Professional Documents
Culture Documents
AKM205 Uygulama 8
AKM205 Uygulama 8
AKM205 Uygulama 8
1. Su daralan bir boru bölümünden daimi olarak akmaktadır. R1 yarıçaplı yukarıakımdaki akış laminer
2 2
olup bu bölümdeki hız profili u1 (r ) = u01 (1 − r / R1 ) ile verilirken aşağıakımdaki akış türbülanslıdır
1/ 7
ve bu taraftaki hız profili u2 (r ) = u02 (1 − r / R2 ) olarak verilmektedir. R2/R1 = 4/7 olduğu
sıkıştırılamaz bir akış için merkez çizgisindeki hızların u01/u02 oranını bulunuz.
Kabuller:
Çözüm:
υ&1 = υ&2 ∫ u dA = ∫ u dA
1
1 1
2
2 2 dA = 2πrdr
R1
r2 u
υ&1 = ∫ u 01 1 − 2 2πrdr = πR1 2 01
0 R1 2
1/ 7
r
R2
49π 2
υ& 2 = ∫ u 02 1 − 2πrdr = u 02 R2
0 R2 60
u 49π 2
υ&1 = υ& 2 → πR1 2 01 = u 02 R2
2 60
2 2
u 01 R2 49 u 4 49 16 49 8
= → 01 = = =
u 02 R1 30 u 02 7 30 49 30 15
2. İç çapı R=2 cm olan dairesel bir borudaki tam gelişmiş laminer akışta hız profili m/s biriminde
u (r ) = 4(1 − r 2 / R 2 ) ile verilmiştir. Borudaki ortalama ve maksimum hızı ve hacimsel debiyi
hesaplayınız.
Kabuller:
Çözüm: Dairesel bir boruda tam gelişmiş laminer akışta hız profili aşağıdaki gibidir:
r2
u (r ) = u max 1 − 2
R
r2
u (r ) = 41 − 2 → u max = 4m / s
R
u max 4
Vort = = = 2m / s
2 2
υ& = Vort Ac = Vort (πR 2 ) = (2m / s )π (0.02m) 2 = 0.00251m 3 / s
3. Sıcaklığı 15°C (ρ = 999.1 kg/m3 ve µ = 1.138x10-3 kg/m.s) olan su, uzunluğu 30 m, çapı 5 cm olan
paslanmaz çelikten yapılmış bir borudan 9 L/s’lik bir debi ile daimi olarak akmaktadır. Paslanmaz
çeliğin pürüzlülüğü 0.002 mm’dir.
a) Basınç düşüşünü,
b) Yük kaybını,
Kabuller:
3. Boru hattında vana, dirsek ya da yerel kayıp oluşturacak herhangi bir bağlantı elemanı ya da
düzenek bulunmamaktadır.
Çözüm:
İlk olarak ortalama hız ve Reynolds sayısını hesaplanarak akış rejimine karar verilmesi gerekmektedir.
2 × 10 −6 m
Borunu bağıl pürüzlülüğü: ε / D = = 4 × 10 −5
0.05m
f, sürtünme faktörü Moody diagramı kullanılarak belirlenebilir, (okuma hatası yapmamaya özen
gösterilmelidir). Burada f sürtünme faktörü Colebrook denklemi kullanılarak belirlenmiştir:
1 ε / D 2.51 −5
= −2 log + → 1 = −2 log 4 × 10 + 2.51
3.7 5
f 3.7 Re f f 2.012 × 10 f
f = 0.01594
Buna göre borudaki sürtünme kayıplarını yenmek için akışa 0.904kW’lık bir güç aktarılması
gerekmektedir.
4. Sıcaklığı 40°C, yoğunluğu ρ = 1252 kg/m3 ve dinamik viskozitesi µ = 0.27 kg/m.s olan gliserin, çapı 2
cm ve uzunluğu 25 m olan bir borudan akarak 100 kPa’daki atmosfere boşalmaktadır. Borudaki debi
0.048 L/s’dir.
Kabuller:
4. Boru hattında vana, dirsek ya da yerel kayıp oluşturacak herhangi bir bağlantı elemanı ya da
düzenek bulunmamaktadır.
Çözüm:
Derinlikle artan hidrostatik basınç, sürtünmenin neden olduğu basınç düşüşüne eşittir.
Kabuller:
5. Boru hattında vana, dirsek ya da yerel kayıp oluşturacak herhangi bir bağlantı elemanı ya da
düzenek bulunmamaktadır.
Burada yağ tankının üst yüzeyi giriş (1 noktası), borunun çıkışı ise
çıkış (2 noktası) olarak adlandırılmıştır. 1-2 arasında enerji
denklemini yazarsak;
2 2
P1 V P V
+ α1 1 + z1 + h pompa,u = 2 + α 2 2 + z 2 + hturbin,e + hL
ρg 2g ρg 2g
Bu soruda 1 ve 2 noktasındaki basınçlar atmosfer basıncına eşittir
(P1=P2=Patm). V1 hızı, V2 hızına göre ihmal edilebilir derecede
küçüktür, çünkü tank, boruya göre çok geniştir. Ayrıca bu problemde türbin, pompa vs.
bulunmamaktadır. Bu durumda enerji denklemi şu şekilde yazılabilir:
2 2
V2 V
z1 = α 2 + z 2 + hL → z1 − z 2 = α 2 2 + hL
2g 2g
Kinetik enerji düzeltme faktörü ve yük kaybı terimi borudaki akışın laminer ya da türbülanslı oluşuna
göre değişir. Boru çapı çok küçük ve akışkan da çok viskoz olduğu için akışın laminer olduğunu
varsayıyoruz. Eğer akış tam gelişmiş ise boru çıkışında laminer akış için α2=2. Tam gelişmiş laminer
akış için Darcy sürtünme faktörü=64/Re, bu durumda tersinmez yük kaybı:
2 2 2
L Vort 64 L V2 64µ L V2 32µLV2
hL = f = = =
D 2g Re D 2 g ρDV2 D 2 g ρgD 2
Burada ayrıca V2=Vort olarak alınmıştır.
2
32µL 32µL α
2
− 2
± + 4 2 ( z1 − z 2 )
2
V 32µLV2 ρgD ρgD 2g
α2 2 + − ( z1 − z 2 ) = 0 → V2 =
2g ρgD 2 α2
g
Negatif kök, bize fiziksel olarak birşey ifade etmez çünkü çıkıştaki hız negatif olamaz. Burada sadece
pozitif kökü alıyoruz.
2
32(0.527kg / ms )(40m) 32(0.527kg / ms )(40m) 2
− 3 2 2
± 2
+ 4 ( 4m )
(850kg / m )(9.81m / s )(0.008m) ρgD 2(9.81m / s 2 )
V2 =
2
9.81m / s 2
= 0.0031632m / s
Hacimsel debi:
2.Metod
Burada, boru içindeki hızın çok yavaş olduğunu ve boru girişindeki basıncın o lokasyondaki hidrostatik
basınca eşit olduğunu kabul ediyoruz. Tank tabanındaki basınç:
6. İçi su dolu 8 m yüksekliğinde bir haznenin tabanına 2.2 cm çapında bir delik açılarak su tahliye
edilmek isteniyor. Kinetik enerji düzeltme faktörünün etkisi göz ardı edilerek
2. Hazne atmosfere açıktır, suyun serbest yüzeyindeki basınç atmosfer basıncına eşittir.
Çözüm:
Serbest su yüzeyi 1 noktası olarak, deliğin çıkışı ise 2 noktası olarak adlandırılmıştır.
(z2 = 0)
πD 2 2 gz1
Hacimsel debi: υ& = AcV2 =
4 1 + KL
7. Yatay bir boru D1 = 8 cm’den D2 = 16 cm’ye ani olarak genişlemektedir. Küçük borudaki akış
türbülanslı olup bu borudaki su hızı 10 m/s ve basınç P1 = 410kPa’dır. Girişte ve çıkışta kinetik enerji
düzeltme faktörünü 1.06 alarak aşağıakım basıncı P2’yi hesaplayınız. Eğer Bernoulli denklemi
kullanılmış olsaydı oluşacak olan hata ne olurdu? (Suyun yoğunluğu ρ = 1000 kg/m3)
Kabuller:
Çözüm:
z1=z2
Pompa ve türbin yok, genişleyen bölüm için enerji denklemi şu şekilde yazılabilir;
2 2 2 2
P1 V P V P V P V
+ α1 1 + z1 + h pompa,u = 2 + α 2 2 + z 2 + hturbin,e + hL → 1 + α1 1 = 2 + α 2 2 + hL
ρg 2g ρg 2g ρg 2 g ρg 2g
α V 12 −α 2V2 2
P2 = P1 + ρ 1 − ghL
2
1.06(10m / s) 2 − 1.06(2.5m / s) 2
P2 = (410kPa) + (1000kg / m3 ) − (9.81m / s 2 )(2.87m) = 431.5kPa ≅ 432kPa
2
Yük (ve basınç) kaybı olmasına rağmen, genişleyen kısımda, basıncın arttığı görülmektedir.Bunun
sebebi hızın azalmasından dolayı dinamik basıncın statik basınca dönüşmesidir.
Yük kaybı gözardı edilirse aşağıakım basıncı aşağıdaki gibi Bernoulli denklemiyle belirlenebilir:
2 2 2 2 2 2
P1 V1 P V P V P V V − V2
+ + z1 = 2 + 2 + z 2 → 1 + 1 = 2 + 2 → P2 = P1 + ρ 1
ρg 2 g ρg 2 g ρg 2 g ρg 2 g 2
(10m / s) 2 − (2.5m / s) 2
P2 = (410kPa) + (1000kg / m3 ) = 456.9kPa
2
= P2, Bernoulli − P2 = 456.9 − 431.5 = 25.4kPa
Bu durumda Bernoulli denklemindeki hata
% → (456.9 − 431.5) / 431.5 = 0.059 = %5.9
8. Bir çiftçi 21°C sıcaklıktaki suyu nehirden yakınlarda bulunan depolama tankına basmaktadır. Bu iş
için kullandığı boru 38.1 m uzunluğunda ve 12.7 cm çapında olup boru hattı üzerinde 3 tane flanşlı
90°’lik yumuşak dönüşlü dirsek vardır. Nehir yüzeyine yakın yerde su hızı 1.83 m/s olup dinamik
basınçtan yararlanmak için boru girişi, nehirde suyun akış yönüne dik olarak yerleştirilmiştir. Nehir ile
tankın serbest yüzeyi arasındaki yükseklik farkı 3.66 m’dir. Toplam pompa verimi %70 olarak
verildiğine göre, debinin 42.47 L/s olması için pompaya sağlanması gereken elektrik gücünü
hesaplayınız. 21°C’de suyun yoğunluğu: ρ = 997.9 kg/m3, viskozitesi µ = 9.756x10-4 kg/ms. Galvanize
demirin pürüzlülüğü ε = 0.0001524 m
Kabuller:
Çözüm:
Nehrin serbest su yüzeyi 1 noktası olarak, tankın serbest su yüzeyi 2 noktası olarak adlandırılmıştır.
Akış türbülanslıdır.
0.0001524 m
Borunun bağıl pürüzlülüğü: ε / D = = 0.0012
0.127m
Sürtünme faktörü:
1 ε / D 2.51
= −2 log + → 1 = −2 log 0.0012 + 2.51
f 3.7 Re f f 3.7 485836.9 f
f = 0.0211
∑K L =K L , giris + 3K L ,dirsek + K Lcikis = 1.9
L V (3.74m / s)
2 2
38.1
hL = f + ∑ KL = 0.0211 + 1.9 2
= 5.87m
D 2g 0.127 2(9.81m / s )
2
V (3.74m / s) 2
h pompa,u = z 2 + hL − 1 = 3.66m + 5.87m − = 8.82m
2g 2(9.81m / s 2 )
W& pompa,u υ&ρgh pompa,u (42.47 × 10 −3 m 3 / s)(997.9kg / m 3 )(9.81m / s 2 )(8.82m)
W& pompa = = = = 5238.5W = 5.2kW
η pompa η pompa 0.7
9. Sıcaklığı 15°C olan su, aralarında bir pompa bulunan seri bağlı dökme demir iki adet yatay borudan
18 L/s’lik debi ile bir depodan boşaltılmaktadır. İlk boru 20 m uzunluğunda ve 6 cm çapında, ikinci
boru ise 35 m uzunluğunda ve 4 cm çapındadır. Depodaki su seviyesi borunun merkez çizgisinden 30
m yüksektedir. Boru girişi keskin kenarlı olup pompa bağlantısı ile ilgili kayıplar ihmal edilebilir.
Kinetik enerji düzeltme faktörünün etkisi ihmal edilerek basma yüksekliğini ve belirtilen debiyi devam
ettirebilecek minimum pompa gücünü hesaplayınız. (Sıcaklığı 15°C olan su için ρ = 999.1 kg/m3 ve µ =
1.138x10-3 kg/m.s) KL = 0.5 (keskin kenarlı giriş için) Dökme demir için pürüzlülük ε = 0.00026 m
Kabuller:
2. Borular yataydır.
5. Boru hattında vana, dirsek ya da yerel kayıp oluşturacak herhangi bir bağlantı elemanı ya da
düzenek bulunmamaktadır.
Çözüm:
z2= 0
P1=P2=Patm
1. Boru:
0.00026m
Borunun bağıl pürüzlülüğü: ε / D1 = = 0.00433
0.06m
1 ε / D1 2.51
= −2 log + → 1 = −2 log 0.00433 + 2.51
f1 3 .7 Re f1 f1 3 . 7 335300 f1
f1 = 0.02941
2.Boru:
0.00026m
Borunun bağıl pürüzlülüğü: ε / D2 = = 0.0065
0.04m
1 ε / D2 2.51
= −2 log + → 1 = −2 log 0.0065 + 2.51
f2 3.7 Re f 2 f 3 .7 502900 f
2 2
f 2 = 0.03309
Burada, çıkış etkisini ihmal ettiğimizi hatırlayınız. Dolayısıyla ikinci boru için toplam yük kaybı:
2
L2 V2 35m (14.32m / s) 2
hL 2 = f 2 = (0.03309) = 302.6m
D2 2 g 0.04m 2(9.81m / s 2 )