,3208 0,0510 0,0518 0,0526 0,0534 0,0542 0,0550 0,0556 0,0562 0,0568 0,0574 0,0580 0,3264 0,5948 0,8632 1,1316
1,5 1,2116 0,9232 0,6348 0,3464 0,0580 0,0590 0,0600 0,0610 0,0620 0,0630 0,0638 0,0646 0,0654 0,0662 0,0670 0,3536 0,6402 0,9268 1,2134
1,6 1,2932 0,9864 0,6796 0,3728 0,0660 0,0670 0,0680 0,0690 0,0700 0,0710 0,0720 0,0730 0,0740 0,0750 0,0760 0,3808 0,6856 0,9904 1,2952
1,7 1,3750 1,0500 0,7250 0,4000 0,0750 0,0760 0,0770 0,0780 0,0790 0,0800 0,0812 0,0824 0,0836 0,0848 0,0860 0,4088 0,7316 1,0544 1,3772
1,8 1,4568 1,1136 0,7704 0,4272 0,0840 0,0852 0,0864 0,0876 0,0888 0,0900 0,0914 0,0928 0,0942 0,0956 0,0970 0,4376 0,7782 1,1188 1,4594
1,9 1,5386 1,1772 0,8158 0,4544 0,0930 0,0944 0,0958 0,0972 0,0986 0,1000 0,1016 0,1032 0,1048 0,1064 0,1080 0,4664 0,8248 1,1832 1,5416
2,0 1,6206 1,2412 0,8618 0,4824 0,1030 0,1046 0,1062 0,1078 0,1094 0,1110 0,1126 0,1142 0,1158 0,1174 0,1190 0,4952 0,8714 1,2476 1,6238
2,1 1,7028 1,3056 0,9084 0,5112 0,1140 0,1158 0,1176 0,1194 0,1212 0,1230 0,1246 0,1262 0,1278 0,1294 0,1310 0,5248 0,9186 1,3124 1,7062
2,2 1,7850 1,3700 0,9550 0,5400 0,1250 0,1270 0,1290 0,1310 0,1330 0,1350 0,1368 0,1386 0,1404 0,1422 0,1440 0,5552 0,9664 1,3776 1,7888
2,3 1,8674 1,4348 1,0022 0,5696 0,1370 0,1390 0,1410 0,1430 0,1450 0,1470 0,1492 0,1514 0,1536 0,1558 0,1580 0,5864 1,0148 1,4432 1,8716
2,4 1,9498 1,4996 1,0494 0,5992 0,1490 0,1512 0,1534 0,1556 0,1578 0,1600 0,1624 0,1648 0,1672 0,1696 0,1720 0,6176 1,0632 1,5088 1,9544
2,5 2,0322 1,5644 1,0966 0,6288 0,1610 0,1636 0,1662 0,1688 0,1714 0,1740 0,1764 0,1788 0,1812 0,1836 0,1860 0,6488 1,1116 1,5744 2,0372
2,6 2,1148 1,6296 1,1444 0,6592 0,1740 0,1768 0,1796 0,1824 0,1852 0,1880 0,1906 0,1932 0,1958 0,1984 0,2010 0,6808 1,1606 1,6404 2,1202
2,7 2,1976 1,6952 1,1928 0,6904 0,1880 0,1910 0,1940 0,1970 0,2000 0,2030 0,2058 0,2086 0,2114 0,2142 0,2170 0,7136 1,2102 1,7068 2,2034
2,8 2,2804 1,7608 1,2412 0,7216 0,2020 0,2052 0,2084 0,2116 0,2148 0,2180 0,2210 0,2240 0,2270 0,2300 0,2330 0,7464 1,2598 1,7732 2,2866
2,9 2,3634 1,8268 1,2902 0,7536 0,2170 0,2204 0,2238 0,2272 0,2306 0,2340 0,2372 0,2404 0,2436 0,2468 0,2500 0,7800 1,3100 1,8400 2,3700
3,0 2,4464 1,8928 1,3392 0,7856 0,2320 0,2356 0,2392 0,2428 0,2464 0,2500 0,2536 0,2572 0,2608 0,2644 0,2680 0,8144 1,3608 1,9072 2,4536
3,1 2,5296 1,9592 1,3888 0,8184 0,2480 0,2518 0,2556 0,2594 0,2632 0,2670 0,2728 0,2786 0,2844 0,2902 0,2960 0,8568 1,4176 1,9784 2,5392
3,2 2,6128 2,0256 1,4384 0,8512 0,2640 0,2682 0,2724 0,2766 0,2808 0,2850 0,2890 0,2930 0,2970 0,3010 0,3050 0,8840 1,4630 2,0420 2,6210
3,3 2,6962 2,0924 1,4886 0,8848 0,2810 0,2854 0,2898 0,2942 0,2986 0,3030 0,3072 0,3114 0,3156 0,3198 0,3240 0,9192 1,5144 2,1096 2,7048
3,4 2,7796 2,1592 1,5388 0,9184 0,2980 0,3026 0,3072 0,3118 0,3164 0,3210 0,3256 0,3302 0,3348 0,3394 0,3440 0,9552 1,5664 2,1776 2,7888
3,5 2,8632 2,2264 1,5896 0,9528 0,3160 0,3208 0,3256 0,3304 0,3352 0,3400 0,3450 0,3500 0,3550 0,3600 0,3650 0,9920 1,6190 2,2460 2,8730
3,6 2,9468 2,2936 1,6404 0,9872 0,3340 0,3392 0,3444 0,3496 0,3548 0,3600 0,3652 0,3704 0,3756 0,3808 0,3860 1,0288 1,6716 2,3144 2,9572
3,7 3,0306 2,3612 1,6918 1,0224 0,3530 0,3584 0,3638 0,3692 0,3746 0,3800 0,3856 0,3912 0,3968 0,4024 0,4080 1,0664 1,7248 2,3832 3,0416
3,8 3,1146 2,4292 1,7438 1,0584 0,3730 0,3786 0,3842 0,3898 0,3954 0,4010 0,4068 0,4126 0,4184 0,4242 0,4300 1,1040 1,7780 2,4520 3,1260
3,9 3,1986 2,4972 1,7958 1,0944 0,3930 0,3990 0,4050 0,4110 0,4170 0,4230 0,4290 0,4350 0,4410 0,4470 0,4530 1,1424 1,8318 2,5212 3,2106
4,0 3,2826 2,5652 1,8478 1,1304 0,4130 0,4194 0,4258 0,4322 0,4386 0,4450 0,4512 0,4574 0,4636 0,4698 0,4760 1,1808 1,8856 2,5904 3,2952
4,1 3,3668 2,6336 1,9004 1,1672 0,4340 0,4406 0,4472 0,4538 0,4604 0,4670 0,4738 0,4806 0,4874 0,4942 0,5010 1,2208 1,9406 2,6604 3,3802
4,2 3,4510 2,7020 1,9530 1,2040 0,4550 0,4620 0,4690 0,4760 0,4830 0,4900 0,4970 0,5040 0,5110 0,5180 0,5250 1,2600 1,9950 2,7300 3,4650
4,3 3,5354 2,7708 2,0062 1,2416 0,4770 0,4844 0,4918 0,4992 0,5066 0,5140 0,5214 0,5288 0,5362 0,5436 0,5510 1,3008 2,0506 2,8004 3,5502
4,4 3,6200 2,8400 2,0600 1,2800 0,5000 0,5076 0,5152 0,5228 0,5304 0,5380 0,5456 0,5532 0,5608 0,5684 0,5760 1,3408 2,1056 2,8704 3,6352
4,5 3,7046 2,9092 2,1138 1,3184 0,5230 0,5310 0,5390 0,5470 0,5550 0,5630 0,5710 0,5790 0,5870 0,5950 0,6030 1,3824 2,1618 2,9412 3,7206
4,6 3,7892 2,9784 2,1676 1,3568 0,5460 0,5544 0,5628 0,5712 0,5796 0,5880 0,5964 0,6048 0,6132 0,6216 0,6300 1,4240 2,2180 3,0120 3,8060
4,7 3,8740 3,0480 2,2220 1,3960 0,5700 0,5788 0,5876 0,5964 0,6052 0,6140 0,6228 0,6316 0,6404 0,6492 0,6580 1,4664 2,2748 3,0832 3,8916
4,8 3,9590 3,1180 2,2771 1,4360 0,5950 0,6040 0,6130 0,6220 0,6310 0,6400 0,6492 0,6584 0,6676 0,6768 0,6860 1,5088 2,3316 3,1544 3,9772
4,9 4,0440 3,1880 2,3321 1,4760 0,6200 0,6294 0,6388 0,6482 0,6576 0,6670 0,6766 0,6862 0,6958 0,7054 0,7150 1,5520 2,3890 3,2259 4,0630
5,0 4,1290 3,2580 2,3871 1,5160 0,6450 0,6550 0,6650 0,6750 0,6850 0,6950 0,7048 0,7146 0,7244 0,7342 0,7440 1,5952 2,4464 3,2975 4,1488
5,1 0,6299 0,6402 0,6505 0,6609 0,6712 0,6815 0,6918 0,7022 0,7125 0,7228 0,7331 0,7435 0,7538 0,7641 0,7744 0,7848 0,7951 0,8054 0,8158
5,2 0,6548 0,6656 0,6763 0,6870 0,6978 0,7085 0,7192 0,7300 0,7407 0,7514 0,7622 0,7729 0,7836 0,7944 0,8051 0,8159 0,8266 0,8373 0,8481
5,3 0,6803 0,6914 0,7026 0,7137 0,7249 0,7360 0,7472 0,7583 0,7695 0,7806 0,7918 0,8029 0,8141 0,8252 0,8364 0,8475 0,8587 0,8698 0,8810
5,4 0,7062 0,7177 0,7293 0,7409 0,7525 0,7641 0,7756 0,7872 0,7988 0,8104 0,8219 0,8335 0,8451 0,8567 0,8682 0,8798 0,8914 0,9030 0,9145
5,5 0,7326 0,7446 0,7566 0,7686 0,7806 0,7926 0,8046 0,8166 0,8286 0,8406 0,8527 0,8647 0,8767 0,8887 0,9007 0,9127 0,9247 0,9367 0,9487
5,6 0,7594 0,7719 0,7843 0,7968 0,8092 0,8217 0,8341 0,8466 0,8590 0,8715 0,8839 0,8964 0,9088 0,9213 0,9337 0,9462 0,9586 0,9711 0,9835
5,7 0,7868 0,7997 0,8126 0,8255 0,8384 0,8513 0,8642 0,8771 0,8900 0,9029 0,9158 0,9287 0,9416 0,9545 0,9674 0,9803 0,9932 1,0061 1,0190
5,8 0,8147 0,8280 0,8414 0,8547 0,8681 0,8814 0,8948 0,9081 0,9215 0,9349 0,9482 0,9616 0,9749 0,9883 1,0016 1,0150 1,0283 1,0417 1,0551
5,9 0,8430 0,8568 0,8706 0,8845 0,8983 0,9121 0,9259 0,9397 0,9536 0,9674 0,9812 0,9950 1,0088 1,0226 1,0365 1,0503 1,0641 1,0779 1,0917
6,0 0,8718 0,8861 0,9004 0,9147 0,9290 0,9433 0,9576 0,9719 0,9861 1,0004 1,0147 1,0290 1,0433 1,0576 1,0719 1,0862 1,1005 1,1148 1,1291
6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 6,6 6,7 6,8 6,9 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 7,6 7,7 7,8 7,9
69
SV
8,1 8,2 8,3 8,4 8,5 8,6 8,7 8,8 8,9 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 9,5 9,6 9,7 9,8 9,9
V(m/s)
1,0 0,8068 0,6136 0,4204 0,2272 0,0340 0,0344 0,0348 0,0352 0,0356 0,0360 0,0364 0,0368 0,0372 0,0376 0,0380 0,2304 0,4228 0,6152 0,8076
1,1 0,8882 0,6764 0,4646 0,2528 0,0410 0,0414 0,0418 0,0422 0,0426 0,0430 0,0436 0,0442 0,0448 0,0454 0,0460 0,2568 0,4676 0,6784 0,8892
1,2 0,9698 0,7396 0,5094 0,2792 0,0490 0,0496 0,0502 0,0508 0,0514 0,0520 0,0524 0,0528 0,0532 0,0536 0,0540 0,2832 0,5124 0,7416 0,9708
1,3 1,0514 0,8028 0,5542 0,3056 0,0570 0,0576 0,0582 0,0588 0,0594 0,0600 0,0608 0,0616 0,0624 0,0632 0,0640 0,3112 0,5584 0,8056 1,0528
1,4 1,1332 0,8664 0,5996 0,3328 0,0660 0,0668 0,0676 0,0684 0,0692 0,0700 0,0708 0,0716 0,0724 0,0732 0,0740 0,3392 0,6044 0,8696 1,1348
1,5 1,2152 0,9304 0,6456 0,3608 0,0760 0,0768 0,0776 0,0784 0,0792 0,0800 0,0810 0,0820 0,0830 0,0840 0,0850 0,3680 0,6510 0,9340 1,2170
1,6 1,2972 0,9944 0,6916 0,3888 0,0860 0,0872 0,0884 0,0896 0,0908 0,0920 0,0930 0,0940 0,0950 0,0960 0,0970 0,3976 0,6982 0,9988 1,2994
1,7 1,3796 1,0592 0,7388 0,4184 0,0980 0,0990 0,1000 0,1010 0,1020 0,1030 0,1042 0,1054 0,1066 0,1078 0,1090 0,4272 0,7454 1,0636 1,3818
1,8 1,4618 1,1236 0,7854 0,4472 0,1090 0,1104 0,1118 0,1132 0,1146 0,1160 0,1172 0,1184 0,1196 0,1208 0,1220 0,4576 0,7932 1,1288 1,4644
1,9 1,5444 1,1888 0,8332 0,4776 0,1220 0,1234 0,1248 0,1262 0,1276 0,1290 0,1304 0,1318 0,1332 0,1346 0,1360 0,4888 0,8416 1,1944 1,5472
2,0 1,6270 1,2540 0,8810 0,5080 0,1350 0,1366 0,1382 0,1398 0,1414 0,1430 0,1446 0,1462 0,1478 0,1494 0,1510 0,5208 0,8906 1,2604 1,6302
2,1 1,7098 1,3196 0,9294 0,5392 0,1490 0,1508 0,1526 0,1544 0,1562 0,1580 0,1596 0,1612 0,1628 0,1644 0,1660 0,5528 0,9396 1,3264 1,7132
2,2 1,7926 1,3852 0,9778 0,5704 0,1630 0,1650 0,1670 0,1690 0,1710 0,1730 0,1750 0,1770 0,1790 0,1810 0,1830 0,5864 0,9898 1,3932 1,7966
2,3 1,8758 1,4516 1,0274 0,6032 0,1790 0,1810 0,1830 0,1850 0,1870 0,1890 0,1912 0,1934 0,1956 0,1978 0,2000 0,6200 1,0400 1,4600 1,8800
2,4 1,9588 1,5176 1,0764 0,6352 0,1940 0,1964 0,1988 0,2012 0,2036 0,2060 0,2082 0,2104 0,2126 0,2148 0,2170 0,6536 1,0902 1,5268 1,9634
2,5 2,0422 1,5844 1,1266 0,6688 0,2110 0,2134 0,2158 0,2182 0,2206 0,2230 0,2256 0,2282 0,2308 0,2334 0,2360 0,6888 1,1416 1,5944 2,0472
2,6 2,1256 1,6512 1,1768 0,7024 0,2280 0,2308 0,2336 0,2364 0,2392 0,2420 0,2446 0,2472 0,2498 0,2524 0,2550 0,7240 1,1930 1,6620 2,1310
2,7 2,2092 1,7184 1,2276 0,7368 0,2460 0,2470 0,2480 0,2490 0,2500 0,2510 0,2558 0,2606 0,2654 0,2702 0,2750 0,7600 1,2450 1,7300 2,2150
2,8 2,2930 1,7860 1,2790 0,7720 0,2650 0,2680 0,2710 0,2740 0,2770 0,2800 0,2832 0,2864 0,2896 0,2928 0,2960 0,7968 1,2976 1,7984 2,2992
2,9 2,3768 1,8536 1,3304 0,8072 0,2840 0,2874 0,2908 0,2942 0,2976 0,3010 0,3042 0,3074 0,3106 0,3138 0,3170 0,8336 1,3502 1,8668 2,3834
3,0 2,4608 1,9216 1,3824 0,8432 0,3040 0,3076 0,3112 0,3148 0,3184 0,3220 0,3254 0,3288 0,3322 0,3356 0,3390 0,8712 1,4034 1,9356 2,4678
3,1 2,5448 1,9896 1,4344 0,8792 0,3240 0,3278 0,3316 0,3354 0,3392 0,3430 0,3468 0,3506 0,3544 0,3582 0,3620 0,9096 1,4572 2,0048 2,5524
3,2 2,6292 2,0584 1,4876 0,9168 0,3460 0,3500 0,3540 0,3580 0,3620 0,3660 0,3700 0,3740 0,3780 0,3820 0,3860 0,9488 1,5116 2,0744 2,6372
3,3 2,7136 2,1272 1,5408 0,9544 0,3680 0,3722 0,3764 0,3806 0,3848 0,3890 0,3934 0,3978 0,4022 0,4066 0,4110 0,9888 1,5666 2,1444 2,7222
3,4 2,7980 2,1960 1,5940 0,9920 0,3900 0,3946 0,3992 0,4038 0,4084 0,4130 0,4176 0,4222 0,4268 0,4314 0,4360 1,0288 1,6216 2,2144 2,8072
3,5 2,8826 2,2652 1,6478 1,0304 0,4130 0,4180 0,4230 0,4280 0,4330 0,4380 0,4428 0,4476 0,4524 0,4572 0,4620 1,0696 1,6772 2,2848 2,8924
3,6 2,9674 2,3348 1,7022 1,0696 0,4370 0,4422 0,4474 0,4526 0,4578 0,4630 0,4682 0,4734 0,4786 0,4838 0,4890 1,1112 1,7334 2,3556 2,9778
3,7 3,0524 2,4048 1,7572 1,1096 0,4620 0,4674 0,4728 0,4782 0,4836 0,4890 0,4944 0,4998 0,5052 0,5106 0,5160 1,1528 1,7896 2,4264 3,0632
3,8 3,1374 2,4748 1,8122 1,1496 0,4870 0,4928 0,4986 0,5044 0,5102 0,5160 0,5218 0,5276 0,5334 0,5392 0,5450 1,1960 1,8470 2,4980 3,1490
3,9 3,2226 2,5452 1,8678 1,1904 0,5130 0,5192 0,5254 0,5316 0,5378 0,5440 0,5500 0,5560 0,5620 0,5680 0,5740 1,2392 1,9044 2,5696 3,2348
4,0 3,3080 2,6160 1,9240 1,2320 0,5400 0,5464 0,5528 0,5592 0,5656 0,5720 0,5782 0,5844 0,5906 0,5968 0,6030 1,2824 1,9618 2,6412 3,3206
4,1 3,3934 2,6868 1,9802 1,2736 0,5670 0,5738 0,5806 0,5874 0,5942 0,6010 0,6076 0,6142 0,6208 0,6274 0,6340 1,3272 2,0204 2,7136 3,4068
4,2 3,4790 2,7580 2,0370 1,3160 0,5950 0,6020 0,6090 0,6160 0,6230 0,6300 0,6370 0,6440 0,6510 0,6580 0,6650 1,3720 2,0790 2,7860 3,4930
4,3 3,5648 2,8296 2,0944 1,3592 0,6240 0,6312 0,6384 0,6456 0,6528 0,6600 0,6674 0,6748 0,6822 0,6896 0,6970 1,4176 2,1382 2,8588 3,5794
4,4 3,6506 2,9012 2,1518 1,4024 0,6530 0,6608 0,6686 0,6764 0,6842 0,6920 0,6996 0,7072 0,7148 0,7224 0,7300 1,4640 2,1980 2,9320 3,6660
4,5 3,7366 2,9732 2,2098 1,4464 0,6830 0,6912 0,6994 0,7076 0,7158 0,7240 0,7320 0,7400 0,7480 0,7560 0,7640 1,5112 2,2584 3,0056 3,7528
4,6 3,8228 3,0456 2,2684 1,4912 0,7140 0,7228 0,7316 0,7404 0,7492 0,7580 0,7660 0,7740 0,7820 0,7900 0,7980 1,5584 2,3188 3,0792 3,8396
4,7 3,9090 3,1180 2,3270 1,5360 0,7450 0,7538 0,7626 0,7714 0,7802 0,7890 0,7978 0,8066 0,8154 0,8242 0,8330 1,6064 2,3798 3,1532 3,9266
4,8 3,9956 3,1912 2,3868 1,5824 0,7780 0,7870 0,7960 0,8050 0,8140 0,8230 0,8322 0,8414 0,8506 0,8598 0,8690 1,6552 2,4414 3,2276 4,0138
4,9 4,0820 3,2640 2,4460 1,6280 0,8100 0,8196 0,8292 0,8388 0,8484 0,8580 0,8676 0,8772 0,8868 0,8964 0,9060 1,7048 2,5036 3,3024 4,1012
5,0 4,1688 3,3376 2,5064 1,6752 0,8440 0,8538 0,8636 0,8734 0,8832 0,8930 0,9030 0,9130 0,9230 0,9330 0,9430 1,7544 2,5658 3,3772 4,1886
5,1 0,8364 0,8467 0,8571 0,8674 0,8777 0,8880 0,8984 0,9087 0,9190 0,9293 0,9397 0,9500 0,9603 0,9706 0,9810 0,9913 1,0016 1,0119 1,0223
5,2 0,8695 0,8803 0,8910 0,9017 0,9125 0,9232 0,9339 0,9447 0,9554 0,9661 0,9769 0,9876 0,9983 1,0091 1,0198 1,0305 1,0413 1,0520 1,0628
5,3 0,9033 0,9144 0,9256 0,9367 0,9479 0,9590 0,9702 0,9814 0,9925 1,0037 1,0148 1,0260 1,0371 1,0483 1,0594 1,0706 1,0817 1,0929 1,1040
5,4 0,9377 0,9493 0,9609 0,9724 0,9840 0,9956 1,0072 1,0187 1,0303 1,0419 1,0535 1,0650 1,0766 1,0882 1,0998 1,1113 1,1229 1,1345 1,1461
5,5 0,9727 0,9848 0,9968 1,0088 1,0208 1,0328 1,0448 1,0568 1,0688 1,0808 1,0928 1,1049 1,1169 1,1289 1,1409 1,1529 1,1649 1,1769 1,1889
5,6 1,0084 1,0209 1,0333 1,0458 1,0582 1,0707 1,0831 1,0956 1,1080 1,1205 1,1329 1,1454 1,1578 1,1703 1,1827 1,1952 1,2076 1,2201 1,2325
5,7 1,0448 1,0577 1,0706 1,0835 1,0964 1,1093 1,1222 1,1351 1,1480 1,1609 1,1738 1,1867 1,1996 1,2125 1,2254 1,2383 1,2512 1,2641 1,2770
5,8 1,0818 1,0951 1,1085 1,1218 1,1352 1,1485 1,1619 1,1752 1,1886 1,2020 1,2153 1,2287 1,2420 1,2554 1,2687 1,2821 1,2954 1,3088 1,3222
5,9 1,1194 1,1332 1,1470 1,1608 1,1747 1,1885 1,2023 1,2161 1,2299 1,2438 1,2576 1,2714 1,2852 1,2990 1,3129 1,3267 1,3405 1,3543 1,3681
6,0 1,1577 1,1719 1,1862 1,2005 1,2148 1,2291 1,2434 1,2577 1,2720 1,2863 1,3006 1,3149 1,3292 1,3434 1,3577 1,3720 1,3863 1,4006 1,4149
8,1 8,2 8,3 8,4 8,5 8,6 8,7 8,8 8,9 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 9,5 9,6 9,7 9,8 9,9
70
SV
10,1 10,2 10,3 10,4 10,5 10,6 10,7 10,8 10,9 11,0 11,1 11,2 11,3 11,4 11,5 11,6 11,7 11,8
V(m/s)
1,0 0,8084 0,6168 0,4252 0,2336 0,0420 0,0424 0,0428 0,0432 0,0436 0,0440 0,0444 0,0448 0,0452 0,0456 0,0460 0,0464 0,0468 0,0472
1,1 0,8900 0,6800 0,4700 0,2600 0,0500 0,0506 0,0512 0,0518 0,0524 0,0530 0,0534 0,0538 0,0542 0,0546 0,0550 0,0556 0,0562 0,0568
1,2 0,9720 0,7440 0,5160 0,2880 0,0600 0,0606 0,0612 0,0618 0,0624 0,0630 0,0636 0,0642 0,0648 0,0654 0,0660 0,0666 0,0672 0,0678
1,3 1,0540 0,8080 0,5620 0,3160 0,0700 0,0708 0,0716 0,0724 0,0732 0,0740 0,0746 0,0752 0,0758 0,0764 0,0770 0,0778 0,0786 0,0794
1,4 1,1364 0,8728 0,6092 0,3456 0,0820 0,0828 0,0836 0,0844 0,0852 0,0860 0,0868 0,0876 0,0884 0,0892 0,0900 0,0906 0,0912 0,0918
1,5 1,2188 0,9376 0,6564 0,3752 0,0940 0,0948 0,0956 0,0964 0,0972 0,0980 0,0990 0,1000 0,1010 0,1020 0,1030 0,1038 0,1046 0,1054
1,6 1,3014 1,0028 0,7042 0,4056 0,1070 0,1080 0,1090 0,1100 0,1110 0,1120 0,1130 0,1140 0,1150 0,1160 0,1170 0,1180 0,1190 0,1200
1,7 1,3842 1,0684 0,7526 0,4368 0,1210 0,1220 0,1230 0,1240 0,1250 0,1260 0,1272 0,1284 0,1296 0,1308 0,1320 0,1332 0,1344 0,1356
1,8 1,4670 1,1340 0,8010 0,4680 0,1350 0,1364 0,1378 0,1392 0,1406 0,1420 0,1432 0,1444 0,1456 0,1468 0,1480 0,1492 0,1504 0,1516
1,9 1,5502 1,2004 0,8506 0,5008 0,1510 0,1524 0,1538 0,1552 0,1566 0,1580 0,1594 0,1608 0,1622 0,1636 0,1650 0,1664 0,1678 0,1692
2,0 1,6334 1,2668 0,9002 0,5336 0,1670 0,1686 0,1702 0,1718 0,1734 0,1750 0,1766 0,1782 0,1798 0,1814 0,1830 0,1846 0,1862 0,1878
2,1 1,7168 1,3336 0,9504 0,5672 0,1840 0,1858 0,1876 0,1894 0,1912 0,1930 0,1946 0,1962 0,1978 0,1994 0,2010 0,2028 0,2046 0,2064
2,2 1,8004 1,4008 1,0012 0,6016 0,2020 0,2038 0,2056 0,2074 0,2092 0,2110 0,2130 0,2150 0,2170 0,2190 0,2210 0,2230 0,2250 0,2270
2,3 1,8842 1,4684 1,0526 0,6368 0,2210 0,2230 0,2250 0,2270 0,2290 0,2310 0,2332 0,2354 0,2376 0,2398 0,2420 0,2440 0,2460 0,2480
2,4 1,9680 1,5360 1,1040 0,6720 0,2400 0,2424 0,2448 0,2472 0,2496 0,2520 0,2542 0,2564 0,2586 0,2608 0,2630 0,2652 0,2674 0,2696
2,5 2,0522 1,6044 1,1566 0,7088 0,2610 0,2634 0,2658 0,2682 0,2706 0,2730 0,2754 0,2778 0,2802 0,2826 0,2850 0,2876 0,2902 0,2928
2,6 2,1364 1,6728 1,2092 0,7456 0,2820 0,2846 0,2872 0,2898 0,2924 0,2950 0,2978 0,3006 0,3034 0,3062 0,3090 0,3116 0,3142 0,3168
2,7 2,2208 1,7416 1,2624 0,7832 0,3040 0,3068 0,3096 0,3124 0,3152 0,3180 0,3210 0,3240 0,3270 0,3300 0,3330 0,3358 0,3386 0,3414
2,8 2,3054 1,8108 1,3162 0,8216 0,3270 0,3300 0,3330 0,3360 0,3390 0,3420 0,3452 0,3484 0,3516 0,3548 0,3580 0,3612 0,3644 0,3676
2,9 2,3902 1,8804 1,3706 0,8608 0,3510 0,3542 0,3574 0,3606 0,3638 0,3670 0,3704 0,3738 0,3772 0,3806 0,3840 0,3874 0,3908 0,3942
3,0 2,4750 1,9500 1,4250 0,9000 0,3750 0,3786 0,3822 0,3858 0,3894 0,3930 0,3966 0,4002 0,4038 0,4074 0,4110 0,4146 0,4182 0,4218
3,1 2,5602 2,0204 1,4806 0,9408 0,4010 0,4048 0,4086 0,4124 0,4162 0,4200 0,4238 0,4276 0,4314 0,4352 0,4390 0,4428 0,4466 0,4504
3,2 2,6454 2,0908 1,5362 0,9816 0,4270 0,4310 0,4350 0,4390 0,4430 0,4470 0,4512 0,4554 0,4596 0,4638 0,4680 0,4720 0,4760 0,4800
3,3 2,7308 2,1616 1,5924 1,0232 0,4540 0,4584 0,4628 0,4672 0,4716 0,4760 0,4802 0,4844 0,4886 0,4928 0,4970 0,5014 0,5058 0,5102
3,4 2,8164 2,2328 1,6492 1,0656 0,4820 0,4866 0,4912 0,4958 0,5004 0,5050 0,5096 0,5142 0,5188 0,5234 0,5280 0,5326 0,5372 0,5418
3,5 2,9022 2,3044 1,7066 1,1088 0,5110 0,5158 0,5206 0,5254 0,5302 0,5350 0,5398 0,5446 0,5494 0,5542 0,5590 0,5640 0,5690 0,5740
3,6 2,9880 2,3760 1,7640 1,1520 0,5400 0,5452 0,5504 0,5556 0,5608 0,5660 0,5712 0,5764 0,5816 0,5868 0,5920 0,5970 0,6020 0,6070
3,7 3,0742 2,4484 1,8226 1,1968 0,5710 0,5764 0,5818 0,5872 0,5926 0,5980 0,6034 0,6088 0,6142 0,6196 0,6250 0,6304 0,6358 0,6412
3,8 3,1604 2,5208 1,8812 1,2416 0,6020 0,6078 0,6136 0,6194 0,6252 0,6310 0,6366 0,6422 0,6478 0,6534 0,6590 0,6648 0,6706 0,6764
3,9 3,2468 2,5936 1,9404 1,2872 0,6340 0,6400 0,6460 0,6520 0,6580 0,6640 0,6700 0,6760 0,6820 0,6880 0,6940 0,7002 0,7064 0,7126
4,0 3,3334 2,6668 2,0002 1,3336 0,6670 0,6734 0,6798 0,6862 0,6926 0,6990 0,7054 0,7118 0,7182 0,7246 0,7310 0,7372 0,7434 0,7496
4,1 3,4202 2,7404 2,0606 1,3808 0,7010 0,7076 0,7142 0,7208 0,7274 0,7340 0,7408 0,7476 0,7544 0,7612 0,7680 0,7746 0,7812 0,7878
4,2 3,5070 2,8140 2,1210 1,4280 0,7350 0,7420 0,7490 0,7560 0,7630 0,7700 0,7770 0,7840 0,7910 0,7980 0,8050 0,8120 0,8190 0,8260
4,3 3,5942 2,8884 2,1826 1,4768 0,7710 0,7784 0,7858 0,7932 0,8006 0,8080 0,8152 0,8224 0,8296 0,8368 0,8440 0,8514 0,8588 0,8662
4,4 3,6814 2,9628 2,2442 1,5256 0,8070 0,8148 0,8226 0,8304 0,8382 0,8460 0,8536 0,8612 0,8688 0,8764 0,8840 0,8916 0,8992 0,9068
4,5 3,7688 3,0376 2,3064 1,5752 0,8440 0,8520 0,8600 0,8680 0,8760 0,8840 0,8922 0,9004 0,9086 0,9168 0,9250 0,9330 0,9410 0,9490
4,6 3,8564 3,1128 2,3692 1,6256 0,8820 0,8904 0,8988 0,9072 0,9156 0,9240 0,9328 0,9416 0,9504 0,9592 0,9680 0,9760 0,9840 0,9920
4,7 3,9442 3,1884 2,4326 1,6768 0,9210 0,9298 0,9386 0,9474 0,9562 0,9650 0,9738 0,9826 0,9914 1,0002 1,0090 1,0176 1,0262 1,0348
4,8 4,0320 3,2640 2,4960 1,7280 0,9600 0,9692 0,9784 0,9876 0,9968 1,0060 1,0152 1,0244 1,0336 1,0428 1,0520 1,0608 1,0696 1,0784
4,9 4,1202 3,3404 2,5606 1,7808 1,0010 1,0106 1,0202 1,0298 1,0394 1,0490 1,0584 1,0678 1,0772 1,0866 1,0960 1,1050 1,1140 1,1230
5,0 4,2084 3,4168 2,6252 1,8336 1,0420 1,0520 1,0620 1,0720 1,0820 1,0920 1,1018 1,1116 1,1214 1,1312 1,1410 1,1510 1,1610 1,1710
5,1 1,0429 1,0532 1,0636 1,0739 1,0842 1,0946 1,1049 1,1152 1,1255 1,1359 1,1462 1,1565 1,1668 1,1772 1,1875 1,1978 1,2081 1,2185
5,2 1,0842 1,0950 1,1057 1,1164 1,1272 1,1379 1,1486 1,1594 1,1701 1,1808 1,1916 1,2023 1,2130 1,2238 1,2345 1,2452 1,2560 1,2667
5,3 1,1263 1,1375 1,1486 1,1598 1,1709 1,1821 1,1932 1,2044 1,2155 1,2267 1,2378 1,2490 1,2601 1,2713 1,2824 1,2936 1,3048 1,3159
5,4 1,1692 1,1808 1,1924 1,2040 1,2155 1,2271 1,2387 1,2503 1,2618 1,2734 1,2850 1,2966 1,3081 1,3197 1,3313 1,3429 1,3545 1,3660
5,5 1,2129 1,2249 1,2370 1,2490 1,2610 1,2730 1,2850 1,2970 1,3090 1,3210 1,3330 1,3450 1,3570 1,3691 1,3811 1,3931 1,4051 1,4171
5,6 1,2574 1,2699 1,2823 1,2948 1,3072 1,3197 1,3321 1,3446 1,3570 1,3695 1,3819 1,3944 1,4068 1,4193 1,4317 1,4442 1,4566 1,4691
5,7 1,3028 1,3157 1,3285 1,3414 1,3543 1,3672 1,3801 1,3930 1,4059 1,4188 1,4317 1,4446 1,4575 1,4704 1,4833 1,4962 1,5091 1,5220
5,8 1,3489 1,3622 1,3756 1,3889 1,4023 1,4156 1,4290 1,4423 1,4557 1,4691 1,4824 1,4958 1,5091 1,5225 1,5358 1,5492 1,5625 1,5759
5,9 1,3958 1,4096 1,4234 1,4372 1,4511 1,4649 1,4787 1,4925 1,5063 1,5202 1,5340 1,5478 1,5616 1,5754 1,5893 1,6031 1,6169 1,6307
6,0 1,4435 1,4578 1,4721 1,4864 1,5007 1,5150 1,5292 1,5435 1,5578 1,5721 1,5864 1,6007 1,6150 1,6293 1,6436 1,6579 1,6722 1,6865
10,1 10,2 10,3 10,4 10,5 10,6 10,7 10,8 10,9 11,0 11,1 11,2 11,3 11,4 11,5 11,6 11,7 11,8
71
ÖZGEÇMİŞ
1990 yılında Elazığ’da doğdum. İlk, orta ve lise tahsilimi Elazığ’da tamamladım.
2012 yılında Fırat Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümünden mezun oldum. 2013
yılında yedek subay olarak askerlik görevimi ifa ettim. 2014 yılında yüksek lisans
eğitimime başladım ve bu süre içinde Türk Standartları Enstitüsünde Makine Mühendisi
olarak çalıştım.
72

Yüksek Tüketi̇mli̇ Endüstri̇yel Tesi̇sleri̇n Doğal Gaza Dönüşümü

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Yüksek Tüketi̇mli̇ Endüstri̇yel Tesi̇sleri̇n Doğal Gaza Dönüşümü

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T.

YÜKSEK TÜKETİMLİ ENDÜSTRİYEL TESİSLERİN

Yüksek Lisans Tezi

YÜKSEK TÜKETİMLİ ENDÜSTRİYEL TESİSLERİN DOĞAL GAZA DÖNÜŞÜMÜ,

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Tezin Enstitüye Verildiği Tarih : 15 Haziran 2016

Tezin Savunulduğu Tarih : 11 Temmuz 2016

ÖNSÖZ ..................................................................................................................... III

Anahtar Kelimeler: Doğal gaz, Tesisat, Endüstriyel, Dönüşüm, Enerji, Ekserji

HIGH-CONSUMPTION INDUSTRIAL FACILITIES NATURAL GAS

Keywords: Natural Gas, Fitment, Industrial, Transformation, Energy, Exergy

a : Menfez ızgara katsayısı

İlk yıllarda doğal gaz ve bunun projelendirilmesine yönelik sorunlar yaşanmakla

Yıldırım [6], Türkiye’de doğal gaz kullanımının kişisel ve sektörel öneminin

Karakaş [7], endüstriyel tesislerin doğal gaza dönüşümü ve projelendirilmesi

Kürekçi ve arkadaşları [8] yaptıkları çalışmada, 2005 yılında yayınlanan, 2011’de

Özsaraç [11], doğal gazın günümüzde kullanımının yaygınlaşması sonucunda gaz

Yavuz ve arkadaşları [14], doğal gazın ülkemizde sanayi tesislerinde de kullanılmaya

Türk Standartları Enstitüsü tarafından Mühendislik Hizmetleri İhtisas Grubu’nca TS

Sciubba ve arkadaşları [30], kapalı çevrimlerle çalışan sitemlerde termik verim

Ahmadi ve Toghrai [31], termodinamiğin birinci ve ikinci kanunlarının uygulandığı

Lenti ve arkadaşları [32], termodinamiğin birinci kanununa göre yapılan analizin

Saidur ve arkadaşları [33], enerji ve ekserji verimliliğini; sistemlere uygulanan

Mert ve arkadaşları [36], toplam ekserjinin akışkanlarda; manyetik, elektrik, nükleer

Şahin ve arkadaşları [39], Karabük Demir Çelik Fabrikasındaki güç santraline

Bu çalışmada endüstriyel ve yüksek enerji tüketimli tesislerin doğal gaza geçiş ve

2.1. Doğal Gaz, Oluşumu ve Bileşimi

2.2. Doğal Gaz Dönüşüm Sistemleri ile İlgili Genel Kavramlar

Doğal gazın basıncının düşürüldüğü ve doğalgaz miktarının ölçüldüğü istasyonlardır.

Yüksek Basınç Dağıtım Hattı

Kompresör istasyonundan başlayıp şehir giriş istasyonlarına (A tipi istasyon) kadar

Orta Basınç Dağıtım Hattı

Düşük Basınç Dağıtım Hattı

Gaz Teslim Noktası

Müşteriye doğal gaz arzının sağlanacağı noktadır. Bu nokta, servis kutusunun

Servis ya da bağlantı hattının bitimine konulan; içinde servis regülatörü ve/veya

Servis kutusu ve kazan daireleri için özel topraklama tesisatı yapılmalıdır.

Kazanın yerleştirildiği mahaldeki duvar ve tavan aralıklarının ölçüleri TS 3818’e

Kazan dairelerine bulunan cihazların elektrik enerjisinin sağlayan elektrik panosu

Faturalama işlemi için okuma yapan aletlerdir. Müşterilerin doğalgaz tüketim

Körüklü Sayaç (Diyaframlı) (TS 5910 EN 1359)

Rotary Sayaç (Döner Deplasmanlı) (TS EN 12480)

Üst Isıl Değer (Ho)

Alt Isıl Değer (Hu)

Tesisat Elemanları ve Standartları

Projelendirmeyle ilgili genel tanımlamalar, projelendirme esasları ve termodinamiğin

3.1. Projelendirme Esasları

Basınç düşürme ve ölçüm istasyonları, ana hattan ve bölge istasyonlarından orta

3.1.2. İstasyon Boru Çapı Hesabı

Tüm istasyon tiplerinde boru çapı hesabı aşağıdaki formülle yapılır.

3.1.3. Regülatör Seçimi

3.1.4. Sayaç Kapasite ve Tiplerinin Belirlenmesi

Bir sayacın belirlenmesinde yakıcı cihazların tüketeceği maksimum ve minimum gaz

Körüklü Rotary Türbin

G4 Körüklü 6 7,8 0,05

3.1.5. Kazan Hattı Analizi ve Hesaplamaları

Boru Çap Hesabı ve Seçimi

Eşdeğer Boru Uzunluğu Hesabı

Basınç Kaybı Hesabı

Düz Boru Sürtünme Basınç Kaybı (PR)

Özel Direnç Basınç Kaybı (PZ)

Yükseklik Farkı Basınç Kaybı/Kazancı (PH)

50 mbar üstü basınçlı sistemlerde;