Uroene anomalije bubrega se dijele na anomalije broja bubrega, veliine i

strukture bubrega, položaja bubrega, oblika i meusobnog odnosa bubrega i

anomalije krvnih sudova bubrega.

Anomalije broja bubrega

U ove anomalije spadaju agenezija jednog ili oba bubrega, aplazija bubrega

i prisustvo prekobrojnog bubrega. Obostrana bubrežna agenezija je veoma

rijetka i inkompatibilna sa životom. Po klinikom znaaju agenezija je identina

sa aplazijom, a razlikuju se po tome što agenezija predstavlja izostanak razvoja

organa uslovljen odsustvom embrionalne osnove, a aplazija zaustavljanje

procesa razvoja koji je zapoeo. Kod prekobrojnih bubrega naješe postoje sa

jedne strane dva bubrega, od kojih je jedan po pravilu manji.

Unilateralne agenezije i prekobrojni bubrezi su, po pravilu, asimptomatska

stanja, a kliniki znaaj je u tome da kod postojanja jednog funkcionalnog

bubrega mora postojati posebna opreznost.

493

Anomalije veliine i strukture bubrega

U ove anomalije spadaju hipoplazija, hipotrofija i hipertrofija bubrega,

policistizam odraslih i kod djece, sunerast bubreg i ciste bubrega. Kada je

bubreg znatno manji govori se o hipoplaziji ili hipotrofiji bubrega. Razlika je u

tome što je kod hipoplazije proces kongenitalan, a kod hipotrofije steen.

Unilateralna hipertrofija bubrega uvijek budi sumnju da drugi bubreg nedostaje

ili je afunkcionalan. Kod bilateralne hipoplazije i hipotrofije bubrega javljaju se

znaci bubrežne insuficijencije, a unilateralna može biti asimptomatska ili

ukoliko postoje odreena oboljenja na unilateralnom bubrega, tada klinikom

slikom dominira njihova simptomatologija.

Policistina bolest je nasljedna bolest, koja se odlikuje pojavom cistinih

tvorbi na bubrezima, ali i drugim parenhimatoznim organima. Policistizam koji

se manifestuje kod odraslih nasljeuje se autosomno dominantno, a kada se

ispoljava u djeijem uzrastu autosomno recesivno. Policistizam koji se javlja u

djeijem uzrastu brzo dovodi do hronine bubrežne insufucijencije i njenom

terminalnom stadijumu.

Sunerast bubreg je rijetka anomalija koja se nasljeuje autosomno

recesivno i karakteriše je pojava malih cisti u bubrežnim papilama, kao

posljedica dilatacije sabirnih kanalia. Kliniki, kao takva, je uglavnom

asimptomatska. Kada se javljaju komplikacije u smislu infekcije i kalkuloze u

dilatiranim sabirnim kanaliima, simptomatologija je prisutna u zavisnosti

prisustva patoloških entiteta.

Jednostavne i multilokularne bubrežne ciste su posljedica kongenitalnog

poremeaja u razvoju, ali bez nasljednog faktora. Jednostavne ciste predstavljau

šupljinu ispunjenu bistrim sadržajem, a multilokularne predstavlju šupljinu sa

brojnim septumima. Bolest je naješe asimptomatska, a ukoliko je tenost koja

ispunjava cistu hemoragina, treba imati u vidu postojanje tumora u istoj.

Anomalije položaja bubrega

Anatomska pozicija bubrega predstavlja retroperitonealni prostor u visini

XII torakalnog, te I i II lumbalnog pršljena. Ektopija je uroeni poremeaj

lokalizacije bubrega, koji nije dostigao prethodno navedeni normalni anatomski

položaj. Ove anomalije mogu biti proste (ipsilateralne) ili sa ukrštanjem, kada

bubreg prelazi medijalnu liniju i nalazi se na kontralateralnoj strani.

Kod proste, ipsilateralne ektopije, bubreg je ostao na istoj strani, ali zauzima

poziciju u grudnom košu (veoma rijetko) ili niskom lumbalnom prostoru,

ilijanom ili pelvinom prostoru.

Ukrštena ektopija može biti sa ili bez meusobnog srastanja bubrega.

Ektopini bubrezi su, po pravilu, manji i displazine strukture.

494Hirurgija i njega hirurškog bolesnika

U sluaju odsustva pridruženih oboljenja (infekcija i kalkuloza), ova stanja

su naješe asimptomatska.

Anomalije oblika i meusobnog odnosa bubrega

Kada bubreg prelazi preko medijalne linije tijela sa suprotnu stranu, po

pravilu, dolazi do srastanja sa ipsilateralnim bubregom. Naješi poremeaj

ovakvo bubrežnog srastanja je potkoviasti bubreg, kada su bubrezi spojeni

putem polova i to znatno eše donjim. Meutim, srastanje bubrega može biti i

u obliku slova L, slova S ili u obliku diska ili slova O. Ova stanja su veoma

esto asimptomatska, a kada se komplikuju poremeajem derivacije urina,

klinika slika zavisi od komplikujuih oboljenja (opstrukcija, infekcija,

kalkuloza).

Anomalije krvnih sudova bubrega

Ove anomalije su veoma este. Anomalije arterija podrazumijevaju

promjene u broju arterija, položaja arterija ili strukture zida. Kod 75% humane

populacije bubreg ima jednu bubrežnu arteriju, ali su este i prekobrojne

arterije. Anomalije u stukturi zida se manifestuju kao aneurizme ili stenoze

bubrežnih arterija. Anomalije vena bubrega se ispoljavaju u broju vena i

položaju vena. Arteriovenske fistule u bubregu mogu biti uroene ili steene,

eše su kod ženske populacije i nešto eše na desnoj strani. U zavisnosti od

vrste anomalije, može biti prisutna i razliita simptomatologija. Kod stenoze

bubrežnih arterija javlja se posljedina hipertenzija, a kod A-V fistula naješe

se javlja hematurija ili eritrociturija.

Anomalije uretera

Ove anomalije su veoma este i mogu se podijeliti na anomalije broja

uretera, strukture uretera, završnog dijela uretera i anomalije položaja i odnosa

uretera. Navedene anomalije mogu dovesti do poremeaja u derivaciji urina, a

simptomatologija i klinika slika zavisi od prisutnih komplikacija u smislu

infekcije i kalkuloze.

U postavljanju dijagnoze prethodno navedenih uroenih anomalija bubrega i

uretera, anamnestiki podaci nisu od velikog znaaja kod nekomplikovanih

anomalija, a fizikalnim pregledom se može nai uveanje bubrega. Glavni

dijagnostiki postupci su ehosonografija i kontrastna snimanja urotrakta i krvnih

sudova bubrega.

Osnovni dijagnostiki postupci kod uroenih anomalija bubrega i uretera:

anamneza, fizikalni pregled, labaratorijske analize, ehosonografija, kontrasna

snimanja (RTG i CT),endoskopski pregled, NMR.

495

Sve anomalije urotrakta koje ošteuju funkciju bubrega zahtijevaju

lijeenje, koje podrazumijeva hiruršku korekciju, kao i prevenciju i adekvatno

lijeenje urinarnih infekcija. Hirurški stav je da uvijek treba težiti

konzervirajuim zahvatima, a nefretktomija predstavlja poslednju mogunost,

kada je funkcija bubrega svedena na manje od 15% normalne funkcije.

Neophodno je istai stav potrebe za ranom dijagnozom ovih uroenih

anomalija, koja daje veu mogunost za prezervacijom renalne funkcije.

Anomalije mokrane bešike su rijetke u poreenju sa anomalijama

bubrega, a neke su pravi kliniki rariteti. Naješa anomalija mokrane bešike

je u vidu ekstrofije, a agenezija, kongenitalna atrezija mokrane bešike i

duplikacija bešike spadaju u izuzetno rijetke anomalije. Ekstrofija mokrane

bešike je kompleksna anomalija koja obuhvata urogenitalni trakt i mišinoskeletne strukture donjeg dijela
trbuha, ukljuujui i prednji karlini prsten.

Klasina ekstrofija bešike je eša kod muškaraca nego kod žena (2,3:1).

Uestalost javljanja ove anomalije je 1 ekstrofija na 50 000 živoroene djece.

Spoljašnji izgled novoroenadi pokazuje široko otvorenu bešiku, koja leži na

donjem dijelu trbušnog zida, sa jasno uoljivim orificijumima, naroito prilikom

ejekcije urina. Od vrata bešike pruža se epispadina uretra u vidu žlijeba, kod

muškaraca na dorzalnoj strani penisa, iji je glans rascijepljen, a kod ženske

djece labija su odvojena, a klitoris je rascijepljen. Pubine kosti su široko

razmaknute, odnosno karakteristine promjene na kostima karlice su široka

simfiza, te spoljašnja rotacija ilijanih i pubinih kostiju. Pravi mišii trbušnog

zida su divergentno razmaknuti, a njihove tetive se šire u obliku lepeze i

pripajaju iza vrata bešike i uretre. Pupak je nisko postavljen i nalazi se ispod

linije koja spaja cristae iliacae. Lijeenje ekstrofije je komplikovano i ima za

cilj rekonstrukciju bešike, uretre, penisa i vagine, sa uspostavljanjem normalne

funkcije ovih organa. Ovaj cilj se može postii izvoenjem veeg broja

rekonstruktivnih zahvata, koji moraju biti pažljivo planirani. Kao alternativa za

funkcionalnu rekonstrukciju bešike, primjenjuje se urinarna derivacija.

Od anomalija uretre najvei kliniki znaaj imaju epispadija, hipospadija i

kongenitalne valvule zadnje uretre. Hipospadija kod muškarca je kongenitalna

anomalija prednje uretre koja je nepotpuno razvijena, a vanjski otvor se nalazi

posteriorno od normalnog mjesta otvaranja. Hipospadija kod žena predstavlja

stanje visokog otvaranja stenoziranog vanjskog otvora u introitusu ili zidu

vagine. Epispadija je kongenitalna anomalija uretre koja se manifestuje

nedostatkom manjeg ili veeg dijela dorzalnog zida. Valvule zadnje uretre su

naješi uzrok subvezikalne opstrukcije kod djece i simptomatologija je u vezi

sa posljedinim simptomima urinarne opstrukcije. Dijagnoza hipospadije i

496Hirurgija i njega hirurškog bolesnika

epispadije se postavlja na osnovu fizikalnog pregleda, a kljuna dijagnostika

metoda za dijagnozu valvula je mikciona cistouretrografija. Lijeenje ovih

anomalija uretre je hirurško.