PREDLAGA^: Vlada na Republika

Makedonija
PRETSTAVNICI: Stev~o Jakimovski,
minister za trud i
socijalna politika
Samka Ibraimovski ,zamenik
na ministerot za trud i
socijalna politika

POVERENICI: Aco Janevski, dr`aven

Sekretar
Stojan Trajanov, dr`aven
sovetnik

PREDLOG
za donesuvawe na Zakon za izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot
za penziskoto i invalidskoto osiguruvawe
so
PREDLOG NA ZAKON

Skopje, mart 2006 godina

I. USTAVEN OSNOV ZA DONESUVAWE NA ZAKONOT

Ustaven osnov za donesuvawe na Zakonot e ~len 68 stav 1 alineja 2 od

Ustavot na Republika Makedonija, spored koj Sobranieto na Republika Makedonija
donesuva zakoni i ~len 34 spored koj gra|anite imaat pravo na socijalna sigurnost i
socijalno osiguruvawe utvrdeni so zakon i so kolektiven dogovor.

II. PRI^INI ZA DONESUVAWE NA ZAKONOT

Vo Republika Makedonija penziskoto i invalidskoto osiguruvawe kako

oblast e uredeno so Zakonot za penziskoto i invalidskoto osiguruvawe (“Slu`ben vesnik
na Republika Makedonija” broj 80/93, 3/94, 14/95, 71/96, 32/97, 24/2000, 96/2000,
50/2001,85/2003,50/2004 , 4/2005, 84/05 i 101/05 ).

Predlo`enite izmenuvawa i dopolnuvawa na Zakonot za penziskoto i

invalidskoto osiguruvawe, vo najgolem del, se odnesuvaat na dobli`uvaweto na
regulativata za po~ituvawe na kriteriumite {to se primenuvaat i vo drugite zemji - ~lenki
na EU, vodej}i smetka za osigurenicite koi imaat navr{eno penziski sta` vo pove}e zemji.

So ovie izmeni se predlagaat re{enija koi imaat za cel da gi spre~at

zloupotrebite pri ostvaruvawe pravoto na semjna penzija so sklu~uvawe na brakovi
neposredno pred smrtta na penzionerot zaradi koristewe na negovata penzija.

Isto taka, se predlaga re{enie dokolku rabotodavec vraboti penzioner da

ima obvrska da plaka i pridones za penziskoto i nvaliskoto osiguruvawe, a penzionerot po
toj osnov da ima i odredeno pravo. Osnovicata za pla}awe na pridonesot ne mo`e da
iznesuva pomalku od edna prose~na neto plata po rabotnik vo Republikata,objavena vo
tekovniot mesec.

So postojniot Zakon za penziskoto i invalidskoto osiguruvawe e uredeno

deka dokolku so pravosilno re{enie e povreden zakonot ili akt na Fondot na {teta na
strankata, toa re{enie da mo`e po barawe ili po slu`bena dol`nost da se izmeni so novo
re{enie i vo ovie slu~ai pravoto pripa|a od denot na ispolnuvawe na uslovite. Me|utoa, so
ovie predlozi se predlaga, vo slu~aj, koga so pravosilno re{enie e priznato pravo koe na
osigurenikot ne mu pripa|a soglasno propisite od penziskoto i invalidskoto osiguruvawe ,
da mo`e toa re{enie da se oglasi za ni{tovno, so pravni posledici nanapred.

Isto taka, so ovoj tekst se vr{i i usoglasuvawe odnosno doprecizirawe na

oddelni odredbi so zapo~nuvawe na uplatata na pridonesot za zadol`itelno kapitalno
finanasirano penzisko osiguruvawe.

III. OSNOVNI NA^ELA NA KOI SE ZASNOVA ZAKONOT

2
 Zakonot ~ie donesuvawe se predlaga se zasnova na istite na~ela na koi se
zasnova postojniot Zakon za penzisko i invalidsko osiguruvawe.

IV.SODR@INA NA ZAKONOT

Sodr`inata na Zakonot e dadena vo vid na Predlog na Zakon.

V. PREDLOG NA DONESUVAWE NA ZAKONOT PO SKRATENA

POSTAPKA

So ogled deka izmenite i dopolnuvawata na Zakonot ne prestavuvaat

slo`ena nitu obemna materija se predlaga, soglasno ~len 152 od Delovnikot na Sobranieto
na Republika Makedonija, Predlogot na Zakonot da se pretrese na istata sednica na koja
se pretresuva i predlogot na donesuvawe na Zakonot.

Predlog na zakon
za izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot za penziskoto i
invalidskoto osiguruvawe

^len 1

3
 Vo Zakonot za penziskoto i invalidskoto osiguruvawe ("(,,Sl. vesnik na RM,,
br.80/93, 3/94, 14/95,71/96, 32/97,24/00,96/00,50/01 , 85/03, 50/04, 4/05 , 84/05 i 101/05),vo
~lenot 11 stav1,to~ka 12 se dodava nova to~ka 13,koja glasi:
,,rabotnicite vo raboten odnos ili fizi~kite lica koi vr{at dejnost, po ostvaruvawe pravo na
starosna ili invalidska penzija po osnov na namalena odnosno preostanata rabotna
sposobnost,,.

^len 2

Vo ~lenot 33 stav 2 vo prvata i vtorata re~enica, zborovite ,,1 septemvri 2001

godina,, se zamenuvaat so zborovite ,, nivnata uplata na pridonesot za zadol`itelno
kapitalno finansirano penzisko osiguruvawe,,.

^len 3

Po ~lenot 33 se dodava nov ~len 33-a,koj glasi:

^len 33-a

Na korisnik na penzija,koj rabotel kako osigurenik spored ~len 11 stav 1 to~ka

13, poveke od tri godini ,za godinite navr{eni po ovoj period, se presmetuva penzija vo
visina od 1% za sekoja godina pominata na rabota, od penziska osnova opredlena od
platite,bez valorizacija.Pri utvrduvawe na penziskata osnova vo vrska so rabotnoto vreme
se primenuvaat odredbite na ~lenot 23 od ovoj zakon.

Noviot iznos na penzijata od stav 1 na ovoj ~len se dodava na posledniot

mese~en iznos na penzijata pred prestanokot na rabotniot odnos,zasnovan kako korisnik
na penzija.Pravoto na noviot iznos na penzija opredelen spored ovoj ~len pripaga prviot
den na naredniot mesec po podnesuvawe na baraweto.

^len 4

Vo ~len 35 stavot 2 se bri{e.

^len 5

Vo ~lenot 72 po stavot 3 se dodava nov stav 4 koj glasi;

“Vdovica koja sklu~ila brak so korisnik na penzija odnosno osigurenik koj gi

ispolnuval uslovite za penzija, postar od 64 godini, steknuva pravo na semejna penzija
dokolku brakot trael najmalku pet godini.”
^len 6

4
 Vo ~lenot 73 po stavot 3 se dodava nov stav 4 koj glasi:

“Vdovec koj sklu~il brak so korisnik na penzija odnosno osigurenik koj gi

ispolnuval uslovite za penzija,postar od 62 godini steknuva pravo na penzija dokolku
brakot trael najmalku pet godini.”

^len 7

Vo ~lenot 131 po brojot 11 se dodavaat zborovite: “osven individualnite

zemjodelci obvrznici na danok od prihod od zemjodelska dejnost na koi zemjodelskata
dejnost im e edinstveno zanimawe(individualni zemjodelci).
Vo stavot 1 zborovite ,, 1 septemvri 2001 godina,, se zamenuvaat so zborovite ,, 1
januari 2003 godina,,.

^len 8

Vo ~lenot 132 stav 1 zborovite ,, 1 septemvri 2001 godina,, se zamenuvaat so

zborovite ,, 1 januari 2003 godina,,.

^len 9

Po ~lenot 145, se dodava nov ~len 145-a, koj glasi:

,, Pravosilno re{enie so koe na osigurenikot mu e priznato pravo, koe

spored propisite od penziskoto i invalidskoto osiguruvawe, ne mu pripa|a, se oglasuva za
ni{tovno, celosno ili delumno".

Pravnite posledici od oglasuvaweto na re{enieto za ni{tovno, nastapuvaat

od prviot den na naredniot mesec po donesuvaweto na re{enieto so koe se gubi steknatoto
pravo.

^len 10

Vo ~lenot 151 stav 1, brojot "3"se zamenuva so zborovite " 2 i 3"

.
Po stavot 1 na ovoj ~len se dodava nov stav 2, koj glasi:

"Najnizok iznos na penzija, steknata spored ovoj zakon, se isplatuva dodeka

korisnikot na penzija ima postojano mesto na `iveewe vo Republika Makedonija, ako
poinaku ne e predvideno so me|unaroden dogovor".

5
 ^len 11

Vo ~lenot 154 zborovite: ,,zapira isplatata na,, se zamenuvaat so

zborovite:,,isplatuva 30% od penzijata,,.

Vo ~lenot 154 po stav 1 se dodava nov stav 2 koj glasi:

Na korisnik na penzija od stav 1 na ovoj ~len,koj raboti polovina od polnoto

rabotno vreme mu se isplatuva 50% od penzijata,a za rabota pomalku od polovina od
polnoto rabotno vreme 70% od penzijata.

^len 12

Vo ~lenot 180 po stavot 15 se dodava nov stav 16,koj glasi:

,,Za osigurenicite od ~len 1 na ovoj zakon, koi imaat visoko obrazovanie,

osnovica za presmetuvawe i plakawe na pridonesot ne mo`e da iznesuva pomalku od
edna i pol prose~na neto plata po rabotnik vo Republikata,objavena vo tekovniot mesec,
a za osigurenicite so sredno obrazovanie, ne pomalku od prose~na neto plata po rabotnik,
vo Republikata, objavena vo tekovniot mesec,, .

^len 13

Vo ~lenot 182 stav 1,po to~kata 14 se dodava nova to~ka 15,koja glasi:
,,Rabotodavcite za svoite rabotnici odnosno fizi~koto lice samo za sebe-~len 1 na
ovoj zakon,,.

^len 14

Vo ~lenot 183 stav 4 zborot ,,osmi,, se zamenuva so zborot ,,petnaesetti,,.

^len 15

Vo ~lenot 193-b po stav 1 se dodava nov stav 2 koj glasi:

,,Na osigurenicite od stav 1 na ovoj ~len za sekoja godina penziski sta` koj
e nad 40 godini penziski sta` (ma`) odnosno nad 35 godini penziski sta` (`ena), penziskata
osnova im se utvrduva vo procenti od dopolnitelni 1,8 , za sekoja godina penziski sta`,
navr{en po 1 septemvri 2007 godina,,.

6
 Stavot 2 stanuva stav 3 a dosega{niot stav 3 se bri{e.

^len 16

Vo ~lenot 193- v vo tretiot red zborovite ,, 1 septemvri 2001 godina,, se

zamenuvaat so zborovite ,, 1 januari 2003 godina,, a vo {estiot i sedmiot red zborovite ,,
1 septemvri 2001 godina,, se zamenuvaat so zborovite ,,uplatata na pridonesot za
zadol`itelno kapitalno finansirano penzisko osiguruvawe,,.

^len 17

Vo ~len 30 od Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot za

penziskoto i invalidskoto osiguruvawe (,,Sl. vesnik na RM,, br.101/05), po zborot ,,
vozrasta,, to~kata se zamenuva so zapirka i se dodavaat zborovite ,, najdocna do 1
septemvri 2007 godina,,.

^len 18

Uplatenite sredstva za individualnite zemjodelci obvrznici na danok od prihod od

zemjodelska dejnost na koi zemjodelskata dejnost im e edinstveno zanimawe, na li~nite
smetki vo zadol`itelno kapitalno finansirano penzisko osiguruvawe do denot na
vleguvaweto vo sila na ovoj zakon, se prefrluvaat na smetkata na Fondot .

^len 19

Ovoj zakon vleguva vo sila osmiot den od denot na objavuvaweto vo

"Slu`ben vesnik na Republika Makedonija,, , a odredbite na ~lenot 8 stav 1 na ovoj
zakon }e se primenuvaat od 1 januari 2006 godina
OBRAZLO@ENIE

I. OCENKA NA SOSTOJBITE I CELTA [TO SE POSTIGNUVA SO

DONESUVAWETO NA ZAKONOT

Pra{awata od oblasta na penziskoto i invalidskoto osiguruvawe se uredeni

so Zakonot za penziskoto i invalidskoto osiguruvawe (“Slu`ben vesnik na Republika
Makedonija broj 80/93, 3/94, 14/95, 71/96, 32/97, 24/2000, 96/2000,
50/2001,85/2003,50/2004, 4/2005, 84/05 i 101/2005 godina”).

7
 Kako rezultat na postojano usovr{uvawe na zakonskata regulativa so
kriteriumite na EU, kako za{tita na gra|anite koi vo rabotniot vek rabotele vo pove}e
zemji i pravata gi ostvaruvaat spored me|unarodnte dogovori za socijalno osiguruvawe,
proizleze potrebata od izmeni i dopolnuvawa na Zakonot za penziskoto i invalidskoto
osiguruvawe.

So ovie izmeni i dopolnuvawa se spre~uva zloupotrebata pri ostvaruvawe pravoto

na semejna penzija so sozdavawe na praven osnov ako korisnik na penzija se vraboti da
se pla}a pridones za penzisko i invalidsko osiguruvawe.

II. OSNOVNI RE[ENIJA NA ZAKONOT

So ~lenot 1 se sozdava praven osnov vo krugot na osigurenicite da se vklu~at

i korisnici na penzija koi zasnovale raboten odnos ili vr{at denost.

So ~lenot 2 se vr{i usoglasuvawe so zapo~nuvawe na uplatata na pridonesot

za zadol`itelno kapitalno finanasirano penzisko osiguruvawe

So ~lenot 3 se regulira presmetuvaweto na visinata na penzijata (starosna ili

invalidska ako rabotel korisnik so preostanata rabotna sposobnost) taka {to za nad 3
godini pominati na rabota,penzijata se zgolemuva za 1% presmetan na ostvarenata
plata,bez valorizacija.

So ~lenot 4 na ovoj zakon( stav 2 na ~lenot 35 od postojniot Zakon za

penziskoto i invalidsko osiguruvawe) se predlaga da se bri{e.Ova od pri~ini {to so
postojnata sodr`ina na stavot 2 se predviduva{e, pri opredeluvawe na visinata na
najnizok iznos na penzija, da se zeme predvid samo sta`ot navr{en vo Republika
Makedonija, a ne i sta`ot navr{en vo druga dr`va.Ovaa dosega{na regulativa e
nekompatibilna so evropskite standardi na ednakvoto tretirawe na sta`ot navr{en vo druga
dr`ava dovorni~ka so koja Republika Makedonija ima sklu~eno bilateralni, odnosno me|
unaroni dogovori za socijalno osiguruvawe.Od navedenite pri~ini se predlaga da se bri{e
stavot 2 na ~len 35 od postojniot Zakon za penziskoto i invalidskoto osiguruvawe.

So ~lenot 5 i 6 se vr{i dopolnuvawe na posebnite uslovi za ostvaruvawe

pravo na semejna penzija so cel da se onevozmo`i ostvaruvawe pravo na semejna penzija
po osnov na brak sklu~en od interes.

So ~lenot 7 se isklu~uvaat individualnite zemjodelci od zadol`itelno

finasirano kapitalno osiguruvawe poradi faktot {to ovaa kategorija na osigurenici
pridonesot za penziskoto invalissko osiguruvawe so plaka nap la}a na najiska
osnovica(30%od prose~nata plata vo Republikata vo prethodnata godina. Isto taka, i
pokraj mo`nosta da pla}aat pridones na povisoka osnovica tie spored katastarskiot prihod
pridonesot go plakaat na najniska osnovica.Toa generira i ostvaruvawe na niski penzii do

8
1000,00 denari i zaradi toa ovie osigurenici skoro vo sekoj slu~aj ostvaruvaat najnizok
iznos na penzija. Spored toa i koga bi se vlku~ile vo kapitalno finansirano penzisko
osiguruvawe nepostojat uslovi za ostvaruvawe na prinos,zaradi niskiot iznos na sredtsva
transveriran na licnite smetki vo privatnite penziski fondovi. Imeno , spored Zakonot za
penziskoto i nvalidskoto osiguruvawe ako penzijata vrz osnova na generaciska
solidarnost i penzijata odnosno anuetetot od kapitalno osiguruvawe se pomali od
najniskiot iznos, se garantira najnizok iznos na penzij. Toa zna~i deka individualnite
zemjodelci i da bidat vklu~eni vo kapitalnoto osiguruvawe vo sekoj slu~aj ke go koristat
najnizok iznos na penzija vo Fondot.Isto taka se vr{i usoglasuvawe za datumot na
otpo~nuvawe na ~lenstvoto vo zadol`itelno kapitalno finasirano penzisko osiguruvawe.

^lenot 8 se odnesuva na usoglasuvawe za datumot na otpo~nuvawe na

~lenstvoto vo zadol`itelno kapitalno finasirano penzisko oisguruvawe.

So ~lenot 9 na ovoj zakon se predlaga regulativa so koja dokolku so

pravosilno re{enie na strankata i bide priznato pravo {to spored propisite od penziskoto i
invalidskoto osiguruvawe ne i pripa|a, toa re{enie da mo`e, delumno ili vo celost da se
oglasi za ni{tavno. Ovoj predlog ima za cel da vospostavi ramnote`a vo steknuvaweto na
pravata od penziskoto i invalidskoto osiguruvawe, imaj}i go predvid faktot deka spored
~lenot 145 od postojniot zakon, pravosilno re{enie mo`e da se izmeni vo sekoe vreme,
ako so nego e povreden materijalniot zakon na {teta na strankata.Spored ~lenot 145
noviot iznos pripaga od denot od koga se ispolneti uslovite za steknuvawe na so pravoto.

So ~lenot 10 od stav 1 se vr{i soodvetno doprecizirawe na odrebata ,a so noviot

stav 2 se utvrduva deka najnizok iznos na penzija }e se isplatuva kako minimum na
materjalna i socijalna sigurnost na korisnikot na penzija dodeka `ivee vo Republika
Makedonija,dokolku so megunaroden dogovor ne e poinaku regulirano.

So ~lenot 11 se predviduva re{enie ako korisnik na penziaj zasnova raboten

odnos da mu se isplatuva samo 30% od iznosot na penzijata,a rabotodavecot za vreme na
negovoto rabotewe da p la}a pridones za penzisko i nvalidsko osiguruvawe.

So ~lenot 12 e uredeno deka osnovica za presmetuvawe i naplata na pridones se

utvrdeni odredeni iznosi zaradi realno utvrduvawe na pridonesot.

Zaradi faktot {to obvrznikot vrabtil penzioner ima i obvrska spored predlogot na
~lenot 10 da plati pridones za penzisko i nvalidsko osiguruvawe, a fizi~koto lice samo za
sebe(~len 12)

So ~lenot 13 se opreduluva obvzrnikot za pla}awe na pridones za osigurenicite -

korisnici na starsona ili invalidska penzija po osnov na preostanata rabotna sposobnost.

So ~lenot 14 se predlaga podolg rok za dostavuvawe na mese~nite podatoci za

plata i uplaten pridones,poodelno, za sekoj osigurenik {to kako barawe go nametnaa
obrznicite, poradi faktot {to ne mo`e da se podgotvat samo za 8 dena bidejki do Fondot

9
na penziskoto i invalidskoto osiguruvawe na Makedonija treba da dostavuvaat mnogu
podatoci(plata,pridones,~asovi osnovici i dr.)koi ponatamu se relevantni za
sproveduvawe na penziskoto osiguruvawe.

So ~lenot 15 se doprecizira opredeluvaweto na procentite na osigurenicite koi

rabotat podolgo od 35 godini penziski sta` (`ena), odnosno 40 godini pnziski sta` (ma`)
koi na 1 septemvri 2001 godina imale pove}e od 15 godini penziski sta`.

So ~lenot 16 isto taka se usoglasuva so datumot na otpo~nuvawe na ~lenstvoto vo

zadol`itelno kapitalno finasirano penzisko osiguruvawe i zapo~nuvawe na uplatata na
pridonesot za zadol`itelno kapitalno finanasirano penzisko osiguruvawe.

^lenot 17 vr{i doprecizirawe na datumot do koga starosnata penzija mo`e

da se ostvaruva po osnov na navr{en penziski sta`, bez ogled na vozrasta.

So ~lenot 18 se ovzmo`uva na ivalidite na trudot na koj rabotniot odnos

mu prestanal poradi ste~aj, pred vleguvaweto vo sila na ovoj zakon, a postapkata traela
podlgo od dve godini, da mo`e da ostvari pari~en nadomestok na tovar na sredstvata na
Fondotna

So ~lenot 19 se regulira vra{aweto na Uplatenite sredstva za

individualnite zemjodelci obvrznici na danok od prihod od zemjodelska dejnost na koi
zemjodelskata dejnost im e edinstveno zanimawe, na li~nite smetki vo zadol`itelno
kapitalno finansirano penzisko osiguruvawe do denot na vleguvaweto vo sila na ovoj
zakon, na smetkata na Fondot na penziskoto i invalidskoto osiguruvawe na
Makedonija.Ova od pri~ina {to so ~lenot 8 se isklu~uvaat individualnite zemjodelci od
zadol`itelno finasirano kapitalno osiguruvawe.

III.FINANSISKI SREDSTVA

Zakonot ~ie donesuvawe se predlaga ne povlekuva dopolnitelni finansiski

sredstva.

10
IV. TEKST NA ODREDBITE OD ZAKONOT ZA PENZISKOTO I INVALIDSKOTO
OSIGURUVAWE KOI SE IZMENUVAAT I DOPOLNUVAAT
^len 11

Osigurenici so zadol`itelno penzisko i invalidsko osiguruvawe se:

1) rabotnicite vo raboten odnos vo pretprijatie i drugo pravno lice koe vr{i
stopanska dejnost, ustanova, drugo pravno lice koe vr{i dejnost na javna slu`ba, dr`aven
organ i organ na edinicite na lokalnata samouprava i vo doma{no i stransko fizi~ko i
pranvo lice (vo natamo{niot tekst: rabotodavec);
2) licata na slu`ba vo postojaniot sostav na Armijata na Republika
Makedonija ( vojnici po dogovor, pomladi oficeri, oficeri i gra|anski lica na slu`ba vo
Armijata);
3) izbranite ili imenuvanite nositeli na javna i druga funkcija, ako za
vr{eweto na funkcijata primaat plata, odnosno ostvaruvaat nadomestok na plata za
vr{ewe na taa funkcija;
4) dr`avjanite na Republika Makedonija koi na teritorijata na Republika
Makedonija se vraboteni kaj stranski i me|unarodni organi, organizacii i ustanovi, kaj
stranski diplomatski i konzularni pretstavni{tva ili se vo li~na slu`ba na stranski
dr`avjani, ako so me|unaroden dogovor ne e poinaku opredeleno;
5) dr`avjanite na Republika Makedonija vraboteni vo stranstvo zako kza
toa vreme ne se zadol`itelno osigureni kaj stranski nositel na osiguruvawe;
6) dr`avjanite na Republika Makedonija vraboteni kaj stranski rabotodavec
vo dr`ava vo koja se zadol`itelno osigureni, no vo koja pravata od penziskoto i
invalidskoto osiguruvawe, {to kako prava se utvrdeni so ovoj zakon, ne mo`at da gi
ostvaruvaat ili ne mo`at da gi koristat nadvor od taa dr`ava;
7) fizi~kite lica koi vr{at dejnost;
8) individualnite zemjodelci - obvrznici na danok od prihod od
zemjodelska dejnost na koi zemjodelskata dejnost im e edinstveno zanimawe
(individualni zemjodelci);
9) nevraboteni lica koi primaat pari~en nadomestok;
10) invalidite na trudot za vreme na ~ekawe za upatuvawe i za vreme na
prekvalifikacija ili dokvalifikacija i za vreme na ~ekawe na rasporeduvawe na drugi
soodvetni rabotni mesta ili soodvetno vrabotuvawe;

11
 11) samostojnite umetnici koi so takov status se zdobile spored
kriteriumite, vo soodvetna postapka i so soodveten akt na ministerot za kultura i
12) sportistite koi spored kriteriumite na Sojuzot na organizacii za fizi~ka
kultura na Republika Makedonija imaat status na vrvni sportisti-amateri, soglasno so
zakon, ako ne se osigureni po druga osnova.
^len 33
Starosnata penzija za osigurenicite od ~len 131 na ovoj zakon se utvrduva od penziskata
osnova vo procenti opredeleni zavisno od dol`inata na penziskiot sta` koja za sekoja
godina penziski sta` iznesuva 0,75% (ma`) odnosno 0,86% (`ena) od penziskata osnova, a
za penziski sta` pokratok od 1 godina, a najmalku {est meseci iznesuva 0,375% 9ma`),
odnosno 0,43% (`ena) od penziskata osnava.
Starosnata penzija za osigurenicite od ~len 132 na ovoj zakon se utvrduva od penziskata
osnova vo proceni koi za sekoja godina ispolnet penziski sta` do 1 septemvri 2001 godina
iznesuva 2,33% (ma`), odnosno 2,60% (~ena), a za penziski sta` pokratok od edna
godina, a najmalku {est meseci iznesuva 1,165% 9ma`), odnosno 1,30% (`ena), no
najmnogu 11,65% (ma`), odnosno 13% (`ena) od penziskata osnova. Za sekoja
natamo{na godina penziski sta` ispolnet po 1 septemvri 2001 godina, penzijata se
opredeluva vo visina od 0,75% (ma`), odnosno 0,86% (`ena), a za penziski sta` pokratok
od edna godina, anajmalku 6 meseci iznesuva 0,375% (ma`), odnosno0,43% (`ena) od
penziskata osnova.

^len 35

Osigurenikot koj }e ostvari del od penzijata spored me|unaroden dogovor

steknuva pravo na najnizok iznos na starosna penzija, ako iznosot na penzijata opredelena
spored ovoj zakon i stranskata penzija presmetana spored va`e~kiot devizen kurs e pomal
od iznosot od koj se opredeluva najniskiot iznos na penzija od ~len 34 na ovoj zakon.
Za utvrduvawe na procentot na najniskiot iznos na penzijata ne se zema
sta`ot na osiguruvawe navr{en vo stranstvo.

^len 72

Vdovica steknuva pravo na semejna penzija ako:

1) do smrtta na bra~niot drugar napolnila 45 godini `ivot;

2) do smrtta na bra~niot drugar bila nesposobna za rabota ili takva
nesposobnost nastanala vo rok od edna godina od denot na smrtta na bra~niot drugar;
3) po smrtta na bra~niot drugar ostanale edno ili pove}e deca koi imaat
pravo na semejna penzija po toj bra~en drugar, a vdovicata gi vr{i roditelskite dol`nosti
sprema tie deca, ili
4) do smrtta na bra~niot drugar imala napolneti 40 godini, koga }e napolni
45 godini `ivot - ili ako vo tie godini stanala nesposobna za rabota.

12
 Vdovicata koja vo tekot na koristeweto na pravoto po osnova na vr{ewe na
roditelska dol`nost (stav 1 to~ka 3) stane nesposobna za rabota ili napolni 45 godini `ivot
trajno go zadr`uva pravoto na semejna penzija.

Vdovicata koja go zagubila pravoto na semejna penzija po osnova na

vr{ewe na roditelska dol`nost po napolneti 40 godini `ivot, steknuva pravo na semejna
penzija koga }e napolni 45 godini `ivot.

^len 73

Vdovec steknuva pravo na semejna penzija ako:

1) do smrtta na bra~nata drugarka napolnil 55 godini `ivot;

2) do smrtta na bra~nata drugarka bil nesposoben za rabota ili takva

nesposobnost nastanala vo rok od edna godina od denot na smrtta na bra~nata drugarka;
3) po smrtta na bra~nata drugarka ostanalo edno ili pove}e deca koi imaat
pravo na semejna penzija po taa bra~na drugarka, a vdovecot gi vr{i roditelskite dol`nosti
sprema tie deca,
4) do smrtta na bra~nata drugarka imal napolneti 50 godini, koga }e
napolni 55 godini `ivot ili ako vo tie godini stanal nesposoben za rabota.
Vdovecot koj vo tekot na koristeweto na pravoto po osnova na roditelska
dol`nost stane nesposoben za rabota ili napolni 55 godini `ivot trajno go zadr`uva pravoto
na semejna penzija.

Vdovecot koj go zagubil pravoto na semejna penzija po osnova na vr{ewe

na roditelska dol`nost po napolneti 50 godini `ivot, steknuva pravo na semejna penzija
koga }e napolni 55 godini `ivot.

^len 131

So zadol`itelno kapitalno finansirano penzisko osiguruvawe se opfa}aat

osigurenicite od ~lenovite 11, 12 i 13 na ovoj zakon, koi prv pat vo zadol`itelno penzisko
i invalidsko osiguruvawe pristapile od 1 septemvri 2001 godina, osven osigurenicite od
glava IV - Steknuvawe i ostvaruvawe na pravata na opredeleni kategorii pod posebni
uslovi.

^len 132
Osigurenicite od ~lenovite 11, 12 i 13 na ovoj zakon koi bile opfateni vo
zadol`itelno penzisko i invalidsko osiguruvawe do 1 septemvri 2001 godina mo`at po

13
sopstven izbor da se vklu~at vo zadol`itelno kapitalno finansirano penzisko osiguruvawe,
osven osigurenicite od glava IV - Steknuvawe i ostvaruvawe na pravata na opredeleni
kategorii osigurenici pod posebni uslovi.

Osigurenicite od stav 1 na ovoj ~len ne mo`at da go otpovikaat sopstveniot izbor.

^len 145

Pravosilno re{enie, po barawe na strankata ili po slu`bena dol`nost, mo`e da se

izmeni so novo re{enie, ako so pravosilnoto re{enie e povreden zakonot ili op{t akt na
Fondot na {teta na strankata.
Ako so pravosilno re{enie e povreden zakonot ili op{t akt na Fondot na
{teta na strankata, pravoto po novoto re{enie pripa|a od denot koga se ispolneti uslovite
za steknuvawe so pravoto.

^len 151

Na korisnikot na pari~en nadomestok od ~len 61 stav 3 na ovoj zakon,

pari~niot nadomestok mu se isplatuva dodeka korisnikot ima postojano mesto na `iveewe
na teritorijata na Republika Makedonija.

^len 154

Na korisnik na penzija, dodeka e vo raboteno dnos ili dodeka vr{i

dejnost vo Republika Makedonija il vo stranstvo mu se zapira isplatata na penzijata.

^len 180

Osnovica za presmetuvawe i pla}awe na pridonesot za penzisko i invalidsko

osiguruvawe, kako i za sta`ot na osiguruvawe koj se smeta so zgolemeno traewe,
prestavuva bruto platata, vo koja se sodr`ani pridonesite i danocite {to se pla}aat od
pltata.
Osnovica za presmetuvawe i pla}awe na pridonesot za penzisko i invalidsko
osiguruvawe za fizi~kite lica {to vr{at dejnost, prestavuva prose~nata neto plata po
rabotnik, utvrdena na nivo na odelot na dejnostakoja ja vr{i, soglasno so nacionalnata
klasifikacija na dejnosti.
Fizi~kite lica {to vr{at dejnost po nivno barawe pridonesot mo`at da go pla}aat na
povisoka osnovica od osnovicata opredelena vo stavot 2 na ovoj ~len.

14
 Za rabotnicite koi se upateni na rabota vo stranstvo od rabotodavcite, kako osnovica za
presmetuvawe i pla}awe na pridonesot za penzisko i invalidsko osiguruvawe, se zema
prose~nata plata na rabotnikot ostvarena vo godinata pred upatuvawe na rabota vo
stranstvo, usoglasena so prose~en mese~en porast na platite kaj rabotodavecot koj go
upatil na rabota vo stranstvo.
Osnovica za presmetuvawe i pla}awe na pridones za penzisko i invalidsko
osiguruvawe za vreme na privremena spre~enost za rabota prestavuva osnovica od koja e
presmetan nadomestokot.
Osnovica za presmetuvawe i pla}awe na pridonesot za penzisko i invalidsko
osiguruvawe za nevrabotenite lica, prestavuva osnovicata od koja e utvrden pari~niot
nadomestok vo slu~aj na nevrabotenost.
Osnovica za presmetuvawe i pla}awe na pridonesot za penzisko i invalidsko
osiguruvawe za skrateno rabotno vreme poradi nega na pote{ko hendikipirano dete {to
go isplatuva nadle`en organ prestavuva osnovica od koja e presmetan nadomestokot.
Osnovica za presmetuvawe i pla}awe na pridonesot za penzisko i invalidsko
osiguruvawe koj koristi pravo na pari~en nadomestok vrz osnova na namalena, odnosno
preostanata rabotna sposobnost, prestavuva osnovica od koja e opredelen nadomestokot.
Na osigurenicite koi ne se opfateni so stavovite od 1 do 8 na ovoj ~len, pridonesot za
penzisko i invalidsko osiguruvawe gi utvrduva Fondot so akt.
Osnovica za presmetuvawe i pla}awe na pridonesot, odnosno osnovica na
osiguruvawe, ne mo`e da bide poniska od 65% od prose~nata neto plata po rabotnik vo
Republikata objavena vo tekovniot ,mesec.
Osnovica za presmetuvawe i pla}awe na pridones za penzisko i invalidsko
osiguruvawe na individualnite zemjodelci, prestavuvaat osnovici na
osiguruvawe.Osnovici na osiguruvawe se opredeluvaat spored visinata na katastarskiot
prihod od zemjodelska dejnost.
Individualniot zemjodelec, po negovo barawe, mo`e da bide raspored vo povisoka
osnovica na osiguruvawe od onaa vo koja bi bil rasporeden spored visinata na
katastarskiot prihod.
Osnovica za presmetuvawe i pla}awe na pridones za penzisko i invalidsko
osiguruvawe na individualnite zemjodelci, ne mo`e da bide pomalaod 30% od prose~nata
plata ostvarena vo Republikatavo prethodnata godina.
Osnovica na osiguruvawe od stavot 13 na ovoj ~len na po~etakot na gopdinatase
usoglasuvaatso planiraniot porst na platite soglano so makroekonomskata politika za
tekovnata godina.
Fondot so akt gi opredeluva osnovicite na osiguruvawe na individualnite zemjodelci.

^len 182

15
 Obvrznici za pla}awe na pridones za penzisko i invalidsko osiguruvawe
se:
1) rabotodavcite za svoite rabotnici;
2) fizi~kite lica {to vr{at dejnost kako i osigurenicite, odnosno licata vo
dobrovolno penzisko i invalidsko osiguruvawe; sami za sebe;
3) rabotodavcite i Fondot za zdravstveno osiguruvawe - za rabotnicite {to
primaat nadomestok na plata za vreme na privremena spre~enost za rabota;
4) mladinskite zadrugi - za licata od ~len 15 to~ka 2 na ovoj zakon;
5) Republi~kiot zavod za vrabotuvawe - za licata od ~len 11 to~ka 9 i ~len
14 to~ka 5 na ovoj zakon;
6) asocijacijata utvrdena so zakon - za lica od ~len 11 to~ka 12 na ovoj
zakon;
7) Ministerstvoto za kultura - za licata od ~len 11 stav 1 to~ka 1 na ovoj
zakon;
8) organizaciite za naso~eno obrazovanie - za licata od ~len 14 stav 1
to~ka 1 na ovoj zakon;
9) kazneno-popravnite ustanovi i vospitno-popravnite domovi- za licata od
~len 14 stav 1 to~ka 2 na ovoj zakon;
10) organizacii - za licata od ~len 14 stav 1 to~ka 3 na ovoj zakon;
11) organite, odnosno organizaciite koi gi organiziraat akciite za
spasuvawe i odbrana - za licata od ~len 15 stav 1 to~ka 1 na ovoj zakon;
12) organite - za licata od ~len 15 stav 1 to~ka 1,2,3 i 4 na ovoj zakon;
13) organizatorite na natprevari - za licata od ~len 15 stav 1 to~ka 6 na
ovoj zakon;
14) organizatorite na natprevari - za licata od ~len 15 stav 1 to~ka 6 na
ovoj zakon.

Organizaciite za profesionalna rehabilitacija i za vrabotuvawe na invalidi

za vrabotenite invalidi ne pla}aat pridones za penzisko i invalidsko osiguruvawe;
Sredstvata za neuplateniot pridones za penzisko i invalidsko osiguruvawe
na stav 2 od ovoj ~len gi obezbeduva Buxetot na Republika Makedonija.

^len 183

Uplatata na pridonesite za penziskoto i invalidskoto osiguruvawe od

platata, odnosno od dobivkata, obvrznicite ja vr{at kaj institucijata za platen promet, pri
isplatata na sredstvata za platite.

16
 Presmetuvaweto i naplatuvaweto na pridonesot za fizi~kite lica {to vr{at
dejnost i na individualnite zemjodelci go vr{i organot za javni prihodi vrz osnova na
sopstveni podatoci.

Organot od stav 2 na ovoj ~len na po~etokot na godinata, a najdocna do

krajot na mesec mart vo tekovnata godina, e dol`en na Fondot da mu dostavuva podatoci
za osnovicite, plateniot pridones, presmetanite kamati za fizi~ite lica vr{at dejnost i za
individualnite zemjodelci.

Obvrznicite, od stav 3 na ovoj ~len se dol`ni pridonesot za penzisko i

invalidsko osiguruvawe da go presmetuvaat i uplatuvaat mese~no, poedine~no za sekoj
oisgurenik vrz osnova na osnovicite utvrdeni spored ~lenot 180 na ovoj zakon za
soodvetniot mesec i podatocite za presmetanata plata i pridonesi da gi dostavuvaat do
Fondot najdocna do osmi vo tekovniot za prethodniot mesec.

Presmetuvaweto i naplatuvaweto na pridonesot za fizi~kite lica {to vr{at

dejnost, koi ne se obvrznici za pla}awe danok od vr{ewe na dejnost go vr{i Fondot.

^len 193-b
Starosnata penzija za osigurenicite od ~len 11, 12 i 13 na ovoj zakon koi bile
opfateni vo zadol`itelno penzisko i invalidsko osiguruvawe do 1 septemvri 2001 godina i
koi ne izbrale da se vklu~at vo zadol`itelno kapitalno finansirano penzisko osiguruvawe i
imaat ispolnet penziski sta` najmalku 15 godini se utvrduva od penziskata osnova zavisno
od dol`inata na penziskiot sta` i iznesuva:

Procenti
Penziski sta`
Ma` @ena
15 godini 35 40
15 godini i 6 meseci 35,9 41,3
16 godini 36,8 42,6
16 godini i 6 meseci 37,7 43,9
17 godini 38,6 45,2
17 godini i 6 meseci 39,5 46,5
18 godini 40,4 47,8
18 godini i 6 meseci 41,3 49,1
19 godini 42,2 50,4
19 godini i 6 meseci 43,1 51,7
20 godini 44,0 53,0
20 godini i 6 meseci 44,9 53,9
21 godina 45,8 54,8
21 godina i 6 meseci 46,7 55,7
22 godini 47,6 56,6

17
 22 godini i 6 meseci 48,5 57,5
23 godini 49,4 58,4
23 godini i 6 meseci 50,3 59,3
24 godini 51,2 60,2
24 godini i 6 meseci 52,1 61,1
25 godini 53,0 62,0
25 godini i 6 meseci 53,9 62,9
26 godini 54,8 63,8
26 godini i 6 meseci 55,7 64,7
27 godini 56,6 65,6
27 godini i 6 meseci 57,5 66,5
28 godini 58,4 67,4
28 godini i 6 meseci 59,3 68,3
29 godini 60,2 69,2
29 godini i 6 meseci 61,1 70,1
30 godini 62,0 71,0
30 godini i 6 meseci 62,9 71,9
31 godina 63,8 72,8
31 godina i 6 meseci 64,7 73,7
32 godini 65,6 74,6
32 godini i 6 meseci 66,5 75,5
33 godini 67,4 76,4
33 godini i 6 meseci 68,3 77,3
34 godini 69,2 78,2
34 godini i 6 meseci 70,1 79,1
35 godini 71,0 80,0
35 godini i 6 meseci 71,9
36 godini 72,8
36 godini i 6 meseci 73,7
37 godini 74,6
37 godini i 6 meseci 75,5
38 godini 76,4
38 godini i 6 meseci 77,3
39 godini 78,2
39 godini i 6 meseci 79,1
40 godini 80,0

Starosnata penzija za osigurenicite od stav 1 na ovoj ~len koi imaat ispolnet

penziski sta` pomalku od 15 godini se utvrduva od penziskata osnova vo procenti koi za
sekoja godina ispolnet penziski sta` do 1 septemvri 2001 godina iznesuvaat 2,33% (ma`)
odnosno 2,60% (`ena), a za penziski sta` pokratok od edna godina a najmalku 6 meseci
iznesuva 1,165% (ma`), odnosno 1,30% (`ena) od penziskata osnova. Za sekoja
natamo{na godina penziski sta` ispolnet po 1 septemvri 2001 godina penzijata se
presmetuva vo visina od 1,80% (ma`), odnsono 2,05% (`ena), a za penziski sta` pokratok

18
od edna godina, a najmalku 6 meseci iznesuva 0,90% (ma`), odnosno 1,025% (`ena) od
penziskata osnova.
Starosnata penzija za osigurenicite od ~lenovite 11, 12, i 13 na ovoj zakon
opfateni vo zadol`itelnoto penzisko i invalidsko osiguruvawe do 1 septemvri 2001
godina, se utvrduva od penziskata osnova i dol`inata na penziskiot sta` spored stavovite 1
i 2 na ovoj ~len.

^len 193-v
Na osigurenicite od ~lenovite 11, 12 i 13 na ovoj zakon koi bile opfateni vo
zadol`itelno penzisko i invalidsko osiguruvawe do 1 septemvri 2001 godina i koi izbrale
da bidat vklu~eni vo zadol`itelno kapitalno finansirano penzisko osiguruvawe, ispolnetiot
penziski sta` i ostvarenata plata do 1 septemvri 2001 godina se zemaat za ispolnuvawe na
uslovite za ostvaruvawe pravo na penzija i presmetuvawe na penziskata osnova.

^len 30

Osigurenicite koi na denot na po~etokot na primenata na ovoj zakon imale

najmalku ispolnet penziski sta` od 33 godini (ma`), odnosno 28 godini (`ena), pravoto na
starosna penzija mo`at da ostvarat i so ispolnuvawe na 40 godini (ma`), odnosno 35
godini(`ena) penziski sta`, bez ogled na vozrasta.

19