ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΝΕΥΡΙΚΟ

ΣΥΣΤΗΜΑ
Διαίρεση νευρικού συστήματος (ΝΣ)

• Κεντρικό (ΚΝΣ)
- Εγκέφαλος
- Νωτιαίος μυελός

• Περιφερικό (ΠΝΣ)
- Κρανιακά ή εγκεφαλικά νεύρα
(12 ζεύγη)
- Νωτιαία νεύρα (31-32 ζεύγη)
- Γάγγλια

• Αυτόνομο (Φυτικό)
(περιλαμβάνει τα τμήματα του κεντρικού και του περιφερικού Ν.Σ
που εμπλέκονται στη ρύθμιση της λειτουργίας των σπλάχνων)
- Συμπαθητικό
- Παρασυμπαθητικό
Η διαίρεση σε ΚΝΣ και ΠΝΣ είναι αυστηρά ανατομική με τα
δύο μέρη να διαχωρίζονται σαφώς ανατομικά (αν και όχι
λειτουργικά, αφού συνεργάζονται στην επιτέλεση διαφόρων
λειτουργιών).
Η διαίρεση σε Αυτόνομο (Φυτικό ή Σπλαχνικό) και σε «μη
αυτόνομο» ΝΣ που αναφέρεται με διάφορες ονομασίες
(Εγκεφαλονωτιαίο ή Σωματικό ΝΣ) είναι κυρίως
λειτουργική (το αυτόνομο ελέγχει τις λειτουργίας που δεν
υπάγονται στη βούλησή μας, π.χ. καρδιακή λειτουργία,
λειτουργίες γαστρεντερικού κ.λπ.
 Τα δύο μέρη του αυτόνομου ΝΣ, δηλαδή

το συμπαθητικό και το παρασυμπαθητικό,

διαφέρουν τόσο ανατομικά (περιλαμβάνουν διαφορετικά τμήματα του

ΚΝΣ και του ΠΝΣ) όσο και λειτουργικά (η ενεργοποίησή τους προκαλεί
αντίθετα αποτελέσματα στη λειτουργία των οργάνων που ελέγχουν
(π.χ. το συμπαθητικό προκαλεί ταχυκαρδία ενώ το παρασυμπαθητικό
βραδυκαρδία).
 *
*

* Βρίσκονται σε
διαφορετικά τμήμα τα
του ΚΝΣ (η κεντρική *
μοίρα) ή του ΠΝΣ) η
περιφερική μοίρα) *
Δομή του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος (ΚΝΣ)

ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ

▪Περικλείεται από μια οστέινη θήκη, το κρανίο, και αποτελεί το

κεντρικό σύστημα ελέγχου του σώματός μας.
•Ο εγκέφαλος του ενήλικα αποτελείται από 100 δις νευρώνες
και 100 δις νευρογλοία.
•Είναι από τα μεγαλύτερα όργανα του σώματος και ζυγίζει
1.300 gr.
Εγκέφαλος
• Φαιά ουσία (κυτταρικά σώματα)
Κυρίως επιφανειακή (εγκεφαλικός φλοιός)
• Λευκή ουσία (νευρικές ίνες)
Εσωτερική

Τομή τμήματος εγκεφαλικού

ημισφαιρίου
Στην πραγματικότητα η διάταξη φαιάς / λευκής ουσίας στον εγκέφαλο είναι πιο
πολύπλοκη, καθώς βαθιά μέσα στη μάζα της λευκής ουσίας υπάρχουν
μεμονωμένες ομάδες νευρικών κυττάρων με παρόμοια λειτουργία (πυρήνες)
όπως τα βασικά γάγγλια, ο ιππόκαμπος και η αμυγδαλή.
Επιπλέον, οι νευρικές ίνες (νευράξονες) της λευκής ουσίας διακρίνονται
σε:

α) Συνδετικές (συνδέουν περιοχές του φλοιού στο ίδιο ημισφαίριο)

β) Συνδεσμικές (συνδέουν περιοχές του φλοιού μεταξύ των δύο

ημισφαιρίων)

γ) Προβλητικές (συνδέουν τον φλοιό με περιοχές εκτός του φλοιού στον

εγκέφαλο ή και στο νωτιαίο μυελό)
Τομή τμήματος εγκεφαλικού ημισφαιρίου:

φαιά και λευκή ουσία

 Εγκέφαλος
• Μπορεί να θεωρηθεί ως το ανάλογο του κεντρικού υπολογιστή ή του
συντονιστικού κέντρου ενός τηλεπικοινωνιακού δικτύου.
• Αποτελεί το σημαντικότερο, πολυπλοκότερο και πλέον εξελιγμένο όργανο
του ΝΣ.
• Περιέχει τα νευρικά κέντρα που ρυθμίζουν τις περισσότερες και
σημαντικότερες λειτουργίες αισθητικές, κινητικές, ανώτερες πνευματικές,
ορμονικές αλλά και σπλαχνικές όπως η αναπνοή και η καρδιακή λειτουργία*.
• Αντιστοιχεί στο 2-3% του βάρους του σώματος με μέσες τιμές για ενήλικα
άτομα:
✓ Άνδρες: 1350 gr
✓ Γυναίκες: 1250 gr
• Περιέχει περίπου 100 δισεκατομμύρια νευρώνες (και πολύ περισσότερο
νευρογλοιακά κύτταρα). Ο αριθμός των συνάψεων στον εγκέφαλο φθάνει τα
100 τρισεκατομμύρια.
• Περικλείεται από τα οστά του κρανίου και καλύπτεται από προστατευτικά
περιβλήματα (μήνιγγες) που παρεμβάλλονται μεταξύ εγκεφάλου και κρανίου.

* (Εξαίρεση αποτελούν μερικές σπλαχνικές λειτουργίες, π.χ. η εντερική λειτουργία, οι οποίες

ρυθμίζονται από νευρικά κέντρα του αυτόνομου ΝΣ που βρίσκονται (κυρίως) στον νωτιαίο μυελό (για
περισσότερες πληροφορίες βλ. σχετική διάλεξη για το ΑΝΣ).
Διαιρείται σε 4 κύρια τμήματα:

Τελικό εγκέφαλο ή εγκεφαλικά ημισφαίρια,

παρεγκεφαλίδα,
διεγκέφαλο και
στέλεχος.

Τα εγκεφαλικά ημισφαίρια μαζί

με το διεγκέφαλο
αποτελούν τον
πρόσθιο εγκέφαλο.
 Τελικός εγκέφαλος (εγκεφαλικά ημισφαίρια)
Απαρτίζεται από: 2 μετωπιαίους, 2 βρεγματικούς, 2 κροταφικούς, 2 ινιακούς λοβούς.

Διαιρείται σε δεξιό και αριστερό ημισφαίριο μέσω σχισμών ή αυλάκων

Εγκεφαλικά ημισφαίρια (άνω όψη)
Εγκεφαλικά ημισφαίρια (δεξιό – αριστερό)
▪ Συνιστούν τον τελικό εγκέφαλο (σύμφωνα με την εμβρυολογική διαίρεση).
Αποτελούν το μεγαλύτερο τμήμα του εγκεφάλου.
▪ Διαχωρίζονται ατελώς από την επιμήκη σχισμή.
▪ Συνδέονται μεταξύ τους με συνδέσμους (κυρίως το μεσολόβιο).
▪ Εμφανίζουν (στην επιφάνειά τους) αύλακες που την χωρίζουν σε πολλές έλικες.
Η πτυχωτή μορφολογία αυξάνει την λειτουργική επιφάνεια του εγκεφάλου.
▪ Περιλαμβάνουν νευρικά κέντρα που ελέγχουν αισθητικές, κινητικές, νοητικές και
συναισθηματικές λειτουργίες.
Έλικες= προεξοχές που Σχισμή= βαθιές αύλακες που
καλύπτουν την επιφάνεια του διαχωρίζουν μεγάλες περιοχές του
εγκεφάλου εγκεφάλου (π.χ βρεγματικό-ινιακό
λοβό)

Αύλακα= μικρή εσοχή/ αυλάκωση που

διαχωρίζει τις έλικες μεταξύ τους
•Επιφάνεια ημισφαιρίων έχει πολυάριθμες
αναδιπλώσεις για αύξηση επιφάνειας του εγκεφάλου.

•Η επιφάνεια του τελικού εγκεφάλου είναι ο εγκεφαλικός

φλοιός που αποτελείται
από λεπτή στιβάδα φαιάς ουσίας.

•Η εσωτερική στιβάδα του τελικού

εγκεφάλου αποτελείται κυρίως από λευκή ουσία αλλά και
φαιά ουσία με τη μορφή βασικών γαγγλίων που παίζουν
βασικό ρόλο στην εκτέλεση αυτόματων κινήσεων και
στον έλεγχο της στάσης του σώματος.
• Ο εγκεφαλικός φλοιός είναι το
επιφανειακό στρώμα των επιφανειακών
ημισφαιρίων και αποτελείται από φαιά
ουσία, δηλαδή από τα σώματα των
νευρώνων των ημισφαιρίων (ενώ οι
νευράξονες αυτών των κυττάρων
πορεύονται στο εσωτερικό των
ημισφαιρίων σχηματίζοντας τη λευκή
ουσία).
 Λειτουργίες Εγκεφαλικού Φλοιού
Ο φλοιός είναι το πλέον εξελιγμένο τμήμα των ημισφαιρίων αφού εκεί
επιτελούνται οι σημαντικότερες λειτουργίες του εγκεφάλου.

• Αισθητικές (αντίληψη και επεξεργασία αισθητικών πληροφοριών).

• Κινητικές (σύλληψη, σχεδιασμός και εντολή έναρξης κινήσεων).
• Ανώτερες πνευματικές λειτουργίες (σκέψη, κριτική ικανότητα,
υπολογισμοί, μνήμη, προσωπικότητα, συναισθήματα, ομιλία).
• Σχεδιασμός και οργάνωση της σύνθετης διαδικασίας προσαρμογής
και αντίδρασης σε εξωτερικά ερεθίσματα που περιλαμβάνει και
συντονισμό άλλων συστημάτων.
 ΑΠΛΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΣΧΕΣΗΣ
ΝΕΥΡΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ – ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ - ΦΛΟΙΟΥ

Νευρικό Σύστημα: δίκτυο νευρικών

κυττάρων.
Εγκέφαλος: Κεντρικός «υπολογιστής»
δικτύου.
Εγκεφαλικός Φλοιός: «Κεντρική μονάδα
(επεξεργαστής)» του υπολογιστή.
Παρεγκεφαλίδα
Αποτελείται από μια εσωτερική στιβάδα λευκής
ουσίας και ένα εξωτερικό στρώμα φαιάς ουσίας.

Έχει σχήμα πεταλούδας.

Έχει ουσιώδη ρόλο στον έλεγχο :

•της ισορροπίας
•της στάσης του σώματος
•των λεπτών κινήσεων
•του συντονισμού των κινήσεων των σκελετικών
μυών
Λειτουργικά, σημαντικό κέντρο συντονισμού
των κινήσεων των σκελετικών μυών και
ελέγχου της στάσης και ισορροπίας και τις
κινήσεις στις αρθρώσεις.

Ενσωματώνει αισθητικές πληροφορίες από έσω ους

και έχει σημαντικό ρόλο στην ιδιοδεκτικότητα (μη
συνειδητή αντίληψη της στάσης σώματος,
προσανατολισμό στο χώρο και κίνηση).

Παίρνει μέρος σε μερικές μορφές μάθησης.

 Διεγκέφαλος
(ή διάμεσος εγκέφαλος)
Βρίσκεται στο άνω μέρος του εγκεφαλικού
στελέχους μεταξύ εγκεφαλικών ημισφαιρίων και
εγκεφαλικού στελέχους.

Αποτελείται από
•κωνάριο ή επίφυση
•θάλαμο και
•υποθάλαμο.
ΕΠΙΦΥΣΗ
Το κωνάριο ή επίφυση, ένας αδένας υπεύθυνος για την
έκκριση μελατονίνης.

Η περισσότερη μελατονίνη απελευθερώνεται κατά τη

διάρκεια του σκότους και προκαλεί τον ύπνο.

Επίσης, συμβάλλει στη καταγραφή του χρόνου του

βιολογικού ρολογιού του σώματος, ο οποίος
ελέγχεται από τον υποθάλαμο.

Έχει μέγεθος φακής ή μικρού μπιζελιού.

ΘΑΛΑΜΟΣ
Ο θάλαμος λειτουργεί σαν κέντρο αναμετάδοσης που
λαμβάνει πληροφορίες από την περιφέρεια του σώματός μας
μέσω της σπονδυλικής στήλης και τις προωθεί στις
κατάλληλες περιοχές του εγκεφάλου.

Σημαντικός στην ενσυνείδητη αίσθηση του πόνου, και

ελέγχει τις ενστικτώδεις και συναισθηματικές παρορμήσεις
πχ αίσθημα πείνας, γενετήσια συμπεριφορά και
βραχυπρόθεσμη μνήμη.

Κέντρο ‘μετάφρασης’ ερεθισμάτων πόνου, θερμοκρασίας,

ελαφριά αφής και πίεσης.
ΥΠΟΘΑΛΑΜΟΣ
Ο υποθάλαμος είναι το κύριο συνδεκτικό κέντρο μεταξύ
ενδοκρινούς και νευρικού συστήματος. Επιτελεί πολλές
λειτουργίες στη ρύθμιση της ομοιόστασης.

Ρυθμίζει την υπόφυση απελευθερώνοντας ορμόνες που

ερεθίζουν ή εμποδίζουν εκκρίσεις ορμονών στον πρόσθιο
λοβό της υπόφυσης.

Παράγει αντιδιουρητική ορμόνη και ωκυτοκίνη, που

μεταφέρονται και αποθηκεύονται στην υπόφυση.

Ρυθμίζει τη φυσιολογική θερμοκρασία του σώματος.

Ρυθμίζει τη λήψη τροφής μέσω του κέντρου λήψης τροφής
(πείνας) που είναι υπεύθυνο για την αίσθηση της πείνας.

Όταν έχει ληφθεί αρκετή τροφή, το κέντρο κορεσμού

ερεθίζεται, στέλνει ώσεις που αναστέλλουν τη λήψη τροφής.

Περιέχει το κέντρο της δίψας.

Ρυθμίζει και δραστηριότητες του ΑΝΣ όπως συστολή λείου

μυός, καρδιακού μυός και των εκκρίσεων πολλών αδένων.

Ρυθμίζει καρδιακό ρυθμό, κίνηση τροφής στη

γαστροεντερική οδό και τη συστολή της ουροδόχου κύστης
 ΒΑΣΙΚΑ ΓΑΓΓΛΙΑ
Τα βασικά γάγγλια είναι υποφλοιϊκοί πυρήνες που παίζουν
σημαντικό ρόλο στον έλεγχο της κίνησης και της στάσης
του σώματος.
Στέλεχος
• Συνδέει νωτιαίο μυελό με υπόλοιπο εγκέφαλο.
Υπεύθυνος για πολλές βασικές λειτουργίες.

• Όλες οι νευρικές ίνες που μεταφέρουν

πληροφορίες μεταξύ νωτιαίου μυελού, προσθίου
εγκεφάλου και παρεγκεφαλίδας περνούν από το
στέλεχος.
 Περιέχει:

•μεσεγκέφαλο
•γέφυρα
•προμήκη μυελό και
•δικτυωτό σχηματισμό
Ο μεσεγκέφαλος είναι το κέντρο ακουστικών και
οπτικών αντανακλαστικών.

Συμμετέχει στην κίνηση των οφθαλμών και

μετάδοση οπτικών και ακουστικών
πληροφοριών.

Συμμετέχει στον έλεγχο της εγρήγορσης του

εγκεφάλου.
Η γέφυρα έχει σημαντικό ρόλο στον έλεγχο του
ρυθμού και του εύρους (βάθους) της αναπνοής.

Συνδέει το νωτιαίο μυελό με εγκέφαλο και τα μέρη

του εγκεφάλου μεταξύ τους.
Ο προμήκης μυελός αποτελείται από φαιά και λευκή ουσία,
έχει μήκος 3cm και είναι προέκταση του νωτιαίου μυελού.

Περιέχονται αντανακλαστικά κέντρα για έλεγχο διαμέτρου

των αιμοφόρων αγγείων, ρύθμιση του καρδιακού ρυθμού
(ελέγχει συχνότητα και δύναμη καρδιακών συστολών),
αναπνοή, βήχα, κατάποση, έμετο, πταρμό.

Σε κάθε πλευρά του προμήκους υπάρχει η ελαία, που

συμμετέχει στον έλεγχο της ισορροπίας, συντονισμό
κινήσεων και τονισμό ηχητικών ερεθισμάτων από το
Δικτυωτός σχηματισμός είναι ένα πυκνό δίκτυο νευρώνων
που εκφύεται από τον προμήκη μυελό και μεσεγκέφαλο
και εκτείνεται σε όλο το στέλεχος.

Είναι απολύτως απαραίτητο για τη ζωή.

Δέχεται και ολοκληρώνει εισερχόμενα σήματα από όλες τις

περιοχές του ΚΝΣ.

Συμμετέχει στον έλεγχο της συνείδησης, γενετήσιας

διέγερσης, κύκλου ύπνου-επαγρύπνησης, στις κινητικές
λειτουργίες, στη ρύθμιση μυϊκής δραστηριότητας, στον
έλεγχο καρδιαγγειακού και αναπνευστικού συστήματος.
Κοιλίες του εγκεφάλου
Tο κοιλιακό σύστημα περιλαμβάνει:

1. Τις δύο πλάγιες κοιλίες στον

τελικό εγκέφαλο,
2. Την τρίτη κοιλία του διάμεσου
εγκεφάλου και
3.την τέταρτη κοιλία στον
οπίσθιο και στον έσχατο εγκέφαλο.

Oι πλάγιες κοιλίες συνδέονται με την

τρίτη κοιλία μέσω του μεσοκοιλιακού
τρήματος, ενώ η τρίτη κοιλία συνδέεται με
την τέταρτη μέσω του υδραγωγού του
εγκεφάλου.

Εσωτερικά οι κοιλίες επενδύονται

από τα χοριοειδή πλέγματα
τα οποία παράγουν το ΕΝΥ.
Οi κοιλίες, που επικοινωνουν μεταξύ τους, είναι
υπεύθυνες για την παραγωγή, κυκλοφορία και
απορρόφηση του εγκεφαλονωτιαίου υγρού (ΕΝΥ),
παρέχοντας συγχρόνως ένα φραγμό μεταξύ ΕΝΥ και
εγκεφάλου.

Το ΕΝΥ αποτελείται από νερό, γλυκόζη, πρωτεΐνες

και ηλεκτρολύτες.
Νωτιαίος μυελός
• Ο νωτιαίος μυελός βρίσκεται μέσα στη σπονδυλική
στήλη και αποτελεί τη συνεκτική οδό μεταξύ του
εγκεφάλου και των περιφερικών τμημάτων του
σώματος που δεν νευρώνονται από κάποια
εγκεφαλική συζυγία, μέσω 31 ζευγών μεσοπλεύριων
νεύρων και διακρίνονται σε αυχενικά, θωρακικά και
οσφυϊκά μεσοπλεύρια νεύρα.
Φαιά ουσία:
Διανευρώνες-κυτταρικά σώματα-
δενδρίτες απαγωγών νευρώνων-
ίνες προσαγωγών νευρώνων-
νευρογλοιακά κύτταρα

Λευκή ουσία:
Ομάδες (δεμάτια) εμμύελων αξόνων
διανευρώνων.

Γάγγλιο οπίσθιας/ραχιαίας ρίζας:

Άθροισμα των κυτταρικών σωμάτων
προσαγωγών νευρώνων

Πρόσθια ρίζα:
Ομάδα νευρικών ινών απαγωγών
νευρώνων.
Νωτιαίο νεύρο:
Ομάδα προσαγωγών και απαγωγών
νευρικών ινών που εισέρχονται ή εξέρχονται από το ΝΜ. 31 ζεύγη.
8 Αυχενικά νεύρα ελέγχουν
μυς και αδένες και λαμβάνουν
αισθητικά ερεθίσματα από
αυχένα, ώμο, βραχίονα και
άκρο χέρι. Α1-Α8

12 Θωρακικά νεύρα
σχετίζονται με θώρακα και
κοιλιακά τοιχώματα. Θ1-Θ12

5 Οσφυϊκά νεύρα σχετίζονται

με ισχίο και πόδι. Ο1-Ο5

5 Ιερά με γεννητικά όργανα

και κατώτερο πεπτικό
σωλήνα. Ι1-Ι5
Αιματική παροχή εγκεφάλου
Στον εγκέφαλο υπάρχει παροχή 750ml αίμα/min.

Επιτελείται από εγκεφαλικές και έσω καρωτίδες αρτηρίες.

Τα 2 συστήματα των αρτηριών αναστομώνονται μεταξύ τους

στη βάση του εγκεφάλου για να σχηματίσουν τον αρτηριακό
εγκεφαλικό κύκλο ή κύκλο του Willis, ο οποίος παρέχει
παράπλευρη αιματική ροή σε όλο τον εγκέφαλο ακόμα και σε
στένωση και ελαττωμένη παροχή μιας από τις έσω
καρωτίδες.
Ο εγκέφαλος είναι από τα πιο μεταβολικά όργανα και η
ποσότητα οξυγόνου που χρησιμοποιεί ποικίλλει ανάλογα και
με το βαθμό της εγκεφαλικής δραστηριότητας.

Αν η αιματική ροή του εγκεφάλου διακοπεί έστω και για λίγο

το αποτέλεσμα είναι η αναισθησία.

Η διακοπή της κυκλοφορίας για 1-2 λεπτά μπορεί να

τραυματίσει τα εγκεφαλικά κύτταρα λόγω έλλειψης οξυγόνου.

Αν τα κύτταρα δεν οξυγονωθούν για περισσότερο από 2

λεπτά τότε θα υποστούν μόνιμη βλάβη.
Τα λυσοσώματα των εγκεφαλικών κυττάρων είναι
ευαίσθητα στο χαμηλό Ο2. Αν το χαμηλό Ο2 διατηρηθεί για
λεπτά, τότε εγκεφαλικά κύτταρα καταστρέφονται και
απελευθερώνουν ένζυμα.

Αιματική κυκλοφορία του εγκεφάλου περιέχει γλυκόζη

για σύνθεση ΑΤΡ.

Περιορισμένη αποθήκευση υδατανθράκων στον εγκέφαλο,

έτσι ο εφοδιασμός με γλυκόζη να είναι συνεχής.

Αν το αίμα του εγκεφάλου έχει χαμηλή γλυκόζη, τότε

ίσως επέλθει εγκεφαλική σύγχυση, ζάλη, επιληπτικές
κρίσεις και αναισθησία.
Αιματοεγκεφαλικός
φραγμός
Η ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΒΑΣΗ ΤΟΥ ΑΙΜΑΤΟΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟΥ ΦΡΑΓΜΟΥ

H διάχυση πολλών ουσιών

ανάμεσα στο αίμα και στο
KNΣ περιορίζεται από τον
αιματοεγκεφαλικό
φραγμό.

Οφείλεται στις στενές

συνδέσεις μεταξύ των
ενδοθηλιακών κυττάρων
των τριχοειδών που
επάγονται από τα αστρο-
κύτταρα, αλλά και στον
περιορισμό της κίνησης
ορισμένων ουσιών από τα
αστροκύτταρα.
• Ο εγκέφαλος δεν μπορεί να αντιρροπήσει τις
μεταβολές στα κυκλοφορούντα θρεπτικά συστατικά,
ορμόνες και ιόντα.

• Επομένως, η διατήρηση ενός σταθερού περιβάλλοντος

είναι ζωτικής σημασίας για τη λειτουργία του
εγκεφάλου.

• Αιματοεγκεφαλικός φραγμός είναι ένα

ημιπερατό δίκτυο εγκεφαλικών τριχοειδών
παρέχοντας κάποια προστασία στον εγκέφαλο
από επιβλαβείς τοξίνες και μεταβολίτες.
Δεν παρέχει αποτελεσματική προστασία από
λιποδιαλυτά μόρια και αναπνεόμενα αέρια.

Έτσι, ουσίες όπως νικοτίνη, αναισθητικά αέρια και

αλκοόλ μπορούν να διασχίσουν τον
αιματοεγκεφαλικό φραγμό και να επηρεάσουν τον
εγκέφαλο.
Τα ενδοθηλιακά κύτταρα των τριχοειδών στο ΚΝΣ δεν
έχουν πόρους, αλλά συνδέονται με στενές συνδέσεις,
εμποδίζοντας τη μετακίνηση υδατοδιαλυτών ουσιών,
υψηλά φορτισμένων μορίων και κυττάρων μεταξύ
αίματος και εγκεφάλου.

Έτσι, αποκλείεται η ελεύθερη διάχυση

ουσιών από το αίμα στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό ή στο
νευρικό ιστό.

Λιποδιαλυτές ουσίες στις κυτταρικές μεμβράνες

εισέρχονται γρήγορα στον εγκέφαλο.
Μη λιποδιαλυτές ουσίες, πχ γλυκόζη, εισέρχονται στον
εγκέφαλο αρκετά γρήγορα μέσω πρωτεϊνών-μεταφορέων.

Τα αστροκύτταρα συμμετέχουν στη διατήρηση της

ακεραιότητας του αιματοεγκεφαλικού φραγμού.

Παράγουν μια ουσία που κάνει τα τριχοειδή να

επιτρέπουν ή να εμποδίζουν τη διέλευση διαφόρων
ουσιών.

Έτσι, προστατεύονται τα εγκεφαλικά κύτταρα από

ζημιογόνες ουσίες.
Μήνιγγες
 Σκληρή μήνιγγα
Εξωτ. στιβάδα

Σκληρή μήνιγγα
Εσωτ. στιβάδα

Αραχνοειδής
μήνιγγα

χοριοειδή μήνιγγα

H εξωτερική επιφάνεια του KNΣ καλύπτεται από αρκετές

στιβάδες συνδετικού ιστού. Oι στιβάδες αυτές σχηματίζουν τη
χοριοειδή μήνιγγα, την αραχνοειδή μήνιγγα και τη σκληρή
μήνιγγα που προστατεύουν και περιβάλλουν τον εγκέφαλο και το
νωτιαίο μυελό
Εγκεφαλονωτιαίο Υγρό
Μεταξύ νεύρων και οστών υπάρχουν 3 μήνιγγες:
η σκληρά μήνιγγα σε επαφή με το οστό, η
αραχνοειδής στη μέση και η χοριοειδής σε
επαφή με νευρικό ιστό.

Υπαραχνοειδής χώρος, μεταξύ

αραχνοειδούς και χοριοειδούς πληρούται από
ΕΝΥ.

Μήνιγγες προστατεύουν και στηρίζουν ΚΝΣ και

συντελούν στην κυκλοφορία και απορρόφηση του
ΕΝΥ.
Το ΚΝΣ επιπλέει μέσα στο
εγκεφαλονωτιαίο υγρό.

Εγκέφαλος και νωτιαίος μυελός που είναι

μαλακοί, εύθραυστοι ιστοί,προστατεύονται από
το υγρό που απορροφά κραδασμούς από
ξαφνικές και με απότομη επιβράδυνση κινήσεις.

Αν η ροή του εγκεφαλονωτιαίου υγρού

διαταραχθεί λόγω απόφραξης στην κυκλοφορία
του, η ποσότητα του υγρού αυξάνεται
προκαλώντας ενδοκρανιακή υπέρταση και
υδροκέφαλο.
Το εγκεφαλονωτιαίο υγρό διατρέφει και προστατεύει
εγκέφαλο και νωτιαίο μυελό από χημικές και φυσικές
κακώσεις.

Αυτό το υγρό κυκλοφορεί μέσα στον υπαραχνοειδή

χώρο γύρω από τον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό
μέσω των κοιλοτήτων του εγκεφάλου.
Το ΕΝΥ είναι πολύ καλός αποδέκτης των σοκ, ο
οποίος βοηθά στην προστασία του εύθραυστου
εγκεφάλου και νωτιαίου μυελού από τον
τραυματισμό.

Ολόκληρο το ΚΝΣ περιέχει μεταξύ 80 και 150 ml

ΕΝΥ. Είναι ένα διαυγές, άχρωμο υγρό που
μοιάζει με νερό. Χημικά περιέχει πρωτεΐνες,
γλυκόζη, ουρία, κατιόντα (Να+, Κ+, Ca2+, Mg2+)
και ανιόντα (Cl-, HCO3-). Επίσης, περιέχει μερικά
λευκά αιμοσφαίρια.
Το ΕΝΥ συμβάλλει στην ομοιόσταση με 3 τρόπους:

1) Μηχανική προστασία:
Το υγρό χρησιμεύει για την απορρόφηση του σοκ και
προστατεύει τον εγκέφαλο και νωτιαίο μυελό από τις
αναταράξεις που διαφορετικά θα προκαλούσαν
κραδασμούς στα οστέινα τοιχώματα των κρανιακών και
σπονδυλικών κοιλοτήτων. Το υγρό κάνει τον εγκέφαλο
να επιπλέει στην κρανιακή κοιλότητα.
2)Χημική προστασία:

Το ΕΝΥ παρέχει ένα ιδεώδες περιβάλλον για την

επίτευξη των νευρογενών σημείων. Ακόμη και
μικρές μεταβολές της ιοντικής σύστασης του ΕΝΥ
μπορεί να προκαλέσουν βαριά διαταραχή στην
παραγωγή των μετασυναπτικών διεγέρσεων και
των δυναμικών ενέργειας.
3)Κυκλοφορία:

Το ΕΝΥ χρησιμεύει για την ανταλλαγή των

θρεπτικών ουσιών και την απομάκρυνση
άχρηστων ουσιών του αίματος και νευρικού
ιστού.
Φυσιολογικά το ΕΝΥ επαναρροφάται όσο γρήγορα
σχηματίζεται από τα χοριοειδή πλέγματα, με ρυθμό
20ml/ώρα (480ml ημερησίως). Επειδή ο ρυθμός
σχηματισμού και επαναρρόφησης είναι ο ίδιος, η
πίεση του ΕΝΥ φυσιολογικά είναι σταθερή.
ΠΕΡΙΦΕΡΙΚΟ ΝΕΥΡΙΚΟ
ΣΥΣΤΗΜΑ
Αποτελείται από νευρικές ίνες που συνδέουν τον
εγκέφαλο και τη σπονδυλική στήλη με άλλα μέρη του
σώματος και περιλαμβάνει:
• τις εγκεφαλικές συζυγίες
•τα νωτιαία νεύρα
( Π.χ. με το δέρμα και τους σκελετικούς μύες)

ΠΝΣ διαιρείται σε σωματοαισθητικό και αυτόνομο

νευρικό σύστημα.

Το αυτόνομο διαιρείται σε παρασυμπαθητικό και

συμπαθητικό.
Σωματοαισθητικό νευρικό
σύστημα
 Αποτελείται από

κινητικούς νευρώνες

που συνδέουν το ΚΝΣ με δέρμα και τους

σκελετικούς μύες και παίζει κύριο ρόλο στη
ρύθμιση των συσπάσεων των σκελετικών
μυών και των ενσυνείδητων ενεργειών.
Αυτόνομο νευρικό
σύστημα
Μεγάλη σημασία στη διατήρηση της ομοιόστασης
ρυθμίζοντας τις αυτόματες, ακούσιες λειτουργίες του
σώματος.

Συμπαθητικό: ελέγχει πολλά εσωτερικά όργανα σε

στρεσσογόνες καταστάσεις και σε φυσική
καταπόνηση, π.χ. κοπιώδη άσκηση ή σε
συναισθηματική φόρτιση όπως άγχος και ανησυχία.

Σε επείγουσες καταστάσεις απελευθερώνει

νοραδρεναλίνη που επικουρεί την αντίδραση ‘μάχης
ή φυγής’.
Παρασυμπαθητικό: χρησιμοποιεί ακετυλοχολίνη σε
κατάσταση ανάπαυσης του ατόμου και συνεπώς
δημιουργεί τις αντίθετες επιδράσεις από συμπαθητικό.