૧.

મલ
ુ ાકાત ની વિગતો

હિંદુ અનાથ આશ્રમ ,નડિયાદ

મુલાકાત લીધેલ સ્થળ નુ ં નામ હિંદુ અનાથ આશ્રમ ,નડિયાદ

મુલાકાત લીધેલી તારીખ ૧૩/૧/૨૨

મુલાકાત લીધા સમયે કુલ અનાથ બાળકો 44

ની સંખ્યા

મુલાકાત લીધા સમયે કુલ અનાથ બાળકો 6 થી 18 વર્ષ

ની ઉંમર

૬ થી ૧૦ વર્ષ ની ઉંમર ની છોકરીઓ 02

૬ થી ૧૦ વર્ષ ની ઉંમર ના છોકરાઓ 09

11 થી 15 વર્ષ ની ઉંમર ની છોકરીઓ 07

11 થી 15 વર્ષ ની ઉંમર ના છોકરાઓ 09

16 થી 18 વર્ષ ની ઉંમર ની છોકરીઓ 07

16 થી 18 વર્ષ ની ઉંમર ના છોકરાઓ 00

18 વર્ષ થી ઉપર ની ઉંમર ની છોકરીઓ 10

કુલ છોકરીઓ 26

કુલ છોકરાઓ 18

1
 સામાન્ય પ્રાપ્ત કરે લી માહિતી

મુખ્ય પ્રશ્નો મળે લી માહિતી

સંસ્થા માં બાળકો ને ભણવા ની સુવિધા છે હા ગુજરાતી અને અંગ્રેજી બંને ભાષા માં
? ભણાવવા માં આવે છે

સંસ્થા માં બાળકો ને રમવા ની સુવિધા છે હા ક્રિકેટ ખોખો અને અન્ય રમતો ની
? સગવડ છે .

સંસ્થા માં બાળકો ને તેહવાર મનાવવા ની હા ,તમામ ધર્મ ના તેહવાર મનાવવા માં
છૂટ છે ? આવે છે

સંસ્થા માં થી બાળક ને દત્તક લેવા ની હા, આસરે ૨૨ બાળકો અત્યાર સુધી દત્તક
સુવિધા છે ? અપાયેલા છે જેમાં ૨ તો વિદે શ માં છે .

સંસ્થા માં બાળક ને કોમ્પુટર સીખવાડવા હા ૧૨ વર્ષ થી વધુ ઉંમર ના બાળકો ને

માં આવે છે ? સીખવાડવા માં આવે છે .

સંસ્થા માં થી બાળક ના વિકાસ માટે બાલ હા બાળકો ને હિંદુ ધર્મ ના ગીતા ના
સંસ્કાર કેન્દ્ર છે ? ઉપદે સો આપવા માં આવે છે .

2
આપણે કોણ છીએ?
હિંદુઅનાથાશ્રમ એ નડીયાદ શહેર ના સામાજિક કલ્યાણ ની આગવી ઓળખ છે

છે , જે આંતરરાષ્ટ્રીય ધાર્મિક મંડળ છે જે મુખ્યત્વે ગરીબ લોકો માટે કામ કરે છે .

આ આશ્રમ નડિયાદ, ગુજરાતમાં સ્થિત છે અને એમનુ ં પ્રાથમિક લક્ષ્ય ગરીબ,

નિરાશ અને ત્યજી બાળકો અને યુવાન પુખ્ત વયના લોકો માટે સેવા આપવા

નુ ં છે . તેઓ તેમને આશ્રય, શિક્ષણ અને પુનર્વસન પ્રદાન કરે છે .અહી તેમના

દ્વારા કેટલાક બાળકોને અપનાવવામાં આવે છે , જ્યારે અન્યને ઉચ્ચ શિક્ષણ

આપવામાં આવે છે જેથી તેઓ સ્વતંત્ર અને લગ્ન માટે તૈયાર થઈ શકે.

ઉપરાંત, આ આશ્રમમાં માનસિક રીતે પડકારવાળા બાળકો માટે પુનર્વસન

પ્રદાન કરવામાં આવે છે અને તેઓ વિશેષ તાલીમ પ્રદાન કરીએ છીએ જેથી

તેઓ ગૌરવ અને સ્વતંત્રતા સાથે રહે.

હિંદુઅનાથાશ્રમ ની મુલાકાત થી જાણવા મળ્યું હતું કે અમારી પાસે પચાસ કરતાં

વધુ બાળકો છે જેની ઉંમર 0 થી 18 વર્ષની છે . મોટા ભાગનાં બાળકો છ વર્ષથી

નીચેની ઉંમરના છે . અમારા બધા બાળકો અને યુવાન પુખ્ત વયના લોકો

સલામત વાતાવરણમાં ગૌરવ સાથે રહે છે તેની ખાતરી કરવા માટે અમે

અમારા ઉદ્દે શને પહોંચી શકીએ છીએ.

અમારા કર્મચારીઓ અનાથાશ્રમમાં રહેતા બાળકોને વ્યાપક સંભાળ અને ટે કો

પ ૂરો પાડે છે . આ સંભાળમાં અમારા બાળકોને શિક્ષણ, ભોજન, આરોગ્ય સંભાળ,

મનોરં જક પ્રવ ૃત્તિઓ અને એક આધ્યાત્મિક વાતાવરણ કે જેમાં તેઓ વિકાસ કરી

શકે છે તે પ્રદાન કરે છે .

3
 કામગીરી :-

 બાળકો ની કાળજી

 વિકલાંગ બાળકો ની સેવા

 અનાથ બાળકો ની કાળજી

દત્તક

હિંદુઅનાથાશ્રમનુ ં મુખ્ય ધ્યેય એ અનાથ અને નિરાધાર બાળકોનુ ં અંતિમ

પુનર્વસન છે . અનાથ બાળકોના પુનર્વસનના ભાગ રૂપે બાળકોને અપનાવવામાં

આવે છે . આ સંસ્થાને સામાજિક ન્યાય અને સશક્તિકરણ વિભાગ, ગુજરાત

સરકાર, જ્ઞાનાનગર દ્વારા દે શ અપનાવવાના કાર્ય માટે માન્યતા પ્રાપ્ત થઈ છે .

દે શમાં અપનાવવાનુ ં કામ 1996 થી છે અને 2003 થી ભારત સરકારના મહિલા

અને બાળ વિકાસ મંત્રાલય, નવી દિલ્હી, "સેન્ટ્રલ એડોપ્શન રિસોર્સ ઑથોરિટી"

તરફથી આંતર-દે શને અપનાવવા બદલ અમને માન્યતા મળી છે .

અત્યાર સુધીમાં અમે ભારતમાં કુલ 240 બાળકોને અપનાવવા માટે પુનર્વસન

કર્યું છે , 23 એન.આર.આઈ. માટે . દત્તક લેવા અને વિદે શી સ્વીકાર્યતા માટે 44.

CARA (મહિલા અને બાળ વિકાસ મંત્રાલય, ભારત સરકાર) ના માર્ગદર્શિકા

મુજબ દત્તક લેવાનુ ં કામ હાથ ધરવામાં આવે છે , સંસ્થા ખ ૂબ સરળ રીતે ચાલી

રહી છે . અને જે.જે. ઍક્ટ 2000 અને સુધારો એક્ટ 2006 મુજબ સંસ્થા કામ કરી

રહી છે .

4
 તહેવાર ઉજવણી

દિવાળી, જન્માષ્ટમી, નવરાત્રી અને નાતાલ જેવા બધા ધાર્મિક તહેવારો આપણા

સંસ્થામાં ઉજવાય છે અને સ્વતંત્રતા દિવસ, પ્રજાસત્તાક દિવસ અને ગાંધી

જયંતી જેવા બધા રાષ્ટ્રીય તહેવારો પણ છે , નેહરુ જયંતી તે મહોરુચાયામાં

ઉજવે છે , જેથી બાળક વધે. બધા ધર્મો અને રાજ્ય અને દે શના લોકો પ્રત્યેનો

પ્રેમ અને આદર.

અમે બધા દત્તક માતાપિતા માટે વર્ષમાં એક વખત એક કાર્યની ગોઠવણ

કરીએ છીએ અને સાથે સાથે દર વર્ષે બાળકો સાથે પ્રવાસ પણ કરીએ છીએ.

૨. મલ
ુ ાકાત ના હેતઓ
ુ

5
આ મુલાકાત કરવા પાછળ નો હેત ુ એ હતો કે અનાથ આશ્રમ ના બાળકો ની શું પરિસ્થિતિ
છે

તથા તેમને શિક્ષણ મળી રહે છે કે નહિ

તેઓ અહી આગળ પોતાના વિકાસ માટે સીખી શકે છે કે નહિ ?

આ તમામ માહિતી એકત્રિત કરવા ના સામાન્ય ઈરાદા થી મુલાકાત લીધેલો છે .

અનાથાશ્રમમાં ઉછરે લા બાળકો બહારની દુનિયા સાથે અસરકારક રીતે સામનો કરી શકતા

નથી, તેમના સ્વભાવમાં આ પ્રદર્શન કારણ કે તેમાંના મોટા ભાગના લોકો અંતર્મુખી હોય

છે અને તેઓ ઝડપ અને મૌખિક બુદ્ધિમાં પછાત હોવાના કેટલાક કારણોમાં હંમેશા પોતાની

જાતને રાખવા માંગે છે . અનાથાશ્રમમાં ઉછરે લા બાળકો તેમની સંસ્કૃતિની પરં પરામાં

અસર કરે તેવી શક્યતા છે , અને ધર્મ એ તેમની રુચિઓ માન્યતા મહત્વાકાંક્ષાના વિચારો

છે અને આ રીતે ટૂંક સમયમાં વ્યક્તિત્વ વિકાસને અસર કરે છે કારણ કે તેમની વર્તણ ૂકો

ં ૂ નથી પરં ત ુ વધુ અપરિપક્વ છે . કુદરતી માતાપિતા.

માત્ર તે બાળકો કરતાં વધુ અંધાધધ

આથી બાળકોના વ્યક્તિત્વ વિકાસ પર આ ઘર (અનાથાશ્રમ)ની અસરકારકતા અને

પ્રભાવ શોધવા માટે વિવિધ સંશોધનોમાં વધારો થયો છે .

6
આ અભ્યાસ બાળકના વ્યક્તિત્વ વિકાસ પર અનાથાશ્રમ ઘરની સકારાત્મક અને

નકારાત્મક અસરોને શોધવાનુ ં વલણ ધરાવે છે . બાળકના વ્યક્તિત્વ વિકાસ પર

અનાથાશ્રમ ઘરની અસર નક્કી કરો અને અનાથાશ્રમમાં ઉછરે લા બાળકોનુ ં મનોબળ અને

વલણ જાણો.

આ સંશોધન કાર્ય અનાથાશ્રમના સંભાળ રાખનારાઓ અને અન્ય હિતધારકો માટે

મહત્ત્વપ ૂર્ણ હશે જેમનો ઉદ્દે શ્ય અનાથાશ્રમના બાળકો પેદા કરવાનો છે જેઓ તેમના

વિકાસ માટે યોગ્ય છે .

અભ્યાસની વસ્તી કડુના અનાથાશ્રમના સામાજિક કાર્યકરો, સમાજશાસ્ત્રીઓ, મનોવૈજ્ઞાનિકો

અને પુનર્વસન સલાહકારોથી માંડીને સમગ્ર વ્યાવસાયિકોની બનેલી છે .

સંશોધનમાં વપરાયેલ મેટેડ સર્વે છે . વિષય સંબધિ

ં ત જરૂરી માહિતી મેળવવા માટે 150

ઉત્તરદાતાઓને સ્વ-નિર્મિત પ્રશ્નાવલિનુ ં વિતરણ કરવામાં આવ્યું હતુ,ં જેમાં લિંગ, વૈવાહિક

સ્થિતિ અને બાળકના વ્યક્તિત્વ વિકાસ પર અનાથાશ્રમની અસર પર આધારિત પ્રશ્નો

પ ૂછવામાં આવ્યા હતા.

સર્વેક્ષણના તારણો દર્શાવે છે કે અનાથાશ્રમ બાળકોના વ્યક્તિત્વ વિકાસ પર નોંધપાત્ર

અસર કરે છે , અનાથાશ્રમ સામાન્ય રીતે સમાજ પર હકારાત્મક અસર કરે છે .

7
૩. અનાથ બાળકો અસર કરતી કાન ૂની જોગવાઈઓ

બાળ સંરક્ષણ ગહૃ એ બાળકો માટે ની ટૂંકા ગાળાની સંભાળ રાખતી સંસ્થા છે . જયાં

બાળકોને સામાન્ય શિક્ષણ તાલીમ આપી ટૂંકાગાળામાં જ તેમનુ ં પુનઃસ્થાપન કરવામાં

આવે છે . તેઓના વસવાટ દરમ્યાન મફત ભોજન, કપડાં/બિસ્તર તથા રમત-ગમત,

તબીબી સવલત અને મનોરં જનની સુવિધાઓ પુરી પાડવામાં આવે છે .

ચીલ્ડ્રન હોમ્સ/ સ્પેશ્યલ હોમ્સ

 જુવેનાઇલ જસ્ટીસ (કેર એન્ડ પ્રોટે કશન ઓફ ચિલ્ડ્રન) એકટ ર૦૦૦

સુધારો ૨૦૦૬ હેઠળ લાંબા સમય તેમજ ટુંકા સમય માટે સંભાળ અને રક્ષણ

માટે ની જરૂરીયાતવાળા બાળકોને ચીલ્ડ્રન હોમ્સ ખાતે તથા કાયદા સાથે સંઘર્ષ

વાળા બાળકોને ઓબ્ઝર્વેશન હોમ ખાતે ૧૮ વર્ષની ઉંમર સુધી પ્રવેશ આપવામાં

આવે છે . એ જ રીતે કાયદા સાથે સંઘર્ષ વાળા બાળકો અને બાળાઓને તેઓને

માટે રાજકોટ ખાતે સ્થપાયેલ અલગ અલગ સ્પે. હોમમાં જુવેનાઇલ જસ્ટીસ

બોર્ડના આદે શ દ્વારા મોકલી આપવામાં આવે છે .

 આ સંસ્થાઓમાં પ્રાથમિક, માધ્યમિક શિક્ષણ ઉપરાંત બાળકોને ભોજન,

કપડા, આરોગ્ય સંબધ

ં ી સુવિધા, મનોરં જન, રમતગમત, યોગ તેમજ ગુજરાત

રાજ્ય ટે કનીકલ સ્કૂલ બોર્ડ દ્વારા માન્ય થયેલ વિવિધ તાલીમ કોર્સ તેમજ

8
પ્રવર્તમાન પ્રવાહ મુજબના તાલીમ કોર્સની સુવિધાઓ પણ પુરી પાડવામાં આવે

છે . આ સંસ્થાઓમાં અપાતી સર્વે સુવિધાઓ વિનામ ૂલ્યે આપવામાં આવે છે .

પશ્ચાદ્દવર્તી સેવાઓ

 બાળકોની પશ્ચાદ્દવર્તી સંભાળ માટે પણ કાળજી રાખવામાં આવે છે .

જુવેનાઇલ હોમ્સ, સ્પે. હોમ તેમજ ફીટપર્સન સંસ્થાઓમાંથી મુદત પુરી થતાં

નિરાધાર ધરવિહોણા, વધુ અભ્યાસ અને તાલીમ માટે આશ્રયની જરૂરીયાતવાળા

છોકરા / છોકરીઓ માટે પશ્ચાદ્દવર્તી સેવા સંસ્થાઓ જેવી કે છોકરાઓ માટે પુરૂષ

આશ્રયગૃહ, રાજકોટ, જિલ્લા આશ્રય ગહૃ , અમદાવાદ તથા આફટર કેર હોસ્ટે લ,

વડોદરા, તેમજ બાળાઓ માટે નારી સંરક્ષણ કેન્દ્રો તેમજ નારી સંરક્ષણ ગહૃ ો એમ

કુલ ૧૩ સરકારી સંસ્થાઓ રાજ્યમાં કાર્યરત છે .

 આ સંસ્થાઓમાં આશ્રય મેળવી રહેલ અંતેવાસીઓને ૨૧ વર્ષ સુધી

રાખવાની જોગવાઇ છે પરં ત ુ પુનઃસ્થાપન માટે જો વધુ સમયની જરૂરીયાત

જણાય તો કમિટીની ભલામણ અનુસાર નિયામક સમાજ સુરક્ષા સમય વધારો

મંજૂર કરી શકે છે .

ઉછે ર / દતકની કાર્યવાહી

ગુજરાત રાજયમાં ૦ થી ૬ વર્ષની ઉંમરનાં અનાથ, નિરાધાર બાળકોને વહેલી

તકે પુનઃસ્થાપિત કરવા માટે જરૂરીયાતમંદ વાલીઓ કે જેમને પોતાના બાળકો

નથી. તેવા દં પતિઓને આ અનાથ બાળકો ઉછે ર/દતકમાં આપવામાં આવે છે .

રાજયમાં કુલ-૯ સરકારી સંસ્થા અને ૧૦ સ્વૈચ્છિક સંસ્થાઓ આવા અનાથ

9
બાળકોને દે શમાં તથા ૪ સ્વૈચ્છિક સંસ્થાઓને પરદે શમાં બાળકોને દત્તક

આપવાની કામગીરી કરવા માટે ગુજરાત સરકાર દ્વારા તથા ભારત સરકાર દ્વારા

માન્યતા આપવામાં આવેલ છે . સમગ્ર દે શમાં નિયંત્રણ રાખવા માટે સેન્ટ્રલ

એડોપ્શન રીસોર્સ ઓથોરીટીની રચના ભારત સરકાર દ્વારા કરવામાં આવેલ છે .

સેન્ટ્રલ એડોપ્શન રીસોર્સ ઓથોરીટી  "કારા" દ્વારા તથા નામદાર સુપ્રિમ કોર્ટ

તેમજ નામદાર હાઈકોર્ટ દ્વારા વખતોવખત આપવામાં આવેલ માર્ગદર્શક

સુચનાઓ મુજબ ઉછે ર/દત્તકની કામગીરી હાથ ધરાય છે . બાળકને ઉછે રમાં લેવા

ઈચ્છનાર અરજદાર દં પતિની આર્થિક,કૌટુંબિક, સામાજિક, વૈઘકિય, શૈક્ષણિક

વગેરે તમામ પાસાઓની ચકાસણી કરી બાળકોનો યોગ્ય ઉછે ર કરવા માટે

અરજદાર દં પતિ યોગ્ય છે કે કેમ ? તે ઘ્યાને લઈ ચાઇલ્ડ વેલ્ફેર કમીટીના

આદે શથી બાળકોને ઉછે રમાં આપવામાં આવે છે . ત્યારબાદ હિન્દુ એડોપ્શન એકટ

અથવા ગાર્ડીયન એન્ડ વોર્ડઝ એકટ અથવા જુવેનાઈલ જસ્ટીસ એકટ

૨૦૦૦(સુધારો ૨૦૦૬) હેઠળ દત્તક આપવાની કાર્યવાહી હાથ ધરવામાં આવે છે .

સાધન સહાય

સંસ્‍થા માથી મુકત થતા બાળકોને સ્‍વરોજગાર મળી રહે તે માટે સાધન સહાય

ની યોજના અમલમા છે . આ યોજનામા રૂા. ૧૦,૦૦૦ સુધીની કિંમત ની

મર્યાદામા બાળકે મેળવેલ તાલીમને અનુરૂપ સાધન સ્‍વરૂપે સહાય આપવામા

આવે છે .

અનાથ બાળકોના ઉચ્ચસતર વધારાના શિક્ષણ માટે શિષ્યવ ૃતિની યોજના

10
સંસ્‍થામા ઉછરતા અનાથ બાળકો કે જેઓ ઉચ્‍ચ શિક્ષણ પ્રતિ રૂચી દર્શાવતા હોય

તેઓને પ્રોત્‍સાહન આપવા માટે ની યોજના છે .એસ.એસ.સી અને તે પછીના ઉચ્‍

ચતર શિક્ષણ માટે ની અરજી સમાજ સુરક્ષા ખાતા દવારા ચકાસી મંજુર કરવામાં

આવે છે .

એચ.આઇ.વી પોઝીટીવ એઇડસ ના કારણે અનાથ નિરાધાર થયેલ બાળકોને

આશ્રય શિષ્યેવ ૃતિ આપવાની યોજના

એચ.આઇ.વી. પોઝીટીવ એઇડસ ને કારણે અનાથ નિરાધાર થયેલ બાળકોને

આશ્રય શિષ્‍યવ ૃતિ આપવા નવી બાબતની વહિવટી મંજુરી મળે લ છે . બાળક

અથવા તેના માતાપિતા અથવા બંન્‍ને એચ.આઇ.વી પોઝીટીવ થી પિડાતા

હોવાનુ સિવીલ હોસ્‍પીટલ કે , ગુજરાત એઇડસ કંટ્રોલ સોસાયટીનુ પ્રમાણ-પત્ર

રજુ કરે થી સહાય મળવાની છે . બાળકે શાળાના આચાર્યશ્રીનુ તથા દર વર્ષે

ઉતિર્ણ થવા હોવા અંગેન ુ પ્રમાણ-પત્ર રજુ કરવાનુ રહેશે. (ઠરાવની નકલ સામેલ

છે .)

શ્રી ુ
કસ્તરબા સ્ત્રી વિકાસ ગહૃ , જામનગરના દત્તક આપવા યોગ્ય

બાળકોની વિગત માટે અહિં ક્લીક કરો

બાળ માર્ગદર્શન કેન્દ્રો અને બાળ ગુનેગાર નિવારણ કેન્દ્રો

 રાજ્યમાં આવી બિન-સંસ્થાકીય પ્રવ ૃત્તિ તરીકે સ્વૈચ્છિક ધોરણે કુલ ૧૯

બાળ માર્ગદર્શન કેન્દ્રો અને સરકારી ધારે ણે પાંચ બાળ ગુન્હા નિવારણ કેન્દ્રો

કાર્યરત છે .

11
 આ યોજના નો મુખ્ય હેત ુ શહેરી સ્લમ વિસ્તાર ના બાળકોને રમતગમત,

બાળ સાહિત્ય, વિવિધ સંસ્કૃતિક પ્રવુતિના આયોજનથી રચનાત્મક પ્રવુતિ માં

વાળી, કેન્દ્રોમાં આવતા કરી, કેન્દ્રના સંગઠક દ્વારા શાળાએ જતા કરવાનો છે .અને

તે દ્વારા બાળકો ને શિક્ષણ અપાવી બાળ ગુનાવ ૃત્તિ અટકાવા નો છે .

 આ એક બાળકો માટે ની બિન સંસ્થાકીય સારવાર પદ્ધતિ છે .

રાજ્ય પારિતોષિક

 બાળ કલ્યાણ,  ક્ષેત્રે શ્રેષ્ઠ પ્રવ ૃત્તિ કરતી બે સંસ્થા અને બે વ્યક્તિને રાજ્ય

પારિતોષિક આપવાની યોજના હેઠળ પસંદગી પામેલ

 સંસ્થાને  રૂ. રપ,૦૦૦/-  રોકડા અને પ્રશસ્તિપત્ર.

 વ્યક્તિને રૂ. ૧૦,૦૦૦/-  રોકડા અને પ્રશસ્તિપત્ર.

 આ યોજનાનો લાભ વેતન મેળવતા કર્મચારી, સંસ્થાને મળવાપાત્ર નથી.

ગુજરાત રાજય બાળ સંરક્ષણ મંડળ

 રાજ્યમાં આવેલ ૧૦ સ્વૈચ્છિક ધોરણે ચાલતા ઓબ્ઝર્વેશન હોમના

સંચાલન માટે વડી કચેરી ખાતે સ્વૈચ્છિક ધોરણે બાળ સંરક્ષણ મંડળ કાર્યરત છે .

તેના દ્વારા સ્ટાફની ભરતી અને અંતેવાસીઓની સાર સંભાળ અને તેની

પશ્ચાદ્દવર્તી સેવાઓ અંગે પુરતી કાળજી રખાય છે .

શિશુ ગૃહો

12
આ સંસ્થાઓમાં બહેનો સાથે આવેલ ૦ થી ૬ વર્ષના બાળકોને સંસ્થાની સાથે જ

શિશુગહૃ વિભાગમાં રાખવામાં આવે છે ચાર નારી સંરક્ષણ ગહૃ ોમાં આવી સવલત

અપાય છે તેમજ છ સ્વૈચ્છિક સંસ્થાઓ દ્વારા ગ્રાન્ટ ઇન એઇડના ધોરણે શિશુગ ૃહો

ચલાવવામાં આવે છે .

ઘોડિયાઘર

સરકારી સંકુલમાં નોકરી કરતી બહેનોના ૦ થી ૫ વર્ષની વયના બાળકોની

કચેરીના કામકાજ સમયમાં સંભાળ માટે આ યોજના સને ૧૯૮૧થી અમલમાં છે .

બાળકોને દુધ, હળવો નાસ્તો, રમકડાં વિગેરે અપાય છે . આ યોજના હેઠળ

સ્વૈચ્છિક ધોરણે હાલ કુલ સાત ઘોડિયાઘર ગાંધીનગર-૩, અમદાવાદ-૧,

ભાવનગર-૧, વલસાડ-૧, રાજકોટ-૧ સરકારી સંકુલમાં કાર્યરત છે . દરે ક

ઘોડિયાઘરમાં ૩૦ બાળકો માટે ની સુવિધા ઉપલબ્ધ છે .

૦ થી ૩ વર્ષના બાળકો માટે રૂ. ૫૦ ને ૩ થી ૫ વર્ષના બાળકો માટે રૂ. ૧૦૦

ફીનુ ં ધોરણ છે . વર્ગ-૪ના કર્મચારી માટે ફી લેવાની રહેતી નથી.

અનાથ આશ્રમ

આ યોજના હેઠળ અનાથ, નિરાધાર, ઉપેક્ષિત બાળક-બાળાઓને આશ્રય આપી

તેઓને યોગ્ય શિક્ષણ અને તાલીમ આપી સમાજમાં પુનઃસ્થાપિત કરી શકાય તે

માટે કુલ ૧૩ અનાથ આશ્રમ રાજ્યમાં કાર્યરત છે . આ સંસ્થાઓ સ્વૈચ્છિક ધોરણે

ચાલે છે . સંસ્થામાં બાળકોને શૈક્ષણિક અને વ્યવસાયિક તાલીમ અપાય છે તેમજ

સામાન્ય શાળાઓમાં અભ્યાસ અર્થે મોકલાય છે . સંસ્થામાંથી છુટતા અંતેવાસી

13
બાળકોને ઉચ્ચતર અભ્યાસ માટે છુટયા પછી અભ્યાસ ચાલુ હોય તો સ્નાતક,

અનુસ્નાતક કક્ષાના અભ્યાસક્રમ સુધી રૂ. ૧૬,૦૦૦/- સુધીની વાર્ષિક શિષ્યવ ૃત્તિ

અપાય છે એટલું જ નહીં અંતેવાસીઓના પુનઃસ્થાપન માટે ઉઘોગના સાધનો

ખરીદવા માટે રૂ. ૧૦,૦૦૦/- સુધીની આર્થિક સહાય તેમજ અનાથ યુવતીઓને

લગ્ન દ્વારા પુનઃસ્થાપિત કરવા રૂ. ૧૦,૦૦૦/- ની સરકારશ્રી તરફથી આર્થિક

સહાય આપવામાં આવે છે .

પાલક માતા-પિતાની યોજના

આ યોજના નો મુળ હેત ુ સંસ્‍થા મા દાખલ થયેલ નાની વયના અનાથ બાળક જે

પાલક માતા-પિતાની સાર સંભાળ હેઠળ સોંપી તેઓને ઘર જેવુ વાતાવરણ

મેળવી આપવાનુ છે . ૦ થી ૬ વર્ષની વયના અનાથ બાળકો કે જેઓને દતક

ઉછે રમા આપી શકાયેલ નથી. તેવા બાળકો તેમજ સહાયરૂપ કિસ્‍સામા ૧ર વર્ષની

ઉમરના બાળકના પાલક માતા-પિતાને ખાસ કેસમાં ૧૪ વર્ષની વય પુરી કરે

ત્યાં સુધી માસીક રૂપીયા ૧,૦૦૦/-ની માસીક સહાય સાર સંભાળ રાખતા માતા-

પિતાને  ચુકવવામા આવે છે .

આ સહાય ચેકથી ચુકવવામાં આવશે.જેમાં પાલક માતા-પિતાની વાર્ષિક આવક

રૂ.૬૦,૦૦૦/- થી વધુ હોવી જોઈશે. તે અંગે મામલતદારશ્રી નો આવક નો

દાખલો માતા-પિતાએ રજુ કરવાનો રહેશે. આ યોજનાના ફોર્મ જે તે જીલ્લાના

ચિલ્ડ્રન હોમ માંથી વિનામ ૂલ્યે મળી શકશે.

અરજદારની વાર્ષિક આવક શહેરી વિસ્તાર માટે રૂ.૩૬,૦૦૦/- અને ગ્રામ્ય

વિસ્તાર માટે રૂ.૨૭,૦૦૦/- થી વધુ ન હોવી જોઈએ..

14
આ યોજના નો અમલ ઓબ્‍ઝર્વેશન હોમના સુર્પિ‍ટેન્‍ડેન્‍ટ દ્રારા કરવામા આવે છે .

અને ચાઇલ્‍ડ વેલ્‍ફેર કમીટીના આદે શ મેળવી સહાય ચુકવવામા આવે છે .

15
૪. અનાથ આશ્રમમાં ઉછરતા 2 વર્ષના બાળકને અમેરિકામાં મળ્યું ઘર

બે વર્ષના નિરાધાર બાળકને અમેરિકામાં રહેતા પટે લ દં પત્તિએ દત્તક લેતા હાજર બધાની

આંખમાં હરખના આસ ંુ સરી પડ્યા.

હાઈલાઈટ્સ:

 સંસ્થામાંથી અત્યાર સુધીમાં 300 બાળકો દત્તક આપવામા આવ્યા છે .

 દત્તક લેનાર દં પતી મુળ વડોદરાના સોખડાના વતની.

 દત્તક લેનાર દં પતીનુ ં સન્માન કરવામા આવ્યુ.ં

નડિયાદમાં આવેલા માત ૃછાયા અનાથ આશ્રમમાંથી અમેરિકા રહેતા NRI દં પતિ દ્વારા 2

વર્ષિય બાળકને દત્તક લેતા બાળકનો ઉછે ર અમેરિકામાં થશે, જેને લઈ અનાથ આશ્રમમાં

ખુશીનો માહોલ છવાયો હતો.

16
અમેરિકામાં રહેતા મ ૂળ વડોદરા જિલ્લાના સોખડાના નિલેષભાઈ પટે લ અને તેમની પત્ની

જીનલબેન દ્વારા નડીયાદના માત ૃછાયા અનાથ આશ્રમમાંથી બે વર્ષના બાળકને દત્તક

લેવામાં આવ્યો છે . આ સમયે ખેડાના નડિયાદમાં આવેલા માત ૃછાયા અનાથ આશ્રમમાં

આજે ભાવુક દ્રશ્યો સર્જાયા હતા. બે વર્ષના બાળકને માતા-પિતાનુ ં વ્હાલ મળશે તો

એનઆરઆઈ કપલને બાળકનો પ્રેમ મળશે. હિંદુ અનાથ આશ્રમ દ્વારા અત્યાર સધ
ુ ી 300

જેટલા બાળકોને દત્તક અપાયા

અનાથ આશ્રમમાં ઉછરતા બાળકને અમેરિકા ખાતે રહેતા દં પતિ દ્વારા દ્વારા દત્તક લેવાતા

બાળકને પ્રેમાળ માતાપિતાનો પ્રેમ મળશે અને સાથે જ તેનો ઉછે ર પણ અમેરિકામાં થશે .

જેને લઈ અનાથ આશ્રમમાં ખુશીની લાગણી ફેલાઈ હતી. દં પતિને પણ સંતાનનો પ્રેમ

મળતા ચહેરા પર ખુશી છવાઈ હતી. સૌએ હર્ષાસુ સાથે બાળકને વિદાય આપી હતી.

માત ૃછાયા અનાથ આશ્રમ દ્વારા અત્યાર સુધીમાં 300 જેટલા બાળકોને દત્તક અપાયા છે .

જે બાળકો માતાપિતાનો પ્રેમ મેળવી રહ્યા છે .

૫. હિંદુ અનાથ આશ્રમ ની કામગીરી

17
18
19
20
૬. ઉપસંહાર

અનાથાશ્રમ એ અસંખ્ય સામાજિક સંસ્થાઓમાંની એક છે જે આવી સમસ્યાઓ

સાથે સંકળાયેલી અનાથાશ્રમની કેટલીક સામાજિક જરૂરિયાતો પ ૂરી કરવા માટે
વર્ષોથી ઉભરી આવી છે .

સમાજના નૈતિક અધોગતિને કારણે માતા વિનાના બાળકો આજકાલ સામાન્ય

બની ગયા છે , જે યુવાનો પોતાનુ ં ભરણપોષણ કરી શકતા નથી, તેઓ પોતાને
કુટુંબમાં મ ૂકે છે અને અંતે તેઓ નિર્દોષ લાચાર બાળકોને ત્યજી દે છે . હાલની
આર્થિક મંદીના કારણે વધતી જતી કઠિનાઈએ કૌટુંબિક સંબધ
ં ોના બોજની
ઘટનાઓમાં વધારો કર્યો છે અને પરિણામે પરિવારના સભ્યો પરનો મજબ ૂત
નિયંત્રણ ગુમાવ્યો છે .

ત્યજી દે વાયેલા બાળકોની વધતી જતી સંખ્યા દ્વારા આના પુરાવા તરીકે આવા
બાળકો અનાથાશ્રમનુ ં કેન્દ્રિય કેન્દ્ર બની ગયા છે જે બાળકોના વ્યક્તિત્વ વિકાસ
પર અનાથાશ્રમ ઘરની અસર છે જે બાળકના વ્યક્તિત્વ વિકાસ પર સામાજિક
વર્તનની વર્તણ ૂક પેટર્ન છે .

આ સંશોધન અનાથાશ્રમમાં ઉછરે લા એક (1) મહિનાથી ત્રણ (3) વર્ષ સુધીના

ુ ના કરવાનો પ્રયાસ કરે છે જેઓ અનાથાશ્રમમાંથી તેમના
બાળકોની તલ
માતાપિતાના બાળકો સાથે ઉછરે છે જેઓ એક અનન્ય પેટર્નમાં વર્તે છે જે અમુક
ચોક્કસ સામાજિક પ્રદર્શિત કરે છે . વર્તન વલણ કે જે અનાથાશ્રમમાં ઉછે ર સાથે
સંકળાયેલ હોઈ શકે છે . હુ ં સામાન્ય રીતે બાળકોના વ્યક્તિત્વ વિકાસ પર
અનાથાશ્રમના સકારાત્મક અને નકારાત્મક પાસાઓ શોધવા માંગ ુ છું. કોઈપણ
બાળક કે જેણે તેના માતાપિતા ખાસ કરીને માતાને ગુમાવ્યા હોય તે દરે ક રીતે
માનસિક રીતે બીમાર બની જાય છે જ્યારે તે બીમારીની જાણ થાય છે ત્યારે તે

21
અનાથાશ્રમના બાળકો દ્વારા માતા પાસેથી લેવામાં આવે છે જે હોસ્પિટલમાં અથવા
શેરીમાં છોડી દે વામાં આવે છે તેને અનાથાશ્રમમાં લઈ જવામાં આવે છે .

સામાજિક કલ્યાણ સેવાઓ અને તમામ કેટેગરીના વ્યાવસાયિક સામાજિક

કાર્યકરોની તાલીમ સામાજિક કાર્યકરો સમસ્યાને સારી રીતે સમજ્યા પછી જ
લોકોના કલ્યાણને સુધારવામાં સરકારના તેમના ઉદ્દે શ્યને સાકાર કરવામાં તેમનુ ં
યોગદાન આપવામાં સફળ થઈ શકે છે .

કારણો અને તે લોકોના તેમના સમુદાય પર રણની અસર એ આવા ફેરફારો

તરફનો પ્રયાસ છે અને તેમના દસ્તાવેજીકરણનો અભ્યાસ તેમના જીવનના
ઉત્તરાર્ધમાં બાળવ્યક્તિત્વ વિકાસ પર અનાથાશ્રમ ઘરની અસર પર ધ્યાન કેન્દ્રિત
કરશે.

કડુના અનાથાશ્રમ એ જમ્મીયારમતન અરે વાનુ ં જન્મ બાળક છે .

જામિયારમતનઆરવા પોતે ઉત્તરીય મહિલાઓનુ ં એક સામાજિક સંગઠન છે જેની

સ્થાપના 27 મી મે 1963 ના રોજ કરવામાં આવી હતી, જેનો ઉદ્દે શ્ય મહિલા
લોકને એક કરવા અને કલ્યાણકારી પ્રવ ૃત્તિઓનુ ં મંચ પ્રદાન કરવાનો હતો.

આ સંગઠન બિન-રાજકીય હોવું જોઈએ અને તેની સદસ્યતા તમામ જાતિના ધર્મો
અથવા સામાજિક દરજ્જાઓ માટે ખોલવાની હતી જમ્મીયારમતનઅરે વાની પ્રથમ
બેઠકમાં જે જનરલ હસન ઉસ્માન કાત્સિનાના ઘરે યોજાઈ હતી, તે આગળ
વધારવા માટે એક સ્ટીયરિંગ કમિટીની રચના કરવામાં આવી હતી. એસોસિએશન
માટે મહિલાઓને એકત્રીત કરવાનુ ં અને એસોસિએશનની નાણાકીય જવાબદારી
પ ૂરી કરવા માટે ભંડોળ ઊભુ કરવાની પ્રવ ૃત્તિઓનુ ં આયોજન અને આયોજન
કરવાનુ ં કાર્ય. 

22
અનાથાશ્રમમાં ઉછરે લા બાળકો તેમના સ્વભાવમાં આ પ્રદર્શનને બહારની દુનિયા
સાથે અસરકારક રીતે સામનો કરી શકતા નથી કારણ કે તેમાંના મોટા ભાગના
લોકો અંતર્મુખી હોય છે અને તેઓ ઝડપ અને મૌખિક બુદ્ધિમાં પછાત હોવાના
કેટલાક કારણોમાં હંમેશા પોતાની જાતને રાખવા માંગે છે .

23