Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 35

MANUEL DE SOLÀ-MORALES

1939-2012

115
Aquest document, aquesta manera d’explicar-se, és l’últim currículum que el Laboratori d’Urbanisme va preparar amb Manuel de Solà-Morales l’octubre del
2011. Les il·lustracions que l’acompanyen són una petita tria que hem preparat per a aquesta edició.
Este documento, esta manera de explicarse, es el último currículum que el Laboratorio de Urbanismo preparó con Manuel de Solà- Morales en octubre de
2011. Las ilustraciones que lo acompañan son una pequeña selección que hemos preparado para esta edición.
This document, this way of representing himself, is the final curriculum vitae that the Laboratori d’Urbanisme de Barcelona prepared with Manuel de Solà-
Morales in October of 2011. The accompanying illustrations represent a small sampling that we have compiled for this issue.

116
Arquitecte i urbanista, dedicat especialment Arquitecto y urbanista, dedicado especialmente Architect and city planner, most dedicated
als problemes de disseny urbà. Deixeble de a los problemas de diseño urbano. Discípulo to the urban design problems. Former student
Ludovico Quaroni a Roma i de Josep Lluís Sert de Ludovico Quaroni en Roma y de Josep Lluís of Ludovico Quaroni in Rome and Josep Lluís
a Harvard. Sert en Harvard. Sert in Harvard.
Catedràtic d’Urbanisme a l’Escola Catedrático de Urbanismo en la Escuela de Chair Professor of Urbanism at the School of
d’Arquitectura de Barcelona. Fundador i direc- Arquitectura de Barcelona. Fundador y director, Architecture of Barcelona. Founder and head
tor, des de 1968, del Laboratori d’Urbanisme de desde 1968, del Laboratorio de Urbanismo de of the Laboratori d’Urbanisme de Barcelona, a
Barcelona, grup investigador de la morfologia Barcelona, grupo investigador de la morfología research group in urban morphology.
urbana. urbana. Professional office in Barcelona, has been
Oficina professional a Barcelona. Influent Oficina profesional en Barcelona. Influyente influent on Barcelona urbanism, at the olympic
en l’urbanisme de Barcelona, en els treballs en el urbanismo de Barcelona, en los trabajos works of 1992, and specially with the master
relacionats amb els Jocs Olímpics de 1992, i relacionados con los Juegos Olímpicos de ideas for the sea front transformation, with
especialment en les idees per a la transforma- 1992, y especialmente en las ideas para la the well-known pioneer project of El Moll de
ció del front marítim i la realització, àmpliament transformación del frente marítimo y la reali- la Fusta. He has carried out projects in many
coneguda, del Moll de la Fusta. Projectes zación, ampliamente conocida, del Moll de la European Cities Berlin, Salzburg, Naples,
realitzats en diferents ciutats europees (Berlín, Fusta. Proyectos realizados sobre distintas ciu- Rotterdam, Saint-Nazaire, Amberes, Salónica,
Salzburg, Nàpols, Rotterdam, Saint-Nazaire, dades europeas (Berlín, Salzburgo, Nápoles, Genoa, Almere, Trieste, Porto, The Hague,
Amberes, Tesalònica, Gènova, Almere, Trieste, Rotterdam, Saint-Nazaire, Amberes, Salónica, Leuven, Gröningen, etc). Acclaimed for his pro-
Porto, La Haia, Leuven, Gröningen, etc.). Génova, Almere, Trieste, Oporto, La Haya, jects for seafronts and studies of metropolitan
Autor de estudis, llibres, articles i exposicions Lovaina, Gröningen, etc). structure and periphery.
destacant els texts Deu lliçons sobre Barcelona Autor de múltiples estudios, libros, artículos Author of multiple studies, books, articles and
i De Cosas Urbanas com més característics y exposiciones, destacando los textos Diez exhibitions. Editor of the book series Materiales
de la seva producció. Editor de las col·leccions lecciones sobre Barcelona y De cosas urbanas de la ciudad and Ciencia urbanística. Foun-
Materiales de la ciudad i Ciencia urbanística. como más característicos de su producción. der and editor of the magazines Arquitecturas
Fundador i redactor d’Arquitecturas Bis, UR- Editor de las colecciones Materiales de la ciu- Bis, UR-Urbanismo Revista. Collaborator of
Urbanismo Revista. Redactor de Quaderns dad y Ciencia urbanística. Fundador y redactor Quaderns d’Arquitectura i Urbanisme, Lotus,
d’Arquitectura i Urbanisme, Lotus, Casabella, de Arquitecturas Bis, UR-Urbanismo Revista. Casabella, Perspecta, Archis, Daidalos, etc.
Perspecta, Archis, Daidalos, etc. Redactor de Quaderns d’Arquitectura i Urba- His work has been nationally and internatio-
La seva obra ha estat reconeguda a nivell nisme, Lotus, Casabella, Perspecta, Archis, nally recognized, he has won important deser-
nacional i internacional, mereixedor Daidalos, etc. ved awards and his professional work and his
d’importants premis i reconeixements tant pel Su trabajo ha sido reconocido a nivel nacio- contributions in the field of urbanistic research
seu treball professional com per les seves nal e internacional, merecedor de importantes have been both acknowledged.
aportacions en el camp de la investigació premios y reconocimiento tanto por su trabajo
urbanística. profesional como por sus aportaciones en el
campo de la investigación urbanística.

117
Fill i net d’arquitectes (n.1939), es forma a Hijo y nieto de arquitectos (n.1939), se forma The son and grandson of architects (b.1939),
l’Escola d’Arquitectura de Barcelona des de en la Escuela de Arquitectura de Barcelona he entered the School of Architecture in Bar-
1956 (titulació 1963, doctorat 1965). Viatja desde 1956 (título 1963, doctorado 1965). Viaja celona in 1956 (degree 1963, Ph.D.1965). He
a Roma per treballar a l’estudi de Ludovico a Roma para trabajar en el estudio de Ludovico went to Rome to work in the studio of Ludovico
Quaroni (1963-64) i després a Harvard, on és Quaroni (1963-64) y luego a Harvard, donde Quaroni (1963-64) and then to Harvard, where
el primer estudiant espanyol admès al Curs de es el primer estudiante español admitido en el he was the first Spanish student to be accepted
Postgrau (Master of City Planning, 1967). El Curso de Postgrado (Master of City Planning, for the Postgraduate Course (Master of City
1966 ha obtingut la llicenciatura en Ciències 1967). En 1966 ha obtenido la licenciatura en Planning, 1967). In 1966 he had obtained a
Econòmiques (Universitat de Barcelona). Ciencias Económicas (Universidad de Barce- degree in Economics (University of Barcelona).
S’incorpora a l’equip redactor de l’Esquema lona). He joined the team drawing up the Overall
Director de l’Àrea Metropolitana de Barcelona Se incorpora al equipo redactor del Esquema Plan for the Metropolitan Area of Barcelona
(1967) i posteriorment, com a Coordinador del Director del Área Metropolitana de Barcelona (1967) and subsequently acted as Coordinator
Pla Comarcal de Barcelona. (1967) y posteriormente, como Coordinador del of the Regional Plan for Barcelona.
Professor d’Urbanisme a l’ETSAB des de Plan Comarcal de Barcelona. Professor of Urbanism at the ETSAB since
1967, i catedràtic d’Urbanística el 1969. Fun- Profesor de Urbanismo en la ETSAB desde 1967 and Full Professor of Urban Planning in
dador i Director del Laboratori d’Urbanisme de 1967, y catedrático de Urbanística en 1969. 1969. Founder and Director of the Barcelona
Barcelona (des de 1969). Fundador y Director del Laboratorio de Urba- Urbanism Laboratory (LUB) since 1969.
A partir de 1970 desenvolupa una intensa nismo de Barcelona (desde 1969). From 1970 on he has been intensely active in
labor docent i investigadora, assentant les A partir de 1970 desarrolla una intensa labor education and research, laying the groundwork
bases del que serà la moderna aproximació a docente e investigadora sentando las bases de for what was to be the modern approach to
l’urbanisme a Espanya; els treballs teòrics del lo que será el moderno enfoque del urbanismo urbanism in Spain. The LUB’s theoretical study
LUB sobre el creixement urbà (Les formes de en España. Los trabajos teóricos del LUB so- of urban growth (Las formas de crecimiento
creixement urbà, reproduït successivament bre el crecimiento urbano (Las formas de creci- urbano, reprinted in more than seven succes-
en més de set edicions) han estat text princi- miento urbano, reproducido sucesivamente en sive editions) has been the principal work in its
pal en les escoles d’arquitectura espanyoles, más de siete ediciones) han sido texto principal field in Architecture Schools in Spain, Portugal,
portugueses, italianes i llatinoamericanes, i en las Escuelas de Arquitectura españolas, Italy and Latin America. The studies of urban
els estudis sobre la morfologia urbana són portuguesas, italianas y latinoamericanas, y los morphology are regarded internationally as
considerats internacionalment com a pioners i estudios sobre morfología urbana considerados pioneering and masterly. The analysis of the
magistrals. L’anàlisi sobre la ciutat de Barcelo- internacionalmente como pioneros y magistra- city of Barcelona has been complimented by
na, s’acompanya de l’estudi sobre altres ciutats les. El análisis sobre la ciudad de Barcelona, the study of other cities in Spain (El Urbanismo
catalanes (La identitat del territori català. Les se acompaña del estudio sobre otras ciudades Urbano. Forma y planeamiento urbanístico en

118
comarques,1981), espanyoles (El Urbanismo españolas (El Urbanismo Urbano. Forma y siete capitales españolas, 1987) and around
Urbano. Forma y planeamiento urbanístico en planeamiento urbanístico en siete capitales the world, and the editing of the collection
siete capitales españolas, 1987) i internacio- españolas, 1987) e internacionales, con la di- Materiales de la Ciudad (editorial Gustavo
nals, amb la direcció de la col·lecció de llibres rección de la colección de libros Materiales de Gili, 1974-1976) marked a new departure in
Materiales de la Ciudad (editorial Gustavo Gili, la Ciudad (editorial Gustavo Gili, 1974-1976) se the methodologically detailed study of various
1974-1976) quan s’inicia metodològicament inicia metodológicamente el estudio concreto international capitals. The theoretical work has
l’estudi concret de diverses capitals interna- de diversas capitales internacionales. El trabajo enjoyed access to a wider readership through
cionals. Els treballs teòrics s’acompanyen de teórico se acompaña de mayor divulgación a the editorial direction of the collection Ciencia
major divulgació a través de la direcció editorial través de la dirección editorial de la colección urbanística (1967-1980) for editorial Gustavo
de la col·lecció de llibres Ciencia urbanística de libros Ciencia urbanística (1967-1980) de Gili, publishers of major international texts on
(1967-1980) de l’editorial Gustavo Gili on es la editorial Gustavo Gili donde se publican los urbanism in its multidisciplinary dimensions
publiquen els grans textos internacionals de la grandes textos internacionales de la discipli- —urban ecology, urban economy, systems
disciplina en la seva dimensió pluridisciplinar na en su dimensión pluridisciplinar (ecología theory, history of urban planning, architecture of
(ecologia urbana, economia urbana, teoria de urbana, economía urbana, teoría de sistemas, the city, and so on.
sistemes, història urbanística, arquitectura de historia urbanística, arquitectura de la ciudad, The study of urban form and structure led
la ciutat, etc.). etc.). to an interest in the newest and least studied
L’estudi de l’estructura i la forma urbana El estudio de la estructura y la forma urba- aspects of urban growth. Marginal urbanization
condueix a l’interès pels aspectes més nove- na conduce al interés por los aspectos más and housing estates were the author’s field
dosos i descuidats del creixement urbà. La novedosos y descuidados del crecimiento of study in the 1970s and 80s, in which he
urbanització marginal i els polígons foren el urbano. La urbanización marginal y los polígo- produced seminal works that are still regarded
camp d’estudi que va permetre a l’autor, en
aquests anys (’70-’80) produir treballs seminals
que encara avui són considerats com a bàsics
en l’enteniment sociològic, medioambiental
i morfològic de les àrees de difusió urbana i
d’extensió metropolitana reconegudes com a
protagonistes.
Alguns projectes –al Barri de la Ribera de
Barcelona, al de San Martín a Granada, al del
Coso de Saragossa – traslladen amb propostes
aplicades l’interès teòric de l’estudi de la mor-
fologia, ja no només a les perifèries exteriors
de les metròpolis, sinó a les perifèries internes
de les ciutats degradades, o a la necessitat de
conservació històrica (plans i ordenances pels
centres d’Aranjuez, Tolosa o San Sebastián).
La implicació en el debat arquitectura-ciutat
es materialitza als 80 en els seus treballs com
a redactor-fundador de la revista Arquitecturas
Bis, d’àmplia difusió nacional i internacional.

119
Per altra banda, des del Laboratori d’Ur- nos fueron el campo de estudio que permitió al as basic to our sociological, environmental and
banisme es dirigeix l’edició d’un magazine autor, en estos años (’70-’80) producir traba- morphological understanding of the phenome-
propi, de gran format i qualitat editorial, on jos seminales que todavía son considerados na of urban diffusion and metropolitan exten-
presentar i debatre les idees urbanístiques ex- como básicos en el entendimiento sociológico, sion whose fundamental importance we now
posades per autors d’àmbit nacional i interna- medioambiental y morfológico de las áreas de recognize.
cional, o exemples de ciutats espanyoles com difusión urbana y de extensión metropolitana With a series of applied projects —for the
Valladolid, Gijón, Tarragona o Sevilla, igual que hoy reconocidos como protagonistas. Ribera neighbourhood of Barcelona, San
Nova York, Amsterdam o Nàpols. Els centres Algunos proyectos –en el Barrio de la Ribera Martín in Granada, Coso in Zaragoza— the
històrics tant com les perifèries, les grans esca- de Barcelona, en el de San Martín en Grana- commitment to the theoretical studies of mor-
les metropolitanes igual que els espais públics da, en el del Coso de Zaragoza- trasladan con phology shifted from the outer suburbs of the
menors, són visualitzats per primera vegada en propuestas aplicadas el interés teórico de los metropolis to the decaying inner peripheries
to professional amb imatges de valor estètic i estudio de morfología, no ya a las periferias and to historic cities in need of conservation
paisatgístic. exteriores de las metrópolis, sino a las perife- (plans and ordinances for the centres of Aran-
Cap a 1975 succeeixen canvis estructurals rias internas de las ciudades degradadas, o a juez, Tolouse, San Sebastian).
a la vida pública nacional que permeten traduir la necesidad de conservación histórica (planes The involvement in the architecture-city deba-
l’activitat investigadora i acadèmica, a una y ordenanzas para los centros de Aranjuez, te materialized in the 1980s in his contribution
decidida intervenció professional a la planifica- Tolosa, San Sebastián). as founding editor of the magazine Arquitectu-
ció urbanística i al disseny urbà i paisatgístic, La implicación en el debate arquitectura- ras Bis, which was influential both in Spain and
en condicions democràtiques fins aleshores ciudad se materializa en los ’80 en sus trabajos internationally.
impossibles. Els molts projectes i estudis realit- como redactor fundador de la revista Arqui- In addition, the Laboratorio de Urbanismo
zats poden agrupar-se en dues grans línies de tecturas Bis, de amplia difusión nacional e also publishes its own large-format journal,
treball que caracteritzen el seu perfil professio- internacional. which presents and debates the ideas on urban
nal: les relacions ciutat-mar i l’estructura de les Por otra parte, desde el Laboratorio de planning of Spanish and international authors,
perifèries metropolitanes. Urbanismo se dirige la edición de un magazi- with case studies of cities such as Valladolid,
ne propio, de gran formato y calidad editorial, Gijon, Tarragona or Seville in Spain, as well
as New York, Amsterdam or Naples. Histo-
ric centres and urban peripheries, the grand
metropolitan scale and small public spaces are
visualized for the first time, with a professional
urbanistic treatment accompanied by images of
their aesthetic and landscape value.
Around 1975, structural changes in Spanish
public life made it possible to translate the
activity in teaching and research into a decided
professional intervention in town planning and
urban and landscape design, thanks to the new
democratic conditions. The numerous projects
and studies carried out can be grouped into
two main lines of work, which characterize his
professional profile: city-sea relationships and
the structure of the metropolitan peripheries.
120
Ciutat i Mar és un camp d’interès caracterís- donde presentar y debatir las ideas urbanísti-
tic en el que és reconegut internacionalment cas expuestas por autores de ámbito nacional
com un dels màxims especialistes. Des de e internacional, o ejemplos de las ciudades
les actuacions seminals al Moll de la Fusta de españolas como Valladolid, Gijón, Tarragona
Barcelona (1982), on s’estableixen les bases o Sevilla, igual que New York, Amsterdam o
de la gran transformació litoral de la ciutat, i de Nápoles. Tanto los centros históricos como las
la Plaça de la Marina de Màlaga (1981, on es periferias, las grandes escalas metropolitanas
crea una tipologia d’espai públic que dialoga y los espacios públicos menores, son visuali-
amb el trànsit i l’aparcament), la solució am- zados por primera vez en tono profesional con
biental del contacte entre ciutat i port, interpre- imágenes de valor estético y paisajístico.
tant les conflictives funcions implícites (trànsit, Alrededor de 1975 ocurren cambios estructu-
accessibilitat, estacionament envers visibilitat rales en la vida pública nacional que permiten
paisatgística, espai recreatiu i imatge pública) traducir la actividad investigadora y académica,
són projectes que seran sol·licitats després en a una decidida intervención profesional en la
distintes ciutats estrangeres on l’obertura al planificación urbanística y en el diseño urbano
mar es troba en una situació compromesa. y paisajístico, en condiciones democráticas
Gènova, Tesalònica, Trieste, Amberes, Alme- hasta entonces imposibles. Los muchos pro-
re, Porto, han estat escenaris de grans pro- yectos y estudios emprendidos pueden agru-
jectes urbans portuaris de l’autor, encarregats parse en dos grandes líneas de trabajo que
per les ciutats per invitació directa o mitjançant caracterizan su perfil profesional: las relaciones
concurs. Menció especial mereix el projecte ciudad-mar y la estructura de las periferias
de transformació de la Base Submarina al port metropolitanas.
de Saint-Nazaire a la Bretanya, on un enorme
búnquer marítim militar construït per l’exèrcit Ciudad y Mar es un campo de interés carac-
alemany, s’adapta a usos culturals i cívics, en terístico en el que es reconocido internacional-
una intervenció de gran envergadura simbòlica mente como uno de los máximos especialistas. City and Sea is one of the primary areas of
i urbanística. També els recents projectes del Desde las actuaciones seminales en el Moll de interest, a field in which he is internationally
front atlàntic a Porto (on es naturalitza nova- la Fusta de Barcelona (1982), donde establece recognized as a leading specialist. The seminal
ment un litoral rocós, deixant entrar el mar lliu- las bases de la gran transformación litoral de la interventions in the Moll de la Fusta in Barce-
rement per crear l’ús ciutadà amb nous camins ciudad, y de la Plaza de la Marina en Málaga lona (1982), which laid the foundations for the
i platges) o del nou Bulevard de Scheveningen (1981, donde crea una tipología de espacio pú- radical transformation of the city’s seafront, and
a La Haia, adaptant per l’esplai balneari i cívic blico en diálogo con el tráfico y el aparcamien- the Plaza de la Marina in Málaga (1981), which
les dunes realitzades que exigeix la sensible to), la solución ambiental del contacto entre creates a typology of public space in dialogue
defensa dels Països Baixos davant del canvi ciudad y puerto, interpretando las conflictivas with traffic and parking, are projects in which
climàtic. funciones implícitas (tráfico, accesibilidad, the environmental resolution of the contact
Paral·lelament a l’abundant producció de estacionamiento frente a visibilidad paisajística, between city and port and the interpretation of
textos teòrics i crítics sobre el tema, en revistes espacio recreativo e imagen pública) son pro- implicitly conflicting uses —transit, accessibility
especialitzades, espanyoles i europees, altres yectos que serán solicitados más tarde en dis- and parking versus landscape visibility, leisure
projectes de fronts sobre l’aigua com l’espai tintas ciudades extranjeras donde la apertura space and public image—attracted the interest
contemplat de Gröningen (Holanda) o el pro- de la ciudad al mar se encuentra en situación of cities in other countries whose opening to the
jecte en curs d’un nou front fluvial sobre el Rhin comprometida. sea was compromised.
121
Genoa, Thessaloniki, Trieste, Antwerp and Al-
mere are among the sites of the author’s major
urban port projects, commissioned by the local
authorities by direct invitation or after competi-
tive selection. Of particular interest here is the
proposed transformation of the U-boat base in
the port of Saint-Nazaire in Brittany, adapting
the massive infrastructure built by the German
Navy to new cultural and civic uses, in an inter-
vention of exceptional symbolic and urbanistic
significance. Other recent projects include tho-
se for Porto’s Atlantic seafront (re-naturalizing a
rocky coastline, leaving free access to the sea
to create civic use new promenades and bea-
ches) or the new Scheveningen boulevard in
The Hague, adapting for civic and leisure uses
a la ciutat d’Arnhem (com a estratègia per a Génova, Tesalónica, Trieste, Amberes, Alme- the dunes required for the sea defence of the
la renovació del front del riu i la ciutat antiga), re, han sido escenarios de grandes proyectos Netherlands in the face of climate change.
així com el projecte executiu de la construcció urbanos portuarios del autor, encargados por In parallel with the production of an abundan-
del port de Badalona, han concentrat la seva las ciudades por invitación directa o mediante ce of theoretical and critical texts on this sub-
activitat els darrers anys. concurso. Mención especial merece el proyecto ject for specialist magazines in Spain and other
de transformación de la Base Submarina en el European countries, he has been engaged on
L’interès pels temes metropolitans del creixe- puerto de Saint-Nazaire en Bretaña, donde el other waterfront projects such as the contem-
ment urbà en perifèries i centres, en els seus enorme búnker marítimo militar construido por plative space in Gröningen (Netherlands) or the
aspectes urbanístics i ambientals, ha donat lloc el ejército alemán, se adapta a usos cultu- work in progress for a new frontage along the
també a la producció de múltiples projectes i rales y cívicos, en una intervención de gran Rhine in the city of Arnhem (as a strategy for
textos. Les seves contribucions a la Trienale de envergadura simbólica y urbanística. También the renewal of the river front and the old town),
Milano (1994-1995), els seus projectes per a los recientes proyectos del frente atlántico en as well as the drawing up of the construction
la remodelació del districte Alexanderpolder a Oporto (donde se naturaliza de nuevo un litoral project for the port of Badalona.
Rotterdam (1993), per la reunificació urbanís- rocoso, dejando entrar el mar libremente para
tica de Berlín després de la demolició del mur crear el uso ciudadano con nuevos caminos y The professor’s interest in the planning and
(Berlin Morgen, 1991), i els seus projectes en playas) o del nuevo Bulevar de Scheveningen environmental aspects of the metropolitan
curs d’execució (ordenació i construcció) sobre en La Haya, adaptando para el esparcimiento problems of urban growth is also reflected in a
les perifèries de Terrassa (Torresana, 2005) i balneario y cívico las dunas realizadas que great number of projects and texts. His con-
Barcelona (Casernes de Sant Andreu, 2006) exige la sensible defensa de los Países Bajos tributions to the Milan Triennale (1994-1995),
són característiques de la seva imatge profes- ante el cambio climático. his projects for the remodelling of the Alexan-
sional. Ja en el seu projecte clàssic del barri de En paralelo a la abundante producción de derpolder district in Rotterdam (1993), for the
Lacua de Vitoria el 1977 (amb Rafael Moneo) textos teóricos y críticos sobre el tema, en urbanistic reunification of Berlin after the fall of
o en el redisseny dels barris marginals de revistas especializadas, españolas y europeas, the Wall (Berlin Morgen, 1991) and his ongoing
Badalona (Montigalà-Badalona, 1985) s’havien otros proyectos frente al agua como el espacio projects (planning and construction) for the

122
establert les bases per un tractament morfolò-
gic de la ciutat oberta, discutit teòricament en
diverses publicacions universitàries. També va
suposar un pas important el curs de Màster
Internacional Projectar la perifèria, dirigit des
de 1990-1994, que va concentrar per primera
vegada a Europa les principals figures del pen-
sament urbanístic sobre la qüestió.
Complementaris d’aquesta visió metropoli-
tana són els projectes d’intervenció a la ciutat
metropolitana. El Pla de Rehabilitació de la
Barceloneta (Premio Nacional de Urbanismo,
1983) o el recent projecte de rehabilitació
del centre de Reus (Tarragona), són aspec-
tes d’atenció constant i pràctica als centres
metropolitans en el seu teixit residencial i
morfològic. Com a projectes urbans executats
des de l’ordenació a l’arquitectura, l’exitós
projecte de l’Illa Diagonal (amb Rafael Moneo),
sector cívic i comercial a Barcelona (Premi
FAD 1994), l’estació intermodal de Lovaina
(Bèlgica). El projecte d’intercanviador i plaça
de l’Òpera a Amberes, actualment en execució,
és l’exemple contemporani més significatiu del
tractament de la complexitat característica de
l’autor.
Com a comissari de la gran Exposició Ciu-
tats, Cantondes (2004) i editor del seu catàleg,
va presentar una visió a escala mundial de les
metròpolis com a cruïlles físiques i socials, i
com a intersecció vital i arquitectònica de peri-
fèries i centres.
Els recentment publicats De cosas urbanas
(2008) i Deu lliçons sobre Barcelona (2008)
sintetitzen bona part del pensament de l’autor.
En el primer, com a vasta reflexió sobre la
urbanitat a través dels seus propis projectes,
obres i escrits. I en el segon, com una anàlisi
crítica formal que presenta els episodis que
han construït la seva ciutat, Barcelona.

123
contemplativo de Gröningen (Holanda) o el pro-
yecto en curso de un nuevo frente fluvial sobre
el Rhin en la ciudad de Arnhem (como estrate-
gia para la renovación del frente fluvial y de la
ciudad antigua), así como el proyecto ejecutivo
de la construcción del puerto de Badalona,
han concentrado su actividad a lo largo de los
últimos años.

El interés por los temas metropolitanos del


crecimiento urbano en periferiferias y centros,
en sus aspectos urbanísticos y ambientales
ha dado lugar a también múltiples proyectos
y textos. Sus contribuciones en la Trienale

RF
de Milano (1994-1995), sus proyectos para la
remodelación del distrito Alexanderpolder en
Rotterdam (1993), para la reunificación urba-
nística de Berlín tras la caída del muro (Berlin outskirts of Terrassa and Barcelona (Torresana,
Morgen, 1991), y sus proyectos en curso de 2005, Casernes de Sant Andreu, 2006) are
ejecución (ordenación y construcción) sobre characteristic of the candidate’s professional
las periferias de Terrassa y Barcelona (Torresa- profile. His now-classic scheme for the Lakua
na, 2005, Casernes de Sant Andreu, 2006) son neighbourhood in Vitoria in 1977 (with Ra-
características de su imagen profesional. Ya en fael Moneo) and his redesign of the socially
su proyecto clásico para el barrio de Lacua en disadvantaged sectors of Badalona (Montigalà-
Vitoria en 1977 (con Rafael Moneo) o en el re- Badalona, 1985) helped lay the bases for a
diseño de los barrios marginales de Badalona morphological treatment of the open city, which
(Montigalà-Badalona, 1985) se habían esta- he has explored on the theoretical level in va-
blecido bases para un tratamiento morfológico rious academic publications. Another landmark
de la ciudad abierta, discutido teóricamente en was his direction of the international Master’s
diversas publicaciones universitarias. También course Proyectar la periferia (Designing the
fue un paso importante el curso de Master Periphery) from 1990 to 1994, on which the
Internacional Proyectar la periferia, dirigido foremost urban thinkers engaged with the issue
desde 1990-1994, que concentró por primera for the first time in Europe.
vez en Europa a las principales figuras del pen- This vision is complemented by the projects
samiento urbanístico sobre la cuestión. for interventions in metropolitan centrality. The
Complementarios de esta visión metropoli- Plan for the Rehabilitation of La Barceloneta
tana son los proyectos de intervención en la (Premio Nacional de Urbanismo award,1983)
centralidad metropolitana. El Plan de Reha- and the recent scheme for the rehabilitation
bilitación de la Barceloneta (Premio Nacional of the centre of Reus (Tarragona, Spain) are
de Urbanismo, 1983) o el reciente proyecto aspects of the author’s constant practical atten-

124
de rehabilitación del centro de Reus (Tarra- tion to the residential and morphological fabric
gona), son aspectos de la atención constante of our metropolitan centres. Significant contem-
y práctica a los centros metropolitanos en su porary examples of urban projects executed
tejido residencial y morfológico. Como proyec- on the basis of the ordering of the architecture
tos urbanos ejecutados desde la ordenación include the very successful project (with Rafael
a la arquitectura, el exitoso proyecto de la Illa Moneo) for the Illa Diagonal civic and business
Diagonal (con Rafael Moneo), sector cívico y sector in Barcelona (FAD prize 1994), the
comercial en Barcelona (Premio FAD 1994), intermodal station in Leuven (Belgium) and the
la estación intermodal de Lovaina (Bélgica). El interchange and square in front of the Opera in
proyecto de intercambiador y plaza de la Ópera Antwerp (in construction).
en Amberes, actualmente en ejecución, es el As curator of the major exhibition Cities,
ejemplo contemporáneo más significativo del Corners (2004) and editor of the accompanying
tratamiento de la complejidad característica del catalogue, he presented a genuinely global
autor. vision of the metropolis as physical and social
Como comisario de la gran exposición Ciuda- crossroads, and as a vital and architectural
des, Esquinas (2004) y editor de su catálogo, intersection of centres and peripheries.
presentó una visión a escala mundial de las The recently published books A Matter of
metrópolis como encrucijadas físicas y socia- Things (2008) and Ten Lessons on Barcelona
les, y como intersección vital y arquitectónica (2008) summarize the essential part of the
de periferias y centros. author’s thinking. In the first one, as a large
Los recientemente publicados De cosas ur- thought about the urbanity through his own
banas (2008) y Diez lecciones sobre Barcelona projects, works and writtings. In the second
(2008) sintetizan buena parte del pensamiento one, as a formal and critical analysis presenting
del autor. En el primero, como vasta reflexión different episodes that have built Barcelona.
sobre la urbanidad a través de sus propios
proyectos, obras y escritos. Y en el segundo,
com un análisis crítico formal que presenta
los episodios que han construido su ciudad,
Barcelona.

125
TÍTOLS ACADÈMICS I
ACTIVITAT DOCENT

Arquitecte. ETSA Barcelona – Universitat Poli- Arquitecto. ETSA Barcelona – Universitat Poli- Architect. ETSA Barcelona – Universitat Poli-
tècnica de Catalunya - UPC (1963). tècnica de Catalunya - UPC (1963). tècnica de Catalunya - UPC (1963).
Master of City Planning. GSD Harvard Uni- Master of City Planning. GSD Harvard Uni- Master of City Planning. GSD Harvard Uni-
versity (1965). versity (1965). versity (1965).
Doctor Arquitecte. Universitat Politècnica de Doctor Arquitecto. Universitat Politècnica de Ph.D. in Architecture. Universitat Politècnica
Catalunya (1965). Catalunya (1965). de Catalunya (1965).
Llicenciat en Ciències Econòmiques. Univer- Licenciado en Ciencias Económicas. Univer- Degree in Economic Science. Universitat de
sitat de Barcelona (1966). sidad de Barcelona (1966). Barcelona (1966).
Catedràtic d’Urbanística a l’Escola Catédrático de Urbanística en la Escuela de Full Professor of Urban Planning. ETSAB -
d’Arquitectura de Barcelona (UPC) des de Arquitectura de Barcelona (UPC) desde 1969. UPC (since 1969).
1969. Fundador y Director del Laboratorio de Urba- Founder and Director of Laboratorio de Urba-
Fundador i Director del Laboratori nismo de Barcelona (desde 1969). nismo de Barcelona (since 1969).
d’Urbanisme de Barcelona (des de 1969). Director del Departmento de Urbanismo y Director of Departmento de Urbanismo y
Director del Department d’Urbanisme i Orde- Ordenación del Territorio (DUOT) (1983-1993). Ordenación del Territorio (DUOT) (1983-1993).
nació del Territori (DUOT) (1983-1993). Director de la Escuela Técnica Superior de Director of ETS Arquitectura de Barcelona
Director de l’Escola Tècnica Superior Arquitectura de Barcelona (1994 -1997). ETSAB. (1994 -1997).
d’Arquitectura de Barcelona (1994 -1997). Profesor invitado en las Universidades de Visiting Professor at the University of Lisboa,
Professor convidat a les Universitats de Lis- Lisboa, Cambridge (UK), Central de Venezuela, Cambridge (UK), Central de Venezuela, Rot-
boa, Cambridge (UK), Central de Venezuela, Rotterdam, Católica de Chile, Harvard Gradua- terdam, Católica de Chile, Harvard Graduate
Rotterdam, Católica de Chile, Harvard Gradua- te School of Design, Federal do Río Grande do School of Design, Federal do Rio Grande do
te School of Design, Federal do Río Grande Sul, Aarhus, Ferrara, Roma, Milán, Coimbra, Sul, Aarhus, Ferrara, Roma, Milan, Coimbra,
do Sul, Aarhus, Ferrara, Roma, Milà, Coimbra, Delft, Nápoles, Sao Paolo, Nanjing, Melbourne, Delft, Naples, Sao Paolo, Nanjing, Melbourne,
Delft, Nàpols, Sao Paolo, Nanjing, Melbourne, Berlín. Berlin.
Berlín. Más de 200 ponencias presentadas en Es- Over 200 lectures to Schools of Architecture,
Més de 200 ponències presentades en cuelas de Arquitectura, Universidades, Congre- Universities, Congresses, Symposiums, Gover-
Escoles d’Arquitectura, Universitats, Congres- sos, Simposios, Instituciones Gubernamentales nment Institutions and Architects’ Associations.
sos, Simposis, Institucions Governamentals i y Colegios de Arquitectos. Fellow of Churchill College. University of
Col·legis d’Arquitectes. Fellow of Churchill College. University of Cambridge, UK (1976).
Fellow of Churchill College. University of Cambridge, UK (1976). Académicien de l’Académie d’Architecture de
Cambridge, UK (1976). Académicien de l’Académie d’Architecture de la France, (2002).
Académicien de l’Académie d’Architecture de la France, (2002). Doctor Honoris Causa. Katholieke Universi-
la France, (2002). Doctor Honoris Causa. Katholieke Universi- teit Leuven (2004).
Doctor Honoris Causa. Katholieke Universi- teit Leuven (2004).
teit Leuven (2004).

126
127
128
PREMIS I
Premi a la Investigació. Fundación March, Premio a la Investigación. Fundación March, HONORS
1970. 1970.
Premi Puig i Cadafalch. Col·legi Oficial Premio Puig i Cadafalch. Col.legi Oficial Research prize. Fundación March, 1970.
d’Arquitectes, 1980. d’Arquitectes, 1980. Puig i Cadafalch prize. Col·legi Oficial
Premio Nacional de Urbanismo. Ministerio de Premio Nacional de Urbanismo. Ministerio de d’Arquitectes, 1980.
Obras Públicas y Transportes, 1983. Obras Públicas y Transportes, 1983. National Urbanism Prize. Ministerio de Obras
Premi Ciutat de Barcelona. Ajuntament de Premio Ciutat de Barcelona. Ajuntament de Públicas y Transportes, 1983.
Barcelona, 1986. Barcelona, 1986. Ciutat de Barcelona prize. Barcelona City
Primer Premi FAD d’Arquitectura. Foment de Primer Premio FAD de Arquitectura. Foment Council, 1986.
les Arts Decoratives, 1994. de les Arts Decoratives, 1994. FAD 1st prize for Architecture. Foment de les
Award for European Architecture. Mies Van Award for European Architecture. Mies Van Arts Decoratives, 1994.
der Rohe Fundation, 1995. der Rohe Fundation, 1995. Award for European Architecture. Mies Van
Primer Premi III Bienal de Arquitectura Espa- Primer Premio III Bienal de Arquitectura Es- der Rohe Fundation, 1995.
ñola 1993-95. Consejo Superior de Colegios de pañola 1993-95. Consejo Superior de Colegios 1st prize, III Bienal de Arquitectura Española.
Arquitectos de España, 1995. de Arquitectos de España, 1995. Consejo Superior de Colegios de Arquitectos
Primer Premi FAD d’Arquitectura, Foment de Primer Premio FAD de Arquitectura, Foment de España, 1995.
les Arts Decoratives, 1999. de les Arts Decoratives, 1999. FAD 1st prize for Architecture. Foment de les
Premi Narcís Monturiol al Mèrit científic a la Premio Narcís Monturiol al Mérito científico Arts Decoratives, 1999.
Trajectòria Investigadora. Generalitat de Cata- a la Trayectoria Investigadora. Generalitat de Narcis Monturiol scientific merit prize for con-
lunya, Barcelona, 2000. Catalunya, Barcelona, 2000. tributions to research. Generalitat de Catalun-
Grand Prix Europe de l’Urbanisme. Prix Es- Grand Prix Europe de l’Urbanisme. Prix Es- ya, Barcelona, 2000.
pecial du Jury. Ministère de l’Equipement, des pecial du Jury. Ministère de l’Equipement, des Grand Prix Européen de l’Urbanisme. Special
Transports et du Logement. París, 2000. Transports et du Logement. París, 2000. Jury prize. Ministère de l’Equipement, des
Vlaamse Ruimtelijke Plannings Prijs 2001 Vlaamse Ruimtelijke Plannings Prijs 2001 Transports et du Logement. Paris, 2000.
(Premi Nacional d’Urbanisme de Flandes), (Premio Nacional de Urbanismo de Flandes), Vlaamse Ruimtelijke Plannings Prijs (National
Ministerie Van de Vlaamse Gemeenschap, Ministerie Van de Vlaamse Gemeenschap, Prize in Urbanism of Flandes), Ministerie Van
Brussel·les, 2001. Bruselas, 2001. de Vlaamse Gemeenschap, Brussels, 2001.
Premi Catalunya d’Urbanisme. Societat Cata- Premi Catalunya d’Urbanisme. Societat Cata- Premi Catalunya d’Urbanisme. Societat Cata-
lana d’Ordenació del Territori, Barcelona, 2005. lana d’Ordenació del Territori, Barcelona, 2005. lana d’Ordenació del Territori, Barcelona, 2005.
Premi Rey Jaume I. Generalitat Valenciana, Premio Rey Jaime I. Generalitat Valenciana. Rey Jaime I prize. Generalitat Valenciana.
Fundacion de Estudios Avanzados, 2008. Fundación de Estudios Avanzados, 2008 Fundación de Estudios Avanzados, 2008.
Creu de Sant Jordi. Generalitat de Catalu- Creu de Sant Jordi. Generalitat de Catalu- Creu de Sant Jordi. Generalitat de Catalu-
nya, 2009. nya, 2009. nya, 2009.

129
DIRECCIÓ EDITO- Col·lecció Ciencia Urbanística, Editorial Gus-
tavo Gili (1967-1980). 21 volums. Traducció al
Colección Ciencia Urbanística, Editorial Gusta-
vo Gili (1967-1980). 21 volúmenes. Traducción
RIAL I DIVULGACIÓ castellà d’alguns dels textos més rellevants del al español de algunos de los textos más rele-
panorama urbanístic internacional. vantes del panorama urbanístico internacional.
Col·lecció Materiales de la Ciudad, Editorial Colección Materiales de la Ciudad, Editorial
Gustavo Gili (1974-76). 7 volums. Estudis mo- Gustavo Gili (1974-76). 7 volúmenes. Estudios
nogràfics sobre grans ciutats. monográficos sobre grandes ciudades.
Col·lecció Laboratori d’Urbanisme, Col·lecció Colección Laboratori d’Urbanisme, Col·lecció
d’Arquitectura, Edicions UPC (des de 1993). 8 d’Arquitectura, Edicions UPC (desde 1993). 8
volums. Edició de les tesis doctorals dirigides volúmes. Edición de las tesis doctorales dirigi-
pel mateix professor. das por el mismo profesor.
UR – Urbanismo Revista Fundador, editor UR – Urbanismo Revista. Fundador, editor
i redactor de la revista. LUB (1985-1992). 10 y redactor de la revista. LUB (1985-1992). 10
números. Publicació d’actualitat urbanística números. Publicación de actualidad urbanísti-
nacional i internacional, de gran format i alta ca nacional e internacional, de gran formato y
qualitat visual i gràfica. Textos en castellà, alta calidad visual y gráfica. Textos en español,
anglès, francès i italià. inglés francés e italiano.
Arquitecturas Bis. Redactor (1974-85), 52 Arquitecturas Bis. Redactor (1974-85), 52
números. números.
Quaderns d’Arquitectura i Urbanisme Redac- Quaderns d’Arquitectura i Urbanisme Redac-
tor (des de 2004), 12 números. tor (desde 2004), 12 números.
Monografies acadèmiques. Editor. ETSAB – Monografias académicas. Editor. ETSAB –
UPC (1968-1985). UPC (1968-1985).
Membre Comitès Editorials Environmental + Miembro Comités Editoriales Environmental
Planning (London, 1974-83), Diseño Urbano + Planning (London, 1974-83), Diseño Urbano
(México). (México).
Lotus Internacional (Milano), Redactor (1970- Lotus Internacional (Milano). Redactor (1970-
2007). 2007)
Ciutats, Cantonades. Comissari de l’expo- Ciudades, Esquinas. Comisario de la expo-
sició i catàleg (Fòrum de las Cultures, Barcelo- sición y catálogo (Forum de las Culturas,
na 2004). Gran exposició temàtica ocupant una Barcelona 2004). Gran exposición temática
superfície de més de 2.500 m2, expressant els ocupando una superfície de más de 2.500 m2,
valors de la diversitat, la pau i la sostenibilitat. expresando los valores de la diversidad, la paz
Joan Rubió i Bellver. Arquitecte modernista, y la sostenibilidad.
Comissari de l’exposició i catàleg (Col·legi Joan Rubió i Bellver. Arquitecte modernista,
Ramon Llull, Barcelona 2008). Exposició sobre Comisario de la Exposición y catálogo (Col·legi
l’obra de l’arquitecte modernista. Ramon Llull, Barcelona 2008). Exposición
sobre la obra del arquitecto modernista.

130
Ciencia Urbanística collection, Editorial Gusta-
vo Gili (1967-1980). 21 vols. Spanish transla-
tions of some of the most important internatio-
nal texts on urbanism.
Materiales de la Ciudad collection, Editorial
Gustavo Gili (1974-76). 7 vols. Monograph
studies of major cities.
Laboratori d’Urbanisme collection. Col·lecció
d’Arquitectura, Edicions UPC (since 1993). 8
vols. Editions of doctoral theses supervised by
the professor.
UR – Urbanismo Revista. Founder and editor
of the magazine. LUB. (1985-1992). 10 issues.
A publication on current urbanism in Spain and
internationally, large format, with high-quality
content, design and finish. Texts in English,
Spanish, French and Italian.
Arquitecturas Bis. Editor (1974-85), 52
issues.
Quaderns d’Arquitectura i Urbanisme. Editor
(since 2004), 12 issues.
Monografias académicas. Editor. ETSAB –
UPC (1968-1985)
Member of Editorial Boards Environmental
+ Planning (London, 1974-83), Diseño Urbano
(México).
Lotus Internacional (Milano). Editor (1970-
2007).
Cities, Corners. Curator of the exhibition and
catalogue (Forum de las Culturas, Barcelona
2004). Major thematic exhibition occupying an
area of more than 2,500 m2, expressing the
values of diversity, peace and sustainability.
Joan Rubió i Bellver. Arquitecte modernista,
Curator of the exhibition and catalogue (Col·legi
Ramon Llull, Barcelona 2008). Exhibition on the
work of Modernist architect.

131
132
PUBLICACIONS Barcelona: remodelación capitalista o desa-
rrollo urbano en la Ribera Oriental, Editorial
COM A AUTOR Gustavo Gili, Barcelona, 1974.
Les traces dels carrilets gironins. Propostes
d’aprofitament, LUB, COAC, Girona, 1982.
Manuel Solà. Proyectos Urbanos 1986-1991,
Barcelona: remodelación capitalista o desa- Revista Geometría n.14, Málaga, 1992.
rrollo urbano en la Ribera Oriental, Editorial Les formes de creixement urbà, Edicions
Gustavo Gili, Barcelona, 1974. UPC-LUB, Barcelona, 1993. / Las formas de
Les traces dels carrilets gironins. Propostes crecimiento urbano, Edicions UPC-LUB, Barce-
d’aprofitament, LUB, COAC, Girona, 1982. lona, 1997. Hiri-hazkuntzaren ereduak, Editorial
Manuel Solà. Proyectos Urbanos 1986-1991, Universidad País Vasco, Bilbao, 2008.
Revista Geometría n.14, Málaga, 1992. Manuel de Solà: Progettare Città / Designing
Les formes de creixement urbà, Edicions cities, Lotus, Electa, 1999.
UPC-LUB, Barcelona, 1993. / Las formas de Ciudades, esquinas / Cities, Corners, Fòrum
crecimiento urbano, Edicions UPC-LUB, Barce- Barcelona 2004-Lunwerg Editores, 2004. / Barcelona: remodelación capitalista o desa-
lona, 1997. Hiri-hazkuntzaren ereduak, Editorial Ciutats, cantonades / Villes, carrefours, Fòrum rrollo urbano en la Ribera Oriental, Editorial
Universidad País Vasco, Bilbao, 2008. Barcelona 2004 / Lunwerg Editores, 2004. Gustavo Gili, Barcelona, 1974.
Manuel de Solà: Progettare Città / Designing Joan Rubió i Bellver, arquitecte modernista Les traces dels carrilets gironins. Propostes
cities, Lotus, Electa, 1999. (editor), COAC, Barcelona, 2007. d’aprofitament, LUB, COAC, Girona, 1982.
Ciudades, esquinas / Cities, Corners, Fòrum Deu lliçons sobre Barcelona / Ten Lessons Manuel Solà. Proyectos Urbanos 1986-1991,
Barcelona 2004-Lunwerg Editores, 2004. / on Barcelona, COAC, Barcelona, 2008. / Diez Revista Geometría n.14, Málaga, 1992.
Ciutats, cantonades / Villes, carrefours, Fòrum lecciones sobre Barcelona / Ten Lessons on Les formes de creixement urbà, Edicions
Barcelona 2004 / Lunwerg Editores, 2004. Barcelona, COAC, Barcelona, 2008. UPC-LUB, Barcelona, 1993. / Las formas de
Joan Rubió i Bellver, arquitecte modernista The city. A matter of things, NAI, Rotterdam, crecimiento urbano, Edicions UPC-LUB, Barce-
(editor), COAC, Barcelona, 2007. 2008 / De cosas urbanas, Editorial Gustavo lona, 1997. Hiri-hazkuntzaren ereduak, Editorial
Deu lliçons sobre Barcelona / Ten Lessons Gili, Barcelona, 2008. Universidad País Vasco, Bilbao, 2008.
on Barcelona, COAC, Barcelona, 2008. / Diez Prat Nord, Edicions de Cantonada, Barcelo- Manuel de Solà: Progettare Città / Designing
lecciones sobre Barcelona / Ten Lessons on na, 2009. cities, Lotus, Electa, 1999.
Barcelona, COAC, Barcelona, 2008. Urbanitat Capil.lar (editor), Lunwerg Editores, Ciudades, esquinas / Cities, Corners, Fòrum
The city. A matter of things, NAI, Rotterdam, Barcelona, 2009. Barcelona 2004-Lunwerg Editores, 2004. /
2008 / De cosas urbanas, Editorial Gustavo Cerdà / Eixample. Manuel de Solà-Morales, Ciutats, cantonades / Villes, carrefours, Fòrum
Gili, Barcelona, 2008. Edicions UPC, Barcelona, 2010. Barcelona 2004 / Lunwerg Editores, 2004.

133
Prat Nord, Edicions de Cantonada, Barcelo- Estudios monográficos: Sobre metodología Joan Rubió i Bellver, arquitecte modernista
na, 2009. urbanística, 1968 / La ciudad y los juegos, (editor), COAC, Barcelona, 2007.
Urbanitat Capil.lar (editor), Lunwerg Editores, 1968; Análisis factorial de las características Deu lliçons sobre Barcelona / Ten Lessons
Barcelona, 2009. urbanas del área del Besòs, 1969 / El Área on Barcelona, COAC, Barcelona, 2008. / Diez
Cerdà / Eixample. Manuel de Solà-Morales, Metropolitana de Barcelona, Monográfico Cua- lecciones sobre Barcelona / Ten Lessons on
Edicions UPC, Barcelona, 2010. dernos de Arquitectura, 1972 / La enseñanza Barcelona, COAC, Barcelona, 2008.
Estudis monogràfics: Sobre metodología del Urbanismo, 1973-4 / Los Ensanches, 1976 The city. A matter of things, NAI, Rotterdam,
urbanística, 1968 / La ciudad y los juegos, / La identitat del territori català. Les comarques, 2008 / De cosas urbanas, Editorial Gustavo
1968; Análisis factorial de las características Atles Laboratori d’Urbanisme, 1977 i Quaderns Gili, Barcelona, 2008.
urbanas del área del Besòs, 1969 / El Área d’Arquitectura i Urbansime, Monogràfic 2 vol., Prat Nord, Edicions de Cantonada, Barcelo-
Metropolitana de Barcelona, Monográfico Cua- 1981 / L’art de ben establir, 1984 / Ciutat fun- na, 2009.
dernos de Arquitectura, 1972 / La enseñanza cional i morfología urbana, 1994 / El Projecte Urbanitat Capil.lar (editor), Lunwerg Editores,
del Urbanismo, 1973-4 / Los Ensanches, 1976 Urbà: una experiència docent, 1999. Barcelona, 2009.
/ La identitat del territori català. Les comarques, Más de 50 capítulos en libros editados en Cerdà / Eixample. Manuel de Solà-Morales,
Atles Laboratori d’Urbanisme, 1977 i Quaderns varios países, sobre una gran amplitud de Edicions UPC, Barcelona, 2010.
d’Arquitectura i Urbansime, Monogràfic 2 vol., temas urbanísticos, con títulos que han sido
1981 / L’art de ben establir, 1984 / Ciutat fun- traducidos a distintas lenguas. Entre muchos Monograph studies: Sobre metodología ur-
cional i morfología urbana, 1994 / El Projecte otros, podemos destacar Siglo XIX: Ensanche banística, 1968 / La ciudad y los juegos, 1968;
Urbà: una experiència docent, 1999. y saneamiento de las ciudades, 1982; Ciutat Análisis factorial de las características urbanas
Més de 50 capítols en llibres editats en diver- Vella, Ciutat Nova, 1989; Cerdà urbanista, del área del Besòs, 1969 / El Área Metropo-
sos països, sobre una gran amplitud de temes 1991; Territori privi di modello, 1995; Contra el litana de Barcelona, Monográfico Cuadernos
urbanístics, amb títols que han estat traduïts a modelo de metrópolis universal, 1996; Ciuda- de Arquitectura, 1972 / La enseñanza del
llengües diferents. Entre molts d’altres es pot des cortadas / Cut cities, 1996; Five questions Urbanismo, 1973-4 / Los Ensanches, 1976 /
destacar: Siglo XIX: Ensanche y saneamien- on urban ports projets, 1999; Cuatro paradig- La identitat del territori català. Les comarques,
to de las ciudades, 1982; Ciutat Vella, Ciutat mas para un curso de ética urbanística, 2005; Atles Laboratori d’Urbanisme, 1977 i Quaderns
Nova, 1989; Cerdà urbanista, 1991; Territori The strategy of urban acupuncture, 2009; Un d’Arquitectura i Urbansime, Monogràfic 2 vol.,
privi di modello, 1995; Contra el modelo de campo de cosas urbanas, 2009; 22cerdà@ 1981 / L’art de ben establir, 1984 / Ciutat fun-
metrópolis universal, 1996; Ciudades cortadas / bcn, 2010; ¿Arquitectura? ¿Infraestructura?: cional i morfología urbana, 1994 / El Projecte
Cut cities, 1996; Five questions on urban ports Dos ejemplos, 2011. Numerosos artículos Urbà: una experiència docent, 1999.
projets, 1999; Cuatro paradigmas para un cur- publicados en medios muy diversos. Algunas
134
so de ética urbanística, 2005; The strategy of aportaciones en la prensa escrita en periódicos
urban acupuncture, 2009; Un campo de cosas como El País, La Vanguardia, El Diario de Bar-
urbanas, 2009; 22cerdà@bcn, 2010; ¿Ar- celona, Diari Ara, etc. Y más de 150 artículos
quitectura? ¿Infraestructura?: Dos ejemplos, en revistas especializadas: en la mayor parte
2011. Nombrosos articles publicats en mitjans de las revistas españolas (Geometría, Ciudad y
diversos. Algunes aportacions a la premsa Territorio, Arquitectura COAM, Quaderns, A+T,
escrita de diaris com El País, La Vanguardia, etc) y en revistas de gran prestigio internacio-
El Diario de Barcelona, Diari Ara, etc. I més de nal (Architecture d’Aujord’hui, Lotus, Casabella,
150 articles en revistes especialitzades: en la Daidalos, Architectural Research Quarlerly,
major part en revistes espanyoles (Geometría, Perspecta o A+U Architecture and Urbanism).
Ciudad y Territorio, Arquitectura COAM, Qua- Numerosas monografías sobre los proyectos
derns, A+T, etc.) i en revistes de gran prestigi arquitectónicos y urbanísticos del arquitecto
internacional (Architecture d’Aujord’hui, Lotus, como Melding town and track, the railway
Casabella, Daidalos, Architectural Research project at Leuven, Marcel Smets ed., 2002,
Quarlerly, Perspecta o A+U Architecture and Passeio Atlantico, Polis ed. Lisboa, 2002.
Urbanism). Formas Urbanas, Concreta ed. Lisboa, 2003, More than 50 chapters in books published in
Nombroses monografies sobre els projectes various countries on a wide range of urban the-
arquitectònics i urbanístics de l’arquitecte com mes, and translated into various languages. Of
Melding town and track, the railway project note among many others are Siglo XIX: Ensan-
at Leuven, Marcel Smets ed., 2002, Passeio che y saneamiento de las ciudades, 1982; Ciu-
Atlantico, Polis ed. Lisboa, 2002. Formas tat Vella, Ciutat Nova, 1989; Cerdà urbanista,
Urbanas Concreta ed. Lisboa, 2003, Urbanitat 1991; Territori privi di modello, 1995; Contra el
Capil·lar, la transformació urbanística de les modelo de metrópolis universal, 1996; Ciuda-
Casernes de Sant Andreu, Lunwerg editores, des cortadas / Cut cities, 1996; Five questions
Barcelona, 2009, i més recentment Saint- on urban ports projets, 1999; Cuatro paradig-
Nazaire, ville port: L’histoire d’une reconquête, mas para un curso de ética urbanística, 2005;
Place Publique, Nantes, 2010, Prat Nord, Edi- The strategy of urban acupuncture, 2009; Un
cions de Cantonada, Barcelona, 2010. campo de cosas urbanas, 2009; 22cerdà@bcn,
Exposicions sobre l’obra de l’autor a La Fun- 2010; ¿Arquitectura? ¿Infraestructura?: Dos
dazione Angelo Masieri, Venecia, 1987; The ejemplos, 2011. Numerous articles published in
Eijlande, Amberes, The Singel, 1990; Berlin a variety of media. Contributions to the press,
Morgen, Berlin, 1991; Alexanderpolder, new in newspapers such as El País, La Vanguar-
urban frontiers, AIR Rotterdam, 1993. dia, El Diario de Barcelona, Diari Ara, etc. And
Tant les seves contribucions teòriques com more than 150 articles in specialist magazines,
la pròpia obra de l’autor han estat a més including most of the Spanish journals (Geo-
motiu d’entrevistes en mitjans de divulgació, metría, Ciudad y Territorio, Arquitectura COAM,
d’exposicions en diversos països i una referèn- Quaderns, A+T, etc) and those of greatest
cia important per arquitectes i investigadors. international prestige (Architecture d’Aujord’hui,
135
d’ A
7
El Laboratorio de Urbanismo de Barcelona ¿Es el Ensanche de Barcelona la perversión Catedrático emérito de Urbanismo en la
(LUB) es un centro de investigación de un malogrado Plan Cerdà? ¿Son los Escola Tècnica Superior d’Arquitectura de
adscrito al Departamento de Urbanismo ensanches de Bilbao, Valencia o Terrassa Barcelona (ETSAB). Fundador y director,
y Ordenación del Territorio de la ETSAB, productos derivados de un “modelo desde 1968, del Laboratorio de Urbanismo
fundado en 1968 y dirigido por el profesor Barcelona” del siglo XIX? ¿En qué sería posible de Barcelona (LUB). Autor de múltiples
Manuel de Solà-Morales. Han colaborado extrapolar la retícula de Cerdà a la definición estudios, libros, artículos y exposiciones
en el LUB un número destacado de de un nuevo esquema metropolitano para (“Ciudades, Esquinas”, Fórum Barcelona
profesores de la UPC y, en actividades Barcelona? 2004). Director de colecciones editoriales,
específicas, algunos profesores visitantes. Cerdà / Ensanche presenta una antología fundador, editor y colaborador de revistas
Sus principales áreas de estudio son las de los textos más destacados del profesor especializadas (UR-Urbanismo Revista) en
formas de crecimiento y de la morfología
urbana, el desarrollo de Barcelona durante
Manuel de Solà-Morales en relación con la
figura de Ildefonso Cerdà y el Ensanche de Manuel de Solà-Morales los ámbitos nacional e internacional. Ha
publicado recientemente Diez lecciones

Cerdà / Ensanche
el siglo xx, la enseñanza del urbanismo, la Barcelona, el poso de más de cuatro sobre Barcelona (COAC, 2009) y De cosas
teoría y práctica del proyecto urbano, así décadas de atención al tema en estudios, urbanas (GG, 2009), entre otros.
como la edición de UR-Urbanismo Revista trabajos e investigaciones, en el marco del LUB. Arquitecto y urbanista, dedicado
(1985-1992) y los cursos del máster especialmente a los problemas de diseño
Proyectar la periferia (1991-1995). Is Barcelona’s Ensanche the corruption of urbano. Su trabajo ha sido reconocido a
La Col·lecció d’A-Laboratori d’Urbanisme a failed Cerdà Plan? Are the ensanches of escala nacional e internacional. Asimismo,
recoge algunos de los principales trabajos Bilbao, Valencia and Terrassa the ha sido galardonado con importantes
monográficos. by-products of a 19th-century “Barcelona premios y tanto su trabajo profesional
model”? And today, how can Cerdà’s grid be como sus aportaciones en el campo de la
www.upc.edu/lub extrapolated to the definition of a new investigación urbanística han sido objeto
metropolitan layout for Barcelona? de reconocimiento.

Cerdà / Ensanche Manuel de Solà-Morales


Cerdà / Ensanche is an anthology of the
The Laboratori d'Urbanisme de Barcelona most prominent texts by Professor Manuel de Chair Professor of Urbanism at the Escola
(LUB) is a research centre attached to the Solà-Morales on the subject of the figure of Tècnica Superior d'Arquitectura de
Department of Urbanism and Territorial Ildefonso Cerdà, and Barcelona’s Ensanche, Barcelona (ETSAB). Founder and head of
Planning of the ETSAB (Escola Tècnica a body of work laid down over four decades the Laboratori d’Urbanisme de Barcelona
Superior d'Arquitectura de Barcelona); it of attention to the subject in the form of (LUB) Author of multiple studies, books,
was founded in 1968, and is directed by studies, publications and research carried out articles and exhibitions (“Cities, Corners”,
Professor Manuel de Solà-Morales. An in the framework of the LUB. Forum Barcelona 2004). Director of book
outstanding number of professors from the series, founder, editor and collaborator
UPC (Universitat Politècnica de Catalunya) (UR-Urbanismo Revista) of international
have cooperated with the LUB, in addition and national specialized magazines. He
to some visiting professors that have con- has recently published Ten lessons on
tributed in specific activities. The Barcelona (COAC, 2009) and A matter of
laboratory’s main areas of study include things (Nai, 2009).
urban growth patterns and morphology, Architect and city planner, most dedicated
the development of Barcelona during the to the urban design problems. His work
20th century, teaching of urbanism, theory has been nationally and internationally
and practice of urban projects, in addition recognized: He has won important
to the publication of the magazine deserved awards and his professional
UR-Urbanismo Revista (1985-1992) and work and his contributions in the field of
the Master courses “Proyectar la periferia” urban research have been both
(Projecting Periphery) (1991-1995). The acknowledged.
collection “Col·lecció d’A-Laboratori
d’Urbanisme” gathers some of the main
monographic works.

www.upc.edu/lub
9 788498 804041

136
Urbanidad Capilar, la transformación urbanís-
tica de los Cuarteles de Sant Andreu, Lunwerg
editores, Barcelona, 2009, y más reciente-
mente Saint-Nazaire, ville port: L’histoire d’une
reconquête, Place Publique, Nantes, 2010 y
Prat Nord, Edicions de Cantonada, Barcelona,
2010.
Exposiciones sobre la obra del autor en La
Fundazione Angelo Masieri, Venecia, 1987;
The Eijlande, Amberes, The Singel, 1990; Ber-
lin Morgen, Berlin, 1991; Alexanderpolder, new
urban frontiers, AIR Rotterdam, 1993.
Tanto sus contribuciones teóricas como la
propia obra del autor han sido motivo además
de entrevistas en medios divulgativos, de ex-
posiciones en diversos países y son referencia Lotus, Casabella, Daidalos, Architectural Re-
para arquitectos e investigadores. search Quarlerly, Perspecta o A+U Architecture
and Urbanism).
Monograph publications about his architec-
tural and urban projects like Melding town and
track, the railway project at Leuven, Marcel
Smets ed. 2002, Passeio Atlantico, Polis ed.
Lisboa, Marzo 2002. Formas Urbanas, Con-
creta ed. Lisboa 2003, Urbanidad Capilar, la
transformación urbanística de los Cuarteles
de Sant Andreu, Lunwerg, Barcelona 2009,
and recently Saint-Nazaire, ville port: L’histoire
d’une reconquête, Place Publique, Nantes,
2010 y Prat Nord, Edicions de Cantonada,
Barcelona, 2010.
Exhibitions devoted to his work Fundazione
Angelo Masieri, Venecia, 1987; The Eijlande,
Amberes, The Singel, 1990; Berlin Morgen,
Berlin, 1991; Alexanderpolder, new urban fron-
tiers, AIR Rotterdam, 1993.
Both his theoretical contributions and his built
work have also been the subject of interviews
in various media and exhibitions in several
countries, and are a referent for numerous
architects and researchers.

137
138
Fundador del Laboratori d’Urbanisme de Bar-
celona (1969).
RECERCA
Director del Laboratori d’Urbanisme de Bar-
celona (des de 1969).
Director de les línies d’investigació Modelísti-
ca, L’ensenyament de l’urbanisme, La Urbani-
zació Marginal, Els Eixamples, Barcelona, Te-
rritori i comarques, Les Formes de Creixement
Urbà, Projecte i Ordenança, L’Urbanisme de
les ciutats, Teoria del Projecte Urbà, Perifèria,
Interseccions.
Director de més de vint Tesis Doctorals: Las
Coreas de Barcelona, Joan Busquets (1974),
Metodología de Planeamiento y Ley Urbanísti-
ca en España (1956-75), Antonio Font (1977),
El planejament urbà i la crisis de 1917 a Barce-
lona, Manuel Torres Capell (1978), La ciudad
a través de su plano, José González-Cebrián
(1982), La vivienda masiva y la formación
metropolitana de Barcelona, Amador Ferrer
(1982), El Urbanismo de las Obras Públicas,
José Luís Gómez Ordóñez (1983), Vers una
remodelació de l’Eixample, Jaume Sanmartí
(1984), Urbanització i planejament Urbanístic:
Barcelona 1917-1936, Jaume Llobet (1985),
Manzana y tipo edificatorio en transformación:
el centro de Santiago, José Rosas (1986),
Suelo, técnica e iniciativa en los orígenes del
Ensanche de Barcelona, Miquel Corominas
(1986), Proyecto de diseño urbano en el área
del Midtown de Nueva York, Francisco Javier
Biurrún (1986), El proyecto de la calle sin
nombre, Joaquim Sabaté (1987), L’abstracció
del territori, Rosa Barba (1987), Taxonomia de
les Unitats d’Habitació I de les agrupacions
interviàries, Salvador Tarragó (1988), The de-
velopment of nineteenth century working class
housing. The “ilhas”, Manuel Teixeira (1988),
Las componentes formales del territorio rural,
Xabier Eizaguirre (1990), La forma urbis: cinc

139
Fundador del Laboratorio de Urbanismo de Founder of Laboratorio de Urbanismo de Bar-
Barcelona (1969) celona (1969)
Director del Laboratorio de Urbanismo de Director of Laboratorio de Urbanismo de
Barcelona (desde 1969) Barcelona (since 1969)
Director de las líneas de investigación Director of lines of research Modelística, La
Modelística, La enseñanza del urbanismo, La enseñanza del urbanismo, La Urbanización
Urbanización Marginal, Los Ensanches, Bar- Marginal, Los Ensanches, Barcelona, Territo-
celona, Territorio y comarcas, Las Formas de rio y comarcas, Las Formas de Crecimiento
Crecimiento Urbano, Proyecto y Ordenanza, El Urbano, Proyecto y Ordenanza, El Urbanismo
Urbanismo de las ciudades, Teoría del Proyec- de las ciudades, Teoría del Proyecto Urbano,
to Urbano, Periferia e Intersecciones. Periferia and Intersecciones.
Director de más de veinte Tesis Doctorales: Director of more than twenty Ph. D. Thesis:
Las Coreas de Barcelona, Joan Busquets Las Coreas de Barcelona, Joan Busquets
(1974), Metodología de Planeamiento y Ley (1974), Metodología de Planeamiento y Ley
Urbanística en España (1956-75), Antonio Urbanística en España (1956-75), Antonio
Font (1977), El planejament urbà i la crisis Font (1977), El planejament urbà i la crisis
de 1917 a Barcelona, Manuel Torres Capell de 1917 a Barcelona, Manuel Torres Capell
(1978), La ciudad a través de su plano, José (1978), La ciudad a través de su plano, José
González-Cebrián (1982), La vivienda masiva González-Cebrián (1982), La vivienda masiva
y la formación metropolitana de Barcelona, y la formación metropolitana de Barcelona,
Amador Ferrer (1982), El Urbanismo de las Amador Ferrer (1982), El Urbanismo de las
Obras Públicas, José Luís Gómez Ordóñez Obras Públicas, José Luís Gómez Ordóñez
(1983), Vers una remodelació de l’Eixample, (1983), Vers una remodelació de l’Eixample,
Jaume Sanmartí (1984), Urbanització i pla- Jaume Sanmartí (1984), Urbanització i pla-
nejament Urbanístic: Barcelona 1917-1936, nejament Urbanístic: Barcelona 1917-1936,
Jaume Llobet (1985), Manzana y tipo edifica- Jaume Llobet (1985), Manzana y tipo edifica-
torio en transformación: el centro de Santiago, torio en transformación: el centro de Santiago,
José Rosas (1986), Suelo, técnica e iniciativa José Rosas (1986), Suelo, técnica e iniciativa
en los orígenes del Ensanche de Barcelona, en los orígenes del Ensanche de Barcelona,
Miquel Corominas (1986), Proyecto de diseño Miquel Corominas (1986), Proyecto de diseño
urbano en el área del Midtown de Nueva York, urbano en el área del Midtown de Nueva York,
Francisco Javier Biurrún (1986), El proyecto de Francisco Javier Biurrún (1986), El proyecto de
la calle sin nombre, Joaquim Sabaté (1987), la calle sin nombre, Joaquim Sabaté (1987),
L’abstracció del territori, Rosa Barba (1987), L’abstracció del territori, Rosa Barba (1987),
Taxonomia de les Unitats d’Habitació I de les Taxonomia de les Unitats d’Habitació I de les
agrupacions interviàries, Salvador Tarragó agrupacions interviàries, Salvador Tarragó
(1988), The development of nineteenth century (1988), The development of nineteenth century
working class housing. The “ilhas”, Manuel working class housing. The “ilhas”, Manuel
Teixeira (1988), Las componentes formales Teixeira (1988), Las componentes formales
del territorio rural, Xabier Eizaguirre (1990), La del territorio rural, Xabier Eizaguirre (1990), La

140
ciutats sota sospita, Josep Parcerisa (1991), forma urbis: cinc ciutats sota sospita, Josep forma urbis: cinc ciutats sota sospita, Josep
Urbanización y formas territoriales. La perife- Parcerisa (1991), Urbanización y formas terri- Parcerisa (1991), Urbanización y formas terri-
ria de las ciudades gallegas, Juan Luís Dalda toriales. La periferia de las ciudades gallegas, toriales. La periferia de las ciudades gallegas,
(1991), La historia urbana en Tolosa. Una Juan Luís Dalda (1991), La historia urbana Juan Luís Dalda (1991), La historia urbana
teoría de las formas de construcción de la ciu- en Tolosa. Una teoría de las formas de cons- en Tolosa. Una teoría de las formas de cons-
dad, Ángel Martín (1993), Geometria i projecte trucción de la ciudad, Ángel Martín (1993), trucción de la ciudad, Ángel Martín (1993),
del sòl als orígens de la Barcelona Moderna. Geometria i projecte del sòl als orígens de la Geometria i projecte del sòl als orígens de la
La vila de Gràcia, Enric Serra (1993), Places Barcelona Moderna. La vila de Gràcia, Enric Barcelona Moderna. La vila de Gràcia, Enric
proxades a Catalunya. El projecte vuitcentista, Serra (1993), Places proxades a Catalunya. El Serra (1993), Places proxades a Catalunya. El
Maria Rubert (1993), L’Illa Diagonal de Barce- projecte vuitcentista, Maria Rubert (1993), L’Illa projecte vuitcentista, Maria Rubert (1993), L’Illa
lona. Les qüestions del projecte, Lluís Tobella Diagonal de Barcelona. Les qüestions del pro- Diagonal de Barcelona. Les qüestions del pro-
(2003), Los otros paisajes, Maria Goula (2007), jecte, Lluís Tobella (2003), Los otros paisajes, jecte, Lluís Tobella (2003), Los otros paisajes,
Retícules i diagonals: el Pla Jaussely de Barce- Maria Goula (2007), Retícules i diagonals: el Maria Goula (2007), Retícules i diagonals: el
lona de 1907 i el Pla Burnham de Chicago de Pla Jaussely de Barcelona de 1907 i el Pla Bur- Pla Jaussely de Barcelona de 1907 i el Pla Bur-
1909, Carme Fiol (2007). nham de Chicago de 1909, Carme Fiol (2007). nham de Chicago de 1909, Carme Fiol (2007).

141
142
OBRA
PLANEJAMENT PLANEAMIENTO
Membre de la Comissió del Pla Director de Miembro de la Comisión del Plan Director del
l’Àrea Metropolitana de Barcelona (1965-67). Área Metropolitana de Barcelona (1965-67).
Coordinador del Pla General Metropolità Coordinador del Plan General Metropolitano
(PGM) de Barcelona (1968-70). (PGM) de Barcelona (1968-70).
Consultor de Plans Generals de ciutats capi- Consultor en Planes Generales de ciudades
tals espanyoles: Las Palmas de Gran Canaria, capitales españolas: Las Palmas de Gran Ca-
Málaga (Premio Nacional de Urbanismo 1985), naria, Málaga (Premio Nacional de Urbansimo
Madrid, A Coruña i Córdoba. 1985), Madrid, La Coruña y Córdoba.
Pla General de Tolosa (1973). Plan General de Tolosa (1973).
Pla general de Banyoles (1981) i Cornellà de Plan general de Banyoles (1981) y Cornellà
Terri (1981). de Terri (1981).
Plans Generals de Manlleu i Torelló (1980). Planes Generales de Manlleu y Torelló
Pla General de Terrassa (Premi Nacional de (1980).
Urbanisme de Catalunya 2003). Plan General de Terrassa (Premio Nacional
Director de plans urbanístics a Barcelona de Urbanismo de Catalunya 2003).
(Casernes de Sant Andreu, La Sagrera, 22@- Director planes urbanísticos en Barcelona
Poblenou, Pla de la Barceloneta, Premio Na- (Les Casernes-Sant Andreu, La Sagrera, 22@- PLANNING
cional de Urbanismo 1983), Badalona, Santa Poblenou, Plan de la Barceloneta–Premio Na- Member of the Commission responsible for
Coloma, Olot, Aranjuez, San Sebastián, Reus cional de Urbanismo 1983), Badalona, Santa the Master Plan for the Metropolitan Area of
(El Carme), Terrassa (Torressana). Coloma, Olot, Aranjuez, San Sebastián, Reus Barcelona (1965-67).
Normes Urbanístiques del Ensanche Ro- (El Carme), Terrassa (Torressana). Coordinator of the General Metropolitan Plan
mántico, San Sebastian (1974, amb Luis Peña, Normas Urbanísticas del Ensanche Román- (PGM) for Barcelona (1968-70).
Rafael Moneo i Eduardo Mangada). tico, San Sebastián (1974, con Luis Peña, Consultant on General Plans for major
Rafael Moneo y Eduardo Mangada). Spanish cities: Las Palmas de Gran Canaria,
Málaga (Premio Nacional de Urbansimo 1985),
PROYECTOS URBANOS Madrid, La Coruña and Córdoba.
Sector Poble Nou-La Ribera Barcelona. 1er Director of General Plans for various Catalan
premio, 1971. and Spanish towns: Terrassa (Premi Catalun-
Centro Terminal en El Prat, Barcelona, Men- ya d’Urbanisme prize 2003), Manlleu, Torelló,
ción. Banyoles, Tolosa.
Renovación del Centro Histórico Coso 2, Director of urban development plans in Bar-
Zaragoza. 2º premio, 1970. celona (Les Casernes-Sant Andreu, La Sagre-
Renovación del área central de San Matías. ra, 22@-Poblenou, Plan de la Barceloneta–Na-
2º premio Granada, 1975. tional Urbanism prize,1983), Badalona, Santa
Nuevo Barrio Residencial Lakua, Vitoria. 1er Coloma, Olot, Aranjuez, San Sebastián, Reus
Premio, 1977. (El Carme), Terrassa (Torressana).

143
PROJECTES URBANS Plaza de la Marina, Málaga, proyecto 1981, URBAN PROJECTS
Sector Poble Nou-La Ribera Barcelona. 1r construcción.1985-89. Poble Nou-La Ribera sector. 1st prize, 1971.
Premi, 1971. Renovación del Moll de la Fusta, Barcelona, Terminal in El Prat. Mention.
Centre Terminal a El Prat, Barcelona, Men- p. 1981-82, c.1982-86. Renovation of the historic centre Coso 2,
ció. Plan para el frente portuario de Thessalonika, Zaragoza. 2nd prize,1970.
Renovació del Centre Històric Coso 2, Zara- p.1986. Renovation of the central area of San Matias,
goza. 2n Premi, 1970. Renovación de la Banhofplatz, Salzburg, Granada. 2nd prize,1975.
Renovació del àrea central de San Matías. Mención, 1987. New residential district, Lakua, Vitoria. 1st
2n Premi, Granada, 1975. Reutilización galerías subterráneas. prize, 1977.
Nou Barri Residencial Lakua, Vitoria. 1r Sottonapoli, Napoli, 1988. Plaza de la Marina, Málaga, project 1981,
Premi, 1977. Nuevo Puerto Cívico, Badalona, 1er Premio, construction 1985-89.
Plaça de la Marina, Màlaga, projecte 1981, Barcelona 1988. Renewal of the Moll de la Fusta, Barcelona,
construcció 1985-89. Proyecto multifuncional l’Illa Diagonal, Barce- p. 1981-82, c.1982-86.
Renovació del Moll de la Fusta, Barcelona, p. lona, 1er Premio, 1988. Plan for the harbour front of Thessaloniki,
1981-82, c.1982-86. Edificio L’Illa Diagonal, Barcelona, c.1989-93. p.1986.
Pla pel front portuari de Thessalonika, Transformación de de los muelles del puerto Renewal of Bahnhofplatz, Salzburg,
p.1986. de Amberes Stadt aan de Stroom, 1er Premio, Mention,1987.
Renovació de la Banhofplatz, Salzburg, 1990. Reuse of underground galleries. Sottonapoli,
Menció, 1987. Redefinición del frente portuario Kaaien, Napoli, 1988.
Reutilizació galeries subterrànies. Sottonapo- Amberes, 1er Premio, 1990. New Civic Port, Badalona, Barcelona, 1st
li, Napoli, 1988. Propuestas para la transformación de la prize, 1988.
Nou Port Cívic, Badalona, 1r Premi, Barcelo- Alexanderplatz, Berlín. Berlin Morgen. Proyecto Multifunctional project L’Illa Diagonal, Barce-
na, 1988. por invitación, 1991. lona, 1st prize, 1988.
Projecte multifuncional L’Illa Diagonal, Barce-
lona, 1r Premi, 1988.
Edifici L’Illa Diagonal, Barcelona, c.1989-93.
Transformació dels molls del port d’Amberes
Stadt aan de Stroom, 1r Premi, 1990.
Redefinició del front portuari Kaaien, Ambe-
res, 1r Premi, 1990.
Propostes per a la transformació de
l’Alexanderplatz, Berlín. Berlin Morgen. Invita-
ció, 1991.
Barri Alexanderpolder, Rotterdam, 1993.

144
Barrio Alexanderpolder, Rotterdam, 1993. L’Illa Diagonal building, Barcelona, c.1989-
Renovación del Barrio La Sang, Alcoi, 93.
c.1993-02. Transformation of the quays in the port of
Winschoterkade, Gröningen, p.1994, c.1995. Antwerp, Stadt aan de Stroom, 1st prize, 1990.
Urbanización del área Ville-Port, Saint Nazai- Redefinition of the harbour front of Kaaien,
re, 1er Premio, 1995. Antwerp,1st prize, 1990.
Transformación y renovación del frente de Proposals for the transformation of Alexan-
Thessalonika, Waterfront-Cityfront, 1er Premio, derplatz. Berlín. Berlin Morgen. By invitation,
1996. 1991.
Sottocorso. Renovación del Cantieri Navale, Alexanderpolder neighbourhood, Rotterdam,
Genova, p.1996-97. 1993.
Plan de Espacios Públicos en el sector cen- Renewal of La Sang neighbourhood, Alcoi,
tral de Almere, p.1996-98. c.1993-02.
Urbanización Área Ville-Port, Saint Nazaire, Winschoterkade, Gröningen, p.1994, c.1995
Nantes, p.1996-02. Construction of the Ville-port area, Saint
Plaza y nueva estación intermodal en Lovai- Nazaire, 1st prize, 1995.
na, p.1996-99, c.1998-02.
Renovació del Barri La Sang, Alcoi, c.1993-
02.
Winschoterkade, Gröningen, p.1994, c.1995.
Urbanizació de l’àrea Ville-Port, Saint Nazai-
re, 1r Premi, 1995.
Transformació i renovació del front de Thes-
salonika, Waterfront-Cityfront, 1r Premi, 1996.
Sottocorso. Renovació del Cantieri Navale,
Genova, p.1996-97.
Pla d’Espais Públics al sector central
d’Almere, p.1996-98.
Urbanització de l’Àrea Ville-Port, Saint Nazai-
re, Nantes, p.1996-02.
Plaça i nova estació intermodal a Leuven,
p.1996-99, c.1998-02.
Pla de transformació Porto Vecchio, Trieste,
p.1998-99.
Pla sector Ringboog Arnhem, Arnhem, p.
2000-04.
Paseio Atlántico de Porto, p.1999-01, c.2001-
02.
Sector d’activitats mixtes 22@, Poblenou,
Barcelona, p.2001.

145
Front Urbà la Maquinista, Barcelona, p.2001- Plan de transformación Porto Vecchio, Tries- Transformation and renovation of the se-
03. te, p.1998-99. afront of Thessaloniki, Waterfront-Cityfront,1st
Ciberdistrito Herrera, Àrea Tecnològica, Plan sector Ringboog Arnhem, Arnhem, prize, 1996.
Santo Domingo, 2002. p.2000-04. Sottocorso. Renewal of the Cantieri Navale,
Petit Maroc, renovació del port de Saint Paseo Atlántico en Porto, p.1999-01, c.2001- Genoa, p.1996-97.
Nazaire, 2002. 02. Plan for Public Spaces in the central sector of
Pla Especial per Almaden, complex miner, Sector de actividades mixtas 22@, Poblenou, Almere, p.1996-98.
Huelva, 2002. Barcelona, p.2001. Urbanization of the Ville-port area, Saint-
Front Marítim Scheveningen. Den Haag, Frente Urbano la Maquinista, Barcelona, Nazaire, Nantes, p.1996-02.
p.2002- . p.2001-03. Square and new intermodal station in Leu-
Renovació sector Vallbuena, Bajomuralla, Ciberdistrito Herrera, Área Técnológica, ven, p.1996-99, c.1998-02.
Logroño, 2003. Santo Domingo, 2002. Plan for the transformation of Porto Vecchio,
Ordenació Barri d’Habitatge Social Torressa- Petit Maroc, renovación del puerto de Saint Trieste, p.1998-99.
na, Terrassa, p.2003-2011. Nazaire, 2002. Plan of the Rijnboog Arnhem sector, Arnhem,
Transformació àrea central Operaplein-Roos- Plan Especial para Almaden, complejo mine- p.2000-04.
veltplein, Amberes. 1r Premi, 2004. ro, Huelva, 2002. Passeio Atlântico in Porto, p. 1999-01,
Ordenació sector Les Casernes-Sant Andreu, Frente Marítimo Scheveningen. Den Haag, p. c.2001-02
Barcelona, p.2005-2011. 2002- . 22@ mixed activities sector, Poblenou, Bar-
Renovación sector Vallbuena, Bajomuralla, celona, p.2001.
Logroño, 2003. Urban frontage of La Maquinista, Barcelona,
Ordenación Barrio de Vivienda Social Torres- p.2001-03.
sana, Terrassa, p.2003- . Ciberdistrito Herrera technological area, San-
Transformación área central Operaplein-Ro- to Domingo, 2002.
osveltplein, Amberes. 1er premio, 2004. Petit Maroc renewal of the port of Saint-Na-
Ordenación sector Les Casernes-Sant An- zaire, Nantes, 2002.
dreu, Barcelona, p.2005- . Special Plan for the Almaden mining com-
Renovación del Barrio del Carme, Reus, plex, Huelva, 2002.
2006- . Scheveningen seafront, The Hague, p. 2002-.

146
Renewal of the Vallbuena sector, Bajomura-
lla, Logroño, 2003.
Laying out of the Torressana social housing
district, Terrassa, p.2003- .
Transformation of the central Operaplein-
Rooseveltplein area, Antwerp, 1st prize, 2004.
Laying out of Les Casernes-Sant Andreu,
p.2005- .
Renewal of the Barri del Carme neigbourho-
od, Reus, 2006- .
Prat Nord 6+6, El Prat de Llobregat, 2008.
Residential project in Lleida (Are SUR 8-9-
24), p. 2008-2009.
Residential project in Montesa factory’s site,
Esplugues de Llobregat, 2008-2009.
Urban transformation of Gravendijkwall ave-
nue, Rotterdam, 2009.
Renovació del Barri del Carme, Reus, 2006- Prat Nord 6+6, El Prat de Llobregat, 2008. Urban Center Renewal in Antwerpen, Opera-
2011. Nuevo tejido residencial en Lleida (Are SUR plein, Anvers, c.2004- .
Prat Nord 6+6, El Prat de Llobregat, 2008. 8-9-24), p. 2008-2009. Porte des Gaves, Pau, c.2010- .
Nou teixit residencial a Lleida (Are SUR 8-9- Ordenación residencial en los terrenos de
24), p.2008-2009. la fábrica Montesa, Esplugues de Llobregat, ARCHITECTURAL PROJECTS
Ordenació residencial als terrenys de la fàbri- 2008-2009. Muntaner-Avenir Building, Barcelona (1964-
ca Montesa, Esplugues, 2008-2009. Transformación urbanística de la avenida 67, with M. de Solà-Morales i Rosselló).
Transformació urbanística de l’avinguda Gra- Gravendijkwall, Rotterdam, 2009. Rico-Camps House, Sant Cugat del Vallès,
vendijkwall, Rotterdam, 2009. Renovación centro urbano en Antwerpen, Barcelona (1970).
Renovació centre urbà d’Antwerpen, Opera- Operaplein, Anvers, c.2004- . La Miranda House, Sant Hilari de Sacalm
plein, Anvers, c.2004- . Porte des Gaves, Pau, c.2010- . (1975).
Porte des Gaves, Pau, c.2010- .

147
148
PROJECTES ARQUITECTÓNICS PROYECTOS ARQUITECTÓNICOS Pericot-Cosp House, Sa Tuna (1990).
Edifici Muntaner-Avenir, Barcelona (1964-67, Edificio Muntaner-Avenir, Barcelona (1964- Illa Diagonal, Barcelona (1993).
amb M. de Solà-Morales i Rosselló). 67, con M. de Solà-Morales i Rosselló). Residential buildings in Alcoi (1998).
Casa Rico-Camps, Sant Cugat del Vallès, Casa Rico-Camps, Sant Cugat del Vallès, De Lijn Bus Station, Leuven (2002).
Barcelona (1970). Barcelona (1970). Estufa Building, Porto (2002).
Casa La Miranda, Sant Hilari de Sacalm Casa La Miranda, Sant Hilari de Sacalm Social Housing U03 Casernes, Barcelona
(1975). (1975). (2010).
Casa Pericot-Cosp, Sa Tuna (1990). Casa Pericot-Cosp, Sa Tuna (1990). Agulles Residential buildings, Torresana,
Illa Diagonal, Barcelona (1993). Illa Diagonal, Barcelona (1993). Terrassa (2010).
Conjunt d’edificis d’habitatges a Alcoi Conjunto de edificios de vivendas en Alcoi El Carme Facilities Building, Reus (2011).
(1998). (1998).
Estació d’autobusos De Lijn, Leuven Estación de autobuses De Lijn, Leuven OBJECTS
(2002). (2002). Cala Ratjada Deck Chair(1974).
Edifici Estufa, Porto (2002). Edificio Estufa, Porto (2002). Urbatas (1993).
Habitatges social U03 Casernes, Barcelona Viviendas Sociales U03 Casernes, Barcelona
(2010). (2010).
Edificis d’habitatges Agulles, Torresana, Edificios de viviendas Agulles, Torresana,
Terrassa (2010). Terrassa (2010).
Equipament El Carme, Reus (2011). Equipamiento El Carme, Reus (2011).

OBJECTES OBJETOS
Gandula Cala Ratjada (1974). Tumbona Cala Ratjada (1974).
Urbates (1993). Urbatas (1993).

RF

www.manueldesola.com

149

You might also like