˜

JEJE KO REKKWOJAR JAR

˜
MATU–REVELESON
 Baibõ l in ej an


 ˜
JEJE KO REKKWOJAR JAR
˜
MATU–REVELESON

˜
“Ijoke ekkar nan kalli mur eo an,
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jej kottaretok la n ko rek a al im juon la l ek a al,
˜ ˜ ˜
ijo wanok enaaj pad ie.”
—2 Piter 3:13.


˘ 2019
WATCH TOWER BIBLE
AND TRACT SOCIETY
OF PENNSYLVANIA
200 Watchtower Drive
Patterson, NY 12563-9204
U.S.A.

DOULUL
˜ EO EAR JE IM
KOM MANE

WATCHTOWER BIBLE AND
TRACT SOCIETY OF NEW
YORK, INC.
Wallkill, New York, U.S.A.


˜ ˜
Ewor ukokin aolepen Baibo l
˜ ˜
in ak jimattanin ilo elon lok 
˜ ˜ ˜
jan 170 kajin ko. Kwomaron
lo laajrakin aolep kajin ko
˜ ˜
ewor Baib o l in ie ilo
www.jw.org.
˜
Oran Aolep Kaape in Baib o l
in New World Translation:
227,000,066 Kaape ko
˜
Kar kom mane
 ilo 2019


˜
Komij jab wiakake bok in.
˜
Ak kar kom mane
 bok in
˜ ˜ ˜
nan kojerbale nan katakin
˜
armej ro ipe laakin la l kon
˜
Baib o l eo.
˜
Jeje ko Rekkwojarjar—
˜ ˜
Ukokin Lal eo Ekaal
˜
(Matu–Reveleson)
New World Translation of the
Christian Greek Scriptures
Marshallese (bi7-MH)

Made in Japan
4-7-1 Nakashinden,
Ebina City, Kanagawa-Pref,
243-0496
190107
bi7-MH

Japan
 ˜
NAANIN KOPE L L OK
 KO
˜ ˜
JEJE ko Rekkwojarjar rej kakurmool  in Anij ikijjeen an kar
˜ ˜ ˜
komak  ut armej ro nan je ilo kajin Hibru, Aramaic, im Grik.
˜ ˜ ˜ ˜
Bwe “aolep armej” ren maron bok tokjan jan Naanin Anij,
˜ ˜ ˜
kar aikuj ukote jeje ko ie nan elon kajin. (Matu 24:14) Bok ko
˜ ˜ ˜ ˜
27, jan Matu nan Reveleson, kar naetaer  “Jeje ko jan Kajin
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Grik” konke Anij ear komak  ut Kurjin ro nan jei ilo kajin Grik
˜
ilo raan ko an rijjilok ro.
˜ ˜ ˜
Ear jino wor ilo kajin Palle ukokin Baibo l in etan New World
˜
Translation of the Christian Greek Scriptures ilo iio eo 1950.
˜ ˜
Kar ukote New World Translation jan Baibo l eo etan Wescott
˜
and Hort ilo Kajin Grik. Baibo l in ej pedped ioon kaape in
˜ ˜
Jeje ko etto ilo kajin Grik me repaaketata tore eo an rijjilok
˜
ro. Ke kar ukote New World Translation jan kajin Grik, rar
lukkuun tiljek ilo aer loore naan ko ie. Im ikijjeen ukok in ilo
˜
kajin Maje  l, kar ukote jan New World Translation eo an 2013
˜ ˜
ilo kajin Palle, im ke rar ukote rar bareinwot lukkuun tiljek ilo
aer loore naan ko ie.
˜
At eo ejejuwaan etan Anij, Jeova, ej wa lok  237 alen ilo uko-
kin New World Translation of the Christian Greek Scriptures.
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Kon an aorok bwe en kwojarjar etan Anij im nan ad kur at eo
˜ ˜ ˜ ˜
etan bwe jen maron bok lom  o or,  ukok in em oj an kojep laak-
˜ ˜
tok etan Jeova nan aolepen eoon ko rar pad ie ilo Jeje ko
˜
Rekkwojarjar.—Matu 6:9; Rom 10:13.
˜ ˜
At in New World Translation ej itok jan kallimur  eo an Anij
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kon juon la l ekaal nan armej otemjej, ijo wanok enaaj pad ie.
˜
(2 Piter 3:13) Ro rar ukote Baibo l in e lap aer yokwe Anij, eo
˜ ˜ ˜
ear kakurmoole  Jeje ko Rekkwojarjar. Kon men in, rej kile jo-
˜ ˜ ˜
nan an aorok bwe en ji mwe  im jejjet aer kwa lok  lomnak  ko
˜
an Anij im naan ko an ilo aer ukote. Komij jar bwe ukok in
˜ ˜ ˜
enaaj lukkuun jipan ro emool  burueer im rekonaan  kate er
˜ ˜ ˜ ˜
nan “bok je la lokje  n eo ejimwe  kon mool  eo.”—1 Timote 2:4.
5
 LAAJRAKIN ETAN
˜ BOK KO ILO
J E J E KO J A N K A J I N G R I K

˜ ˜
BOK KOKKADDUDUUN PEIJ BOK KOKKADDUDUUN PEIJ
Matu ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ Mt 7 1 Timote ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ 1Ti 411
Mark ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ Mk 72 2 Timote ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ 2Ti 419
˜
Luk ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ Lk 111 Taitos ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ Tai 425
˜
Jon ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ Jon 180 Pailimon ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ Pai 428
Jerbal ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ Jrb 228 Hibru ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ Hi 430
Rom ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ Rom 293 Jemes ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ Jem 451
1 Korint ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ 1Ko 321 1 Piter ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ 1Pi 458
2 Korint ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ 2Ko 349 2 Piter ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ 2Pi 466
Galetia ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ Ga 368 1 Jon ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ 1Jo 472
˜ 2 Jon ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ 2Jo
Epesos ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ Ep 378 479
Pilippai ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ Pil 388 3 Jon ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ 3Jo 480
Kolosse ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ Kol 395 Jud ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ Jud 481
˜
1 Tessalonika ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ 1Te 401 Reveleson ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ Rev 484
2 Tessalonika ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ 2Te 407

˜ ˜
Me le le ko kon Bok ko ilo Baibo l ˛˛˛ 515
˜
Laajrakin Naan ko ilo Baibo l ˛˛˛˛˛˛˛ 516
˜ ˜
Kome le le ko kon
˜
Naan ko ilo Baibo l ˛˛˛˛˛˛˛˛˛˛˛˛˛˛˛˛˛˛˛˛˛˛˛ 550

6
 ˜
EKKAR NAN

M AT U
KOBBAN BOK I N

1 Menmenbwij eo an Jesus Jitlok  (16-18)

Christ (1-17) ˜
Mweiuk
 ko ilan im mweiuk ko
An Jesus lotak (18-25) ioon la l (19-24)
˜ ˜
2 Iien eo ri-jedjed iju ro rar Bojrak jan ami inepata (25-34)
˜ ˜
lo lok  (1-12) Wonmaan  lok
 wot im pukot
˜ ˜ ˜
Aer ko nan Ijipt (13-15) mokta
 Aelon eo (33)
An Herod man  ladik ro 7 KATAK EO IOON TOL EO (1-27)
reddik (16-18) ˜ ˜
˜ Bojrak jan ami ekajet (1-6)
Jep laak nan Nazeret (19-23) ˜ ˜ ˜
Jab bojrak jan ami kajjitok,
3 Jon ri-Peptaij ej kwa lok  kappok im ka l la l la l (7-11)
˜ ˜ ˜
naan (1-12) Kom man  nan ro jet ilo waween
˜
Iien eo Jesus ej peptaij (13-17) eo kom konaan  bwe ren
˜ ˜
˜ kom man  nan kom (12)
4 Tepi l ej kajjion kapo Jesus (1-11) ˜ ˜
Jesus ej jino kwa lok  naan ilo Kojam eo eaidik (13, 14)
˜ ˜
Galili (12-17) Naaj kile er kon kom man  ko
Ri-ka loor ro jinointata ear aer (15-23)
˜ ˜
kur er (18-22) Mweo ioon deka, mweo  ioon
Jesus ej kwa lok  naan, katakin, im bok (24-27)
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
komour armej (23-25) Jarlepju eo ebwilon kon waween
an Jesus katakin (28, 29)
5 KATAK EO IOON TOL EO (1-48) ˜ ˜
Jesus ej jino katakin ioon 8 Ej komour juon ri-loba (1-4)
to l eo (1, 2) Juon kapen in jarin tarinae  ej
˜ ˜
Men ko ratimjuon rej boktok kwa lok  an tomak (5-13)
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
m on on o (3-12) Jesus ej komour elon ilo
Jo o l im meram (13-16) Kaperneum (14-17)
˜ ˜
Jesus ear itok nan kajejjet Waween loore Jesus (18-22)
˜ ˜
kutien Kien Moses (17-20) Jesus ej kalur juon lan (23-27)
˜ ˜ ˜
Naanin kakapilok kon illu (21-26), Jesus ej jilkin lok  jetob ko rettoon
˜ ˜
lejan (27-30), jepel (31, 32), nan lowaan piik ko (28-34)
˜ ˜
kajje (33-37), ukot nana kon 9 Jesus ej komour juon eo ejaje
nana (38-42), yokwe ro rej ˜ ˜
˜ mak utkut (1-8)
kojdat kom (43-48) ˜
Jesus ej kur Matu (9-13)
˜ ˜
6 KATAK EO IOON TOL EO (1-34) Juon kajjitok kon jitlok  (14-17)
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Jab komje mejan armej ilo ami Ledik eo nejin Jairos; kora eo ej
˜ ˜ ˜
kom man  jimwe
 (1-4) unuri nuknuk eo an Jesus (18-26)
˜ ˜
Waween jar (5-15) Jesus ej komour ro ri-pilo im eo
˜
Jar eo an Jesus (9-13) ejaje konono (27-34)

7
 Kobban MATU 8
˜ ˜ ˜ ˜
E lap jonikkan nan mad  m od ak An kojerbal waanjonak ko rej
˜
eiiet ri-jerbal (35-38) kajejjet kutien kanaan ko (34, 35)
˜ ˜ ˜ ˜
10 Rijjilok ro 12 (1-4) Kome le le in waanjonak eo kon
˜ ˜ wiit im mar ko (36-43)
Naanin tol ko kon kwa lok  ˜
naan (5-15) Juon mweiuk  eaorok kar nooje 
˜ im pearl eo em man  (44-46)
Naaj kaentaan ri-ka loor ro (16-25) ˜ ˜
Ok in eo nod (47-50)
Mijak Anij, jab armej (26-31) ˜ ˜
˜ ˜ Mweiuk
 ko rekaal im ko eto aer
Jab aenom man,  ak jaje (32-39) ˜
pad (51, 52)
Karwaineneik ri-ka loor ro an ˜
Aer kojekdo on  Jesus ilo
Jesus (40-42) kapijukunen (53-58)
˜ ˜
11 Naanin nobar nan Jon 14 Rar jebbare Jon ri-Peptaij (1-12)
ri-Peptaij (1-15) Jesus ej naajdik 5,000 (13-21)
Armej ro ilo epepen eo rejjab ˜
Jesus ej etetal ioon dan (22-33)
pokake im ear liaake lok  er (16-24) ˜
˜ ˜ ˜ Ej komour armej ilo
Jesus ej nobar Jeman konke ej Genesaret (34-36)
˜ ˜
jouj nan ro retta (25-27)
15 Ej kajedmatmate manit  im
Kein inene eo an Jesus ej
imminene ko an armej (1-9)
kakkijeik kom (28-30) ˜
˜ Men ko rettoon rej itok jan
12 Jesus, “Irooj in Jabot” (1-8) ˜
boro (10-20)
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Ear komour juon eo emej rajetin Tomak eo e lap an juon kora in
pein (9-14) Pinisia (21-28)
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Ri-karejar eo ejitonboro ippan Jesus ej komour elon kain
˜
Anij (15-21) naninmej (29-31)
˜ ˜ Jesus ej naajdik 4,000 (32-39)
Kar kadiwoj lok  jetob ko rettoon
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ikijjeen jetob kwojarjar (22-30) 16 Rar kajjitok kon juon koka l le (1-4)
Jerawiwi eo ejje lok  jo lok  Iij in kauwe an Parisi im Sadusi
˜
bod ie (31, 32) ro (5-12)
˜ ˜ ˜ ˜
Naaj kile juon wojke jan men ko Ki ko an Aelon eo (13-20)
leen (33-37) ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Kajutak eklejia eo ioon deka
Menin kabwilonlon eo kon ekilep (18)
˜ Jona (38-42) An Jesus naaj mej (21-23)
˜
Ne jetob ettoon ej ro oltok  (43-45) Ri-ka loor ro remool  (24-28)
˜
Jinen Jesus im lomaro  17 An Jesus oktak lok  (1-13)
jatin (46-50) ˜ ˜ ˜
Tomak ainwot juon ineen
˜ ˜ ˜ ˜
13 WAANJONAK KO KON AELON EO (1-52) mustard (14-21)
˜
Eo ej jeor ine (1-9) Jesus ej bar kwa lok  kon an naaj
˜ mej (22, 23)
Unin Jesus ear kojerbal ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜ Ko l la eowoj kon jaan eo jan lo niin
waanjonak ko (10-17)
˜ ˜ ˜ juon ek (24-27)
Kome le le in waanjonak eo kon
eo ej jeor ine (18-23) ˜ ˜
18 Eo eutiejtata ilo Aelon eo (1-6)
Wiit ko im mar ko (24-30) ˜ ˜
Waween ko rej kom man  an juon
˜ ˜ ˜
Ineen mustard eo im iij eo (31-33) bun jan tomak (7-11)
9 Kobban MATU
˜ ˜
Waanjonak eo kon jiip eo 23 Jab loore skraib im Parisi ro (1-12)
˜ ˜
ejebwabwe (12-14) Jerata nan skraib im Parisi
˜ ˜ ˜ ro (13-36)
Kilen jipan jeim ak jatum nan bar
˜ ˜ ˜ ˜
kom man  jimwe (15-20) Jesus ej burom oj kon
˜ ˜ Jerusalem (37-39)
Waanjonak eo kon ri-karejar eo
˜ ˜ ˜
ejjab jo lok  bod (21-35) 24 KOKAL LEN  AN CHRIST PAD (1-51)
˜ ˜ ˜ ˜
19 Mare
 im jepel (1-9) Tarinae,  nuta, mak  utkut la l (7)
˜ Naaj kwa lok  ennaan eo
Jab palele ej menin letok (10-12)
˜ em man  (14)
Jesus ej kojeraam man  ajri ˜
ro (13-15) Naaj lukkuun lap entaan (21, 22)
˜ ˜ ˜
Kajjitok eo an juon likao Koka l le eo kon Nejin armej (30)
˜
emweiie
 (16-24) W ˜ ojke˜ fig (32-34)
˜ Ainwot raan ko an Noa (37-39)
Men ko jej kaarmejjeteiki kon ˜ ˜
˜ ˜ Komwin  ekkol wot (42-44)
Aelon eo (25-30)
˜ Ri-karejar eo etiljek im ri-karejar
20 Ri-jerbal ro ilo jikin kallib kureep eo enana (45-51)
˜ ˜
eo im an jonan wot juon ˜ ˜
˜ 25 KOKAL LEN  AN CHRIST PAD (1-46)
on aer (1-16) ˜ ˜ ˜
˜ Waanjonak eo kon bojin ro
Jesus ej bar kwa lok  kon an naaj ˜
mej (17-19) jonoul (1-13)
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Aer kajjitok nan bok jerbal ko Waanjonak eo kon ta lon
˜ ˜ ko (14-30)
reutiej ilo Aelon eo (20-28)
˜ ˜ ˜ Jiip ko im koot ko (31-46)
An Jesus ko l la kon mour eo an ˜ ˜
˜ ˜ ˜ 26 An burij ro pukot kilen nan man 
nan lom  o oren  elon (28)
˜ Jesus (1-5)
Ej komour ruo em maan  ˜ ˜ ˜
repilo (29-34) Kar kapiti Jesus kon juon boka in
˜
˜ wei l enaj (6-13)
21 De lo n lok  eo an Jesus ilo ˜ ˜ ˜
Kwojkwojin Kijoone eo aliktata im
Jerusalem (1-11) armej eo enaaj ketake (14-25)
Jesus ej karreoik tampe l eo (12-17) ˜ ˜
˜ Jinoin aer kom mane  Kojota eo An
Ej kaliaik wojke fig eo (18-22) Irooj (26-30)
˜ ˜ ˜ ˜
Rej kajitukin Jesus kon maron Kar kwa lok  kon an naaj Piter
eo an (23-27) kaarmejjete Jesus (31-35)
˜ ˜
Waanjonak eo kon likao ro ruo Jesus ej jar ilo Getsemane (36-46)
nejin juon em maan  (28-32) Aer jibwe im kalbuuji Jesus (47-56)
˜ ˜
Waanjonak eo kon ri-kallib ro Aer ekajete Jesus imaan  ro rej
reuror (33-46) ˜
˜ ˜ uwaan Im on Ekajet eo E lap an
Rar kojekdo one  deka eo ri-Ju ro (57-68)
˜
eaoroktata (42) Piter ej kaarmejjete Jesus (69-75)
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
22 Waanjonak eo kon juon m ona 27 Rej bok loke  Jesus nan ippan
˜
e lap nan juon iien mare  (1-14) Pai lat (1, 2)
Anij im Sizar (15-22) ˜ ˜
Judas ej lukwoj buruon (3-10)
˜ ˜ ˜
Kajjitok eo kon jerkakpeje (23-33) An Jesus jutak imaan  mejan
˜
Kien ko ruo raoroktata (34-40) Pai lat (11-26)
Christ nejin ke Devid? (41-46) An armej ro kajjirere kake (27-31)
Kobban MATU –1:16 10
˜
Aer dilaiki na
 ilo juon juron a la l 28 Jesus ejerkakpeje (1-10)
ilo Golgota (32-44) ˜ ˜
Aer wiaik buruon ruttarinae ro
Mej eo an Jesus (45-56) bwe ren riab (11-15)
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Aer likut anbwinnin Jesus ilo Naanin jiron eo nan kom man 
˜
juon lob (57-61) ri-ka loor (16-20)
˜
Aer lukkuun waje lob eo (62-66)

˜ ˜
1 Bok in ej kwa lok kon bwe-
bwenatoun1 Jesus Christ,2
˜
8 Esa ej jeman Jiosepat;
Jiosepat ej jeman Joram;
˜
˜
eo ear wa loktok  jan Devid, eo Joram ej jem an Uzzaia;
˜ ˜
ear wa loktok  jan Ebream: 9 Uzzaia ej jem an Jotam;
˜ ˜
2 Ebream ej jeman Aisak; Jotam ej jeman Eaz;
˜ ˜
Aisak ej jeman Jekob; Eaz ej jeman Hezekaia;
˜ ˜
Jekob ej jeman Juda im 10 Hezekaia ej jeman
˜
lomaro
 jein kab jatin; Menassa;
˜ ˜
3 Juda ej jeman Pirez im Menassa ej jeman Amon;
Zira, etan jineer in ˜
Amon ej jeman Josaia;
Temar; ˜
˜ 11 Josaia ej jeman Jekonaia
Pirez ej jeman Hezron; ˜
˜ im lomaro jein im jatin.
Hezron ej jeman Ram; ˜
˜ Ilo iien in kar bok lok  ri-Ju
4 Ram ej jeman Aminadab; ˜
˜ ro nan Babi lon.
Aminadab ej jeman ˜
12 Ke rar pad ilo Babi lon,
Nashon; ladik eo nejin Jekonaia
˜
Nashon ej jeman Salmon; etan Sialtiel ear lotak;
˜ ˜
5 Salmon ej jeman Boaz, im Sialtiel ej jeman
etan jinen Boaz in Rehab; Zirubbabel;
˜ ˜
Boaz ej jeman Obed, im 13 Zirubbabel ej jeman
etan jinen Obed in Rut; Abaiud;
˜ ˜
Obed ej jeman Jesse; Abaiud ej jeman Ilaiekim;
˜ ˜ ˜
6 Jesse ej jeman Kiin Devid. Ilaiekim ej jem an Ezor;
˜ ˜
Devid ej jeman Solomon, 14 Ezor ej jeman Zedok;
im jinen Solomon ej lio ˜
˜ Zedok ej jeman Ekim;
kar paleen Uraia; ˜
˜ Ekim ej jeman Ilaiud;
7 Solomon ej jeman 15 Ilaiud ej jeman Eliezar;
˜
Rihoboam; ˜
˜ Eliezar ej jeman Mattan;
Rihoboam ej jeman Abaija; ˜
˜ Mattan ej jeman Jekob;
Abaija ej jeman Esa; ˜
16 Jekob ej jeman Josep;
˜
1:1 1 Ak “menmenbwij eo an.” 2 Ak Josep ej paleen Meri,
˜ jinen Jesus, eo ej Christ.
“Messaia eo; Eo Em oj Kapiti.”
11 MATU 1:17–2:6
˜ ˜ ˜
17 Enin ej aolep epepen ko: ba: 23 “Bojin eo enaaj bororo 
˜ ˜
Jan Ebream nan Devid ej 14 im keotak juon nejin laddik, im
˜ ˜
epepen; jan Devid nan iien eo renaaj naetan  Immanuel.” Me-
˜ ˜ ˜ ˜
kar bok lok  ri-Ju ro nan Babi lon le lein at in ne jej ukote ej, “Anij
˜ ˜ ˜
ej 14 epepen; jan iien eo ri-Ju Ej Pad Ippad.”
˜ ˜ ˜
ro rar pad ilo Babi lon nan iien 24 Innem Josep ear ruj jan
˜
eo an Christ, ej bar 14 epepen. an kiki im kom mani  men ko
˜ ˜
18 Waween dein an kar enje l eo an Jeova1 ear jirone
˜ ˜
Jesus Christ lotak. Meri, jinen bwe en kom mani,  im ear bok
˜ ˜
Jesus, ear kallimur  bwe enaaj Meri bwe en paleen. 25 Bo-
˜ ˜
mareiki
 Josep. Ak mokta  jan tab Josep ear jab babu ippan
˜ ˜ ˜ Meri mae  iien ear keotak. In-
aerro kar palele, jetob kwojar-
˜ nem ke ear lotak ladik eo,
jar1 ear kom man  bwe Meri en
˜ ˜
etta. 19 Botab Josep, leo pa- Josep ear naetan  Jesus.
˜ ˜
leen, ear juon eo ewanok im
ear jab konaan
˜

˜
bwe en nana 2 Jesus ear lotak ilo juon bu-
˜
kwon ilo Judia etan Bet-
˜ ˜
etan Meri. Kon men in, ear leem ilo tore ko an Kiin Herod.1
˜ ˜
pepe in jepel ˜ jan Meri ilo it- Tokalik, jet ri-jedjed iju2 rar
˜ ˜ ˜
tino. 20 Alikin an kar lom- itok jan jikin ko iturear nan
˜ Jerusalem, 2 im rar ba: “Ewi
nak
 kon men in, juon enje l an ˜
˜ ajri eo ear lotak im ej kiin eo
Jeova2 ear wa loktok  nane ilo ˜ ˜
˜ an ri-Ju ro? Komar lo iju eo ko-
juon ettonak  im ba, “Josep, ne- ˜ ˜
˜ ka l len ajri eo ke komar pad Itu-
jin Devid, kwon jab mijak in ˜ ˜
˜ ˜ rear, im komij iton kwa lok  kau-
bok Meri bwe en paleem,3  bwe ˜ ˜
˜ ˜ ˜ tiej1 nane.” 3 Ke Kiin Herod
unin an etta ej kon jetob kwo-
jarjar.1 21 Im enaaj keotak im aolep armej ro ilo Jerusalem
˜ ˜
˜ rar ron kon men in, rar kanooj
juon laddik, im kwonaaj nae- 
˜ inepata. 4 Im Herod ear kok- 
tan Jesus,1 konke e eo enaaj ˜
˜ weiloktok  aolep burij ro reutiej
lom  o oren  armej jan jerawiwi.” ˜
22 Aolep men kein rar wa lok  im skraib1 ro, im ear kajjitok ip-
˜ ˜
nan kajejjet men ko Jeova1 ear paer ia eo Christ2 enaaj kar lo-
˜ ˜
ba nan ri-kanaan eo an ke ear tak ie. 5 Rar ba nane: “Ilo bu-
˜
kwon in Betleem ilo Judia, bwe
1:18, 20 1 Ak “kajoor eo an Anij.” Lale ˜
˜ ˜ ˜ enin men eo ri-kanaan eo ear
˜
“Jetob kwojarjar” ilo Kome le le Ko.
˜ je: 6 ‘Im kwe Betleem jan ae-
1:20 2 Enin ej iien eo jinointata ej wa- ˜ ˜
˜ lonin Juda, komja1  ro an Juda
lok
 etan Anij Jeova ilo ukokin Baibo l ˜
˜ rejjab aikuj watok eok bwe
in. At in ej wa lok  237 alen ilo ukok in.
˜ ˜
Lale “Jeova” ilo Kome le le Ko. 3 Kajin 2:1 1 Lale “Herod” ilo Kome le le Ko.
˜ ˜ ˜ ˜
Grik, “jab mijak in boke Meri lio pa- 2 Ak “ro rej lale iju ko nan kwa lok  kon
˜ ˜ ˜
leem nan mweo  im om.”
 1:21 1 Ej ain- ta ko renaaj wa lok ilju im jek laj.” 2:2
˜ ˜ ˜
lok
 wot at kein ilo kajin Hibru Jeshua, 1 Ak “bunpedo.” 2:4 1 Lale “Skraib”
˜
ak Joshua, me le lein “Jeova Ej Lom  o or.”
 ilo Kome le le Ko. 2 Ak “Messaia eo; Eo
˜ ˜
1:22, 24 1 Lale “Jeova” ilo Kome le le Ko. Em oj Kapiti.” 2:6 1 Ak “kabna.”
MATU 2:7-23 12
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kwoj jikin eo ejje lok ear jerkak bonon eo wot im bok  tata tok-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jan ilo aelonin Juda, konke jan ajri eo kab jinen im etal nan
˜ ˜ ˜
kwe enaaj wa loktok Ijipt. 15 Im ear pad ie nan  juon ri-tol
˜ ˜
im enaaj tol ri-Israel ro, armej tore eo ear mej Herod. Men
˜ ˜
ro ao.’” in ear kajejjet kutien naan ko
˜ ˜
7 Innem Herod ear kurtok ri-
an Jeova1 nan ri-kanaan eo an
˜
jedjed iju ro ilo ittino bwe en ke ear ba: “Inaaj kur ladik eo
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kajitukin er naat eo iju eo ear neju bwe en diwojtok jan Ijipt.”
8 Im ke ear jilkin lok ˜
wa lok.
˜
 16 Ke Herod ear je la bwe ri- 
er nan Betleem, ear ba: “Etal jedjed iju ro rar mo  ne,  ear ka-
im lukkuun pukote ajri eo im ˜
˜ nooj in illu. Kon men in, ear jil- ˜ ˜
ne komij  loe, komwin
kin lok 
 ri-jerbal ro an bwe ren kojje laik-
˜
tok eo bwe in bar ilok man  aolep ladik ro ilo Betleem  ˜ im kwa-
˜
lok  kautiej nane.” 9 Alikin aer im aolep jikin ko iturin. Dettaer
˜ ˜ ˜
ronjake kiin eo, rar ilok, en ruo iio im dik lok  im iju
 bwe en jej-
˜ ˜
eo rar loe ke rar pad ilo ji- jet ekkar nan iien eo ri-jedjed
kin ko iturear ear etal imaaer- ˜ 
iju ro rar ba nane bwe iju eo ear
˜ ˜ ˜
lok  im bojrak ilonin ijo ajri eo
˜ wa lok.  17 An kar mej ladik ro
ear pad ie. 10 Ke rej lo an iju ˜
˜ ear kajejjet kutien kanaan eo ˜ ˜
eo bojrak, rar kanooj in m on o- ri-kanaan Jeremaia ear kwa lo- 
˜ ˜
n o. 11 Im ke rej de lo n lok ke, ke ear ba: 18 “Ewa lok  ilo  ai-
˜ ˜ ˜
mweo,  rej lo ajri eo ippan ji-
nikien jan im lim o ilo Rema, ai-
˜ ˜ ˜ ˜
nen, Meri. Innem rar bukwelolo nikien an Rejel janut ro nejin.
˜ ˜ ˜
im kwa lok  kautiej1 nan ajri eo.
Ejjab konaan  bwe ren kaenom- 
˜ ˜
Bareinwot, rar le lok mane  konke rejako.”  gold, ijur,
˜ ˜
im mor.2 12 Botab, Anij ear ji- 19 Ke Herod ear mej, enje l
˜ ˜ ˜
ron er ilo ettonak eo an Jeova1 ear wa lok  bwe ren jab  nan
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jep laak nan ippan Herod. Kon Josep ilo ettonak  ke ej pad
men in, rar etal ilo bar juon ia l ilo Ijipt 20 im ba: “Jerkak im
˜ ˜ ˜ ˜
ke rar ˜ ro ol  nan aneo aneer.
bok ajri ne  im jinen im etal
13 Alikin aer ro ol, ˜ ˜  enje l eo
nan Israel konke ro rar pukot ˜
an Jeova1 ear wa lok  nan Josep ˜
˜ ajri ne  bwe ren mane,  em oj aer
ilo ettonak  im ba: “Jerkak im
mej.” 21 Innem ear jerkak im
˜ ˜
bok ajri ne 
bok ajri eo im jinen im jep- im jinen bwe
Herod ej pojakin pukot ajri ˜ ˜
laak nan Israel. 22 Botab, ear
ne  bwe en mane.  Komwin˜  ko ˜
˜ mijak in etal nan Judia konke
˜ ˜
nan Ijipt im padwot ie mae ˜  ˜ iien ˜
ear ron bwe Arkileos ear bok
inaaj ba bwe komwin  ˜
em ma-  ˜
˜ jikin Herod, eo jeman, im kiin
˜
kut.” 14 Kon men in, Josep ijo. Bareinwot, Anij ear jiro-
˜
˜ ˜ ˜
2:11 1 Ak “bunpedo.” 2 Juon kain bou-  ne ilo ettonak  bwe en jab etal
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ta enaj ej itok jan juon bwilin wojke. nan ˜
Judia. Kon men in, ear etal
˜ ˜
Lale “Mor” ilo Kome le le Ko. 2:13, 15, nan Galili, 23˜ im ear jokwe
˜
19 1 Lale “Jeova” ilo Kome le le Ko. ilo juon bukwon etan Nazeret.
13 MATU 3:1-16
˜
Men in ear kajejjet kutien ka- ippemi make im ba, ‘Ebream ej
˜
naan eo ri-kanaan ro rar kwa- jememmim.’ Ij ba nan kom bwe
˜ ˜
loke  im ba: “Naaj naetan  ri- Anij emaron ukot deka kein
Nazeret.” bwe ren erom nejin Ebream.
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
3 Elon iio tokalik, Jon ri-
Peptaij ear etal im kwa lok
˜

10 Em oj likuti juon ulul iturin
˜
okran wojke ko. Jabdewot woj-
˜ ˜
naan ilo ane jemaden  in Judia, ke ejjab em man  men ko leen
˜
2 im ear ba: “Komwin  uke lok  ne ej kalle naaj jeke ˜ im jo lo- 
˜ ˜ ˜ ke ilo kijeek. 11 Na ij peptai-
bwe Aelonin lan1 epaaktok.” ˜ ˜
3 Jon ej armej eo ri-kanaan ji kom ilo dan bwe em oj ami
˜ ˜
˜ uke lok.  Botab eo enaaj itok ali-
Aiseia ear konnaan kake ke ˜ ˜ ˜
˜ ku, ekajoor lok  jan na, im ijek-
ear ba: “Juon ainikien ej lam oj ˜ ˜
˜ ˜ ˜ kar nan utuk juuj ko an. Armej
jan ane jemaden  im ba: ‘Ko- ˜
pooj ia l eo an Jeova!1 Kajim-  in enaaj peptaiji kom kon je-
˜ ˜ ˜
we ia l eo an.’” 4 Nuknuk eo tob kwojarjar1 im kon kijeek.2
˜ ˜ 12 Ej jibwe juon kein jerbal1
an Jon ej kom man  jan koo lan ˜ ˜ ˜
˜ ˜ nan kojenolok  wiit ko jan ki-
kame l, im kanur eo an ej bar
˜ ˜ lier, im enaaj lukkuun karreoi-
kom man  jan kilin menninmour. ˜
˜ ˜ ˜ ki jikin kom man  wiit eo an im
Im m ona ko kijen ej je lo1 im ˜
honey. 5 Innem aolep armej enaaj aini aolepen wiit ko nan
˜
in Jerusalem im aolepen Ju- ilowaan im on kakkon eo an.
˜ ˜
dia kab aolep bukwon ko ipe l- Botab, enaaj tile kilin wiit ko
aakin Reba Jordan rar jibadek- ilo kijeek eo ejaje kun.”
˜
loke.  6 Im ear peptaiji er1 ilo 13 Innem Jesus ear itok jan
˜
Reba Jordan, im rar kwa lok  je- Galili nan Reba Jordan bwe
˜
rawiwi ko aer. Jon en peptaiji. 14 Botab Jon
˜ ˜ ˜ ˜
7 Ke ear lo bwe elon iaan ekar kajjion bobraiki ilo an ba:
˜ ˜
Parisi im Saddusi1 ro rar itok “Etke kwoj itok nan ippa ke
˜ ˜ ˜ ˜
nan jikin peptaij eo, ear jiron- kwe eo kwon kar peptaiji eo?”
˜ ˜
lok  er im ba: “Kom nejin jineik 15 Im Jesus eba nane: “Kwon
˜ ˜ ˜ ˜
vaiper ko, won eo ear kakkol jab bobraik eo ilo iien in bwe
˜ ˜ ˜
kom bwe komwin  ko jan raanin ilo waween in jej kom mane  ao-
˜
kwi eo an Anij? 8 Kom man  ko lep men ko rejimwe.”1
˜ ˜

˜
Innem
ami ren kaalikkar bwe komij  Jon ear ˜ bojrak jan an bobraiki.
˜ ˜
uke lok.  9 Komwin  jab lomnak  16 Alikin wot an Jesus pep-
˜ ˜
taij, ear kajju wa loktok  jan dan
3:2 1 Ak “Kien eo an Anij.” Lale “Ae-
˜ ˜ ˜ 3:11 1 Ak “kajoor eo an Anij.” Lale “Je-
lon eo an Anij” ilo Kome le le Ko. 3:3
˜ ˜ ˜ ˜
1 Lale “Jeova” ilo Kome le le Ko. 3:4 tob kwojarjar” ilo Kome le le Ko. 2 Me-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
1 Ak “lokos.” 3:6 1 Ak “katulok  er iu- le lein, kaalot kom kon jetob kwojar-
˜ ˜
mwin
 dan.” 3:7 1 Parisi im Saddusi ej jar im kokkure kom kon kijeek. 3:12
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
etan ruo kumi in ri-tol ro an kabun ilo 1 Juon kein jerbal ainwot jabo l im kar
˜ ˜
iien ko an Jesus. Lale “Parisi” im “Sad- kom mane  jan a la l. 3:15 1 Kajin Grik,
˜ ˜ ˜
dusi” ilo Kome le le Ko. “rewanok.”
MATU 3:17–4:18 14
˜ ˜ ˜ ˜
eo. Im lan ear pe l lok  im Jon kaalooje kon aolep aelon ko ilo
˜ ˜
ear lo an jetob kwojarjar1 eo la l in im aer aiboojoj. 9 Im ear
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
an Anij itok ioon Jesus ainwot ba nane: “E lanne kwonaaj bun-
˜ ˜ ˜ ˜
juon mu  le. 17 Im juon ainik- pedo im kabun nan na juon wot
˜ ˜ ˜ ˜
ien jan lan ear ba: “Enin Neju, alen, inaaj lewaj aolep men kein
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
eo ejitonboro ippa im ebunbu- nan kwe.” 10 Innem Jesus
˜ ˜ ˜
ruo kake.” eba nane: “Kwon ilok  Setan!
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
4 Innem jetob kwojarjar1 ear
˜
tol Jesus nan ane jemaden,
˜ ˜

˜
Bwe em oj je: ‘Kwon kabun nan
Jeova1 am Anij, im e wot kwon
˜ ˜
˜ ˜
im Tepi l ear karejar nane.’”2 11 Kon men
˜ itok im kajjion ka- ˜
poiki. 2 Alikin an kar Jesus in Tepi l ear ilok  jane, im enje l
˜
jitlok  iumwin  40 raan im 40 ro rar itok im jipane.
˜ ˜ ˜
bon, ear kanooj kwole, 3 im 12 Ke Jesus ear ron bwe
˜ ˜ ˜ ˜
ri-Kapo eo ear itok nan ippan em oj kalbuuji Jon, ear ilok  nan
˜ ˜ ˜ Galili. 13 Innem ke ear ilok
im ba nane: “E lanne kwe nejin 
˜ ˜ ˜ ˜
Anij, kwon ba nan deka kein jan Nazeret, ear etal im jokwe
˜ ˜
bwe ren erom bureet.” 4 Ak ilo Kaperneum, juon bukwon
˜
Jesus euwaake im ba: “Em oj je: iturin lojet  ilo ijoko jikin Zebu-
˜ ˜
‘Armej rejjab maron mour wot lun im Naptelai 14 bwe en ka-
˜ ˜ ˜ ˜
kon bureet, ak rej mour kon jejjet kutien men eo ri-kanaan
naan ko otemjej rej wa loktok  Aiseia ear kanaan kake, ke ear
˜ ˜
jan lo niin Jeova.’”1 ba: 15 “Kom armej in jikin ko
˜ ˜
5 Innem Tepi l ear anin lok  ilo Zebulun im Naptelai, ro rej
˜
˜ ˜ jokwe ilo ia l eo nan loma  lo eo
Jesus nan jikin eo eokkwojar-
˜ ˜ iturilikin Reba Jordan ilo Gali-
jar,1 im boke nan ijo eutiejta- ˜ ˜ ˜
ta ilo tampe ˜ l eo 6 im ear ba li, jikin eo eobrak kon ri-aelon
˜
˜ ˜ ko! 16 Ro rej pad ilo marok
nane: “Ne kwe nejin Anij, kwon
˜ ˜ renaaj lo juon meram e lap, im
kala l lok  bwe em oj je: ‘Enaaj ba ˜
˜ ˜ armej ro rej pad ilo lurin mej,
nan enje l ro an kon kwe bwe
˜
ren kojparok eok,’ im, ‘Renaaj meram enaaj rome er.” 17 Im
˜ ˜
kotak eok kon peier bwe en jab jan iien eo maan  lok,  Jesus ear
˜
itaak neem ilo deka.’” 7 Ak jino an kwa lok  naan im ba:
˜ ˜
˜
Jesus eba nane: “Kar bar je: “Komwin  uke lok,  bwe Aelonin
˜ ˜ ˜ ˜
‘Kwon jab malejjone Jeova1 am lan1 epaaktok.”
Anij.’” 18 Ke Jesus ear etal iturin-
˜ ˜
8 Innem Tepi l ear anin Jesus lok  Loma  lo in Galili,1 ear lo
˜ ˜ ˜
nan juon to l ekanooj utiej im ruo jemjein jemjati ri-eo nod
˜ ˜ ˜ ˜
3:16 1 Ak “kajoor.” Lale “Jetob kwojar- 4:10 2 Ak “kom mane
 jerbal ko rekkwo-
˜ ˜
jar” ilo Kome le le Ko. 4:1 1 Ak “kajoor jarjar nane.” 4:17 1 Ak “Kien eo an
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
eo an Anij.” Lale “Jetob kwojarjar” ilo Anij.” Lale “Aelon eo an Anij”˜ ilo Kome-
˜
Kome le le Ko. 4:4, 7, 10 1 Lale “Jeova” le le Ko. 4:18 1 Juon reba. At ko jet ej
˜
ilo Kome le le Ko. 4:5 1 Me le lein, Je- Reba Genesaret, im Loma  lo in Taibi-
˜
rusalem. rios.
15 MATU 4:19–5:12
rej doorla l lok
jet. Etaer ej Saimon, at eo
 juon ok na
˜
 ilo-
˜

5 ˜
Ke Jesus ear lo jarlepju
in armej ro, ear wanlon lok
˜ ˜

juon etan ej Piter, im leo juon nan ioon to l eo. Im ke ear jijet
˜ ˜
ej Andru. 19 Im eba nan erro: ijo, ri-ka loor ro an rar itok nan
˜ ˜ ˜ ˜
“Komwin  loor eo, im inaaj kom-  ippan. 2 Innem ear jino kon-
˜ ˜
man bwe komwin  ri-eo nod ar- naan im katakin er, im ba:
˜ ˜ ˜ ˜
mej.” 20 Im em okaj aerro li- 3 “Em on on o ro rej kile bwe
˜ ˜ ˜
kut ok ko aerro im loore.1 rej aikuji tol eo an Anij konke
˜ ˜ ˜ ˜
21 Ke ear etal jan ijo, ear lo aer Aelonin lan.1
bar ruo jemjein jemjati etaer ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜ 4 “Em on on o ro rej burom oj
Jemes im Jon. Erro ear pad ˜ ˜
˜ ˜ konke naaj kaenom man  er.
ioon juon wa ippan jemaer etan ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
5 “E m on on o ro etta b u-
Zebedi im touk1  ok ko aer, im ˜ ˜
˜ ˜ rueer1 konke renaaj jolote
ear kur lok  er. 22 Im em okaj la l in.
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
aerro etal jan ippan jemaer im 6 “Em on on o ro relukkuun
wa eo, im loore. ˜ ˜ ˜ ˜
konaan1  bwe en wor wanok2
23 Im Jesus ear debloke  ao- ˜
konke naaj katoprak konaan
˜ ˜
 in
lep jikin ko ilo Galili. Innem aer.
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ear katakin ilo im on kabun ko 7 “Em on on o ro rej kwa lok 
˜ ˜ ˜ ˜
im kwa lok  naan kon ennaan eo turiamo  konke naaj turiamoka- 
˜ ˜ ˜
em man  kon Aelon eo.1 Barein- ke er.
˜ ˜ ˜
wot, ear komour armej ro jan ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ 8 “Em on on o ro erreo bu-
jabdewot naninmej. 24 Im en- ˜
˜ rueer konke renaaj lo Anij.
naan eo kon e ear ajeeded lok  ˜ ˜ ˜ ˜
˜
nan aolepen Siria. Kon men
˜ 9 “Em on on o ro rej kom man 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
in, rar boktok nan ippan ro im aenom man1  konke naaj nae- 
˜ ˜ ˜ ˜ taer nejin Anij.
e lap aer entaan kon elon kain ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ 10 “Em on on o armej ro me
naninmej, ro em oj an jetob ko ˜ ˜
˜ ro jet rej kaentaan er kon
rettoon mok1  ilo anbwinnier,2 ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ aer kom mani  men ko rewanok1
ro ewor aer naninmej in dibub- ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ konke aer Aelonin lan.
bub, im ro rejaje mak  utkut, im ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ 11 “Komwin
ear komour er. 25 Kon men  m on on o ne ar-
˜
˜ ˜ ˜ mej rej kajook kom im kaen-
in, elon armej rar itok jan Gali-
li, Dekapolis, Jerusalem, Ju- taan kom im rej riab im kwa-
˜ ˜ ˜
dia, im jan rearin Reba Jordan lok  elon kain naan ko renana
˜ ˜ ˜
im loore. nae kom kon wot na. 12 Ko-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
mwin  kanooj lanlon im m on on o
4:20 1 Me le lein loore ilo eoon in ej
˜ ˜
erom ri-ka looran Jesus. 4:21 1 Ak 5:3 1 Ak “Kien eo an Anij.” Lale “Aelon
˜
“kiiji.” 4:23 1 Ak “Kien eo.” Lale “Ae- eo an Anij” ilo Kome le le Ko. 5:5 1 Ak
˜ ˜ ˜ 5:6 1 Kajin Grik, “rej
lon eo an Anij” ilo Kome le le Ko. 4:24 “reineem man.”

˜ ˜
1 Ak “de lo n.” 2 Naan eo ilo kajin Grik kwole im maro.” 2 Ak “jimwe.”  5:9
˜ ˜ ˜ ˜
ej dai·mo·nizo·mai, ej jiton lok  nan ro 1 Ak “ro raenom man.”
 5:10 1 Ak “re-
˜
emok  enje l ro renana na
 ippaer. jimwe.”

MATU 5:13-25 16
˜ ˜ ˜ ˜
konke ewor ˜ ami jeraam man  20 Ij ba nan kom bwe e lan-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
e lap ilan. Aindein aer kar ne ejjab lap lok  ami wanok jan
˜ ˜
bar kaentaan ri-kanaan ro rar skraib im Parisi ro, kom jamin
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
mour mokta  jan kom.  de lo ne Aelonin lan.
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
13 “Komij  ainwot jo o l nan la l 21 “Kom je la bwe rekon ba
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
in, botab e lanne ejako neman nan ro ilo iien ko etto: ‘Kwon
˜ ˜
jo o l eo, enaaj ewi waween an jab uror bwe jabdewot eo ej
˜
bar jep laak neman? Enaaj ejje- uror, naaj ekajete ilo jikin eka-
˜ ˜
lok  tokjan jo o l eo, men eo de jet.’ 22 Ak ij ba nan kom bwe
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
eo remaron kom mane  ej jona- jabdewot eo ejjab bojrak jan an
˜ ˜
boj lok  bwe armej ren jujuuri. kojdate jein ak jatin, naaj eka-
˜ ˜ ˜
14 “Komij  ainwot meram jete ilo jikin ekajet. Jabdewot
˜ ˜ ˜ ˜
nan la l in. Juon bukwon ejja- eo ej kajooke jein ak jatin kon
˜ ˜ ˜ ˜
min nojak  e lanne ej pad ioon naan ko reddo, naaj bok loke 
˜ ˜
juon to l. 15 Ejje lok  armej ej nan Im on Ekajet eo E lap.1 Jab-
˜ ˜ ˜
ittil laam im kalbubuuki kon dewot eo ej ba, ‘Kwobwebwe!’
˜ ˜ ˜
iep.1 Botab, rej likuti ilo jikin naaj liaake lok  nan kijeek ilo
laam bwe en rome aolep ro ilo Kena.2
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
mweo.  16 Ilo ejja waween in 23 “Innem e lanne kwoj bok-
˜ ˜
wot, ami meram en romaak im-  tok juon am menin le lok  nan
aan armej bwe ren lo jerbal ko ˜
˜ ˜ lokatok eo im kwoj keememej
rem man  komij  kom mani  im no- ˜
˜ bwe jeim ak jatum ej inepata
˜ ˜
bar Jememi ilan.
˜ ˜ ippam,  24 kwon likuti menin
17 “Jab lomnak  bwe iar iton le lok  eo am imaan  lokatok eo,
jo lok ˜ ˜
 Kien eo im naan ko an im ilok  nan ippan jeim ak ja-
˜ ˜ ˜ ˜
ri-Kanaan ro. Iar jab iton julok  tum.  Kwoj aikuj mokta  kom- 
men kein, ak iar itok bwe in ˜ ˜
˜ ˜ man aenom man  ippan, innem
kajejjet kutieer. 18 Ij ba nan ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ne em oj, kwomaron jep laak im
kom bwe ainwot an lan im la l aje lok  menin le lok  eo am. 
˜ ˜ ˜
ban jako, aindein ejje lok  juon 25 “E lanne juon armej ej
iaan naan ko ilo Kien eo renaaj ˜ ˜
liaake lok  eok nan kien kon-
jako mae  iien aolepeer im jej- ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ke komuri  ippan, kwon m okaj
jet kutieer. 19 Jabdewot eo ej ˜ ˜ ˜
im komad  m ode apan eo ke ejja
rupe juon iaan kien kein me ar- ˜ ˜ ˜
˜ wor wot iien mokta  jan ami-
mej rej watoki bwe rejjab ao- ˜ ˜ ˜
˜ ro ilok  nan im on ekajet. Bolen
rok, im ej katakin ro jet bwe ˜ ˜
˜ emaron jab liaake lok  eok nan
ren bar rupi, naaj watoke bwe ri-ekajet eo, im ri-ekajet eo
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ejekkar nan Aelonin lan. Bo- eban ba nan ri-waj eo bwe en
tab, eo ej pokake kien kein im ˜
˜ 5:22 1 Me le lein, ro uwaan Im on Eka-
katakin ro jet kaki, naaj wato-
˜ ˜ ˜ ˜ jet eo E lap an ri-Ju ro. 2 Kar jikin it-
ke bwe ekkar nan Aelonin lan. ˜ ˜
til kwopej eo inabojin Jerusalem. Lale
˜ ˜
5:15 1 Ak “juon iep in kein jonak.” “Kena” ilo Kome le le Ko.
17 MATU 5:26-42
˜ ˜
kalbuuji eok. 26 Ij ba nan eok 33 “Kom bar je la bwe re-
˜ ˜ ˜ ˜
bwe kwoban diwoj jan kalbuuj kon ba nan ro ilo iien ko etto:
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
mae  iien em oj am ko l laik aolep- ‘Kwon jab kajje e lanne kwoj-
˜ ˜
en muri  eo am.1  jab maron katoprake men eo
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
27 “Kom je la bwe rekon ba: kwoj ba, botab kwon kajejje-
˜ ˜
‘Kwon jab lejan.’1 28 Ak ij ba ti men ko kwaar kallimur
˜
 kaki
˜ ˜ imaan mejan Jeova.’1 34 Ak ij
nan kom bwe jabdewot eo ejjab ˜
˜ ˜ ba nan kom:  Komwin  jab kaj-
bojrak jan an kalimjeke juon ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ je nan jidik. Jab kajje kon lan
kora im mejkaiie kake, em oj an ˜ ˜
˜ ˜ ˜ konke ej turoon eo an Anij,
kadede lejan ippan lio ilo bu- ˜ ˜
˜ ˜ 35 jab kajje kon la l konke ej
ruon. 29 E lanne mejam ituan- ˜
˜ ˜ eran neen, jab kajje kon Je-
moon ej kom man  bwe kwon ˜ ˜
˜ ˜ rusalem konke ej ijo jikin Kiin
jerawiwi, kwon ituki im jo lo-  ˜
˜ eo eutiej, 36 im jab kajje kon
ke. Em man  lok  ne ejako juon ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ boram konke kwojjab maron
iaan m ottan ko ilo anbwinnum ˜
˜ ˜ ˜ ukot juon iaan koo l ko ilo bo-
jan ne ejako aolepen anbwin-
˜ ˜
num ilo Kena.1 30 Bareinwot, ram bwe en mouj ak kilmeej.
˜
˜ ˜ ˜ 37 Men eo eaorok in ej bwe
e lanne pa ne  peim ituanmoon ˜ ˜
˜ ˜ ne komij  ba ‘Aet’ en aet, ak ne
ej kom man  bwe kwon jerawi- ˜ ˜
˜ ‘Jaab’ en jaab, konke jabdewot
wi, kwon mwijiti  im jo loke.  Em- 
˜ ˜ naan kom naaj bar ba ijello- 
man  lok  ne ejako juon iaan m ot- ˜
˜ ˜ ˜ ˜ kun naan kein rej itok jan eo
tan ko ilo anbwinnum jan ne
˜ ˜ enana.
ejako aolepen anbwinnum ilo ˜ ˜
Kena.1 38 “Kom je la bwe rekon ba:
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
31 “Bareinwot, rekon ba: ‘Maj on aan maj im ni on aan ni.’
˜ ˜ ˜
‘Jabdewot em maan  eo ej je- 39 Ak ij ba nan kom:  Kwon jab
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
pel jan kora eo paleen, en le- jumaik  juon armej nana. E lan-
˜ ˜ ˜
lok  nane juon peba in jepel.’ ne jabdewot ej jeptake jepam
˜ ˜ ˜ ˜
32 Ak ij ba nan kom,  e lanne ituanmoon,  kwon bar oktak
˜ ˜ ˜ ˜
jabdewot em maan  ej jepel jan nan ituanmiin bwe en bar jep-
˜ ˜
˜ ˜
kora eo paleen mene kora eo
˜ ˜ ˜ ˜ take. 40 Im ne juon ej bok
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ear jab lon,1 men in emaron eok nan im on ekajet bwe en
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kom man  an kora in lejan. Im bok nuknuk eo am,  eokwe
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jabdewot eo ej mareik  kora in kwon bar˜ le lok  nane kopa eo
me kar jepel jane ilo waween
˜ ˜ am.  41 Ne juon eo eutiej ej
˜ ˜ ˜
in, ej bar lejan. kojerbal eok bwe kwon inee-
ke juon men iumwin  juon
˜ ˜ ˜ ˜
5:26 1 Ak “mae  iien emaat aolep jaan mai l,1 kwon etal ipp˜ an lok  iu-
˜ ˜
jiddik ko am.”  5:27 1 Lejan ej ne juon mwin
 ruo mai  l. 42 Ne juon ej
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
eo em oj an mare  ej babu ak pad ippan kajjitok jipan ippam,  kwon
˜ ˜ ˜ ˜
juon eo ejjab paleen. 5:29, 30 1 Lale jipane, im ne juon ej kajjitok
˜
“Kena” ilo Kome le le Ko. 5:32 1 Naan
˜ ˜ ˜
eo ilo kajin Grik ej por·neia. Lale “L on” 5:33 1 Lale “Jeova” ilo Kome le le Ko.
˜ ˜
ilo Kome le le Ko. 5:41 1 Lale “Mai
 l” ilo Kome le le Ko.
MATU 5:43–6:12 18
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
bwe kwon kamuriiki,1  kwon jab jipan ro rejeram ol, jab kot lok 
˜ ˜
makoko.
 an pa ne  ituanmoon je la ta ne 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
43 “Kom je la bwe rekon ba: pa ne  ituanmiin ej kom mane
˜

˜
˜ 4 bwe ejje lok  en en je la kon
‘Kwon yokwe ri-turum1  im dike
˜
ro rej kojdat eok.’ 44 Ak ij ba menin le lok
˜
 ko am.  Innem Je-
˜ ˜ ˜ ma  m ilan eo ej lo men otemjej
nan kom:  Wonmaan  lok
 wot im ˜
˜ enaaj kojeraam man  eok.
yokwe ro rej kojdate kom,  im
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jab bojrak jan ami jar kon ro rej 5 “Bareinwot, ne komij  jar,
˜ ˜ ˜ ˜
kaentaan kom.  45 Ilo waween komwin  jab ainwot ro retao me
˜ ˜
in, komij  erom ro nejin Jeme- rej jutak im jar ilo im on kabun
˜ ˜ ˜
miwoj ilan, eo ej kotak a l ioon ko im iturin ia lleplep ko bwe
ro rem man  im ro renana, im ej armej ren lo er. Emool  ij ba
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kawot ioon ro rewanok im ro nan kom bwe rekonaan  bwe ar-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
rejjab wanok. 46 E lanne kwoj mej ren lo er ak eban wor aer
˜ ˜ ˜
yokwe ro wot rej yokwe eok, jeraam man  jan Anij. 6 Ak ne
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ta tokjan? Ta ri-toltol eowoj kwoj jar, kwon etal nan juon
˜ ˜
ro rejjab bar kom mane  men in ruum ilowaan mweo  im om im
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ke? 47 Im e lanne kwoj yokyo- alikin am kiili kojamin, kwon
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kwe wot ro jeim im jatum,  em-  jar nan Jema  m ilan, eo ej pad
˜ ˜ ˜
man  lok  men eo kwoj kom mane  ijo ettino. Innem Jema  m ilan,
˜ ˜ ˜ ˜
jan ro jet ke? Ta armej in aelon eo ej lo men otemjej, enaaj ko-
˜ ˜
ko jet rejjab bar kom mane  men jeraam man  eok. 7 Im ne ko-
˜
in ke? 48 Komij  aikuj in weep- mij  jar, komwin  jab alijinmen
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
pan ainwot an Jememiwoj ilan ainwot an armej in aelon ko
˜ ˜ ˜
weeppan. jet kom mane.  Rej lomnak  bwe
˜ ˜ ˜
6 “Lale bwe unin ami kom-
mani
˜
 men ko rejimwe1
˜ ˜
 en
˜
 Anij enaaj ronjake er kon an
aetok aer jar. 8 Komwin
˜ ˜

˜
jab
˜
jab nan komje mejan armej. Ne anok er konke Jememiwoj ilan
˜ ˜ ˜
aindein kom man  ko ami, eban eje la ta ko komij  aikuji mokta 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
wor ami jeraam man  jan Jeme- jan ami kajjitok ippan.
˜ ˜ ˜ ˜
mi ilan. 2 Innem ne kwoj ji- 9 “Innem en waween dein
˜ ˜ ˜ ami jar:
pan ro rejeram ol, kwon jab ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ “‘Jememwoj ilan, en kwojar-
kommejaje kake1 ainwot ro re-
˜ jar etam,  10 en itok am Ae-
tao. Rej kom mane  men in ilo ˜ ˜
˜ ˜ lon.1 En jejjet ankilaam2  ilo
im on kabun ko im ilo ia l ko bwe ˜ ˜
˜ la l in ainwot an jejjet ilo
armej ren nobar er. Emool  ij ˜ ˜
˜ ˜ lan. 11 Letok kijem1 nan rai-
ba nan kom bwe em oj kadede ˜
˜ ˜ ˜ ˜ nin, 12 im jo lok
aer bok on aer. 3 Ak ne kwoj ˜ ˜
 ammim bod,
ainwot ammim jo lok  an ro jet
5:42 1 Me le lein, kamuriiki
 ak ejje lok

nejin. 5:43 1 Ilo kajin Grik, naan eo ˜ ˜
6:10 1 Ak “Kien eo am.”  Lale “Aelon
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
“ri-turum”
 emaron jiton lok  nan jabde- eo an Anij” ilo Kome le le Ko. 2 Ak “ko-
˜ ˜ ˜
wot armej. 6:1 1 Ak “rewanok.” 6:2 naan
 ko am.”
 6:11 1 Kajin Grik, “pila-
˜
1 Ak “uuk jilel ko ami.” wa.”
19 MATU 6:13-30
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
bod ne rej bod nae  kom. kon ebbanban,1 aolepen ˜ an-
˜ ˜ ˜ ˜
13 Jipan kom bwe komin jab bwinnum enaaj marok. Ne me-
po ilo menin kapo ko im lom  o o-  ram eo ilo kwe eoktak im
˜ ˜ ˜
ren kom jan ri-nana eo.’ erom marok, innem anbwin-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
14 “E lanne komij  jo lok  bod num enaaj marok jilonlon!
˜ ˜ ˜
ko an ro jet, Jememiwoj ilan 24 “Ejje lok  juon emaron ka-
˜ ˜ ˜
enaaj jo lok  b od ko ami. rejar nan ruo irooj konke enaaj
˜ ˜
15 Botab ne komij  jab jo lok  yokwe juon im dike eo juon,
˜ ˜ ˜ ˜
bod ko an ro jet, Jememiwoj im enaaj tiljek nan juon im koj-
˜ ˜ ˜
ilan eban ˜ jo lok  bod ko ami. date eo juon. Komij  jab maron
˜
16 “Ne komij  jitlok,  komwin  karejar nan Anij im ilo ejja iien
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jab mejan burom oj ainwot ro eo wot karejar nan Mweiuk.1 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
retao. Rej mejan burom oj bwe 25 “Kon men in ij ba nan
˜ ˜ ˜
armej ren je la ke rej jitlok.  kom:  Komwin  bojrak jan ami
˜ ˜ ˜
Emool  ij ba nan kom bwe re- inepata kon waween ami naaj
˜ ˜ ˜ ˜
konaan  bwe armej ren lo er mour, ainwot kon ta ko kom
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ak eban wor aer jeraam man  naaj m ona, ak idaak, im kon ta
˜ ˜ ˜ ˜
jan Anij. 17 Ak ne kwoj jit- ko kom naaj konaki.  Mour ej-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lok,  kwon kapit boram kon wei l jab aorok lok  jan m ona ke? Im
˜ ˜ ˜
im kwa l mejam 18 bwe ro jet anbwin ejjab aorok lok  jan nuk-
˜ ˜
ren jab je la ke kwoj jitlok,
˜ ˜

˜
ak nuk ke? 26 Komwin  kanooj
Jema  m ilan wot, eo ej pad ijo ˜ ˜
˜ lomnak  kon bao ko imejatoto,
ettino. Innem Jema  m ilan, eo ˜
˜ rejjab ekkat ine ak mad  m od ak
ej lo men otemjej, enaaj koje- aini leen keinikkan ko na  ilo-
raam man  eok. ˜ ˜
waan im on kakkon ko, botab
˜ ˜ ˜ ˜
19 “Komwin  bojrak jan ami Jememiwoj ilan ej naajdik er.
˜ ˜
koor lok  mweiuk
 ijin ioon la l Ta komij  jab aorok lok  jan bao
˜ ˜ ˜
konke dile1 im ejjo renaaj kok-  ko ke? 27 Won iaami emaron
˜
kuri im ri-ko ot  renaaj ko oti.  kaetok lok  an mour kon an ine-
20 Ak komwin  koor lok  mwe-  pata kake? 28 Im etke komij 
˜ ˜
iuk ilan ijo dile im ejjo reban inepata kon nuknuk? Komwin 
˜ ˜ ˜
kokkuri
 im ri-ko ot  reban ko oti.  ekkatak jan waween an wut
˜ ˜
21 Bwe ijo men ko mwei  om ko ilo me laaj eddek. Wut kein
˜ ˜
rej pad ie, buruom enaaj bar rejjab jerbal im rejjab keke
˜ ˜
pad ie. aer nuknuk. 29 Ak ij ba nan
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
22 “Maj ej ainwot laam nan kom bwe mene Solomon ear
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
anbwin. Kon men in, ne me- konak  elon men ko raiboojoj,
˜ ˜
jam ej kalimjek juon wot men, ak rar jab aiboojojin wot juon
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
aolepen anbwinnum enaaj me- iaan wut kein. 30 E lanne Anij
˜ ˜
ram. 23 Ak ne mejam eobrak ej kom man  bwe en aiboojoj
˜ ˜
6:19 1 Juon kain menninmour jidikdik 6:23 1 Me le lein, ej kalimjek elon men.
˜ ˜ ˜
im ej wojeke nuknuk ko. Kajin Grik, “nana.” 6:24 1 Ak “Jaan.”
MATU 6:31–7:14 20
menin eddek ko ilo me laaj ko nem enaaj em man  am lale im
˜ ˜ ˜
me rej pad rainin im ilju reb- jo lok  pelok  eo edik jan mejan
˜
wil ilo kijeek, ta eban lap- eo jeim ak jatum. 
lok  an lewaj ami nuknuk ke? 6 “Komwin  jab le lok  men ko
˜ ˜ ˜ ˜
Edik wot ami tomak. 31 Ko- rekkwojarjar nan kidu ko im
mwin jab inepata im ba: ‘Jenaaj jab jo lok  pearl ko ami na  imaan 
˜ ˜ ˜ ˜
m ona ta?’ ak, ‘Jenaaj idaak ta?’ piik ko konke piik kein renaaj
˜
ak, ‘Jenaaj konak  ta?’ 32 Men jujuuri men kein im oktak im
ko kein e lap an armej in ae- kokkure  kom. 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lon ko jibadeki. Jememiwoj 7 “Jab bojrak jan ami kajji-
˜ ˜ ˜ ˜
ilan eje la bwe komij  aikuji ao- tok im naaj lewaj nan kom,  jab
˜ ˜
lep men kein. bojrak jan ami kappok im kom
˜ ˜ ˜
33 “Kon men in, komwin  naaj loe, jab bojrak jan ami ka l-
˜ ˜
˜ ˜ la l la l im naaj kope l lok nan
wonmaan  lok  wot im pukot 
˜ ˜ ˜
mokta
 Aelon eo im men ko re- kom,  8 bwe jabdewot eo ej
˜ ˜ ˜ ˜
jimwe1  imaan  mejan Anij, im kajjitok enaaj boke, jabdewot
˜ ˜ eo ej kappok enaaj loe, im jab-
enaaj lewaj men kein woj nan ˜ ˜
kom.  34 Innem komwin  jab dewot eo ej ka l la l la l naaj kope l-
˜ ˜
˜ ˜ lok  nane. 9 Won iaami enaaj
inepata kon ilju, konke inepata ˜ ˜ ˜
˜ le lok  deka nan eo nejin ne ej
ko an ilju rej an ilju wot. Inepa- ˜ ˜ ˜
˜ kajjitok pilawa? 10 Ak ne ej
ta ko an rainin rebwe nan rai- ˜ ˜
nin. kajjitok ek, kwonaaj ke le lok 
˜ ˜
˜ ˜ jineik nane? 11 Mene kom ri-
7 “Komwin 
ekajete ro jet bwe Anij en
bojrak jan ami
nana ak kom je la bwe komwin
le lok  menin le lok
˜
 ko rem man


jab ekajete kom.  2 Naaj ekaje- ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ nan ro nejimi. E lanne aindein,
te kom ilo ejja waween eo wot
˜ innem ekanooj lap lok  an Jeme-
komij  ekajete ro jet, jonak eo ˜
˜ ˜ mi ilan naaj le lok  men ko rem- 
komij  jonak kake nan ro jet, ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ man  nan ro rej kajjitok ippan!
enin jonak eo naaj bar kojer- ˜
bale nan kom.
˜
 3 Innem etke 12 “Kon men in, aolep iien
˜ ˜ ˜
kwoj kalimjek pelok  jidikdik eo komwin  kom man  nan ro jet ilo
˜ ˜ ˜
ilowaan mejan eo jeim ak ja- waween eo kom konaan  bwe
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
tum ak kwojjab lomnak  kon ren kom man  nan kom.  Enin ej
a la l kileplep ne  ilowaan me- me le lein Kien eo im naan ko an
˜ ˜ ri-Kanaan ro.
jam?  4 Im etke kwonanin ma- ˜ ˜
˜
ron ba nan jeim ak jatum im
˜ ˜ 13 “Komwin  de lo n lok  ilo ko-
˜ ˜ ˜ ˜
ba, ‘In jo lok  pel ok ne  imeja m,’ jam eo eaidik, konke kojam eo
˜ ekilep im edepakpak ia l eo ie
ke ilo mool  ewor juon a la l ki- ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
leplep ilowaan mejam?  5 Kwe ej tol lok  nan jorraan im elon
˜ ˜ ˜
ri-etao! Kwon jo lok
˜
 mokta  a la l rej de lo n lok  ie. 14 Botab ko-
˜ ˜
ne  ekilep ilowaan mejam,  in- jam eo eaidik im eapan ia l eo
˜ ˜
ie ej tol lok  nan mour indeeo im
˜ ˜
6:33 1 Ak “rewanok.” eiiet ro rej loe.
21 MATU 7:15–8:6
˜ ˜ ˜ ˜
15 “Kojparok kom jan ri- jen me ej kalok mweo  im on ioon
˜ ˜ ˜ ˜
kanaan ro reriab, rej iwoj nan deka. 25 Im ke ear wot mijel-
˜ ˜ ˜ ˜
ippemi ilo waween wot jiip, bo- jel im ibwij im lap koto, ear
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
tab itulowa rej ainwot o lip ko jab jorraan mweo  konke kar ka-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
rellaj. 16 Kwonaaj kile er kon loke ioon deka. 26 Botab, jab-
˜ ˜ ˜ ˜
kom man  ko aer.1 Ewor ke en dewot eo ej ronjake naan kein
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ej ae kureep jan kaloklok ko ao im ejjab pokaki, ej ainwot
˜
ak ae fig2 jan mar? 17 Jabde- juon em maan  eo ejaje lokje  n me
˜ ˜ ˜ ˜
wot wojke em man  ej kalle leen ej kalok mweo  im on ioon bok.
˜ ˜ ˜
ko rem man,  ak jabdewot woj- 27 Im ke ear wot mijeljel im ib-
ke enana ej kalle leen ko re- ˜
˜ wij im lap koto, mweo  ear ok-
nana. 18 Juon wojke em man  ˜ ˜
jak im lukkuun jorraan.”
˜
eban kalle leen ko renana,
˜ 28 Ke ear m oj an Jesus kwa-
im juon wojke enana eban kal- lok  naan kein, ear lap an jar-
le leen ko rem man.  19 Aolep ˜ ˜ ˜ ˜
˜ lepju eo bwilon kon waween an
wojke ko enana leer rej jeki ˜
˜ ˜ katakin er, 29 konke ear ka-
im tuli. 20 Aindein, kom naaj ˜ ˜ ˜
˜ takin er ainwot juon eo ewor
kile ri-kanaan rein reriab kon ˜ ˜ ˜ ˜
˜ maron ippan, im jab ainwot
kom man  ko aer. skraib ro aer.
˜ ˜ ˜
21 “Ejjab aolep ro rej kur eo ˜ ˜
im ba, ‘Irooj, Irooj,’ renaaj de-
˜
lo n ilo Aelonin lan.1 Ro wot re-
˜ ˜ ˜ ˜ 8 Alikin wot an wanla ltak jan
ioon to l eo, jarlepju in ar-
˜ ˜ mej ro rar loore. 2 Im juon ri-
naaj de lo n ej ro im rej ko- ˜
loba ear itok im kwa lok  kau-
man  man  ankilaan Jema, eo ej ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ tiej1 nane im ba: “Irooj, e lanne
pad ilan. 22 Ne raan eo enaaj kokonaan,
˜
 kwomaron kom man
˜ ˜ ˜

˜ ˜ ˜ ˜
itok, elon renaaj ba nan na: bwe in erreo.” 3 Im Jesus ear
˜ ˜ ˜
‘Irooj, Irooj, komar jab kanaan le lok  pein im unuri em maan  eo
˜ ˜
kon etam ke, im kadiwoj lok  je- ˜ ˜
˜ ˜ im ba: “Ikonaan!  Kwon erreo.”
tob ko rettoon1 kon etam ke, ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Im em okaj an jako an em maan 
im kom man  elon menin bwilon ˜
˜ eo loba. 4 Innem Jesus eba
ko kon etam ke?’ 23 Innem ˜ ˜
˜ nane: “Lale kwaar ba nan jab-
inaaj ba nan er: ‘Ijaje kajjiemi! ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ dewot, ak kwon jade lok  nan ip-
Komwin  etal jan na bwe komij  ˜ ˜ ˜
˜ pan burij en,  innem kwon le-
kom mani  men ko renana!’ ˜
˜ ˜ lok  am menin katok ekkar nan
24 “Jabdewot eo ej ronjake
˜ ˜ men ko Moses ear ba, bwe en
naan kein ao im pokaki, ej ain- ˜
˜ ˜ kein am kamool  nan er.”
wot juon em maan  eo eje la lok-  ˜
5 Ke Jesus ear etal nan
7:16 1 Kajin Grik, “leer.” 2 Etan juon Kaperneum, juon kapen in jar-
˜
kain leen wojke. 7:21 1 Ak “Kien eo an in tarinae  ear kepaake im
˜ ˜ ˜ ˜
Anij.” Lale “Aelon eo an Anij” ilo Kome- akwe lap nane 6 im ba: “Irooj,
le le Ko. 7:22 1 Naan eo ilo kajin Grik ˜
˜ ˜ ˜ eo karejera ej babu wot ioon
ej dai·moMni·on, ej jiton lok
 nan enje l ro
˜
renana. 8:2 1 Ak “bunpedo.”
MATU 8:7-22 22
˜ ˜ ˜ ˜
kinien ilo mweo  im o konke ter babu kon an piba. 15 Kon
˜ ˜ ˜
emej anbwinnin, im elukkuun men in, ear unur pein im ear
˜
lap an entaan.” 7 Im Jesus jako an piba, im ear jerkak im
˜ ˜ ˜ ˜
eba nane: “Inaaj iwoj im ko- jino kom man  kijen Jesus.
mouri.” 8 Im kapen in jarin 16 Ke ear jota lok,  armej rar
˜ ˜ ˜ ˜
tarinae  eo eba: “Irooj, na juon boktok ro em oj an jetob ko ret-
˜ ˜ ˜ ˜
eo ejje lok  tokjan nan am ji- toon mok1  ilo anbwinnier2 nan
˜ ˜ ˜
badektok mwee  n im o. Botab ippan Jesus. Innem ear kadi-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kwon kwa lok  wot juon naan im ˜ woj lok  jetob ko rettoon jan ar-
eo karejera enaaj mour. 9 Na ˜ ˜
˜ mej ro ilo an konnaan wot, im
ij bar juon eo ej pad iumwin  ˜ ˜
˜ ear komour aolep ro renanin-
˜
maron eo an ro reutiej lok,
˜ ˜ ˜
 im mej. 17 Ear kom mane  men
ewor ruttarinae  ˜ rej pad iumwin  ˜ ˜
˜ ˜ ˜ kein nan kajejjet kutien ka-
maron e ao. Ne ij jiron juon im naan eo ri-kanaan Aiseia ear
˜ ˜
ba, ‘Etal!’ ej etal, im ne ij ji- kwa loke  im ba: “Ear bok lok  na-
˜ ˜ ˜
ron bar juon im ba, ‘Itok!’ ej ninmej ko ad im ineek entaan
˜ ˜
itok. Im ne ij ba nan eo kareje- ko ad.”1
˜
ra1 im ba, ‘Kom mane
˜
 men in!’ 18 Ke Jesus ear lo jarlep-
ej kom mane.”  10 Ke Jesus ear ˜
˜ ju eo ej kaapoo le, ear ba nan
ron men kein ear lukkuun bwi- ri-ka loor ro an bwe ren em- 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lon, im eba nan ro rej loore: mak ut nan iturajetin loma  lo
˜ ˜
“Ij ba nan kom bwe ijjanin kar eo. 19 Im juon iaan skraib ro
˜ ˜
lo juon armej ilo Israel jonan ear kepaake im ba nane: “Ri-
˜ ˜
dein an lap an tomak. 11 Ij Kaki, inaaj loor eok jabdewot
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ba nan kom bwe elon renaaj jikin kwoj ilok  ie lok.”  20 Bo-
˜ ˜ ˜
itok jan ijoko irear im irilik, tab Jesus eba nane: “Ewor ro- 
˜ ˜ ˜ ˜
im jijet ilo tebo l eo ippan Eb- nin an fox1 ko jokwe im ewor
˜
ream, Aisak, im Jekob ilo Aelo- an bao ko imejatoto el, ak Ne-
˜ ˜ ˜ ˜
nin lan.1 12 Botab, naaj jo lok  jin armej2 ejje lok  jikin an koba-
˜ ˜ ˜ ˜
ro nejin Aelon eo inaboj ilo ijo buuk boran.” 21 Im juon iaan
˜ ˜ ˜
emarok. Enin ijo renaaj jan im ri-ka loor ro eba: “Irooj, kwon
˜
kij dekein nier ie.” 13 Innem ˜
kot lok  eo bwe in ilok
˜
 im ka-
˜
Jesus eba nan kapen in jarin libwin jema mokta.”  22 Jesus
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
tarinae  eo: “Kwon ilok.  Kon am ear ba nane: “Kwon loor wot eo
˜ ˜ ˜
kwa lok  am tomak, enaaj toprak im kot lok  bwe ro remej ren ka-
˜
kajjitok ne  am.”  Im ri-karejar eo libwin ri-mej ro aer.”
˜
ear mour ilo ejja awa eo wot.
˜
14 Ke Jesus ear etal im de- 8:16 1 Ak “de lo n.” 2 Naan eo ilo ka-
˜ ˜ ˜ ˜
lo n lok  ilo mweo jin Grik ej dai·mo·nizo·mai, ej jiton lok
 
im on Piter, ear
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lo an jinen kora eo ippan Pi- nan ro emok  enje l ro renana na
 ippaer.
˜ ˜
8:17 1 Ak “Ear jo lok ad naninmej im en-
˜ ˜ ˜
8:9 1 Ak “ri-komakoko
 eo ao.” 8:11 taan.” 8:20 1 Juon menninmour ain-
˜ ˜ ˜
1 Ak “Kien eo an Anij.” Lale “Aelon eo wot kidu ilo Israel. 2 Lale “Nejin ar-
˜ ˜
an Anij” ilo Kome le le Ko. mej” ilo Kome le le Ko.
23 MATU 8:23–9:6
˜
23 Innem ke Jesus ear uwe rein to l eo1 nan lojet  im mej.
ilo juon wa, ri-ka loor ro an rar 33 Ak ro rar lale piik ko rar
˜ ˜ ˜
uwe lok  ippan. 24 Im ke rar ko nan bukwon eo im kwa lok 
˜ ˜ ˜
pad iloma  lo, ewa lok  juon lan kon aolep men ko rar wa lok, 
˜ ˜ ˜ ˜
e lap im euwe dan ilowaan wa im kon lomaro  me jetob ko ret-
˜ ˜ ˜
eo, botab Jesus ear kiki wot. toon rar mok  ilo anbwinnier.
˜
25 Im rar koruji  im ba: “Irooj, 34 Kon men in, aolep armej
˜ ˜ ˜ ˜
kwon lom  o oren  koj bwe m ot- ro ilo bukwon eo rar pukot lok 
tan jidik jemej!” 26 Ak ear ba Jesus, im ke rar loe, rar akwe-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nan er: “Etke enanin lap ami lap nane bwe en em mak  ut jan
˜
mijak im dik ami tomak?” Im ijo jikier.
˜
9
ear jerkak im kauwe koto eo Innem Jesus ear uwe ioon
im lojet,  im ear lukkuun lur. ˜
wa eo im jerak lok  nan ijo
27 Ri-ka loor ro an rar lukkuun ˜
˜ ˜ ˜ turajetin loma  lo eo, im ear
bwilon im ba: “Won armej in ke ˜
˜ ˜ ilok  nan ijo jikin.1 2 Im jet ar-
mene koto im no  ak rej bar po- ˜ ˜ ˜
mej rar boktok nan ippan juon
kake e?” ˜ ˜
˜ em maan  ejaje mak  utkut im ej
28 Ke Jesus ear topar lok  ijo babu ioon kinien. Ke Jesus
˜ ˜ ˜
jikin ri-Gadara ro ilo turajetin ear lo jonan tomak eo aer,
loma  lo eo, ear iioon ruo em-  ˜ ˜
˜ ˜ ear ba nan em maan  eo: “Neju,
maan  em oj an jetob ko rettoon ˜ ˜
˜ kwon peran!1 Em oj jo lok  jera-
mok  ilo anbwinnier im rar itok wiwi ko am.”  3 Im jet skraib
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jan ibwiljin lob1 ko. Kon an lo- rar konnaan ippan doon im
˜ ˜
marein
 lukkuun laj im kaami- ba: “Lein  ej konono nae  Anij.”
jak, ejje lok  armej eperan in ˜ ˜ ˜
4 Ak Jesus ear je la kon lom-
itok ilo ia l eo tok. 29 Im rar ˜
˜ ˜ nak  ko aer, im eba nan er: “Et-
lam oj lok  nane im ba: “Nejin ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ke enanin nana lomnak  kane 
Anij, ta ne  kokonaan  jan kom? ˜
˜ ˜ ˜ ami?” 5 Ta eo epidodo lok  nan
Kwaar iton kaentaan kom mok-  ˜
˜ ba, ‘Em oj jo lok  jerawiwi ko
ta jan an jejjet iien eo ke?” ˜
˜ ˜ am’  ke ak, ‘Kwon jutak im ete-
30 Ilo iien in, ekar lon piik rej tal’? 6 Botab nan kamool
˜ ˜

˜
nan
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
m ona ilo juon jikin etto lok  jan kom bwe ewor an Nejin armej1
˜ ˜
er. 31 Kon men in, jetob et- maron ioon la l in nan jeor-
˜ ˜
˜
toon ko ˜ rar akwe lap nane im lok jerawiwi—” innem ear ba
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ba: “Ne kwoj kadiwoj lok  kom, nan em maan  eo ejaje mak  ut-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kwon jilkin lok  kom nan ilo- kut: “Kwon jutak im bok men
waan piik kan.”  32 Innem eba
˜ ˜ ˜
nan er: “Etal!” Im rar diwoj- 8:32 1 Ak “jirumle  eo ilo to l eo.” 9:1
˜ ˜ ˜
1 Ej jiton lok
˜
 nan Kaperneum, bukwon
˜
lok  im etal im mok  na  ippan ˜
piik ko, innem aolep piik ko eo me ekka an Jesus jokwe ie ilo iien
˜ ˜ ˜ ˜ ko ear kwa lok  naan ilo Galili. 9:2 1 Ak
rar ettor im wotlok  jan tore- ˜
“kwon jab inepata!” 9:6 1 Lale “Nejin
˜ ˜
8:28 1 Kajin Grik, “libon keememej.” armej” ilo Kome le le Ko.
MATU 9:7-22 24
˜ ˜ ˜ ˜
ne
 kiniem im ilok  nan mweo  paer? Botab juon iien naaj bok
˜ ˜
im om.”  7 Im em maan  eo ear leo jan er, innem rej kab naaj
˜ ˜ ˜ ˜
jutak im ro ol  nan mweo  im on. burom oj im jitlok.1  16 Ejje lok 
˜
8 Ke jarlepju in armej ro rar lo en ej karpen nuknuk mor  kon
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
men in, rar kanooj bwilon, im m ottan kaal konke m ottan eo
˜ ˜ ˜ ˜
rar nobar Anij, eo ej le lok  ma- ekaal epen lok  im enaaj kom- 
˜ ˜
ron rot in nan armej. man an potak nuknuk eo im
9 Innem ke Jesus ear ilok  ka lap lok  potak eo. 17 Barein-
˜ ˜ ˜
jan ijo, ear lo juon em maan  wot, armej rejjab teini lok  nien
˜ ˜ ˜
etan Matu ej jijet ilo im on tol- wain ko1 remor  kon wain ko re-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
tol eowoj eo, im ear ba nane: kaal. E lanne rej kom mane  men
˜ ˜
“Kwon itok im loor eo.”1 Im ear in, nien wain ko renaaj potak
˜ ˜ ˜ ˜
jutak im loore. 10 Tokalik ke im jorraan im enaaj lutok wain
˜ ˜
˜
Jesus ear kojota1 ilo mweo,  ko. Botab rej teini lok  nien wain
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
elon ri-toltol eowoj im rijjera- kaal ko kon wain ko rekaal, im
˜ ˜ ˜ ˜
wiwi rar itok im kojota1 ippan ejje lok  iaaer enaaj jorraan.”
˜ ˜
im ri-ka loor ro an. 11 Ak ke 18 Jesus ej konnaan wot
˜
Parisi ro rar lo men in, reba kon men kein ak juon ri-utiej
˜ ˜ ˜
nan ri-ka loor ro an im ba: “Et- ear itok nan ippan im kwa lok 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ke ri-kaki ne  ami ej m ona ippan kautiej1 nane, im ba: “Jonan in
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ri-toltol eowoj im rijjerawiwi?” em oj an mej ledik eo neju, ak
˜ ˜ ˜
12 Ke Jesus ear ron men ko kwon itok im likut peim ioon,
˜
rej ba, ear ba: “Ro rajmour rej- im enaaj bar mour.”
˜
jab aikuji juon takto, ro rena-
˜ ˜ 19 Innem Jesus ear jutak
ninmej wot. 13 Komwin  ilok  im loore, im ri-ka loor ro an
˜
im katak ta me le lein an Jeje Ko
˜ ˜ rar ilok  ippan lok.  20 Im juon
ba: ‘Em man  lok  turiamo  jan ka- ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kora me 12 iio in an entaan kon
tok.’ Iar jab itok bwe in pukot ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ an to or  lok  kon botoktok ear
ro rewanok,1 ak iar itok bwe in ˜ ˜ ˜
etal ilikin lok  im unuri torerein
˜
pukot rijjerawiwi ro.” nuknuk eo an, 21 konke e lak- ˜
14 Innem ri-ka loor ro an Jon ˜
˜ ˜ kar ba ilo buruon im ba: “Ne
rar itok nan ippan Jesus im ˜ ˜ ˜
˜ ˜ inaaj unuri wot nuknuk en an,
kajjitok: “Etke kom kab Parisi
˜ inaaj mour.” 22 Jesus ear ok-
ro komij ekkeini ammim jitlok ˜ ˜
 tak lik lok  im ke ear lo kora eo,
ak ri-ka loor rane  am rejjab jit- ˜ ˜ ˜
eba nane: “Neju, kwon peran!1
lok?” 15 Im Jesus euwaake er ˜ ˜
˜ Am tomak ear komour eok.” Im
im ba: “Ewor ke unin an ro ˜ ˜ ˜
˜ ˜ jan iien eo maan  lok kora eo ear
m ottan leo ej kab m oj an ma-  ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ mour jan naninmej eo an.
re burom oj ne leo ej padwot ip- ˜
9:15 1 Lale “Jitlok”
 ilo Kome le le Ko.
˜ ˜
9:9 1 Lale kome le le eo itula l ilo Mt 9:17 1 Nien wain ko me rar kom ma- 
˜ ˜
4:20. 9:10 1 Ak “jijet ilo tebo l eo.” ni jan kilin menninmour. 9:18 1 Ak
˜ ˜ ˜
9:13 1 Me le lein, ro rej lomnak
 bwe re- “bunpedo.” 9:22 1 Ak “kwon jab mi-
˜ ˜ ˜
wanok lok
 jan ro jet. jak!”
25 MATU 9:23–10:1
˜ ˜ ˜
23 Ke Jesus ear de lo n lok  ilo juon jetob ettoon mok1  ilo an-
˜ ˜ ˜
mweo
 im on ri-utiej eo im lo bwinnin.2 33 Im alikin wot an
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ro rej kojanjan al in burom oj1 Jesus kadiwoj lok  jetob ettoon
˜ ˜
im an armej ro kom man  iruj, eo, em maan  eo ejaje konono
˜ ˜
24 ear ba nan er: “Komwin  di- ear jino konnaan. Aolep armej
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
woj lok  jan mwiin  bwe ledik en ro ijo rar bwilon im ba: “Ejjanin
ejjab mej, ak ej kiki.” Innem ar- kar wa lok  men rot in ilo Israel.”
mej ro ˜ rar jino kajjirere kake ˜ e. 34 Ak Parisi ro rar ba: “Unin
˜ ˜ ˜
25 Alikin an armej ro diwoj- an maron kadiwoj lok  jetob ko
˜ ˜ ˜ ˜
lok,
 Jesus ear de lo n lok  nan ijo rettoon ej konke ri-tol eo an je-
˜ ˜ ˜
ledik eo ej pad ie im jibwe pein, tob ko rettoon ear le lok  maron
im ledik eo ear jerkak. 26 In- ˜
˜ nane.”
nem ennaan eo kon men in ear
˜ 35 Innem Jesus ear jibadek-
ajeeded ilo aolepen bukwon ko ˜
lok aolep jikin ko im bukwon
ilo jikin in. ko, im ear katakin armej ilo
˜ ˜ ˜
27 Im ke Jesus ear etal jan im on kabun ko aer im kwa lok 
ijo, ruo em maan  repilo rar loo- ˜
˜ naan kon ennaan eo em man 
re lok,  im rar kuri im ba: “Ne- ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ kon Aelon eo.1 Bareinwot, ear
jin Devid,1 kw ˜ ˜ ˜
˜ ˜ on turiamokake  komour armej ro jan jabdewot
˜
komro.”  28 Alikin an Jesus kain naninmej. 36 Ke ear lo
˜ ˜
de lo n lok  ilo juon em,  em maan  armej ro, ear kanooj turiamo- 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ro repilo rar itok nan ippan, im kake er konke rar ainwot jiip
˜ ˜ ˜
ear kajjitok ippaerro: “Komiro ko rekinejnej im jebwabwe im
˜ ˜ ˜ ˜
ej ke tomak bwe imaron kom-  ejje lok  aer jabot. 37 Innem
mane
 men in?” Im erro kar uw- ˜
ear ba nan ri-ka loor ro an:
aak im ba: “Aet Irooj.” 29 In- ˜ ˜
˜ ˜ ˜ “E lap jonikkan nan mad  m od,
˜
nem ear unur mejaerro im ba:
˜ ak eiiet ri-jerbal. 38 Kon men
“Men in komiro ej tomake en ˜ ˜
˜ ˜ in, komwin  akwe lap nan ri-Tol
wa lok  nan komiro.” 30 Im lo- ˜
˜ eo an jerbalin mad  m od bwe en
maro
 rar lo lokje  n.  Botab Jesus ˜ ˜
˜ jilkintok elon lok  ri-jerbal bwe
ear lukkuun kakkol erro im ba: ren aini jonikkan ko an.”
˜ ˜ ˜
10
“Lale bwe ejje lok  en je la kon Innem Jesus ear kurtok
˜ ˜ ˜
men in.” 31 Botab alikin wot ri-ka loor ro an 12 im le-
˜ ˜
aerro diwoj lok,  rar etal im ka- lok  aer maron bwe ren ka-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
bunbun kon Jesus ilo aolepen diwoj lok  jetob ko rettoon1 im
˜
bukwon ko ilo jikin eo.
˜ ˜
9:32 1 Ak “de lo n.” 2 Naan eo ilo kajin
˜
32 L omaro  rej etal wot ak˜ ˜ ˜
˜
Grik ej dai·mo·nizo·mai, ej jiton lok  nan
jet armej rej boktok juon em- ˜ 
eo emok ˜
 juon enje l enana na  ippan. ˜
maan
 ejaje konono im em oj an ˜ ˜
9:35 1 Ak “Kien eo.” Lale “Aelon eo an
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
9:23 1 Ak “lo ro rej kojanjan kon kein Anij” ilo Kome le le Ko. 10:1 1 Ilo kajin
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kojanjan ko me ainwot baib.” 9:27 Grik, men in ej jiton lok  nan enje l ro re-
˜
1 Lale “Nejin Devid” ilo Kome le le Ko. nana.
MATU 10:2-18 26
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
komour armej ro jan jabdewot kanur in jaan ko ami. 10 Im
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
naninmej. jab ebbok nien m ona ne ko-
˜ ˜ ˜ ˜
2 Enin ej at ko etan rijjilok mij  ilok  konke ekkar bwe armej
˜ ˜
ro 12: Saimon, at eo juon ej Pi- ren naajdik juon ri-jerbal. Ko-
˜
ter, im leo jatin1 etan Andru, mwin  jab bok bar juon nuknuk,
˜
lomaro  ruo nejin Zebedi etaer bar juon juuj, im bar juon jo-
Jemes im Jon, 3 Pilip im Bar- kon. 
˜ ˜ ˜
tolomu,1 Tomas im ri-toltol eo- 11 “Jabdewot jikin ak bu-
˜ ˜ ˜
woj eo etan Matu,2 Jemes nejin kwon komij  de lo n lok  ie, ko-
˜ ˜ ˜
Alpi os, im Tadi os,3 4 Sai- mwin  pukot jabdewot eo enaaj
˜
mon, eo im e lap an kijejeto, im karwaineneik kom,  im komwin 
˜ ˜
Judas Iskariot, eo ear ketake jokwe ippan mae  iien ˜ komij 
˜ ˜
Jesus tokalik. ilok  jan jikin eo. 12 Ne komij 
˜ ˜
5 Jesus ear jilkin lok  rijjilok de lo n lok  ilo juon em,  komwin 
˜
rein 12 im jiron lok  er naan yokyokwe1 armej ro ie. 13 Im
˜ ˜ ˜
kein: “Komwin  jab ilok  nan ane ne rej karwaineneik kom,  ami
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ko aneen ri-aelon ko jet, im jab aenom man  en pad ippaer, ak
˜ ˜ ˜
ilok  nan jabdewot iaan ijoko ji- ne rejjab karwaineneik kom, 
˜ ˜ ˜
kin ri-Sameria ro. 6 Ak ko- ami aenom man  en padwot ip-
˜ ˜
mwin  ilok  im pukot wot jiip ko pemi. 14 Jabdewot jikin ar-
˜ ˜ ˜
rejebwabwe an aelonin Israel. mej ro rejjab karwaineneik
˜
7 Komwin  kwa lok  naan ilo kom ak ronjake kom ie, ko-
˜
ia l eo ami lok,  im komwin  mwin  pikpikuri neemi im jo-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ba: “Aelonin lan1 ej epaaktok.” lok  jan bunalin ne komij  etal
˜ ˜ ˜ ˜
8 Komwin  komour ro renanin- jan mweo  ak jan jikin eo.
˜
mej, kejerkak ro remej, kar- 15 Ij ba nan kom bwe ilo
˜ ˜
reoiki ro reloba, im kadiwoj- naaj Raanin Ekajet en,  enaaj
˜
lok  jetob ko rettoon.1 Kar lewaj lap lok  an armej in jikin in
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nan kom ilo ejje lok  on aan, kon bok kaje jan armej in Sodom
men in komwin  le lok  ilo ejje- im Gomorra.
˜ ˜ ˜ ˜
lok  on aan. 9 Komwin  jab eb- 16 “Ij jilkin lok  kom ainwot
˜ ˜ ˜
bok jelba ak gold ak koba ilo jiip ko ibwiljin o lip ko. Kon
˜ ˜
˜ men in, komwin  ekkol ain-
10:2 1 Ilo kajin Grik ejjab alikkar won eo ˜ ˜
˜
erutto iaan Saim
˜
on im Andru. 10:3
wot jineik im ineem man  ain-
˜ ˜ ˜
1 At eo juon ej˜ Natanael. Lale Jon 1:46; wot mu  le. 17 Komwin  kojpa-
˜ ˜
Jon 21:2. 2˜ At eo juon ej Livai. Lale rok kom jan armej konke
˜ ˜
Lk 5:27. 3 At eo juon ej “Judas ne- renaaj liaake lok  kom nan im on
˜
jin Jemes.” Lale Lk 6:16; Jon 14:22; ekajet ko im man  kom ilo im on
Jrb 1:13. 10:7 1 Ak “Kien eo an Anij.”
˜ ˜
˜ ˜ ˜ kabun ko aer. 18 Bareinwot
Lale “Aelon eo an Anij” ilo Kome le le ˜ ˜
renaaj bok lok  kom nan imaan 
Ko. 10:8 1 Naan eo ilo kajin Grik ej ˜
˜ ˜ ˜
dai·moMni·on, ej jiton lok  nan enje l ro 10:12 1 Ne RiJu ro rej yokyokwe armej,
˜ ˜
renana. rej ba naan kein, ‘Aenom man
 nan kwe.’
27 MATU 10:19-32
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
komja1  ro im kiin ro kon wot ri-karejar eo en kotmane bwe
˜ ˜ ˜ ˜
na, im kom naaj kwa lok  kon armej renaaj kom man  nane
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
na nan er im nan ri-aelon ainwot aer kom man  nan irooj
˜ ˜ ˜ ˜
ko. 19 Botab ne renaaj liaa- eo an.1 E lanne armej rej nae- 
˜
ke lok  kom,  komwin  jab ine- tan eo ej boran juon baamle 
˜
pata kon ta ko kom naaj ba, Beelzebub,2 innem ejje lok  pere
˜ ˜ ˜ ˜
ak kon waween ami naaj ko- bwe aindein aer naaj bar nae- 
˜ ˜ ˜ ˜
nono, konke naaj kwa lok  nan tan ro ilo mweo  im on. 26 Kon
kom ta ko komwin  ba ilo men in, komwin  jab mijak er
˜ ˜
iien eo wot. 20 Kom ban bwe jabdewot men ko reno- 
˜ ˜
make iaami ne komij  konono, jak renaaj wa lok,  im jabde-
˜ ˜ ˜ ˜
botab jetob kwojarjar1 eo an wot men ko rettino renaaj alik-
˜ ˜ ˜ ˜
Jememiwoj ilan enaaj jipan
˜ ˜ kar. 27 Men ko ij kwa loki  nan
kom konono. 21 Bareinwot, ˜
˜ kom ilo marok, komwin  kon-
armej renaaj liaake lok  lomaro  naan kaki ilo meram. Im men
˜ ˜ ˜
jeier im jatier nan mej, enaaj ko ij wunojidikdik waj nan kom
˜ ˜ ˜
aindein em maan  ro nan ro kaki, komwin  kwa loki  jan iraan
˜
nejier, im ajri ro renaaj ju-
˜ m oko. 28 Komwin  jab mijak
maik  jineer im jemaer im liaa- ˜ ˜
˜ ro remaron man  kom nan mej
ke lok  er nan mej. 22 Armej ˜ ˜ ˜
˜ botab rejjab maron bobrae ami
otemjej renaaj dike kom kon bar mour ilju im jek laj. Ak em- 
˜ ˜ ˜
wot eta, b otab eo ej ki- man  lok  komwin  mijak eo ewor
˜ ˜ ˜ ˜
jenmej nan jem ˜  lokin  enaaj bok an maron nan kokkure  kom ilo
˜
lom  o or.  23 Ne rej kaentaan Kena.1 29 Armej rej wiakake
kom ilo juon jikin, innem ko- ˜ ˜ ˜
˜ ruo bao sparrow kon juon jaan
mwin  ko nan bar juon jikin. ˜ ˜
˜ ˜ jiddik,1 ejjab ke? Mene aindein
Ij ba nan kom bwe mokta  jan ˜ ˜ ˜ ˜
ak Jememiwoj ilan eje la ne
ami naaj kadede lok  ami kwa lok  ˜
juon iaan bao kein rej wotlok 
˜ ˜ ˜
naan ilo aolepen jikin ko im bu-
˜ nan la l. 30 Anij ebar je la kon
kwon ko ilo Israel, Nejin armej1 ˜
oran aolep koo l ko ilo borami.
˜
enaaj itok.
˜ 31 Kon men in, komwin  jab mi-
24 “Juon rukkatak eban ˜ ˜
˜ jak, e lap lok  ami aorok jan bao
utiej lok  jan ri-kaki eo an, im sparrow ko.
˜ ˜
juon ri-karejar1 eban utiej lok
˜ ˜
 32 “Jabdewot eo ej kile eo
jan irooj eo an. 25 Rukkatak ˜
˜ ˜ imaan  mejan armej, inaaj bar
eo en kotmane bwe armej re- ˜
˜ ˜ ˜ ˜ 10:25 1 Kajin Grik, “Ebwe nan an juon
naaj kom man  nane ainwot aer ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ rukkatak ainwot ri-kaki eo an, im nan
kom man  nan ri-kaki eo an, im ˜ ˜ ˜
an juon ˜ ri-komakoko
 ainwot irooj eo
10:18 1 Ak “kabna.” 10:20 1 Ak “ka- an.” 2 At eo juon etan Setan. 10:28
˜ ˜ ˜ ˜
joor.” Lale “Jetob kwojarjar” ilo Ko- 1 Lale “Kena” ilo Kome le le Ko. 10:29
˜ ˜
me le le Ko. 10:23 1 Lale “Nejin ar- 1 Kajin Grik, “juon assarion.” On aan
˜ ˜
mej” ilo Kome le le Ko. 10:24 1 Ak juon em maan ne ej jerbal iumwin

˜
“ri-komakoko.”
 45 minit.
MATU 10:33–11:7 28
˜ ˜ ˜ ˜
kwa lok  ao kile imaan  mejan kanaan ro rej buki. Jabdewot
˜ ˜ ˜ ˜
Jema, eo ej pad ilan. 33 Bo- eo ej kwa lok  karwainene nan
˜ ˜
tab, jabdewot eo ej kaarmej- juon armej konke armej eo ej
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jeteik eo imaan  mejan armej, juon ri-wanok, enaaj bok je-
inaaj bar kaarmejjeteik e im-  ˜ ˜
˜ ˜ raam man  ko ro rewanok rej
˜ ˜
aan mejan Jema, eo ej pad
˜ ˜ buki. 42 Im jabdewot eo ej le-
ilan. 34 Komwin  jab lomnak  lok limen juon iaan rein red-
˜ ˜
bwe iar itok bwe in bok- dik me rej ri-ka loora aeboj, ij
˜ ˜ ˜
tok aenom man  nan la l in. Iar ba nan kom bwe armej in enaaj
˜ ˜ ˜
jab iton boktok aenom man,  ak jeraam man.” 
˜ ˜ ˜ ˜
iar iton boktok jaje. 35 Iar
itok bwe in kojepel ro uwaan
baamle  ko. L omaro
˜
˜
 renaaj ju-
11 Alikin an Jesus le lok
naanin tol nan ri-ka loor
˜ ˜


˜ ro an 12, ear ilok  bwe en kata-

maik  ro jemaer, limaro  renaaj kin im kwa lok  naan ilo jikin ko
jumaik  ro jineer, im limaro  re- jet.
˜ ˜
naaj jumaik  jinen lomaro  pa- ˜
˜ 2 Ak ke Jon ear pad ilo ji-
leer. 36 Ro renaaj kojdate ˜ ˜
kin kalbuuj im ron kon jerbal
juon armej ej ro ilo baamle 
˜ ko an Christ, ear jilkin lok  ruo
eo an make. 37 Jabdewot eo
e lap lok  an yokwe jeman ak ji-
˜ iaan ri-ka loor ro an 3 bwe
˜ ˜ ˜ ˜
nen jan na, ejekkar bwe en ri- ren kajjitok ippan im ba: “Kwe
˜ ˜ ˜
ka loora. Im jabdewot eo e lap- eo ke komij kottare? Ke ta,
˜ ˜
lok  an yokwe ladik eo nejin ak komin kottar bar juon armej?”
ledik eo nejin jan na, ejekkar
˜ ˜ 4 Im Jesus ear uwaak er im
˜
bwe en ri-ka loora. 38 Jabde- ba: “Komwin  jep laak nan ip-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
wot eo ejjab ineek a la l in en- pan Jon im kwa lok  nane kon
˜
taan1 eo an im loor eo, ejekkar
˜ men ko komij  ron im loi. 5 Ro
˜
bwe en ri-ka loora. 39 Jabde- rar pilo rej kiio lo lokje  n,
 ro
˜ ˜ ˜ rar jaje etetal rej etetal, ro rar
wot eo ej kajjion in kojparok ˜ ˜ ˜
˜ loba rerreo kiio, ro rar jarron-
mour eo an, enaaj mej. Botab, ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ron rej ron lokje  n,  ro rar mej
jabdewot eo enaaj mej kon wot ˜
˜ rebar mour, im ro rejeram ol
na, enaaj bar mour. ˜
˜ rej ronjake ennaan eo em man. 
40 “Jabdewot eo ej karwai- ˜ ˜ ˜ ˜
neneik kom ej bar karwaine- 6 Em on on o eo ej lukkuun loke
˜ ˜ ˜ ˜
neik eo, im jabdewot eo ej eo im ejjab pere eo.”1
˜ 7 Ke ear moot lok  ri-ka loor
karwaineneik eo ej bar kar- ˜
˜ ro ruo, Jesus ear jino an kon-
waineneik Eo ear jilkintok eo. ˜
˜
41 Jabdewot eo ej kwa lok  kar- naan nan jarlepju in armej ro
˜
˜ ˜ kon Jon, im ba: “Ta eo kom- 
wainene nan juon armej kon- ˜
ke armej eo ej juon ri-kanaan, ar ilen lale ke komar  ilok nan
˜ ˜
enaaj bok jeraam man  ko ri- ane jemaden?  Juon armej me
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
10:38 1 Lale “A la l in entaan” ilo Kome- 11:6 1 Kajin Grik, “Em on on o eo ejje lok

˜ ˜
le le Ko. men en ej kom man
 an lokatip ippa.”
29 MATU 11:8-22
˜ ˜
ej ainwot juon menin eddek1 16 “Inaaj keidi epepen in
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
epidodo an koto uukto uuktak nan won? Rej ainwot ajri ro rej
˜
ke? 8 Ta eo komar  ilen lale? jijet ilo jikin wia ko im ikkur lok 
˜ ˜ ˜
Juon em maan  ej konak  nuk- nan ajri ro m ottaer, 17 im ba:
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nuk ko remeoeo1 ke? Eban, ro ‘Komar kojanjan al nan kom, 
˜ ˜
rej konak  nuknuk ko remeoeo ak komar  jab eb. Komar luk-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
rej jokwe ilo m oko im on kiin. kuun jan, ak komar  jab den-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
9 Komwin  kwa lok  etke komar  denote ˜ ubomi ilo ˜ ami burom oj.’
etal. Komar  ilen lale juon ri- 18 Aindein lok  wot, Jon ear jab
˜ ˜ ˜
kanaan ke? Aet Jon ej juon m ona ak idaak, ak armej ro
˜ ˜ ˜
ri-kanaan, botab eutiej lok  jan rar ba, ‘Ejuk jetob ettoon1 ip-
˜ ˜
ri-kanaan ro jet. 10 Enin ej pan lein.’ 19 Im ke Nejin ar-
˜ ˜ ˜
armej eo kar jeje kake im mej1 ear m ona im idaak, armej
˜ ˜
ba: ‘Ij jilkin lok  ri-keean eo ao ro rar ba, ‘Lale leen!  Eluk-
˜
imaa m,1  im enaaj kopooj ia l kuun mattiia2 im ekkadekdek.3
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
eo am!’  11 Ij ba nan kom bwe Ej m ottaik ri-toltol eowoj ran
˜ ˜
iaan aolep armej ro im rar im rijjerawiwi ran.’  Botab, kom- 
˜ ˜
mour, ejjanin kar wor juon en man4
 ko an juon armej rej kaa-
˜ ˜ ˜ ˜
eutiej lok  jan Jon ri-Peptaij. Bo- likkar bwe ej juon eo emalot-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
tab, eo ettatata ilo Aelonin lan1 lot.”
˜ ˜ ˜
eutiej lok  jane. 12 Jan tore ko 20 Innem Jesus ear jino an
˜ ˜ ˜ ˜
an Jon ri-Peptaij nan kiio, Ae- konnaan kon armej in jikin ko
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lonin lan ej men eo e lap an me ear kom mani  enanin ao-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
armej kate er nan kottopare. lep menin kabwilonlon ko ie,
˜ ˜ ˜
Ro rejjab ebbeer renaaj lo top- botab rar jab uke lok  jan jera-
˜ ˜
rak. 13 Jan kar tore ko lik- wiwi ko aer. 21 Ear ba: “Je-
˜ ˜
tak nan raan ko an Jon, ao- rata nan kom,  armej in Ko-
lep naan ko an ri-Kanaan ro im ˜
˜ rezin! Jerata nan kom,  armej
Kien eo rar kanaan kon men ˜ ˜
in Betseida! E lanne menin bwi-
ko renaaj wa lok  ilo raan ko ˜ ˜ ˜
˜ lon ko rar wa lok  nan kom ren
rej pad imaan.  14 Im jekdo on  ˜
˜ ˜ ˜ kar wa lok  nan armej ro ilo
ne komij  konaan  tomak men in ˜
Tair im Saidon,1 etto wot ke
ak jaab, Jon ej ‘Ilaija, eo ri- ˜
ren kar uke lok  ilo aer konak 
kanaan ro rar ba bwe enaaj nuknuk ko e lap ideer im ji-
˜ ˜
itok.’ 15 Eo ewor lojil  nin, en jet ioon melkwaarar.2 22 Ij ba
˜
ronjake.
11:18 1 Naan eo ilo kajin Grik ej
˜ ˜ ˜
11:7 1 Juon menin eddek eaidik im dai·moMni·on, ej jiton lok
 nan enje l ro
˜
aetok, im ekka an eddek iturin ijo- renana. 11:19 1 Lale “Nejin armej”
˜ ˜ ˜ ˜
ko ewor dan ie. 11:8 1 Ak “nuknuk ko ilo Kome le le Ko. 2 Ak “Elukkuun tor.”
˜
e lap on aer.” 11:10 1 Kajin Grik, “im-
 3 Kajin Grik, “eokkutkut an idaak wain.”
aan mejam.”  11:11 1 Ak “Kien eo an 4 Ak “jerbal.” 11:21 1 Jikin kein rejjab
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Anij.” Lale “Aelon eo an Anij” ilo Kome- jikin ri-Ju. 2 Men in ej koka l len aer bu-
˜
le le Ko. rom oj.
MATU 11:23–12:10 30
˜ ˜
nan kom armej in Korezin im ao em man,  im men eo ij inee-
Betseida bwe ilo naaj Raanin ke emera.”
˜
Ekajet en,
˜
kaje jan armej in Tair im Sai-
 enaaj lap lok  ami bok
12 Juon iien, Jesus ear ilok
˜
ibu lon jikin kallib in wiit
˜

don. 23 Ak kom armej in Ka- ko ilo raanin Jabot.1 Innem ri-
˜ ˜
perneum, ta kom naaj etal nan ka loor ro an rar kwole im rar
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lan ke? Kom ban! ˜ Kom naaj jino ittum leen wiit im m ona.
˜ ˜ ˜ ˜
ilok nan Lob.1 Ne menin bwilon 2 Ke Parisi ro rar lo men in,
ko im rar wa lok  ilo ijo jikimi ˜ ˜
rar ba nane: “Lale m ok men
ren kar wa lok  ilo Sodom, jikin ˜
˜ ˜ ˜ ne  ri-ka loor rane  am rej kom- 
in enaaj kar padwot nan rainin. ˜
˜ mane, emo kom mane  ilo raa-
24 Ij ba nan kom armej in Ka- ˜ ˜
nin Jabot.” 3 Ak ear ba nan
perneum bwe ilo naaj Raanin ˜
˜ er: “Ta komar  jab riit kon men
Ekajet en,  enaaj lap lok  ami bok ˜
˜ eo Devid ear kom mane  ke e
kaje jan armej in Sodom.” ˜ ˜
im lomaro  doon rar kwole ke?
25 Innem Jesus eba: “Jema, ˜ ˜
˜ ˜ 4 Ear de lo n lok  ilo mweo  im on
Irooj in lan im la l, ij nobar ˜ ˜
˜ Anij im rar kani bureet in aje-
eok ilobwilej  konke kwaar noo-  ˜
˜ ˜ ˜ ˜ lok1  ko. Komar  jab je la ke
ji men kein jan rimmalotlot ro ˜
˜ ˜ bwe emo an kar Devid im loma- 
im ro reje la lokje  n,  botab kwaar ˜ ˜
˜ ro doon kani men kein konke
˜ ˜ ˜
kwa loki  nan ajri ro reddik.
˜ rej nan burij ro wot? 5 Kom- 
26 Im Jema, kwaar kom mane  ar jab bar riit ilo Kien eo ke
˜ ˜ ˜ ˜
men in konke enin ej konaan  bwe ilo raanin Jabot otemjej,
eo am.”  27 Jesus ear bar ba: ˜
˜ burij ro ilo tampe l eo rej jerbal
˜
“Em oj an Jema letok men
˜ ˜ botab ejje lok  rueer? 6 Ij ba
otemjej nan na. Ejje lok  en eluk- ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ nan kom bwe ewor juon ar-
kuun je la kon na1 ak Jema wot. ˜ ˜
˜ mej ijin im eaorok lok  jan tam-
˜ ˜
Bareinwot, ejje lok
˜ ˜
 en elukkuun
˜ ˜ pe l en.  7 Botab ne komwin 
˜
je la kon Jema ak na wot im ro kar je la me le lein an jeje ko ba,
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ij m on on o in kwa lok  kon Jema ‘Em man  lok turiamo  jan katok,’
˜ ˜
nan er. 28 Komwin  itok nan kom ban kar liaake lok  ro ej-
˜
ippa, kom otemjej ro rem ok je lok  rueer. 8 Nejin armej1 ej
˜
im rej ineek men ko reddo, im Irooj ˜ in Jabot.”
˜ ˜
inaaj kot lok  bwe komwin
˜
 kak- 9 Alikin an ilok  jan ijo, ear
kije. 29 Komwin  bok kein ine- ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ etal nan im on kabun eo aer.
˜
ne eo ao im katak jan na, bwe
˜ 10 Im juon em maan  emej ra-
ij juon eo˜ eineem man  im etta ˜
˜ ˜ jetin pein ear pad ijo. Im Pa-
buruon. Ne kom naaj kom ma-  ˜ ˜
risi ro rar kajjitok ippan Jesus
ne men in, kom naaj kakkije im ˜ ˜ ˜
˜ im ba, “Emalim ke nan komour
aenom man.  30 Kein inene eo
˜ ˜
12:1 1 Lale “Jabot” ilo Kome le le Ko.
˜ ˜ ˜ ˜
11:23 1 Ak “Hedis,” ej kokkar kake lob 12:4 1 Lale “Bureet in aje lok”
 ilo Kome-
˜ ˜ ˜
eo libon aolep armej. Lale “Lob” ilo Ko- le le Ko. 12:8 1 Lale “Nejin armej” ilo
˜
me le le Ko. 11:27 1 Kajin Grik, “Nejin.” Kome le le Ko.
31 MATU 12:11-28
˜ ˜ ˜
ri-naninmej ilo raanin Jabot?” Eban kom mane  men kein mae 
Rar ba men in bwe ren kap- iien enaaj ekajete ro renana.
˜ ˜
pok ruon. 11 Im eba nan er: 21 Im ejje lok  pere bwe armej
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
“E lanne ewor juon nejimi jiip otemjej renaaj likut aer kojat-
˜ ˜
im ewotlok  ilowaan juon ro n ilo dikdik ilo etan.”
˜ ˜
raanin Jabot, ta ejje lok
˜ ˜
 iaami 22 Tokalik, jet armej rar
enaaj kar jibwe im lelontak ke? ˜ ˜
˜ ˜ boktok juon em maan  nan ip-
12 Eaorok lok  armej jan jiip! ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ pan Jesus me ejaje konnaan
Kon men in, emalim nan kom-  ˜ ˜
im ejjab lo lokje  n konke em oj
mane  juon men em man  ilo raa- ˜
˜ an juon jetob ettoon mok1  ilo
nin Jabot.” 13 Innem ear ba ˜ ˜
˜ ˜ anbwinnin.2 Innem ear komo-
nan em maan  eo: “Kwon er loke  ur em maan  eo, im em maan  eo
peim.”  Im ke ear er loke  pein, ˜ ˜
˜ ear maron konnaan im lo lok- 
pa eo ear oktak im bar em man
˜ ˜ ˜
 jen.  23 Im jarin armej ro rar
ainwot pa eo juon. 14 Ak Pa- ˜ ˜
lukkuun bwilon im ba: “Leo  Ne-
risi ro rar jep laak im pepe ip-
˜ jin Devid1 in ke?” 24 Ke Parisi
pan doon bwe ren man  Jesus. ˜
˜ ˜ ro rar ron men in, rar ba: “Lein 
15 Ke Jesus ear je la kon men ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ej kadiwoj lok  jetob ko rettoon
in, ear etal jan ijo. Elon ar- ˜
˜ ikijjeen Beelzebub,1 ri-tol eo
˜
mej rar loore lok,  im ear ko-
˜ an jetob ko rettoon.” 25 Jesus
mour aolep ro rar naninmej. ˜ ˜
˜ ˜ ear je la lomnak  ko aer, in-
16 Botab, ear lukkuun jiron er ˜
˜ nem ear ba nan er: “Juon ae-
bwe ren jab konnaanek ro jet ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ lon enaaj jorraan ne armej ro
kon e, 17 konke en jejjet men ie rej jumaik  doon. Im juon bu-
eo ri-kanaan Aiseia ear kanaan ˜ ˜ ˜
kwon ak baamle  enaaj jorraan
kake, ke ear ba: ˜
˜ ne armej ro ie rej jumaik  doon.
˜ ˜ ˜
18 “Enin eo karejera im iar 26 Ilo ejja waween in wot, ne
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kaalote, eo ejitonboro ippa im Setan ear kadiwoj lok  Setan,
˜ ˜ ˜
ebu nb uruo kake. Inaaj le- me le lein ej jumaik  e make, im
˜ ˜ ˜ ˜
lok
˜
 jetob kwojarjar1 eo ao
˜ enaaj jako an tol. 27 Innem
˜ ˜ ˜
nane, im enaaj kwa lok  nan ar- e lanne Beelzebub eo ear ko-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
mej otemjej kon waween eka- maron eo nan kadiwoj lok  jetob
˜ ˜ ˜ ˜
jet ilo jimwe.  19 Eban akwaal ko rettoon, won eo ear koma-
˜ ˜ ˜ ˜
im eban lam oj. Bareinwot, ej- ron ro nejimi bwe ren kadiwoj-
˜ ˜ ˜
je lok  en enaaj ron ainikien itu- lok  jetob ko rettoon? Enin unin
˜
rin ia lleplep ko. 20 Eban kok-  renaaj ekajete kom.  28 Ak ne
˜ ˜ ˜
kure jabdewot menin eddek iar kadiwoj lok  jetob ko ret-
ko1 rokob, im eban kune jabde- ˜ ˜ ˜
˜ ˜ toon kon jetob kwojarjar1 eo
wot laam me jidik wot an urur. ˜
12:22 1 Ak “de lo n.” 2 Naan eo ilo kajin
˜ ˜ ˜ ˜
12:18, 28 1 Ak “kajoor.” Lale “Jetob Grik ej dai·mo·nizo·mai, ej jiton lok  nan
˜ ˜ ˜
kwojarjar” ilo Kome le le Ko. 12:20 eo emok  juon enje l enana na  ippan.
˜
1 Juon menin eddek eaidik im aetok, im 12:23 1 Lale “Nejin
˜ Devid” ilo Kome le le
˜ ˜ ˜
ekka an eddek iturin ijoko ewor dan ie. Ko. 12:24 1 At eo juon etan Setan.
MATU 12:29-41 32
˜
an Anij, innem me le lein bwe wojke eo ak jaab. 34 Kom ro
˜ ˜ ˜ ˜
Aelon eo an Anij1 epad ijin ak nejin jineik vaiper ko, ekojkan
˜ ˜ ˜ ˜
komij  jab kile. 29 Ekojkan an ami maron konono kon men ko
˜ ˜
juon armej maron de lo ne mweo rem man  ke kom armej nana? 
˜
im on juon em maan Men ko juon armej ej ba rej
 ekajoor im
˜ ˜ ˜
buki men ko ilowaan mweo? itok jan buruon. 35 Juon ar-  Ej
˜ ˜ ˜
aikuj mokta  mej em man, lukwoje em maan  ej konnaan kon 
˜ ˜
eo ekajoor innem emaron ko o- men ko rem man  konke em man  
˜
ti men ko ilowaan mweo. buruon. Juon armej enana, ej 
˜ ˜ ˜
30 Jabdewot eo ejjab rejetake konnaan kon men ko renana
˜ ˜
˜ ˜
konke enana buruon. 36 Ij ji- ˜
na ej jumaik  eo, im jabdewot eo
˜
˜ ˜
ron kom bwe ilo naaj Raanin
ejjab jipan eo aintok armej ro
˜ Ekajet eo, armej ro renaaj ai-
nan ippa, ej ubaake lok  armej ro ˜
˜ ˜ kuj uwaak kon men ko renana
jan na. ˜ ˜
˜ rar konono kaki. 37 Naaj ko- ˜
31 “Kon men in, ij jiron kom ˜ ˜
bwe Anij enaaj jo lok wanok eok ikijjeen naan ko am,  jerawiwi 
im naaj liaake lok ˜
 eok ikijjeen
otemjej an armej. Bareinwot,
naan ko am.” ˜  ˜
enaaj jo lok  aer bod jekdo on  ne
˜ 38 Innem skraib im Parisi ro
rej konono nae  men ko rek-
˜ ˜ ˜
˜ ˜
rar ba nane: “Ri-Kaki, kom ko- ˜
kwojarjar. Botab, jabdewot eo ˜
˜ naan
 ˜
bwe kwon kwa lok ˜  juon
ej konono nae  ˜ jetob kwojarjar,1 ˜ ˜
˜
koka l le nan kom.” 39 Im eba
innem Anij ˜ ejjamin jo
˜ lok
 an
˜ ˜
bod. 32 Nan waanjonak, jab- nan er: “Komij  juon epepen
˜
˜ enana im komij ˜  lejan.1 Ko-
dewot eo ej konono nae ˜  ˜ Ne-
jin armej, Anij enaaj jo lok mij  jab bojrak jan ami kap-  an
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
bod. Botab, jabdewot eo ej ko- pok koka l le, botab ejje lok  ko-
˜ ˜ ˜
nono nae  ka l le enaaj wa lok
jetob kwojarjar,1 in-  ijellokun  wot
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nem Anij ejjamin jo lok menin kabwilonlon2 eo ear wa-  an bod.
˜˜
Eban jo lok lok 
 an bod ilo jukjukun nan ri-kanaan eo, Jona.
˜ ˜ ˜ ˜
pad2 in im ilo jukjukun pad eo 40 Bwe ainwot an kar Jona
˜
ej pedotok. pad ilowaan lojien  ek kilep-
˜ ˜
lep eo iumwin ˜  ˜ jilu raan im jilu
33 “E lanne kwoj kojparok ˜ ˜
˜ bon, aindein Nejin armej enaaj
juon wojke, enaaj em man ˜ ˜  men
pad ilo lob iumwin ˜ ˜ ˜  ˜
jilu raan im
ko leen, ak e lanne kwojjab koj- ˜
paroke enaaj nana men ko jilu bon. 41 Ilo naaj iien eka-
jet en,  armej in Nineva renaaj ˜
leen. Men ko leen juon woj- ˜ ˜
jerkak jan mej ippan armej in ˜ ˜
ke rej kaalikkar e lanne em man  ˜
epepen in im liaake lok  er kon-
12:28 1 Ak “Kien eo an Anij.” Lale ke ri-Nineva ro rar uke lok  ke
˜ ˜ ˜ ˜
“Aelon eo an Anij” ilo Kome le le Ko. Jona ear kwa lok  naan nan er.
12:31, 32 1 Ak “kajoor eo an Anij.” Ak ij jiron˜ kom bwe ewor ˜
juon
˜ ˜ ˜
Lale “Jetob kwojarjar” ilo Kome le le Ko.
˜ ˜ ˜
12:32 2 Lale “Jukjukun pad” ilo Kome- 12:39 1 Ak “komij  jab tiljek nan Anij.”
˜
le le Ko. 2 Kajin Grik, “koka l le.”
33 MATU 12:42–13:11
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
eo eutiej lok  jan Jona im ej pad pad ilan, armej in ej jino im
˜ ˜
ijin. 42 Ilo naaj iien ekajet en,  jeiu kab jatu.”
˜
lerooj eo an ijoko iturok enaaj
jerkak jan mej ippan armej in
˜ ˜
˜
13 Ilo raan eo, Jesus ear
etal jan mweo
˜
 im ear ilok 
epepen in im liaake lok  er kon- im jijet iturin lojet.  2 Juon
˜ ˜
ke ear itok jan juon jikin etto- jarlepju e lap ear itok nan ip-
˜ ˜
lok  bwe en ronjake naan ko re- pan, innem ear uwe lok  ioon
˜ ˜
kapeel an Solomon. Ak ij jiron juon wa im jijet im wonmeto lok 
˜
kom bwe ewor juon eo eutiej- jidik, im aolepen jarlepju in ar-
˜ ˜
lok  jan ˜ Solomon im ej pad ijin. mej ro rar jutak iparijet. 3 In-
˜ ˜ ˜
43 “Ne juon jetob ettoon ej nem ear katakin er elon men ko
˜ ˜ ˜
diwoj lok  jan juon armej, ej etal ikijjeen an kar kojerbal waanjo-
˜ ˜ ˜ ˜
nan ane jemaden  im kappok ji- nak ko. Ear ba: “Ewor juon ri-
˜ ˜ ˜
kin an pad. Botab ne ejjab el- kallib ear ilok  im jeor ine.
lolo, 44 ej ba, ‘Inaaj bar ro ol  4 Ke ear jeor ine, jet ine rar
˜ ˜ ˜ ˜
nan mweo  im o, ijo iar itok wotlok  itorerein ia l eo im bao
˜ ˜ ˜ ˜
jane.’ Innem ke ear topar lok  ko imejatoto rar katem kani.
mweo,  ej lo bwe ejje lok  kob- ˜
˜ 5 Ine ko jet rar wotlok  ilo ijo
ban botab erreo im eaiboojoj. ˜
˜ edekake im edik bwidej eo ie,
45 Innem ej etal im boktok ˜ ˜
˜ ˜ im ear m okaj aer eddek kon an
ippantok jimjuon jetob ettoon ˜ ˜ ˜
˜ mani bwidej eo. 6 Botab kon
me e lap lok  aer nana jane, im an kajoor an det rar aemed lok, 
˜ ˜
rej mok  ilo anbwinnin armej eo im kon an ejje lok  okraer rar
˜ ˜
im pad ie. Innem ear nana lok  mej. 7 Im ine ko jet rar wot-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
wot an armej eo pad jan kar lok  ibwiljin mar kaloklok ko. Im
˜ ˜ ˜ ˜
mokta.  Enaaj aindein armej ro ke kaloklok ko rar eddek lok  rar
renana ilo epepen in.” ˜
˜ kapan aer eddek. 8 Im bar jet
46 Im ke Jesus ej konnaan ˜
˜ ˜ ine rar wotlok  ioon bwidej eo
wot nan jarlepju eo, jinen im em man,  im rar jino kalle. Jet
˜ ˜
lomaro  jatin rar jadetok. Rar kar 100 alen an kar lap lok  aer
˜ ˜
jutak inaboj konke rej pu- kalle, im jet 60, im ko jet 30.
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kote bwe ren konnaan ippan. 9 Eo ewor lojil  nin, en ronjake.”
47 Innem juon iaan armej ro 10 Innem ri-ka loor ro an rar
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
eba nane: “Jinom im lomaro  ja- itok nan ippan im ba: “Et-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
tum ran rekonaan  konnaan ip- ke kwoj kojerbal waanjonak ilo
˜ ˜ ˜
pam,  erran rej jutak inaboj.” am konnaan nan er?” 11 Im
48 Im ear uwaake armej eo ear uwaak im ba: “Em oj kot-
˜ ˜
˜ ˜ ˜
ear konnaan lok  nane im ba: lok bwe komwin  me le le kon
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
“Won eo jino, im won ro jatu?” men ko rettino im rekkwojar-
˜ ˜
49 Im ear jiton lok  ri-ka loor ro jar an Aelonin lan,1 botab
˜ ˜ ˜ ˜
˜
an im ba: “Errein ej ro jino im
˜ ˜ ˜
ro jatu! 50 Jabdewot eo ej ko- 13:11 1 Ak “Kien eo an Anij.” Lale “Ae-
man  man  ankilaan Jema, eo ej ˜ ˜ ˜
lon eo an Anij” ilo Kome le le Ko.
MATU 13:12-27 34
˜ ˜ ˜
kar jab kot lok  men in nan ar- eo,1 botab ejjab me le le kake.
˜
mej rein. 12 Innem jabdewot Innem ri-nana eo ej itok im ju-
˜ ˜ ˜
eo eme le le, naaj kom man  bwe lok  men ko kar likut ilo buru-
˜ ˜
en lap lok  wot an me le le, im to- on. 20 Ine ko rar wotlok  ilo
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kalik enaaj je la kon aolep men. ijo edekake rej jiton lok  nan
˜ ˜ ˜ ˜
Botab, jabdewot eo ejjab me- jabdewot eo ej ron ennaan eo
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
le le, mene jidik wot je la ippan im em okaj an tomak im m on o-
˜ ˜ ˜ ˜
ak enaaj jako jane. 13 Armej n o kake. 21 Botab jidik wot
˜ ˜
rein rej reito reitak ak ejje lok  iien an tomak konke ine eo ear
˜ ˜ ˜
tokjan aer reito reitak, rej ron- jab eddek ilo buruon. Innem
˜ ˜ ˜
jake ak ejje lok  tokjan aer ron- ke ear iioon entaan ak jumae 
˜ ˜ ˜ ˜
jake, im rejjab me le le nan ji- kon wot naan eo, em okaj an eb-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
dik. Enin unin ne ij konono nan beer. 22 Ine ko rar wotlok  ib-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
er, ij kojerbal waanjonak ko. wiljin mar kaloklok ko rej jiton-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
14 Waween in ej wa lok  nan er lok  nan jabdewot eo ej ronjake
˜
ej kajejjet kanaan eo Aiseia ear ennaan eo, botab inepata ko an
˜
kwa loke,  ke ear ba: ‘Kom naaj jukjukun pad in1 im aujiid eo
˜ ˜ ˜ ˜
ron ak kom ban me le le nan ji- kon mweiuk  rej kapan ennaan
˜ eo bwe en jab kalle. 23 Ine ko
dik, kom naaj reito reitak bo- ˜
tab ejje lok  men en kom naaj rar wotlok  ilo bwidej eo em- 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
loe nan jidik. 15 Epen buru- man  rej jiton lok
˜
 nan jabdewot
˜ ˜ eo ej ronjake ennaan eo im me-
on armej rein. Rej ron kon lo- 
˜ ˜ le le kake. Ine kein rar eddek lok
jilnier ak rejjab loori, im em oj 
˜ ˜ ˜
aer kiil mejaer bwe ren jab lo im lon leer. Jet rar kalle 100,
˜ ˜ ˜ jet 60, im ko jet 30.”
jabdewot men kon mejaer im
˜ ˜ ˜ ˜
ron kon lojil  nier im me le le kon 24 Innem ear bar kwa lok 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
burueer im oktaktok nan na juon waanjonak nan er ke
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
bwe in komour er.’ ear ba: “Aelonin lan ej ain-
˜ ˜ ˜ ˜
16 “Botab kom,  komij  m on o- wot juon em maan  me ear ka-
˜ ˜ ˜ libwin ine ko rem man  ilo me-
n o konke komij  lo men kein kon
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ laaj eo an. 25 Ke armej ro rar
mejami im ron kon lojil  numi. ˜
˜ ˜ ˜
17 Ij ba nan kom bwe elon ri- kiki, eo ej kojdate em maan  eo
˜ ˜ ear itok im ekkat mar1 ibu-
kanaan ro im armej ro rewanok ˜
˜ lon wiit ko im etal. 26 Ke
rar konaan  loi men kein komij  ˜
˜ ˜ wiit ko rar eddek lok  im wor
loi ak rar jab maron, im rar ko- ˜
˜ ˜ leer, mar ko rar bareinwot wa-
naan  ron kon men kein komij 
˜ ˜ lok.
 27 Innem ri-karejar1 ro
ron kaki ak rar jab maron.
˜ ˜
18 “Kiio komwin  ronjake me- ˜ ˜
˜ ˜ 13:19 1 Ak “Kien eo.” Lale “Aelon eo
le lein waanjonak eo kon em-  ˜
an Anij” ilo Kome le le Ko. 13:22 1 Ak
maan  eo ear jeor ine. 19 Ine ˜
“mour in.” Lale “Jukjukun pad” ilo Ko-
˜
˜ ˜
ko rar wotlok  itorerein ia l eo me le le Ko. 13:25 1 Juon kain mar me
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
rej jiton lok
˜ ˜
 nan jabdewot eo ej
˜ ˜ ˜ eiton ainwot wiit ak ebaijin. 13:27
˜
ron kon ennaan eo kon Aelon 1 Ak “ri-komakoko.”

35 MATU 13:28-42
˜
an em maan  eo rar itok im kaj- men kein nan jarlepju in ar-
˜ ˜ ˜
jitok ippan im ba, ‘Irooj, kwaar mej ro ilo an kojerbal waan-
˜ ˜
jab kallib ine em man  ilo me- jonak ko. Aolep iien ear kojer-
˜ ˜ ˜
laaj en am ke? Mar kan rej bal waanjonak ne ej konnaan
˜ ˜
itok jan ia?’ 28 Ear uwaake nan armej ro, 35 bwe en jej-
˜ ˜
er im ba, ‘Eo ej kojdate eo jet men eo ri-kanaan eo ear ba:
˜ ˜ ˜
ear kom mane  men in.’ Im reba “Inaaj kojerbal waanjonak ko
˜ ˜ ˜ ˜
nane, ‘Em oj kokonaan  ke bwe ne ij katakin armej. Inaaj kwa-
˜ ˜ ˜
komin etal im tumwi?’  29 Im lok  men ko rar nojak  jan ji-
˜ ˜ ˜
eba, ‘Ejjab, ikkol ne kom tum-  noin.”1
˜ ˜
wi mar kan im ebar tum wiit
˜ ˜ 36 Innem alikin an kar jil-
kan ippaer. 30 Komwin  kot- ˜
˜ kin lok  armej ro, ear etal nan
lok  bwe ren eddek ipp ˜ an doon juon em.  Im ri-ka loor ro an rar
˜ ˜ ˜ ˜
mae  iien mad  m od. Ne enaaj jej- itok nan ippan im ba: “Kwon
˜ ˜ ˜ ˜
jet iien mad  m od, inaaj ba nan kome le leik kom ta me le lein
˜ ˜ ˜ ˜
ri-mad  m od ro: Komwin  tumwi  waanjonak eo kon mar ko ilo
˜
mokta 
˜
mar kan im lukw
˜ ˜ oji ip- me laaj eo.” 37 Ear uwaake er
pan doon im tuli. Alikin, ko- im ba: “Eo ear kalibwini ine ko
˜ ˜ ˜ ˜
mwin  aini wiit kan im bok lok  rem man  ej jiton lok  nan Nejin
˜ ˜ ˜
nan im on kakkon en ao.’” armej,1 38 im me laaj eo ej ji-
˜ ˜ ˜
31 Ear kwa lok  bar juon ton lok  nan la l in. Ine ko rem- 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
waanjonak nan er im ba: “Ae- man  rej jiton lok  nan ro nejin
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lonin lan ej ainwot juon ineen Aelon eo, im mar ko rej jiton-
˜
mustard1 me juon em maan  ear lok  nan ro nejin ri-nana eo.
˜
kalibwini ilo me laaj eo an. 39 Ri-kojdat eo me ear kalib-
˜ ˜ ˜
32 Ine in ediktata iaan aolep wini mar ko ej jiton lok  nan Te-
˜ ˜ ˜
ine. Botab, ne ej eddek lok  eki- pi l eo. Iien mad  m od eo ej ji-
˜ ˜ ˜ ˜
lep jan keinikkan otemjej ilo ton lok  nan jem lokin  jukjukun
˜ ˜
juon jikin kallib. Ej erom juon pad1 in. Im ri-mad  m od ro ej ji-
˜ ˜ ˜ ˜
wojke, im bao in mejatoto ko
˜ ˜
ton lok  nan enje l ro. 40 Innem
˜ ˜ ˜
rej katem pad ilo ra ko raan.” ainwot aer kar tumwi  mar ko
˜ ˜
33 Ear kwa lok  bar juon im tuli, enaaj aindein an men
˜ ˜ ˜ ˜
waanjonak im ba: “Aelonin lan in wa lok  ilo jem lokin  jukjukun
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ej ainwot iij. Juon kora ej boke pad1 in. 41 Nejin armej enaaj
˜ ˜ ˜
iij eo im iioke ippan jilu jonak jilkintok enje l ro an, im re-
˜ ˜ ˜ ˜
in pilawa1 im euwe aolepen pi- naaj jo lok  jan Aelon eo an ao-
˜ ˜
lawa eo.” lep armej ro rej kom man  an ro
˜
34 Jesus ear kwa lok  aolep jet jerawiwi im ro rej kom ma- 
ni men ko renana. 42 Renaaj
13:31 1 Ak “juon ine jidikdik.” Juon
˜ ˜ ˜
ine ilo Israel. Ine in emaron eddek lok
 13:35 1 Ak emaron, “jan jinoin la l.”
˜ ˜
im erom juon wojke 15 ne aetokan. 13:37 1 Lale “Nejin armej” ilo Kome le-
˜ ˜
13:33 1 Jonak kein 3 rej tarrin 20 bou-
 le Ko. 13:39, 40 1 Lale “Jukjukun pad”
˜ ˜
nin pilawa. ilo Kome le le Ko.
MATU 13:43–14:2 36
˜ ˜ ˜
jo lok  er ilo kijeek, ijo renaaj jan
ear ba nan er: “Kon ami me le le
˜ ˜
im kij dekein nier ie. 43 Im ilo kon men kein, komij  aikuj bar
˜ ˜ ˜ ˜
naaj iien en, je la men in: Jabdewot eo ej ka-
 ro rewanok renaaj
˜ ˜ ˜ ˜
romaak ainwot meramin a l ilo takin ro jet, ne ej ekkatak kon
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Aelon eo an Jemaer. Eo ewor Aelonin lan, ej ainwot juon em- 
˜ ˜ ˜
lojil  nin, en ronjake. maan
 eo ej boran juon baamle. 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
44 “Aelonin lan ej ainwot Em maan 
˜
in ej kadiwojtok elon
˜
men ko jan im on kakkon mwe- ˜ 
juon mweiuk  eaorok kar nooje  ˜ ˜
ilo juon me laaj. Juon em maan iuk eo an, men ko rekaal im 
˜ ˜
ear loe im bar nooje. men ko˜ eto aer pad.”  Jonan
˜ ˜ ˜ 53 Alikin an Jesus kwa lok 
an m on on o ear etal im wiaka- ˜ ˜
ke aolep men ko mweien waanjonak kein, ear ilok  bwe  jan
˜ ˜
en maron wiaiki me laaj eo. ijo. 54 Ke ear topar lok  bu-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
45 “Bareinwot, Aelonin lankwon eo an, ear jino katakin
˜ ˜
˜ ˜ armej ro ilo im on kabun eo
ej ainwot juon ri-wia ej itoitak ˜ ˜
im kappok pearl ko rem man. aer. Rar kanooj bwilon, im  ˜ ˜
46 Ke ear lo juon pearl e lap rar ba: “Lein  ear bok jan
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
on aan, ear m okaj in ro ol ia an malotlot? Im etke ema-  im
˜ ˜ ˜ ˜
wiakake aolep men ko mweien ron in kom mani   menin bwilon
bwe en wiaiki pearl eo. kein? 55 Ejjab leo nejin kaam- 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
47 “Aelonin lan ej ainwot to eo in ke? Ejjab ke etan ji-
˜ ˜ ˜
juon ok in eo nod rar doorla l lok nen in Meri, im etan lomaro  
˜ ˜
ilojet  im ekojek jatin ej Jemes, Josep, Saimon
 jabdewot kain
ek. 48 Ke ear obrak ok eo, rar im Judas? 56 Limaro  jatin rej
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kanok ane lok jokwe ippad ilo bukwon in, ej-
 nan parijet. In-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nem rar jijet im kojenolok jab ke? E lanne aindein, ej ma-  ek
˜ ˜ ˜ ˜
ko rem man  lotlot tok jan ia im ear bok
im kanni iep ko
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
aer kaki, botab rar julok jan ia an maron nan kom man  ek 
˜ ˜ ˜
ko renana. 49 Enaaj aindein menin bwilon?” 57 Kon men ˜
˜ ˜ ˜
ilo naaj jem lokin in, rar jab konaan jukjukun pad1  tomake. Ak
 ˜
Jesus ear ba nan er: “Aolep ˜
in. Enje l ro renaaj itok im ko-
iien armej rej kautiej juon ri- ˜
jenolok  ro renana jan ibwiljin ˜ ˜
˜ ˜ kanaan. Botab ro ilo bukwon
ro rewanok, 50 im renaaj jo- ˜
eo an im ro ilo mweo ˜  im on rej-
lok  ro renana ilo kijeek. Enin ˜
jab kautieje.” 58 Im kon an ej-
˜
ej ijo renaaj jan im kij dekein ˜ ˜
˜ je lok  aer tomak, ear jab kom- 
nier ie. ˜ ˜ ˜ ˜
man
 elon menin bwilon ilo
51 Innem Jesus ear kajji- bukwon eo.
˜
˜ ˜
tok ippaer im ba: “Kom me le- ˜

uwaake im ba: “Aet.” 52 Im

˜
le ke kon aolep men kein?” Rar Ilo iien eo, Kiin Herod
ear ron kon men ko
˜
˜ 14
˜
Jesus ear kom mani.  2 Innem
˜ ˜ ˜
13:49 1 Lale “Jukjukun pad” ilo Kome- ear ba nan ri-karejar ro an im
le le Ko. ba: “Armej in ej Jon ri-Peptaij
37 MATU 14:3-22
˜ ˜ ˜
im em oj an jerkak jan mej. Enin eo im kalibwini. Innem rar ilok 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
unin ewor an maron nan kom- im konnaanek Jesus. 13 Ke 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
mani
 menin kabwilonlon kein.”
Jesus ear ron men in, ear uwe
˜
3 Herod1 ekar ba bwe ren ilo juon wa im jerak jan ijo
˜ ˜ ˜ ˜
bok Jon im lukwoje im likuti nan juon jikin bwe en make lok 
˜ ˜
ilo kalbuuj. Herod ear kom ma- iaan. Botab ke jarlepju in armej 
˜ ˜ ˜ ˜
ne men in kon wot Herodias, ro rar ron kon men in, rar ete-
˜ ˜
lio kar paleen Pilip, leo jein. tal jan ijoko jikier im jibadek-
˜ ˜ ˜
4 Elon alen an kar Jon jiron lok loke.
 
˜ ˜
Herod im ba: “Ejjab malim bwe
˜ ˜ 14 Ke ear to jan wa eo, ˜
kwon bok liin bwe en paleem.” ear lo jarlepju in armej ro. 
˜ ˜ ˜
5 Innem mene Herod ear ko- Ear turiamokake  er, im ear
˜ ˜ ˜
naan
 mane
 Jon, ak kon an ar-
komour ro renaninmej ibwil-
˜ ˜
mej ro watoke Jon bwe ej juon jier. 15 Botab ke ear jota lok, 
aer ri-kanaan, ear mijak er im ˜
ri-ka loor ro an rar itok nan ip- ˜
ear jab mane.  ˜ 6 Botab, ke rar ˜
pan im ba: “Ejje lok  jabdewot
keememe raanin lotak eo an ˜
men ilo jikin in ak m ottan jidik
˜
Herod, jiron eo nejin Herodias ˜ ˜ ˜
ebon. Kwon ba nan armej rein ˜
ear eb imaan  mejan armej ro ˜ ˜
˜ ˜ bwe ren ilok  nan bukwon kan ˜
woj. Jonan an kar Herod m o- ˜ ˜ ˜
˜ ˜ jet bwe ren wia kijeer m ona.”
˜
n on o, 7 ear kom mane ˜  juon an ˜
16 Botab Jesus eba nan er:
kallimur  bwe enaaj le lok
“Rejjab aikuj ilok,  jabde-
 komwin  le-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
wot men jiron eo enaaj kajjito- lok  kijeer m ona.” 17 Im rar
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ke. 8 Innem ainwot an kar ji- ba nane: “Wudin lalem wot pi-
˜ ˜ ˜ ˜
nen ba nane, jiron eo ear ba lawa im ruo wot ek ippemmim,
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nan Herod: “Kwon letok nan na ejje lok  bar jabdewot.” 18 Im
˜ ˜ ˜
boran Jon ri-Peptaij ilo juon pi- ear ba: “Komwin  buktoki nan
˜ ˜ ˜
leij.” 9 Mene kiin eo ear buro- ippa.” 19 Innem ear jiron ar-
˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
m oj, botab konke em oj an kom- mej ro bwe ren jijet ioon ujooj 
˜ ˜ ˜ ˜
man kallimur  im kon wot ro rej
ko. Im ear bok pilawa ko la-
˜ ˜
kojota ippan,1 ear ba bwe ren lem im ek ko ruo, im ear˜ rei-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kom mane  men eo jiron eo ear
lon lok  nan lan im jar. Alikin
˜
kajjitoke. 10 Innem ear ijji- an kar korrajeti pilawa ko nan
˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lok lok  ennaan bwe ren jebba- elon m ottan, ear li lok  nan ri-
re Jon ilowaan jikin kalbuuj. ˜
ka loor ro innem rar ajeji nan
˜ ˜
11 Im rar boktok boran Jon ilo armej ro. 20 Aolep armej ro
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
juon pileij im le lok rar m ona im mat, im ke rar  nan jiron
˜ ˜ ˜ ˜
eo, im ear bok lok aini bween pilawa ko, ear ob-  nan ippan
˜
jinen. 12 Tokalik, ri-ka loor ro rak 12 iep. 21 Kar tarrin 5,000 ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
an Jon rar itok im bok anbwin oran em maan  ro rar m ona, bo-
˜ ˜
14:3 1 Herod Antipas. Lale “Herod” ilo tab kar jab bwine oran kora ro ˜
˜
Kome le le Ko. 14:9 1 Ak “ro rej jijet ilo im ajri ro. ˜ 22 Innem ear m o-
˜ kaj im jiron ri-ka loor ro an bwe
tebo l eo.”
MATU 14:23–15:6 38
˜
ren uwe ilo wa eo im jerak lok  rar kwa lok  kautiej1 nane, im
˜ ˜
imaan  nan ijo turajetin loma  lo rar ba: “Lukkuun mool  ke kwe
eo. Ke rar ilok,  ear jilkin lok  ar- Nejin Anij.” 34 Innem rar e l-
˜ ˜
mej ro.˜ la lok  wot im po lok  ilo jikin eo
23 Alikin an kar jilkin lok  etan Genesaret.
˜ ˜ ˜ ˜
er, ear make iaan lon lok  nan 35 Ke em maan  in bukwon
ioon to l eo im jar. Ke ear ji- ˜
˜ ˜ eo rar kile Jesus, rar konnaa-
notak bon ear make wot iaan nek lok  armej ro ilo jikin ko jet.
˜ ˜
ijo. 24 Ilo tore in, wa eo eluk- Innem armej ro rar boktok ao-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kuun etto lok  jan ane im epen lep ri-naninmej ro nan ippan.
˜ ˜ ˜
an wonmaan
˜
 lok
˜
 kon an lap no  36 Im rar akwe lap nane bwe
im konke koto eo eitok im-  ˜ ˜
˜ en kot lok  an ri-naninmej ro
aan. 25 Ak mokta  jan an a l ˜ ˜ ˜ ˜
unur wot torerein nuknuk eo
jino tak,1 Jesus ear etetal ioon ˜ ˜ ˜
˜ an. Aolep ro rar unuri torerein
dan im jibadek lok  er. 26 In- nuknuk eo an rar mour.
˜
15
nem ke ri-ka loor ro rar loe
˜ Innem ekar wor Parisi
an etetal ioon dan, rar kanooj ˜
im skraib rar itok jan Je-
mijak, im rar ba: “Ta ne  ne  ˜ ˜
˜ ˜ rusalem nan ippan Jesus, im
tok?”1 Im rar lam oj kon aer mi-
˜ ˜ rar ba: 2 “Etke ri-ka loor rane 
jak. 27 Botab Jesus ear kon-
˜ am rejjab loore manit  im ˜im-
naan lok  nan er im ba: “Ko-
minene ko an ro jim maad?  Nan
mwin  peran im jab mijak bwe ˜
˜ waanjonak, rejjab kwa l peier1
na e!” 28 Im Piter ear ba: ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ mokta jan aer m ona.”
“Irooj, e lanne kwe ne,  kwon ba
˜
nan eo bwe in etetal ioon dan
˜ ˜ 3 Innem Jesus euwaake er
˜ ˜ ˜
im iwoj nan ippam.”  29 In- im ba: “Etke komij  kojekdo o- 
˜ ˜ ˜
nem eba: “Kwon itok!” Im Pi- ne kien ko an Anij kon wot
˜ manit ˜ im imminene kane  ami?
ter ear to jan wa eo im etetal ˜
˜ 4 Nan waanjonak, Anij ear ba,
ioon dan im jibadek lok  Jesus. ˜ ˜
˜ ˜ ‘Kwon kautiej jema  m im jinom.’ 
30 Botab ear jino mijak kon an ˜
˜ ˜ Ear bar ba, ‘Jabdewot eo ej
lomnake  an lap koto im no.  Im ˜
˜ kwa lok  naan ko renana kon je-
ke ear jino tum mwila  l lok,
 ear ˜ ˜
˜ ˜ ˜ man ak jinen, ren mane  nan
lam oj im ba: “Irooj, jipan eo!” ˜
˜ mej.’ 5 Botab komij
31 Innem em okaj an Jesus le- ˜

˜
ba, ‘Jab-
˜
lok  pein im jibwe Piter, im dewot eo ej ba nan jeman
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
eba nane: “Edik wot am tomak. ak jinen im ba: “Em oj ao kal-
˜ ˜ ˜
Etke kwoj pere?” 32 Im alikin limur 
˜
nan Anij bwe inaaj le-
˜
˜ lok  nane men ko imaron kar ji-
wot aerro uwe lok  ioon wa eo, ˜
˜ pan eok kaki,” 6 eokwe ejjab
ear jako an lap koto. 33 In-
nem ri-ka loor ro an ilo wa eo menin aikuj bwe armej in en
˜ ˜
14:25 1 Ikotaan 3 awa jimmarok im iien 14:33 1 Ak “bunpedo.” 15:2 1 Parisi ro
˜
en a l ej tak ilo 6 awa. 14:26 1 Ak “Et- im ri-Ju ro jet rekon kwa l peier ekkar
˜ ˜ ˜
tonak
 men in ke?” nan waween manit
 eo an ri-Ju.
39 MATU 15:7-25
˜ ˜
kautiej jeman.’ Komij  kajejtok- on juon armej ej itok lomnak 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jan naan ko an Anij kon wot ko renana: uror, lejan,1 lon,2
˜
ami loore manit  im imminene ko ot,  riab nae  ro jet, kab ko-
ko ami. 7 Kom ri-etao, emool  nono nae.  20 Men ko kein rej
˜ ˜
wot an kar Aiseia kanaan kake kom man  bwe juon armej en et-
kom im ba: 8 ‘Armej rein rej ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ toon. Botab ne juon armej ej-
nobar eo kon tieer, botab eluk- ˜
˜ ˜ ˜ jab kwa l pein1 mokta  jan an
kuun etto lok  burueer jan eo. ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ m ona, men in ejjab kom man 
9 Ejje lok  tokjan aer kabun nan bwe en ettoon.”
˜ ˜ ˜
na konke katak ko aer rej itok
˜ ˜ 21 Jan ijo, Jesus ear etal
jan kien ko kom manin  armej.’” ˜
˜ nan jikin ko ipe laakin Tair im
10 Innem ear kurtok armej ro ˜ ˜
˜ ˜ Saidon. 22 Im juon kora in Pi-
bwe ren itok nan ippan im ear ˜ ˜
˜ nisia1 ear itok nan ippan im
ba: “Komwin  ronjake bwe ko- ˜
ba: “Irooj, Nejin Devid,2 kwon
mwin  me le le: 11 Men ko re- ˜ ˜
˜ ˜ turiamokake  eo. Elukkuun jor-
maron kom man  bwe juon ar- ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
raan ledik en neju konke em oj
mej en ettoon ej men ko ej ba, ˜
˜ an juon jetob ettoon mok3  ilo
im jab men ko ej kani.” ˜ ˜
anbwinnin.”4 23 Botab, ear
12 Im ri-ka loor ro rar itok ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ jab uwaake kora eo. Kon men
nan ippan im ba: “Kwoje- in, ri-ka loor ro an rar itok
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
la ke bwe Parisi ran rellu kon nan ippan im akwe lap nane im
men ko kwaar ba?” 13 Im ear ba: “Kwon ba kora en en etal
˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜
uwaake er im ba: “Jema ilan konke e lakkar loore koj im el-
˜ ˜ ˜
enaaj tumwi  aolep menin ed- lam ojm oj tok.” 24 Innem eba:
dek ko ear jab kalibwini. ˜ ˜
˜ “Kar jab jilkintok eo nan jab-
14 Jab e l lok  nan er.˜ Kumi kan ˜
dewot armej ijellokun  wot
˜
˜ ˜ ˜ ˜
rej ri-tol ro repilo. Ne juon eo jiip ko rejebwabwe an aelonin
˜ ˜ ˜ ˜
epilo ej tol bar juon eo epi- Israel.” 25 Botab, kora eo ear
˜ ˜ ˜
lo, erro jimor  naaj wotlok  ilo- itok nan ippan Jesus im kwa-
˜
waan juon ro n.” 15 Innem Pi- lok  kautiej1 nane im ba: “Irooj,
˜
˜ ˜ ˜
ter eba: “Kwon kome le leik kom
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kon waanjonak eo kwaar kwa- 15:19 1 Lejan ej ne juon eo em oj an
˜ ˜
loke.”  16 Im eba: “Ta kom mare ej babu ak pad ippan juon eo
˜ ˜ ˜
ejjab paleen. 2 Naan eo ilo kajin Grik
bareinwot komij  janin me le le ˜ ˜ ˜
˜
ke? 17 Komij  jab je la ke bwe ej por·neia. Lale “L on” ilo Kome le le
˜ Ko. 15:20 1 Parisi ro im ri-Ju ro jet re-
jabdewot men ko juon armej ˜ ˜ ˜
˜ ˜ kon kwa l peier ekkar nan waween ma- 
ej kani, rej wanla l lok  nan lo- 
˜ ˜ ˜ nit eo an ri-Ju. 15:22 1 Ak “Kenan.”
jien im diwoj lok  jan anbwin- ˜
˜ Armej in Pinisia rar wa loktok  jan Ke-
nin? 18 Botab, men ko juon nan. 2 Lale “Nejin Devid” ilo Kome le-
˜
˜ ˜ ˜
armej ej ba, rej itok jan buru- le Ko. 3 Ak “de lo n.” 4 Naan eo ilo ka-
˜ ˜ ˜ ˜
on. Men ko kein remaron kom-  jin Grik ej dai·mo·nizo·mai, ej jiton lok 
man  bwe juon armej en ettoon. ˜
˜ ˜ ˜ ˜ nan eo emok  juon enje l enana na  ip-
19 Nan waanjonak, jan buru- ˜ ˜
pan. 15:25 1 Ak “bunpedo.”
MATU 15:26–16:4 40
˜ ˜ ˜
jouj im jipan eo!” 26 Innem nan kabwe aolep armej rein ke
˜ ˜ ˜
ear uwaake im ba: “Ejjab jimwe  rellon ak ejje lok  jabdewot men
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nan bok m ona ko kijen ajri ro ijin?” 34 Im Jesus eba nan er:
˜ ˜
im li lok  nan kidu jiddik ko.” “Bwe jete ne  pilawa ippemi?”
˜ ˜ ˜ ˜
27 Im kora eo eba: “Irooj, kwoj Im reba: “Jimjuon pilawa im
˜ ˜
mool,
 ijo wot ke kidu jiddik jejjo ek jiddik.” 35 Im alikin
˜ ˜ ˜
ko rej attukokoiki burar ko rej an kar jiron armej ro bwe ren
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
wotlok  jan tebo l ko an irooj ro jijet la l, 36 ear bok pilawa ko
˜
aer.” 28 Innem Jesus ear ba jimjuon im ek ko. Ke em oj an
˜ ˜ ˜ ˜
nane: “Kora en,  kwe juon eo jar im kam moolol  Anij, ear kor-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
e lap an tomak. Men eo kwaar rajeti pilawa ko nan elon m ot-
˜ ˜ ˜
kajjitoke enaaj toprak.” Im ilo tan im li lok  nan ri-ka loor ro
˜ ˜ ˜ ˜
awa eo wot, ledik eo nejin kora an, innem rar ajeji nan armej
˜ ˜ ˜
eo ear mour. ro. 37 Im aolep rar m ona im
˜ ˜
29 Jesus ear em mak  ut jan mat, im ke rar aini bween pi-
˜
˜ lawa ko, ear obrak jimjuon
ijo im ilok  nan turin Loma  lo
˜ ˜ iep ko rekkillep. 38 Kar 4,000
in Galili. Innem ear wanlon lok  ˜ ˜ ˜ ˜
˜
nan juon to l im jijet. 30 Im oran em maan  ro rar m ona, bo-
˜ ˜
jarlepju in armej ro rar itok tab kar jab bwine oran kora ro
˜ ˜ ˜ ˜
im boktok nan ippan Jesus im ajri ro. 39 Tokalik, ear jil-
˜ kin lok  armej ro, innem ear uwe
ro rejaje etetal, ro emej raje- ˜
tin peier, ro repilo, ro reja- ioon wa eo im jerak lok  nan ji-
˜ ˜ kin eo etan Magedan.
je konnaan, im ri-naninmej ro
˜
jet. Innem ear komour er ao-
lep. 31 Ke armej ro rar lo an
˜ ˜
16 ˜
Innem Parisi ro im Sad-
dusi ro rar itok nan ip-
˜ ˜
˜
ro rar jaje konnaan konono, im pan im malejjone. Rar kajji-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ro ear mej rajetin peier ajmour, tok ippan bwe en kwa lok  nan
im ro rejaje etetal jino etetal, ˜
er juon koka l le ilo etan ˜ Anij.
˜
im ro repilo lo lokje
˜ ˜ ˜
 n,  rar luk- 2 Im eba nan er: “Ne ejo-
kuun bwilon. Kon men in, rar ˜
˜ ta komij  ba, ‘Enaaj em man  lan
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nobar Anij in Israel. ilju konke eburoro lan.’ 3 Bo-
˜ ˜ ˜
32 Jesus ear k urtok ri- tab ne ejibbon komij  ba, ‘Enaaj
˜ ˜ ˜
ka loor ro an im ba: “Ilukkuun nana lan im wot rainin kon-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
burom oj kon armej rein kon- ke eburoro lan im ejino ekko-
˜ ˜ ˜
ke jilu de raanin aer pad ijin dodo.’  Kom je la kilen kome le le
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ippa ak ejje lok  kijeer m ona. Ij- kon koka l len men ko rej wa lok 
˜ ˜ ˜
jab konaan  jilkin lok  er ak rek- ilan, ak komij  jab me le le kon
˜ ˜ ˜ ˜
wole1 konke remaron lot lok  ilo koka l len men ko ilo raan kein.
˜
ia l eo aer lok.”  33 Botab ri- 4 Komij  juon epepen enana im
˜ ˜ ˜ ˜
ka loor ro rar kajjitok ippan komij  lejan.1 Komij  jab bojrak
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
im ba: “Jenaaj ebbok ia pilawa jan ami kappok koka l le, botab
˜
15:32 1 Ak “rej jitlok.”
 16:4 1 Ak “komij
 jab tiljek nan Anij.”
41 MATU 16:5-21
˜ ˜ ˜
ejje lok  koka l le enaaj wa lok  ijel- ear kajjitok ippan ri-ka loor ro
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lokun wot menin kabwilonl ˜ on1 an im ba: “Ekkar nan ro jet,
˜ ˜
eo ear wa lok  nan Jona.” Alikin won eo rej ba bwe ej Ne-
˜
an ba men kein, ear ilok  jan er. jin armej?”1 14 Rar uwaak im
˜
5 Ilo tore in, ri-ka loor ro rar ba: “Jet rej ba Jon ri-Peptaij,
˜ ˜ bar jet rej ba Ilaija, im ro jet
jerak nan iturajetin loma  lo eo ˜
˜ rej ba Jeremaia ne ejjab juon
ak rar me lok  lok  in ebbok pi-
˜ ˜ iaan ri-kanaan ro.” 15 Im eba
lawa. 6 Im Jesus eba nan er: ˜ ˜
˜ ˜ nan er: “Ak baj kom,  won
“Komwin  kojparok kom jan iij ˜ ˜
in kauwe kan an Parisi im Sad- na ilo ami lomnak?”  16 Sai-
˜ ˜
dusi ran.”  7 Kon men in, ri- mon Piter ear uwaak im ba:
˜ ˜ “Kwe Christ, Nejin Anij eo
ka loor ro rar konnaan nan
˜ emour.” 17 Im Jesus ear ba:
doon im ba: “Jekar jab ebbok- ˜ ˜
˜
tok pilawa.” 8 Ke Jesus ear “Saimon nejin Jona, kwoluk-
˜
˜ ˜ kuun jeraam man  konke armej1
ron aer konnaan, ear ba: “Et- ˜
˜ ˜ rar jab kwa lok  men in nan
ke komij  konnaan kon an ej- ˜ ˜
˜ ˜ kwe. Ak Jema, eo ej pad ilan,
je lok  pilawa ippemi? Edik wot ˜
˜ ˜ ear kwa loke  nan eok. 18 Bar-
ami tomak. 9 Ta komij  janin ˜ ˜
˜ ˜ einwot, ij jiron eok: Kwe Pi-
me le le kon men eo ij kajjion ˜
in ba ke? Komij  jab keeme- ter, inaaj kajutak eklejia eo ao
˜ ˜ ˜ ˜
mej ao kar naajidiki 5,000 em-  ioon juon deka ekilep, im koja-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
maan
 kon 5 wot wudin pila- min Lob1 eban kajoor lok  jane.2
˜ ˜ ˜ ˜
wa ke, im kon oran iep ko 19 Inaaj liwaj ki ko an Aelonin
˜ ˜ ˜ ˜
komar  kanni kon bween pila- lan.1 Jabdewot men eo kwoj
˜ ˜ ˜
wa ko? 10 Ak komij  jab kee- komoiki  ijin ioon la l, enaaj m oj
˜ ˜ ˜
memej ao kar naajidiki 4,000 kadede komoiki  ilan. Im jabde-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
em maan  kon 7 wot wudin pi- wot men eo kwoj kamalimi
˜ ˜
lawa ke, im oran iep killep ko ijin ioon la l, enaaj m oj kadede
˜ ˜
komar  kanni kon bween pila-
˜ kamalimi ilan.” 20 Innem ear
˜ ˜ ˜
wa ko? 11 Iar jab konnaan lukkuun jiron ri-ka loor ro bwe
˜ ˜ ˜ ˜
kon pilawa. Etke komij  jab me- ren jab ba nan jabdewot armej
˜ bwe e Christ.
le le men in? Ij ba komwin  koj- ˜
˜ 21 Jan iien eo maan  lok,
parok kom jan iij in kauwe kan ˜
an Parisi ran im Saddusi ran.”  Jesus ear jino kome le leik ri-
12 Innem rej kab me le le bwe ka loor ro an bwe ej aikuj etal
˜ ˜ ˜
ear jab konnaan kon iij in kau- 16:13 1 Lale “Nejin armej” ilo Kome-
˜ ˜
we pilawa. Me le le eo an ej bwe le le Ko. 16:17 1 Kajin Grik, “kanniok
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ren kojparok er jan katak ko an im botoktok.” 16:18 1 Ak “Hedis,” ej
Parisi ro im Saddusi ro. ˜ ˜ ˜
kokkar kake lob eo libon aolep armej.
˜ ˜ ˜
Lale “Lob” ilo Kome le le Ko. 2 Me le-
13 Ke Jesus ear topar lok  bu- ˜
˜ lein, jan eklejia in. 16:19 1 Ak “Kien eo
kwon ko ilo Seseria Pilippai, ˜ ˜ ˜
an Anij.” Lale “Aelon eo an Anij” ilo Ko-
˜
16:4 1 Kajin Grik, “koka l le.” me le le Ko.
MATU 16:22–17:10 42
˜ ˜ ˜
nan Jerusalem, im bwe burij
ro reutiej, skraib ro, im ri-tol
˜
˜ 17 Jiljino raan tokalik,
Jesus ear bok Piter,
˜
ro an ri-Ju renaaj kanooj kaen- Jemes, im leo jatin Jemes
˜ ˜ ˜ ˜
taane. Bareinwot, armej renaaj etan Jon im anin lok  erjel nan
˜ ˜ ˜ ˜
mane
 nan mej, botab ilo raan juon to l eutiej. Erean wot rar
˜
en kein kajilu enaaj bar mour. pad ijo. 2 Innem rekar lo an
˜ ˜ ˜
22 Kon men in, Piter ear boke oktak lok.  Turin mejan ear me-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
im kojenoloke  jan er im kajjion ram ainwot meramin a l im
kajimweiki  ke ear ba: “Irooj, nuknuk ko an rar jino ejja-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kwon jab konnaan rot ne.  Men toltol. 3 Bareinwot, rar lo an
˜ ˜ ˜
kein reban wa lok  nan kwe.” Moses im Ilaija konnaan ippan,
˜ ˜ ˜
23 Botab ear oktak lok  jan Pi- 4 innem Piter ear ba nan
˜ ˜ ˜
ter im ba nane: “Kwon ilok  jan Jesus im ba: “Irooj, em man 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
na Setan! Kwoj kapan eo kon- ammim pad ijin. E lanne ko-
˜ ˜
ke lomnak  kane  am rej an ar- konaan,  inaaj kajutak jilu im- 
˜ ˜ ˜ ˜
mej im jab an Anij.” on koppad ijin. Juon nan kwe,
˜ ˜ ˜
24 Im Jesus ear ba nan ri- juon nan Moses, im juon nan
˜ ˜
˜ Ilaija.” 5 Piter ej konnaan wot
ka loor ro an im ba: “Jabdewot ˜
˜ ˜ ak eitok juon kodo im kalbu-
eo ekonaan  loor eo, en kaar-
mejjeteik e make im ineek a la l buuk er, im ear wa lok  juon ai-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
in entaan1 eo an, im en jab boj- nikien jan kodo eo im ba: “Enin
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
rak jan an loor eo. 25 Jabde- Neju, eo ejitonboro ippa, im
˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ebunburuo kake. Komwin  ron-
wot eo ekonaan  kojparoke
˜ jake e.” 6 Ke ri-ka loor ro rar
mour eo an, enaaj mej. Botab, ˜
˜ ˜ ˜ ron ainikien eo, rar lukkuun
jabdewot eo enaaj mej kon wot ˜ ˜
˜ ˜ mijak im rar bunpedo. 7 Bo-
na, enaaj bar mour. 26 Ewor
˜ ˜ ˜ tab, Jesus ear kepaak lok  erjel,
ke tokjan ne juon armej ej bok
aolep men ko ilo la l in bwe im ear le lok  pein im jibwe er,
˜ im ba: “Jutak, komwin  jab mi-
ren an ak emej jani? Im ta eo ˜ ˜
˜ jak.” 8 Ke rar bok boraer im
juon armej enaaj kom mane  bwe ˜
˜ ˜
en maron mour wot? 27 Ilo reilok,  Jesus wot rar loe, ejje-
˜ lok bar juon armej ijo. 9 In-
raan ko rej pad imaan,  Nejin ar- ˜
˜ nem ke rar wanla ltak jan to l
mej enaaj itok kon aiboojoj eo ˜
˜ ˜ eo, Jesus ear jiron er im ba:
an Jeman ippan enje l ro an, im ˜ ˜ ˜
˜ ˜ “Jab ba nan jabdewot kon pijen
enaaj nao  n aan kajjojo armej ek-
˜ ˜
kar nan kom man  ko aer. 28 Ij eo komar  loe mae  iien Nejin ar-
˜
˜ mej1 enaaj jerkak jan mej.”
ba nan kom bwe jet iaan ro rej ˜
jutak ijin reban mej mae  iien re- 10 Botab, ri-ka loor rein rar
˜ ˜
naaj mokta  lo an Nejin armej kajjitok ippan im ba: “Ak
˜ ˜ etke skraib ran rej ba bwe
itok ilo Aelon eo an.”1
˜ ˜ Ilaija enaaj aikuj itok mokta?” 
16:24 1 Lale “A la l in entaan” ilo Kome-
˜
le le Ko. 16:28 1 Ak “Kien eo an.” Lale 17:9 1 Lale “Nejin armej” ilo Kome le-
˜ ˜ ˜
“Aelon eo an Anij” ilo Kome le le Ko. le Ko.
43 MATU 17:11-27
˜
11 Im ear uwaake er im ba: mustard,1 innem kom maron
˜ ˜
“Emool  bwe Ilaija enaaj itok, ba nan to l in im ba, ‘Em mak  ut
˜ ˜ ˜
im enaaj kom man  bwe men jan ijin nan ijuweo,’ im enaaj
˜ ˜ ˜
otemjej ren ainwot kar mok-  em mak  ut. Innem ejje lok  jabde-
˜ ˜
ta. 12 Ijoke ij ba nan kom wot men en kom naaj bane.”
˜
bwe em oj kadede an kar Ilai-
˜ 21 1——
˜
ja itok. Botab, rar jab kile im
˜ ˜ ˜ 22 Tokalik ke Jesus im ri-
rar kom man  nane ekkar nan ˜
˜ ˜ ka loor ro an rar pad ilo Galili,
konaan  ko aer. Enaaj bar ain- ˜
˜ ear ba nan er: “Naaj ketake Ne-
dein aer kaentaan Nejin ar- ˜ ˜
˜ jin armej nan ro rej kojdate e,
mej.” 13 Kiio ri-ka loor ro rej ˜
˜ ˜ ˜ 23 im renaaj mane,  botab ilo
kab je la ke ear konnaan kon raan en kein kajilu enaaj bar
Jon ri-Peptaij. ˜
˜ mour.” Kon men in, ri-ka loor ro
14 Ke rar topar lok  armej ro, ˜ ˜
˜ rar lukkuun burom oj.
juon em maan  ear jadetok im ˜
˜ ˜ 24 Ke rar pad ilo Kaper-
bukwelolo imaan  Jesus im ba: ˜ ˜ ˜
˜ ˜ neum, ri-toltol eowoj ro an
15 “Irooj, kwon turiamokake  tampe l eo rar kepaake Piter
˜ ˜ ˜
ladik e neju konke ewor an na- im ba: “Ri-Kaki en am ej ke
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ninmej in dibubbub im e lap an ko l la eowoj1 nan tampe l en?” 
˜ ˜
naninmej. Ekka an okjak ilo ki- 25 Piter ear uwaak im ba:
˜ ˜
jeek im ilo dan. 16 Iar boktok “Aet.” Botab, ke Piter ear de-
˜
˜ ˜
nan ri-ka loor rane  am,  ak rar lo n lok  ilo mweo,  Jesus ear kaj-
˜ ˜
jab maron komouri.” 17 Im ˜
jitok ippan im ba: “Ta am lom-
˜ ˜
Jesus eba: “Komij  juon epepen ˜ ˜ ˜ ˜
˜ nak Saimon,1 won ro rej ko l la
enana im ejje lok  ami tomak, ˜ ˜ ˜
˜ ˜ eowoj nan kiin ro an la l?
ewi toon ao aikuj pad ippe- Ro nejier ke, ak armej ro jet?”
˜
mi? Ewi toon ao aikuj kijenmej 26 Ke Piter ear uwaak im
˜
ippemi? Komwin  boktok ladik ba: “Armej ro jet,” Jesus eba:
˜
ne  nan ippa.” 18 Innem Jesus “Me le lein bwe ro nejin kiin
˜
˜ ˜ ˜ ˜
ear kauweik jetob ettoon1 eo ro rejjab aikuj in ko l la eowoj.
˜ ˜ ˜ ˜
im ear diwoj lok  jan ladik eo, 27 Botab, jejjab konaan  kaine-
˜
im ear m okaj an ladik eo ˜
˜ pataik er. Kon men in, etal
mour. 19 Tokalik, ke Jesus
im eojolok,  im ek en moktata 
ear make iaan, ri-ka loor ro rar
˜
kepaake im ba: “Etke komar
˜ 17:20 1 Ak “juon ine jidikdik.” Juon ˜ ˜
jab maron kadiwoj lok ˜  jetob et-
ine ilo Israel. Ine in emaron eddek-
˜ ˜
toon eo?” 20 Innem eba nan lok
 im erom juon wojke 15 ne ae-
˜ ˜
tokan. 17:21 1 Mene ewa lok  eoon in ˜
er: “Konke edik ami tomak. Ij ˜ ˜
˜ ilo jet ukokin Baibo l, botab ejjab wa- ˜ ˜ ˜
ba nan kom bwe e lanne jonan ˜ ˜
˜ lok ˜
 ilo elon iaan bok lemlem in etto ˜
ami tomak ej ainwot juon ineen
ko ilo kajin Grik. 17:24 1 Kajin Grik,
˜ ˜ ˜
17:18 1 Naan eo ilo kajin Grik ej “ruo drachma.” On aan juon ri-jerbal ne ˜
˜ ˜ ˜
 nan enje l ro ej jerbal iumwin
dai·moMni·on, ej jiton lok  ruo raan. 17:25 1 At
renana. eo juon etan Piter.
MATU 18:1-16 44
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kwonaaj kojeke  kwon boke. Ne peim ak neem jan ne ewor ruo
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kwoj kope l lok  lo niin, kwonaaj peim ak ruo neem botab kwo-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lo juon jaan jelba ie.1 Kwon kab de lo n ilo kijeek eo ej nan in-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
boke jaan eo im bok loke  nan er deeo. 9 Bareinwot, ne mejam
˜ ˜
bwe en tarrin ijo kunaarro.”  ej kom man  bwe kwon jerawiwi,
˜ ˜ ˜
18 ˜
Ilo tore eo, ri-ka loor ro
an Jesus rar itok im
˜ ˜
kwon ituki im jo loke.
lok
˜
 ne kwoj e l la im mour mene
˜
˜ ˜
˜

˜
Em man-
˜

˜
kajjitok ippan im ba: “Won erajet mejam jan ne ewor ruo
˜ ˜ ˜ mejam ak rejo lok  eok ilo kijeek
eo eutiejtata ilo Aelonin lan?”1
˜ eo ilo Kena.1 10 Lale bwe en
2 Innem ear kurtok juon ajri ˜ ˜
im kajutake ibwiljier 3 im ba: jab nana ami kom man
˜
 nan jab-
˜
˜ dewot iaan rein reddik konke ij
“Ij ba nan kom bwe kom ban de- ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ba nan kom bwe enje l ro ilan
lo ne Aelonin lan mae  iien komij  ˜
˜ ˜ ˜
oktak im ainwot ajri ro. 4 Kon me rej kojparok rein reddik rej
˜ ˜ ˜
˜ ˜ pad ippan Jema ilan aolep iien.
men in, jabdewot eo enaaj kot-
˜ ˜ ˜ ˜ 11 1——
taiki e make ainwot ajri in, enin ˜
˜ 12 “Baj lomnak  kake men in.
ej armej eo eutiejtata ilo Aelo- ˜
˜ ˜ ˜
nin lan. 5 Jabdewot eo ej kar- Ta eo juon em maan
˜ ˜

˜
enaaj kom- 
˜ ˜ mane  e lanne ewor 100 nejin jiip
waineneik juon eo edik ainwot ˜
˜ ˜ im juon iaaer ejebwabwe? Enaaj
ajri in kon wot eta, ej bar kar- ˜
˜ ˜
waineneik na. 6 Botab jabde- likut jiip ko 99 ilo to l eo bwe
˜ ˜ en etal im pukote jiip eo ejeb-
wot eo ej kom man  bwe en jako ˜ ˜
˜ ˜
an rein reddik tomak ilo na, wabwe. 13 Ij ba nan kom bwe
˜ ˜ ˜ ˜
enaaj kar em man  lok  ne rej luk- ne eloe, enaaj lap lok  an m on o-
˜ ˜ ˜
woje juon dekein irir1 ekilep ilo n o kake jiip in jan jiip ko ˜ 99
˜ ˜
konwaan im jo loke  ilo lometo.  me rar jab jebwabwe. 14 Ain-
˜ ˜
7 “Jerata nan armej ro ilo dein ippan bar Jema,1 eo ej
˜ ˜ ˜
˜ pad ilan. Ejjab konaan  bwe juon
la l in im rej kom man  an ro
˜ ˜ ˜ ˜ iaan rein reddik ren jako.
jet bun jan tomak! Jeje la bwe
˜ ˜ ˜
men in enaaj baj wa lok  wot, 15 “E lanne juon jeim ak ja-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
botab ejerata wot armej eo ej tum ej bod nae  eok, kwon
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kom man  an ro jet bun jan to- ilok  nan ippan im kwa lok  nane
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
mak! 8 Innem e lanne peim ak bod eo an,1 ˜ botab en ˜ ikotaami-
˜ ˜ ˜
neem ej kom man  bwe kwon je- ro wot. Ne enaaj ronjake eok,
˜ ˜ ˜
rawiwi, kwon mwijiti  im jo lo-  kwaar jipane bwe en bar kom- 
˜ ˜ ˜
ke. Em man  lok  ne kwonaaj e l- mane  men eo ejimwe.  16 Bo-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
la im mour mene ejako rajetin tab ne ejjab ronjake eok, kwon
˜ ˜ ˜ ˜
17:27 1 Jonan jaan in ej tarrin em- 18:9 1 Lale “Kena” ilo Kome le le Ko.
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
an drachma. On aan juon ri-jerbal ne 18:11 1 Mene ewa lok  eoon in ilo ukok
˜ ˜ ˜
ej jerbal iumwin eman raan. 18:1 1 Ak in Baibo l ko jet, botab ejjab wa lok
 ilo
˜ ˜ ˜ ˜
“Kien eo an Anij.” Lale “Aelon eo an elon iaan bok lemlem in etto ko ilo ka-
˜ ˜
Anij” ilo Kome le le Ko. 18:6 1 Lale “De- jin Grik. 18:14 1 Ak emaron, “Jememi-
˜ ˜
kein irir” ilo Kome le le Ko. woj.” 18:15 1 Kajin Grik, “kajimweiki.”

45 MATU 18:17-31
˜ ˜ ˜
bok juon ak ruo armej ippam ej 10,000 ta lon.1 25 Botab ear
˜ ˜
konke ennaan jan ruo ak jilu ri- ejje lok  an ri-karejar eo ma-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kamool  enaaj kom man  bwe en ron nan ko l laiki muri  eo an.
˜ ˜
alikkar men otemjej. 17 E lan- Kon men in, irooj eo ear ba
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ne ejjab ronjake er, kwon kon- bwe ren wiakake e, lio pa-
˜
naanek eklejia.1 Ak ne ejjab leen, kab ajri ro nejin bwe ren
˜ ˜ ˜ ˜
ronjake eklejia eo, kwon wato- ri-komakoko,  im ren bar wia-
˜ ˜
ke bwe ej armej in aelon ko jet2 kake aolep men ko mweien. 
˜ ˜ ˜ ˜
ak juon ri-toltol eowoj. Ilo waween in enaaj pe l lok  mu- 
˜
18 “Ij ba nan kom bwe jab- ri eo an. 26 Innem ri-karejar2
˜ ˜ ˜ ˜
dewot men eo komij  komoiki  eo ear bukwelolo imaan  irooj
˜ ˜
ijin ioon la l, enaaj m oj kadede eo im kwa lok  kautiej1 nane im
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
komoiki  ilan. Im jabdewot men ba, ‘Kwon turiamokake  eo im
˜
eo komij  kamalimi ijin ioon inaaj karo olwaj  aolepen muri 
˜ ˜ ˜ ˜
la l, enaaj m oj kadede kamali-
˜ ˜ eo ao.’ 27 Irooj eo ear buro-
˜ ˜
mi ilan. 19 Ij bar ba nan kom m oj kake ri-karejar eo, kon
˜ ˜
bwe ne ruo iaami ijin ioon la l men in ear kot loke  im jo lok  ao-
˜ ˜ ˜ ˜
ej erra nan jar kon jabdewot
˜ ˜ lepen muri  eo an. 28 Ke ri-
men eaorok, innem Jema ˜ ilan karejar eo ear etal, ear pu-
˜ ˜
enaaj katoprake. 20 Ne ewor kote juon iaan ri-karejar ro
ruo ak jilu armej rej kweilok  ip- ˜ ˜
˜ ˜ m ottan me ear muri  ippan 100
pan doon ilo eta, inaaj pad ib- denarii.1 Ke ear loe ear ji-
wiljier.” ˜
˜ bwe im kuul buruon im ba,
21 Innem Piter ear itok nan ˜ ˜ ˜
˜ ‘Kwon ko l laiktok aolepen muri 
˜
ippan im ba: “Irooj, jete alen an
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ eo am.’  29 Kon men in, ri-
naj jeiu ak jatu bod nae  eo im ˜
˜ karejar eo m ottan ear buk-
ij aikuj jo lok  an bod? Jimjuon ˜ ˜ ˜
welolo im akwe lap nane im
alen ke?” 22 Jesus euwaake ˜ ˜ ˜
˜ ba, ‘Kwon turiamokake  eo im
im ba: “Ij ba nan eok bwe ejjab inaaj karo olwaj  aolepen muri 
˜ ˜ ˜
7 alen botab en 77 alen.1
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ eo ao.’ 30 Botab ear mako- 
23 “Aelonin lan ej ainwot ko, im ear ba ren kalbuuji ri-
˜ ˜ ˜
juon kiin1 me ekonaan  bwe ri- karejar eo m ottan mae  iien
˜ ˜ ˜ ˜
karejar2 ro an ren ko l laiki muri  eko l laiki aolepen muri  eo an.
˜
ko aer ippan. 24 Ilo iien eo ej 31 Ke ri-karejar ro jet rar lo
˜ ˜ ˜ ˜
jino ebbok muri  jan ri-karejar men in, rar lukkuun burom oj.
˜
ro an, kar boktok juon em maan 
˜ ˜ ˜ 18:24 1 Tarrin 60,000,000 denarii.
nan ippan me jonan muri  eo an ˜ ˜
On aan juon ri-jerbal ilo juon raan ej
˜ ˜ ˜ ˜
18:17 1 Ej jiton lok
 nan ro rej lale ek- juon denarios. Lale Mt 20:2. 18:26
˜ ˜ ˜
lejia eo. Lale Duteronomi 19:16, 17. 1 Ak “bunpedo.” 18:28 1 On aan juon
˜ ˜ ˜ ˜
2 Ej jiton lok
 nan armej ro rejjab ri-Ju ri-jerbal ilo juon raan ej juon denarios.
˜
im rejjab tomak ilo Anij. 18:22 1 Kajin Muri
 in juon me edik lok,
 100 denarii,
˜ ˜ ˜
Grik, “70 alen 7.” 18:23 1 Ak “irooj.” ej on aan juon ri-jerbal ne ej jerbal iu-
˜ ˜ ˜
18:23, 26 2 Ak “ri-komakoko.”
 mwin
 4 allon.
MATU 18:32–19:12 46
˜ ˜ ˜
Kon men in, rar etal im kon- in, ejje lok  juon en kojepele ro
˜ ˜
naanek irooj eo aer kon aolep em oj an Anij kobaik er.” 7 Im
˜
men ko rar wa lok.  32 Innem reba: “Ak etke Moses ear kot lok 
˜ ˜
irooj eo ear kurtok ri-karejar an em maan  ro jepel jan limaro 
˜ ˜ ˜ ˜
eo im ear ba nane: ‘Kwe ri- paleer ne rej kom man  aer peba
˜
karejar nana, iar jo lok  aolepen in jepel?” 8 Innem ear ba nan
˜ ˜
muri  eo am konke kwaar akwe- er: “Moses ear kot lok  ami je-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lap nan na. 33 Etke kwaar jab pel jan limaro 
˜
paleemi kon ami
˜
˜ ˜ penawiia, botab ekar jab ain-
turiamokake  ri-karejar eo m ot- ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ dein jan kar jinoin. 9 Ij ba nan
tam ainwot ao kar turiamo  kon ˜
˜
kwe?’ 34 Jonan an irooj eo kom bwe ne juon em maan
˜ ˜

˜
ej je-
˜ pel jan lio paleen mene lio ear
illu, ear le loke  ri-karejar in nan ˜ ˜
ri-waj ro bwe ren kalbuuji mae  jab lon1 im ej mareik  bar juon,
˜ ˜ ˜
iien eko l laiki aolepen muri  eo eokwe em maan  in ej lejan.”2
˜ ˜
an. 35 Enaaj aindein an Jema 10 Ri-ka loor ro rar ba nane:
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ilan kom man  nan kom e lanne “E lanne ej aikuj aindein iko-
˜ ˜
kajjojo iaami ejjab jo lok  bod ko taan juon em maan  im lio pa-
˜ ˜ ˜
an eo jeimi ak jatimi jan buruo- leen, eokwe em man  lok
 nan
˜
mi.” jab palele.” 11 Im ear ba: “Ej-
˜ ˜
19 Ke ear m oj an Jesus kon- jab aolep rej loore me le le kein,
˜ ˜ ˜
naan kon men kein, ear ak ro wot epad menin le lok 
˜ ˜
em mak 
˜ ˜
ut jan Galili im kijoone in ippaer.1 12 Bwe ewor em- 
˜ ˜ ˜ ˜
Reba Jordan im etal nan jikin maan
 rejjab maron palele1 kon-
˜ ˜ ˜ ˜
ko itorerein Judia. 2 Eluk- ke ewor aer naninmej jan ke
˜ ˜ rar lotak. Bar jet em maan  rej-
kuun lon armej rar loore lok,  im ˜ ˜ ˜
˜ jab maron palele2 konke armej
ilo ijin ear komour ro rar na- ˜ ˜
˜ ro jet rar kom man  bwe ren ain-
ninmej.
dein.3 Ak jet em maan  rar make
3 Innem Parisi ro rar itok ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ kaalot nan jab ˜ palele4 kon wot
nan ippan bwe ren malejjo- ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ Aelonin lan.5 Ne ewor an juon
ne. Rar kajjitok im ba: “Ema- ˜ ˜ ˜
maron nan jab palele, innem en
lim ke an juon em maan  jepel ˜
˜ ˜ ˜ ˜ jab palele.”
jan lio paleen kon jabdewot
un?” 4 Im ear uwaak im ba: 19:9 1 Naan eo ilo kajin Grik ej
˜ ˜ ˜ ˜
“Komar  jab riit ke bwe jan por·neia. Lale “L on” ilo Kome le le Ko.
˜ ˜ ˜ ˜
2 Lejan ej ne juon eo em oj an mare  ej
kar jinoin, ear kom man  bwe en ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜
wor em maan  im kora? 5 Kom-  babu ak pad ippan juon eo ejjab pa-
˜ ˜ ˜
ar jab bar riiti ke bwe ear ba, leen. 19:11 1 Ak “ro wot ewor maron
˜ ˜
˜
‘Kon men in, leo enaaj em ma-  in ippaer.” 19:12 1 Kajin Grik, “ewor
˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ rej eunok.” 2 Kajin Grik, “rej eunok.”
kut jan jinen im jeman im pad- 3 Armej ro jet rar mwijiti  er bwe en
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
wot ippan lio paleen, im erro jab maron wor nejier ajri. 4 Kajin Grik,
˜ ˜
naaj juon wot kanniok’? 6 Eja- ˜ ˜ ˜ ˜
“kaalot bwe ren eunok.” 5 Ak “Kien eo
˜ ˜ ˜ ˜
ko an ruo armej konke erro ej an Anij.” Lale “Aelon eo an Anij” ilo Ko-
˜ ˜ ˜ ˜
kiio juon wot kanniok. Kon men me le le Ko.
47 MATU 19:13-30
˜ ˜
13 Innem armej ro rar bok- 22 Ke likao eo ear ron men in,
˜ ˜ ˜˜ ˜
tok ajri ro nejier nan ippan ear ilok  ilo an burom oj konke
˜
bwe en likut pein ioer im jar ear kanooj in mweiie.  23 In-
˜ ˜
kon er, ak ri-ka loor ro rar luu- nem Jesus ear ba nan ri-ka loor
˜ ˜
ki armej ro. 14 Botab Jesus ro an im ba: “Ij ba nan kom bwe
˜
eba: “Komwin  enaaj pen an juon ri-mweiie kot lok  an ajri  de-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
rane  itok nan ippa im jab ka- lo n ilo Aelonin lan. 24 Ij bar
˜ ˜ ˜ ˜
bojrak er. Ro rej ainwot ajri jiron kom bwe epidodo lok  an
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
rein renaaj jolot Aelonin lan.” juon kame l de lo n ilo ro nin juon
˜ ˜ ˜ ˜
15 Innem alikin an likut pein nito l jan an juon ri-mweiie
˜ ˜ ˜
 de-
˜
lo n ilo Aelon eo an Anij.”1
ioer, ear ilok  jan ijo.
˜ ˜
16 Tokalik juon likao ear 25 Ke ri-ka loor ro rar ron
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
itok nan ippan im ba: “Ri-Kaki, men in, ˜ jonan aer bwilon rar
˜ ˜ ˜
ta eo em man  ba: “Ne aindein, won ema-
ij aikuj kom mane 
˜ ˜ ˜
bwe in maron bok mour inde- ron mour?” 26 Jesus ear rei-
˜ ˜
eo?” 17 Im ear ba nane: “Et- lok  nan er im ba: “Armej reba-
˜ ˜
˜ ne men in, botab Anij emarone ˜ ˜
ke kwoj kajjitok ippa kon
men otemjej.” ˜
ta eo em man?  Anij wot em man.  ˜
˜ ˜ ˜ 27 Innem Piter eba: “Komar ˜
E lanne kokonaan  ˜ bok mour in-
˜
ilok  jan men otemjej im loor ˜ ˜
deeo, kwon jab bojrak jan ˜ ˜
am pokake kien ko an Anij.” eok.2 Kon men in, ta eo kom
˜
18 Im likao eo eba: “Kien ta naaj boke?” 28 Im Jesus eu-
˜
iaaer?” Im Jesus euwaak im ba: waak im ba: “Ij ba nan kom bwe
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
“Kwon jab uror, kwon jab lejan, Anij enaaj kokaal men otemjej
˜ ˜ ˜
kwon jab ko ot, ne Nejin armej enaaj jijet ilo
 kwon jab riab
˜ ˜
nae
 bar juon, 19 kwon kau-
turoon eo an eaiboojoj. Innem
ilo iien en, ˜  kom ro me komij ˜ 
tiej jema  m im jinom, ˜  im kwon ˜
˜
loor eo, kom naaj jijet ilo tu- ˜
yokwe ri-turum1  ainwot am yo-
kwe eok make.” 20 Likao eo roon ko 12 im ekajete bwij ko
˜
ear ba: “Iar pokake aolep 12 bwijjin Israel. 29 Jabdewot
˜ ˜
kien kane, eo ear ilok
 bar ta eo ij aikuj in  jan mweo i m  on, ak
˜ ro jein ak ro jatin, jinen ak je-
kom mane?”  ˜ 21 Jesus ear ba
˜ ˜
˜ ˜
man, ak ro nejin, ak wato eo an ˜
nane: “Ne kokonaan ˜  ˜ bwe kwon
˜ ˜
kon wot eta, 100 alen an naaj
weeppan,1 kwon ilok  im wiaka-
lap lok  jeraam man  ˜
ko armej in
ke aolepen men kan mwei ˜  om,  ˜
˜ ˜ enaaj buki im enaaj jolot mour ˜
im li lok  jaan kan nan ro reje-
˜ indeeo. ˜ ˜
ram ol im kwonaaj mweiie ˜ ˜ ilan.
˜
˜ 30 “Elon ro rej pad mokta- ˜ 
Innem kwon itok im loor eo.”2 ˜ ˜
ta, renaaj oktak im pad alikta-
19:19 1 Ilo kajin Grik, naan eo “ri- ta. Im elon ro rej pad aliktata, ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
turum”
 emaron jiton lok
 nan jabdewot renaaj oktak im pad moktata. 
armej. 19:21 1 Me le lein, en ejje lok lik-
˜
jab ilo am jerbal nan Anij. 19:21, 27 19:24 1 Ak “Kien eo an Anij.” Lale “Ae-
˜ ˜ ˜ ˜
2 Lale kome le le eo itula l ilo Mt 4:20. lon eo an Anij” ilo Kome le le Ko.
MATU 20:1-16 48
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
20 Aelonin lan1 ej ainwot
juon em maan 
˜
ewor juon
˜
ba nan ri-jerbal eo ej bok ed-
don jikin kallib eo im ba, ‘Kwon
˜ ˜ ˜
˜
an jikin kallib kureep. Ke ej jib- kurtok ri-jerbal ro im ko l laik
˜ ˜ ˜ ˜
bontata, ear ilok  im kappok an er. Mokta  kwon ko l laik ro rar
˜ ˜ ˜ ˜
ri-jerbal nan˜ jikin kallib kureep itok im jerbal aliktata, im koj-
˜ ˜
eo an. 2 Alikin an kom man  jem lok  ipp an ro rar itok im jer-
˜ ˜
kon ippan ri-jerbal ro bwe
˜ ˜ ˜ bal moktata.’  9 Ke ear jade-
enaaj ko l laik er kon juon dena- tok em maan  ro me rar itok im
˜ ˜
rios1 ilo juon raan, ear jilkin lok  jerbal in 5 awa jota,2 ear ko l-
˜ ˜ ˜ ˜
er nan jikin kallib kureep eo laik kajjojo iaaer kon juon de-
an. 3 Ke ej 9 awa jima ˜
˜
 ilo jib- narios.1 10 Innem ke ri-jerbal
bon,1 em maan  eo ear bar ilok,  ˜
ro moktata  rar itok, rar lomnak 
im ear lo jet em maan  ejje lok  ˜ ˜
bwe enaaj lap lok  on aer, botab
aer jerbal rej jutak ilo juon jikin ˜ ˜
˜ ear bar ko l laik kajjojo ˜ iaaer
wia, 4 im eba nan er, ‘Komwin ˜ ˜
˜ ˜
 kon juon denarios.1 11 Alikin
bareinwot ilok  nan jikin kallib ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ aer bok ko l la ko aer, rar jino
kureep en,  innem inaaj ko l laik ˜
˜ ˜ ˜ konono nae  em maan  eo an ji-
kom kon juon on aan em man.’  kin kallib eo. 12 Im rar ba
˜ ˜ ˜
5 Im lomaro  rar ilok.  Em maan  nane, ‘Juon wot awa in an kar
˜ ˜ ˜
eo ear kom mane  ejja waween ri-jerbal rein aliktata jerbal,
˜ ˜
eo wot ke ej 12 awa jima1  im ak kwaar kom man  bwe en jo-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
bareinwot ke ej ˜ 3 awa jima  ali- nan wot juon on aer ippemmim
kin raelep.2 6 Aliktata, ke ej 5 ˜ ˜
mene komar jerbal aolepen rai-
awa jima  ilo jota, em maan  eo ˜
nin iumwin  det!’ 13 Botab ear
ear ilok  im lo jet em maan  rej uwaake juon iaaer im ba, ‘Jera,
˜ ˜ ˜
pad bajjek. Innem ear kajjitok ejje lok  men en enana iar kom- 
˜ ˜ ˜
ippaer im ba, ‘Etke kom lakkar mane  nan kwe. Em oj am kar
˜ ˜ ˜
pad bajjek aolepen rainin ak erra bwe on am enaaj juon de-
komij  jab jerbal?’ 7 Im rar uw- ˜
narios,1 kwojjab keememej ke?
˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
aak im ba, ‘Konke ejje lok  en ej 14 Kwon bok men ne  on aam
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kojerbal kom.’ Im eba, ‘Komwin  im ilok.  Ikonaan  ko l laik ri-
˜ ˜ ˜ ˜
bareinwot ilok  nan jikin kallib jerbal rein aliktata kon ejja jo-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kureep en.’  nan eo wot ij ko l laik eok kake.
8 “Ke ej jota lok,  em maan  eo 15 Ta ejjab malim ao kom ma-
˜ ˜ ˜

˜ ˜ ˜ ˜ ˜
an jikin kallib kureep eo ear ne men ko ikonaan  kon jaan
˜ ˜
20:1 1 Ak “Kien eo an Anij.” Lale “Ae- ko ao make ke? Ke ta, kwoj eb-
˜ ˜ ˜ ˜
lon eo an Anij” ilo Kome le le Ko. 20:2, banban konke iar kwa lok
˜ ˜
 jouj
˜ ˜ nan er?’ 16 Ilo ejja waween in
9, 10, 13 1 Jaan jelba in Rom. Lale “De-
˜ ˜
narios” ilo Kome le le Ko. 20:3 1 Ka-
˜ ˜ ˜
˜
wot, ro rej pad aliktata renaaj
jin Grik, “enanin awa eo kein kajilu.” ˜
˜ oktak im pad moktata,  im ro
20:5 1 Kajin Grik, “enanin awa eo kein
kajiljino.” 2 Kajin Grik, “awa eo kein 20:9 2 Kajin Grik, “ilo awa eo kein ka-
˜
karatimjuon.” jonoul juon.”
49 MATU 20:17-31
˜ ˜ ˜
rej pad moktata  renaaj oktak komro  maron.” 23 Innem ear
˜ ˜
im pad aliktata.” ba: “Mool  bwe komiro naaj
˜ ˜ ˜
17 Ke Jesus im ri-ka loor ro idaak jan cup eo ao. Botab, ej-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
12 rar etal nan Jerusalem, ear je lok  ao maron nan kaalot won
˜ ˜
bok ri-ka loor ro jan ibwiljin ar- ro renaaj jijet ituanbwijmaro-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
mej ro jet im ear ba nan er: nin peiu im ituanmiinu konke
˜ ˜
18 “Jej ilok  nan Jerusalem im jikin kein rej an ro em oj an
˜ ˜
armej ro renaaj le lok  Nejin ar- Jema kopooji nan er.”
˜ ˜ ˜ ˜
mej1 nan burij ro reutiej im 24 Ke rijjilok ro jonoul rar
skraib ro, im renaaj liaake loke  ˜ ˜
˜ ˜ ron kon men in, rar illu ip-
nan mej. 19 Bareinwot renaaj ˜
˜ ˜ ˜ pan jemjein jemjati rein ruo.
˜ ˜
liaake loke  nan armej in aelon
˜ ˜ 25 Botab Jesus ear kurtok er
ko bwe ren kom man  kojak kake ˜ ˜
˜ im ba: “Kom je la bwe ri-tol ro
im den loke  im mane  ilo aer di- ˜ ˜ ˜
˜ ˜ an aelon ko rej tol armej ek-
laiki ilo juron a la l. Botab ilo ˜ ˜
kar nan konaan  ko aer, im ena-
raan en kein kajilu, enaaj bar ˜ ˜
na an ri-utiej ro kom man  nan
mour.” ˜
˜ ˜ ˜ armej ro rej pad iumwin  ma-
20 Innem kora eo paleen ˜ ˜
˜ ron ko aer. 26 Botab komwin 
Zebedi kab lomaro  ruo ne- ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ jab ainwot er. E lanne jabde-
jin rar itok nan ippan Jesus, ˜ ˜
˜ ˜ wot iaami ekonaan  bwe en ut-
im kora eo ear kwa lok  kautiej1 ˜
˜ ˜ ˜ iej, ej aikuj ri-jerbal nan kom. 
˜ ˜ ˜
nane konke ewor juon men
˜ ˜ 27 Im e lanne jabdewot iaami
ekonaan  kajjitok kake. 21 Im ˜
˜ ˜ ekonaan  bwe en moktata,  ej ai-
Jesus ear ba nane: “Ewor ta ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ kuj jerbal nan ko˜m ainwot juon
kokonaan?”  Im kora eo ear ba: ri-karejar.1 28 Aindein Nejin
˜ ˜ ˜
“Ikonaan  bwe lomarein  neju armej, ear jab itok bwe ro jet
˜ ˜ ˜
ren kab jijet iturum ilo Aelon ren jerbal nane, ak ear itok
˜ ˜
eo am,1  juon ituanbwijmaronin bwe en jerbal nan er. Barein-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
peim im eo juon ituanmiin.” wot, ear itok bwe en ko l la kon
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
22 Jesus ear jiron lomaro  im mour eo an nan lom  o oren  elon
˜
ba: “Komiro ejjab me le le kon armej.”
˜ ˜
men eo komiro ej kajjitok 29 Ke rar ilok  jan Jeriko,
˜
kake. Komiro maron ke idaak juon jarlepju e lap ear loore.
˜ ˜ ˜
jan cup1 eo ij iton idaak jane?” 30 Ruo em maan  repilo rej ji-
Erro ar uwaak im ba: “Aet, ˜
jet iturin ia l eo rar ron bwe
˜ Jesus ej itok ilo ia l eo tok. In-
20:18 1 Lale “Nejin armej” ilo Kome le- ˜
˜
le Ko. 20:20 1 Ak “bunpedo.” 20:21 nem rar kuri im ba: “Irooj,
˜ ˜
˜ ˜
1 Ak “Kien eo am.”  Lale “Aelon eo an Nejin Devid,1 kwon turiamoka- 
˜ ˜ ˜
Anij” ilo Kome le le Ko. 20:22 1 “Cup”
˜ ˜ ˜
ke komro!”  31 Botab armej ro
in ej kokkar kon an Anij kot lok
 an ar- rar luuki erro im ba bwe ren jab
˜ ˜
mej ro liaake lok Jesus nan mej mene
˜ ˜
rar riab im ba bwe ear aikuj mej kon 20:27 1 Ak “ri-ko makoko.” 20:30
˜ ˜
an konono nae Anij. 1 Lale “Nejin Devid” ilo Kome le le Ko.
MATU 20:32–21:15 50
˜ ˜
keroro, ak erro ar ka lap lok  wot nejin ippantok. Im rar ere ioer
˜ ˜
ainikierro im ba: “Irooj, Nejin kon kopa ko aer, im Jesus ear
˜ ˜ ˜ ˜
Devid, kwon turiamokake  kom-  uwe ioon koon eo. 8 Enanin
˜ ˜
ro!” 32 Kon men in, Jesus ear aolep armej rar er loki  kopa ko
˜ ˜
bojrak im kurtok erro im aer ioon ia l eo, im ro jet rar
˜ ˜ ˜
ba: “Ewor ta imaron kom mane  jekjek kimej in ni palm im ere
˜ ˜
nan komiro?” 33 Im erro ba: ia l eo kaki. 9 Bareinwot, ro
˜ ˜ ˜
“Irooj, kwon kom man  bwe kom-  rar etal imaanin  lok  im ro rar
˜ ˜ ˜
ro en bar lo lokje  n.”
 34 Kon etal ilikin lok  rar jab bojrak jan
˜ ˜
an Jesus turiamokake  erro, ear aer ko l laaj ainikieer im ba: “O
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
unuri mejaerro, im ilo iien eo Anij, kwon kojparoke lein Ne-
˜ ˜
wot, erro ar bar lo lokje  n.
 In- jin Devid!1 Ejeraam man  wot eo
nem erro ar loore. ej itok ilo etan Jeova!2 Kwe
˜ ˜ ˜
21 ˜
Ke rar epaake lok
lem, rar bojrak lok
˜
 Jerusa-
 iturin
eo kwoj pad ijo eutiejtata ilan,
˜
kwon kojparoke!”
˜
˜
bukwon eo etan Betpeje ilo To l 10 Im ke ear de lo n lok  ilo Je-
Olive. Innem Jesus ear jilkin- rusalem, ear iruj aolep armej
˜
lok ruo iaan ri-ka loor ro, 2 im ro im rar ba: “Won armej in?”
˜ ˜
˜ ˜ 11 Im armej ro woj ippan rar
ear ba: “Komiro iwoj nan bu- ˜ ˜
˜ ˜
kwon ne  imaan  im ne komiro aliji naan kein: “Enin ej Jesus,
˜ ˜
topar lok,  komiro naaj lo juon jan Nazeret ilo Galili, im e ri-
˜ ˜
donkey em oj lukwoje im luk- kanaan eo kar kallimur  kake!”
˜ ˜ ˜
woj koon eo nejin na  ippan. Ko- 12 Jesus ear de lo n lok  ilo
˜ ˜ ˜
miro en je˜ lati im bukitok nan tampe l eo im kadiwoj lok  aolep
˜
ippa. 3 Ne juon enaaj kaboj- ri-wiakake ro im armej ro rej
˜
rak kom,  komwin  ba, ‘Irooj ej wia ilo tampe l eo. Ear ukoji te-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
aikuji.’ Innem enaaj m okaj im bo l ko an ro rej janij jaan im
˜ ˜
kot lok  bwe komwin  buki.” jea ko an ro rej wiakake mu  le.
˜
4 Men in ear wa lok  bwe en 13 Im ear ba nan er: “Jeje ko
˜ ˜ ˜
jejjet kutien naan ko ri-kanaan rej ba, ‘Naaj likut mweo  im o
˜
Jeremaia ear kwa loki,  ke ear bwe en jikin an armej jar,’ bo-
˜ ˜
ba: 5 “Komwin  jiron armej ro tab em oj ami ukote bwe en im- 
˜ ˜ ˜
ilo Zaion1 im ba: ‘Kiin eo ami on ri-ko ot.”  14 Tokalik, ro re-
ej itok, eineem man  im ej jijet pilo im ro raajukuk rar itok
˜ ˜
ioon juon koon in donkey, juon nan ippan ilo tampe l eo im ear
˜
donkey em man  dettan.’” komour er.
˜
6 Im ri-ka loor ro ruo rar ilok  15 Burij ro reutiej im skraib
˜
im kom mane  men ko Jesus ear ro rar kanooj illu ke rar lo men-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ba bwe ren kom mani.  7 Rar in kabwilonlon ko Jesus ear
˜ ˜
boktok donkey eo kab koon eo kom mani.  Rar bar illu ke rar
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
21:5 1 Emaron jiton lok nan Jerusalem, 21:9 1 Lale “Nejin Devid” ilo Kome le le
˜ ˜
eo ear pad ilo To l Zaion. Ko. 2 Lale “Jeova” ilo Kome le le Ko.
51 MATU 21:16-31
˜ ˜ ˜ ˜
ron an ladik ro lam oj ilo tampe l ni men kein? Kwaar bok jan
˜ ˜ ˜
eo im ba, “O Anij, kwon kojpa- ia am malim?” 24 Jesus ear
˜
roke lein Nejin Devid!” 16 In- uwaak im ba: “In kajjitok juon
˜ ˜ ˜ ˜
nem rar ba: “Kwoj ke ron ta kajjitok ippemi mokta,  im ne
˜
kan rej ba?” Im Jesus euwaak kom naaj uwaak eo, inaaj kwa-
˜ ˜ ˜ ˜
im ba: “Aet, ij ron. Jeje ko rej lok  nan kom won eo ear koma-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ba, ‘Kwoj kom man  bwe ajri ro ron eo bwe in kom mani  men
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
im ninnin ko ren nobar eok.’ kein. 25 Won eo ear komaron
Ta komar  jab riiti men in ke?” Jon bwe en peptaiji armej ro?
˜
17 Innem ear ilok  jan Jerusa- Anij1 ke ak armej?” Innem rar
˜ ˜ ˜
lem nan Betani, im ear kiki ie jino
˜ ˜ ˜ konnaan nan doon im ba:
ilo bonon eo. “Ne jeba, ‘Anij,’ enaaj ba, ‘In-
˜ ˜
18 Ke ear jep laak nan Je- nem etke komar  jab tomake?’
˜ ˜ ˜ ˜
rusalem jibbononin raan eo
˜ 26 Botab ne jeba, ‘Armej,’ eok-
juon, ear jino kwole. 19 In- ˜
˜ we jemijak armej rein konke
nem ear lo juon wojke fig iturin ˜
rej watok Jon bwe ej juon ri-
˜
ia l eo im ear jibadek loke.
˜
 Im kanaan.” 27 Kon men in, rar
ke ear topare, ear lo bwe ejje- ˜
˜ ˜ ˜ ˜ uwaake Jesus im ba: ˜ “K om ja-
lok leen ak bolok wot. Kon men ˜
˜ ˜ ˜ je.” Innem eba: “Ne aindein,
in, ear ba nan wojke eo: “Jan ˜ ˜
˜ iban kwa lok  nan kom won eo
kiio im etal kwoban bar kalle.” ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ear komaron eo nan kom mani 
Im ilo iien eo wot, wojke eo men kein.
ear kajju mej. 20 Ke ri-ka loor ˜ ˜
˜ ˜ 28 “Ta ami lomnak?  Ewor
ro rar lo men in, rar bwilon im juon em maan  im ruo nejin
˜ ˜ ˜
ba: “Enanin baj m okaj an woj- likao. Em maan  eo ear kepaa-
ke in mej?” 21 Im Jesus eu- ˜
˜ ke leo nejin erutto im ba,
waak er im ba: “Ij ba nan kom ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ‘Neju, kwon etal im jerbal
bwe e lanne komij  tomak im ˜
˜ ˜ ilo jikin kallib kureep en rai-
jab pere, kom maron kom mane  ˜
˜ ˜ nin.’ 29 Im ear uwaake jeman
ejja men in wot iar kom mane  ˜ ˜
˜ ˜ im ba, ‘Iban,’ botab tokalik ear
nan wojke fig in. Ejjab men in nana an mour im ear ilok  im
˜ ˜ ˜
wot ak ne kom ba nan to l in im jerbal. 30 Innem em maan  eo
˜ ˜ ˜
ba, ‘Kwon em mak  ut jan ijin im ear kepaake leo nejin edik im
jok ilojet,’  innem enaaj em ma-  ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ba ejja men eo wot ear ba nan
kut. 22 E lanne ewor ami to- leo nejin erutto. Im ear uwaake
˜
˜ ˜ ˜
mak, enaaj toprak aolep men jeman im ba, ‘Em man,  inaj et-
˜ ˜
ko komij  jar im kajjitok kaki.” al,’ botab ear jab etal im jerbal.
˜
23 Innem ear ilok  nan tam- ˜
31 Won iaan likao rein ear po-
pe l eo, im ke ear katakin ar- ˜
˜ kake jemaer?” Im rar ba: “Eo
mej ro, burij ro reutiej im ri- ˜
˜ ˜ erutto.” Innem Jesus eba: “Ij ba
tol ro an ri-Ju ro rar itok nan ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ nan kom bwe ri-toltol eowoj ro
ippan im ba: “Won ne  ear ko-
˜ ˜ ˜ ˜
maron eok bwe kwon kom ma-  21:25 1 Kajin Grik, “Lan.”
MATU 21:32-46 52
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
im kora ro rekijon renaaj de- kar ˜ kom man  nan ro mokta. 
˜ ˜ ˜
lo n ilo Aelon eo an Anij1 mok-  37 Aliktata, ear jilkin loke  leo
˜ ˜
ta jan kom.  32 Unin ej konke nejin ak ej ba, ‘Renaaj kautie-
˜ ˜
Jon ear kwa lok  nan kom ia l eo je le neju.’ 38 Ke ri-kallib ro
˜
ejimwe1  ak komar  jab tomake. rej lo an leo nejin em maan  eo
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Botab ri-toltol eowoj ro im kora itok, rar ba nan doon im ba,
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ro rekijon rar tomake, im mene ‘Enin armej eo enaaj jolote ji-
komar  lo men in ak komar  jab kin kallib in. Jen mane  bwe
˜
aj lok  im tomake. en ad jikin kallib in!’ 39 In-
˜ ˜ ˜
33 “L omnak  kon bar waan- nem rar jibwe im iper lok  jan ji-
˜ ˜ ˜
jonak in: Ewor juon em maan  kin kallib kureep eo im mane 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
me ewor an bwidej im ear kom-  nan mej. 40 Kiio ne em maan 
˜ ˜
mane
 juon an jikin kallib ku- eo an jikin kallib kureep eo
˜ ˜ ˜
reep. Em maan  in ear worwore enaaj itok, ta eo enaaj kom- 
˜ ˜
jikin kallib in an im kom mane  mane
 nan ri-kallib ro?” 41 In-
˜
juon jikin kom man  wain.1 Bar- nem rar uwaake im ba: “Enaaj
˜ ˜ ˜ ˜
einwot, ear kalok juon im on kokkure
 er im renaaj mej kon
waj eutiej. Innem ear le lok  aer nana. Innem enaaj le lok  ji-
˜ ˜ ˜
bwe jet ri-kallib ren kojerbale2 kin kallib kureep eo nan bar jet
˜ ˜
im ear etal nan bar juon ae- ri-kallib bwe ren kojerbale, im
˜ ˜ ˜
lon. 34 Ke ear jejjet iien mad-  rein renaaj le lok  koj eo an ilo
˜ ˜
m od, em maan  eo ear jilkin lok  iien mad  m od.”
˜ ˜
ri-karejar1 ro an nan ippan ri-
˜ ˜ 42 Innem Jesus eba, “Ta
kallib ro bwe ren boktok koj komar  jab riiti eoon in ilo Jeje
˜ ˜ ˜
eo an. 35 Botab, ri-kallib ro ko ke? Ej ba: ‘Deka eo rukkal
rar jibwe ri-karejar ro an im ˜ ˜
ro rar kojekdo one  em oj an ok-
mane
 juon iaaer, eo juon rar ˜ ˜
˜ tak im erom deka eo eaorokta-
mane
 nan mej, im eo juon rar ˜ ˜
˜ ta. Deka in ear itok jan Jeova1
kade nan mej. 36 Innem em-  ˜
im ekanooj aiboojoj ippad.’
˜ ˜
maan
 eo ear bar jilkin lok
˜ ˜
 jet
˜ 43 Enin unin ij jiron kom bwe
an ri-karejar ak rellon lok  jan ˜ ˜ ˜ ˜
˜ naaj bok Aelon eo an Anij jan
ro mokta.  Botab, ri-kallib ro ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ kom im le lok  nan juon aelon eo
rar kom man  nan er ainwot aer ej jebar le ko leen. 44 Barein-
˜ ˜ ˜
wot, jabdewot eo enaaj wotlok 
21:31 1 Ak “Kien eo an Anij.” Lale “Ae- ˜ ˜
˜ ˜ ˜
l on eo an Anij” ilo Kome le le Ko. nan ioon deka in, enaaj tipdik-
˜ ˜ ˜ ˜
21:32 1 Kajin Grik, “ewanok.” 21:33 dik. Im jabdewot eo deka in ej
˜ ure, enaaj pedakilkil.”
1 Ak “jouneak wain.” Lale “Jikin kom-  ˜
˜ ˜ 45 Ke burij ro reutiej im Pa-
man
 wain” ilo Kome le le Ko. 2 Bolen
˜ ˜ ˜ ˜
em maan in ear kom man  kon ippan ri- risi ro rar ronjake waanjonak
kallib rein bwe ren kab le lok  jet iaan ˜ ˜
˜ ˜ kein, rar je la bwe ear kon-
˜ ˜
leen jikin kallib kureep eo nane bwe en
˜ ˜ ˜ naan kon er. 46 Kon men in,
tarrin on aan aer kojerbal jikin kallib eo
˜ ˜
an. 21:34 1 Ak “ri-komakoko.”  21:42 1 Lale “Jeova” ilo Kome le le Ko.
53 MATU 22:1-16
˜ ˜
rar pukot kilen aer jibwe,1 ijo- ilok  nan ia lleplep ko im kurtok
˜ ˜
ke rar mijak armej ro konke rej jabdewot armej komij  iioon er
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
watoke Jesus bwe ej juon ri- nan iien m ona in.’ 10 Innem
˜
kanaan. ri-karejar ro an rar ilok  nan ia l-
˜ ˜
22
leplep ko im kurtok jabdewot
Jesus ear bar kwa lok 
˜
armej rar iioon er, ro rem man ˜ 
waanjonak ko nan er ke
˜ ˜ ˜ ˜
ear ba: 2 “Aelonin lan1 ej ain- im ro renana jimor.
˜

˜ ˜ ˜
Im jikin eo
˜ kar kom mane ˜  ˜ m ona in mare  eo
wot juon kiin ej kopooj juon ˜
˜ ˜ ˜ ˜
ie ear obrak kon armej ro rar
iien m ona e lap nan iien mare  eo
itok.1 ˜
an leo nejin. 3 Kiin eo ear jil- ˜ ˜
kin lok  ri-karejar1 ro an bwe ren 11 “Ke kiin eo ear de lo n lok 
˜ ˜
bwe en lale armej ro rar itok, ˜
boktok ro ear kur er nan iien
˜ ˜ ˜ ˜
ear lo juon em maan  me ear
m ona eo, botab armej ro rar jab ˜
˜ ˜
konaan  etal. 4 Kiin eo ear bar
jab konaktok
˜
 nuknuk ko rekkar
jilkin lok nan iien mare
 jet ri-karejeran, im ear  eo. 12 Innem
˜ ˜ ˜
ba, ‘Komwin  ear kajjitok ippan em maan
ilen ba nan ro iar  eo
˜ ˜ ˜
kur er im ba: “Komwin im ba, ‘Etke kwaar jab konak-
 itok nan 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
iien m ona en bwe em oj ao ko- tok nuknuk ko rekkar nan iien
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
pooj elon m ona. Em oj man mare
 in ak kweitok?’ Botab leo
 man

˜ ˜ ˜
kau im kopooj kanniok ko ren- ear jab ba jabdewot. 13 Im
˜ ˜
notata, kiin eo ear ba nan ri-karejar ro
aolep men im pojak.”’
˜ ˜ ˜ ˜
5 Botab ro ear kur er rar ko- an im ba, ‘Komwin
˜
 lukwoj neen
˜
jekdo on im pein lone
 ri-karejar ro im ilok.  im jo loke   inaboj
˜ ˜
Jet rar ilok ilo ijo emarok. Enin ijo enaaj
 nan jikin kallib ko
˜ ˜ ˜
aer, im ro jet rar etal nan ji- jan im kij dekein niin ie.’
˜ ˜ ˜
kin jerbal ko aer. 6 Im armej 14 “Elon ro ej kur er ak eiiet
˜ ˜ ˜
ro jet rar jibwe ri-karejar ro im ro ej kaalot er.”
˜ 15 Innem Parisi ro rar ilok 
man
 er nan mej. ˜ ˜
˜
7 “Kiin eo ear kanooj in illu
jan ijo. Im rar koba ippan
doon bwe ren pukot kilen ˜
im ear jilkin lok  ruttarinae ˜ ˜  ro
an bwe ren man aer maron kom man
 armej ro rar  bwe en
˜ ˜
mane
 bod an kome le le. 16 Innem
ri-karejar ro jet an. In-
˜
Parisi ro rar jilkin lok  ri-
nem rar man  er nan mej im tile
˜ ˜
bukwon eo aer. 8 Tokalik ear ka loor ro aer kab armej ro
˜ ˜
˜ doon Herod nan ippan im rar
ba nan ri-karejar ro an im ba, ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜
ba nane: “Ri-Kaki, kom je la ˜
‘Epojak iien m ona in, botab ro
˜ bwe kwe juon eo emool, ˜  im
iar kurtok er rejekkar nan aer ˜
˜
kwoj katakin armej ro mool 
itok. 9 Kon men in, komwin ˜  ˜ ˜
eo kon Anij. Bareinwot, kwoj-
21:46 1 Ak “kalbuuji.” 22:2 1 Ak “Kien jab kappok nobar jan jabdewot ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜
eo an Anij.” Lale “Ael o n eo an konke kwojjab lale paotokin
˜
Anij” ilo Kome le le Ko. 22:3 1 Ak “ri-
˜ ˜
komakoko.”
 22:10 1 Ak “ro rar jijet ilo tebo l eo.”
MATU 22:17-39 54
˜˜ ˜ ˜ ˜
armej. 17 Ak kiio kwo lak lale juon. 27 Aliktata, kora eo ear
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
emalim ke1 bwe jen ko l la eowoj mej. 28 Ak kiio, ilo iien jer-
˜ ˜ ˜
nan Sizar?”2 18 Botab Jesus kakpeje en,  won iaan em maan 
˜ ˜ ˜
ear je la kon men eo enana rej rein jimjuon enaaj paleek lio ke
˜ ˜
kajjion in kom mane, aolepeer rar mareiki?”
 im ear ba:
˜
“Kom ri-etao, etke komij 29 Jesus ear uwaak er im  ma-
˜ ˜ ˜ ˜
lejjon eo? 19 Kwa loktok ba: “Kom lukkuun bod konke  juon
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jaan in eowoj.” Innem rar le lok kom jaje kon Jeje ko im˜ kon ka- 
˜ ˜
juon denarios1 nane. 20 Im joor eo an Anij. 30 Ne ro re-
˜ ˜
ear ba nan er: “Pijain won mej renaaj jerkakpeje, ejje lok 
˜ ˜ ˜ ˜
in ej wa lok  ilo jaan in im etan
em maan  im kora renaaj mare 
˜ ˜ ˜ ˜
won in ie?” 21 Rar uwaak im konke renaaj ainwot enje l ran
˜ ˜
ba: “Sizar.” Innem eba: “Eokwe, ilan. 31 Komij  janin riiti men
˜ ˜
komwin  le lok  nan Sizar men ko
eo Anij ear ba nan kom ikijjeen
˜
an Sizar, im le lok  nan Anij men
jerkakpeje eo ˜ an ro remej ke?
˜
ko an Anij.” 22 Ke rar ronja- Ear ba: 32 ‘Na ij Anij an Eb-
ke an ba naan kein, rar luk- ream, Anij an Aisak, im Anij an
˜ ˜
kuun bwilon, innem rar ilok Jekob.’ Alikkar bwe ej Anij an 
˜
jane. ro remour im jab an ro remej.”
˜ ˜
23 Ilo ejja raan eo wot, Sad- 33 Ke jarlepju eo ear ron naan
˜ ˜ ˜
dusi ro ak ro rej ba bwe ejje lok kein, rar lukkuun bwilon kon 
katak ko an. ˜ ˜
jerkakpeje, rar itok nan ippan ˜
im ba:˜ 24 “Ri-Kaki, Moses ear 34 Ke Parisi ro rar ron bwe
˜ ˜
ba: ‘Ne juon em maan Jesus ear kaikon Saddusi ro,
 emej ak
˜
ejje lok rar koba ippan doon im ke-
 nejin, leo jatin1 ej ai-
˜ ˜
paake e. 35 Im juon iaaer me ˜
kuj mareiki  kora eo kar pa- ˜ ˜
˜ etijem lok ˜
 kon Kien eo ear ma-
leen konke en lak wor nejierro, ˜ ˜
en tarrin nejin leo ekar mej.’ lejjone ilo an kajjitok im ba:
˜ ˜ ˜
25 Kiio ewor jimjuon em maan 36 “Ri-Kaki, kien ta eo eaorok- 
tata ilo Kien eo?” 37 Im eba: ˜
rej jemjati. Leo  ˜ erutto ear ma- 
˜ “‘Kwon yokwe Jeova1 am Anij
re im tokalik ear mej ak ejje lok ˜ ˜  ˜
˜ kon aolepen buruom,  im kon
nejin. Kon men in, leo edik lok  ˜
˜ aolepen am mour, im kon ao- ˜
jane ear mareik  lio kar paleen.
˜ ˜
˜ 38 Enin ej
26 Men eo ear wa lok lepen am lomnak.’ 
 nan leo ˜
˜ kien eo moktata  ˜
im eaorokta-
eruttotata ear bar wa lok  nan
ta. 39 Kien eo kein karuo ei- ˜
leo kein karuo im nan leo kein ˜ ˜ ˜
˜
ton ainwot kien eo moktata  im
kajilu lok  nan eo kein kajim- ˜ ˜
ej enin: ‘Kwon yokwe ri-turum1 
22:17 1 Ak “ejimwe
 ˜ ˜
ke.” 2 Ak “Irooj ainwot am yokwe eok make.’
˜ ˜
 lap eo an Rom.” 22:19 1 Jaan jel-
Lap
˜ ˜ ˜
ba in Rom. Lale “Denarios” ilo Kome- 22:37 1 Lale “Jeova” ilo Kome le le Ko.
˜
le le Ko. 22:24 1 Baibo l ejjab lukkuun 22:39 1 Ilo kajin Grik, naan eo “ri-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kaalikkar won eo erutto lok  im won eo turum”
 emaron jiton lok
 nan jabdewot
edik lok iaan jemjati rein rar mej. armej.
55 MATU 22:40–23:13
˜
40 Aolepen Kien eo im naan kein.1 5 Rekonaan  bwe armej
˜
ko an ri-Kanaan ro rar ejaak ren lo aolep ˜ jerbal ko rej kom- 
˜ ˜
jan kien kein ruo.” mani.
 Nan waanjonak, rej kaki-
˜ ˜ ˜
41 Ke Parisi ro rej padwot lep lok  nien eoon ko1 rej lukwo-
˜
ijo, Jesus ear ba nan er: 42 “Ta ji ilo demaer
˜
 im peier bwe en
˜
˜ ˜ kein kojparok er. Bareinwot rej
ami lomnak  kon Christ? Nejin ˜
˜ kaetok lok  m ottan ko rej etto-
won?” Im reba: “Nejin Devid.” ˜
˜ ˜
43 Im ear kajjitok ippaer im to itula lin torerein nuknuk ko
˜
˜ ˜ aer. 6 Rekonaan  bwe ren jijet
ba: “Innem etke jetob kwojar-
˜ ˜ ilo jikin ko rem mantata  ilo iien
jar1 ear komak  ut Devid bwe ˜
˜ ˜ ˜ kojota ko, im jea ko imaantata1 
en aninnini im ba Irooj? Devid ˜ ˜ ˜
˜ ilo im on kabun ko. 7 Im reko-
ear ba, 44 ‘Jeova1 ear ba nan
˜ ˜ naan
 bwe armej ren yokyokwe
ao Irooj: “Kwon jijet ituanbwij-
˜ ˜ er ilo jikin wia ko, im bwe armej
maronin peiu mae  iien inaaj li- ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ren aninnin er im ba Rabbai.1
kut ro rej kojdate eok bwe ren ˜
˜ 8 Ak ij ba nan kom bwe ko-
pad iumwin  neem.”’  45 Ewi ˜
˜ ˜ mwin
 jab naetami  Rabbai1 kon-
waween an maron nejin Devid ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ke juon wot ami ri-Kaki, im
e lanne Devid ear aninnini im ba
Irooj?” 46 Ejje lok  juon iaaer kom aolep komij 
˜
jemjein jem-
˜ jati. 9 Bareinwot, komwin  jab
ear maron uwaake Jesus. In- ˜ ˜ ˜
˜ aninnin jabdewot ilo la l in im
nem jan raan eo maan  lok,
 ejje- ˜
˜ ba jema, bwe juon wot Jememi,
lok  en ear peran in bar kajitu- ˜ ˜
kini. Eo ej pad ilan. 10 Im komwin 
˜ ˜
23 Innem Jesus ear kon- jab naetami  ri-tol bwe Christ
˜ ˜
˜
naan nan jarlepju eo im wot ej ami ri-Tol. 11 Eo eutiej-
˜
ri-ka loor ro an im ba: 2 “Pa- tata iaami ej aikuj ri-jerbal nan
˜
risi ro im skraib ro rar jiton er
˜ ˜ kom.  12 Jabdewot eo ej kau-
˜ ˜ ˜
˜ tiej e make naaj kottaiki, botab
make bwe ren bok jikin Moses. ˜ ˜ ˜
˜ ˜ jabdewot eo ej kottaik e make
3 Kon men in, komwin  kom- 
naaj kautieje.
mane
 im pokake aolep men ko
rej ba nan kom.
˜
 Botab, komwin
˜
 13 “Kom skraib ro im Parisi
˜ ˜ ˜
jab loore kom man  ko aer kon- ro, e lap ami etao! Jerata nan
˜ ˜ ˜
ke rejjab loori men ko rej kata- kom konke komij  kiil Aelonin
˜ ˜ ˜ ˜
kin armej ro bwe ren kom mani.  lan1 jan armej. Komij  jab de lo n
˜
4 Kien ko rej li lok ˜ ˜ ˜
23:4 1 Emaron konono kon aer mako-  nan armej

˜ ˜ ˜
rej ainwot men ko reddo juon ko in komeraik lok  eddo ko armej rej ˜
armej ej ineeki iaeran. Botab ineeki. 23:5 1 Juon bo ok  jidikdik me
˜ ˜
em oj illik eoon ilowaan. Em maan
 ro
˜ ˜
er make rejjab konaan ˜ ˜
 komak  ut
˜
me rej ri-Ju rekon konaki  bwe en kein
addiin peier nan kotaki men
aer karwaan. 23:6 1 Ak “rem manta- 
22:43 1 Ak “kajoor eo an Anij.” Lale “Je- ta.” 23:7, 8 1 Ak “ri-Kaki.” 23:13 1 Ak
˜ ˜ ˜
tob kwojarjar” ilo Kome le le Ko. 22:44 “Kien eo an Anij.” Lale “Aelo˜ n˜ eo an
˜ ˜
1 Lale “Jeova” ilo Kome le le Ko. Anij” ilo Kome le le Ko.
MATU 23:14-28 56
˜ ˜
ie im komij  bobraik jabdewot
eo ej kajje ilo etan tampe l eo,
˜ ˜ ˜ ˜
eo ej iton de lo n. 14 1—— ej kajje kon tampe l eo im kon
˜
15 “Kom skraib ro im Parisi Eo ej jokwe ie. 22 Bareinwot,
˜ ˜ ˜ ˜
ro, e lap ami etao! Jerata nan jabdewot eo ej kajje kon lan, ej
˜ ˜ ˜
kom konke komij bar kajje kon turoon eo an Anij,
 tar meto im
˜ ˜
ilok  ioon ane lok  bwe komwin
im Eo ej jijet ioon turoon eo. 
kappukot juon armej bwe en
˜ 23 “Kom skraib ran im Pa-
kobawaj ilo tomak ne risi ran,  ami, in-
 e lap ami etao! Je-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nem ne etoprak, komij rata nan kom konke komij  kom-   le-
˜ ˜ ˜ ˜
man bwe en tollok lok   un an ilok
juon m ottan jonoul in 
˜ ˜ ˜
nan Kena1 e lap lok  jan kom.
mint, dill, im cumin,1 botab ko- 
˜ ˜ ˜
16 “Kom ri-tolpilo, jerata mij  kojekdo on  men ko raorok-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nan kom kon ami ba, ‘Jabdewot lok  ilo Kien eo ainwot ekajet
eo ej kajje ilo etan tampe l eo, ˜
jimwe,  turiamo,  im tiljek. Eme-
ejjab menin aikuj bwe en kajej- nin aikuj bwe komwin  le lok 
˜ ˜ ˜ ˜
jet men eo ear ba. Botab, jabde- juon m ottan jonoul ko ami, bo-
˜ ˜
wot eo ej kajje ilo etan gold ko tab komwin  jab kojekdo on  men
ilo tampe l eo, ej aikuj kajejjet ˜ ˜
ko jet. 24 Kom ri-tolpilo, ne
men eo ear ba.’ 17 Kom bwe- ˜ ˜
ewor juon na ˜  m ilo men ko limo-
bwe im pilo! Ewi wot men eo ˜
˜ mi, komij  jo loke,  ak ne kame l,
eaorok lok,  gold eo ke ak tam- ˜
komij ˜  oran loke! 
pe l eo me ej kom man  bwe en
25 “Kom skraib ro im Parisi
˜
eokkwojarjar gold eo? 18 Ko- ro, e lap ami etao! Jerata nan
˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
mij bar ba, ‘E lanne jabdewot ej kom konke komij  ainwot konno
kajje ilo etan lokatok eo, innem ˜
˜ ˜ ko erreo itulikier botab ettoon
˜
ejje lok
 jorraan ne ejjab kajejjet ˜ ˜
ilowaaer. Kom obrak kon arok1 ˜
men eo ear kajje kake. Botab, ˜ ˜
˜ im konaan  ko komij  jab maron
jabdewot eo ej kajje ilo etan ˜
dapiji. 26 Kom Parisi ran e lap
menin le lok  eo ioon lokatok eo, ˜
wot ami pilo, komwin  karreoik
ej aikuj kajejjet men eo ear ba.’ ˜
˜ mokta  ilowaan konno ko innem ˜
19 E lap wot ami pilo! Ewi wot
enaaj bar erreo itulikier.
˜
men eo eaorok lok,  menin le lok 
eo ke ak lokatok eo me ej kom- 27 “Kom skraib ro im Pa- ˜

˜
risi ro, e lap ami etao! Jerata
man bwe en eokkwojarjar men- ˜ ˜ ˜ ˜
nan kom bwe komij ˜  ainwot lob
in le lok  eo? 20 Jabdewot eo ˜
ej kajje ilo etan lokatok eo, ej ko em oj unoik kilier, eaibooj-
˜ oj itulikier ak ilowaaer eobrak
kajje kon lokatok eo im aolep ˜
kon diin ri-mej ˜ im men ko ret-
men ko ioon. 21 Im jabdewot ˜
toon. 28 Aindein kom,  komij 
˜ ˜ ˜
23:14 1 Mene ewa lok
 eoon in ilo jet kom man  an armej lomnak  bwe
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ukokin Baibo l, botab ejjab wa lok
 ilo kom armej wan ok, ak buruomi
˜ ˜
elon iaan bok lemlem in etto ko ilo ka-
˜
jin Grik. 23:15 1 Lale “Kena” ilo Kome- 23:23 1 Mint, dill, im cumin rej kein
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
le le Ko. kare m ona. 23:25 1 Ak “kowadon.”
57 MATU 23:29–24:6
˜ ˜
eobrak kon etao im men ko re- kaje armej in epepen in kon
˜
nana. wot aolep men kein rar wa lok. 
29 “Kom skraib ro im Parisi 37 “Jerusalem, Jerusalem,
˜
ro, e lap ami etao! Jerata nan kwaar man  ri-kanaan ro im
˜ ˜
kom bwe komij  kakoman  man- kad nan mej armej ro kar jil-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lok  lob ko libon ri-kanaan ro kinwaj er! Elon alen ao konaan 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
im kainoknoki lob1 ko libon ro ˜ aintok ajri ro nejum ainwot an
˜ ˜
rewanok, 30 im komij  ba, ‘Ne juon lol  o aini tokkwi ko nejin
˜ ˜
komin kar mour ilo iien ko an na
 iumwin  pein! Botab, kwaar
˜ ˜
ro jim maam,  kom ban kar re- jab konaan.  38 Anij enaaj ilok 
˜
jetak er ke rar man  ri-kanaan jan tampe l eo ami.1 39 Ij ba
˜ ˜ ˜ ˜
ro.’ 31 Kon ami ba men in, ko- nan kom bwe jan kiio im ilok,
˜

mij make kaalikkar bwe kom kom ban bar lo eo mae  iien
˜
nejin ro rar man  ri-kanaan ro. kom naaj ba, ‘Ejeraam man  wot
˜
32 Kon men in, komwin  kade- eo ej itok ilo etan Jeova!’”1
de lok
˜
kom mani.
 jerbal ko ro jim mami

˜
 rar
24 Ke Jesus ear jino etal
˜
jan tampe l eo, ri-ka loor
˜ ˜
33 “Kom jedpanit, nejin ji- ro an rar itok nan ippan bwe
˜ ˜
neik vaiper ko, ekojkan ami ren kaalooje m oko ilo tampe l
˜ ˜
naaj maron e l la im jab jako ilo
˜ ˜ eo. 2 Im ear ba: “Komij  ke lo
˜
Kena?1 34 Kon ami kar kom-  aolepen men kein? Ij ba nan
˜
mani
 aolep men kein renana, kom bwe naaj rupi aolep deka
inaaj jilkinwaj ri-kanaan ro im kein ie im ejje lok  juon iaaer
˜
em maan  ro rekapeel im ro rej enaaj pad ioon bar juon.”
˜
katakin ro jet. Kom naaj man 
˜ 3 Tokalik ke ear jijet ilo To l
jet iaaer im totoik er ilo juron Olive, ri-ka loor ro an rar itok
˜ ˜ ˜
a la l. Ro jet kom naaj den lok  nan ippan ke ear make iaan
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
er ilo im on kabun ko ami, im im ba: “Kwon kwa lok  nan kom
ro jet kom naaj lukwarkwar er ˜ ˜ ˜
˜ ˜ naat eo men kein renaaj wa lok. 
jan jikin nan jikin bwe komwin  ˜
˜ Ta koka l le eo enaaj kaalikkar
kaentaan er. 35 Men in enaaj ˜ ˜
˜ bwe kwoj pad1 im bwe epaak
kaalikkar bwe ewor ruomi ke ˜
˜ ˜ ˜ jem lokin jukjukun pad2 in?”
kar kato or  lok  botoktokin1 ao-
˜ ˜ ˜ 4 Im Jesus euwaak er im ba:
lep armej ro rewanok, jino jan “Komwin  lale bwe ejje lok  en en
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kar Ebel, eo ewanok, lok  nan mo  ne  kom.  5 ˜ Elon renaaj itok
Zekaraia, leo nejin Barekaia ilo eta im ba, ‘Na Christ,’ im re-
˜ ˜ ˜
me komar  mane
 ikotaan tam-
˜ naaj mo  ne  elon armej. 6 Kom
pe l eo im lokatok eo. 36 Kon ˜
˜ naaj ron ainikien tarinae  im
men in, ij ba nan kom bwe naaj ˜
23:38 1 Kajin Grik, “mweo i m omi.”
˜ ˜
23:29 1 Kajin Grik, “libon keememej.” 23:39 1 Lale “Jeova” ilo Kome le le
˜ ˜ ˜
23:33 1 Lale “Kena” ilo Kome le le Ko. Ko. 24:3 1 Lale “Pad” ilo Kome le le
˜ ˜ ˜
23:35 1 Me le lein, “ewor ruomi ke kar Ko. 2 Lale “Jukjukun pad” ilo Kome le-
man.”
 le Ko.
MATU 24:7-27 58
˜ ˜
ennaan in tarinae  ko. Lale bwe eo ej pad iraan mweo  im on, en
˜ ˜
komwin  jab wiwijet konke men jab de lo n ilowaan mweo  im eb-
˜ ˜
kein rej aikuj in wa lok,  botab bok mweiuk  ie. 18 Im jabde-
˜ ˜ ˜
ejjab me le lein bwe enin ej jem-  wot eo ej pad ilo jikin kallib,
˜ ˜
lokin.
 en jab ro ol  im bok kopa eo an.
˜ ˜ ˜ ˜
7 “Juon la l enaaj tarinae-  19 Ejerata wot kora ro reboro- 
˜ ˜ ˜ ˜
ik bar juon la l, im aelon ko ro im kora ro rej kanninnin ilo
˜
renaaj tarinaeik  doon. Barein- tore en!  20 Komwin  jar bwe
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ iien eo kom naaj ko, en jab
wot, enaaj wor nuta im mak  ut- ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ilo iien m o lo,1 bareinwot en jab
kut la l ilo elon jikin ko. 8 Men ˜
˜ ilo raanin Jabot.2 21 Ilo iien
kein aolep rej jinoin entaan ko ˜
˜ ˜ ˜ ˜ en,  enaaj juon iien entaan e lap.
rej wa lok,  ainwot an juon kora ˜ ˜
˜ ˜ Jonan an lap, ejjanin kar wa-
metak mokta  jan an ko l lotak. ˜ ˜
9 “Ilo iien en,  armej re- lok  jan jinoin koman  man  la l
˜ ˜ ˜ ˜
naaj liaake lok  kom nan en- tok nan kiio, im eban bar wa-
˜ ˜
taan im renaaj man  kom,  im lok tokalik. 22 Ilo mool,  e lan-
˜
armej otemjej renaaj dike kom ne Anij ejjab kakadu lok  iien
˜ ˜ ˜ ˜
kon wot eta. 10 Bareinwot, entaan en,  innem ejje lok  ar-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
elon renaaj bun jan tomak, ro mej enaaj e l la im mour. Botab,
˜
jet renaaj ketake doon im dike enaaj kakadu lok  iien en kon
˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ wot ro ear kaalot er.
doon. 11 Enaaj lon ri-kanaan ˜ ˜ ˜
ro reriab im renaaj mo  ne  23 “E lanne jabdewot ej ji-
˜ ˜ ˜ ˜
elon armej. 12 Im kon an lap- ronwaj kom im ba, ‘Armej in
lok nana, yokwe eo an ena- ej Christ,’ ak ‘Armej iien ej
 ˜
˜ ˜ Christ!’ komwin  jab tomake.
nin aolep armej enaaj m o lo lok.  ˜
˜ ˜ 24 Enaaj wor ro rej riab im
13 Botab eo ej kijenmej nan
˜ ba bwe er Christ im enaaj bar
jem lokin  enaaj bok lom  o or.  ˜
wor ri-kanaan riab. Rein renaaj
14 Im naaj kwa lok  ennaan eo ˜ ˜
˜ ˜ ˜ kom man  koka l le ko re l lap im
em man  kon Aelon eo1 ipe laak- ˜ ˜
menin bwilon ko bwe ren kaj-
in la l in bwe aolep armej ren ˜ ˜ ˜ ˜
˜ jion mo  ne  ro kar kaalot er.
ron, innem ej kab naaj itok ˜
25 Keememej bwe ij kakkol
jem lokin.  ˜ ˜ ˜
kom kon men kein. 26 Kon
15 “Ne kom naaj lo an men men in, ne armej renaaj jiron-
˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
eo ekajjojo me ej boktok jor- waj kom im ba, ‘Epad ilo ane
˜ ˜ ˜ ˜
raan pad ilo jikin eo eokkwo- jemaden,’  komwin  jab etal im
˜ ˜ ˜ ˜
jarjar ainwot an kar ri-kanaan pukote. Im ne renaaj ba, ‘Epad
Daniel kwa lok  kake (eo ej rii- ilo ruum ko itulowa,’ ko mwin

˜ ˜ ˜ ˜
ti men in en kojerbal lo lokje  n),  jab tomak er. 27 Ainwot an
16 innem ro ilo Judia ren jino
˜ ˜ ˜
24:20 1 Ilo Israel, ekka an wot im jino ˜
ko nan to l ko. 17 Jabdewot ˜ ˜

ilo iien m o lo, im ekom man
 bwe en pen
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
24:14 1 Ak “Kien eo.” Lale “Aelon eo an nan itoitak. 2 Lale “Jabot” ilo Kome-
˜
Anij” ilo Kome le le Ko. le le Ko.
59 MATU 24:28-45
˜ ˜
ejjaromrom jan ijoko iturear im eo, ejje lok  en eje la. Enje l ran
˜ ˜ ˜
rome ijoko iturilik, enaaj ain- ilan kab Nejin rejaje, ak Jeman
˜ ˜ ˜
dein an Nejin armej naaj pad.1
˜ wot eje la. 37 Men ko renaaj ˜
˜
28 Jabdewot jikin ewor juon wa lok  ne Nejin armej enaaj
˜ ˜ ˜ ˜
men emej ie, bao iko l ko renaaj pad1 renaaj ain lokw  ot men ko
˜ ˜
kobatok˜ ippan doon. rar wa lok  ilo tore ko an Noa.
˜ ˜ ˜
29 “Alikin wot iien entaan eo 38 Ilo kar raan ko mokta  jan
ilo raan kan,  a l enaaj marok im
Ibwijleplep eo, armej rar mad 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
allon eban romaak, im iju ko wot kon aer m ona im idaak im
˜ ˜
ilan renaaj wotlok, mare   im kajoor
mae raan eo Noa ear de-
˜ ˜ ˜ ˜
ko ilan renaaj em mak
˜ lo n ilowaan wa eo.1 39 Bar- 
˜
utkut.
30 Innem koka l le eo kon Nejin ˜
einwot, rar jab kile men ko ˜
armej enaaj wa lok rar wa lok  ilan, im ar-  mae  iien ear itok
mej in bwij otemjej ilo la l in re- Ibwijleplep eo im aolepeer rar
˜ ˜ ˜
naaj lukkuun burom oj.1 Renaaj mej. Enaaj bar aindein ilo iien
˜ ˜ ˜
lo an Nejin armej itok ilo kodo eo ne Nejin armej enaaj pad.
˜ ˜ ˜
ko ilan kon kajoor im aiboojoj 40 Enaaj wor ruo em maan  rej
e lap. 31 Im juon ainikien jilel ˜
pad ilo juon jikin kallib, naaj
ekanooj e l laaj enaaj wa lok. ˜  ˜In-
bok juon im kojekdo on  eo juon.
nem Nejin armej enaaj jilkin lok ˜  ˜
41 Bareinwot, enaaj wor ruo
enje l ro an bwe ren aintok ro ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ kora rej irir wiit, naaj bok juon
˜
kar kaalot er jan kona ko em- ˜ ˜
˜ im kojekdo on
˜ ˜ ˜  eo juon. 42 Kon
an ilo la l in,1 jan jabon nan ja- ˜ ˜ ˜
˜ ˜ men in, komwin  ekkol wot kon-
bon ilo lan. ˜ ˜ ˜ ˜
ke komij  jab je la naat eo Irooj
˜
32 “Komwin  katak jan waan-
eo ami enaaj itok. ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jonak in kon juon wojke fig: Ne 43 “Kom je la bwe ne juon ar-
˜ ˜ ˜
ejino wa lok  bolok ilo ra jiddik
mej en kar je la awa ta eo juon
˜
ko, kom je la bwe epaaktok iien
˜ ˜ ˜ ri-ko ot  enaaj itok, armej in ˜
maan an.1  33 Ilo ejja waween ˜
˜ ˜ enaaj kar emmej im jab kot lok 
in wot, ne komij  lo an aolep ˜
an ri-ko ot  eo de lo ne mweo ˜  im- 
men kein wa lok, ˜  komwin  je la ˜ ˜
on. 44 Ilo ejja waween in wot, ˜
bwe Nejin armej epad iturin
˜ ˜ komij  ˜ aikuj kate kom bwe ko-
kojam ko. 34 Ij jiron kom bwe ˜
epepen in eban jako mae mwin  pojak konke Nejin armej
 iien
men kein aolep renaaj wa lok. enaaj itok ilo awa eo komij   jab
˜ ˜ ˜
35 Lan im la l renaaj jako bo- je la kake.
˜
tab naan ko ao rejjamin jako.
˜ 45 “Won ri-karejar eo etil-
˜
˜ ˜ ˜
36 “Ikijjeen raan eo im awa jek im malotlot me irooj eo
˜ ˜ ˜
an ear jitone bwe en bok
˜ ˜
24:27, 37 1 Lale “Pad” ilo Kome le le Ko. eddon ri-karejar ro an, im le-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
24:30 1 Ak “dendenote anbwinnier kon lok  kijeer ilo iien eo ejejjet?
˜ ˜
aer lukkuun burom oj.” 24:31 1 Kajin
˜ ˜
Grik, “koto ko eman.” 24:32 1 Ak “iien 24:38 1 Jekjekin wa eo waan Noa ear
˜ ˜
rak.” ainwot juon bo ok.

MATU 24:46–25:16 60
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
46 Ri-karejar in enaaj m on on o ki.’ 7 Kon men in, aolep bojin
˜ ˜
ne irooj eo an ej itok im lo bwe ro rar jerkak im kopooji laam
˜ ˜
ej kom mane  eddo in an! 47 Ij ko aer. 8 Bojin ro rejaje lokje  n
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jiron kom bwe irooj eo enaaj ji- rar ba nan bojin ro remalotlot
˜ ˜ ˜
tone bwe en bok eddon aolep- im ba, ‘Komwin  letok jidik am-
˜ ˜
en men ko mweien.  mim wei l jan ippemi bwe m ot-
˜ ˜ ˜ ˜
48 “Botab e lanne ri-karejar tan jidik ekun laam ka ammim.’
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
eo enana ej ba ilo buruon im 9 ˜ Im bojin ro remalotlot reba:
˜ ˜ ˜
ba, ‘Ej to wot an irooj eo ‘Ne kom lewaj, emaron jabwe
˜ ˜ ˜
ao ro oltok,’  49 innem ej jino nan koj aolep. Em man  lok  kom- 
˜
man  ri-karejar ro jet, im ko- win etal im wia wei l nan laam
˜ ˜
ba lok  ippan ri-kadek ro im kane  ami.’ 10 Ilo iien eo bo-
˜ ˜ ˜ ˜
ej m ona im idaak ippaer, jin ro rejaje lokje  n rar etal im
˜ ˜
50 irooj eo an enaaj itok ilo wia, ear jadetok leo, im bojin
˜ ˜ ˜
raan eo ri-karejar eo ejjab kot- ro rar pojak rar de lo n lok  ippan
˜ ˜ ˜ ˜
mane kake im awa eo ejaje leo nan ijo rej kom mane  kojo-
kake. 51 Innem enaaj lap an ta in mare  eo ie. Innem ear ki-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
irooj eo kajeiki, im enaaj jo loke  lok kojam eo. 11 Tokalik, bo-
˜ ˜ ˜
ippan ro retao. Enin ijo enaaj jin ro jet rar jadetok im ba:
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jan im kij dekein niin ie. ‘Jouj im kope l lok  kojam e nan
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
25 “Aelonin lan1 ej ainwot
˜
jonoul bojin me rar bok
˜
˜
˜
kom!’ 12 Im leo ear uwaak im
ba, ‘Ij kwa lok
˜
 mool 
˜
nan kom ke
laam ko aer ippaer lok  im ilen ijaje won kom.’ 
˜ ˜
wonmae  juon em maan  ej po- 13 “Kon men in, komwin  ek-
˜ ˜ ˜ ˜
jakin mare.  2 Lalem  iaan bo- kol wot konke kom jaje raan eo
jin rein rejaje lokje  n,  ak la- im awa eo.
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lem iaaer remalotlot. 3 Bojin 14 “Bareinwot, Aelonin lan
˜ ˜ ˜
ro rejaje lokje  n rar bok laam ko ej ainwot juon em maan  me ej
˜ ˜
aer ippaer lok,  ak rar jab pojakin etal nan jikin ko retto-
˜ ˜ ˜ ˜
ebbok aer wei l nan maanj  appo- lok.
 Mokta
 jan an etal, ear
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
po. 4 Botab bojin ro remalot- kurtok ri-karejar1 ro an im le-
˜ ˜ ˜
lot rar bok laam ko aer ippaer- lok  men ko mweien  bwe ren
˜ ˜
lok  im rar bar ebbok aer wei l bok eddoier. 15 Em maan  eo
˜ ˜ ˜ ˜
ilo nien kaan ko aer. 5 Ke ear ear je la kon jonan maron ko
˜
rumwijtok  leo ej pojakin ma-  an ri-karejar rein. Kon men in,
˜ ˜ ˜ ˜
re, bojin ro jonoul rar jino mej- ear le lok  lalem ta lon1 nan juon
˜ ˜
ki im rar kiki. 6 Ke ear luk- iaaer, ruo ta lon nan bar juon, ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
won bon, kar lam oj im ba: im juon ta lon nan eo juon. Ali-
˜
‘Emoottok leo ej pojakin mare!  kin an kom mane  men in ear
˜ ˜ ˜
Komwin  diwojtok im wonmai-  ilok.  16 Ilo m okaj, ri-karejar
˜ ˜ ˜
25:1 1 Ak “Kien eo an Anij.” Lale “Aelon 25:14 1 Ak “ri-ko makoko.”  25:15
˜ ˜ ˜
eo an Anij” ilo Kome le le Ko. 1 Lale “Ta lon” ilo Kome le le Ko.
61 MATU 25:17-31
˜ ˜
eo ear bok lalem ta lon ear ilok  eo em man  im etiljek! Elukkuun
˜ ˜ ˜
im pukot kilen an koor lok  jaan em man  men eo kwaar kom ma- 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ko ippan. Kon men in, jaan ko ne. Kon am kar tiljek ilo am lali
˜ ˜ ˜
ippan rar or lok  im ewa lok  bar men kein reiet, inaaj jiton eok
˜ ˜ ˜
lalem ta lon. 17 Ri-karejar eo bwe kwon bok eddon men ko
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ rellon lok. Kwon itok im lanlon
ear bok ruo ta lon ear kom ma-  
˜ ˜ ippa, eo
ne ejja men in wot. Kon men in,
˜ ˜ ˜ ˜ ej am irooj.’
jaan ko ippan rar or lok  im ewa- 24 Aliktata, ri-karejar eo
˜ ˜ ˜
lok  bar ruo ta lon. 18 Ak ri- kar le lok
˜
 juon ta lon nane ear
˜
˜ ˜
karejar eo ear bok juon wot ta- jadetok im ba: ‘Irooj, ije la bwe
˜ ˜ ˜ ˜
lon ear ilok  im kalibwini jaan1 kwoj juon eo epen kien ko
˜ ˜ ˜
ko an irooj eo an. an. Kwoj mad  m od jan men ko
˜
19 “Alikin juon iien aetok, kwaar jab kalibwini im ae wiit
˜ ˜
irooj eo ear jep laaktok im lale jan men ko kwaar jab entaan
˜ ˜
ta eo ri-karejar ro an rar kom-  kaki. 25 Kon men in iar mi-
˜ ˜ ˜
mane  kon jaan ko an. 20 Ri- jak, innem iar etal im kalibwi-
˜ ˜
˜ ni ta lon eo ibu lon bwidej. Er-
karejar eo kar le lok  lalem ta lon ˜ ˜
˜ ˜ ˜ rein jaan ko am,  ij karo oliwaj.’ 
nane ear jadetok im boktok or-
˜ ˜ ˜ 26 Innem irooj eo an ear ba:
lokin  jaan ko ear bok eddoier,
im ear ba, ‘Irooj, kwaar letok ‘Kwe juon ri-karejar eo enana
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lalem ta lon nan na bwe in lali, im ejowan. E lanne kwoj ba bwe
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ak lale m ok, em oj ao koor loki  ij mad  m od jan men ko iar jab
˜ ˜
bwe en bar wa lok  lalem ta lon.’ kalibwini im ae wiit jan men ko
˜ ˜
21 Irooj eo an ear ba nane: iar jab entaan kaki, 27 innem
˜ ˜ ˜
‘Kwe juon ri-karejar eo em-  etke kwaar jab kade lo n jaan1
˜ ˜ ˜ ˜
man  im etiljek! Elukkuun em-  ko ao ilo im on kakkon jaan
˜ ˜
man  men eo kwaar kom mane.  bwe in lak ro oltok,  ewor or lo- 
˜ kier?
Kon am kar tiljek ilo am lali ˜ ˜
˜ ˜ 28 “‘Komwin  bok ta lon ne 
men kein reiet, inaaj jiton eok ˜ ˜ ˜
˜ ˜ jan lone  im le lok  nan ri-karejar
bwe kwon bok eddon men ko ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ eo ewor jonoul ta lon ippan.
rellon lok.  Kwon itok im lanlon ˜ ˜
ippa, eo ej am irooj.’ 22 To- 29 Jabdewot eo ewor an ed-
˜ ˜ ˜
kalik, ri-karejar eo kar le lok  do, naaj le lok  elon lok  eddo ko
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ruo ta lon nane ear jadetok nane, im enaaj lukkuun lon an
˜ ˜ ˜ ˜
im boktok or lokin  jaan ko ear eddo. Botab eo ejje lok  an eddo,
˜ ˜ ˜
bok eddoier, im ear ba, ‘Irooj, mene enaaj wor jidik an eddo
˜ ˜
kwaar letok ruo ta lon nan na
˜ ˜ ˜ ak naaj bok jane. 30 Innem
˜ ˜ komwin  jo lok  ri-karejar in ejej-
bwe in lali, ak lale m ok, em oj ˜ ˜
˜ tokjan inaboj ilo ijo emarok.
ao koor loki  bwe en bar wa lok  ˜ ˜
˜ Enin ijo enaaj jan im kij dekein
ruo ta lon.’ 23 Irooj eo an ear ˜
˜ niin ie.’˜
ba nane: ‘Kwe juon ri-karejar
31 “Ne Nejin armej enaaj
˜
25:18, 27 1 Kajin Grik, “jelba.” itok kon aiboojoj eo an im
MATU 25:32–26:2 62
˜ ˜ ˜
aolep enje l ro rej itok ippan- nan kom bwe ke komar  kom- 
˜ ˜
tok, innem enaaj jijet ioon tu- mani  men kein nan juon iaan
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
roon eo an eaiboojoj. 32 Ae- rein jatu rettatata, ej ainwot ne
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lon ko otemjej renaaj kobatok komar  kom mani  nan na.’
˜ ˜
imaan, im enaaj kojenolok
˜ ˜
 ar-
˜ 41 “Innem enaaj ba nan ro
˜ ˜
mej ro jan doon ainwot an rej pad ituanmiinin im ba:
˜ ˜ ˜ ˜
juon jabot kojepel jiip ko jan ‘Komwin  etal jan ippa, kom
˜ ˜ ˜
koot ko. 33 Enaaj likut jiip ro em oj liaake lok  er nan ki-
˜ ˜
ko ituanbwijmaronin pein, ak jeek eo ej nan indeeo, eo kar
˜ ˜ ˜
enaaj likut koot ko ituanmii- kopooje nan Tepi l eo im enje l
˜ ˜
nin. ro an. 42 Ke iar kwole, komar 
˜ ˜
34 “Innem Kiin eo enaaj ba jab naajdik eo, im ke iar maro,
˜ ˜ ˜
nan ro rej pad ituanbwij- komar  jab kaidaak eo. 43 Iar
˜ ˜
maronin im ba: ‘Komwin  itok, juon ruwamaejet ak komar  jab
˜ ˜
kom ro Jema ej kojeraam man  karwaineneik eo, im ear ejje-
˜ ˜
er. Komwin  itok im jolote Ae- lok  ao nuknuk ak komar  jab le-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lon eo1 kar kopooje nan kom,  tok ao nuknuk. Bareinwot, iar
˜ ˜
mokta
 jan jinoin la l.2 35 Ke naninmej im kalbuuj ak kom- 
˜ ˜ ˜
iar kwole, komar  naajdik eo, ar jab lale eo.’ 44 Im er bar-
˜ ˜ ˜ ˜
im ke iar maro, komar  kai- einwot renaaj ba: ‘Irooj, naat
˜ ˜
daak eo. Im mene iar juon ru- eo ear ejje lok  am nuknuk, im
˜ ˜
wamaejet, ak komar  karwaine- kwaar kwole im maro, im ru-
˜ ˜ ˜ ˜
neik eo. 36 Ke ear ejje lok  ao wamaejet, im naninmej im kal-
˜ ˜ ˜
nuknuk, komar  letok ao nuk- buuj ak komar jab jipan eok?’
˜ 45 Innem enaaj uwaak er im
nuk, im ke iar naninmej, komar  ˜
˜ ˜ ba: ‘Ij ba nan kom bwe ke kom- 
lale eo. Bareinwot ke iar kal- ˜ ˜
˜
buuj, komar  lotok eo.’ 37 In- ar jab jipan juon iaan rein jatu
˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ rettatata, ej ainwot ne komar 
nem ro rewanok renaaj ba: ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ jab jipan eo.’ 46 Rein renaaj
‘Irooj, naat eo kwaar kwole im ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ mej nan indeeo,1 botab ro re-
komar naajdik eok? Im naat eo ˜ ˜ ˜
˜ wanok renaaj mour nan inde-
kwaar maro ˜ ˜ im komar kaidaak
˜
eok? 38 Naat eo kwaar juon eo.”
˜ ˜ ˜
ruwamaejet im komar karwai-
neneik eok? Im naat eo ear ej-
˜ ˜ ˜
˜
26 Alikin an Jesus ba ao-
lep men kein, ear kon-
˜
˜
je lok  am nuknuk im komar ˜ ˜ ˜ le- naan nan ri-ka loor ro an im
waj am nuknuk? 39 Naat eo ˜
˜ ba: 2 “Kom je la bwe ruo raan
kwaar naninmej ak kalbuuj im ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ jan kiio enaaj iien Kwojkwoj-
komar lowaj eok?’ 40 Im Kiin in Kijoone,1 im armej ro renaaj
eo enaaj uwaak er im ba, ‘Ij ba ˜
25:46 1 Kajin Grik, “bukwe er nan inde-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
25:34 1 Ak “Kien eo.” Lale “Aelon eo eo,” ainw ot aer bukwe juon ra jan juon
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
an Anij” ilo Kome le le Ko. 2 Ej jiton lok
 wojke. 26:2 1 Lale “Kwojkwojin Kijoo-
˜ ˜ ˜
nan tore ko an ajri ro nejin Adam im Iv. ne” ilo Kome le le Ko.
63 MATU 26:3-19
˜ ˜
liaake lok  Nejin armej1 bwe ren naaj kalibwin eo. 13 Ij ba nan
˜ ˜ ˜
mane ilo aer dilaiki ilo juron kom bwe ne renaaj kwa lok  kon
a la l.” ennaan eo em man  ilo aolep-
˜ ˜
3 Innem burij ro reutiej im en la l in, naaj bar kwa lok  kon
˜ ˜ ˜ ˜
ri-tol ro an ri-Ju ro rar kweilok  men in kora in ear kom mane 
˜
ippan doon ilo me lan in mweo  bwe armej ren keememeje.”
˜ ˜ ˜ ˜
im on burij lap lap eo etan Keia- 14 Tokalik Judas Iskariot,
pas, 4 im rar pukot kilen aer ˜
˜ ˜ eo im ej juon iaan rijjilok ro
kom man  ruon Jesus bwe ren ˜ ˜ ˜
˜ 12, ear ilok  nan ippan burij ro
jibwe1 im mane.  5 Botab rar reutiej 15 im ba: “Ta eo kom
˜ ˜ ˜ ˜
ba: “Jen jab kom mane  men in naaj letok nan na ne inaaj keta-
˜ ˜ ˜ ˜
ilo iien kwojkwoj en,  konke ar- ke Jesus nan kom?”  Innem rar
˜ ˜
mej ran remaron kom man  pok- kallimur  bwe renaaj le lok  30
˜ ˜ ˜ ˜
tak.”
˜ m ottan jaan jelba nane. 16 Im
6 Ke Jesus ear pad ilo Be- ˜
˜ jan iien eo maan  lok,
 Judas ear
tani, ear pad ilo mweo  im-  ˜
˜ ˜ pukot juon iien em man  nan an
on Saimon, em maan  eo ekar ketake Jesus.
˜ ˜
loba. 7 Im ke Jesus ear kojo- 17 Ilo raan eo moktata  ilo
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ta,1 juon kora ear boktok juon Kwojkwojin Bureet Ejjab Kau-
˜ ˜ ˜ ˜
boka2 in wei l enaj im e lap we,12 ri-ka loor ro rar itok nan
˜ ˜ ˜ ˜
on aan, im ear kapiti boran ippan Jesus im ba: “Ia eo ko-
Jesus kake. 8 Ke ri-ka loor ro ˜ ˜ ˜
konaan  kojota3 ie ilo iien Kwoj-
rar lo men in, rar inepa- ˜ ˜
˜ ˜ kwojin Kijoone eo bwe komin
ta im ba: “Etke kora en ejaa˜m ˜
˜ ˜ ilen kopooje?” 18 Im ear ba:
kokkure  waan boka en?  9 Ne ˜
˜ “Komwin  ilok  nan Jerusalem
emaron kar wiakake, enaaj kar im kom naaj lo juon em maan. 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lon jaan im emaron kar le lok  Innem komwin  ba nane, ‘Ri-
˜ ˜
nan ro rejeram ol.” 10 Jesus Kaki ej ba: “M ottan jidik enaaj
˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ear je la kon ta eo rej konnaan jejjet iien eo ao. Inaaj kom ma- 
kake im ear ba: “Etke komij  ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ne Kwojkwojin Kijoone eo ilo
kaabn on oiki kora en?  Men in ˜ ˜
˜ ˜ ˜ mweo
 im om ippan ri-ka loor ro
ear kom mane  nan na eka- ˜
ao.”’” 19 Innem ri-ka loor ro
nooj in em man.  11 Ro rejera-
˜ ˜ ˜
m ol rej pad ippemi aolep iien, 26:17 1 Ak “Ilo raan eo mokta  jan
˜ ˜ ˜ ˜
Kwojkwojin Bureet Ejjab Kauwe.” Ilo
ak ejjab aolep iien inaaj pad ip-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
pemi. 12 Ke kora eo ear kapit tore ko an Jesus, Kw ojkw ojin Ki-
˜ ˜ ˜ ˜ joone eo (Nisan 14) ear ekkejel-
eo kon wei l in enaj, ear kom-  ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ lok
 nan Kwojkwojin Bureet Ejjab Kau-
mane nan kopooj anbwinnu ne ˜
we (Nisan 15-21). Jet iien kar watoke
˜ ˜ ˜ ˜
26:2 1 Lale “Nejin armej” ilo Kome le- Kwojkwojin Kijoone eo bwe ej m ot-
˜ ˜ ˜
le Ko. 26:4 1 Ak “kalbuuji.” 26:7 1 Ak tan Kwojkwojin Bureet Ejjab Kauwe.
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
“jijet ilo tebo l eo.” 2 Nien boka in ej 2 Lale “Kwojkwojin Bureet Ejjab Kau-
˜ ˜ ˜ ˜
kom man
 jan juon deka etan ‘alebas- we” ilo Kome le le Ko. 3 Kajin Grik,
˜ ˜ ˜ ˜
ter.’ Lale “Alebaster” ilo Kome le le Ko. “m ona.”
MATU 26:20-38
˜ ˜
rar kom mane  men ko Jesus
ear ba, im rar kopooji men
˜ ˜
ko nan iien Kwojkwojin Kijoo-
ne eo.
20 Ke ear jota, e im ri-ka loor
ro an 12 rar jijet ilo juon tebo l.
21 Im ke rej m ona, ear ba:
˜
“Ij ba nan kom bwe juon iaa-
mi enaaj ketak eo.” 22 Ke ri-
ka loor ro rar ron an ba men in,
˜ ˜
rar kanooj burom oj, im kajjo-
jo iaaer ear kajjitok ippan im
ba: “Irooj, ejjab na, ejimwe
23 Ear uwaak er im ba: “Ar-
˜
mej eo ej likut pein ilo boo l in
ilo ejja iien eo wot ij likut pe-
˜ ˜
iu ie, enin ej armej eo enaaj
˜ ˜
ketak eo. 24 Jeje la bwe Nejin
armej enaaj mej ekkar nan Jeje
˜ ˜
ko, botab jerata nan em maan
eo enaaj ketake Nejin armej!
Enaaj kar em man
en kar jab lotak.” 25 Judas,
eo ej pojakin ketake Jesus ear
ba: “Rabbai,1 ejjab na, ejimwe
ke?” Im eba: “Kwoje la uwaak
eo.”
26 Ilo ejja iien eo wot rej
˜ ˜ ˜
m ona, Jesus ear
reet im jare. Alikin, ear kor-
˜ ˜
rajete nan elon m ottan im
˜
ajeje nan ri-ka loor ro, im ear
ba: “Komwin  boke im kane.
˜ ˜
Men in ej kokkar kon anbwin-
˜ ˜
nu.” 27 Bareinwot, ear bok
juon cup ˜ im jare im kam mool-
ol Anij. Alikin, ear le loke
er im ba: “Komwin
˜ ˜
jane, 28 konke wain in ej kok-
˜ ˜ ˜
kar kon botoktoku, im ej ka-
pene ‘bujen eo’ an Anij. Bo-
26:25 1 Ak “Ri-Kaki.”
64
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
toktoku enaaj to or  lok  kon elon
˜
armej bwe en jo lok  jerawiwi ko
˜ ˜
aer. 29 Ij jironwaj kom bwe ij-
˜
jamin bar idaak wain mae  iien
˜ ˜
inaaj idaak wain kaal ippemi
˜ ˜
˜
ilo Aelon eo an1 Jema.” 30 In-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nem alikin aer al im nobar
˜ ˜
Anij, rar diwoj lok  im etal nan
˜
To l Olive.
˜ ˜
31 Im Jesus ear jiron lok  er
˜
im ba: “Bunniin, kom aolep
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
naaj bun kon wot men eo enaaj
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
 ke?” wa lok  nan na, ainwot an Jeje
˜
ko ba: ‘Inaaj man  jabot eo, im
jiip ko ilo bwij eo renaaj ej-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jeploklok.’ 32 Botab alikin ao
˜
naaj jerkak jan mej, inaaj etal
˜
imaami  lok  nan Galili.” 33 Ak
˜ ˜ ˜
Piter ear ba nane: “Mene ao-
˜ ˜ ˜
 lep renaaj bun kon wot men eo
˜ ˜
enaaj wa lok  nan kwe, ak na, ij-
˜ ˜ ˜ ˜
 lok  nane ne jamin bun!” 34 Im Jesus ear
˜ ˜
ba: “Ij ba nan kwe bwe bunniin,
˜ ˜
mokta
 jan an ikkur kako, jilu
˜ ˜
 alen am naaj kaarmejjeteik eo.”
˜ ˜ ˜
35 Im Piter eba: “Ijjamin kaar-
˜
mejjeteik eok jekdo on  ne inaaj
˜
aikuj mej ippam.”  Im ri-ka loor
˜ ˜
˜ b ok juon bu- ro jet rar bar ba ejja men in
˜ ˜
wot.
˜ ˜ ˜ ˜
36 Innem rar etal nan juon
jikin etan Getsemane, im Jesus
˜ ˜ ˜
ear ba nan ri-ka loor ro: “Ko-
˜ ˜
mwin
 jijet ijin bwe ij etal nan
˜
ijuweo im jar.” 37 Innem ear
˜ ˜
 bok Piter im lomaro  ruo ne-
˜ ˜
 nan jin Zebedi ippan lok,  im ear jino
˜ ˜
 aolep idaak an burom oj im lukkuun inepa-
˜ ˜
ta. 38 Im ear ba nan er: “Jo-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nan ao burom oj, inanin mej
˜
˜ ˜
26:29 1 Ak “Kien eo an.” Lale “Aelon eo
˜
an Anij” ilo Kome le le Ko.
65 MATU 26:39-55
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
wot jidik. Komwin  padwot ijin juon iaan rijjilok ro 12, ear to-
˜ ˜
im ekkol wot.”1 39 Innem ear partok ijo. Juon jarlepju in ar-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
wonmaan  lok jidik jan ijo rej mej rar itok ippantok kon jaje
˜ ˜ ˜ ˜
pad ie. Im ear bunpedo im jar im a la l. Burij ro reutiej im ri-tol
˜ ˜
im ba: “Jema, ne em man,  kwon ro an ri-Ju ro rar jilkintok ar-
˜ ˜ ˜ ˜
bok cup1 in jan na. Botab, en mej rein.
˜ ˜ ˜
ekkar nan konaan
˜ ˜
 ne  am im jab 48 Em oj an kar eo ear ke-
konaan  e ao.” ˜
take le lok  juon koka l le ke ear
˜ ˜
40 Ke ear ro ol  lok  nan ijo ip- ba: “Eo inaaj mejenmaiki, enin
˜
pan ri-ka loor ro, erjel ej kiki. ej armej eo komij  pukote. Ko-
˜ ˜
Im ear ba nan Piter: “Ta kom mwin  kab boke im kalbuuji.”
˜ ˜ ˜
ban kar ekkol wot1 iumwin  49 Im Judas ear kajju lok  nan
˜ ˜
juon wot awa ke? 41 Komwin  ippan Jesus im ba: “Yokwe eok
˜ ˜ ˜ ˜
ekkol wot im jab bojrak jan Rabbai!”1 im ear mejenmaiki.
˜ ˜
ami jar bwe komwin  jab po 50 Botab Jesus ear ba nane:
˜ ˜
ilo kapo. An1 ekonaan,  ak kan- “Ta unin am kar itok nan ijin?”
˜ ˜
niok em ojn o.”  42 Innem ear Innem armej ro rar itok im ji-
˜
bar ilok  bwe en jar, im ear ba: bwe Jesus im boke bwe ren
˜ ˜
“Jema, e lanne cup in eban ilok  kalbuuji. 51 Ak juon iaan ro
˜ ˜ ˜ ˜
jan eo mae  iien ij ilimi, innem rar pad ippan Jesus ear kadi-
˜ ˜
en jejjet ankilaam.”  43 Im ke wojtok jaje eo an im jek lojil- 
˜ ˜
ear bar ro ol  lok,  erjel ej kiki nin ri-karejar1 eo an burij lap-
˜ ˜
konke rebane mejaer. 44 In- lap eo. 52 Innem Jesus ear
˜ ˜
nem ear bar ilok  alen kein ka- ba: “Kwon karo ol  jaje ne  am
˜ ˜
jilu bwe en jar, im ear jar kon nan men ne  nien. Aolep ro rej
˜ ˜ ˜ ˜
ejja men eo wot ear jar kake. kojerbal jaje renaaj mej kon
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
45 Im ear jep laak nan ippan ri- jaje. 53 Ta kwoj lomnak  ij-
˜ ˜ ˜
ka loor ro im ear ba: “Etke ko- jab maron kajjitok ippan Jema
˜ ˜ ˜
mij kiki im kakkije ilo iien rot bwe en jilkintok elon lok  jan 12
˜ ˜ ˜
in eaorok? Ij ba nan kom bwe jarin tarinae1  in enje l nan ji-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
m ottan wot jidik renaaj liaake- pan na kiio wot ke? 54 Ak
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lok  Nejin armej nan ippan rijje- kiio ne inaaj kom mane  men in,
˜ ˜
rawiwi ro. 46 Komwin  jerkak enaj elemen an jejjet kutien
˜
bwe jen etal. Reilok  m ok! Leo  naan ko ilo Jeje ko me rej kwa-
˜ ˜
ej iton ketak eo ne  emoottok.” lok  bwe men kein renaaj wa-
˜ ˜
47 Ej konono wot ak Judas, lok?”  55 Innem Jesus ear ba
26:38, 40 1 Ak “emmej ippa.” 26:39 26:49 1 Ak “ri-Kaki!” 26:51 1 Ak “ri-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
1 “Cup” in ej kokkar kon an Anij kot- komakoko.”
 26:53 1 Kajin Grik, “elon-
˜ ˜
lok
 an armej ro liaake lok Jesus nan lok
 jan 12 legion.” Ilo iien ko etto ilo
˜ ˜ ˜
mej mene rar riab im ba bwe ear aikuj jarin tarinae eo an aelonin Rom, juon
˜ ˜ ˜
mej kon an konono nae  Anij. 26:41 legion ej tarrin 4,000 lok  nan 6,000
˜ ˜
1 Naan eo ilo kajin Grik ej pneuMma. ruttarinae. Ilo Baibo l, naan in legion ej
˜ ˜ ˜ ˜
Lale “PneuMma” ilo Kome le le Ko. konono kon juon jonan eo ekanooj lap.
MATU 26:56-73 66
˜ ˜
nan armej ro rar itok im ba: ba: “Kwon kallimur  imaan
 me-
˜ ˜ ˜
“Etke komij  itok kon jaje im jan Anij eo emour im kwa lok 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
a la l nan ami iton kalbuuji eo mool  nan kom, kwe ke Christ,
˜ ˜ ˜ ˜
ainwot ne na juon ri-ko ot?  Ao- Nejin Anij?” 64 Jesus euwaa-
˜ ˜ ke im ba: “Ejimwe  am ba. Ak ij
lep raan ikon pad ilo tampe l ˜ ˜ ˜
en im katakin armej ie, ak etke jiron kom bwe jan kiio im etal
˜ ˜ kom naaj lo an Nejin armej jijet
komar  jab bok eo im kalbuuji ˜
˜
eo? 56 Men kein aolep rej wa- ituanbwijmaronin pein Eo Eka-
˜
˜ joor,1 im an naaj itok ilo kodo
lok  bwe en jejjet kutien naan ˜ ˜
ko ri-kanaan ro rar je.” Innem ko ilan.” 65 Innem burij lap-
˜ ˜
aolep ri-ka loor ro rar etal jane lap eo ear kekol nuknuk ko
˜
im ko. an make, im ear ba: “Ej ko-
57 Innem ro rar jibwe Jesus nono nae  Anij! Jejjab aikuj
˜ ˜ ˜ ˜ bar kappoktok ri-kamool.  Lale
rar boke nan ippan burij lap lap ˜ ˜ ˜ ˜
˜ m ok, komij  ron wot an kono-
eo etan Keiapas, im ri-tol ro an ˜
ri-Ju ro kab skraib ro rar ko- no nae  Anij. 66 Ta ami lom-
˜ ˜ ˜
ba lok.  58 Botab Piter ear pad nak  kiio?” Rar uwaak im ba:
˜
etto lok  im loore lok  Jesus nan
˜ “L one  ej aikuj mej.” 67 Im rar
˜ ˜ ˜ ˜
ne retopar me lan mweo  im on kaplouk mejan im baiti. Ak
˜
burij lap lap eo. Innem Piter ro jet rar jeptake, 68 im ba:
˜ ˜ ˜
ear ilok “Kwe Christ, kwon kamool  nan
 im jijet ippan ri-jerbal ˜
˜ ˜ kom bwe kwe juon ri-kanaan
ro an mweo  bwe en maron je la ˜
˜ im kwa lok  won eo ear jeptak
kon ta eo enaaj wa lok. 
˜ ˜ eok!”
59 Kiio burij ro reutiej im ˜
˜ 69 Piter ear jijet wot ilo me-
aolep ro uwaan Im on Ekajet eo ˜
lan mweo  ke juon jiron1 ear
E lap an ri-Ju1 rar kappok ar-
kepaake im ba: “Kwe eo juon
mej bwe ren riab nae  Jesus ˜ ˜
˜ kwaar pad ippan Jesus, ri-
bwe en wor unin aer liaa- ˜
˜ ˜ Galili en!”  70 Botab ear ka-
ke lok  nan mej. 60 Botab, rar riabe jiron eo imaan
˜
 mejan ar-
˜
˜
jab ellolo kein kamool  mene mej ro ijo im ba: “Ijaje ta ne 
˜ ˜ ˜ ˜
elon armej rar riab nae  e. In- kwoj konnaan kake.” 71 Im
˜ ˜ ˜
nem ruo armej rar jadetok ke Piter ear etal nan iturin ko-
61 im ba: “Lein  ear ba, ‘Ima- ˜
jamin worwor eo, bar juon ji-
˜ ˜
˜ ˜ ˜
ron rupe tampe l eo an Anij ron ear kile im ear ba nan ar-
˜ ˜ ˜
im bar kaloke iumwin  jilu wot mej ro ijo: “Em maan  in ekon
˜ ˜ ˜ ˜
raan.’” 62 Kon men in, burij pad ippan Jesus, ri-Nazeret
lap lap eo ear jutak im ba ˜
˜ ˜ en.”  72 Botab ear bar karia-
nan Jesus: “Etke kwojjab uw- ˜
be jiron eo, im ear kajje im ˜ ba:
aak? Ta kein rej naruo  m kaki?” “Ijaje kajjien leen!”  73 Alikin
˜
63 Botab Jesus ear jab kero- ˜
˜ 26:64 1 Ak “jijet ituanbwijmaron im
ro. Innem burij lap lap eo ear ˜ ˜
ewor an kajoor.” 26:69 1 Jiron in ej
26:59 1 Kajin Grik, “Sanhedrin.” juon ri-jerbal.
67 MATU 26:74–27:16
˜ ˜ ˜
jidik iien, armej ro rej ju- ilo Tampe l in konke j˜ aan kein
˜ ˜ ˜ ˜
tak ijo rar itok nan ippan rej jaan in uror.”1 7 Alikin aer
˜ ˜
Piter im ba: “Lukkuun mool  ke kar pepe ippan doon, rar kojer-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kwe juon iaaer konke elukkuun bale jaan eo nan wiaiki wato eo
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
alikkar ilo waween am kon- an ro rej kom man  jape jan ku le
naan.”1 74 Innem ear kajje im bwe en jikin aer kalibwin ruwa-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ba: “Jerata en itok ioo e lanne maejet ro. 8 Enin unin, nan
˜ ˜
ij riab. Ijaje kajjien leen!”  M ojin rainin rej naetan  jikin in, Wato
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
wot an konnaan ak ekkur kako. in Botoktok. 9 Innem ear jej-
˜
75 Im Piter ear keememejtok jet kutien men eo ri-kanaan Je-
˜
an kar Jesus ba nane im ba: remaia ear kanaan kake ke ear
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
“Mokta  jan an ikkur kako, jilu ba: “Rar bok 30 m ottan jaan
˜ ˜ ˜ ˜
alen am naaj kaarmejjeteik eo.” jelba, jonan on aan em maan  eo
˜ ˜
Innem ear diwoj lok  im lukkuun ekkar nan pepe eo an jet iaan
˜ ˜
jan. ro nejin Israel, 10 im rar ko-
˜ ˜ ˜ ˜
27 Ke ear jibbon, aolep bu-
rij ro reutiej im ri-tol ro
˜
˜
jerbale nan wiaiki wato eo an
ro rej kom man
˜

˜
jape, ainwot an
˜ ˜
˜ ˜
an armej ro rar pepe ippan kar Jeova1 jiron eo.”
˜ 11 Ke Jesus ear jutak imaan 
doon kon kilen aer naaj man 
˜
Jesus. 2 Innem rar lukwoje komja1
˜
 eo, komja
˜
 eo ear kajji-
˜
˜ ˜ ˜ tok ippan im ba: “Kwe ke Kiin
pein im bok loke  nan ippan Pai-
lat, komja1  eo an Judia. eo an ri-Ju?” Im Jesus eba: “Ej-
˜
3 Ke Judas, eo im ear ki- imwe  am ba.” 12 Botab ear
˜ ˜ ˜
naak lok  Jesus, ear lo bwe em oj jab ba jabdewot ke burij ro
˜ ˜
aer liaake loke  nan mej, ear luk- reutiej im ri-tol ro an ri-
˜ Ju rar naruon.  13 Innem Pai-
kuun aj lok.  Kon men in, ear ka- ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ lat eba nane: “Kwojjab ron ao-
ro ol  lok  jaan jelba ko 30 nan ip-
˜ ˜ ˜ lepen men kein rej naruo  m
pan burij ro reutiej im ri-tol ro
an ri-Ju, 4 im ear ba: “Iar je- kaki ke?” 14 Ak ear jab kwa-
˜ ˜ ˜
rawiwi konke iar liaake lok  bo- lok
 juon naan im uwaake nan
˜ ˜ ˜ jidik, im komja1  eo ear lukkuun
toktokin eo ejje lok  ruon.” In- ˜ ˜
˜ bwilon.
nem rar ba: “Etke kwojaam ba
˜ ˜ ˜ ˜
tok nan kom? Am make eddo 15 Aolep iien ne rej kom ma- 
˜ ˜ ˜ ˜

ne!” 5 Kon men in, ear juloki  ne kwojkwojin kijoone eo, ekon
˜ ˜ ˜ ˜
jaan jelba ko nan ilowaan tam- juon manit  an komja1  eo nan
˜
pe l eo im ear ilok  im make luk- karo lok  juon ri-kalbuuj, jabde-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
woj buruon. 6 Botab burij ro wot eo armej ro rekonaan  bwe
˜ ˜ ˜ ˜
reutiej rar buki jaan jelba ko en ro lok.  16 Ilo iien in ekar
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
im rar ba: “Ejjab malim nan li- wor juon ri-kalbuuj ebunbun
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kuti jaan kein ilo jikin jaan eo kon an nana, etan Barabbas.
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
26:73 1 Ak “ton in ainikiom.”
 27:2, 11, 27:6 1 Kajin Grik, “on aan botoktok.”
˜
14, 15 1 Ak “kabna.” 27:10 1 Lale “Jeova” ilo Kome le le Ko.
MATU 27:17-33 68
˜ ˜
17 Innem ke armej ro woj rar tokin em maan  in, enaaj ruo-
˜ ˜
koba lok,  Pai lat ear kajjitok ip- mi wot.” 25 Innem armej ro
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
paer im ba: “Won eo kom ko- rar uwaak im ba: “Botoktokin
˜ ˜
naan  bwe in karo lok  nan kom?  en itok ioom im ajri ro nejim.”
˜
Barabbas ke ak Jesus, eo rej 26 Kon men in, Pai lat ear ka-
˜ ˜
ba bwe e Christ?” 18 Pai lat ro loke  Barabbas nan er, ak
˜ ˜ ˜
ear je la bwe rar ebbanbane ear jiron ruttarinae  ro bwe ren
˜ ˜ ˜
Jesus im enin unin rar liaake- den loke  Jesus, im le loke  nan
˜
lok  nane. 19 Innem ke Pai lat er bwe ren mane  ilo aer dilai-
˜
ear jijet ilo jea in ekajet eo, ki ilo juron a la l.
˜ ˜ ˜
lio ippan ear ijjilok lok  ennaan 27 Innem ruttarinae  ro an
˜ ˜ ˜
nane im ba: “Lale kwaar kom-  komja1  eo rar bok lok  Jesus
˜ ˜ ˜
mane  jabdewot men nan em-  nan ilowaan me lan mweo  im- 
˜ ˜ ˜
maan  ne ejje lok  ruon.1 Ikanooj on komja  eo, im aolep rutta-
˜ ˜
inepata rainin konke iar etto- rinae  ro rar itok im kaapoo le
˜ ˜
nak  kake bon.” 20 Ak ear jab Jesus. 28 Im rar utuki nuk-
˜ ˜ ˜
bojrak an burij ro reutiej kab nuk ko an im kanuknuki kon
˜ ˜ ˜ ˜
ri-tol ro an ri-Ju kareel armej juon nuknuk buroro. 29 In-
˜ ˜ ˜
ro bwe ren kajjitok bwe Ba- nem rar kom mane  juon kura-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
rabbas en ro lok,  botab Jesus wun jan kaloklok im likuti
˜ ˜
en mej. 21 Kon men in, kom-  ioon boran, im rar le lok  juon
˜ ˜ ˜
ja1 eo ear bar kajjitok ippaer: a la l bwe en jibwe kon anmoo-
˜ ˜ ˜
“Won iaan lomarein  ruo kom nin
 pein. Innem rar bukwelo-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
konaan  bwe in karo loke?”  Im lo nane im kom man  kojak kake
˜
reba: “Barabbas.” 22 Im Pai- im ba: “Yokwe eok, Kiin en an
˜ ˜
lat ear kajjitok ippaer im ba: ri-Ju!” 30 Im rar kaplouki im
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
“Innem ta eo in kom mane  nan boke a la l eo˜ im den loke  boran
˜
Jesus, eo rej ba bwe e Christ?” kake. 31 Aliktata, alikin aer
˜ ˜ ˜
Im reba: “Dilaiki ilo juron a la l!” kar kom man  kojak kake, rar
˜ ˜ ˜ ˜
23 Im Pai lat eba: “Etke? Ta eo utuki nuknuk buroro eo im bar
˜ ˜
enana ear kom mane?”  Ak ar- kanuknuki kon nuknuk ko an.
˜ ˜ ˜ ˜
mej ro rar ko l laaj lok  wot aini- Innem rar anin loke  bwe ren di-
˜ ˜
kieer im ba: “Dilaiki ilo juron laiki ilo juron a la l.
˜
a la l!” 32 Ke rar diwoj lok  rar lo
24 Ke Pai lat ear kile bwe ej- juon em maan  in Sairine etan
˜ ˜ ˜
je lok  men en emaron bar Saimon. Innem rar komakokoi- 
˜
kom mane  im bwe armej ro re- ki em maan  in bwe en ineeke
˜ ˜
jino kom man  poktak, ear kwa l a la l in entaan1 eo an Jesus.
˜ ˜
pein imaan  mejan armej ro 33 Im ke rar topar lok  jikin eo
˜ ˜ ˜ ˜
im ba: “Ejje lok  ruo kon botok- etan Golgota, me le lein naan in
˜ ˜ ˜ ˜
27:19 1 Kajin Grik, “ewanok.” 27:21, 27:32 1 Lale “A la l in entaan” ilo Kome-
27 1 Ak “kabna.” le le Ko.
69 MATU 27:34-52
˜
ej Jikin Latin  Bar, 34 rar le- me rar ettoto ilo juron a la l ko
˜ ˜ ˜
lok nan Jesus wain em oj karei- iturin rar bar kajjirere kake e
˜ ˜ ˜ ˜
ki kon dan meo bwe en idaak. ilo ejja waween in wot.
˜ ˜ ˜
Botab, alikin an kar edjone, 45 Innem ke ear 12 awa
ear makoko  in ilimi. 35 In- jima,1  ear jok marok ioon ao-
˜ ˜ ˜
nem alikin aer kar dilaiki ilo lepen aneo lok  nan 3 awa jima 
˜ ˜ ˜
juron a la l, rar kubween kijdik alikin raelep.2 46 Im ke ej 3
˜ ˜
nan ajeji nuknuk ko an, 36 im awa jima  alikin raelep,1 Jesus
˜ ˜ ˜
rar jijet wot ijo im waje. ear lam oj kon juon ainikien
˜ ˜
37 Bareinwot, rar likuti juon e lap im ba: “Eli, Eli, lama
˜ ˜ ˜ ˜ sabaktani?” me le lein naan kein
jain itulonin boran nan kwa lok  ˜ ˜
ta eo rej naruon  kake. Rar je ej, “Ao Anij, ao Anij, etke kwaar
˜ ˜ ˜ ˜
im ba: “Enin ej Jesus, Kiin eo ilok  jan eo?” 47 Ke jet iaan ar-
˜
An Ri-Ju.” mej ro rar jutak ijo rar ron an
˜
38 Innem rar boktok ruo ri- ba men in, rar ba: “Em maan
˜
 in
ko ot  im totoik erro ilo ju- ej kuri Ilaija.” 48 Im juon iaaer
˜ ˜ ˜
ron a la l ko iturin, juon ituan- ear kajju ettor lok  im bok juon
˜ matmat im katutuuki ilo wain
moonin  im eo juon ituanmiinin. ˜ ˜ ˜
39 Im ro rar etetal ijo tok rar meo,  innem ear lelon lok  kon
kajjirere kake e im kajjebou- juon a la l bwe Jesus en idaak.
˜ ˜
luli boraer 40 im ba: “Kwaar 49 Botab armej ro jet rar ba:
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ba bwe kwomaron rupe tam- “Jab e lwaj nan lone!  Jen kottar
˜ im lale Ilaija eitok ke im lom  o o- 
pe l eo im bar kaloke iumwin 
˜ ˜ rene.” 50 Innem Jesus ear bar
jilu wot raan, eokwe kwon lo-  ˜ ˜
˜ ˜ lam oj kon juon ainikien e lap im
mo oren  eok make! E lanne kwe ˜
˜ ˜ ear jo lok  kutuon.1
nejin Anij, kwon karo lok  eok ˜
˜ ˜ 51 Im katiin eo ilowaan ji-
make jan a la l in entaan1 ne!”  ˜
˜ ˜ kin eo eokkwojarjar ilo tampe l
41 Bareinwot, burij ro reutiej ˜ ˜ ˜ ˜
˜ eo ear potak jan lon nan la l
im skraib ro im ri-tol ro an ri-Ju ˜
˜ ˜ ilo ruo m ottan, im la l ear ma- 
ro rar jino aer kom man  kojak ˜ ˜ ˜
˜ kutkut im deka ko rekkillep rar
kake im ba: 42 “Eje la lom  o o-  ˜
ren ro jet ak ejaje lom  o oren  e rup. 52 Im lob1 ko rar pe l-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
make! E lanne ej Kiin in Israel, lok im ear kanabojtak anbwin-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
eokwe en karo lok  e make jan nin elon ri-mej, anbwin kein
˜ ˜ ˜
a la l in entaan1 ne,  innem jej rej anbwinnin ro rekkwojarjar
˜
kab naaj tomake. 43 Ear kwa- 27:45 1 Kajin Grik, “awa eo kein kajil-
˜ ˜ ˜
lok  an loke Anij. E lanne Anij ej jino.” 2 Kajin Grik, “awa eo kein ka-
˜
lukkuun kaoroke, eokwe en lo- ratimjuon.” 27:46 1 Kajin Grik, “ena- 
˜ ˜
nin awa eo kein karatimjuon.” 27:50
m˜ o orene  bwe lone  ear ba,
‘Na Nejin Anij.’” 44 Ri-ko ot 1 Ak “ear mej.” Naan eo ilo kajin Grik ej  ro
˜
pneuMma. Lale “PneuMma” ilo Kome le le
˜ ˜ ˜
27:40, 42 1 Lale “A la l in entaan” ilo Ko- Ko. 27:52 1 Kajin Grik, “libon keeme-
me le le Ko. mej.”
MATU 27:53–28:2 70
˜ ˜ ˜
me rar mej,1 53 im elon ˜ ar- dalini im Meri eo juon rar pad-
˜ ˜
mej rar reilok  im loi. (Alikin wot ijo im jijet iturin lob eo.
an kar Jesus jerkakpeje, jet ar-
˜ ˜ 62 Men kein rar wa lok  ilo
mej me rar pad iturin lob ko ˜
˜ ˜ raanin Koppojak eo.1 Innem
˜
rar ilok  nan jikin eo eokkwo- raan eo tok juon, burij ro reu-
jarjar.)1 54 Kapen eo an jarin tiej im Parisi ro rar kweilok- 
˜ ˜
tarinae  eo im ruttarinae  ro me
˜ lok  ippan Pai lat, 63 im rar ba
rar waje Jesus rar lo an mak  ut- ˜ ˜
˜ nane: “Komij keememej bwe ke
kut la l im an men ko jet wa lok.  ri-etao ˜ eo ear mour, ear make
˜
Kon men in, rar lukkuun mijak ba, ‘Alikin jilu raan, inaaj bar
˜ ˜
im reba: “Lukkuun mool  ke em-  mour.’ 64 Kon men in, kwon
maan  in ej Nejin Anij.” kakien bwe ren lukkuun waje
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
55 Ear kanooj in lon kora ijo lob en mae  raan en kein kaji-
˜
rej reitok jan juon jikin etto- lu bwe ri-ka loor ran an ren jab
˜ ˜ ˜
lok.  Kora rein rar loore Jesus etal im ko ote  anbwin en im ba
˜ ˜ ˜ ˜
ke ear ilok  jan Galili bwe ren nan armej, ‘Em oj an jerkak jan
˜ ˜ ˜
jipane. 56 Jet iaan kora rein mej!’ Me le le in eriab enaaj na-
˜
ej Meri Magdalini im Meri ji- na lok  jan men eo ri-etao eo ear
˜ ˜
nen Jemes im Joses. Kora eo ba mokta  lok.”
 65 Innem Pai-
˜ ˜
jinen lomaro  nejin Zebedi ear lat ear ba: “Kom maron eb-
˜ ˜ ˜
bar pad ijo. bok ruttarinae  ippemi bwe ren
˜
57 Ke ekar jino jota lok,  juon waje lob en,
˜ ˜
 im lukkuun waje
˜
˜ jonan wot ami maron.” 66 Im
ri-mweiie  jan Arimatia etan
Josep ear itok. Em maan  in rar ilok  im lukkuun kapene
˜ ˜
ear bar juon iaan ri-ka loor ro deka eo ilo lob eo bwe en
an Jesus. 58 Em maan  in ear lukkuun pen, im rar illik ri-
˜ ˜ waj ie.
ilok  nan ippan Pai lat im kaj-
˜ ˜ ˜
jitok an bok anbwinnin Jesus,
im Pai lat ear ba bwe ren le lok
˜ ˜
 28 Ke ear jem lok
˜
bot1 im ej joraantak in
 raanin Ja-

anbwin eo nane. 59 Im Josep raan eo moktata  ilo wiik eo tok

˜ ˜ ˜
ear bok anbwin eo im kutimi juon,2 Meri Magdalini im Meri
˜ ˜ ˜
kon juon m ottan nuknuk1 eka- eo juon rar etal im lale lob eo.
im erreo. 60 Im ˜
nooj em man
˜

˜ 2 Im ilo iien eo wot, la l ear
ear likuti anbwin eo ilo juon ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ mak  utkut konke enje l eo an
lob1 ekaal ekar kom mane  itore- ˜ ˜
˜ Jeova1 ear wanla ltak jan lan
rein juon to l. Innem alikin an ˜ ˜ ˜
˜ ˜ im kadapil lok  deka eo jan me-
kar kadapil lok  juon deka kilep- ˜ ˜
˜ ˜ jan lob eo, innem ear jijet ioon
lep bwe en pinej mejan lob1 eo, ˜ ˜
˜
27:62 1 Lale “Raanin Koppojak” ilo Ko-
ear ilok.  61 Botab Meri Mag- ˜ ˜
me le le Ko. 28:1 1 Lale “Jabot” ilo Ko-
˜
27:52 1 Kajin Grik, “kiki.” 27:53 1 Me- me le le Ko. 2 Enin ej raan eo jej nae-
˜ ˜
le lein, Jerusalem. 27:59 1 Ak “juon li- tan Sunday. Ippan ri-Ju ro, enin ej raan
˜
nen.” 27:60 1 Kajin Grik, “libon kee- eo moktata  ilowaan juon wiik. 28:2
˜
memej.” 1 Lale “Jeova” ilo Kome le le Ko.
71 MATU 28:3-20
˜ ˜
deka eo. 3 Enje l eo ear ejja- wa lok.  12 Innem burij ro rar
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
toltol ainwot ne ej ejjaromrom kweilok  lok  ippan ri-tol ro an
˜ ˜
lan, im nuknuk eo an emouj ri-Ju im alikin aer pepe ip-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ainwot jino.  4 Ke ri-waj ro re- pan doon, rar le lok  elon jaan
˜ ˜
kar loe, rar lukkuun mijak im
˜ ˜ ˜ jelba nan ruttarinae  ro 13 im
˜
wudiddid, innem rar ka im ain- ba: “Komwin  kab ba nan armej
˜ ˜
wot ne remej. im ba, ‘Ri-ka loor ro an rar itok
˜ ˜ ˜
5 Im enje l eo ear ba nan in bon ke komar kiki im ko o- 
˜ ˜ ˜
kora ro: “Komwin  jab mijak, te anbwin eo.’ 14 Komwin  jab
˜ ˜ ˜
ije la bwe komij  pukote Jesus, inepata ne komja1  en enaaj ron
˜ ˜ ˜ ˜
eo rar mane  ilo aer dilai- kon men in konke kom naaj ko-
˜ ˜
ki ilo juron a la l. 6 Ejako ijin me le leiki2 kon ta eo ear wa-
˜ ˜ ˜ ˜
konke em oj an bar mour, ain-
˜ lok.”  15 Im ruttarinae  ro rar
˜ ˜ ˜ ˜
wot an kar ba. Komiro itok im bok jaan jelba ko im rar kom- 
˜ ˜ ˜
lale ije anbwinnin ear pad ie. mane  men eo kar jiron er bwe
˜ ˜
7 Innem komiro en m okaj lok  ren kom mane.  Bwebwenato in
˜ ˜
im konnaanek ri-ka loor ran an em oj an ajeeded lok  ibwiljin ri-
˜ ˜ ˜
bwe em oj an jerkak jan mej im Ju ro nan rainin.
˜
emoot lok
˜
 imaan  nan Galili. Ba 16 Ri-ka loor ro 11 rar ilok 
nan er bwe renaaj loe ijen.  Kee- ˜
˜ nan to l eo ilo Galili me Jesus
memej men kein ij jironwaj ko- ˜
ear ba bwe ren ilok  nane.
miro.” 17 Im ke rar loe, rar kwa-
8 Im erro kar kaiur im ilok  ˜
˜ ˜ ˜ lok  kautiej1 nane, ak jet iaaer
˜
jan lob1 eo. Erro ar mijak, bo-
˜ rar jab tomak bwe e eo. 18 Im
tab erro ar bar kanooj in m o- ˜
˜ ˜ ˜ Jesus ear kepaak er im kon-
n on o ke rar etal bwe ren kon- ˜ ˜ ˜
˜ naan nan er im ba: “Em oj ko-
naanek ri-ka loor ro. 9 Botab ˜ ˜
maron eo ioon men otemjej ilo
˜
Jesus ear iioon erro ilo ia l eo lan im ioon la l. 19 Komwin 
aerro lok,  im ear ba: “Yokwe ko- ˜ ˜ ˜ ˜
ilok  nan ippan armej in aelon
miro!” Innem erro ear kepaake ˜
otemjej im kom man  bwe ren
e im jibwe neen im kwa lok  kau- erom ri-ka loora, im peptaiji er
˜ ˜ ˜
tiej1 nane. 10 Innem Jesus ilo etan Jeman, Nejin, im jetob
ear ba: “Komiro en jab mijak! ˜
˜ kwojarjar.1 20 Komwin  kata-
Komiro ilok  im konnaanek ri- kin er bwe ren pokake aolep
˜ ˜ ˜
ka loor ro ao bwe ren etal nan men ko iar jiron kom kaki, im
˜ ˜
Galili im renaaj lo eo ijen.”  keememej bwe inaaj pad ippe-
˜ ˜ ˜
11 Im ke kora ro rar moot- mi iien otemjej, nan jem lokin 
˜ ˜
lok,  jet iaan ruttarinae  ro rar jukjukun pad1 in.”
˜ ˜
waje lob eo rar ilok  nan Je-
˜
28:14 1 Ak “kabna.” 2 Kajin Grik, “ka- ˜
rusalem im konnaanek burij ro ˜
˜
reel buruon.” 28:19 1 Ak “kajoor eo
reutiej kon aolep men ko rar ˜ ˜
an Anij.” Lale “Jetob kwojarjar” ilo
˜ ˜
28:8 1 Kajin Grik, “libon keememej.” Kome le le Ko. 28:20 1 Lale “Jukjukun
˜ ˜ ˜
28:9, 17 1 Ak “bunpedo.” pad” ilo Kome le le Ko.
 ˜
EKKAR NAN

MARK
KOBBAN BOK I N

1 Jon ri-Peptaij ej kwa lok  naan (1-8) Ineen mustard eo (30-32)

An Jesus peptaij (9-11) ˜ ˜
An Jesus kojerbal waanjonak
˜
An Setan kajjion kapo ko (33, 34)
Jesus (12, 13) ˜
Jesus ej kalur juon lan (35-41)
Jesus ej jino kwa lok  naan ilo ˜
5 Jesus ej jilkin lok  jetob ko rettoon
Galili (14, 15) ˜
˜ nan lowaan piik ko (1-20)
Ri-ka loor ro jinointata kar kur ˜ ˜ ˜
Ledik eo nejin Jairos; kora eo ej
er (16-20) ˜ ˜
˜ ˜ unuri nuknuk eo an Jesus (21-43)
An kadiwoj lok  juon jetob ˜
ettoon (21-28) 6 Aer kojekdo on  Jesus ilo
˜ ˜ ˜ kapijukunen (1-6)
Jesus ej komour elon ilo ˜ ˜
Kaperneum (29-34) Naanin tol ko kon kwa lok  naan
˜ ˜
An jar ilo juon jikin ej make nan rijjilok ro 12 (7-13)
iaan ie (35-39) Mej eo an Jon ri-Peptaij (14-29)
˜ ˜ Jesus ej naajdik 5,000 (30-44)
Ej komour juon ri-loba (40-45) ˜
˜ Jesus ej etetal ioon dan (45-52)
2 Jesus ej komour juon eo ejaje ˜
˜ ˜ Ej komour armej ilo
mak
 utkut (1-12)
˜ Genesaret (53-56)
Jesus ej kur Livai (13-17)
˜ ˜ 7 Ej kajedmatmate manit  im
Juon kajjitok kon jit lok  (18-22)
˜ imminene ko an armej (1-13)
Jesus ej “Irooj in Jabot” (23-28)
˜ ˜
3 Ej komour juon em maan  emej Men ko rettoon rej itok jan
˜ ˜
rajetin pein (1-6) boro (14-23)
˜ ˜ ˜
Jarlepju in armej ro iparijet (7-12) Tomak eo e lap an juon kora in
˜ Pinisia ilo Siria (24-30)
Rijjilok ro 12 (13-19) ˜
˜ ˜ Jesus ej komour juon em maan 
Konono nae  jetob ˜ ˜
˜ ejarronron (31-37)
kwojarjar (20-30)
˜
Jinen Jesus im lomaro  jatin (31-35) 8 Jesus ej naajdik 4,000 (1-9)
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
4 WAANJONAK KO KON AELON EO (1-34) Rar kajjitok kon juon menin
˜ ˜ ˜ ˜
Eo ej jeor ine (1-9) kabwilonlon (10-13)
˜ Iij in kauwe an Parisi ro im
Unin Jesus ear kojerbal
˜ Herod (14-21)
waanjonak ko (10-12) ˜
˜ ˜ ˜ Jesus ej komour juon ri-pilo ilo
Kome le le in waanjonak eo kon
eo ej jeor ine (13-20) Betseida (22-26)
˜ ˜
Ejje lok  laam rej kalbubuuk kon Piter ej kwa lok  won eo ej
iep (21-23) Christ (27-30)
˜ ˜ ˜
Jonan eo komij le lok  (24, 25) Jesus ej kwa lok  kon an naaj
Em maan  eo ej jeor ine me ej mej (31-33)
kiki (26-29) Ri-ka loor ro remool  (34-38)

72
 73 Kobban MARK
˜
9 An Jesus oktak lok  ilo Kien ko ruo raoroktata (28-34)
˜ ˜ ˜ ˜
kabwilonlon (1-13) Christ ej ke nejin Devid? (35-37a)
˜ ˜ ˜
Ej komour ladik eo emok  jetob Ej kakkol nae  skraib ro (37b-40)
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ettoon na  ippan (14-29) Ruo jaan jiddik an kora
˜ ˜ ˜ ˜
Eo ewor an tomak, emarone eo ejeram ol im emej leo
˜
men otemjej (23) paleen (41-44)
˜
Jesus ej bar kwa lok  kon an naaj 13 AN EPAAKTOK JEM L OKIN  JUKJUKUN
mej (30-32) ˜
˜ ˜ ˜ ˜ PAD EO (1-37)
Ri-ka loor ro rej akwaal kon won ˜ ˜ ˜ ˜
Tarinae,  mak utkut la l, nuta (8)
eo eutiejtata iaaer (33-37) ˜
˜ ˜ Naaj kwa lok  kon ennaan eo
Jabdewot eo ejjab jumaik  koj, ej em man  (10)
˜ ˜
rejetake koj (38-41) Naaj lukkuun lap entaan (19)
˜ ˜
Waween ko rej kom man  an juon An Nejin armej itok (26)
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
bun jan tomak (42-48) Waanjonak eo kon wojke
˜ ˜
“Komwin  ainwot jo o l” (49, 50) fig eo (28-31)
˜ ˜
10 Mare
 im jepel (1-12) Komwin  ekkol wot (32-37)
˜ ˜ ˜
Jesus ej kojeraam man  ajri 14 An burij ro pukot kilen nan man 
ro (13-16) Jesus (1, 2)
˜ ˜ ˜ ˜
Kajjitok eo an juon em maan  Kar kapiti Jesus kon juon boka in
emweiie (17-25) ˜
˜ wei l enaj (3-9)
Men ko jej kaarmejjeteiki nan Judas ej ketake Jesus (10, 11)
˜ ˜ ˜ ˜
Aelon eo (26-31) Kwojkwojin Kijoone eo
˜ ˜
Jesus ej bar kwa lok  kon an naaj aliktata (12-21)
mej (32-34) ˜ ˜
˜ Jinoin aer kom mane  Kojota
Kajjitok eo an Jemes im eo An Irooj (22-26)
Jon (35-45) ˜
˜ ˜ ˜ Kar kwa lok  kon an naaj Piter
An Jesus ko l la kon mour eo an kaarmejjete Jesus (27-31)
˜ ˜ ˜
nan lom  o oren  elon (45) Jesus ej jar ilo Getsemane (32-42)
˜ ˜
Ej komour Bartimeos, juon Aer jibwe im kalbuuji
em maan  epilo (46-52) Jesus (43-52)
˜ ˜ Aer ekajete imaan  ro rej uwaan
11 Aer nobar Jesus ke ej de lo n lok  ˜
ilo Jerusalem (1-11) Im on Ekajet eo E lap an ri-Ju
˜ ro (53-65)
Ej kaliaik wojke fig eo (12-14)
Jesus ej karreoik tampe l Piter ej kaarmejjete Jesus (66-72)
eo (15-18) ˜
15 An Jesus jutak imaan  mejan
˜ ˜
Men eo rej katak jan wojke fig Pai lat (1-15)
eo emej (19-26) An armej ro kajjirere kake (16-20)
˜ ˜ ˜ ˜
Rej kajitukin Jesus kon maron Aer dilaiki na  ilo juon juron a la l
eo an (27-33) ilo Golgota (21-32)
˜ ˜ Mej eo an Jesus (33-41)
12 Waanjonak eo kon ri-kallib ro ˜ ˜
reuror (1-12) Aer likut anbwinnin Jesus ilo
˜
Anij im Sizar (13-17) juon lob (42-47)
˜ ˜
Kajjitok eo kon jerkakpeje (18-27) 16 Jesus ejerkakpeje (1-8)
MARK 1:1-20 74
˜ ˜ ˜
1 Enin ej jinoin ennaan eo
em man 
˜
kon Jesus ˜ Christ, ˜
im jetob kwojarjar1 ear itok
ioon ainwot juon mu
˜ ˜
˜
 le. 11 Im
˜
eo ej Nejin Anij. 2 Ainwot an juon ainikien jan lan ear ba:
˜ ˜ ˜
kar ri-kanaan Aiseia je im ba: “Kwe Neju jitonboro ippa im
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
“(Ij jilkin lok  ri-keean eo ao ebunburuo kon kwe.”
˜ ˜ ˜
imaa  m,1  eo im enaaj kopooj ia l 12 Innem em okaj an jetob
˜ ˜ ˜ ˜
eo am.)  3 Juon ainikien ej la- kwojarjar1 tole nan ane jema- 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
m oj jan ane jemaden  im ba: den, 13 im ear pad ilo ane je-
˜
‘Kopooj ia l eo an Jeova!1 ˜ Ka- maden
 iumwin  40 raan. Setan
˜ ˜
jimwe  ia l eo an.’” 4 Aindein, ear kajjion kapoiki ke ear pad
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Jon ri-Peptaij ear pad ilo ane ilo ane jemaden,  im ekar lon
˜ ˜
jemaden  im kwa lok  nan armej menninmour ko rawiia ijo. Bo-
˜ ˜
ro bwe rej aikuj peptaij nan tab tokalik enje l ro rar itok im
˜
kaalikkar aer uke lok  bwe Anij jipane.˜
˜
en maron jo lok  jerawiwi ko aer. 14 Alikin aer kar kalbuuji
5 Im aolep armej in Judia kab ˜
Jon, Jesus ear etal nan Galili
˜
aolep armej in Jerusalem rar im kwa lok  kon ennaan eo em- 
˜
jibadek loke.  Im ear peptaiji er1 man jan Anij 15 im ba: “Ejej-
˜ ˜ ˜
ilo Reba Jordan im rar kwa lok  jet iien kiio im Aelon eo an
˜
jerawiwi ko aer. 6 Nuknuk eo Anij1 ej epaaktok. Kon men in,
˜ ˜ ˜ ˜
an Jon ej kom man  jan koo lan komwin uke lok  im likut ami to-
˜ ˜ ˜
kame l, im kanur eo an ej kom-  mak ilo ennaan eo em man.” 
˜
man
 jan kilin menninmour, im
˜ ˜ ˜ 16 Ke ear etal iturin lok  Lo-
ear m ona je lo1 im honey. 7 Im ˜
˜ ma  lo in Galili,1 ear lo Saimon2
ear kwa lok  naan im ba: “Ewor im Andru rej doorla l lok  ok ko
˜ ˜
juon eo ekajoor lok  jan na enaaj aer na  ilojet.  Em maan  rein
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
itok aliku, im ijekkar nan jil- rej ri-eo nod im erro ej jem-
lok  im je late to in juuj ko an.
˜ jein jemjati. 17 Innem Jesus
8 Iar peptaiji kom ilo dan, ak ˜ ˜
˜ ˜ eba nan erro: “Komwin  loor eo,
˜
enaaj peptaiji kom kon jetob im inaaj kom man  bwe komwin 
˜ ˜ ˜ ˜
kwojarjar.”12 ri-eo nod armej.” 18 Im em ok-
˜
9 Ilo iien in, Jesus ear etal aj aerro likut ok ko aerro im
˜ ˜ ˜
jan Nazeret ilo Galili nan Reba loore.1 19 Ke ear etal jan ijo,
˜
Jordan im Jon ear peptaiji. ear lo lomaro  nejin Zebedi
˜
10 Im ilo iien eo ej kajju ato etaer Jemes im Jon rej pad
˜ ˜ ˜
jan dan eo, ej lo an lan pe l lok  ioon wa eo waer im touk1  ok
˜
ko aer, 20 im ear m okaj im
1:2 1 Kajin Grik, “imaan
 mejam.”
 1:3
˜
1 Lale “Jeova” ilo Kome le le Ko. 1:5 1:15 1 Ak “Kien eo an Anij.” Lale “Ae-
˜ ˜ ˜ ˜
1 Ak “katulok er iumwin
 dan.” 1:6 1 Ak lon eo an Anij” ilo Kome le le Ko. 1:16
˜ ˜
“lokos.” 1:8, 10, 12 1 Ak “kajoor eo an 1 Lale
˜ kome le le eo itula l ilo Mt 4:18.
˜ ˜ ˜ ˜
Anij.” Lale “Jetob kwojarjar” ilo Kome- 2 At eo juon etan Piter. 1:18 1 Lale ko-
˜
le le Ko. 1:8 2 Lale kome le le eo itula l me le le eo itula l ilo Mt 4:20. 1:19 1 Ak
ilo Mt 3:11. “kiiji.”
75 MARK 1:21-39
˜ ˜ ˜ ˜
kur lok  er. Innem erro kar etal 29 Alikin aer pad ilo im on
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jan ippan jemaer, Zebedi, im ri- kabun eo, rar etal nan mweo 
˜ ˜
jerbal ro an ilo wa eo bwe erro im on Saimon im Andru, im
˜
en loore. 21 Im rar etal nan Jemes im Jon rar bar etal ip-
˜ ˜ ˜
Kaperneum. paer lok.  30 Kora eo jinen lio
˜ ˜ ˜ ˜
Innem ke ej raanin Jabot,1 paleen Saimon ear babu kon
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ear ilok  nan juon im on kabun an piba, im rar m okaj im kon-
im katakin armej ro. 22 Ar- naanek Jesus kake. 31 Im ear
˜ ˜ etal im jibwe pein im kejerka-
mej ro rar lukkuun bwilon
˜ ˜ ˜ ke. Innem ear jako an piba, im
kon waween an katakin konke ˜
˜ ˜ ear jino kom man  kijeer.
ear katakin er ainwot juon eo
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ewor maron ippan, im jab ain- 32 Im ke ej jota, alikin an tu-
˜ ˜
wot skraib1 ro. 23 Ilo iien in, lok  a l, armej ro rar boktok ao-
˜ ˜ ˜ ˜
ear wor juon em maan  ilo- lep ro renaninmej nan ippan
˜ ˜ ˜ ˜
waan im on kabun eo jetob et- im ro emok  jetob ettoon na 
˜ ˜
toon1 ear mok2  na ippan. Em-  ippaer.1 33 Aolep armej in ji-
˜ ˜ ˜
maan  in ear lam oj im ba: kin eo rar maattok nan nabojin
˜
24 “Jesus ri-Nazeret, ta ne  ko- mweo.
 34 Innem ear komour
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
konaan  jan kom? Kwaar iton ri-naninmej ro jan elon kain na-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kaentaan kom ke? Ilukkuun je la ninmej im kadiwoj lok  jetob ko
˜ ˜ ˜
won kwe, kwe ri-Karejar eo rettoon. Botab ear jab kot lok 
˜ ˜ ˜ ˜
Eokkwojarjar an Anij!” 25 Bo- bwe jetob kein ren ba jabdewot
˜ ˜
tab Jesus ear kauweiki im ba: konke reje la bwe e Christ.1
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
“Kwon ikon, im kwon diwoj lok  35 Jibbonon raan eo juon,
˜ ˜ ˜
jan em maan  ne!”
 26 Im jetob ke ej emmarokrok wot, ear jer-
˜ ˜ ˜ ˜
ettoon eo ear lam oj kon juon kak im diwoj lok  im etal nan
˜
ainikien e lap im kom man  bwe juon jikin bwe en make iaan,
˜ ˜
em maan  ˜ eo en lukkuun dibub- im ear jino jar. 36 Botab Sai-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
bub. Alikin wot ak ear diwoj- mon im ro ippan rar pukote
˜
lok  jane. 27 Armej ro rar luk- aolep jikin, 37 im ke rar loe,
˜ ˜ ˜ ˜
kuun bwilon im rar konnaan reba nane: “Aolep rej kappu-
˜ ˜
nan doon im ba: “Ta in? Eluk- kot eok.” 38 Ak eba nan er:
˜ ˜
kuun oktak waween an kata- “Jen ilok  nan bar juon jikin,
˜ ˜ ˜ ˜
kin! Im mene jetob ettoon ko ak nan bukwon kan repaak bwe
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ewor an maron nan kadiwoj lok  in kwa lok  naan ie, konke
˜ ˜
er im rej pokake e.” 28 Innem enin unin ao kar itok.” 39 In-
˜ ˜
ennaan eo kon Jesus ear m o- nem ear debloke  aolep jikin
˜
kaj an ajeeded lok  nan aolep ji- ko ilo Galili im kwa lok  naan
˜ ˜
kin ko ilo Galili. ilo im on kabun ko, im ear bar
˜ ˜
1:21 1 Lale “Jabot” ilo Kome le le Ko. 1:32 1 Naan eo ilo kajin Grik ej
˜ ˜ ˜ ˜
1:22 1 Lale “Skraib” ilo Kome le le Ko. dai·mo·nizo·mai, ej jiton lok nan ro
˜ ˜ ˜
1:23 1 Ilo kajin Grik, men in ej jiton lok  emok  ippaer. 1:34
 enje l ro renana na
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nan enje l ro renana. 2 Ak “de lo n.” 1 Ak emaron, “reje la won e.”
MARK 1:40–2:13 76
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kadiwoj lok  jetob ko rettoon jan rar jab maron kade lo ne nan ip-
˜ ˜ ˜
armej. pan Jesus kon wot jarlepju eo.
˜ ˜
40 Juon em maan  ewor an Kon men in, rar rupe iraan
˜ ˜ ˜ ˜
naninmej in loba ear jadetok mweo  ikijjeen wot ijo Jesus ej
˜ ˜ ˜ ˜
im bukwelolo im akwe lap nane pad ie, im rar doorla l lok  em- 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
im ba: “E lanne kokonaan,  kwo- maan  eo ak ej pad ioon men eo
˜ ˜
maron kom man  bwe in erreo.” kinien. 5 Ke Jesus ear lo jo-
˜ ˜ ˜ ˜
41 Innem ear turiamokake  em-  nan tomak eo aer, ear ba nan
maan  eo im ear le lok ˜ ˜
 pein im em maan  eo: “Neju, em oj jo lok 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
unuri im ba: “Ikonaan!
˜
 Kwon jerawiwi ko am.”  6 Ekar wor
erreo.” 42 Im em okaj an jako jet skraib rej jijet ijo im rej
˜ ˜ ˜
an em maan 
˜
eo loba im ear er-
˜ lomnak  im ba: 7 “Lein  ej ko-
reo. 43 Botab mokta  jan an ˜
nono nae  Anij. Etke ej kon-
em maan  eo etal, Jesus ear luk- ˜
˜ ˜ naan rot en?  Ta ebar wor juon
kuun kakkole 44 im ba nane: ˜
˜ emaron jo lok  jerawiwi ijello- 
˜ ˜
“Lale kwaar ba nan jabde-
˜ ˜ ˜ ˜ kun Anij ke?” 8 Botab, em ok-
wot, ak kwon jade lok  nan ip- ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ aj an Jesus je la kon lomnak  ko
pan burij en,  innem kwon le- ˜
aer im eba nan er: “Etke komij 
lok  am menin katok ekkar men ˜
lomnak  rot kane?  9 Ta eo epi-
ko Moses ear ba, bwe en kein ˜ ˜
˜ ˜ dodo lok  nan ba nan em maan  in
am kamool  nan er bwe kwor- ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ejaje mak  utkut, ‘Em oj jo lok  je-
reo.” 45 Botab, alikin wot an ˜
˜ rawiwi ko am’  ke ak, ‘Kwon ju-
em maan  eo ilok  jan ijo, ear lap ˜
˜ tak im bok men ne  kiniem im
an konnaan kake men in im ka- ˜ ˜
˜ etetal’? 10 Botab nan kamool 
jeeded lok  bwebwenato in. Kon ˜ ˜
nan kom bwe ewor an Nejin
men in, ejje lok  iien en Jesus ej ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ armej1 maron nan jo lok  jera-
jade lok  nan jabdewot bukwon ˜
wiwi ioon la l in—” ear ba nan
im armej rejjab kile. Innem ear ˜ ˜
˜ em maan  eo ejaje mak  utkut:
ilok  nan jikin ko ejje lok  armej ˜ ˜
˜ ˜ 11 “Ij jiron eok bwe kwon ju-
ie, botab ear jab bojrak an ar- ˜
˜ ˜ ˜ tak im bok men ne  kiniem im
mej ro itok nan ippan jan jab- ˜ ˜
˜ ilok  nan mweo  im om.”  12 Im
dewot jikin. ˜
˜ em maan  eo ear m okaj im jutak
2 Alikin jejjo raan, Jesus ear ˜ ˜
˜ im bok men eo kinien im diwoj-
jep laak nan Kaperneum im ˜
˜ ˜ lok  imaan  mejaer aolep. Innem
armej ro rar ron bwe epad ilo ˜ ˜
˜ ˜ ˜ armej ro rar lukkuun bwilon,
juon em.  2 Kon men in, elon ˜
˜ ˜ im rar nobar Anij im ba: “Jejja-
rar itok nan mweo,  im jonan an ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ nin kar ellolo ainwot in.”
obrak ear obrak lok  nan kojam 13 Juon iien Jesus ear bar
eo. Innem ear jino kwa lok  naan ilok  iturin lojet  lok,  im ejjab
˜ ˜ ˜ ˜
nan er kon ennaan eo em man.  bojrak an armej ro itok nan
˜
3 Im rar boktok juon em maan 
˜ ˜ ˜ ˜
ejaje mak  utkut, im eman em-  2:10 1 Lale “Nejin armej” ilo Kome le-
˜
maan  rej kotaketok. 4 Botab le Ko.
77 MARK 2:14-27
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ippan. Kon men in, ear jino an wot an pad ippaer. 20 Botab
˜ ˜
katakin er. 14 Im ke ear ilok  juon iien naaj bok leo jan er,
˜ ˜ ˜
jan ijo, ear lo juon em maan  innem rej kab naaj burom oj im
˜
etan Livai1 nejin Alpios im ej jitlok.1  21 Ejje lok  en ej kar-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jijet ilo im on toltol eowoj eo, pen nuknuk ˜ mor
 kon m ottan
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
im ear ba nane: “Kwon itok kaal. Ne juon enaaj kom mane 
˜ ˜ ˜ ˜
im loor eo.”2 Im ear jutak men in, m ottan eo ekaal epen-
˜ ˜ ˜
im loore. 15 Tokalik ear ko- lok  im enaaj kom man  an po-
˜
jota1 ilo mweo  im on Livai, im tak nuknuk eo im ka lap lok  po-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
elon ri-toltol eowoj im rijjera- tak eo. 22 Bareinwot, ejje lok 
˜ ˜ ˜
wiwi rar kojota1 ippan Jesus en ej teini lok  nien wain ko1 re-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
im ri-ka loor ro an. Elon iaan ar- mor  kon wain ko rekaal. E lanne
˜
mej rein rar erom ri-ka looran. enaaj kom mane  men in, nien
˜
16 Ke skraib ro jan kumi eo an wain ko renaaj potak im jor-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Parisi1 ro rar lo an m ona ippan raan im enaaj lutok wain ko.
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ri-toltol eowoj ro im rijjerawiwi Wain ko rekaal rej aikuj pad ilo
˜ ˜ ˜
ro, reba nan ri-ka loor ro an im nien wain ko rekaal.”
˜ ˜ ˜
ba: “Ri-Kaki ne
˜ ˜ ˜
 ami ej m ona ip-
˜ 23 Juon iien, Jesus ear ilok 
pan ri-toltol eowoj im rijjerawi- ˜
˜ ibu lon jikin kallib in wiit ko ilo
wi ke?” 17 Ke Jesus ear ron ˜
˜ raanin Jabot.1 Innem ri-ka loor
men in, ear ba nan er: “Ro re- ˜
˜ ro an rar jino ittum leen wiit
˜
kajoor rejjab aikuji juon takto,
˜ ˜ ke rej etal ippan lok.  24 Ke
ro renaninmej wot. Iar jab itok Parisi ro rar lo men in, rar ba
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
bwe in pukot ro rewanok,1 ak nane: “Lale m ok! Etke rej kom- 
iar itok bwe in pukot rijjerawi- ˜
mane  men ne  ke emo kom mane 
˜
wi ro.” ilo raanin Jabot?” 25 Ak ear
˜ ˜
18 Parisi ro im ri-ka loor ro ba nan er: “Ta komij  janin kar
˜ ˜ ˜ ˜
an Jon rekon jitlok.  Kon men riit kon men eo Devid ear kom- 
˜
in, ri-ka loor ro an Jon rar itok mane  ke ear pad ilo aikuj im e
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nan ippan im ba: “Etke kom im lomaro  doon rar kwole ke?
˜ ˜ ˜
kab ri-ka loor ro an Parisi ro ko- 26 Ilo bwebwenato eo kon bu-
mij ekkeini ammim jitlok  ak ri- rij eo eutiej etan Ebaiatar,
˜
ka loor rane  am rejjab?” 19 In- Devid ear de lo n lok  ilo mweo 
˜ ˜ ˜
nem Jesus euwaake er im ba: im on Anij im kane bureet in
˜ ˜
“Ewor ke unin an ro m ottan aje lok1  ko im ear bar le lok  ki-
˜ ˜ ˜
leo ej kab m oj an mare  buro- jen lomaro  doon. Emo an jab-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
m oj im jitlok  ne leo ej padwot dewot kani men kein konke rej
˜ ˜ ˜ ˜
ippaer? Rejjab aikuj jitlok  toon nan burij ro wot. 27 Innem
˜ ˜ ˜
2:14 1 At eo juon etan Matu. 2 Lale ko- 2:20 1 Lale “Jitlok”  ilo Kome le le Ko.
˜
me le le eo itula l ilo Mt 4:20. 2:15 1 Ak 2:22 1 Nien wain ko me rar kom mani 
˜ ˜
“jijet ilo tebo l eo.” 2:16 1 Lale “Parisi” jan kilin menninmour. 2:23 1 Lale “Ja-
˜ ˜ ˜ ˜
ilo Kome le le Ko. 2:17 1 Me le lein, ro rej bot” ilo Kome le le Ko. 2:26 1 Lale “Bu-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lomnak
 bwe rewanok lok  jan ro jet. reet in aje lok”
 ilo Kome le le Ko.
MARK 2:28–3:18 78
˜ ˜ ˜ ˜
ear jiron lok  er im ba: “Anij ear einwot, elon jarlepju in armej
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kom mane  raanin Jabot nan ji- rar itok nan ippan jan Jerusa-
˜ ˜
pan armej. Ear jab kom man  ar- lem, Aidumia, jikin ko iturea-
˜
mej bwe ren kautiej raanin rin Reba Jordan, im jan jikin
˜ ˜
Jabot. 28 Kon men in, Nejin ko ipe laakin Tair im Saidon.
˜ ˜ ˜
armej ej bar Irooj in Jabot.” Rar jibadeketok konke rar ron
˜ ˜ ˜
3 Juon iien Jesus ear bar de-
˜
lo n lok  ilo juon im on kabun,
˜
˜
˜
kon men ko woj ear kom mani.
9 Innem ear jiron ri-ka loor ro
˜
˜


im juon em maan  emej rajetin an bwe ren kopooje juon wa

˜ ˜
pein ej pad ijo. 2 Innem Pa- nane bwe armej ro ren jab
˜ ˜
˜ kobaje.
 10 Konke ear komour
risi ro rar kanooj lale waween ˜ ˜ ˜
˜ ˜ elon ri-naninmej, aolep ro me
an Jesus mak  utkut bwe ren ˜ ˜ ˜
˜ ewor naninmej ko re l lap ippa-
lale enaaj ke komour em maan  ˜ ˜
˜ ˜ er rar kepaake bwe ren unu-
eo ilo raanin Jabot1 konke ˜ ˜
˜ ˜ ri. 11 Iien otemjej ne jetob ko
ren kom man  ruon. 3 Im ear ˜
˜ ˜ rettoon rej lo e, rej bunpedo
ba nan em maan  eo emej raje- ˜ ˜
tin pein im ba: “Jutak im itok nane im lam oj im ba: “Kwe Ne-
˜ ˜
nan ije io lap.” 4 Innem Jesus jin Anij!” 12 Botab, ear luk-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ear ba nan er: “Ta eo emalim kuun jiron er elon alen bwe ren
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nan kom mane  ilo raanin Jabot, jab konnaanek ro jet kon e.
˜ ˜
men ko rem man  ke ak men ko 13 Innem ear wanlon lok  ilo
˜ ˜ ˜
renana? Emalim nan lom  o oren  juon to l im ear kur lok  jet iaan
˜
juon armej ke ak mane?”  Bo- ri-ka loor ro an, im rar ilok 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
tab rar jab uwaak nan jidik. nan ippan. 14 Im ear kaalot
5 Innem ear kalimjek er im ear 12 iaaer, im ear naetaer  rij-
˜ ˜ ˜
illu ippaer, botab ear bar luk- jilok. Em maan  rein rar itoitak
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kuun burom oj kon an pen bu- ippan im ekon jilkin lok  er bwe
˜
rueer. Kon men in, ear ba
˜ ˜
ren kwa lok  naan. 15 Ear bar
˜ ˜
nan em maan  eo: “Kwon er loke  le lok  nan er maron bwe ren ka-
peim.”  Im ke ear er loke pein, ˜ ˜
 diwoj lok  jetob ko rettoon.1
˜ ˜ ˜
pa eo ear oktak im bar em man. 
˜ 16 Enin ej at ko etan em- 
6 Innem Parisi ro rar diwoj- ˜ ˜ ˜
˜ maan
 ro 12 ear kaalot er: Sai-
lok,
 im ilo iien eo wot rar kwei- ˜
˜ mon, eo Jesus ear naetan  Piter,
˜
lok  lok  ippan armej ro doon
˜ 17 lomaro  nejin Zebedi etaer
Herod. Rar pepe ippan doon Jemes im Jon (Jesus ear nae- 
bwe ren man  Jesus. taerro Boanerjis, me le lein “Ne-
˜
7 Botab Jesus im ri-ka loor jin Jourur”), 18 im Andru, Pi-
˜
ro an rar ilok  nan Loma  lo in lip, Bartolomu, Matu, Tomas,
˜ ˜ ˜ ˜
Galili, im elon jarlepju in ar- Jemes nejin Alpios, Tadios,
˜
mej jan jikin ko ilo Galili
im Judia rar loore lok.  8 Bar- 3:15 1 Naan eo ilo kajin Grik ej
˜ ˜ ˜
dai·moMni·on, ej jiton lok
 nan enje l ro
˜ ˜
3:2 1 Lale “Jabot” ilo Kome le le Ko. renana.
79 MARK 3:19–4:5
˜ ˜ ˜
Saimon, eo im e lap an kijejeto, jabdewot eo ej konono nae 
˜ ˜ ˜ ˜
19 im Judas Iskariot, eo ear jetob kwojarjar,1 enaaj wor
˜ ˜ ˜ ˜
ketake Jesus tokalik. ruon nan indeeo im Anij ejja-
˜ ˜
Innem ke Jesus ear de lo n lok  min jo lok  an bod.” 30 Unin an
˜
ilo juon em,  20 ear bar itok Jesus ba naan kein ej konke
˜
˜ rar ba: “Euwe jetob ettoon ip-
juon jarlepju in armej nan ip- ˜
˜ ˜ pan.”
pan. Kon men in, ekar ejje-
˜ ˜
lok iien aerean ri-ka loor ro 31 Innem jinen Jesus im lo-
˜ ˜ ˜
an m ona. 21 Ke ro ilo baam-  maro
 jatin rar itok im ju-
˜ ˜ ˜
le eo an rar ron kon men in, tak inabojin mweo,  im rar
˜ ˜ ˜ ˜
rar etal bwe ren anini, kon- jilkin lok  juon bwe en kurtok
˜ ˜ ˜ ˜
ke rar ba: “Em oj an jino jor- e. 32 Ilo tore in, elon armej
˜ ˜ ˜ ˜
raan komalij en an.” 22 Bar- rej jijet iturin Jesus, im rar ba
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
einwot, skraib ro rar itok jan nane: “Jinom im lomaro  jatum
˜
Jerusalem rar ba: “Beelzebub1 ran inaboj rej kappukot eok.”
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ne  ippan. Ej kadiwoj lok  jetob 33 Botab ear ba: “Won eo
˜ ˜ ˜ ˜
ko rettoon ikijjeen ri-tol eo jino, im won ro jatu?” 34 In-
˜ ˜
an jetob ko rettoon.” 23 Kon nem ear kalimjeke ro rej jijet
˜ ˜
men in, ear kurtok er nan ip- im doululi, im ear ba: “Errein ej
˜ ˜ ˜ ˜
pan im kwa lok  jet waanjonak ro jino im ro jatu! 35 Jabde-
˜ ˜ ˜
im ba: “Setan emaron ke kadi- wot eo ej koman  man ankilaan
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
woj lok  Setan? 24 Juon aelon Anij, armej in ej jino im jeiu
˜
˜ ˜ ˜ kab jatu.”
enaaj jorraan ne armej ro ie
˜
rej jumaik
ilo juon baamle
 doon, 25 im ne ro

˜ ˜
rej jumaik  4 Jesus ear bar jino katakin
armej iturin lojet,  im juon
˜
doon, enaaj jorraan baamle  eo. jarlepju e lap ear itok nan ip-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
26 Bareinwot e lanne Setan ej pan. Kon men in, ear uwe lok 
jumaik  e make im ro doon rej ˜
ioon juon wa im jijet im wonme-
jepel, enaaj jeepep lok  im jako. to lok  jidik, ak aolepen jarlep-
˜ ˜
27 Ejje lok  armej emaron de lo-  ju in armej ro rar pad iparijet.
˜ ˜
ne mweo  im on juon em maan
˜
 2 Innem ear jino katakin er ilo
ekajoor im buki men ko ilo- ˜ ˜ ˜ ˜
an kojerbal elon waanjonak ko.
waan mweo.  Ej aikuj mokta  Im ke ear katakin er, ear ba:
˜ ˜ ˜
lukwoje em maan
˜
 eo ekajoor in- 3 “Komwin  ronjake, ewor juon
nem emaron ko oti  men ko ilo- ri-kallib ear ilok  im jeor ine.
˜
waan mweo.  28 Ij jiron kom 4 Ke ear jeor ine, jet ine rar
˜ ˜ ˜
bwe Anij enaaj jo lok  bod ko wotlok  itorerein ia l eo im bao
otemjej an armej. Enaaj jo lok ˜ ˜
 ko imejatoto rar katem kani.
˜ ˜ ˜
aer bod jekdo on
˜
 ne enana men 5 Ine ko jet rar wotlok  ilo ijo
ko rej kom mani  im jekdo on ˜
 edekake im edik bwidej eo ie,
˜ ˜ ˜
ne rej konono nae.  29 Botab,
˜ 3:29 1 Ak “kajoor eo an Anij.” Lale “Je-
˜ ˜ ˜
3:22 1 At eo juon etan Setan. tob kwojarjar” ilo Kome le le Ko.
MARK 4:6-24 80
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
im ear m okaj aer eddek kon an wotlok  ijo edekake rej jiton lok 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
mani bwidej eo. 6 Botab kon nan armej ro me ej m oj wot
˜ ˜
an kajoor an det rar aemed lok,  aer ronjake naan eo ak em ok-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
im kon an ejje lok  okraer rar aj aer tomake im m on on o kake.
˜ ˜ ˜ ˜
mej. 7 Im ine ko jet rar wot- 17 Botab jidik wot iien aer to-
˜ ˜ ˜ ˜
lok  ibwiljin mar kaloklok ko. mak konke ine ko rar jab eddek
˜ ˜ ˜ ˜
Im ke kaloklok ko rar eddek lok,  ilo burueer. Innem ke rej iioon
˜ ˜ ˜ ˜
rar kapan aer eddek im rar jab entaan ak jumae  kon wot naan
˜ ˜
kalle. 8 Ak jet ine rar wotlok  eo, em okaj aer ebbeer. 18 Ine
˜ ˜
ioon bwidej eo em man,  im rar ko rar wotlok  ibwiljin mar ka-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jino eddek im kilep lok  im jino loklok ko rej jiton lok  nan armej
˜ ˜
kalle. Jet rar kalle 30, jet 60, im ro rej ronjake naan eo, 19 bo-
ko jet 100 alen lap lok.”  9 In- ˜
˜ tab inepata ko an jukjukun pad
nem ear wonmaan  lok  im ba: ˜
˜ ˜ ˜ ˜ in1 im aujiid eo kon mweiuk,  im
“Eo ewor lojil  nin nan ronjake, ˜ ˜ ˜
˜ konaan  ko jet rej jelot burueer
en ronjake.” ˜
im kapan ennaan ˜ eo bwe en
˜
10 Ke ej make iaan, rijjilok jab kalle. 20 Aliktata, ine ko
˜
ro 12 im ri-ka loor ro an rar kaj- rar wotlok  ioon bwidej eo em- 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jitok ippan kon me le lein waan- man  rej jiton lok  nan armej ro
˜ ˜ ˜ ˜
jonak ko ear kwa loki.  11 In- rej ronjake naan eo im m on o-
˜ ˜ ˜ ˜
nem ear ba nan er: “Em oj lewaj n o in boke. Ine kein rar eddek
˜ ˜ ˜ ˜
nan kom men eo ettino im eok- im lon leer. Kon men in, jet rar
˜ ˜ ˜
kwojarjar an Aelon eo an Anij.1 kalle 30, jet 60, im ko jet 100.”
˜ ˜
Ak ro jet, ij kojerbal waanjo-
˜ ˜ 21 Im ear bar ba nan er:
nak ko 12 bwe mene rej reito “Ejje lok  en ej kalbubuuki juon
˜ ˜
reitak ak ren jab loe, im mene laam kon iep1 ak illik laam iu-
˜
rej ronjake ak ren jab me le le mwin  peet. Armej rej illik
˜ ˜
nan jidik. Enin unin reban ok-
˜ ˜ laam ilo jikin laam.  22 Jabde-
tak nan Anij bwe en jo lok  bod ˜
˜ wot men ko renojak  renaaj wa-
ko aer.” 13 Innem ear won- ˜
˜ lok,  im jabdewot men ko retti-
maan
 lok  im ba: “Enaaj ewi wa- ˜ ˜
˜ no rejjamin nojak  nan indeeo.
˜ ˜ ˜ ˜
ween ami me le le kon waanjo-
˜ 23 Eo ewor lojil  nin nan ronja-
nak ko jet ke komij  jab me le le ˜
˜ ˜ ke, en ronjake.”
kon waanjonak in? ˜ ˜
24 Ear wonmaan  lok  wot im
14 “Ri-kallib eo ej jeore ba: “Komwin  pokake men ko
˜ ˜ ˜
naan eo. 15 Ine ko rar wot- komij  ronjaki. Jonan eo ko-
˜ ˜ ˜ ˜
lok  itorerein ia l eo rej jiton lok  mij  le loke  ej jonan eo naaj bar
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nan armej ro me ej m oj wot aer lewaj nan kom,1  botab enaaj
˜
ronjake naan eo ak Setan ei-
tok im jo loke 4:19 1 Ak “mour in.” Lale “Jukjukun
 ennaan eo kar li-
˜ ˜ ˜ ˜
kuti ilo burueer. 16 Ine ko rar pad” ilo Kome le le Ko. 4:21 1 Ak “juon
˜
iep in kein jonak.” 4:24 1 Ak “Naaj
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
4:11 1 Ak “Kien eo an Anij.” Lale “Aelon kom man  nan kom ilo ejja waween eo
˜ ˜ ˜ ˜
eo an Anij” ilo Kome le le Ko. wot komij  kom man  nan ro jet.”
81 MARK 4:25–5:2
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lap lok  wot jonan eo komij
kar nan jonan eo remaron me-  boke.
˜
25 Jabdewot eo eme le le, naaj le le kake. 34 Aolep iien ear
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kom man  bwe en lap lok
kojerbal waanjonak ne ej kon-  wot an
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
me le le. Botab jabdewot eo ejjab
naan nan armej ro. Botab ne
˜ ˜ ˜ ˜
me le le, mene ewor jidik an je la
ej make iaan ippan ri-ka loor ro
˜ ˜ ˜ ˜
ippan ak enaaj jako jane.” an, ej kome le leik er kon aolep-
˜
26 Innem ear wonmaan en men kein.  lok 
˜ ˜ ˜ ˜
im ba: “Aelon eo an Anij ej ain-
˜ 35 Joteenin  raan eo wot,
wot juon em maan  ˜
eo ej jeor ˜
ear ba nan er: “Jen etal nan
 ioon bwidej. 27 Em- ˜
ine ko na iturajetin loma ˜  lo in.” 36 In-

maan  eo ej kiki ilo bon im ruj- ˜
nem alikin aer jilkin lok  jarlep-
lok  ilo raan, ak ine ko rej ju l1 ˜
ju eo, rar uwe lok ˜  ippan ilo wa
im aetok lok,  botab em maan  ˜ ˜ eo
eo. Ekar bar lon wa
˜ ˜ ˜ rar je-
ejjab je la ewi waween aer ed- ˜
rak ippaer lok. ˜  37 Alikin aer
dek. 28 Jidik kon jidik, ine ko ˜
jerak, tokalik ear wa lok  juon
rar make eddek lok ˜  ilo bwidej ˜
lan e lap, im kon an lap an ˜
eo. Moktata  ewa lok  mejaer, to- ˜
˜ no  ko bunut wa eo, ejino uwe-
˜ ˜ ˜
kalik ej wa lok  bolok, im alikta- ˜ ˜
lok  dan im wa eo eiton douj.1 ˜
ta ewa lok  leer. 29 Ej jino wot
38 Botab Jesus ear pad i lok-
˜ ˜
˜ ˜ ˜
an kalo leer ak ejeki kon jiko l,wan wa eo im pitoke juon pet
˜ ˜
konke eiien mad 
im kiki. Innem rar karuji im m od.”
˜
30 Im ear bar wonmaanba: “Ri-Kaki, ta kwojjab abn o-  lok  ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜
wot im ba: “Ta eo jemaron kei- n o ke m ottan jidik jemej ke?”
˜ ˜ ˜ ˜
di Aelon eo an Anij nane? Ak 39 Kon men in, ear jerkak im
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
waanjonak ta eo jemaron kojer- kauwe koto eo im konnaan-
˜ ˜
bale nan kome le le kake? 31 Ej lok 
˜
nan lojet  im ba: “Kwon
˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ainwot juon ineen mustard.1 bojrak im ikon!” Im ear jako
Ine in ediktata iaan aolep ine ˜
an lap koto im ear lukkuun lur.
ko ilo la l in rej jeori ilo bwidej. ˜
˜ 40 Im ear ba nan er: “Etke ena-
˜ ˜
32 Botab alikin aer jeore, toka- ˜ ˜
nin lap ami mijak? Ta ejjanin ˜
lik ej eddek lok ˜  im kilep lok ˜  jan ˜
wor ami tomak ke?” 41 Botab
keinikkan otemjej ilo juon jikin ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
rar lo lno n wot, im rar konnaan˜
kallib. Bareinwot, ra ko raan ˜ ˜
nan doon im ba: “Won armej in
rekkillep im bao in mejatoto ko ˜ ˜
˜ ke mene koto im no ˜  ak rej bar
rej katem pad ilo ellorin.”
pokake e?” ˜ ˜ ˜
33 Jesus ear kojerbal elon ˜
waanjonak ko ainwot waanjo-
˜
nak kein nan katakin armej ro
˜
˜
˜
Innem rar topar lok ˜
ri-Gerasa ro ilo turajetin lo- 5
 ijo jikin
˜
˜
˜ ma  lo eo. 2 Jesus ej to lok  wot
kon naan eo. Ear katakin er ek- ˜
jan wa eo ak juon em maan  me
4:27 1 Ak “jino eddek.” 4:31 1 Ak jetob ˜ ˜
ettoon ear mok1  na  ippan
“juon ine jidikdik.” Juon ine ilo Israel.
˜ ˜
 im erom juon 4:37 1 Ak “tum mwila
Ine in emaron eddek lok  l lok.”
 5:2 1 Ak
˜ ˜
wojke 15 ne aetokan. “de lo n.”
MARK 5:3-19 82
˜ ˜ ˜ ˜
ej itok jan ibwiljin lob1 ko im komin mok  na  ippaer.” 13 In-
˜ ˜ ˜
wonmaiki.  3 Em maan  in ej jo- nem ear kot lok  aer etal. Kon
˜ ˜
kwe ibwiljin lob ko, im aolep men in, jetob ettoon ko rar di-
˜ ˜ ˜
iien ko ear pad ijin, ejje lok  ar- woj lok  jan em maan  eo im etal
˜ ˜ ˜
mej ear maron lukwoje jek- im mok  na  ippan piik ko, ena-
˜ ˜ ˜
do on  ne rej kojerbal jeen. nin 2,000 oran aolepen piik
˜ ˜ ˜ ˜
4 Elon alen aer kar lukwoje kein. Innem piik ko rar ettor im
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
pein im neen kon jeen, botab wotlok  jan torerein to l eo1 nan
˜ ˜
ej kajju tumwi  jeen kein. Ejje- lojet,  im aolepeer rar ma lon im
˜ ˜
lok  juon ear maron kabojrake mej. 14 Ro rar lale piik ko rar
˜ ˜ ˜
kon an kajoor. 5 Raan im bon ko, im rar ilok  im kwa lok  nan
˜ ˜ ˜
ej pad ilo lob ko im to l ko, armej ro ilo bukwon eo im ji-
˜ ˜ ˜
im ej ellam ojm oj im kakinejne- kin ko ipe laakin. Kon men in,
˜ ˜ ˜
je anbwinnin kon deka. 6 Ke armej ro rar etal bwe ren lale
˜
ej reilok  im lo Jesus jan ijo et- ta eo ear wa lok.  15 Innem ar-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
to lok,  ear ettor lok  nan ippan mej ro rar itok nan ippan Jesus
˜ ˜
im bunpedo nane. 7 Im ear la- im rar loe em maan  eo jarin ta-
˜ ˜
m oj im ba: “Jesus, Nejin Anij rinae1  in jetob ettoon ko rar
˜ ˜
eo Eutiejtata, ta ne  kokonaan  mok  na  ippan.2 Armej ro rar
˜ ˜ ˜ ˜
jan na? Ij akwe lap nan eok bwe jino mijak konke rar loe an em- 
˜ ˜ ˜
kwon kajje kon Anij bwe kwo- maan  eo jijet ijo, botab ej nuk-
˜ ˜ ˜
ban kaentaan eo.” 8 Unin an nuk im ejako an wudeakeak.
˜ ˜ ˜
aindein ej konke Jesus ear ba 16 Bareinwot, ro rar lo ta eo
˜ ˜ ˜ ˜
nane: “Jetob ettoon, kwon di- ear wa lok  rar konnaanek armej
˜ ˜ ˜
wojtok jan em maan  ne.”
 9 In- rein kon em maan
˜
 eo im piik
˜ ˜
nem Jesus ear kajjitok ippan ko. 17 Kon men in, rar akwe-
˜ ˜
im ba: “Etam?”  Im ear uwaak im lap nan Jesus bwe en etal jan
˜
ba: “Eta in Jarin Tarinae,1  kon- ijo jikier.
˜ ˜ ˜
ke kom lukkuun lon.” 10 Im 18 Im ke Jesus ear uwe-
˜
e lakkar akwe lap nan Jesus bwe lok  ioon wa eo, em maan  eo je-
˜ ˜ ˜
en jab jilkin lok  er jan jikin eo. tob ettoon ear mok  na  ippan
˜ ˜ ˜ ˜
11 Ilo kar tore in, elon piik ear akwe lap in etal ippan lok.
˜ ˜

˜ ˜ ˜ 19 Botab ear jab kot lok
rej m ona ilo juon to l. 12 Im ˜ ˜
 an etal
˜ ak ear ba nane: “Kwon jep laak
jetob ettoon ko rar akwe lap ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ nan mweo  im om im nan ippan
nane im ba: “Kwon jilkin lok  ˜
˜ ˜ ro nukum,  im kwa lok  nan er
kom nan ilowaan piik kan bwe ˜
˜ kon aolep men ko Jeova1 ear
5:2 1 Kajin Grik, “libon keememej.”
5:9 1 Kajin Grik, “Legion.” Ilo iien ko ˜
5:13 1 Ak “jirumle eo ilo to l eo.” 5:15
˜ ˜ ˜
etto ilo jarin tarinae
 eo an aelonin 1 Kajin Grik, “legion.” Lale kome le le eo
˜
Rom, juon legion ej tarrin 4,000 lok  nan Mk 5:9. 2 Naan eo ilo kajin Grik
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nan 6,000 ruttarinae.
 Ilo Baibo l, naan ej dai·mo·nizo·mai, ej jiton lok  nan eo
˜ ˜ ˜ ˜
in legion ej konono kon juon jonan eo emok  ippan. 5:19
 enje l ro renana na
˜
ekanooj lap. 1 Lale “Jeova” ilo Kome le le Ko.
83 MARK 5:20-39
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kom mani  nan kwe im kon an
enjake an mour jan naninmej
˜
kar turiamokake  eo an. eok.” 20 In-
˜ ˜
nem em maan  30 Im em okaj an Jesus kile
eo ear etal nan
˜ ˜
jikin ko ilo Dekapolis1 im ear an kajoor diwoj lok  jane, innem
˜ ˜ ˜
jino kwa lok  kon aolep men ko
ej oktak lik lok  nan ippan armej
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Jesus ear kom mani ro im ba: “Won ear unur nuk-  nane, im
˜ ˜ ˜
aolep armej ˜ nuk e ao?” 31 Ak ri-ka loor ro
ro rar bwilon.
˜
21 Alikin an Jesus jerak jan an rej uwaake im ba: “Etke
˜ ˜ ˜
˜ ˜
kwoj kajjitok im ba, ‘Won ear
ijo nan turajetin loma ˜ ˜ ˜  lo eo, ˜ ˜
juon jarlepju e lap ear kajju unur eo?’ ke kwoj lo wot an
˜ ˜ ˜ ˜
wonmaiki  armej rein kobaj
ke ej padwot iparijet.  eok?” 32 Bo-
˜
22 Jairos, juon iaan ro rej lale tab ear reito reitak im pukot
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜
won eo ear unuri. 33 Kora eo
im on kabun eo ilo jikin eo, ear ˜ ˜
itok im ke ej loe, ear bukwe- ear je la bwe emour jan na-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lolo nane. 23 Im elon alen an ninmej eo an. Innem ej mijak
˜ ˜ ˜
im wudiddid wot ak ej jade- ˜
akwe lap im ba: “Ledik en neju ˜ ˜
lok  im bukwelolo imaan ˜  Jesus
elukkuun do olol.1  Kwon jouj im ˜
im kwa lok ˜  aolep men nane.
itok im likut peim ioon bwe ˜
˜34 Im Jesus ear ba nane:
en maron mour.” 24 Innem ˜ ˜ ˜
“Neju, am tomak ear komour ˜
Jesus ear etal ippan lok, ˜  im ˜
juon jarlepju e lap ear loore lok eok. Kwon ilok  ilo aenom man,
 
˜ ˜ ˜
im e lap aer kobaje. em oj am mour jan naninmej eo

am.” ˜ ˜ ˜ ˜
25 Ak kiio ewor juon kora ˜ ˜
˜
35 Ke ej konono wot, jet em- ˜ ˜ ˜ 
ijo ear to or  lok  kon botoktok iu- ˜ ˜ ˜
maan  ˜ jan mweo  im on Jairos rar
mwin
 12 iio. 26 E lap an kar ˜
˜ ˜
itok im ba: “Em oj an mej ledik ˜
entaan ippan takto ro ear etal ˜ ˜
˜ eo nejum! ˜  Ebwe ne  am kaabn o-
ippaer, im ear kojerbale aolep- ˜ ˜
˜ ˜
en jaan ko an bwe en pu- n oik ri-Kaki ne.”  36 Botab
˜ ˜
kot kilen an mour. Botab, ear Jesus ear ron ta ko rej ba im
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jab mour jan naninmej eo an, ear ba nan Jairos: “Kwon jab
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ak ear nana lok inepata, kwon kwa lok  wot. 27 Kora  wot am
˜
in ear ron kon men ko ar- tomak.” 37 Im Jesus ear jab
˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
mej ro rar ba kon Jesus. Kon kot lok  an jabdewot ilok  ippan-
˜ ˜
men in, ear etal ibu lon armej lok  ijellokun  wot Piter, im jem-
˜
jein jemjati ro ruo etaer, Jemes ˜ ˜
ro lok  im pad ilikin im unuri
im Jon. ˜
nuknuk eo an, 28 konke e lak- ˜ ˜
kar ba ilo buruon im ba: “Ne 38 Innem ke rar topar lok
˜ 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
inaaj unuri wot nuknuk en mweo  im on Jairos, ear loe an
˜
an, inaaj mour.” 29 Innem ear armej ro kom man  iruj im aer
˜
kajju bojrak an to or
˜ ekkeilok  im jan. 39 Ke ej de-
 lok,  im ear
˜ ˜
lo n lok  ear ba nan er: “Et-
˜ ˜ ˜
5:20 1 Ak “Jikin ko Jonoul.” 5:23 1 Ak ke ko mij
 ja n im k om man  iruj?
“epaak an jako.” Ejjab mej ledik en,  ak ej kiki.”
MARK 5:40–6:14 84
˜ ˜
40 Innem armej ro rar jino kaj- kwon eo an im ro nukun kab ro
˜ ˜ ˜
jirere kake e. Botab alikin an ilo mweo  im on rejjab kautieje.”
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kadiwoj lok  er, ear bok jeman 5 Kon men in, ear jab kom man 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
im jinen ledik eo im ri-ka loor elon menin bwilon ilo bukwon
˜ ˜ ˜
ro ippan lok  nan ijo ledik eo ej eo, ak ear likut pein ioon jejjo
˜ ˜ ˜ ˜
pad ie. 41 Im ear jibwe pein wot ri-naninmej im komour er.
˜ ˜ ˜
ledik eo im ba: “Talita kumi,” 6 Ear kanooj bwilon kon an ej-
˜ ˜
me le lein naan kein ne jej ukoti je lok  aer tomak. Innem ear ji-
˜ ˜ ˜
ej, “Ledik en,  ij jiron eok, kwon badek lok  aolepen bukwon ko
˜
jerkak!” 42 Im em okaj an le- jet ilo jikin in im katakin armej
dik eo jerkak im jino etetal. ro ie.
˜ ˜ ˜ ˜
(12 an ledik eo iio.) Ke jeman 7 Im ear kurtok rijjilok ro 12
˜ ˜
im jinen rej loe men in, rar im le lok  aer maron nan kadi-
˜ ˜ ˜ ˜
lukkuun bwilon, im ear lap aer woj lok  jetob ko rettoon. Innem
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ear jilkin lok  er, ruo iaan ruo
m on on o. 43 Ak elon alen an1 ˜ ˜
˜ ˜ iaan. 8 Bareinwot, ear jiron
jiron er bwe ren jab konnaa- ˜
˜ ˜ er bwe ren jab ebbok jabde-
nek jabdewot kon men in. In- ˜
nem ear ba bwe ren le lok  kijen wot men ilo ia l eo aer lok  ijel-
˜ ˜ ˜ ˜
ledik eo bwe en m ona. lokun wot juon jokon.  Ear ba
˜ ˜
˜ ˜ bwe ren jab ebbok pilawa, nien
6 Innem ear ilok
˜
bukwon eo an, im ri-ka loor
 jan ijo nan
˜
˜ ˜ ˜
m ona, im jaan1 ilo kanur ko
aer. 9 Ak ear jiron er bwe ren
˜ ˜
˜
˜ ˜

ro an rar etal ippan lok.  2 Ke ˜

etal wot kon juuj im nuknuk ko
˜
˜ ˜ ˜
ear jejjet raanin Jabot,1 ear rej konaki.  10 Ear wonmaan- 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ilok  nan im on kabun eo im jino lok im ba nan er: “Jabdewot ji-
an katakin armej ro ie. Ena- ˜ ˜
˜ ˜ kin komij  etal nane im de lo n lok 
nin aolep armej ro rar ronja- ilo juon em,  komwin  jokwe ie
˜ ˜ ˜
ke rar kanooj bwilon, im rar mae iien komij  ilok  jan jikin eo.
˜ ˜ ˜ ˜
ba: “Lein  ear bok jan ia men 11 Botab jabdewot jikin rejjab
˜ ˜ ˜ ˜
kein? Etke kar le lok  malotlot in karwaineneik kom ak ronjake
˜ ˜ ˜
nane im le lok  an maron bwe en kom ie, komwin  pikpikuri nee-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kom man  menin bwilon? 3 Ej- mi im jo lok  jan bunalin ne ko-
˜ ˜
jab kaamt  o eo nejin Meri in ke? mij etal jane. Men in ej kein
˜ ˜
Im ejjab ke etan lomaro  jatin in kakkol er.” 12 Innem rar etal
Jemes, Josep, Judas, im Sai- ˜
˜ im kwa lok  naan nan armej ro
mon? Limaro
˜
 jatin rej jokwe ip-
˜ bwe ren uke lok,  13 im rar ka-
pad ilo bukwon in, ejjab ke?” ˜ ˜
˜ ˜ ˜ diwoj lok  jetob ko rettoon1 im
Kon men in, rar jab konaan  to- ˜ ˜
˜ kapit armej ro renaninmej kon
make. 4 Ak Jesus ear ba nan ˜
wei l im komour er.
˜ ˜ ˜
er: “Aolep iien armej rej kautiej
˜ 14 Kiin Herod ear ron kon
juon ri-kanaan. Botab ro ilo bu- ˜
6:8 1 Kajin Grik, “koba.” 6:13 1 Naan
5:43 1 Ak “ear lukkuun.” 6:2 1 Lale eo ilo kajin Grik ej dai·moMni·on, ej ji-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
“Jabot” ilo Kome le le Ko. ton lok
 nan enje l ro renana.
85 MARK 6:15-31
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
men kein konke ear bunbun ta1 ippan. Innem kiin eo ear
˜
etan Jesus, im armej ro rej ba nan ledik eo: “Kwa lok  jabde-
˜ ˜ ˜
ba: “Em oj an Jon ri-Peptaij jer- wot men kokonaan  im inaaj le-
˜ ˜ ˜ ˜
kak jan mej, enin unin ewor waj nan eok.” 23 Ear bar kal-
˜ ˜ ˜ ˜
an maron nan kom mani  men- limuri  im ba: “Jabdewot men
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
in kabwilonlon ko.” 15 Ak ro eo kwonaaj kajjitok ippa kake,
˜ ˜
jet rar ba: “E Ilaija.” Im bar jet inaaj lewaje, jekdo on  ne kwo-
˜ ˜ ˜ ˜
reba: “E juon ri-kanaan ainwot naaj kajjitok kon jimattanin ae-
˜ ˜ ˜
kar ri-kanaan ro etto.” 16 Ke lon in ao.” 24 Innem ledik eo
˜ ˜ ˜
Herod ej ron men kein, ear ear etal im kajjitok ippan ji-
˜ ˜
ba: “Jon, eo iar jebbare, em oj nen im ba: “Ta eo in kajjitok
˜
an bar mour.” 17 Mokta  lok
 kake?” Im jinen ear ba: “Bo-
˜ ran Jon ri-Peptaij.” 25 Im le-
Herod ear ijjilok lok  bwe ren ˜
˜ ˜ ˜ dik eo ear m okaj im jep laak
bok Jon im lukwoje im liku- ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ nan ippan kiin eo im ba: “Iko-
ti ilo kalbuuj kon wot Herodias ˜ ˜ ˜
˜ naan
 bwe kwon letok nan na
lio kar paleen Pilip, leo jein, ˜
˜ boran Jon ri-Peptaij ilo juon pi-
kon an kar Herod mareiki.  ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ leij kiio wot.” 26 Mene kiin eo
18 Elon alen an kar Jon jiron- ˜ ˜
˜ ear lukkuun burom oj, ak ear
lok
 Herod im ba: “Ejjab ma- ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ jab konaan  kojekdo on  kajjitok
lim bwe kwon bok kora ne  pa- ˜ ˜
˜ eo an ledik eo konke em oj an
leen leen jeim.”  19 Kon men ˜ ˜ ˜
˜ ˜ kom man  kallimur  im kon wot
in, Herodias ear lukkuun kuto- ˜
˜ ˜ ˜ ri-lotok ro an.1 27 Kon men
toik Jon im konaan  mane.
 Bo- ˜
˜ in, kiin eo ear kajju jilkin lok 
tab ear ejje lok  an maron ˜ ˜
˜ ˜ juon ruttarinae  im ear ba nane
20 konke Herod ear kojparoke ˜ ˜
˜ ˜ bwe en boktok boran Jon. In-
Jon kon an mijak im je la bwe ˜
˜ ˜ ˜ nem ruttarinae  eo ear etal im
ej juon eo ewanok im eokkwo-
˜ jebbare Jon ilo jikin kalbuuj.
jarjar. Jabdewot iien Herod ear ˜ ˜
˜ ˜ 28 Im ear boktok boran Jon
ron an Jon konnaan, ejaje en ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ioon juon pileij im le loke  nan
ta nane ak ear m on on o wot in ˜
˜ ledik eo, im ledik eo ear bok lo- 
ronjake. ˜ ˜
˜
21 Botab ear pe l lok  juon ke nan ippan jinen. 29 Ke ri-
˜ ˜ ˜
iien em man  nan an Herodias ka loor ro an Jon rar ron kon
˜ ˜ ˜ ˜
katoprak konaan  eo an ke ear men in, rar ilok  im bok anbwin
˜ ˜
jejjet raanin lotak eo an Herod. eo im likuti ilo juon lob.1
˜
Herod ear kom mane
˜
 juon ko-
˜ 30 Rijjilok ro an Jesus rar
˜ ˜ ˜ ˜
jota e lap im ear kurtok ri-utiej itok nan ippan im konnaanek e
˜ ˜ ˜ ˜
ro rej pad iumwin  maron eo an, kon aolep men ko rar kom mani 
kapen in jarin tarinae  ro, im im katakin ro jet kaki. 31 In-
˜
ri-utiej ro ilo Galili. 22 Ledik nem ear ba nan er: “Jen ilok 
˜ ˜
eo nejin Herodias ear jadetok 6:22 1 Ak “jijet ilo tebo l eo.” 6:26 1 Ak
˜ ˜ ˜
im eb, im men in ear kam on o-
˜ ˜ “ro rej jijet ilo tebo l eo.” 6:29 1 Kajin
n oik Herod im ro rar kojo- ˜
Grik, “libon keememej.”
MARK 6:32-50 86
˜
nan juon jikin ejje lok  armej ie ren jijet ioon ujooj ko,1 40 im
bwe jen kakkije jidik.” Ear ba armej ro rar jijet. Jet kumi 100
˜ ˜
men in konke ejjab bojrak an oraer im kumi ko jet 50 oraer.
˜ ˜
armej ro jibadektok er,1 im ej- 41 Im ear bok pilawa ko lalem
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
je lok  iien aer kakkije im m ona. im ek ko ruo, im˜ ear reilon lok 
˜ ˜ ˜ ˜
32 Kon men in, rar jerak im nan lan im jar. Alikin, ear kor-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jibadek lok  juon jikin me ejje- rajeti pilawa ko nan elon m ot-
˜
lok  armej ie bwe ren make- tan. Innem ear le lok  pilawa
˜ ˜
lok  iaaer. 33 Botab armej ro ko im ek ko nan ri-ka loor ro
˜ ˜ ˜
rar lo aer etal im elon rar bwe ren ajeji lok  nan armej ro.
˜ ˜ ˜ ˜
bar je la kake. Innem armej ro 42 Aolep armej ro rar m ona im
˜ ˜ ˜ ˜
jan bukwon ko woj rar ettor- mat, 43 im ke rar aini bween
˜ ˜ ˜
lok  nan jikin eo im rar topar lok  pilawa ko, ear obrak 12 iep, ej-
˜ ˜
ijo mokta  jan er. 34 Ke Jesus janin kobatok bween ek ko.
˜ ˜ ˜ ˜
ear to jan wa eo, ear lo jarlep- 44 Oran em maan  ro rar m ona
˜ ˜
ju in armej ro im ear turiamo-  pilawa ej 5,000.
˜ ˜ ˜ ˜
kake er konke rej ainwot jiip
˜ ˜ 45 Innem Jesus ear m okaj
ko ejje lok  aer jabot. Kon men ˜
˜ ˜ ˜ im jiron ri-ka loor ro an bwe
in, ear jino katakin er kon elon ren uwe ilo wa eo im jerak lok 
men. ˜ ˜
˜ imaan  nan ijo turajetin loma- 
35 Kiio ear jota lok  im ri- lo eo, im etal iturin lok  Betsei-
˜ ˜
ka loor ro rar itok nan ippan im da. Ke rar ilok,  ˜ ear jilkin lok 
˜
ba: “Ejje lok  jabdewot men ilo
˜ ˜ armej ro. 46 Alikin an armej
˜ ˜ ˜
jikin in ak m ottan jidik ebon. ro ilok,  ear wanlon lok  nan juon
˜ ˜ ˜
36 Kwon ba nan armej rein to l im jar. 47 Em oj an jok ma-
˜ ˜ ˜
bwe ren ilok  nan jikin kan rok ke wa eo ej pad ilo lukwo l-
˜ ˜ ˜
im bukwon kan repaak bwe pan loma  lo eo, botab ear make
˜ ˜ ˜ ˜
ren wia kijeer m ona.” 37 Im iaan ioon ane. 48 Im mokta 
˜
ear ba: “Komwin  le lok  kijeer jan an a l jino tak,1 ear jiba-
˜ ˜ ˜
m ona.” Im ri-ka loor ro reba: dek lok  ri-ka loor ro an ke ear
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
“Kokonaan  ke bwe komin etal lo aer entaan in aon on kon-
˜ ˜ ˜
im wia pilawa kon tarrin 200 ke koto eo eitok imaan  wa eo.
˜ ˜
denarii1 im le lok  nan armej Ke ej etetal lok  ioon dan im ji-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
rein bwe ren m ona?” 38 Im badek lok  er, ear ainwot ne ear
˜ ˜ ˜ ˜
eba: “Jete en pilawa˜ ippemi?
˜ iton etal wot jan er. 49 Im ke
Etal m ok im lale!” Alikin aer ˜
rar loe an etetal ioon dan, rar
lale rar itok im ba: “Lalem  ˜
˜ ˜ ˜ lam oj im ba: “Ta ne  ne  tok?”1
wot wudin pilawa im ruo ek.”
˜ 50 Er aolep rar loe im rar ka-
39 Innem ear kojenolok  armej ˜ ˜
˜ nooj mijak. Botab, ear m okaj
ro ilo jet kumi im jiron er bwe
6:39 1 Kajin Grik, “ujooj maroro.”
˜
6:31 1 Kajin Grik, “etal im itok.” 6:37 6:48 1 Me le lein, ikotaan 3 awa jimma-
˜ ˜ ˜
1 Jaan jelba in Rom. Lale “Denarios” ilo rok im iien en a l ej tak ilo 6 awa. 6:49
˜ ˜
Kome le le Ko. 1 Ak “Ettonak
 men in ke?”
87 MARK 6:51–7:11
˜ ˜ ˜ ˜
im konnaan lok  nan er im ba:
wot loore manit  in ej itok jan
“Komwin  peran im jab mijak
ro jim maer  ilo iien ko etto.
˜ ˜ ˜ ˜
bwe na e!” 51 Innem ear uwe- 4 Bareinwot, ne rej itok jan ji-
˜ ˜ ˜ ˜
lok  ioon wa eo ippaer, im ear kin wia ko, reban m ona mae 
˜ ˜ ˜
jako an lap koto. Kon men in, iien rej karreoik er make kon
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
rar lukkuun bwilon 52 konke dan. Ebar l o n manit
 ko jet rej
˜ ˜ ˜
rar jab je la ta me le lein menin loori. Nan waanjonak, mokta 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kabwilonlon eo ear kom mane jan aer kojerbal cup ko, pijja 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kon pilawa ko. Rejjanin de me- ko, paan ko kom man  jan koba,
˜ ˜
le le ilo burueer. rej aikuj katuloki1  ilo dan.)
˜ ˜
53 Im ke rar topar ijo tura- 5 Innem Parisi im skraib rein
jet, rar po lok  ilo jikin eo etan ˜ ˜
rar kajjitok ippan im ba: “Etke ˜ ˜
Genesaret, im rar anko ijo. ri-ka loor rane  am rejjab loore
˜ ˜ ˜
54 Botab rej to lok manit   wot jan wa im imminene ko an ro
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
eo ak em okaj an armej kile er. jim maad,  im rej m ona mene et-
˜ ˜
55 Im armej ro rar ettor lok toon peier?” 6 Ak ear jiron-  im
˜
konnaanek ro jet ilo jikin eo, lok  er im ba: “Kom ri-etao,
˜ ˜ ˜
im rar jino boktok ri-naninmej emool  wot an kar Aiseia ka- ˜
ro ioon men ko kinier tok nan naan kake kom ke ear jeje im
˜ ˜ ˜ ˜
ijo rar ron bwe Jesus ej pad ba, ‘Armej rein rej nobar eo
˜
ie. 56 Im jabdewot jikin ak ˜
kon tieer, botab elukkuun etto-
˜
˜ ˜ ˜ ˜
bukwon ak jikin kallib ej ilok lok  burueer jan eo. 7 Ejje lok  
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nane, armej ro rej boktok ri- tokjan aer kabun nan na konke
˜ ˜ ˜
naninmej ro nan jikin wia ko. katak ko aer rej itok jan kien ˜
Innem rej akwe lap nane bwe ˜
˜ ko kom manin ˜  armej.’ 8 Komij 
en kot lok  an ri-naninmej ro ˜
˜ ˜ ˜ ˜
julok  kien ko an Anij im eddap
unur wot torerein nuknuk eo ˜ ˜
wot nan manit ˜ ˜ ˜  im imminene ko
an. Aolep ro rar unuri torerein
nuknuk eo an rar mour. an armej.”
9 Innem ear bar ba: “Kom
7 Parisi ro im jet iaan skraib
ro rar itok jan Jerusalem
˜
lukkuun je la kappok ia lan ami
˜
˜
jab loore kien ko an Anij konke
˜
˜
im etal nan ippan Jesus im rar ˜
komwin  maron loore manit  ˜ im
kaapoo le. 2 Innem rar lo an
imminene kane ˜ ˜ ˜  ami. 10 Nan
jet iaan ri-ka loor ro an m ona ˜
˜ ˜
waanjonak, Moses ear ba,
kon peier mene ettoon1 im rar ˜
jab kwa le. 3 (Parisi ro im ao- ‘Kwon kautiej jema  m im ji-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lep ri-Ju ro reban m ona mae nom.’  Ear bar ba, ‘Jabdewot
iien rej kwa le addiin peier lok eo ej kwa lok  naan ko renana

˜ ˜ ˜˜
nan jimwin  kon jeman ak jinen, ren mane
peier. Rekonaan  
˜ ˜
nan mej.’ 11 Botab komij  ba,
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
7:2 1 Eoon in ejjab konnaan kon an ‘Ejje lok  jorraan ne jabdewot ej
moolin
 ettoon pein ri-ka loor ro. Ettoon ba nan jeman ak jinen im ˜ ˜
˜
konke rar jab loore manit
 eo an ri-Ju
˜ ˜
ro kon kilen kwa lko l pa. Lale Mt 15:2. 7:4 1 Kajin Grik, “peptaiji.”
MARK 7:12-28 88
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ba: “Em oj ao kallimur  nan ko renana: lon,1 ko ot,  uror,
˜ ˜ ˜ ˜
Anij bwe inaaj le lok  nane 22 lejan,1 arok, kom man  ko re-
˜ ˜ ˜
men ko1 imaron kar jipan eok jekkar, etao, peran in kom ma- 
˜ ˜
kaki.”’ 12 Kon ami aindein, ni men ko renana,2 ebbanban,
˜ ˜ ˜
komij  kom man  bwe armej ro konono nae,  utiej boro, im jaje-
˜ ˜
ren jab jipan jemaer ak jineer
˜ lokje
 n.  23 Aolep men kein re-
nan jidik. 13 Komij  kajejtok- ˜ ˜
˜ ˜ ˜ nana rej itok jan buruon armej
jan naan ko an Anij kon wot ˜
im rej kom man  bwe juon armej
manit im imminene kein ami en ettoon.”
˜ ˜
me komij
˜
 li lok  nan ro jet. Komij
˜ ˜ ˜

˜ 24 Innem ear ilok  jan ijo im
kom mani  elon men ko ainwot ˜
˜ etal nan jikin ko ipe laakin Tair
men in.” 14 Innem ear kurtok ˜
˜ im Saidon. Im ear de lo n lok  ilo
armej ro bwe ren itok nan ip- ˜
˜ juon em im ear jab konaan  bwe
pan, im ear ba: “Komwin  ao- ˜ ˜
˜ jabdewot en je la bwe emoot-
lep ronjake bwe komwin  me le- ˜ ˜
tok, botab armej ro rar je la
le ta ko ij ba. 15 Men ko rej ˜ ˜ ˜
bwe epad ijo. 25 Juon kora
kattoon juon armej imaan  me- ˜ ˜
˜ ear ron kon e im ear kajju itok
jan Anij ej men ko rej wa lok-  ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ nan ippan im bukwelolo iturin
tok jan buruon, ejjab men ko ej ˜
˜ neen. Jetob ettoon ear mok1 
kani.” 16 1—— na
˜
 ippan ledik eo nejin kora in.
˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜
17 Ke Jesus ear ilok  jan ar- 26 Kora in ej juon ri-Grik, jan
˜
mej ro im de lo n lok  ilo juon em,  jikin eo etan Pinisia ilo Siria,
˜ ˜ ˜ ˜
ri-ka loor ro an rar kajjitok ip- im ear akwe lap nan Jesus elon
˜ ˜ ˜
pan kon waanjonak eo. 18 Im alen bwe en kadiwoj lok
˜
 jetob
˜
ear uwaak er im ba: “Komij  jab ˜
˜ ˜ ettoon1 eo jan ledik eo nejin.
bar me le le ainwot er ke? Ko- ˜ ˜ ˜
˜ 27 Botab ear uwaake kora eo
mij  jab je la ke bwe men ko ˜
˜ im ba: “Jej aikuj kot lok  mokta 
juon armej ej kani rejjab kat- ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜ an ajri ro m ona nan ne remat,
toone? 19 Unin ej konke men ˜
konke ejjab jimwe 
˜
nan bok
˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ko ej kani rejjab de lo n nan bu- m ona ko kijen ajri ro im li loki 
˜ ˜ ˜ ˜
ruon ak rej wanla l lok  nan lo-  nan kidu jiddik ko.” 28 Kora
˜ ˜ ˜
jien im diwoj lok  jan anbwin- eo ear uwaak im ba: “Irooj,
nin.” Ilo an Jesus ba men in ej
˜ ˜ ˜
kaalikkar bwe aolep m ona im 7:21 1 Naan eo ilo kajin Grik ej
˜ ˜ ˜
erreo. 20 Innem ear bar ba: por·neiMa. Lale “L on” ilo Kome le le Ko.
˜ ˜
7:22 1 Lejan ej ne juon eo em oj an ma-
˜

˜ ˜
“Men ko rej wa loktok ˜
 ˜
jan bu-
ruon juon armej rej kattoone. re ej babu ak pad ippan juon eo ej-
˜ ˜ ˜ ˜
21 Bwe jan itulowa, jan bu- jab paleen. 2 Naan eo ilo kajin Grik ej
˜ ˜ ˜ ˜
ruon armej ej itok lomnak a·selMgei·a, ej jiton lok  nan juon eo ej 
lukkuun rupe kien ko an Anij im ejjab
˜
7:11 1 Kajin Grik, “korban.” 7:16 jook im kea nan jidik. 7:25 1 Ak “de-
˜ ˜
1 Mene ewa lok
 eoon in ilo jet ukokin l o
 n.” 7:26 1 Naan eo ilo kajin Grik ej
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
 ilo elon iaan dai·moMni·on, ej jiton lok
Baibo l, botab ejjab wa lok  nan enje l ro
bok lemlem in etto ko ilo kajin Grik. renana.
89 MARK 7:29–8:8
˜ ˜ ˜ ˜
kwoj mool,  ijo wot ke kidu jid- 37 Ear lap jan jonan an kar ar-
˜ ˜ ˜
dik ko rej pad iumwin  te- mej ro bwilon, im rar ba: “Ao-
˜ ˜ ˜ ˜
bo l eo im attukokoiki burar ko lep men ej kom mani  relukkuun
˜ ˜ ˜ ˜
rej wotlok  jan men ko kijen em man.  Jonan ej kom man  bwe
˜ ˜ ˜
ajri ro.” 29 Innem Jesus eba: ro rejarronron ren ron lokje  n
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
“Kon am ba men in, kwomaron im ro rejaje konnaan ren kon-
˜ ˜
etal. Em oj an jetob ettoon eo naan.”
˜ ˜ ˜ ˜
diwoj lok
30 Im kora eo ear jep laak nan
 jan ledik eo nejum.”
˜ ˜
˜
˜

8 Ilo iien in, ear bar wor juon
jarlepju e lap ear pad ippan
˜
˜ ˜
mweo  im on im ear loe ledik eo Jesus, ak kiio ejje lok  kijeer
nejin ej babu ioon peet eo, im ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ m ona. Kon men in, ear kurtok
ejako jetob ettoon eo jane. ˜
˜ ri-ka loor ro an im ba nan er:
31 Innem Jesus ear ilok ˜ ˜ ˜
 jan 2 “Ilukkuun burom oj kon ar-
jikin ko ilo Tair im ear etal ilu- ˜
mej rein konke jilu de raanin
jen lok  jikin ko ilo Saidon im ˜
aer pad ijin ippa˜ ak ejje lok  ki-
˜ ˜ ˜
Dekapolis1 bwe en jibadek lok  jeer m ona. 3 Ne inaaj jilkin-
Loma  lo in Galili. 32 Im armej ˜
˜ lok er nan ijoko jikier ak rek-
ro rar boktok juon em maan  ˜
˜ ˜ ˜ wole,1 renaaj lot lok  ilo ia l eo
ejarronron im epen an kon- aer lok,  im jet iaaer etto lok 
˜
naan, im rar akwe lap nan
˜ ijoko jikier.” 4 Ak ri-ka loor ro
Jesus bwe en likut pein ioon. rar uwaake im ba: “Jenaaj eb-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
33 Ear anini em maan  eo bwe bok ia pilawa nan naajdik ar-
˜ ˜
erro en make lok  iaaerro jan mej rein ke ejje lok  jabdewot
˜
armej ro. Innem ear likut ad- men ilo jikin in?” 5 Im ear
˜ ˜ ˜
diin pein ilo lojil  nin em maan  kajjitok ippaer im ba: “Bwe jete
˜ ˜
eo, im alikin an Jesus kar kap- ne  pilawa ippemi?” Im reba:
˜ ˜ ˜
lo, ear unur loon leo. 34 Im “Jimjuon.” 6 Im ear jiron ar- ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ear reilon lok  nan lan im bok mej ro bwe ren jijet la l. Ali-
˜ ˜ ˜ ˜
kutuon im ba nan em maan  kin, ear bok pilawa ko jimjuon
eo: “Eppata,” me le lein, “En pe l- im jar im kam moolol  Anij, im
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lok.” 35 Ilo iien eo wot, lo-  ear korrajeti nan elon m ottan
˜ ˜
jilnin em maan  eo ear pe l lok  im li lok  nan ri-ka loor ro an bwe
˜
im ear kajju em man  an kon- ren ajeji. Innem ri-ka loor ro
˜ ˜
naan. Em maan  eo ear jino kon- rar ajeji nan armej ro. 7 Ear
˜ ˜ ˜ ˜
naan ainwot an armej ro jet bar wor jejjo ek jiddik ippaer,
˜ ˜ ˜
bar konnaan. 36 Innem Jesus im alikin an jari, ear jiron ri-
˜
ear jiron er bwe ren jab kwa- ka loor ro an bwe ren bar aje-
˜ ˜ ˜ ˜
lok nan jabdewot kon men in. ji nan armej ro. 8 Im aolep
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Botab e lak lap lok  wot an jiron- rar m ona im mat, im ke rar
˜
lok  er men in, ej kab baj aini bween pilawa ko, ear ob-
˜ ˜
lap lok  wot aer konnaan kake. rak jimjuon iep ko rekkillep.
˜
7:31 1 Ak “Jikin ko Jonoul.” 8:3 1 Ak “rej jitlok.”

MARK 8:9-28 90
˜ ˜ ˜
9 Tokalik ear jilkin lok  armej mij janin de me le le ilo buruomi
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ro. Oran em maan  ro rar m ona ke? 18 Ewor mejami ak komij 
˜ ˜ ˜
ej 4,000. jab loe, im ewor lojil  numi ak
˜ ˜
10 Im ear m okaj im uwe ilo komij  jab ronjake. Ta komij  jab
˜ ˜
juon wa ippan ri-ka loor ro an keememej 19 ao kar naajdik
˜ ˜ ˜
im rar jerak lok  nan jikin eo 5,000 em maan  kon 5 wot pila-
˜
etan Dalmenuta.1 11 Innem wa ke, kar jete iep komar  koob-
˜ ˜ ˜ ˜
Parisi ro rar itok nan ippan raki kon bween pilawa ko?” Rar
˜ ˜ ˜ ˜
im jino aer akwaal ippan. Rar uwaake im ba: “Jonoul ruo.”
˜ ˜ ˜ ˜
malejjone ilo aer kajjitok ippan 20 “Ke iar naajdik 4,000 em- 
˜ ˜ ˜ ˜
bwe en kom mane  juon menin maan
 kon jimjuon wot wudin
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kabwilonlon1 ilo etan Anij. pilawa, kar jete oran iep killep
˜ ˜ ˜
12 Jesus ear lukkuun burom oj ko komar  koobraki kon bween
˜ ˜
ilo buruon,1 im ear ba: “Etke pilawa ko?” Im rar uwaake im
˜
armej in epepen in rekonaan  ba: “Jimjuon.” 21 Innem eba:
˜ ˜ ˜ ˜
wot ellolo koka l le? Ij ba nan “Im kiio etke komij  jab me le le?”
˜
kom bwe ejje lok
˜
 koka l le enaaj ˜ 22 Ke rar po lok  ilo Betsei-
wa lok  nan epepen in.” 13 Ali- ˜
˜ da, armej ro ie rar boktok juon
kin an ba men in, ear etal jan em maan  epilo im rar akwe lap
˜ ˜ ˜
ijo im bar uwe lok
˜
 ioon wa eo
˜ nane bwe en unuri. 23 Innem
im jerak lok  nan jikin ko itura- ear jibwe pein em maan  eo ˜ im
jetin loma  lo eo. ˜ ˜ ˜
˜ tole lok  jan bukwon eo. Ali-
14 Botab rar me lok  lok  in eb- ˜
˜ ˜ kin an kaplouk mejan em- 
bok pilawa, im ekar ejje lok  jab- ˜
˜ ˜ maan
 eo, ear likut pein ioon
dewot ippaer ilo wa eo ijel- ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ im kajjitok ippan im ba: “Ewor
lokun
 wot juon wudin pilawa. ˜ ˜
˜ ke jabdewot men en kwoj loe?”
15 Innem ear kakkol er im ba: ˜ ˜
˜ ˜ 24 Em maan  eo ear reilon lok 
“Komwin  kojparok kom jan iij ˜
im ba: “Ij ellolo armej, botab
in kauwe kan an Parisi ran im ˜ ˜ ˜
˜ i lak lo er rej ainwot wojke ak
jan iij in kauwe kan an Herod.”
˜ rej etetal.” 25 Jesus ear bar
16 Ke ri-ka loor ro rar ron men ˜ ˜
˜ ˜ likut pein ioon mejan em maan 
in, rar jino aer akwaale doon eo im ear lukkuun lo lokje  n.
 Ear
˜ ˜ ˜
kon aer kar jab boktok pilawa. jako an pilo im ear alikkar an
˜ ˜
17 Jesus ear je la kon men in lo men otemjej. 26 Innem ear
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
im ear ba: “Etke komij  akwaal jilkin loke  nan mweo  im on, bo-
˜ ˜ ˜
kon an ejje lok  pilawa? Ta komij  tab ear jiron loke  im ba: “Jab
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
janin kile im me le le kon men eo iwoj nan bukwon ne.” 
˜ ˜
ij kajjion in ba nan kom ke? Ko- 27 Jesus im ri-ka loor ro an
˜ ˜
˜ ˜
8:10 1 Emaron bar at eo juon etan ji- rar ilok  nan bukwon ko ilo
kin eo Magedan. Lale Mt 15:39. 8:11 Seseria Pilippai, im ilo ia l eo
˜ ˜ ˜
1 Kajin Grik, “koka l le.” 8:12 1 Naan aer lok,  ear kajjitok ippaer
˜ ˜
eo ilo kajin Grik ej pneuMma. Lale im ba: “Won na ilo an ar-
˜ mej ro ba?” 28 Rar uwaak im
“PneuMma” ilo Kome le le Ko.
91 MARK 8:29–9:7
˜
ba: “Jet rej ba Jon ri-Peptaij, emej jani? 37 Ta eo juon ar-
˜
bar jet rej ba Ilaija, im ro mej enaaj kom mane  bwe en
˜ ˜
jet rej ba juon iaan ri-kanaan maron mour wot? 38 Armej
˜ ˜
ro.” 29 Im ear kajjitok ippaer in epepen in renana im rej le-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
im ba: “Ak baj kom,  won na ilo jan.1 E lanne jabdewot armej ilo
˜ ˜ ˜
ami lomnak?”  Piter ear uwaak epepen in ej jook kon na im
˜ ˜
im ba: “Kwe Christ.” 30 In- kon naan ko ao, Nejin armej
˜
nem ear lukkuun jiron er bwe enaaj bar jook kake e ilo iien
˜ ˜ ˜
ren jab kwa lok  nan jabdewot eo enaaj itok kon aiboojoj eo
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kon won e. 31 Bareinwot ear an Jeman ippan enje l ro rek-
˜ ˜
kome le leik er bwe Nejin armej1 kwojarjar.”
˜ ˜ ˜ ˜
enaaj aikuj iioon elon entaan,
˜
im burij ro reutiej, skraib ro
˜ ˜
9 Bareinwot Jesus ear ba
˜
nan er: “Ij ba nan kom bwe
˜
im ri-tol ro an ri-Ju renaaj ko- jet iaan ro rej jutak ijin reban
jekdo one.  Armej renaaj mane  mej mae  iien renaaj mokta  lo
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nan mej, botab alikin jilu raan an Aelon eo an Anij1 jino tol.”
enaaj bar mour. 32 Jesus ear ˜
˜ 2 Jiljino raan tokalik, Jesus
kwa lok  men in nan er aolep. ˜
˜ ˜ ear bok Piter, Jemes, im Jon
Ak Piter ear boke im kojenolo-  ˜ ˜ ˜
˜ ˜ im anin lok  erjel nan juon to l
ke jan er im kajjion kajimwei-  ˜ ˜ ˜
˜ ˜ eutiej. Erean wot rar pad ijo.
ki. 33 Botab ear oktak lok  jan Innem rekar lo an oktak lok, 
˜
Piter im reilok  nan ri-ka loor ro 3 nuknuk ko an rar oktak im
jet. Innem ear kajimweik  Piter ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ejjatoltol im lukkuun mouj. Jo-
im ba: “Kwon ilok  jan na Setan! ˜
˜ ˜ nan aer mouj, ejje lok  armej
konke lomnak  kane  am rej an ˜
ioon la l in enaaj kar maron
armej im jab an Anij.” ˜ ˜
˜ kom man  bwe ren mouj nan jo-
34 Innem ear kurtok armej ˜ ˜
˜ nan in. 4 Bareinwot rar lo an
ro im ri-ka loor ro an nan ip- ˜
˜ ˜ Ilaija im Moses konnaan ip-
˜
pan, im ear ba: “Jabdewot eo
˜ ˜ pan Jesus. 5 Innem Piter ear
ekonaan  loor eo, en kaarmej- ˜
ba nan Jesus im ba: “Rabbai,1
jeteik e make im ineek a la l in ˜ ˜
˜ ˜ em man  ammim pad ijin. Kwon
entaan1 eo an, im en jab boj- ˜ ˜
˜ ˜ kot lok  am kajutak jilu im on
rak jan an loor eo. 35 Jabde- ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ koppad, juon nan kwe, juon
wot eo ekonaan  kojparok mour ˜ ˜
˜ nan Moses, im juon nan Ilaija.”
eo an, enaaj mej. Botab, jabde-
˜ ˜ ˜ ˜ 6 Ilo mool,  Piter ear jaje en ita
wot eo enaaj mej kon wot na im ˜
˜ konke erjel kar lukkuun mijak.
˜
kon ennaan eo em man,
˜
 enaaj
˜ 7 Innem juon kodo ear itok
bar mour. 36 Ewor ke tokjan ioer im kalbubuuk er, im ear
˜ ˜ ˜ ˜
ne juon armej ej bok aolep men wa lok  juon ainikien jan kodo
ko ilo la l in bwe ren an ak ˜
8:38 1 Ak “rejjab tiljek nan Anij.” 9:1
˜ ˜ ˜
8:31 1 Lale “Nejin armej” ilo Kome le le 1 Ak “Kien eo an Anij.” Lale “Aelon eo
˜ ˜ ˜
Ko. 8:34 1 Lale “A la l in entaan” ilo Ko- an Anij” ilo Kome le le Ko. 9:5 1 Ak “Ri-
me le le Ko. Kaki.”
MARK 9:8-24 92
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
eo im ba: “Enin Neju, eo ejiton- ba: “Ri-Kaki, iar iton boktok la-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
boro ippa, komwin 
dik e neju nan kwe konke em oj ronjake e.”
˜ ˜
8 Botab ilo jidimkij, ke rar rei- an juon jetob ettoon mok1  na 
to reitak ejje lok  bar juon armej ˜ ˜
ippan im kom man ˜  bwe en jaje
˜ ˜
ijo rar loe ijellokun konnaan. 18 Jabdewot iien
 wot Jesus.
˜
9 Ke rar wanla ltak jan to l ˜ ˜ ˜
ne ej kaentaane, ej kom man ˜ 
eo, ear lukkuun jiron er bwe bwe ladik in en patpat ila l. Im
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ren jab ba nan jabdewot kon ekom man  an m orm or lo niin im
men ko rar loi mae  ˜
iien Ne- ˜
kij dekein niin im lukkuun m oj- ˜
jin armej1 enaaj jerkak jan mej. ˜
n o.  Iar kajjitok bwe ri-ka loor
10 Rar pokake naan kein an,1 ˜ ˜
˜ ˜ rane  am ren kadiwoj lok ˜  jetob
botab rar konnaan ippan doon ˜
˜ ettoon in jane, ak rar jab ma-
kon ta me le lein an ba bwe ˜
ron.” 19 Innem ear ba: “Kom
˜
enaaj jerkak jan mej. 11 Im armej in epepen in, ejje lok  ami
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
rar kajjitok ippan im ba: “Ak tomak. Ewi toon ao aikuj pad
etke skraib ran rej ba bwe ˜
ippemi? Ewi toon ao aikuj ki-
Ilaija enaaj aikuj itok mokta?”  ˜
jenmej ippemi? Komwin  bok-
12 Im eba: “Aet, emool tok ladik ne   nan ippa.” 20 In-bwe ˜
˜ ˜ ˜
Ilaija enaaj itok mokta nem rar bok lok  im kom-   ladik eo nan
˜ ˜ ˜
man
 bwe men otemjej ren ain- ippan, ak ke jetob ettoon eo ej
˜ ˜
wot kar mokta.  Ak etke Jeje ko
lo Jesus, ear kom man  bwe la-
rej ba bwe Nejin armej enaaj ai- ˜ ˜
˜ ˜ dik eo en lukkuun dibubbub. ˜
kuj iioon elon kain entaan ko
Im ladik eo ear okjak im ejjab ˜
im bwe armej renaaj kojekdo o- ˜  ˜
bojrak an eddapilpil ioon la l,
˜
ne? 13 Ij ba nan kom bwe ilo ˜ ˜ ˜
˜ im an m orm or lo niin. 21 In-
mool,
 em oj kadede an kar Ilaija ˜ ˜
˜
nem Jesus ear kajjitok ippan ˜
itok, im rar kom man ˜ nane ek-
˜ ˜ jeman ladik eo im ba: “Ewi ˜ ˜
kar nan konaan  ko aer, ainwot ˜
an jeje ko kwa lok toon an wa lok  kake.”  men in nan la-
˜
dik in?” Im ear ba: “Jan ke ˜ ˜
14 Ke rar ro oltok  nan ippan ˜ ˜
ri-ka loor ro jet, rar lo juon jar- ear dik tok nan kiio. 22 Ek-
˜˜ ˜ ˜
lepju e lap ippaer, im ekar bar ka an jetob ettoon eo kom man 
˜ bwe en okjak ilo kijeek im ilo ˜ ˜
wor skraib ijo rej akwaale ri- ˜ ˜ ˜
d˜ an nan kom man ˜  bwe en mej.
ka loor ro. 15 Botab ke ar- ˜ ˜ ˜
˜ Ne ewor jabdewot men en kwo-
mej ro woj rar loe, rar bwi- ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜
maron kom mane, ˜ ˜
 kwon turia-
lon, im rar ettor lok  nan ippan ˜ ˜ ˜
im yokyokwe e. 16 Im ear kaj- mokake
 komro  im jipan kom- 
˜ ˜ ˜
jitok ippaer im ba: “Ta eo ko- ro.” 23 Im Jesus ˜ eba nane:
˜ ˜ ˜ ˜
mij
 akwaale er kake?” 17 In- “Etke kwoj ba, ‘Ne kwoma-
˜ ˜ ˜
nem juon iaan armej ro ear ron’? Eo ewor an tomak, ema-
˜
˜
rone men otemjej.” 24 Im ilo
9:9 1 Lale “Nejin armej” ilo Kome le le m okaj jeman ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ladik eo ear ko l-
Ko. 9:10 1 Ak emaron, “Rar jab ba nan
˜ ˜ ˜
jabdewot kon men kein.” 9:17 1 Ak “de lo n.”
93 MARK 9:25-42
˜ ˜ ˜
laaj ainikien im ba: “Ewor ao ke ear pad ilowaan juon em, 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
tomak! Ak kwon jipan eo bwe ear kajitukin er im ba: “Ta eo
˜ ˜ ˜ ˜
en lap lok  ao tomak!” komar  akwaal kake ilo ia l eo ad
˜
25 Ke Jesus ear lo an juon tok?” 34 Botab rar jab kero-
˜ ˜
jarlepju ekkaiuriur lok  nan ijo ro konke ilo kar ia l eo aer tok,
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ippaer, ear kauweik jetob et- rar akwaal kon won eo eutiej-
˜ tata iaaer. 35 Innem ear ji-
toon eo im ba: “Jetob en me ˜ ˜
˜ ˜ jet im kurtok rijjilok ro 12, im
ej kom man  an juon jaje kon- ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ear ba: “E lanne jabdewot iaa-
naan im jarronron, ij jiron eok ˜
˜ ˜ ˜ mi ekonaan  bwe en moktata,  e
bwe kwon diwoj lok  jan ladik ˜ ˜
˜ eo ej aikuj pad aliktata im ej
ne  im ˜ jab bar m ok  na  ippan!” ˜
˜ aikuj jerbal nan aolep.” 36 Im
26 Alikin an jetob ettoon eo el- ˜
˜ ˜ ˜ ear boktok juon ajri im kaju-
lam ojm oj im kom man  bwe la- ˜
˜ ˜ take ibwiljier, innem ear likut
dik eo en lukkuun dibubbub,
˜ ˜ pein ioon aeran ajri eo im ba
ear diwoj lok  jane. Innem ear ˜ ˜
˜ ˜ ˜ nan er: 37 “Jabdewot eo ej
ainwot ne ladik eo emej, im ˜
˜ karwaineneik juon eo edik ain-
enanin aolep armej ro rar ba: ˜ ˜ ˜
˜
“Emej!” 27 Botab Jesus ear wot ajri in kon wot eta, ej bar
˜ ˜
˜ karwaineneik na. Im jabdewot
jibwe pein ladik eo im kojerka- ˜
ke, innem ladik eo ear jutak. eo ej karwaineneik na, ejjab
˜ ˜ ˜ ˜
28 Alikin an kar Jesus de lo n karwaineneik wot na, ak ej bar
ilo juon em,  ri-ka loor ro an karwaineneik Eo ear jilkintok
˜ ˜ ˜
rar itok nan ippan ke ej make eo.”
˜ ˜ ˜
iaan im kajjitok: “Etke komar 38 Jon ear ba nane: “Ri-
˜ ˜ ˜ ˜
jab maron kadiwoj lok  jetob et- Kaki, komar lo juon armej ej
˜ ˜ ˜
toon eo?” 29 Innem eba nan kadiwoj lok  jetob ko rettoon1
˜ ˜
˜ ˜ ˜ ilo etam,  im komar kajjion ka-
er: “Jar wot emaron kom man  ˜ ˜
˜ ˜ bojrake konke ejjab juon iaad.”
bwe en diwoj lok  jetob rot in.” ˜
˜ 39 Botab Jesus eba: “Komwin 
30 Innem rar ilok  jan ijo im ˜ ˜ ˜
˜ jab kajjion in kabojrake kon-
debloke  Galili, botab ear jab ˜
˜ ˜ ˜ ke ejje lok  en ej kom man  menin
konaan  bwe jabdewot en je la ˜ ˜
˜ bwilon ilo eta, innem kajju ok-
kake. 31 Unin an aindein ej ˜ ˜
˜ tak im konanaik eo. 40 Jab-
konke ear katakin ri-ka loor ro ˜ ˜
˜ dewot eo ejjab jumaik  koj, ej
an im ear ba nan er: “Naaj ke- ˜ ˜
˜ ˜ rejetake koj. 41 Im jabdewot
take Nejin armej nan ro rej koj- ˜ ˜ ˜
˜ eo ej lewaj limomi aeboj1 kon-
date e, im renaaj mane.  Mene
˜ ke komij  ri-ka looran Christ, ij
renaaj mane,  ak jilu raan toka- ˜
˜ ba nan kom bwe armej in
lik enaaj bar mour.” 32 Botab ˜
˜ enaaj jeraam man.  42 Botab
rar jab je la ta me le lein men ko
˜
ear ba, im rar mijak in kajjitok 9:38 1 Naan eo ilo kajin Grik ej
˜ ˜ ˜ ˜
ippan. dai·moMni·on, ej jiton lok
 nan enje l ro
˜
33 Innem rar topar lok  bu- renana. 9:41 1 Kajin Grik, “juon cup
˜ ˜
kwon eo etan Kaperneum. Im in aeboj.”
MARK 9:43–10:11 94
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jabdewot eo ej kom man kom naaj aenom man   bwe en wot ippan
˜
jako an rein reddik tomak ilo doon.”
˜ ˜ ˜
10
na, enaaj kar em man Innem Jesus ear etal jan lok ne rej
˜
lukwoje juon dekein irir1 eki- ijo im kijoone Reba Jor-
˜ ˜ ˜
lep ilo konwaan im jo loke dan im etal nan jikin ko itore-  ilo lo- 
meto. ˜ ˜
rein Judia. Elon armej rar bar
˜ ˜ ˜
43 “E lanne peim ej kom man ˜ ˜ 
˜ itok nan ippan, im ear jino an ˜
bwe kwon jerawiwi, kwon mwi- ˜ ˜ ˜  ˜
katakin er ainwot an kon kom- ˜ ˜ 
jiti lok.  Em man mane
  lok  ne kwonaaj
aolep iien. 2 Innem Pa-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
e l la im mour mene ejako raje- risi ro rar itok nan ippan bwe
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
tin peim jan ne ewor ruo peim ren malejjone. Rar kajjitok ip-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ak kwode lo n ilo Kena,1 ijo ki- pan e lanne emalim an juon em- 
jeek eo ie ejaje kun. 44 1—— maan
 jepel jan lio paleen.
˜ ˜
˜ ˜
45 Innem ne neem ej kom- 3 Im ear uwaake er im ba: 
˜ ˜
man  bwe kwon jerawiwi, kwon
“Ta eo Moses ear kakien kom
˜ ˜ ˜
mwijiti lok.
 bwe komwinEm man   lok  ne kwo-
kom mane?”  4 Im
˜ ˜ ˜
naaj e l la im mour mene ejako reba: “Moses ear kot lok  an em- 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
rajetin neem jan ne ewor ruo maan
 ro jepel jan limaro  paleer
˜ ˜˜ ˜ ˜
neem ak kwode lo n ilo Kena.1 ne em oj aer kom man  aer peba
˜ ˜
46 1—— 47 Bareinwot, ne me- in jepel.” 5 Ak Jesus ear ba
˜ ˜
jam ej kom man ˜  bwe kwon jera-
nan er: “Moses ear je kien in
˜
wiwi, kwon jo loke. ˜  ˜ Em man  lok
˜ ˜ nan kom kon ami penawiia.
˜ ˜ ˜ ˜
ne kwoj e l la im de lo n ilo Aelon ˜ ˜ ˜
6 Botab jan kar jinoin koman-
˜ ˜ 
eo an Anij mene erajet mejam ˜ ˜
˜ ˜ ˜
man,
 ‘Ear kom man  bwe en wor
jan ne ewor ruo mejam ak rejo- ˜ ˜ ˜
em maan  im kora. 7 Kon men
lok  eok ilo Kena,1 48 ijo ejaje ˜ ˜
in, leo enaaj em mak  ut jan ji-
mej likaakrak ko ie, im kijeek ˜ ˜ ˜
eo ie ejaje kun. nen im jeman, 8 im erro kora
˜ ˜
eo naaj juon wot kanniok.’ Eja- ˜
49 “Anij enaaj aikuj lutok ki- ˜
ko an ruo armej konke erro ej ˜ ˜
jeek ioon armej rein ainwot ˜ ˜ ˜ ˜
kiio juon wot kanniok. 9 Kon ˜
an juon armej illutok jo o l ilo ˜
˜ ˜ ˜ men in, ejje lok  juon en kojepe-
m ona. 50 Jo o l e lap an em- ˜ 
˜ le ro em oj an Anij kobaik er.” ˜ ˜
man,  botab e lanne ejako ne- ˜
˜
man jo o l eo, enaaj ewi waween 10 Innem ke rar pad ilo juon ˜
˜ ˜
an bar jep laak neman? Komwin em,  ri-ka loor ro rar kajjitok ip- 
˜ ˜
˜ ˜
ainwot jo o l ko me ej wor wot pan kon men ˜ in. 11 Im ear ba ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜
nemeer, e lanne komij nan er: “Ne juon em maan  aindein,  ej je-
˜ ˜
pel jan lio paleen im ej mareik 
˜ ˜
9:42 1 Lale “Dekein irir” ilo Kome le- bar juon, em maan  in ej lejan1
le Ko. 9:43, 45, 47 1 Lale “Kena” ilo im ear jab mool ˜ ˜ ˜
˜ ˜  nan kora eo
Kome le le Ko. 9:44, 46 1 Mene ewa lok

˜ ˜ ˜ ˜ ˜
eoon in ilo jet ukokin Baibo l, botab ej- 10:11 1 Lejan ej ne juon eo em oj an ma-

˜ ˜ ˜ ˜
jab wa lok ilo elon iaan bok lemlem in re ej babu ak pad ippan juon eo ejjab
˜
etto ko ilo kajin Grik. paleen.
95 MARK 10:12-30
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ippan. 12 Bareinwot, ne juon kon an yokwe ear ba, “Ewor
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kora ej jepel jan leo paleen im juon men kwojjanin kom mane. 
˜ ˜ ˜
mareik  bar juon, kora in ej le- Kwon ilok  im wiakake aolep
˜ ˜ ˜ ˜
jan.” men kan mwei  om,  im li lok  jaan
˜ ˜ ˜ ˜
13 Armej ro rar boktok ajri kan nan ro rejeram ol im kwo-
˜ ˜
˜ ˜ ˜
ro nan ippan bwe en likut pein naaj mweiie  ilan. Innem kwon
˜
ioer,1 ak ri-ka loor ro rar luu- itok im loor eo.”1 22 Ke em- 
˜
ki armej ro. 14 Ke Jesus ear maan
 eo ej ron men in, ear ilok
˜ ˜ ˜

lo men in, ear illu im ear ba ilo an burom oj konke ear ka-
˜ ˜
nan ri-ka loor ro: “Komwin  kot- nooj in mweiie. 
˜ ˜
lok  an ajri rane  itok nan ippa. 23 Innem alikin an Jesus
˜ ˜ ˜ ˜
Jab kabojrak er konke ro rej reilok  nan armej ro, ear ba nan
˜ ˜ ˜
ainwot ajri rein renaaj jolot Ae- ri-ka loor ro an im ba: “Enaaj
˜ ˜ ˜
lon eo an Anij.1 15 Ij ba nan kanooj in pen an ro remweiie 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kom bwe e lanne jabdewot ar- de lo n ilo Aelon eo an Anij!”
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
mej ejjab kaorok Aelon eo an 24 Ri-ka loor ro rar bwilon ke
˜ ˜ ˜ ˜
Anij ainwot juon ajri, armej in rar ron men in. Kon men in,
˜ ˜ ˜ ˜
eban de lo ne Aelon in nan ji- Jesus ear ba: “Ajri ran,  eka-
˜ ˜ ˜ ˜
dik.” 16 Innem ear jiburlepe nooj in pen nan de lo n ilo Aelon
˜
ajri ro, im likut pein ioer, im eo an Anij! 25 Epidodo lok  an
˜ ˜ ˜
jar kon er. juon kame l de lo n ilo ro nin juon
˜ ˜
17 Ke ear etal ilo ia l eo an nito l jan an juon ri-mweiie
˜ ˜ ˜
 de-
˜
lok,  juon em maan  ear ettor lok  lo n ilo Aelon eo an Anij.”
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nan ippan im bukwelolo imaan  26 Ri-ka loor ro rar bwilon lok 
˜ ˜ ˜ ˜
mejan im kajjitok im ba: “Ri- wot ke rej ron an ˜ ba men in, im
˜ ˜ ˜
Kaki Em man,  ta eo ij aikuj rar ba nane:1 “Ne aindein, won
˜ ˜ ˜ ˜
kom mane  bwe in maron jolot emaron mour?” 27 Jesus ear
˜
mour indeeo?” 18 Im Jesus reilok  nan er im ear ba: “Armej
˜ ˜ ˜ ˜
ear ba: “Etke kwoj ba bwe na rebane men in, botab ejjab ain-
˜ ˜
juon eo em man?  Ejje lok  juon dein Anij konke emarone men
˜ ˜
en em man,  Anij wot. 19 Kwo- otemjej.” 28 Innem Piter ear
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
je la kon kien kein: ‘Kwon jab ba nane: “Komar ilok  jan men
˜ ˜ ˜
uror, kwon jab lejan, kwon jab otemjej im loor eok.”1 29 Im
˜ ˜
ko ot,  kwon jab riab nae  bar Jesus ear ba: “Ij ba nan kom
˜ ˜ ˜
juon, kwon jab mo  ne  ro jet, im bwe jabdewot eo ear ilok  jan
˜ ˜ ˜
kwon kautiej jema  m im jinom.’”  mweo
 im on ak ro jein ak ro ja-
˜
20 Im em maan  eo ear ba: “Ri- tin, jinen ak jeman, ak ro ne-
˜ ˜ ˜ ˜
Kaki, iar pokake aolep kien jin, ak wato eo an kon wot na
˜
kane  jan ke iar dik.” 21 Jesus im ennaan eo em man,  30 100
ear kalimjek em maan  eo, im alen an naaj lap lok  jeraam man 
˜ ˜
10:13 1 Ak “bwe en kojeraam man  er.” 10:21, 28 1 Lale kome le le eo itula l ilo
˜ ˜
10:14 1 Ak “Kien eo an Anij.” Lale “Ae- Mt 4:20. 10:26 1 Ak emaron, “rar kon-
˜ ˜ ˜ ˜
lon eo an Anij” ilo Kome le le Ko. naan nan doon.”
MARK 10:31-45 96
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ko ej buki kiio. Enaaj lon lok  lon eo am,  juon ituanbwijmaro-
˜ ˜ ˜
im on, ro jein im jatin, jinen, ne- nin peim im eo juon ituanmiin.”
˜ ˜ ˜
jin, im an wato. Botab ilo ejja 38 Botab Jesus eba: “Komiro
˜ ˜ ˜
iien eo wot, enaaj iioon en- ejjab me le le kon men eo ko-
˜ ˜
taan. Innem ilo jukjukun pad1 miro ej kajjitok kake. Komi-
˜ ˜ ˜
eo ej itok wot, armej in enaaj ro maron ke idaak jan cup1
˜ ˜ ˜ ˜
bok mour indeeo. 31 Elon ro eo ij idaak jane, ak pep-
˜ ˜
rej pad moktata,  renaaj oktak taij ilo waween eo ij peptaij ie?”
˜ ˜ ˜ ˜
im pad aliktata. Im elon ro rej
˜ ˜ 39 Erro ar uwaak im ba: “Aet,
˜ ˜
pad aliktata, renaaj oktak im komro  maron.” Innem Jesus
˜ ˜
pad moktata.”  ear ba: “Komiro naaj idaak jan
˜ ˜
32 Kiio rar etal ilo ia l eo aer cup eo ij idaak jane, im komi-
˜ ˜
lok  nan Jerusalem. Jesus ear ro naaj peptaij ilo waween eo
˜
ilok  imaaer  lok,
 im ri-ka loor ro ij peptaij ie. 40 Botab, ejje lok 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
rar bwilon, botab armej ro jet ao maron nan kaalot won ro re-
˜
me rar loore er rar mijak. In- naaj jijet ituanbwijmaronin pe-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nem ear bar bok rijjilok ro 12, iu ak ituanmiinu konke jikin
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
im ear jino kwa lok  nan er kon kein rej an ro em oj kopooji nan
˜
men ko rej pojakin wa lok  nane. er.”
˜ ˜ ˜
Ear ba: 33 “Jej ilok  nan Je- 41 Ke rijjilok ro jonoul rar
rusalem im armej ro renaaj le- ˜ ˜
˜ ˜ ron kon men in, rar illu ip-
˜ ˜
lok Nejin armej1 nan burij ro pan Jemes im Jon. 42 Botab
reutiej im skraib ro, im renaaj ˜ ˜
˜ ˜ Jesus ear kurtok er im ba nan
liaake loke  nan mej. Bareinwot ˜ ˜
˜ er: “Kom je la bwe ri-tol ro an
renaaj liaake loke  nan armej in ˜ ˜ ˜
˜ ˜ aelon ko rej tol armej ekkar
aelon ko, 34 im armej rein re- ˜ ˜
˜ ˜ nan konaan  ko aer, im enana
naaj kom man  kojak kake, kap- ˜ ˜
˜ ˜ an ri-utiej ro kom man  nan ar-
louki, den loke,  im mane.  Bo- ˜ ˜
˜ mej ro rej pad iumwin  maron
˜
tab jilu raan tokalik, enaaj bar ko aer. 43 Botab komwin  jab
mour.” ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ainwot er. E lanne jabdewot iaa-
35 Innem Jemes im Jon, lo- ˜
˜ mi ekonaan  bwe en utiej, ej ai-
˜
maro 
˜
nejin Zebedi, rar itok nan
˜ kuj ri-jerbal nan kom.  44 Im
ippan im ba: “Ri-Kaki, kom-  ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ e lanne jabdewot iaami ekonaan 
ro konaan  bwe kwon katopra- bwe en moktata,  ej aikuj jer-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ke jabdewot men komro  ej kaj- bal nan aolep ˜ ainwot juon ri-
˜
jitok kake.” 36 Im ear ba: karejar.1 45 Aindein Nejin ar-
˜ ˜
“Ewor ta komiro konaan  bwe mej, ear jab itok bwe ro jet ren
˜ ˜
in kom mane?”  37 Rar uwaak jerbal nane, ak ear itok bwe en
˜ ˜
im ba: “Kwon kot lok ˜ ˜  amro  jijet
˜ ˜
10:38 1 “Cup” in ej kokkar kon an Anij ˜
iturum ne kwonaaj tol ilo ae- ˜ ˜
kot lok
 an armej ro liaake lok  Jesus nan
˜ ˜ ˜
10:30 1 Lale “Jukjukun pad” ilo Kome- mej me ne rar riab im ba bwe ear aikuj
˜ ˜
le le Ko. 10:33 1 Lale “Nejin armej” ilo mej kon an konono nae  Anij. 10:44
˜ ˜
Kome le le Ko. 1 Ak “ri-komakoko.”

97 MARK 10:46–11:10
˜ ˜
jerbal nan er. Bareinwot, ear
itok bwe en ko l la kon mour eo
˜
Ke rar epaake lok
˜ ˜ ˜
lem, rar bojrak lok
˜ ˜˜
˜
 Jerusa-
 ilo To l 11
an nan lom  o oren 
Olive, ijo bukwon ko etaer Bet- elon armej.”
˜ ˜
46 Innem rar topar lok peje im Betani rej pad ie. In-  Jeri-
ko. Ke Jesus im ri-ka loor ro nem ear jilkin lok  ruo iaan ri-
an kab juon jarlepju in armej
˜ ka loor ro an, 2 im ear ba: ˜ ˜ ˜ ˜
rar diwoj lok  jan Jeriko, ekar
“Komiro iwoj nan bukwon ne 
˜ ˜ ˜
wor juon em maan imaan  im ne komiro topar-epilo im ek-
˜ ˜
ka an owar etan Bartimeos, lok,
 komiro naaj lo juon koon
˜ ˜ ˜
(nejin Timios) im ear jijet itu- in donkey em oj lukwoje im ej-
˜ ˜
rin ia l eo. 47 Ke ear ron bwe je lok  en enanin kar uwe ioon
Jesus ri-Nazeret ear itok ilo ia l ˜ ˜
nan kiio. Komiro en je late im ˜
˜ ˜ ˜
eo tok, ear jino an lam oj im boktok nan ijin. 3 Im ne jab- ˜
ba: “Jesus, nejin Devid,1 kwon ˜
˜ dewot enaaj ba, ‘Etke komiro ej ˜
turiamokake  je late koon ne?’ eo!” 48 Ak ar-
 komiro en ba,
mej ro rar luuki im ba bwe en ˜
‘Irooj ej aikuji, im enaaj m okaj
˜ ˜
jab keroro, botab ear ko l laaj- an bar karo oletok.’”  4 Innem
˜ ˜
lok  wot ainikien im ba: “Nejin rar etal im loe koon eo em oj
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Devid, kwon turiamokake lukwoje ilo kojamin juon em ej  eo!”
˜ ˜
49 Kon men in, Jesus ear boj- ˜
pad iturin ia l, im erro ar je la-
˜ ˜
rak im ba: “Komwin te. 5 Botab jet iaan armej ro  kurtok em- 
˜
maan  en nan ippa.” Innem rar
rej jutak ijo rar ba: “Etke komi-
˜
kurtok em maan 
ro ej je late koon ne?” eo im rar ba  6 Im ri-
˜ ˜ ˜
nane: “Kwon peran!1 Kwon ju- ka loor ro rar ba men ko Jesus
˜ ˜
tak im etal bwe ej kur eok.” ear jiron erro bwe ren ba, im ˜
50 Em maan  eo ear jo loke ˜  kopa
armej ro rar kot lok  er.
eo an im ear kaiur im jutak im ˜
˜ 7 Innem rar boktok koon in
˜
etal nan ippan Jesus. 51 In- ˜ ˜
donkey eo nan ippan Jesus, im ˜ ˜
nem Jesus ear kajjitok ippan ˜ ˜
˜
rar ere ioon kon kopa ko aer, ˜ ˜
im ba: “Ewor ta imaron kom- 
mane 
˜ im ear uwe ioon. 8 Barein-
nan kwe?” Im em maan 
˜ ˜ ˜ ˜
eo epilo ear uwaak im ba: wot, elon armej rar er loki  kopa
ko aer ioon ia l eo, ak ro jet ˜ ˜
“Rabbonai,1 kwon kom man  ˜ bwe
in bar lo lokje rar jekjek tok kimej jan me laaj
 n.” 52 Im Jesus
ear ba nane: “Kwomaron ilok
˜ ko. 9 Ro rar etal imaanin ˜  ˜
 lok

˜ ˜
im ro rar etal ilikin lok ˜
 rar jab
kiio. Am tomak ear komour ˜ ˜ ˜
bojrak jan aer ko l laaj ainikieer ˜
eok.” Im ilo iien eo wot, em- ˜ ˜ 
maan  im ba: “O Anij, kwon kojpa-
eo ear bar lo lokje  n,  im
ear jino loore Jesus ilo ia l eo roke em maan  in! Ejeraam man 
˜
an lok.  wot eo ej itok ilo etan Jeova!”1
˜ ˜ ˜
˜
10 Ejeraam man  wot Aelon eo
10:47 1 Lale “Nejin Devid” ilo Kome le- ej itok, eo ej an jemad ˜
˜ Devid!
le Ko. 10:49 1 Ak “Kwon jab mijak!”
˜
10:51 1 Me le lein, “Ri-Kaki.” 11:9 1 Lale “Jeova” ilo Kome le le Ko.
MARK 11:11-29 98
˜ ˜
Kwe eo kwoj pad ijo eutiejtata 19 Im ke ear jota, Jesus
˜ ˜ ˜ ˜
ilan, kwon kojparoke!” 11 Im im ri-ka loor ro rar diwoj lok 
˜ ˜
ear de lo n lok  ilo Jerusalem im jan Jerusalem. 20 Jimmaro-
˜
etal nan tampe l eo, im ear lale kin raan eo juon, ke rar bar
˜ ˜ ˜
men otemjej ie. Botab kon an ilok  ilo ia l eo lok,  rar lo wojke
˜ ˜ ˜
jino jok marok, e im rijjilok ro fig eo ak em oj an mej jan okran
˜ ˜ ˜
12 rar ilok  nan Betani. lontak. 21 Piter ear keeme-
12 Raan eo tok juon, ke rar mej ta eo ear wa lok,
˜
 im ear ba
˜ ˜
˜ nane: “Rabbai,1 lale m ok wojke
etal jan Betani, Jesus ear jino ˜
˜
kwole. 13 Innem ear reilok  en kwaar ko ole,  em oj an mej.”
˜
˜ 22 Im Jesus ear jiron lok  er im
im lo juon wojke fig etto lok  im ˜
˜ ˜ ba: “Komwin  tomak ilo Anij.
ewor bwilikon, im ear etal bwe ˜ ˜
˜ ˜ ˜ 23 Ij ba nan kom bwe jabdewot
en lale ne ewor leen. Botab ke ˜
˜ ˜ eo enaaj ba nan to l in im ba,
ear topar lok  wojke eo, ear lo ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ‘Kwon em mak  ut jan ijin im jok
bwe ejje lok  leen ak bolok wot, ˜
˜ ˜ ˜ ilojet,’
 im ejje lok  an pere nan ji-
konke ejjanin iien an wojke fig ˜ ˜
˜
kalle. 14 Kon men in, ear ba dik ilo buruon ak ej tomak bwe
˜ ˜ men eo ej ba enaaj wa lok,  in-
nan wojke eo: “Ejje lok  en enaaj ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ nem enaaj toprak men eo ej ba.
bar m ona jan leem nan inde- ˜ ˜
˜ 24 Enin unin ij ba nan kom
eo.” Ri-ka loor ro rar ron an ba
men in. bwe aolep men ko komij  jar
˜ ˜ ˜
15 Innem rar itok nan Je- im kajjitok kaki, komwin  tomak
˜ ˜ ˜
rusalem, im ear de lo n lok  ilo bwe em oj kadede ami b ˜ uki, in-
˜ nem renaaj ami. 25 Ne komij 
tampe l eo im jino kadiwoj lok 
ri-wiakake ro im armej ro rej jutak im jar, komwin  jo lok  an
˜ ˜ ˜ ˜
wia ilo tampe l eo. Ear ukoji te- ro jet bod ne ear wor rueer ip-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
bo l ko an ro rej janij jaan im pemi. Innem Jememi, eo ej pad
˜ ˜
jea ko an ro rej wiakake mu  le, ilan, enaaj bar jo lok  bod ko
16 im ear jab kot lok
˜
 an jab- ami.” 26 1——
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
dewot armej boktok jabdewot 27 Tokalik rar bar etal nan
kein jerbal ilowaan tampe l eo Jerusalem. Im ke Jesus ear
˜ ˜
tok. 17 Bareinwot, ear kata- etetal ilo tampe l eo, burij ro
˜ ˜
kin armej ro im ba nan er: “Ta reutiej im skraib ro im ri-tol ro
˜ ˜ ˜
komij  jab je la ta eo Jeje ko rej an ri-Ju ro rar itok nan ippan
˜ ˜ ˜ ˜
ba ke? ‘Naaj likut mweo  im o 28 im ba: “Won ne  ear koma-
˜ ˜ ˜
bwe en jikin an armej in ae- ron eok bwe kwon kom mani 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lon otemjej jar,’ botab em oj ami men kein? Im kwaar bok jan ia
˜
ukote bwe en im on ri-ko ot.”
˜
 am malim?” 29 Jesus ear uw-
˜ ˜
18 Burij ro reutiej im skraib ro aak er im ba: “In kajjitok juon
˜ ˜
rar ron men in im rar pukot 11:21 1 Ak “Ri-Kaki.” 11:26 1 Me ne
˜ ˜
kilen aer mane.  Unin ej konke ewa lok
 eoon in ilo jet ukokin Baibo l,
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
remijake kon an armej ro woj botab ejjab wa lok
 ilo elon iaan bok
˜ ˜ ˜
bwilon kon katak ko an. lemlem in etto ko ilo kajin Grik.
99 MARK 11:30–12:12
˜ ˜ ˜
kajjitok ippemi mokta.  Komwin  ippan ri-kallib ro bwe en bok-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
uwaak eo im inaaj kwa lok  nan tok koj eo an jan ippaer ilo ji-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kom won eo ear komaron eo kin kallib kureep eo. 3 Botab
˜
bwe in kom mani  men kein. ri-kallib ro rar jibwe ri-karejar
˜ ˜ ˜
30 Won eo ear komaron Jon eo an im mane,  im rar jilkin-
˜
bwe en peptaiji armej ro, Anij1 loke
 ak rar jab le lok  jabdewot
˜
ke ak armej? Komwin  uwaa- men nane. 4 Em maan  eo ear
˜ ˜
ke eo.” 31 Innem rar jino ˜ kon- bar jilkin lok  juon ri-karejar, ak
˜
˜ ri-kallib ro rar no boran ri-
naan nan doon im ba: “Ne jeba, ˜
‘Anij,’ enaaj ba, ‘Innem etke karejar eo im rar kom man  bwe
˜ ˜ en jook. 5 Innem ear bar jil-
komar  jab tomake?’ 32 Botab ˜
˜ kin lok  juon, botab ri-kallib ro
ne jeba, ‘Armej,’ ta eo enaaj ˜ ˜
˜ ˜ rar mane  im emej. Ebar lon
wa lok  nan koj?” Rar mijak ar- ˜
˜ ro ear jilkin lok  er tokalik, im
mej ro konke armej ro rar wa-
˜ rar mane  jet ak ro jet rar
tok Jon bwe ej juon ri-kanaan. ˜ ˜
˜ er nan mej. 6 Kiio kar
33 Kon men in, rar uwaake mane 
˜ ˜ ˜
˜ m ottan wot juon armej ippan,
Jesus im ba: ˜ “Kom jaje.” Im ˜ ˜
˜ leo nejin ejitonboro. Ear jil-
Jesus eba: “Ne aindein, iban
˜ ˜ kin loke  ak ej ba, ‘Renaaj kau-
kwa lok  nan kom won eo ear ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ tieje le neju.’ 7 Botab ri-kallib
komaron eo nan kom mani  men ˜
kein.” ro rar ba nan doon im ba,
˜ ˜
12 Innem ear jino an kwa- ‘Enin armej eo enaaj jolote ji-
˜ ˜ kin kallib in. Jen mane  im
lok
 waanjonak ko nan er
ke ear ba: “Juon em maan  ear enaaj ad jikin kallib in.’ 8 In-
˜ ˜
kom mane  juon an jikin kal- nem rar jibwe im mane  nan
˜ ˜ ˜ ˜
lib kureep, im ear worwore ji- mej im iper lok  jan jikin kallib
˜ ˜
kin kallib in an im kom mane
˜
 kureep eo. 9 Kiio ta eo em- 
˜ ˜
juon jikin kom man  wain.1 Bar- maan  eo an jikin kallib kureep
˜ ˜ ˜ ˜
einwot, ear kalok juon im on eo enaaj kom mane?  Enaaj itok
waj eutiej. Innem ear le lok im man  ri-kallib ro im le lok  ji-
 ˜ ˜
˜ kin kallib kureep eo nan ro jet.
bwe jet ri-kallib ren kojerbale2
im ear etal nan bar juon ae-
˜ 10 Ta komar  jab riiti eoon in
˜ ˜
˜ ˜ ke? Eo ej ba: ‘Deka eo rukkal
lon. 2 Ke ear jejjet iien mad-  ˜ ˜
˜ ro rar kojekdo one  em oj an ok-
m od, em maan  eo ear jilkin lok  ˜ ˜
˜ tak im erom deka eo eaorok-
juon iaan ri-karejar1 ro an nan ˜ ˜
tata. 11 Deka in ear itok jan
˜
11:30 1 Kajin Grik, “lan.” 12:1 1 Ak Jeova1 im ekanooj aiboojoj ip-
˜
˜ pad.’” ˜
“jouneak wain.” Lale “Jikin kom man 
˜ ˜
wain” ilo Kome le le Ko. 2 Bolen em-
˜
˜ ˜
 12 Alikin an ba men in, bu-
maan
 in ear kom man  kon ippan ri- rij ro reutiej im skraib ro rar
kallib rein bwe ren kab le lok  jet iaan ˜
˜ ˜ pukot kilen aer jibwe1 kon aer
leen jikin kallib kureep eo nane bwe en
˜ ˜ ˜ ˜
tarrin on aan aer kojerbal jikin kallib eo 12:11 1 Lale “Jeova” ilo Kome le le Ko.
˜
an. 12:2 1 Ak “ri-komakoko.”  12:12 1 Ak “kalbuuji.”
MARK 12:13-28 100
˜ ˜ ˜
je la bwe ear waanjonak kon er. ro, leo jatin1 ej aikuj mareiki 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Ijoke kon aer mijak armej ro, kora eo konke en lak wor ne-
˜ ˜ ˜
rar etal jan ippan im ilok jierro, en tarrin nejin leo ekar  jan
˜
ijo. mej. 20 Ewor jimjuon e m- 
˜ ˜
13 Tokalik, jet iaan Parisi ro
maan

˜
rej jemjati. Leo
˜

˜
erutto
im armej ro doon Herod rar ear bok juon paleen, botab to-
˜ ˜ ˜
itok nan ippan Jesus bwe ren kalik ear mej ak ejje lok  nejin.
21 Leo  kein karuo ear mareiki ˜ ˜ 
pukot kilen aer maron kom- ˜ ˜ ˜ 
˜
kora eo, botab ebar mej ak ej- ˜
man  bwe en bod an kome le le.
˜
14 Ke rar topare, rar ba: “Ri- je lok  nejin. Ear bar wa lok
˜ ˜
 ejja
˜ ˜
men in wot nan leo kein ka-
Kaki, kom je la bwe kwe juon
˜
jilu. 22 Aolep jemjati ro jim- ˜
eo emool.  Kwojjab kappok no-
˜ juon ˜ rar mej ak ejje lok ˜ ˜ ˜  ne-
bar jan jabdewot konke kwoj- ˜ ˜
jier. Aliktata, kora eo ear mej. ˜
jab lale paotokin armej, botab ˜
˜ 23 Ak kiio, ilo iien jerkakpeje
kwoj katakin armej ro mool ˜  eo
˜ en,  won iaan em maan ˜ ˜  rein jim-
kon Anij. Ak kiio, kwo lak lale ˜
˜ juon enaaj paleek lio ke aolep- ˜ ˜ ˜
emalim ke1 bwe jen ko l la eowoj
˜ 24 Jesus ˜
nan Sizar?2 15 Jej aikuj ko l- eer rar mareiki?”
˜

˜
˜ ear ba nan er: “Ejjab ke enin
la ke, ak jaab?” Jesus ear kile ˜ ˜
unin ami lukkuun bod konke ˜
aer etao, im ear ba nan er: ˜ ˜
˜
kom jaje kon Jeje ko im˜ kon ka- ˜ ˜
“Etke komij  malejjone eo? Le-
joor eo an Anij? 25 Ne ro re- ˜
tok juon denarios1 bwe in la-
le.” 16 Innem rar le lok mej renaaj bar mour, ejje lok
˜ ˜  juon 
˜ em maan˜  im kora renaaj mare ˜ 
denarios1 nane, im ear ba nan ˜ ˜ ˜
˜
konke renaaj ainwot enje l ran
er: “Pijain won in ej wa lok ˜  ilo
˜
˜ ˜ ilan. 26 Ta komij ˜  janin riiti
jaan in im etan won in ie?” Rar ˜
uwaak im ba: “Sizar.” 17 In- men eo Moses ear je kon an
˜ ˜ ˜ ˜
nem Jesus ear ba: “Eokwe, ko- Anij kar konono nane jan woj-
˜ ˜
mwin  le lok ke eo eurur ke? Anij ear ko-
 nan Sizar men ko ˜ ˜
an Sizar, im le lok nono kon ro remej me  nan Anij men ˜ renaaj
ko an Anij.” Im rar kanooj bwi- bar mour ke ear ba: ‘Na ij Anij
˜ ˜ ˜ eo an Ebream, Aisak, im Je-
lon kon e.
kob.’ 27 Alikkar bwe ej Anij
18 Innem Saddusi1 ro ak ro
rej ba bwe ejje lok an ro remour im jab an ro re-  jerkakpeje,
˜ ˜ ˜
rar itok nan ippan im ba: mej. Kon men in, kom lukkuun
˜
19 “Ri-Kaki, Moses ear je im bod.”
˜ 28 Juon iaan skraib ro me
ba bwe ne juon em maan  ˜ emej ˜
˜ ˜ ear itok im ronjake aer kon-
jan lio paleen ak ejje lok  nejier- ˜
naan ear kile an jejjet wa-
12:14 1 Ak “eji mwe
 ke.” 2 Ak “Irooj ween an Jesus uwaak er. Kon ˜
˜ ˜
 lap eo an Rom.” 12:15, 16 1 Jaan
Lap
˜ ˜
jelba in Rom. Lale “Denarios” ilo Ko- 12:19 1 Baibo˜ l ejjab lukkuun kaalikkar
˜ ˜ ˜
me le le Ko. 12:18 1 Lale “Saddusi” ilo won eo erutto lok
 im won eo edik lok

˜
Kome le le Ko. iaan jemjati rein rar mej.
101 MARK 12:29-42
˜ ˜ ˜
men in, ear kajjitok ippan im maan
 lok  wot im katakin ar-
ba: “Kien ta eo moktata1 mej ro ilo tampe l eo, ear kajji-
 iaan
˜
aolep kien ko?” 29 Jesus ear tok im ba: “Innem etke skraib
uwaak im ba: “Kien eo mok- ran rej ba bwe Christ ej ne- 
˜ ˜
tata in, ‘Kom ri-Israel komwin jin Devid? 36 Jetob kwojar- 
˜ ˜ ˜
ronjake, Jeova1 ej ad Anij, im jar2 ear komak  ut Devid bwe en
˜ ˜ ˜ ˜
Jeova1 ej juon wot. 30 Kwon ba, ‘Jeova1 ear ba nan ao Irooj:
˜ ˜
“Kwon jijet ituanbwijmaronin ˜
yokwe Jeova1 am Anij kon ao- ˜ ˜
˜ peiu mae ˜  iien inaaj likut ro rej
lepen buruom,  im kon aolepen
˜ ˜
˜
kojdate eok bwe ren pad iu-
am mour, im kon aolepen am ˜
˜ ˜
mwin
 neem.”’  37 Ewi waween
lomnak,  im kon aolepen am ka- ˜ ˜ ˜
joor.’ 31 Kien eo kein karuo an maron nejin Devid e lanne
˜ ˜ ˜
˜ ˜ Devid make ear aninnini im ba
ej enin, ‘Kwon yokwe ri-turum1 
˜ ˜ Irooj?”
ainwot am yokwe eok make.’ ˜
˜
Jarlepju in armej ro rar m o-
Ejje lok  bar juon kien eaorok lok ˜ ˜  ˜
˜ n on o in ronjake. 38 Ke ej ka-
jan kien kein.” 32 Im skraib
˜ takin er, ear bar ba: “Komwin 
eo ear ba nane: “Ri-Kaki, men ˜ ˜
˜ k˜ ojparok kom jan skraib ran. ˜ 
kein kwoj ba remool.  ‘Juon wot ˜ ˜
Anij im ejje lok Ne rej itoitak rej konak
 bar juon ijello-   kopa
˜
kun.’ 33 Juon ej aikuj yokwe ko raetok, im rekonaan  bwe
˜ ˜
armej ren yokyokwe er ilo ji- ˜
Anij kon aolepen buruon, kon ˜
˜kin wia ko. 39 Bareinwot, re- ˜
aolepen an lomnak,  ˜ im kon ao-
lepen an kajoor, im ej aikuj yo- konaan  bwe ren jijet ilo jea ko
˜ ˜ ˜ ˜
kwe ro ri-turin ainwot an yo- imaantata1
 ilo im on kabun ko,
kwe e make. Men kein e lap lok im ilo jikin ko rem mantata   ilo
˜ ˜ ˜ ˜
aer aorok jan aolep menin ka- iien kojota ko. 40 Rej buki
˜ ˜
tok.”1 34 Jesus ear lo bwe men ko mweien
˜

˜
kora ro emej
lomaro  ˜
paleer,1 im rej kaetok
elukkuun em man  an lein ko- ˜ ˜ ˜
˜
aer jar nan komje mejan armej. ˜
me le le, im ear ba nane: “Kwoj- ˜
˜
Enaaj lap lok ˜ ˜  an armej rein bok
jab etto lok  jan Aelon eo an ˜
Anij.”1 Ejje lok kaje jan ro jet.”
 juon ear peran
˜
41 Innem ear jijet ilo juon ji- ˜
in bar kwa lok  kajjitok ko nan
Jesus. kin ej reilok  im lo jikin jaba
˜ ˜
35 Innem ke Jesus ear won- ko im lale waween an armej
˜
ro likut jaba ko aer. Ear lo an
12:28 1 Ak “eaoroktata.” 12:29, 30, elo˜ n˜ ri-mweiie ˜ ˜ ˜
˜
˜  jaba kon elon
36 1 Lale “Jeova” ilo Kome le le Ko. ja˜ an. ˜
42 Botab juon kora eje-
˜ ˜ ˜
12:31 1 Ilo kajin Grik, naan eo “ri- ram ol ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ im emej leo paleen ear
turum”  emaron jiton lok
 nan jabdewot
armej. 12:33 1 Ak “menin joortak ko 12:36 2 Ak “Kajoor eo an Anij.” Lale
˜ ˜ ˜ ˜
relikiio me rej tuli im menninmour ko “Jetob kwojarjar” ilo Kome le le Ko.
rej katok kaki.” 12:34 1 Ak “Kien eo an 12:39 1 Ak “rem mantata.”
 12:40 1 Ka-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Anij.” Lale “Aelon eo an Anij” ilo Kome- jin Grik, “Rej oran lok m oko im on kora
˜ ˜
le le Ko. ro emej lomaro
 paleer.”
MARK 12:43–13:14 102
˜ ˜ ˜ ˜
itok im jaba kon ruo jaan jid- konke men kein rej aikuj in wa-
˜ ˜ ˜
dik.1 43 Kon men in, ear kur- lok.  Botab, ejjab me le lein bwe
˜
tok ri-ka loor ro an, im ear ba: enin ej jem lokin. 
˜
“Ij ba nan kom bwe e lap-
˜ ˜ ˜ ˜ 8 “Juon la l enaaj tarinaeik 
˜ ˜
lok  jonan eo kora in ejeram ol bar juon la l, im aelon ko re-
˜ ˜
im emej leo paleen ear likuti naaj tarinaeik  doon. Barein-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ilo jikin jaba jan armej ro jet. wot, enaaj wor mak  utkut la l ilo
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
44 Armej rein rar jaba kon elon jikin ko im enaaj wor nu-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
bween jaan ko aer. Botab kora ta. Men kein rej jinoin entaan
˜ ˜ ˜ ˜
in, mene ejeram ol ak ear jaba ko rej wa lok,  ainwot an juon
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kon aolepen jaan ko an, men kora metak mokta  jan an ko l-
ko en kar mour kaki.” lotak.
˜ ˜ ˜
13 Ke ear diwoj lok
pe l eo, juon iaan ri-
 jan tam-
˜
mwin 
9 “Ij ba nan kom bwe ko-
˜
kojparok bwe armej re-
˜ ˜
ka loor ro an eba nane: “Ri- naaj liaake lok  kom nan im on
˜ ˜ ˜
Kaki, lale m ok deka kein im ekajet ko im man  kom ilo im on
˜ ˜ ˜ ˜
m okein raiboojoj!” 2 Botab kabun ko aer. Renaaj bar bok-
˜
˜ ˜ lok
Jesus ear ba nane: “Kwoj ke  kom nan imaan  komja1  ro
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lo aolep m okein rekkillep? Naaj im kiin ro kon wot na, im kom
˜ ˜ ˜ ˜
rupi aolep deka kein ie im ejje- naaj kwa lok  kon na nan er.
˜ ˜
lok  juon iaaer enaaj pad ioon 10 Bareinwot, naaj aikuj mok- 
˜
bar juon.” ta kwa lok  kon ennaan eo em- 
˜ ˜
3 Ke ear jijet ilo To l Olive ilo man  ilo aelon otemjej. 11 In-
˜ ˜
juon jikin emaron lo tampe l eo nem ne renaaj liaake lok  kom, 
˜ ˜
jane, Piter, Jemes, Jon, im An- komwin  jab inepata kon ta eo
˜ ˜ kom naaj ba. Komwin  kab kwa-
dru rar itok nan ippan ke ear ˜
˜
make iaan im ba: 4 “Kwon lok  ta eo naaj kwa loke  nan
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ kom ilo iien en.  Ejjab kom eo
kwa lok  nan kom naat eo men ˜ ˜
˜ kom naaj konono, botab je-
kein renaaj wa lok,  im ta koka l- ˜ ˜ ˜
le eo enaaj kaalikkar bwe tob kwojarjar.1 12 Bareinwot,
˜
epaaktok jem lokin  aolep men armej renaaj liaake lok  lomaro 
˜
kein?” 5 Innem Jesus ej ear jeier im jatier nan mej, enaaj
˜ ˜
˜ aindein em maan  ro nan ro ne-
ba nan er: “Komwin  lale bwe ej-
˜ ˜
je lok  en en mo  ne  kom.  6 Elo˜ n jier, im ajri ro renaaj jumaik
˜
 ji-
renaaj itok ilo eta im ba, ‘Na neer im jemaer im liaake lok 
˜ ˜ ˜
Christ,’ im renaaj mo  ne  elon er nan mej. 13 Armej otemjej
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
armej. 7 E lanne kom naaj ron renaaj dike kom kon wot eta,
˜ ˜
ainikien tarinae  im ennaan in botab eo ej kijenmej nan jem- 
˜
tarinae  ko, komwin  jab wiwijet lokin enaaj bok lom  o or. 
˜ ˜
14 “Botab, ne kom naaj lo
12:42 1 Kajin Grik, “ruo lepta.” Ruo lep-
˜ ˜ ˜
ta ej on aan juon ri-jerbal ne ej jerbal 13:9 1 Ak “kabna.” 13:11 1 Ak “kajoor
˜ ˜ ˜
iumwin
 10 minit. Lale “Lepton” ilo Ko- eo an Anij.” Lale “Jetob kwojarjar” ilo
˜
me le le Ko. Kome le le Ko.
103 MARK 13:15-34
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
an men eo ekajjojo me ej bok- 24 “Alikin wot naaj iien en-
˜ ˜ ˜
tok jorraan pad ijo ejjab aikuj taan eo ilo raan kan,  a l enaaj
˜ ˜ ˜
kar pad ie (eo ej riiti men in marok im allon eban romaak,
˜ ˜ ˜
en kojerbal lo lokje  n),  innem ro 25 im iju ko ilan renaaj wotlok, 
˜ ˜
ilo Judia ren jino ko nan to l ko. im kajoor ko ilan renaaj em ma- 
˜ ˜ ˜ ˜
15 Jabdewot eo ej pad iraan kutkut. 26 Innem renaaj lo
˜ ˜ ˜
mweo  im on, en jab de lo n ilo- an Nejin armej1 itok ilo kodo
˜ ˜
waan mweo  im ebbok jabde- ko kon e lap kajoor im aiboojoj.
˜
wot mweiuk  ie. 16 Im jabde- 27 Innem Nejin armej enaaj jil-
˜ ˜
wot eo ej pad ilo jikin kallib, kin lok  enje l ro bwe ren aintok
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
en jab ro ol  im bok kopa eo an. ro kar kaalot er jan kona ko
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
17 Ejerata wot kora ro reboro-  eman ilo la l in,1 jan jabon la l in
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ro im kora ro rej kanninnin ilo nan jabon lan.
˜ ˜
tore en!  18 Komwin  jar bwe 28 “Komwin  katak jan waan- ˜
˜ ˜ ˜ ˜
iien en en jab ilo iien m o lo.1 jonak in kon juon wojke fig: Ne
˜ ˜
19 Ilo iien en,  enaaj juon iien ejino wa lok  bolok ilo ra jiddik
˜ ˜ ˜
entaan e lap. Jonan an lap, ej- ko, kom je la bwe epaaktok iien
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
janin kar wa lok
˜
 jan jinoin an
˜ maan an.1  29 Ilo ejja waween
˜ ˜
kar Anij koman  man
 la l tok nan in wot, ne komij  lo an men
˜ ˜ ˜
kiio, im eban bar wa lok  tokalik. kein wa lok,  komwin  je la bwe
˜ ˜ ˜ ˜
20 Ilo mool,  e lanne Jeova1 ej- Nejin armej epad iturin ko-
˜ ˜ ˜
jab kakadu lok  iien entaan en,  jam ko. 30 Ij jiron kom bwe
˜
innem ejje lok  armej enaaj e l la epepen in eban jako mae  iien
˜
im mour. Botab, enaaj kakadu- men kein aolep renaaj wa lok. 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lok  iien en kon wot ro ear kaa- 31 Lan im la l renaaj jako bo-
˜ ˜ ˜
lot er. tab naan ko ao rejjamin jako.
˜ ˜ ˜
21 “Bareinwot e lanne jabde- 32 “Ikijjeen raan eo ak awa
˜ ˜ ˜
wot ej jironwaj kom im ba, ‘Ar- eo, ejje lok  en eje la. Enje l
˜
mej in ej Christ,’ ak ‘Armej iien ran ilan kab Nejin rejaje, ak
˜ ˜ ˜ ˜
ej Christ!’ komwin  jab tomake. Jeman wot eje la. 33 Komwin 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
22 Enaaj wor ro rej riab im ekkol wot im ruj wot konke ko-
˜ ˜ ˜
ba bwe er Christ im enaaj mij jab je la iien eo em oj karo-
˜ ˜ ˜
bar wor ri-kanaan riab. Rein ke. 34 Men in ej ainwot juon
˜ ˜ ˜
renaaj kom man  koka l le ko im em maan  me ear ilok  nan ji-
˜ ˜ ˜
menin bwilon ko bwe ren kaj- kin ko retto lok.  Botab mok- 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jion mo  ne  ro kar kaalot er. ta jan an etal, ear kappeik ri-
˜ ˜
23 Kon men in, komwin  koj- karejar1 ro an bwe ren lale
˜ ˜ ˜
parok. Em oj ao kadede ba waj mweo
 im on. Ear le lok  eddo ko
˜ ˜ ˜ ˜
nan kom kon aolep men kein. nan er kajjojo, im ear jiron
˜ ˜ ˜
13:18 1 Ilo Israel, ekka an wot im jino  13:26 1 Lale “Nejin armej” ilo Kome le-
˜ ˜ ˜
ilo iien m o lo, im ekom man
 bwe en pen le Ko. 13:27 1 Kajin Grik, “koto ko em-
˜ ˜
nan itoitak. 13:20 1 Lale “Jeova” ilo an.” 13:28 1 Ak “iien rak.” 13:34 1 Ak
˜ ˜
Kome le le Ko. “ri-komakoko.”

MARK 13:35–14:12 104
˜ ˜ ˜
eo ej lale kojam bwe en ekkol loe men in, rar inepata im rar
˜ ˜ ˜
wot. 35 Kon men in, komwin ba nan doon: “Etke ej kokkure  
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ekkol wot konke komij waan boka en?  jab je la  5 Emaron kar
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
naat eo em maan wiakake boka en kon e lap lok
 eo m on mweo  
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
enaaj itok. Kom jaje e lanne jan 300 denarii1 im le lok  jaan
˜ ˜ ˜ ˜
enaaj itok in jota, ak lukwon ko nan ro rejeram ol!” Kon men
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
bon, ak mokta in, rar kanooj matortore kora
 jan an joraan- ˜
˜ ˜
tak,1 ak in jibbontata. 36 Ne eo.2 6 Botab Jesus ear ba:
˜
komij  “Komwin
jab pojak ak ejidim-  jab e lwaj nane. Etke
˜ ˜
kij an itok, enaaj lo ami kiki. komij  kaabn on oiki? Men in
˜ ˜ ˜ ˜
37 Men in ij ba nan kom, ear kom mane   ij bar nan na ekanooj
˜
˜
ba nan aolep: Komwin in em man.   kanooj 7 Ro rejeram ol rej
˜ ˜ ˜
ekkol wot.” pad ippemi aolep iien, im kom
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
14
maron jipan er jabdewot iien
Kiio m ottan ruo raan ˜ ˜
kom konaan.
bwe en jejjet iien Kwoj-  Ak ejjab aolep
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kwojin Kijoone1 im Kwojkwoj- iien inaaj pad ippemi. 8 Kora
˜ ˜ ˜ ˜
in Bureet Ejjab Kauwe.2 Bu- in ear kom man  ekkar nan jo-
˜ ˜ ˜
rij ro reutiej im skraib ro rar nan maron eo an. Ear kapit eo
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
pukot kilen aer kom man kon wei l enaj bwe en kopooj  ruon
˜ ˜ ˜ ˜
Jesus bwe ren jibwe3 im mane. anbwinnu ne naaj kalibwin eo. 
˜ ˜ ˜ ˜
2 Botab rar ba: “Jen jab kom- 9 Ij ba nan kom bwe ne re- 
˜ ˜ ˜
mane
 naaj kwa lok
men in ilo iien kwojkwoj  kon ennaan eo em- 
˜ man  ilo aolepen la l in, naaj bar ˜
en,  konke armej ran remaron ˜ ˜ ˜
˜ kwa lok  kon men in kora in ear
kom man  poktak.” ˜
kom mane  ˜ bwe armej ren kee-
3 Ke Jesus ear pad ilo Be-
˜
memeje.”
tani, ear kojota1 ilo mweo  im-  ˜
˜
on Saimon, em maan
˜ 10 Innem Judas Iskariot,
 eo ekar
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
loba. Innem juon kora ear bok- juon iaan rijjilok ro 12, ear
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
tok juon boka2 in wei l enaj im ilok  nan ippan burij ro reutiej
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
e lap on aan kar kom mane bwe en konnaan ippaer nan an  jan
˜ ˜
nard,3 im kar jab kareiki kon ketake nan er. 11 Ke rar ron ˜ ˜
˜ ˜
men ko ear ba, rar lukkuun ˜ ˜
jabdewot. Ear kope l loke ˜ ˜ ˜  boka
˜
m on on o im rar kallimur  bwe
eo im kapiti boran Jesus kake. ˜ ˜ ˜
4 Ke jet iaan armej ro ijo rar renaaj le lok  jaan jelba nane.
˜
Kon men in, Judas ear jino pu-
˜ ˜ ˜
13:35 1 Kajin Grik, “ne ej ikkur kako.” kot juon iien em man  nan an ke-
˜ ˜ ˜
14:1 1 Lale “Kwojkwojin Kijoone” ilo Ko- take Jesus.
˜ ˜ ˜
me le le Ko. 2 Lale “Kwojkwojin Bureet 12 Ilo raan eo moktata  ilo
˜
Ejjab Kauwe” ilo Kome le le Ko. 3 Ak
˜ ˜ ˜
“kalbuuji.” 14:3 1 Ak “jijet ilo tebo l 14:5 1 On aan juon ri-jerbal ilo juon
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
eo.” 2 Nien boka in ej kom man jan raan ej juon denarios, im on aan juon
˜ ˜
juon deka etan ‘alebaster.’ Lale “Ale- ri-jerbal ilo juon iio ej 300 denarii.
˜ ˜ ˜
baster” ilo Kome le le Ko. 3 Nard ej 2 Ak “ear nana aer konnaan nane; rar
˜
juon kain menin eddek ebwiin malu. luuki.”
105 MARK 14:13-28
˜ ˜ ˜ ˜
Kwojkwojin Bureet Ejjab Kau- nan kom bwe juon iaami me
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
we,1 raan eo rekon katok kon ej m ona ippa enaaj ketak eo.”
˜ ˜ ˜
menninmour nan iien Kwoj- 19 Ke rar ron an ba men in,
˜ ˜ ˜
kwojin Kijoone eo, ri-ka loor ro rar burom oj, im kajjojo iaaer
˜ ˜ ˜ ˜
an rar ba nane: “Ia eo koko- ear kajjitok ippan im ba: “Ejjab
˜ ˜ ˜
naan
 kojota2 ie ilo iien Kwoj- na, ejimwe  ke?” 20 Ear uwaak
˜ ˜ ˜ ˜
kwojin Kijoone eo bwe komin im ba: “Juon iaamiian Jonoul
˜ ˜
ilen kopooje?” 13 Kon men Ruo, armej eo ej kattu ilo bowl
˜ ˜
in, ear jilkin lok  ruo iaan ri- in ilo ejja iien eo wot ij likut
˜
ka loor ro an im ear ba: “Komi- peiu ie. 21 Nejin armej1 enaaj
˜ ˜ ˜
ro ilok  nan Jerusalem, im juon mej ekkar nan Jeje ko, botab
˜
em maan  ej kotak juon nien jerata nan em maan  eo enaaj
˜ ketake Nejin armej! Enaaj kar
dan enaaj iioone komiro. Ko- ˜ ˜
˜
miro loore lok  14 nan mweo  em man  lok  nane ne en kar jab
˜ lotak.”
enaaj de lo n lok  ie, im komwin  ˜
˜ ˜ 22 Ilo ejja iien eo wot rej
ba nan em maan  eo im on mweo,  ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
‘Ri-Kaki ej ba: “Ewi ruum in m ona, ear bok juon bureet im
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
an ri-lotok me imaron kojo- jare. Innem ear korrajete nan
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ta2 ie ippan ri-ka loor ro ao ilo elon m ottan im le lok  nan er
˜ ˜ ˜ ˜
iien Kwojkwojin Kijoone eo?”’ im ba: “Komwin  boke im kane.
˜ ˜ ˜
15 Em maan  eo enaaj kwa lok  Men in ej kokkar kon anbwin-
˜ ˜ ˜
˜ nu.” 23 Bareinwot, ear bok
nan kom juon ruum ekilep ej
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ juon cup ˜ im jare im kam mool- 
pad ilon im epojak nan ad ko- ˜
˜ ol Anij. Alikin, ear le loke  nan
jerbale. Komwin  kab kopooje ˜
˜ er im rar aolep idaak jane.
kojota eo ad ijen.”  16 Innem
˜ 24 Innem ear ba: “Wain in ej
ri-ka loor ro rar ilok  im de lo n- ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lok ilo Jerusalem, im rar lo ao- kokkar kon botoktoku, im ej
˜ ˜ ˜
lep men ko ainwot an kar ba. kapene ‘bujen eo’ an Anij. Bo-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Innem rar kopooji men ko nan toktoku enaaj to or  lok  kon elon
˜
iien Kwojkwojin Kijoone eo.
˜ ˜ armej. 25 Ij jironwaj kom bwe
˜ ˜
17 Ke ear jota, e im rijjilok ijjamin bar idaak wain mae  iien
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ro 12 rar itok nan ijo. 18 In- inaaj idaak wain kaal ilo Aelon
˜
nem ke rej jijet ilo juon tebo l
˜ eo an Anij.”1 26 Innem alikin
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
im m ona, Jesus ear ba: “Ij ba aer al im nobar Anij, rar diwoj-
˜
lok  im etal nan To l Olive.
˜ ˜ ˜
14:12 1 Ak “Ilo raan eo mokta
 jan Kwoj- 27 Im Jesus ear jiron lok  er
˜ ˜ ˜ ˜
kwojin Bureet Ejjab Kauwe.” Ilo tore im ba: “Kom aolep naaj bun,
˜ ˜
ko an Jesus, Kwojkwojin Kijoone eo ˜ ˜
˜ ˜ ainwot an Jeje ko ba: ‘Inaaj
(Nisan 14) ear ekkejel lok  nan Kwoj- ˜
˜ ˜ man  jabot eo, im jiip ko renaaj
˜ ˜ ˜ ˜
kwojin Bureet Ejjab Kauwe (Nisan 15-
˜ ˜ ˜ ejjeploklok.’ 28 Botab alikin
21). Jet iien kar watoke Kwojkwojin Ki-
˜ ˜ ˜ ˜
joone eo bwe ej m ottan Kwojkwojin 14:21 1 Lale “Nejin armej” ilo Kome le le
˜
Bureet Ejjab Kauwe. 14:12, 14 2 Kajin Ko. 14:25 1 Ak “Kien eo an Anij.” Lale
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Grik, “m ona.” “Aelon eo an Anij” ilo Kome le le Ko.
MARK 14:29-46 106
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ao naaj jerkak jan mej, inaaj mon, kwoj kiki ke? Ta kwojjab
˜ ˜ ˜ ˜
etal imaami  maron ekkol wot1 iumwin
lok  nan Galili.”  juon
˜ ˜ ˜
29 Ak Piter ear ba nane: “Jek- wot awa ke? 38 Komwin  ekkol
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
do on  ne aolep renaaj bun, ak wot im jab bojrak jan ami jar
˜ ˜
na, ijjamin.” 30 Innem Jesus bwe komwin  jab po ilo kapo.
˜ ˜ ˜ ˜
ear ba: “Ij ba nan kwe bwe An1 ekonaan  ak kanniok em oj-
˜
rainin, ilo naaj bunniin, mokta n o.”  39 Innem ear bar etal im 
˜ ˜ ˜ ˜
jan an ikkur kako ruo kottan, jar, im ear ba ejja naan ko wot.
jilu alen am naaj kaarmejjet- 40 Im ke ear bar ro ol  lok, er-
˜ ˜ ˜ ˜
eik eo.” 31 Botab Piter e lak- jel ej kiki konke rebane mejaer.
˜
˜
Kon men in, rar jaje ren ba
kar ba: “Ijjamin kaarmejjeteik ˜ ˜
ta nane. 41 Innem ke ear jep-
eok jekdo on  ne inaaj aikuj mej
ippam.” laak lok
 Ri-ka loor ro jet rar bar  alen eo kein kajilu, ear
˜ ˜
jino ba ejja men in wot. ba nan er: “Etke komij  kiki im
˜ ˜
32 Innem rar etal nan juon ji-kakkije ilo iien rot in eaorok?
kin etan Getsemane, im ear ba Ebwe ne  ami kiki! Ejejjet iien
˜ ˜ ˜ ˜
nan ri-ka loor ro an: “Komwin kiio! Ij ba nan kom bwe m ottan  ji-
˜
jet ijin bwe ij etal im jar.” wot jidik renaaj liaake lok  Nejin
˜ ˜ ˜
33 Im ear bok Piter im Jemes armej nan ippan rijjerawiwi ro.
˜
42 Komwin  jerkak bwe jen et-
im Jon ippan lok,  im ear jino ˜ ˜
˜
al. Reilok ˜  m ok! Leo  ej iton ke-
an kanooj burom oj im lukkuun ˜
tak eo ne  emoottok.” ˜
inepata. 34 Im ear ba nan er: ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜
43 Ej konono wot ak em ok- ˜ ˜
“Jonan ao burom oj, inanin mej ˜
˜ aj an Judas, juon iaan rijjilok ˜ ˜
wot jidik. Komwin  ˜ padwot ijin
˜ ˜
im ekkol wot.”1 35 Innem ear ro 12, topartok ijo. Juon jarlep-
˜
˜ ju in armej rar itok ippantok ˜
wonmaan  lok
 ˜ jidik jan ijo rej
˜ ˜
˜ kon jaje im a la l. Burij ro reutiej ˜
pad ie, im ear bunpedo ioon ˜
im skraib ro im ri-tol ro an ri- ˜
bwidej im jar. Ear jar nan Anij
˜
Ju ro rar jilkintok armej rein.
im ba bwe ne em man, ˜  en jab
˜ ˜
44 Em oj an kar eo ear keta-
kot lok  an entaan, 36 im ear ˜ ˜
ke le lok  juon koka l le rar erra ˜ ˜
ba: “Abba,1 Jema, kwomarone
kake, ke ear ba: “Eo inaaj me- ˜ ˜
men otemjej. Kwon bok cup2 in ˜
˜ ˜ ˜ jenmaiki, enin ej armej eo ko- ˜ ˜
jan na. Botab en ekkar nan ko-
mij pukote. Komwin ˜  lale bwe
naan
 ne
 am im jab konaan ˜  ˜ e
˜ en jab ko ne komij  boke im kal-
ao.” 37 Ke ear ro ol  lok  erjel ej
buuji.” 45 Innem Judas ear ˜
kiki, im ear ba nan Piter: “Sai- ˜ ˜
kajju lok  nan ippan im ba, “Yo-
14:34, 37 1 Ak “emmej.” 14:36 1 Juon kwe eok Rabbai!”1 im ear me-
naanin Hibru ak Aramaic im ej me- jenmaiki. 46 Innem armej ro
˜ ˜
le lein “O Jema!” 2 “Cup” in ej kokkar rar jibwe Jesus im boke bwe
˜ ˜
kon an Anij kot lok
 an armej ro liaake-
˜ ˜
 Jesus nan mej mene rar riab im ba 14:38 1 Naan eo ilo kajin Grik ej
lok
˜ ˜ ˜
bwe ear aikuj mej kon an konono nae  pneuMma. Lale “PneuMma” ilo Kome le le
Anij. Ko. 14:45 1 Ak “ri-Kaki!”
107 MARK 14:47-65
˜ ˜
ren kalbuuji. 47 Botab juon armej rar riab nae  e, botab
˜ ˜
iaan ro rar jutak ijo ear kadi- kome le le ko aer rar oktak jan
˜ ˜ ˜
wojtok jaje eo an im jek lojil-  doon. 57 Bareinwot, jet ar-
˜ ˜
nin ri-karejar1 eo an burij lap- mej rar jutak im riab nae  e im
˜ ˜ ˜
lap eo. 48 Jesus ear jiron lok  ba: 58 “Komar ron an lein ba,
˜
armej ro im ba: “Etke komij  ‘Inaaj rupe tampe l in me kom- 
˜ ˜ ˜
itok kon jaje im a la l nan ami manin
 pein armej. Innem iu-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
iton kalbuuji eo ainwot ne na mwin
 jilu wot raan ak inaaj bar
˜ ˜
juon ri-ko ot?  49 Aolep raan kalok juon tampe l, ijo wot ke
˜ ˜
iar pad ippemi ilo tampe l en im ejjab kom manin  pein armej.’”
˜
katakin armej ie, ak etke kom-  59 Mene rar ba men kein ak
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ar jab bok eo im kalbuuji eo? kome le le ko aer rar oktak jan
Men kein aolep rej wa lok  bwe doon.
˜ ˜
en jejjet kutien Jeje ko.” 60 Innem burij lap lap eo ear
50 Innem aolep ri-ka loor ro jutak ijo io lap lap im ear kajji-
˜ ˜ ˜ ˜
rar etal jane im ko. 51 Botab tok ippan Jesus im ba: “Etke
˜ ˜ ˜
ewor juon likao ej konak  juon kwojjab uwaak? Ta kein rej na- 
˜ ˜
kopa elukkuun em man  ear loo- ruom kaki?” 61 Botab ear jab
˜
re lok  Jesus, ak armej ro rar keroro im uwaake nan jidik. In-
˜ ˜ ˜
bar kajjion jibwe. 52 Botab nem burij lap lap eo ear bar
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ear ko jan er im ewotlok  kopa kajjitok ippan im ba: “Kwe ke
˜
eo an ak ej lowa wot.1 Christ, Nejin Eo Eutiejtata?”
˜ ˜ ˜
53 Kiio rar anin lok  Jesus 62 Im Jesus ear ba: “Aet, im
˜ ˜ ˜
nan ippan burij lap lap eo, im kom naaj lo an Nejin armej jijet
˜ ˜
aolep burij ro reutiej im skraib ituanbwijmaronin pein Eo Eka-
˜ ˜
ro im ri-tol ro an ri-Ju ro joor,1 im an naaj itok ilo ko-
˜ ˜ ˜
rar kweilok  lok.  54 Botab Pi- do ko ilan.” 63 Ke burij lap lap
˜ ˜ ˜
ter ear pad etto lok  im loore- eo ear ron men in, ear kekol
˜ ˜ ˜
lok  Jesus nan ne retopar nuknuk ko an make, im ear ba:
˜ ˜
me lan mweo  im on burij lap- “Jejjab aikuj bar kappoktok ri-
˜ ˜
lap eo. Innem Piter ear jijet ip- kamool.  64 Komij  ron wot an
˜ ˜ ˜
pan ri-jerbal ro an mweo  im konono nae  Anij. Ta ami lom-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kommaan an iturin juon kijeek. nak
 kiio?”1 Im aolepeer rar ba
˜ ˜
55 Kiio burij ro reutiej im ao- bwe ej aikuj mej. 65 Innem
˜
lep ro uwaan Im on Ekajet eo jet rar jino kaplouki im pinej
˜ ˜
E lap an ri-Ju1 rar kappok ar- mej ˜ an im baiti, im rar ba nane: ˜
mej bwe ren riab nae  Jesus “Ne kwe juon ri-kanaan, kwon
˜ ˜
bwe en wor unin aer liaake lok  kwa lok  won eo ej jeptake eok!”
˜ ˜ ˜
nan mej. Botab, rar jab ello- Im ri-jerbal ro an im on ekajet
˜ ˜ ˜ ˜
lo kein kamool.  56 Mene elon eo rar jeptake im boke.
˜ ˜
14:47 1 Ak “ri-komakoko.”
 14:52 1 Ka- 14:62 1 Ak “jijet ituanbwijmaron im
˜
jin Grik, “ekeelwaan.” 14:55 1 Kajin ewor an kajoor.” 14:64 1 Ak “Ta pepe
Grik, “Sanhedrin.” ne
 ami?”
MARK 14:66–15:13 108
˜ ˜ ˜ ˜
66 Ke Piter ear padwot ijo je pein Jesus im bok loke  nan
˜
itula l ilo me lan mweo,  juon ippan Pai lat. 2 Innem Pai lat
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
iaan jiron ro rej jerbal nan bu- ear kajjitok ippan im ba: “Kwe
˜
rij lap lap eo ear itok. 67 Im ke Kiin eo an ri-Ju?” Im ear
˜ ˜ ˜ ˜
ke ear lo an Piter kommaan an uwaak im ba: “Ejimwe  am ba.”
˜ ˜
iturin kijeek eo, ear kalimje- 3 Botab burij ro reutiej rar na- 
˜ ˜ ˜
ke im ba: “Kwe eo juon kwaar ruon Jesus kon elon men.
˜ ˜ ˜
pad ippan Jesus, ri-Nazeret 4 Kon men in, Pai lat ear bar
˜ ˜
en.” 68 Botab ear kariabe ji- jino an kajitukini im ba: “Etke
˜ ˜
˜ kwojjab uwaak? Lale jonan an
ron eo im ba: “Ijaje kajjien leen ˜ ˜
˜ ˜ lon men kein rej naruo  m kaki.”
im ijjab me le le ta ne  kwoj kon- ˜
naan kake.” Innem Piter ear 5 Ak Jesus ear jab uwaak nan
˜ ˜ ˜ ˜ jidik, im Pai lat ear kanooj in
etal jan ijo nan iturin kojamin ˜ ˜
˜ ˜ ˜
worwor eo. 69 Im jiron eo ear bwilon.
˜ ˜ ˜
bar loe, im ear ba nan armej 6 Aolep iien ne rej kom mane 
˜ ˜ ˜
ro rej jutak ijo im ba: “Em maan  kwojkwojin kijoone eo, ekka an
˜ ˜
 ej bar juon iaaer.” 70 Bo-
ne Pai lat karo lok  juon ri-kalbuuj
˜ ˜
tab Piter ear bar kariabe. In- nan armej ro, jabdewot eo ar-
˜ ˜ ˜
nem alikin jidik iien, armej ro mej ro rekonaan  bwe en ro lok. 
˜ ˜
rej jutak ijo rar bar jino aer 7 Ilo kar tore in, ekar wor juon
˜ ˜ ˜
konnaan nan Piter im ba: “Luk- em maan  ej pad ilo kalbuuj etan
kuun mool  ke kwe juon iaaer Barabbas. Rar kalbuuji em- 
˜ ˜
konke elukkuun alikkar ke kwe maan  in im bar jet armej konke
˜
ri-Galili.” 71 Botab Piter ear rar man  man
 armej ilo iien eo
˜ rar jumae  kien. 8 Innem ar-
kajje im ba: “Jerata en itok ioo ˜ ˜
˜ ˜ ˜ mej ro rar itok nan ippan Pai-
e lanne ij riab. Ijaje kajjien lone  ˜ ˜
˜ ˜
komij  konnaan kake!” 72 M o- lat im kajjitok bwe en karo lok
˜ ˜ ˜

˜ ˜ ˜ juon ri-kalbuuj, ainwot an kon
jin wot an konnaan ak ekkur ˜ ˜
kako alen kein karuo, im Piter kom mane  nan er. 9 Pai lat ear
˜
ear keememejtok an kar Jesus uwaak im ba: “Kom konaan  ke
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ba nane im ba: “Mokta  jan an bwe in karo lok  nan kom Kiin
˜ ˜ eo an ri-Ju?” 10 Pai lat ear
ikkur kako ruo kottan, jilu alen ˜ ˜
˜ je la bwe burij ro reutiej rar eb-
am naaj kaarmejjeteik eo.” In- ˜
˜ banbane Jesus im enin unin
nem ear kanooj eddotok buru- ˜ ˜
˜ rar liaake lok  nane. 11 Botab
on im ear jino jan. ˜
˜ ˜ ˜
15 Ej jibbontata wot ak bu- burij ro reutiej rar kareel ar-
˜ ˜ ˜
rij ro reutiej, ri-tol ro an mej ro bwe ren kajjitok ippan
˜
ri-Ju ro, im skraib ro, ak jen Pai lat bwe en karo lok  Barab-
ba aolep ro uwaan Im on Ekajet
˜ bas, im jab Jesus. 12 Pai lat
˜ ˜
eo E lap an ri-Ju,1 rar kweilok  ear bar kajjitok ippaer im ba:
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ippan doon. Alikin, rar lukwo- “Innem ta eo in kom mane  nan
em maan  in komij  ba bwe ej
˜
15:1 1 Kajin Grik, “Sanhedrin.” Kiin an ri-Ju?” 13 Im armej
109 MARK 15:14-32
˜ ˜ ˜
ro rar bar lam oj im ba: “Dilaiki 22 Rar bok loke  nan jikin eo
˜ ˜
ilo juron a la l!” 14 Botab Pai- etan Golgota, me le lein naan in
˜
lat ear ba: “Etke? Ta eo ena- ne jej ukote ej, “Jikin La- 
˜ ˜
na ear kom mane?”  Ak armej tin Bar.” 23 Innem rar kajjion
˜ ˜ ˜ ˜
ro rar ko l laaj lok  wot ainikieer kaidaake wain em oj kareiki
˜ ˜ ˜ ˜
im ba: “Dilaiki ilo juron a la l!” kon mor,1 botab ear jab idaak.
˜ ˜ 24 Innem rar dilaiki na
15 Kon an Pai lat kar konaan  ˜ ˜
 ilo ju-
˜ ˜ ron a la l, im rar kubween kijdik
kabunburuon armej ro, ear ka- ˜
˜ ˜ nan ajeji nuknuk ko an bwe ren
ro loke  Barabbas nan er; ear ji- ˜ ˜
˜ ˜ ˜ je la ta eo kajjojo iaaer en boke.
ron ruttarinae  ro bwe ren den- ˜
˜ 25 Kar 9 awa jima  ilo jibbon1
loke  Jesus, im ear le loke  nan ˜
er bwe ren mane  ilo aer dilai- ke rar dilaiki na  ilo juron a la l.
˜ ˜
ki ilo juron a la l. 26 Rekar likuti juon jain itu-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
16 Innem ruttarinae  ro rar lonin boran nan kwa lok  ta eo
˜ ˜ rej naruon  kake. Jain eo ej
bok loke  nan ilowaan me lan ˜ ˜
˜ ba: “Enin ej Kiin eo An Ri-Ju.”
mweo  im on komja1  eo, im ˜ ˜
˜ ˜ 27 Bareinwot, rar boktok ruo
rar kurtok aolep ruttarinae  ro. ˜
˜ ri-ko ot  im totoiki erro ilo juron
17 Im rar kanuknuki kon juon
˜ ˜ a la l ko iturin Jesus, juon ituan-
nuknuk piolot, im rar kom ma-  ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ moonin  im eo juon ituanmiinin.
ne juon kurawun jan kalok-
˜
lok im likuti ioon b oran,
˜ ˜ 28 1—— 29 Im ro rar etetal ijo
18 im rar ba: “Yokwe eok, tok rar kajjirere kake e im kaj-
˜ ˜ ˜
Kiin en an ri-Ju!” 19 Barein- jeboululi boraer im ba: “A, ain-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
wot, rar den loke  boran kon wot kwaar ba bwe kwomaron
˜
juon a la l im rar kaplouki, im rupe tampe l eo im bar kaloke
˜
rar bukwel˜ olo im badikdik1
˜ ˜ iumwin  jilu wot raan, 30 eok-
˜ ˜ ˜
nane. 20 Aliktata, alikin aer we kwon lom  o oren  eok make
˜ ˜
˜ ˜ im karo lok  eok make jan a la l
kar kom man  kojak kake, rar ˜ ˜
˜ ˜ in entaan1 ne.”  31 Bareinwot,
utuki nuknuk piolot eo im bar ˜
˜ burij ro reutiej im skraib ro
kanuknuki kon nuknuk ko an. ˜ ˜
˜ ˜ rar kom man  kojak kake im ba
Innem rar anin loke  bwe ren di- ˜ ˜
˜ nan doon: “Eje la lom  o oren  ro
laiki ilo juron a la l. 21 Barein-
˜ jet ak ejaje lom  o oren  e make!
wot, rar iioone juon em maan  ˜
˜ 32 Jen m ok lale an Christ,
in Sairine etan Saimon ej ji- ˜ ˜
Kiin in Israel ne  karo lok  e make
badektok jikin eo. Em maan  in ˜ ˜
˜ ˜ jan a la l in entaan1 ne  bwe jen
ej jeman Alexander im Rufos.
˜ ˜ ˜
Ruttarinae  15:23 1 Juon kain bouta
ro rar komakokoiki
 enaj ej itok 
˜ ˜ ˜
jan juon bwilin wojke. Lale “Mor” ilo
˜
bwe en ineeke a la l in entaan1 ˜
eo an Jesus. Kome le le Ko. 15:25 1 Kajin Grik, “awa
˜
eo kein kajilu.” 15:28 1 Mene ewa lok 
15:16 1 Ak “kabna.” 15:19 1 Ak “kwa- eoon in ilo ukokin Baibo˜ l ko jet, botab ˜
 kautiej.” 15:21, 30, 32 1 Lale “A la l ejjab wa lok
lok ˜ ˜
 ilo elon iaan bok lemlem
˜ ˜
in entaan” ilo Kome le le Ko. in etto ko ilo kajin Grik.
MARK 15:33-47 110
˜ ˜
loe im tomake.” Ri-ko ot  ro me loore Jesus im jipane ke ear
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
rar ettoto ilo juron a la l ko itu- pad ilo Galili. Ebar lon kora ro
˜
rin rar bar kajjirere kake e. jet ijo me rar itok ippan Jesus
˜
33 Ke ear 12 awa jima,1  ear tok nan Jerusalem.
˜ ˜
jok marok ioon aolepen aneo 42 Ilo tore in ekar jino jota-
˜ ˜ ˜
lok nan 3 awa jima2  alikin rae- lok,  im konke ekar jejjet raanin
˜
lep. 34 Im ke ej 3 awa jima,2  Koppojak eo,1 ak raan eo mok- 
˜ ˜ ˜ ˜
Jesus ear lam oj kon juon ainik- ta jan Jabot,2 43 Josep, juon
˜
ien e lap im ba: “Eli, Eli, lama ri-Arimatia, ear peran im jade-
˜ ˜
sabaktani?” me le lein naan kein lok  nan ippan Pai lat im kajji-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ne jej ukote ej: “Ao Anij, ao tok an bok anbwinnin Jesus.
˜ ˜
Anij, etke kwaar ilok  jan eo?” Em maan  in ear juon eo e lap
35 Ke jet iaan armej ro rar ju- ˜
˜ an armej ro loke, im ear ro uw-
tak ijo rar ron an ba men in, ˜
˜ ˜ aan Im on Ekajet eo E lap an ri-
rar ba: “Lale m ok! Ej kuri Ilai- Ju, im ear bar juon iaan ro
ja.” 36 Innem juon iaan armej ˜ ˜ ˜
˜ rar kottare Aelon eo an Anij.1
˜ ˜ ˜
ro ear ettor lok  im katutuuki 44 Pai lat ear konaan  je la e lan-
juon matmat ilo wain meo,  im ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ne em oj an mej. Kon men in,
ear lelon lok  kon juon a la l bwe ˜
ear kurtok kapen in jarin ta-
Jesus en idaak, im ear ba: “Jen ˜ ˜ ˜
˜ rinae  eo im kajjitok e lanne
˜
kottar im lale Ilaija eitok ke im emej Jesus. 45 Innem alikin
lela ltak.” 37 Innem Jesus ear ˜
˜ ˜ an kamoole  jan kapen eo bwe
lam oj kon juon ainikien e lap im ˜ ˜
˜ em oj an mej, ear kamalim ˜ an
ear mej.1 38 Im katiin eo ilo- ˜ ˜
˜ Josep bok anbwin eo. 46 Ali-
waan jikin eo eokkwojarjar ilo ˜
˜ ˜ ˜ kin an Josep wiaik juon m ottan
tampe l eo ear potak jan lon nuknuk1 ekanooj em man,  ear
˜ ˜ ˜ ˜
nan la l ilo ruo m ottan. 39 Ka- doorla l lok  anbwin eo im kuti-
pen eo an jarin tarinae  ear ju- ˜ ˜
mi kon m ottan nuknuk eo. In-
tak ijo ikijjeen Jesus, im ear ˜ ˜
nem ear likuti anbwin eo ilo
lo an men kein aolep wa lok  ke ˜ ˜ ˜
˜ juon lob2 kar kom mane  itore-
Jesus ear mej. Kon men in ear ˜
rein juon to l, im ear kadapil-
ba: “Lukkuun mool  ke em maan  ˜
lok  juon deka kileplep bwe en
˜ ˜ ˜
in ej Nejin Anij.”
˜ ˜ ˜ pinej mejan lob eo. 47 Botab
40 Ekar bar wor kora ijo Meri Magdalini im Meri eo ji-
˜ ˜ ˜
rej reitok jan juon jikin etto- nen Joses rar padwot ijo, im
˜ ˜ ˜ ˜
lok.  Jet iaan kora rein ej re lakkar reilok  nan ijo rar ko-
Meri Magdalini, Selome, im babuuki ie.
Meri jinen Jemes eo edik1 ˜ ˜
˜ ˜
15:42 1 Lale “Raanin Koppojak” ilo Ko- ˜
im Joses. 41 Kora rein rekon ˜ ˜
me le le Ko. 2 Lale “Jabot” ilo Kome le-
15:33 1 Kajin Grik, “awa eo kein kajilji- le Ko. 15:43 1 Ak “Kien eo an Anij.”
˜ ˜ ˜
no.” 15:33, 34 2 Kajin Grik, “awa eo Lale “Aelon eo an Anij” ilo Kome le le
kein karatimjuon.” 15:37 1 Ak “ear jo- Ko. 15:46 1 Ak “juon linen.” 2 Kajin
˜ ˜
 kutuon.” 15:40 1 Ak “ekadu.”
lok Grik, “libon keememej.”
111 MARK 16:1 – Kobban LUK
˜
16 Innem ke ear jem lok
˜
nin Jabot,1 Meri Magda-
 raa- 5 Innem ke rar de lo n lok
˜
waan lob eo, rar kanooj lokje-


ilo-

lini, Selome, im Meri jinen naer ke rar lo juon likao ej jijet

˜
Jemes rar wia to laj2 bwe ren ituanbwijmaron im ej nuknuk
˜ ˜ ˜
kapiti anbwinnin Jesus. 2 Ke mouj. 6 Botab ear ba nan er:
˜ ˜
ej jimmarok wot ilo raan eo “Komwin  jab mijak. Ije la bwe
moktata
 ilo wiik eo tok juon,1 komij  pukote Jesus ri-Nazeret,
˜ ˜ eo rar mane  ilo aer dilaiki ilo
erjel ar etal nan lob2 eo im ˜ ˜
˜
rar topar lok  ke ej tak a l. 3 Im juron a la l. Em oj an bar mour.
˜ ˜
˜ ˜ Ejako ijin. Lale m ok ije rar ko-
rar ba nan doon im ba: “Won
˜ ˜ ˜ babuuki ie. 7 Komwin  etal im
enaaj kadapil lok  deka en jan ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ konnaanek ri-ka loor ran an im
mejan lob en nan koj?” 4 Bo-
˜ ˜ Piter im ba, ‘Emoot lok  imaan 
tab ke rar reilok  nan lob eo, ˜
˜ ˜ nan Galili. Kom naaj loe ijen, 
rar lo bwe em oj kadapil lok  ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ainwot an kar jironwaj kom.’” 
deka eo, mene elukkuun kilep. ˜ ˜ ˜
8 Im ke rar diwoj lok  jan lob eo,
˜ ˜
16:1 1 Lale “Jabot” ilo Kome le le Ko.
˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜
rar kakotkot jan ijo ak reluk-
2 Rekon kojerbal bouta  ak bolok im ˜
˜ ˜ ˜ ˜ kuun wudiddid im lokjenaer. 
wei l nan kopooj juon anbwin mokta  jan ˜ ˜
˜ Innem rar jab ba nan jabdewot
aer kalibwini. 16:2 1 Enin ej raan eo ˜
˜ ˜ kon aer kanooj mijak.1
jej naetan
 Sunday. Ippan ri-Ju ro, enin
ej raan eo moktata
 ˜
ilowaan juon wiik. 16:8 1 Ekkar nan bok lemlem in etto ko,
˜
2 Kajin Grik, “libon keememej.” bokin Mark ej jem lok
 ilo eoon 8.

˜
EKKAR NAN

LU K
KOBBAN BOK I N

˜
1 Naan ko an Luk nan 2 An kar Jesus lotak (1-7)
˜ ˜
Tiopilos (1-4) An enje l ro wa lok
 lok
 nan ri-lale
˜ jiip ro (8-20)
Gebriel ej kwa lok kon an naaj
Jon ri-Peptaij lotak (5-25) Mwij
 mwij
 im karreo (21-24)
˜ Ke Simeon ej lo Christ (25-35)
Gebriel ej kwa lok kon an naaj
˜ ˜
Jesus lotak (26-38) Anna ej konnaan kon ajri
Meri ej lo lok
 Elisabet (39-45) eo (36-38)
˜ ˜
Meri ej nobar Jeova (46-56) Aer jep laak nan Nazeret (39, 40)
˜ ˜
Ke Jon ear lotak im aer kom man Jesus ej pad ilo tampe l eo im
˜
etan (57-66) 12 an iio (41-52)
Kanaan eo an Zakeraias (67-80) 3 Ke Jon ear jino jerbal eo an (1, 2)
Kobban LUK 112
˜ ˜
Jon ej kwa lok  nan armej ro bwe Ej nobar Jon ri-Peptaij (18-30)
˜
rej aikuj peptaij (3-20) Naanin kauwe kon armej in
Ke Jesus ej peptaij (21, 22) epepen eo (31-35)
˜ ˜
Menmenbwij eo an Jesus Ej jo lok  jerawiwi ko an juon kora
Christ (23-38) rijjerawiwi (36-50)
˜ ˜ ˜
4 Tepi l ej kajjion kapo Jesus (1-13) Waanjonak eo kon ro rej
Jesus ej jino kwa lok  naan ilo muri
 (41-43)
˜ ˜ ˜
Galili (14, 15) 8 Kora ro me rar koba lok  ippan
˜ Jesus (1-3)
Aer kojekdo one  Jesus ilo
˜ ˜
Nazeret (16-30) Waanjonak eo kon eo ej jeor
˜ ˜ ine (4-8)
Ilowaan im on kabun eo ilo ˜
Kaperneum (31-37) Unin Jesus ear kojerbal
˜ ˜ ˜ ˜
Ej komour kora eo jinen lio waanjonak ko (9, 10)
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
paleen Saimon kab ro jet (38-41) Kome le le in waanjonak eo kon eo
Jarlepju eo rej lo Jesus ilo juon ej jeor ine (11-15)
jikin ej make iaan ie (42-44) Ejje lok  ej kalbubuuki juon
˜ ˜ laam (16-18)
5 Rar kojeke  elon ek ˜
˜ ˜ ˜ ˜ Jinen Jesus im lomaro 
ilo kabwilonlon; ri-ka loor ro
moktata
 jatin (19-21)
(1-11) ˜
˜ ˜ Jesus ej kalur juon lan (22-25)
Ej komour juon ri-loba (12-16) ˜
˜ Jesus ej jilkin lok  jetob ko rettoon
Jesus ej komour juon eo ejaje ˜
˜ ˜ nan lowaan piik ko (26-39)
mak utkut (17-26) ˜ ˜ ˜
˜ Ledik eo nejin Jairos; kora eo ej
Jesus ej kur Livai (27-32) ˜ ˜
˜ ˜ unuri nuknuk eo an Jesus (40-56)
Juon kajjitok kon jitlok  (33-39) ˜ ˜
˜ 9 Naanin tol ko kon kwa lok  naan
6 Jesus, “Irooj in Jabot” (1-5) ˜ ˜
˜ ˜ nan rijjilok ro 12 (1-6)
Ear komour juon eo emej rajetin ˜ ˜ ˜
Herod ej inepata kon an ron kon
pein (6-11)
˜ Jesus (7-9)
Rijjilok ro 12 (12-16) Jesus ej naajdik 5,000
˜
Jesus ej katakin im komour armej (10-17)
armej (17-19) ˜
˜ ˜ ˜ ˜ Piter ej kwa lok  won eo ej
Men ko rej boktok m on on o im ko Christ (18-20)
˜ ˜
rej boktok jerata (20-26) Jesus ej kwa lok  kon an naaj
˜
Yokwe ro rej kojdate kom (27-36) mej (21, 22)
˜ ˜
Bojrak jan ami ekajet (37-42) Ri-ka loor ro remool  (23-27)
˜
Leen juon wojke rej kaalikkar kain An Jesus oktak lok  (28-36)
˜ ˜ ˜
wojke rot eo (43-45) Ej komour ladik eo emok  jetob
˜ ˜
Mweo
 em man
 kar kaloke; mweo  ettoon na  ippan (37-43a)
˜ ˜
kar jab kom man  pedpedin (46-49) Jesus ej bar kwa lok  kon an naaj
7 Juon kapen in jarin tarinae  ej mej (43b-45)
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kwa lok  an tomak (1-10) Ri-ka loor ro rej akwaal kon won
˜
Ilo Nein, Jesus ej kojerkakpeje eo eutiejtata iaaer (46-48)
˜ ˜ ˜ ˜
likao eo nejin kora eo emej leo Jabdewot eo ejjab jumaik  koj, ej
˜ ˜
paleen (11-17) rejetake koj (49, 50)
113 Kobban LUK
˜ ˜ ˜ ˜
Bukwon eo an ri-Sameria ro rej Ej komour kora eo ekob diin ilo
˜ ˜
kojekdo one  Jesus (51-56) raanin Jabot (10-17)
˜ ˜ ˜
Waween loore Jesus (57-62) Waanjonak ko kon ineen mustard
10 Jesus ej jilkin lok  70 ri-ka loor eo im iij eo (18-21)
ro (1-12) Juon ej aikuj lukkuun kate bwe en
˜ ˜ ˜ ˜
Jerata nan armej in jikin ko rejjab de lo n ilo kojam eo eaidik (22-30)
uke lok  (13-16) Herod, “ri-etao” (31-33)
˜ ˜ ˜
Ri-ka loor ro 70 rej jep laak (17-20) Jesus ej burom oj kon
˜ ˜ ˜ Jerusalem (34, 35)
Jesus ej nobar Jeman konke ej
˜ ˜ ˜ ˜
jouj nan ro retta (21-24) 14 Ej komour juon em maan  ebboj
˜ ˜
Waanjonak eo kon ri-Sameria eo pein im neen ilo raanin
˜
ej yokwe ri-turin (25-37) Jabot (1-6)
˜ ˜ ˜
Jesus ej lo lok  Marta im Kwon juon ri-lotok eo ej kottaik e
Meri (38-42) make (7-11)
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
11 Waween Jar (1-13) Kurtok ro rejjab maron nao  n aan
Jar eo an Jesus (2-4) jouj eo am (12-14)
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Ej kadiwoj lok  jetob ko rettoon kon Waanjonak eo kon ri-lotok ro rar
˜
addiin pein Anij (14-23) kom man  jekpen (15-24)
˜ Men ko juon ri-ka loor enaaj aikuj
Jetob ettoon ej ro oltok  (24-26)
Eo emool  an jeraam man  (27, 28) kaarmejjeteiki (25-33)
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Menin kabwilonlon eo kon E lanne ejako neman jo o l eo (34, 35)
˜ ˜
Jona (29-32) 15 Waanjonak eo kon jiip eo
˜ ˜ ˜ ejako (1-7)
Laa
 m eo nan anbwinnum (33-36)
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Jerata nan ri-tolin kabun ro Waanjonak eo kon jaan jelba eo
retao (37-54) ejako (8-10)
˜ ˜
12 Iij in kauwe an Parisi ro (1-3) Waanjonak eo kon nejin eo
Mijak Anij, jab armej (4-7) ejerwaan (11-32)
˜ ˜
Eo ej kwa lok  an kile Christ (8-12) 16 Waanjonak eo kon ri-karejar eo
˜ ˜ ejjab em man 
Waanjonak eo kon juon ri-mweiie  (1-13)
˜
ejaje lokje  n (13-21) ‘Eo ej tiljek kon men ko reddik,
˜ ˜ ˜
Bojrak jan ami inepata (22-34) ej tiljek kon men ko re l lap’ (10)
˜ ˜
Bwij edik (32) Kien Moses im Aelon eo an
˜ Anij (14-18)
Pojak wot (35-40)
˜ ˜
Ri-karejar eo etiljek im eo ejjab Waanjonak eo kon juon em maan 
˜
tiljek (41-48) emweiie  im Lazeros (19-31)
˜ ˜
Ejjab aenom man,  ak jepel (49-53) 17 Men ko rej kom man  jerawiwi,
˜ ˜ ˜ ˜
Aorokin aer je la me le lein men ko jo lok  bod, im tomak (1-6)
rej wa lok  ilo iien eo (54-56) Ri-karejar bajjek (7-10)
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Komad  m ode apan ko (57-59) Ej komour ri-loba ro jonoul (11-19)
˜ ˜ ˜ ˜
13 E lanne komij  jab uke lok,  kom Itok eo an Aelon eo an Anij (20-37)
˜ ˜ ˜
naaj mej (1-5) “Aelon eo an Anij epad
˜ ˜ ˜ ibwiljimi” (21)
Waanjonak eo kon wojke fig eo
˜
ejje lok  leen (6-9) “Keememej lio paleen Lot” (32)
 Kobban LUK 114
˜ ˜ ˜ ˜
18 Waanjonak eo kon juon kora me Jesus ej katakin armej ro ilo
˜ ˜ ˜
ejjab bojrak an kajjitok jipan (1-8) tampe l eo (37, 38)
˜ ˜ ˜ ˜
Juon Parisi im juon ri-toltol 22 An burij ro pukot kilen nan man 
˜
eowoj (9-14) Jesus (1-6)
Jesus im ajri ro (15-17) ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ Aer koppojak nan Kwojkwojin
Kajjitok eo an juon ri-tol ˜
Kijoone eo aliktata (7-13)
emweiie
 (18-30) ˜ ˜
˜ Jinoin aer kom mane  Kojota eo an
Jesus ej bar kwa lok  kon an naaj Irooj (14-20)
mej (31-34) ˜ ˜
˜ “Eo enaaj ketake eo epad ijin
Ej komour juon em maan  epilo me ˜
ippa ilo tebo l in” (21-23)
ej owar (35-43) ˜ ˜ ˜ ˜
An lap aer akwaal kon won eo
˜ eutiejtata iaaer (24-27)
19 Jesus ej lo lok  Zakkios (1-10)
˜ ˜ ˜
Waanjonak eo kon 10 mina (11-27) An Jesus kom mane  juon bujen
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Aer nobar Jesus ke ej de lo n lok  ilo kon juon aelon (28-30)
˜
Jerusalem (28-40) Kar kwa lok  kon an naaj Piter
˜ ˜ ˜ ˜ kaarmejjete Jesus (31-34)
Jesus ej burom oj im jan kon
Jerusalem (41-44) Aer aikuj in pojak; im jaje ko
Jesus ej karreoik tampe l ruo (35-38)
eo (45-48) Jar eo an Jesus ioon to l
˜ ˜ ˜ Olive (39-46)
20 Rej kajitukin Jesus kon maron
eo an (1-8) Aer jibwe im kalbuuji Jesus (47-53)
˜ ˜ Piter ej kaarmejjete Jesus (54-62)
Waanjonak eo kon ri-kallib ro ˜ ˜ ˜
reuror (9-19) Aer kom man  kojak kon
Anij im Sizar (20-26) Jesus (63-65)
˜ ˜ Aer ekajete imaan  ro rej uwaan
Kajjitok eo kon jerkakpeje (27-40) ˜
Christ nejin ke Devid? (41-44) Im on Ekajet eo E lap an ri-Ju
˜ ˜ ro (66-71)
Ej kakkol er kon skraib ro (45-47)
˜
˜ ˜ ˜ ˜ 23 An Jesus jutak imaan  mejan
21 Ruo jaan jiddik an kora eo
˜ ˜ Pai lat im Herod (1-25)
ejeram ol im emej leo paleen (1-4)
˜ Aer totoik Jesus im ri-nana ro ruo
KOKAL LEN  MEN EO EJ POJAKIN ˜
ilo juron a la l (26-43)
WAL OK  (5-36) ˜ ˜
˜ ˜ “Kwonaaj pad ippa ilo
Tarinae  ko, mak  utkut la l ko
˜ Pedetaij” (43)
re l lap, naninmej ko rekapopo,
˜ ˜ Mej eo an Jesus (44-49)
nuta (10, 11) ˜ ˜
An jarin tarinae  ko kaapoo le Aer likut anbwinnin Jesus ilo juon
˜
Jerusalem (20) lob (50-56)
˜ ˜ 24 Jesus ejerkakpeje (1-12)
Iien ko an ri-aelon ko (24)
˜ ˜
An Nejin armej itok (27) Ia l eo lok
 nan Emmeos (13-35)
˜ ˜ ˜ ˜
Waanjonak eo kon wojke fig Jesus ej wa lok lok nan ri-ka loor
eo (29-33) ro an (36-49)
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Komwin  ruj wot (34-36) Jesus ej wanlon lok  nan lan (50-53)
115 LUK 1:1-17
˜ ˜ ˜
1 Elon armej rar kobaiki ao-
lep men ko rar wa lok
˜
 me jej
Jeova.1 10 Ilo tore in, jarlep-
ju in armej ro rar pad inaboj
˜ ˜
lukkuun tomaki, im rar jei men im jar. 11 Innem enje l eo an
˜
kein. 2 Ro jet me rar loi men Jeova1 ear wa loktok  nane, im
˜ ˜ ˜
kein im rej keean kon ennaan ear jutak ituanbwijmaronin lo-
˜
eo jan Anij rar bar kwa loktok
˜ ˜ ˜
 katok eo. 12 Ke Zakeraias ear
˜
men kein nan koj. 3 Kon men lo enje l eo, ear ilbok im ka-
˜ ˜ ˜
in, Tiopilos, ao ri-utiej, ij jeje
˜ ˜ nooj mijak. 13 Botab enje l eo
˜ ˜
waj nan kwe im kollaajraki waj ear ba nane: “Zakeraias, kwon
˜ ˜
aolep me le le kein remool,  kon- jab mijak bwe em oj an Anij
ke iar etali aolepeer im jejjetin ˜ ˜
˜ eoro  n kajjitok eo kwaar akwe-
aer kar wa lok  jan jinoin. 4 Ij ˜ ˜ ˜
˜ ˜ lap kake. Elisabet, kora eo pa-
jeje waj nan eok kon men kein ˜
˜ ˜ leem,  enaaj keotak juon nejum
bwe kwon lukkuun je la bwe ao- ˜
laddik, innem kwonaaj naetan 
˜ ˜ ˜
lep men ko kwaar katak kaki Jon. 14 Enaaj lap am lanlon
remool.  ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜ im m on on o, im elon armej re-
˜ ˜ ˜ ˜
5 Ilo kar tore eo Herod1 ear naaj bar m on on o kon an lo-
˜ ˜ ˜
kiin ilo Judia, ekar wor juon
˜ ˜ tak, 15 konke enaaj juon em- 
˜
burij etan Zakeraias jan kumi maan  eo e lap tokjan imaan 
˜ ˜ ˜ ˜
eo etan Abaija. Etan kora eo mejan Jeova.1 Botab, ejjab ai-
˜ ˜ ˜ ˜
paleen in Elisabet, im kora in kuj idaak wain ak jabdewot
˜ ˜ ˜ ˜
ej itok jan nukun eo an Aron. dannin arkoo l nan jidik. Bar-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
6 Erro jimor  ar wanok im-  einwot, enaaj obrak kon jetob
˜ ˜ ˜ ˜
aan mejan Anij im ejje lok  no-  kwojarjar2 mene jan iien eo
˜ ˜ ˜
taer konke rar pokake aolep ejjanin lotak.3 16 Enaaj jipan
kien im laajrak ko an Jeova.1 ˜ ˜
˜ elon iaan ro nejin Israel bwe
7 Botab, ear ejje lok  nejierro ˜
˜ ren jep laak nan Jeova,1 Anij eo
˜
konke Elisabet ewar, im erro ji-
˜ aer. 17 Bareinwot, enaaj etal
mor kanooj rutto. ˜
imaanin lok
 Anij kon kajoor2 im
8 Juon raan, Zakeraias ear ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ maron ainwot kar Ilaija bwe en
kom mani  jerbal ko an ainwot ˜ ˜
˜ ˜ ukot buruon em maan  ro ewor
juon burij imaan  mejan Anij ˜ ˜
˜ ˜ ˜ nejier bwe ren ainwot ajri ro,
ainwot ke ejejjet iien nan kumi ˜
˜ ˜ im jipan ro rejjab pokake bwe
eo an. 9 Ekkar nan waween ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ren jerbal ilo malotlot ainwot
jerbal3 ko an burij ro, ejejjet ˜ ˜ ˜
ro rewanok. Enaaj kom mani 
iien eo bwe Zakeraias en aje ˜
˜ men kein bwe en kopooj armej
kein kaijurjur ko. Kon men in, ˜
˜ ro nan Jeova.”1
ear de lo n lok  ilo jikin eo eok-
˜ 1:15 2 Ak “kajoor eo an Anij.” Lale “Je-
kwojarjar ilo tampe l eo an ˜ ˜ ˜
tob kwojarjar” ilo Kome le le Ko. 3 Ak
˜ ˜ ˜
1:5 1 Lale “Herod” ilo Kome le le Ko. “jan iien eo ej pad ilowaan lojien
 ji-
1:6, 9, 11, 15-17 1 Lale “Jeova” ilo nen.” 1:17 2 Naan eo ilo kajin Grik ej
˜ ˜
Kome le le Ko. 1:9 3 Ak “imminene im pneuMma. Lale “PneuMma” ilo Kome le-
manit.”
 le Ko.
LUK 1:18-35 116
˜
18 Botab Zakeraias ear ba 26 Ke ear jiljino an Elisa-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nan enje l eo: “Ewi waween ao bet allon, Anij ear jilkin lok  en-
˜ ˜
je la bwe enaaj ˜ lukkuun jej- je l Gebriel nan juon jikin ilo
˜ ˜
jet men kein? Na ilukkuun rut- Galili etan Nazeret 27 nan ip-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
to kiio, im kora eo paleo ebar pan juon bojin etan Meri. Ji-
˜ ˜ ˜
rutto.” 19 Enje l eo ear uwaak ron in em oj an kallimur  bwe
im ba: “Eta in Gebriel, im ij ju- enaaj mareik  Josep, juon em- 
˜ ˜ ˜
tak imaan  Anij. Ear jilkintok eo maan  jan nukun eo an Devid.
˜ ˜
bwe in konono ippam im kwa- 28 Enje l eo ear itok nan ip-
˜ ˜
lok  ennaan in em man  nan kwe. pan Meri im ba: “Yokwe eok,
˜ ˜
20 Botab ij ba nan eok bwe kwe juon eo e lap an jeraam- 
˜ ˜ ˜
kon am jab tomaki naan ko man,  Jeova1 ej pad ippam.” 
˜ ˜ ˜ ˜
ao, kwonaaj jaje konnaan mae  29 Botab Meri ear kanooj bwi-
˜ ˜ ˜
raan eo ewa lok  men kein. Naan lon kon naan ko an enje l eo,
˜ ˜ ˜ ˜
kein ij ba nan eok renaaj jej- im ear ko lman lokje  n kon me-
˜ ˜ ˜
jet kutieer ilo iien eo em oj ka-
˜ ˜ le lein naan kein an.1 30 Kon
roke.” 21 Ilo tore in, armej ro ˜
˜ ˜ men in, enje l eo ear ba nane:
rar kottar wot Zakeraias ilo na- ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ “Meri, kwon jab mijak konke
˜ ˜
boj, im rar bwilon kon an to an
˜ ˜ ebunburuon Anij ippam.  31 Ij
pad ilo jikin eo eokkwojarjar ˜ ˜ ˜
ba nan eok bwe kwonaaj boro- 
ilo tampe l eo. 22 Ke ear di- ˜
˜ ˜ ˜ ro im keotak juon nejum lad-
wojtok, ear jab maron konnaan ˜
˜ dik, im kwonaaj naetan  Jesus.
ippan armej ro, innem rar kile 32 Enaaj juon eo elukkuun ao-
bwe ear loe juon menin kabwi- ˜
˜ ˜ ˜ ˜ rok im naaj naetan  Nejin eo Eu-
lonlon1 ilowaan jikin eo eok- tiejtata. Jeova1 Anij enaaj le-
˜ ˜ ˜ ˜
kwojarjar ilo tampe l eo. Konke lok nane turoon eo an Devid,
˜ ˜ ˜ ˜
ear jaje konnaan, ear koka l-
˜ ˜ eo jeman, 33 im enaaj Kiin
le lok  kon pein nan er. 23 Ke ˜
ioon ro bwijjin Jekob nan in-
ear jem lok  raanin jerbal ko an ˜ ˜ ˜
˜ deeo, im Aelon eo an1 ejjamin
ilo tampe l eo, ear ro ol  nan jako.”
˜ ˜
mweo  im on.
˜ 34 Ak Meri ear kajjitok ip-
24 Innem jet raan toka- ˜ ˜
˜ ˜ ˜ pan enje l eo im ba: “Ekojkan
lik, Elisabet, kora eo paleen, ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ an maron aindein, ke na ijjanin
˜ ˜
ear bororo 
˜
im ear padwot pad ippan em maan?”  35 In-
mweo  im on iumwin  lalem al- nem enje l eo ear uwaak im ba:
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lon. Ear ba: 25 “Enin ej men “Jetob kwojarjar1 enaaj itok
˜ ˜ ˜
eo Jeova1 ej kom mane  nan na ioom,  kajoor eo an Eo Eutiej-
˜ ˜ ˜ ˜
kiio. Ear keememej eo im jo lok  tata enaaj kojparok eok. Enin
˜ ˜ ˜
ao ainwot juon menin kajjoo-
˜
1:29 1 Ak “me le lein naanin yokyokwe
kok2 ippan armej.”
kein an.” 1:33 1 Ak “Kien eo an.” Lale
˜ ˜ ˜
1:22 1 Ak “juon pijen.” 1:25, 28, 32 “Aelon eo an Anij” ilo Kome le le Ko.
˜
1 Lale “Jeova” ilo Kome le le Ko. 1:25 1:35 1 Ak “Kajoor eo an Anij.” Lale “Je-
˜ ˜ ˜ ˜
2 Menin kajjookok konke ejje lok nejin. tob kwojarjar” ilo Kome le le Ko.
117 LUK 1:36-58
˜ ˜ ˜
unin ne enaaj lotak ajri eo, kuun nobar Jeova,2 47 im bu-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
naaj naetan  kwojarjar im Ne- ruo1 elukkuun m on on o kon
˜ ˜ ˜ ˜
jin Anij. 36 Elisabet, kora eo Anij, ao ri-Lom  o or,  48 kon-
˜ ˜ ˜ ˜
nukum,  jiljino an allon kiio im ke ear keememej eo, eo ri-
˜ ˜ ˜
enaaj keotak juon nejin laddik karejeran1 im etta. Jan kiio im
˜ ˜ ˜
mene erutto kiio im armej re- etal, armej in epepen otem-
˜
kon ba bwe ewar. 37 Ejje lok  jej renaaj ba bwe ilukkuun je-
˜ ˜
jabdewot men en Anij ebane.”1 ˜ raam man,  49 konke Eo eka-
˜ ˜ ˜
38 Innem Meri ear ba: “Na joor ear kom mane  elon men ko
˜ ˜ ˜ ˜
ij juon ri-karejar1 nan Jeova!2 rem man  nan na, im at eo etan
˜ ˜
Men ko kwaar ba ˜ ren jejjet im eokkwojarjar. 50 Ej turiamo 
˜ ˜ ˜
wa lok  nan na.” Alikin an ba kon armej ro ilo epepen otem-
˜ ˜
men in, enje l eo ear ilok  jane. jej me rej mijake.1 51 Ear ko-
˜ ˜ ˜
39 Tokalik, Meri ear m okaj jerbal pein nan kwa lok
˜ ˜
 an
˜ kajoor, im ear kajjeploklok ro
im etal nan juon jikin ilo ˜
˜ rej kwa lok  an utiej burueer.
Juda me epad ijoko reto lto le. ˜
˜ ˜ 52 Ear kajijet lok
40 Innem ear de lo n lok  nan  ro reutiej jan
˜ jea1 ko aer, im ear kautiej ro
mweo
 im on Zakeraias im yok- ˜
yokwe Elisabet. 41 Elisabet retta. 53 Ear kabwe aolep ai-
˜ ˜ ˜
ej ron wot an Meri yokyokwe e kuj ko an ro rej pad ilo ai-
˜ ˜ ˜
ak ninnin eo ilowaan lojien  ear kuj kon men ko rem man,  im
˜ ˜ ear jilkin lok  ro remweiie  ak ej-
em mak  utkut. Innem Elisabet ˜ ˜
˜ ˜ ˜ je lok  jabdewot ippaer. 54 Ear
ear obrak kon jetob kwojarjar,1 ˜ ˜
˜
42 im ear ko l laaj ainikien im jipan Israel, eo karejeran, nan
˜
˜ kaalikkar ke ej keememej wot
ba: “Kwojeraam man  iaan aolep
˜ ˜ kallimur  eo an bwe enaaj kwa-
kora otemjej, im ejeraam man  ˜ ˜
˜ ˜ 55 nan Ebream
wot leen lojie  m!  43 Ak kiio lok turiamo 
˜ ˜
˜ ˜ ˜ im ro nejin1 nan indeeo ain-
won na bwe jinen ao Irooj en ˜ ˜
˜ ˜ ˜
itok im lotok eo? 44 Ij ron wot wot an kar ba nan ro jim maad.”
˜

˜
˜ 56 Innem Meri ear padwot ip-
ainikien am yokyokwe eo ak ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ pan Elisabet iumwin  enanin
ajri e iloji  o em mak  utkut kon an ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lanlon. 45 Em on on o wot kora jilu allon, im tokalik ear ro ol
˜ ˜

˜ nan mweo  im on.
eo ej tomaki men ko kar ji-
˜ ˜ ˜
ron loke  kaki, konke enaaj jej- 57 Kiio ear jejjet iien an
˜ ˜
jet kutien aolep men ko Jeova2 Elisabet ko l lotak, im ear keo-
ear kallimuri  kaki.” tak juon nejin laddik. 58 Ro
˜
46 Im Meri ear ba: “Ij luk- ri-turin kab armej ro nukun
˜
˜ rar ron bwe Jeova2 ear kwa lok 
1:37 1 Ak “Anij enaaj kajejjet kutien ao-
lep men ko ear ba.” 1:38 1 Ak “ri- 1:47 1 Naan eo ilo kajin Grik ej
˜ ˜
komakoko.”
 1:38, 45, 46, 58 2 Lale pneuMma. Lale “PneuMma” ilo Kome le le
˜ ˜
“Jeova” ilo Kome le le Ko. 1:41 1 Ak Ko. 1:48 1 Ak “eo ej an ri-komakoko.”

˜ ˜ ˜
“kajoor eo an Anij.” Lale “Jetob kwo- 1:50 1 Ak “kautieje.” 1:52 1 Ak “tu-
˜
jarjar” ilo Kome le le Ko. roon.” 1:55 1 Kajin Grik, “ineen.”
LUK 1:59-80 118
˜ ˜ ˜
e lap turiamo  nane, im rar lan- im ej lom  o oren  er. 69 Ear le-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lon ippan. 59 Ilo raan eo kein tok nan koj juon doon in lo- 
˜ ˜ ˜ ˜
karalitok, rar itok nan iien mo or1  jan mweo  im on Devid,2
˜
mwij
 mwij1
 eo an ajri eo, im rar eo karejeran. 70 Enin kar kal-
˜ ˜ ˜
iton kom man  bwe en bok etan limur  eo an me ri-kanaan ro
˜ ˜ ˜
Zakeraias, jeman. 60 Botab an rekkwojarjar ilo iien ko etto
jinen ear jiron lok  er im ba: “Ej- rar kwa loke.  71 Ear kallimur 
˜ ˜
jab, etan in Jon.” 61 Innem bwe enaaj lom  o oren  koj jan ri-
˜ ˜ ˜
rar ba nane: “Ak ejje lok  juon kojdat ro im jan pein ro rej
˜ ˜ ˜ ˜
iaan ro nukum ej bok at in.” dike koj. 72 Enaaj turiamoka- 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
62 Kon men in, rar koka l le lok  ke koj ainwot an kar kallimur 
˜ ˜ ˜ ˜
kon peier nan jeman ajri eo nan ro jim maad,  im enaaj kee-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
im kajjitok ippan kon at ta eo memeje bujen eo an eokkwojar-
˜ ˜
ekonaan.  63 Innem Zakeraias jar, 73 bujen eo ear kom mane 
˜ ˜
ear kajjitok bwe ren le lok  juon ippan ˜ Ebream, eo ji m  maad.
an kein jeje,1 im ear je: “Etan in 74 Alikin an naaj Anij lom  o o- 
˜ ˜ ˜
Jon.” Ke rar lo men in, aolep- ren koj jan ri-kojdat ro, enaaj
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
eer rar kanooj bwilon. 64 Ilo kot lok  bwe jen kabun nane
˜
iien eo wot, Zakeraias ear kaj- ilo ejje lok  mijak, 75 im je-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ju bar je la konnaan, im ear jino naaj tiljek wot nane im kom ma- 
˜ ˜
konono im nobar Anij. 65 In- ni men ko rejimwe1  iien otem-
˜ ˜
nem armej ro rej jokwe itu- jej. 76 Ak nan kwe neju, naaj
rier rar kanooj mijak, im aolep naeta
 m ri-kanaan eo an Eo
˜ ˜
armej ro ilo jikin ko reto lto- Eutiejtata, konke kwonaaj etal
˜ ˜ ˜
le ilo Judia rar konnaan kon imaanin
 lok  Jeova1 im kopooj
˜ ˜
men kein. 66 Aolep ro rar ron ia l ko an. 77 Kwonaaj kwa lok 
˜ ˜ ˜
men kein rar make ba ilo bu- nan armej ro an bwe ren je la ke
rueer im ba: “Naaj kain armej enaaj lom  o oren  er ilo an naaj
˜ ˜ ˜
rot ajri in ne enaaj rutto lok?”  jo lok  jerawiwi ko aer, 78 kon-
˜ ˜
Rar ba men in konke elukkuun ke e lap an Anij eo ad turiamo. 
˜ ˜ ˜ ˜
alikkar bwe Jeova1 ear pad ip- Turiamo  in jan lan enaaj rome
˜ ˜ ˜ ˜
pan ajri eo. koj ainwot an a l tak, 79 enaaj
˜ ˜
67 Innem Zakeraias, jeman rome aolep ro rej pad ilo marok
˜
˜ im ro rej pad ilo lurin mej, im
ajri eo, ear obrak kon je- ˜ ˜
˜ ˜ enaaj tol koj bwe jen etetal ilo
tob kwojarjar,1 im ear ka- ˜
˜
naan im ba: 68 “Jen nobar ia lan aenom man.” 
˜ ˜
Jeova,1 Anij eo an Israel, kon- 80 Innem ajri eo ear rutto-
˜ ˜
ke ej turiamokake  armej ro an lok im kajoor lok,1  im ear pad
˜
1:59 1 Lale “Mwij mwij”
 ilo Kome le le Ko. 1:69 1 Ak “ri-lom o or
 ekajoor.” Lale
˜ ˜
1:63 1 Me le lein, juon ra jidikdik. 1:66, “Doon” ilo Kome le le Ko. 2 Ak “baam- 
˜ ˜ ˜
68, 76 1 Lale “Jeova” ilo Kome le le Ko. le eo an Devid.” 1:75 1 Ak “rewanok.”
˜ ˜ ˜ ˜
1:67 1 Ak “kajoor eo an Anij.” Lale “Je- 1:80 1 Naan in ej jiton lok nan lomnak 
˜ ˜ ˜ ˜
tob kwojarjar” ilo Kome le le Ko. ko an im kom man
 ko an.
119 LUK 2:1-20
˜ ˜
ilo ane jemaden  nooj mijak. 10 Botab enje l eo
mae  raan eo
˜ ˜
enaaj kwa lok ear ba nan er: “Komwin
 e make nan armej  jab
˜
in Israel. mijak, konke iar itok bwe in
˜ ˜ ˜
2 Ilo kar tore eo, Sizar Au- kwa lok  nan kom kon juon en-
˜ ˜ ˜ ˜
gostos ear kom mane naan em man  
juon im enaaj boktok
˜ ˜ ˜ ˜
kien bwe aolep armej ro iu- e lap lanlon nan armej otem-
˜
mwin
 jej. 11 Rainin, em oj an lo-
kien eo an1 ren je etaer
˜ ˜
tak juon ami ri-lom  o or  ilo ijo
ilo iien bonbon oran armej.
˜ ˜
jikin Devid. E Christ im Irooj.
2 (Iien bonbon in moktata ˜  ear ˜
˜
12 Enin ej koka l le eo bwe ko-
wa lok  ke Sairinios ear komja1 ˜ 
˜ ˜ mwin  je la: Kom naaj lo juon
ilo aelonin Siria.) 3 Im aolep ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜
ninnin em oj kutimi kon m ot-
armej rar etal nan ijoko jikier
kajjojo bwe ren je etaer. 4 In- tan nuknuk im ej babu ilo jikin
˜ ˜ ˜ ˜
nem Josep ear etal jan Galili, m ona an menninmour.” 13 In-
˜ ˜ ˜
jan jikin eo etan Nazeret, nan nem ilo ejja iien eo wot, ear
˜ ˜ ˜ ˜
ijo jikin Devid etan Betleem, bar wa loktok  elon enje l, ainwot
˜ ˜
ilo Judia. Ear ilok juon jarin tarinae,  nan jikin  im rar no-
˜
˜
in konke ej jan baamle bar Anij im ba: 14 “Nobar en
˜
 eo an
˜ ˜
Devid, 5 im ear bok Meri ip- ilok  nan Anij ilo ijo eutiejtata,
˜ ˜ ˜ ˜
pan lok  bwe en je etaerro. Iloim aenom man  en pad ippan ar-
˜ ˜ ˜ ˜
tore in, em oj aerro mare mej ro ioon la l in me ebunbu-  im
ruon kake ˜ er.”
Meri ej pojakin ko l lotak. 6 Ke ˜
˜
rar pad ijo, ear jejjet iien an 15 Alikin an enje l ro jep-
˜ ˜ ˜
Meri ko l lotak. 7 Innem Meri laak nan lan, ri-lale jiip ro
˜ ˜
ear keotak juon nejin laddik, rar konnaan ippan doon im ba:
˜ ˜ ˜
enin ej maanje  “Jen m okaj lok
eo nejin, im ear  nan Betleem im
˜ ˜
lale men in Jeova1 ear kwa lo- ˜ 
kutimi ajri eo kon m ottan nuk- ˜ ˜ ˜
nuk im kobabuuki ilo juon ji-
˜ ke nan koj.” 16 Innem rar m o-
˜ ˜ ˜ kaj im etal, im rar lo Meri im
kin m ona an menninmour.1 Rar ˜ ˜
˜ ˜ Josep, im rar lo ninnin eo ej
pad ijin konke eobrak jikin jo- ˜ ˜ ˜
kwe ko an ri-lotok ro. babu ilo jikin m ona eo an men-
˜ ˜
˜ninmour. 17 Ke rar lo ninnin
8 Ekar wor jet ri-lale jiip ilo ˜
eo, rar kwa lok ˜  kon ennaan eo
jikin in im rar pad ilo me laaj ˜ ˜
enje l eo ear ba nan er kon ajri ˜ ˜
ko im emmej aolepen bonon ˜
eo. 18 Aolep ro rar ron men
eo bwe ren lale jiip ko nejier.
˜
kein ri-lale jiip ro rar ba rar
9 Innem ilo idin, juon enje l an ˜ ˜ ˜
kanooj bwilon, 19 botab Meri ˜
Jeova1 ear wa loktok  ˜nan er, im
ear likuti aolep men kein ilo
meramin aiboojoj eo an Jeova1 ˜ ˜ ˜
buruon, im ear kanooj ko lman-
ear rome er aolep, im rar ka- ˜
lokje n kon me le leir. 20 Innem
˜
2:1 1 Ak “aolep armej ro ilo la l in.” 2:2 ri-lale ˜
jiip ro rar jep laak nan ip-
1 Ak “kabna.” 2:7 1 Ak “menjer.” 2:9, p an jiip ko nejier,
˜
im rar
˜
kam- 
˜
15 1 Lale “Jeova” ilo Kome le le Ko. moolol
 im nobar Anij kon aolep
LUK 2:21-38 120
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
men ko rar ron im loi ainwot nin eo nejierro, nan tampe l eo
˜ ˜
an kar ba nan er. bwe ren kom mane  men eo Kien
˜
21 Ilo raan eo kein karali- eo ej ba, 28 Simeon ear bok
˜ ˜
tok, ke ej jejjet iien an ajri eo ajri eo im jiburlepe, im ear no-
˜
mwij  mwij, rekar naetan  Jesus. bar Anij im ba: 29 “Irooj Bo-
˜ ˜ ˜ ˜
Enin ej at eo enje l eo ear kwa- tata, kiio eo karejeram emaron
˜ ˜ ˜ ˜
loke  mokta  jan an kar Meri mej ilo aenom man  ainwot am
˜ ˜
etta. kar kallimur,  30 konke em oj
˜ ˜ ˜
22 Bareinwot ke ej jejjet ao loe eo enaaj boktok lom
˜
 o or, 
˜
raan eo nan aer karreoiki er 31 eo kwaar kopooje bwe ar-
˜ ˜
ekkar nan Kien Moses, rar bok mej otemjej ren loe. 32 E ej
˜ ˜
ajri eo ippaer lok  nan Jerusa- juon meram im enaaj jo loke  ma-
lem bwe ren kwa loke  imaan
 rok eo ej kalbubuuk armej in
˜ ˜ ˜ ˜
Jeova,1 23 ainwot kar je ilo aelon ko, im ej juon meram
Kien eo an Jeova1 im ba: “Ao- eo enaaj rome armej in Israel
˜
lep ladik ro rej maanje  naaj ai- ro doom.”  33 Jinen im jeman
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kuj kojenolok  er ainwot juon ajri eo rar kanooj bwilon kon
˜ ˜ ˜
men eokkwojarjar nan Jeova.”1 men ko Simeon ear ba kon ajri
˜
24 Innem rar le lok  menin ka- eo. 34 Bareinwot, Simeon ear
˜ ˜ ˜
tok ko aer ekkar nan Kien eo kojeraam man  er im ear kon-
an Jeova,1 eo ej ba: “Komwin  ˜
˜ ˜ naan nan Meri, jinen ajri eo
katok kon ruo mu  le, ne ejjab ˜ ˜ ˜ ˜
im ba: “Ronjake m ok! Kon wot
ruo pigeon jiddik.” ˜ ˜
ajri in, elon armej ilo Israel re-
˜ ˜ ˜ ˜
25 Ekar wor juon em maan  naaj bun im elon renaaj bar jer-
ilo Jerusalem etan Simeon ear kak, im enaaj juon menin an ar-
˜ ˜
kottar iien eo Anij enaaj kae-
˜ mej ro konono nae,  35 bwe en
˜ ˜
nom man  armej in Israel. Em-  alikkar lomnak  ko aer ilo bu-
˜ ˜ ˜ ˜
maan  in ej juon eo ewanok rueer. (Ak nan kwe, kwonaaj
im e lap an kautiej Anij, im je- ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ kanooj entaan ainwot ne rej wa-
tob kwojarjar1 ear pad ippan. ˜ ˜
˜ kar eok kon juon jaje aetok.)”
26 Bareinwot, Anij ear kwa lok ˜ ˜
˜ ˜ ˜
 36 Ilo tore in, ekar wor juon
nane ikijjeen jetob kwojarjar2 ri-kanaan etan Anna, nejin Pa-
˜ ˜
bwe mokta  jan an mej, enaaj nuel jan bwijjin Aser. Anna ear
loe Christ, eo Jeova1 ear jil- ˜ ˜ ˜
˜ ˜ kanooj rutto im jimjuon wot iio
kintok. 27 Innem jetob kwo- ˜
˜ in aerro kar leo paleen mour
jarjar1 ear tol Simeon bwe en ˜ ˜
˜ ippan doon alikin aerro kar
etal nan tampe l eo. Ke Meri im ˜
˜ ˜ mare, 37 ak leo paleen ear
Josep rar bok lok  Jesus, nin- ˜
mej. Le l lap in ear 84 an iio, im
˜ ˜
˜
2:22-24, 26 1 Lale “Jeova” ilo Kome le le aolep iien ekon pad ilo tampe l
˜
Ko. 2:25, 27 1 Ak “kajoor eo an Anij.” eo im jerbal nan Anij ilo an jit-
˜ ˜ ˜ lok  im niknik in jar im akwe-
Lale “Jetob kwojarjar” ilo Kome le le Ko.
˜
2:26 2 Ak “kajoor eo an.” Lale “Jetob lap. Ejje lok
˜
 iien en ear jab ilok 
˜ ˜ nan tampe l eo. 38 Ilo iien eo
kwojarjar” ilo Kome le le Ko.
121 LUK 2:39–3:3
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
wot, le l lap in ear itok nan itu- rar ronjake rar lukkuun bwilon
˜ ˜ ˜
rier im kam moolol 
kon uwaak ko an im kon jonan Anij, im ear
˜ ˜ ˜
konnaan kon ajri eo nan aolep an lap an me le le. 48 Ke jinen
˜ ˜ ˜ ˜
ro rar kottare iien eo Anij enaaj im jeman rar loe, rar bwilon, im
lom ˜ ˜
 o oren  Jerusalem.
jinen ear ba nane: “Neju, etke
˜ ˜ ˜
˜ ˜
39 Innem ke ear m oj aer1 kwoj aindein nan komro?  Eto
˜
kom mani  amro aolep men ko rar ai-
 kar jema  m inepata im
˜ ˜
kuj kom mani pukpukot eok.” 49 Ak ear ba
 ekkar nan Kien
˜
eo an Jeova,2 rar jep laak nan ˜
nan erro: “Etke komar  pukot
ijo jikier ilo Galili etan Naze- ˜ ˜
eo? Komij  jab je la ke bwe ij ai-
˜
ret. 40 Ajri eo ear rutto lok ˜  im ˜
kuj pad ilo mwiin  ˜im on Jema?”
˜ ˜
kajoor lok,
˜ ˜ ˜ 50 Botab, erro ar jab je la ta
 im ear lap lok  wot an
˜
malotlot, im ear jab bojrak an ˜
me le lein an ba men kein nan
˜ ˜
Anij bunburuon kake. erro.
˜
41 Iio otemjej jinen im je- 51 Innem Jesus ear ilok  ip-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
man rekon etal nan Jerusa- paer lok  im rar jep laak nan
˜ ˜ ˜ ˜
lem nan iien Kwojkwojin Kijoo- Nazeret, im ear wonmaan  lok 
ne1 eo. 42 Ke ear 12 an Jesus ˜ ˜
˜ wot im pokake er.1 Botab jinen
˜ ˜
iio, rar etal1 nan iien kwoj- ˜ ˜
˜ ear likut aolep men kein ilo bu- ˜ ˜
kwoj eo ilo Jerusalem ainwot ˜
˜ ruon. 52 Jesus ear rutto lok
˜ 
aer kon kom mane ˜  aolep iien. ˜ ˜ ˜ ˜
wot im lap lok  wot an malotlot,
43 Ke ear jem lok  raan ko ilo ˜
˜ im ear bar lap lok
˜  wot an armej
kwojkwoj eo im rar jep laak, ˜ ˜
ro im Anij bunburueer kake.
˜ ˜
Jesus ear padwot ilo Jerusa- ˜ ˜
lem, botab jinen im jeman rar
jab je la. 44 Rar lomnak
˜
˜
Ilo iio eo kein kajonoul la-
lem in an Taibirios Sizar
˜

˜
˜
bwe
3 ˜
˜ irooj lap lap, Pontios Pai lat ear
epad ibwiljin jarlepju in armej
komja1  ˜
ilo Judia, Herod2 ear
ro me rar ˜ jimor
˜  ippan doon
tol ilo Galili, im leo jein etan
im etal. Alikin aer kar ilok ˜  iu-
Pilip ear tol jikin ko ilo Ituria
mwin
 juon raan eiio, rar kappu-
˜
im Trakonitis, im Laisensias
kote ippan ro nukwier im armej ˜ ˜
ro jet. 45 Botab ke rar jab loe, ear tol ilo Abilini. 2 Ilo tore
˜
˜ ˜
rar bar ro ol ko an Keiapas im burij eo eu-
 nan Jerusalem ˜ im
kappukote aolep jikin. 46 Ali- tiej etan Annas, Anij ear kwa-
˜ ˜
kin jilu raan, rar loe ibwiljin ri- lok naanin keean ko an nan
kaki ro ilo tampe l eo, ej jijet Jon, nejin Zakeraias, ke Jon
˜ ˜ ˜
im ronjake er im kwa lok ear pad ilo ane jemaden.  kaj- 
˜ ˜ ˜
jitok ko nan er. 47 Aolep ro 3 Kon men in, Jon ear ilok 
˜
nan aolep jikin ko ipe laakin
2:39 1 Me le lein, “Josep im Meri.” Reba Jordan, im ear kwa lok 
˜
2 Lale “Jeova” ilo Kome le le Ko. 2:41
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
1 Lale “Kwojkwojin Kijoone” ilo Kome- 2:51 1 Ak “kott aik e nan er.” 3:1
˜ ˜
le le Ko. 2:42 1 Kajin Grik, “wanlon- 1 Ak “kabna.” 2 Herod Antipas. Lale
˜
lok.”
 “Herod” ilo Kome le le Ko.
LUK 3:4-18 122
˜ ˜ ˜
nan armej ro bwe rej aikuj pep- bar aindein nan eo ejje lok  ki-
˜ ˜ ˜ ˜
taij nan kaalikkar aer uke lok  jen.” 12 Ekar bar wor ri-toltol
˜ ˜
bwe Anij en maron jo lok  jera- eowoj rar itok bwe ren peptaij,
˜ ˜ ˜ ˜
wiwi ko aer, 4 ainwot kar je im rar kajjitok ippan im ba: “Ri-
˜ ˜
ilo bok eo an ri-kanaan Aiseia: Kaki, ta eo komij aikuj kom- 
˜ ˜ ˜
“Juon ainikien ej lam oj jan ane mane?”
 ˜ 13 Ear uwaake er im
˜ ˜ ˜ ˜
jemaden  im ba: ‘Kopooj ia l eo ba: “Ne komij  toltol eowoj, ko-
˜ ˜
an Jeova!1 Kajimwe  ia l eo an. mwin
 jab bok1 e lap lok  jan jo-
˜ ˜ ˜ ˜
5 Ej aikuj jion aolep komla  l ko nan eo em oj an kien karoke.”
˜ ˜ ˜
ikotaan to l ko, im aolep to l ko 14 Ekar bar wor ruttarinae  rar
re l lap im to l ko reddik ren je- ˜ ˜ ˜
˜ kajjitok ippan im ba: “Ta eo ko-
paan wot juon. Ej aikuj jimwe  ˜
mij aikuj kom mane?”  Im ear ba
aolep ia l ko raankeke, im en ˜ ˜
˜ nan er: “Komwin  jab bok jabde-
metal aolep ia l ko redekake, ˜ ˜
˜ wot men jan armej ro ilo ami
6 im aolep armej1 renaaj lo wa- ˜
˜ kaamijak er ak kom man  rueer
ween an Anij boktok lom    o or.’” ˜ ˜ ˜
ilo ami riab. Komwin  m on on o
˜ ˜ ˜
7 Innem ke armej ro rar itok wot kon koj ko ami.”1
˜ ˜ ˜ ˜
nan ippan Jon bwe en peptai- 15 Konke armej ro rar kot-
ji er, ear ba: “Kom nejin jineik ˜ ˜
˜ ˜ mane an Christ itok, rar kiio
vaiper ko, won eo ear kakkol ˜ ˜
˜ jino lomnak  im ba ilo burueer
kom bwe komwin  ko jan raanin ˜ ˜
˜ kon Jon im ba, “Bolen em- 
kwi eo an Anij? 8 Kom man ˜
 ko maan
 in ej Christ.” 16 Botab
ami ren kaalikkar bwe komij  ˜
Jon ˜ ear ba nan er aolep ˜ im ba:
uke lok.  Komwin  jab ba ippemi ˜
“Na ij peptaiji kom ilo dan, bo-
make im ba, ‘Ebream ej jemem- ˜ ˜
˜ tab eo ekajoor lok  jan na enaaj
mim.’ Ij ba nan kom bwe Anij ˜
˜ ˜ itok, im ijekkar nan je late to in
emaron ukot deka kein bwe juuj ko an. Enaaj peptaiji kom
ren erom nejin Ebream. 9 Ilo ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ kon jetob kwojarjar1 im kon ki-
mool,  em oj likuti juon ulul itu-
˜ ˜ jeek.2 17 Ej jibwe juon kein
rin okran wojke ko. Jabdewot ˜ ˜
˜ jerbal1 nan kojenolok  wiit ko
wojke ejjab em man  men ko ˜ ˜
˜ jan kilier, nan an lukkuun kar-
leen ne ej kalle naaj jeke im jo- ˜
reoiki jikin kom man  wiit eo an
loke  ilo kijeek.” ˜
im nan an aini aolepen wiit ko
10 Innem armej ro rar kajji- ˜ ˜
˜ ˜ ˜ nan ilowaan im on kakkon eo
tok ippan im ba: “Ta eo ko- ˜
˜ an. Botab, enaaj tile kilin wiit
mij aikuj kom mane?”  11 Jon ko ilo kijeek eo ejaje kun.”
ear uwaak im ba: “Em maan  eo ˜ ˜ ˜
˜ 18 Bareinwot, ear rojan ar-
ewor ruo an nuknuk1 en le-
˜ ˜
3:13 1 Ak “kajjitok.” 3:14 1 Ak “men ko
lok  juon nan em maan ˜  eo ej-
˜
on ami.” 3:16 1 Ak “kajoor eo an Anij.”
je lok  an, im eo ewor kijen en ˜ ˜ ˜
Lale “Jetob kwojarjar” ilo Kome le le Ko.
˜ ˜
3:4 1 Lale “Jeova” ilo Kome le le Ko. 2 Lale kome le le eo itula l ilo Mt 3:11.
˜ ˜
3:6 1 Kajin Grik, “kanniok.” 3:11 1 Ak 3:17 1 Lale kome le le eo itula l ilo Mt
˜
“ebar wor juon an nuknuk.” 3:12.
123 LUK 3:19-34
˜ ˜ ˜
mej ro ilo elon waween, im ear 27 eo nejin Joenan,
˜ ˜
wonmaan  lok  wot im kwa lok
eo nejin Risa, 
˜ ˜
kon ennaan eo em man eo nejin Zirubbabel,  nan er.
˜
19 Botab Jon ear kauweiki eo nejin Sialtiel,
˜ ˜
Herod, ri-tol eo an Galili, kon eo nejin Nirai, ˜
an nana men ko ear kom ma- 
˜28 eo nejin Melkai,
ni, im kon an kar mareik 
˜
eo nejin Addai,
Herodias, lio paleen leo jein.
˜ eo nejin Kosam,
20 Kon men in, Herod ear bar
˜ eo nejin Elmedam,
kom mane  juon men enana, ear
˜ eo nejin Er,
likuti Jon ilo jikin kalbuuj.
29 eo nejin Jesus, ˜ ˜
21 Jon ear peptaiji elon ar-
mej, im ear bar peptaiji Jesus. eo nejin Iliezar,
˜
Ke Jesus ear jar, lan ear pe l lok eo nejin Jorim, 
˜ ˜
22 im jetob kwojarjar1 ear itok eo nejin Mattat,
˜ ˜
ioon ainwot juon mu eo nejin Livai,  le, im juon
˜ ˜
ainikien jan lan ear ba: “Kwe 30 eo nejin Simeon,
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Neju jitonboro ippa im ebunbu-
˜ ˜ eo nejin Judas,
ruo kon kwe.”
eo nejin Josep, ˜
23 Kar 30 an Jesus iio ke ear
˜ eo nejin Jonam,
jino kom mane  jerbal eo an. Ek-
˜ ˜ eo nejin Ilaiekim, ˜
kar nan waween an armej lom-
nak,
 31 eo nejin Melia,
e ej nejin Josep, eo nejin Menna,
eo nejin Hilai, eo nejin Matteta,
24 eo nejin Mattat, eo nejin Netan,
eo nejin Livai, eo nejin Devid,
eo nejin Melkai, 32 eo nejin Jesse,
eo nejin Janneai, eo nejin Obed,
eo nejin Josep, eo nejin Boaz,
25 eo nejin Mattetaias, eo nejin Salmon,
eo nejin Amos, eo nejin Nashon,
eo nejin Nahum, 33 eo nejin Aminadab,
eo nejin Eslai, eo nejin Arnai,
eo nejin Naggeai, eo nejin Hezron,
26 eo nejin Meat, eo nejin Pirez,
eo nejin Mattetaias, eo nejin Juda,
eo nejin Semein, 34 eo nejin Jekob,
eo nejin Josek, eo nejin Aisak,
eo nejin Joda, eo nejin Ebream,
3:22 1 Ak “kajoor eo an Anij.” Lale “Je- eo nejin Tira,
˜ ˜ ˜ eo nejin Nehor,
tob kwojarjar” ilo Kome le le Ko.
LUK 3:35–4:16 124
˜ ˜ ˜ ˜
35 eo nejin Sirog, looje kon aolep aelon ko ilo la l
˜
eo nejin Reu, in iumwin  jidik wot iien. 6 Im
˜
eo nejin Pileg, Tepi l eo ear ba nane: “Inaaj le-
˜ ˜
eo nejin Iber, waj aolep aelon kein im aer ai-
˜
eo nejin Shila, boojoj bwe ren pad iumwin  ma-
˜
36 eo nejin Keinan, ron eo am.  Aolep men kein rej
˜ ˜ ˜
pad iumwin  maron e ao, im
eo nejin Arpaksad, ˜ ˜ ˜
imaron li lok  nan jabdewot eo
eo nejin Shem, ˜ ˜ ˜ ˜
ikonaan.  7 E la n ne kwonaaj
eo nejin Noa, ˜ ˜ ˜ ˜
bunpedo im kabun nan na juon
eo nejin Lemek, ˜
wot alen, aolep men kein re-
37 eo nejin Mitusela, naaj am.”  8 Innem Jesus ear
eo nejin Inok, ˜ ˜
uwaak im ba: “Em oj je, ‘Kwon
˜ ˜
eo nejin Jered, kabun nan Jeova1 am Anij, im
˜ ˜ ˜
eo nejin Mehelaliel, e wot kwon karejar nane.’”2
˜ ˜
eo nejin Keinan, 9 Innem Tepi l eo ear anin lo- 
˜ ˜
38 eo nejin Inosh, ke nan Jerusalem, im ear boke
˜
eo nejin Seth, nan ijo eutiejtata ilo˜ tampe l eo,
˜
eo nejin Adam, im ear ba nane: “Ne kwe ne-
˜ ˜ ˜
eo nejin Anij. jin Anij, kwon kala l lok  jan ijin
˜ ˜
˜ 10 bwe em oj je, ‘Enaaj ba nan
4˜
Jesus ear obrak kon je-
˜ ˜
tob kwojarjar,1 im ear etal
˜ ˜
enje l ro an kon kwe bwe ren
˜
kojparok eok,’ 11 im, ‘Renaaj
˜

jan Reba Jordan. Jetob kwo- ˜

˜ ˜ ˜ kotak eok kon peier bwe en jab
jarjar2 ear tole nan ane jema-  ˜ ˜
˜ itaak neem ilo deka.’” 12 Bo-
den, 2 im ear pad ijo iumwin  tab Jesus ear uwaak im ba:
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
40 raan. Ear jab m ona nan ji- “Em oj je, ‘Kwon jab malejjo-
dik iumwin  aolepen raan kein, ˜ ˜
ne Jeova1 am Anij.’” 13 Alikin
im ke ear jem lok  raan kein, ˜
˜ ˜ an Tepi l eo kajjion kapo Jesus,
ear kanooj kwole. Kon men ˜
˜ ear ilok  jane mae  bar juon iien.
in, Tepi l eo ear kajjion kapoi- 14 Innem Jesus ear jep laak
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ki, 3 im ear ba nane: “E lanne nan Galili, im jetob kwojarjar1
˜ ˜ ˜ ˜
kwe nejin Anij, kwon ba nan eo an Anij ear pad ippan. En-
˜ ˜ ˜
deka in bwe en erom bureet.” naan ko rem man  kon e rar ajee-
4 Ak Jesus ear uwaak im ba: ˜ ˜
˜ ˜ ded lok  nan aolep bukwon ko
˜
“Em oj je, ‘Armej rejjab maron
˜ ˜ ˜ ijo. 15 Bareinwot, ear katakin
mour wot kon bureet.’” ˜ ˜
˜ ˜ armej ro ilo im on kabun ko aer,
˜
5 Innem Tepi l eo ear anin lok  im er otemjej rar nobare.
˜ ˜ ˜
Jesus nan raan juon to l im kaa- 16 Tokalik, ear ilok  nan Na-
4:1 1 Ak “kajoor eo an Anij.” Lale “Je- ˜
4:8, 12 1 Lale “Jeova” ilo Kome le le Ko.
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
tob kwojarjar” ilo Kome le le Ko. 2 Ak 4:8 2 Ak “kom mane
 jerbal ko rekkwo-
˜ ˜ ˜
“Kajoor eo an Anij.” Lale “Jetob kwo- jarjar nane.” 4:14 1 Ak “kajoor.” Lale
˜ ˜ ˜ ˜
jarjar” ilo Kome le le Ko. “Jetob kwojarjar” ilo Kome le le Ko.
125 LUK 4:17-32
˜
˜
zeret, ijo ear dik im rutto lok men ko kwaar kom mani   ie. ilo Ka-
˜ ˜ ˜˜ ˜ ˜
Innem ainwot an kon kom mane perneum, kwon bar kom mani  
˜ ˜ ˜
ilo raanin Jabot,1 ear de lo n lok men kein ilo bukwon in am.’”  
˜ ˜ ˜
ilo im on kabun eo im ear jutak 24 Bareinwot ear ba: “Armej ˜
bwe en riit. 17 Rijjipan eo ear ˜
˜ rejjab kautieje jabdewot ri-
le lok  nane bok lemlem eo an ˜ ˜
kanaan ˜ jan bukw on eo aer.
˜ ˜
ri-kanaan Aiseia, im ear er loke 25 Nan waanjonak, ij ba nan 
˜
im pukote ijo ej ba: 18 “Jitu- ˜
˜ kom bwe ilo kar tore ko an Ilai- ˜ ˜
bon1 Jeova2 ej pad ippa konke ˜
˜ ja, ke ear jab wot iumwin ˜  jilu
em oj an kapit3 eo bwe in kwa- ˜ ˜ ˜
˜ iio im jiljino allon, im ear lap ˜
lok  kon ennaan eo em man ˜ ˜  ˜ nan ˜ ˜
nuta ilo aolepen aneo, ear lon
˜ ˜
ro rejeram ol. Ear jilkintok eo ˜ ˜ ˜
kora ilo Israel ear mej loma- ˜ ˜ 
˜ ˜ ˜
bwe in kwa lok ro paleer. 26 Mene aindein ak
 nan ri-komakoko
˜

ro bwe renaaj anemkwoj, kwa- ˜
˜ Anij ear jab jilkin lok  Ilaija nan
lok  nan ro repilo bwe renaaj lo- ˜ ˜ ˜ ˜
ippan jabdewot iaan kora rein.
˜ ˜
lokje
 n,
 karo lok ˜  ro rej pad ilo ˜ ˜
˜ Botab ear jilkin lok  nan ippan
entaan, 19 im kwa lok ˜ ˜  bwe ej ˜
juon kora emej leo paleen ilo ˜ ˜
iien an Jeova2˜ bunburuon kake Zarepat, juon jikin ilo Saidon.
armej.” 20 Alikin an riit, ear ˜ ˜
27 Bareinwot, ilo tore ko an
limi bok lemlem eo im karo o-  ˜ ˜
˜ ri-kanaan Ilaisha, ear lon rar
˜ ˜
le nan ippan rijjipan eo. Innem ˜ ˜ ˜
bok naninmej in loba ilo Israel.
˜
ear jijet, botab aolep armej ˜ ˜
Mene aindein ak ear jab kar-
˜ ˜
ro ilo im on kabun eo rar ka- ˜
reoiki1 jabdewot iaaer ijello- 
nooj kalimjeke. 21 Innem ear kun wot em maan
˜
 in Siria eo
˜ ˜
ba nan er: “Eoon eo ej kab m oj etan Neaman.” 28 Aolep ar-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ami ronjake em oj an jejjet kut- mej ro ilo im on kabun eo me
ien rainin.” ˜
rar ron an ba men kein rar ok-
22 Aolep armej ro rar kwa-
tak im kanooj illu. 29 Innem ˜ ˜ ˜
lok
 naan ko rem man rar jutak im kadiwoj loke  kon e im  nan
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
rar bwilon kon naan ko rejouj nabojin jikin eo, im rar tol loke 
ear kwa loki, ˜  ˜
im rar ba: “Ejjab ˜
nan jabon to l eo bukwon eo aer
ke leo nejin Josep in?” 23 In- ˜ ˜ ˜
ej pad ie bwe ren iton kow ˜  ot-
nem ear ba nan er: “Ejje lok ˜ 
loke.
 30 Botab ear etal ibwil- ˜
pere bwe kom naaj kojerbal ja- ˜
˜ ˜ jier lok  im ilok  wot ilo ia l eo an.
bon konnaan eo ej ba, ‘Tak- ˜
˜
to, kwon komour eok make.’
˜ 31 Innem ear wanla l lok
˜  nan
˜
Kaperneum, juon jikin ilo Gali- ˜ ˜
Kom naaj kojerbale nan na ilo
˜
li, im ear katakin armej ro ˜ ˜ ˜
ami ba, ‘Komar ron bwe elon ˜
ilo raanin Jabot. 32 Armej ro
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
4:16 1 Lale “Jabot” ilo Kome le le Ko. rar lukkuun bwilon kon wa-
˜
4:18 1 Ak “kajoor eo an.” Lale “Jetob ween an katakin konke wa-
˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kwojarjar” ilo Kome le le Ko. 4:18, 19 ween an konono ear ainwot
˜
2 Lale “Jeova” ilo Kome le le Ko. 4:18
˜ ˜ ˜ ˜
3 Ak “kaalot.” 4:27 1 Ak “komour.”
LUK 4:33–5:3 126
˜ ˜ ˜ ˜
juon eo ewor maron ippan. aj an jerkak im jino kom man  ki-
˜
33 Ilo iien in, ear wor juon jeer.
˜ ˜
em maan
˜
 40 Ilo iien eo a l ej tulok,
ilo im on kabun eo je-  ao-
tob ettoon1 ear mok2  ˜ na ˜
ip-
˜ lep armej ro ewor ri-naninmej ˜
pan. Em maan  ˜ ˜
eo ear lam oj ˜
˜ ippaer rar boktok ri-naninmej
kon juon ainikien e lap im ba: ˜ ˜
ro nan ippan Jesus. Innem ear
34 “Jesus ri-Nazeret, ta ne ˜ ˜
 ko-
˜ komour er ilo an likut pein
˜ ˜ ˜
konaan 
˜ ioon kajjojo iaaer. 41 Barein-
jan kom? Kwaar iton
˜
kaentaan kom ke? Ilukkuun ˜ ˜
˜ ˜ wot, jetob ko rettoon rej di-
je la won kwe, kwe ri-Karejar eo ˜ ˜ ˜ ˜
˜ wojtok jan elon iaan armej ro, ˜
Eokkwojarjar an Anij.” 35 Bo- ˜
ak rej lam oj im ba: “Kwe Nejin
tab Jesus ear kauweiki im ba: ˜
˜ Anij.” Botab ear kauweik er im
˜ ˜ ˜ ˜
“Kwon ikon, im kw˜ on diwoj lok ˜ ˜  ˜
˜ jab kot lok  aer ba jabdewot kon-
jan em maan  ˜
ne.”
 Alikin an je-
˜ ke reje la bwe e Christ. ˜
tob ettoon eo patoke em maan  ˜
42 Innem ke ear jibbon, ear
eo na  ibwiljin armej ro, ear di- ˜ ˜
˜ ˜ ilok jan ˜ ijo im etal nan juon ˜ ji-
woj lok  jane botab ear jab ko- ˜
˜ ˜ kin bwe en make iaan ie. Bo-
jorraane. 36 Ke aolep armej tab jarlepju in armej ro rar
ro rar lo men in, rar luk- ˜
pukpukote im ke rar itok nan
˜ ˜ ˜
kuun bwilon im rar konnaan ˜ ˜ ˜
˜ ijo ej pad ie, rar kajjion kaboj-
nan doon im ba: “Kain naan rot ˜
rake bwe en jab etal jan er.
˜ ˜
kein ej kojerbali? Jonan an lap ˜ ˜
43 Botab ear jiron lok ˜ ˜  er im ba: ˜
kajoor im maron ippan, mene ˜
˜ “Ij aikuj bar kwa lok  kon en-
jetob ko rettoon1 ak rej poka- ˜ ˜ ˜
naan eo em man  ˜ kon Aelon eo ˜
ke ta ko ej ba im diwojtok jan ˜
an Anij1 ilo jikin ko jet, konke
armej ro!” 37 Innem ear ajee- ˜
enin unin an kar Anij jilkintok
˜ ˜˜
ded lok  ennaan ko kon e ilo ao-
eo.” 44 Kon men in, ear ilok 
˜
lep jikin ˜
˜ ko ipe laakin aneo.
im kwa lok  naan ilowaan im on ˜ ˜
38 Alikin an ilok ˜
kabun ko ilo Judia.  jan im on
˜ ˜
kabun eo, ear etal im de lo n lok 
ilo mweo 
eo jinen lio paleen Saimon ear
˜
Juon iien ke Jesus ear jutak
im on Saimon.1 Kora
˜
iparijetin Reba Genesaret,1
˜
˜
˜ ˜
5
˜ ˜
jarlepju in armej ro rar koba- 
entaan kon an lap an piba, ˜
˜
je bwe ren ronjake naanin Anij. ˜
im rar kajjitok bwe en jipane. ˜
39 Innem ear ilok 2 Innem ear lo ruo wa rej ar  im jutak ijo
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kora eo ej babu ie im komouri, iparijetin reba eo, botab em oj
˜ ˜ ˜ ˜
im ear jako an piba, im em ok- an ri-eo nod ro to jan wa ko im
rej kwa li ok ko aer. 3 Im ear
4:33 1 Naan eo ilo kajin Grik ej uwe lok  ioon juon iaan wa ko,
˜ ˜ ˜ ˜
dai·moMni·on, ej jiton l ok nan enje l im wa eo ej waan Saimon1 im
˜
ro renana. 2 Ak “de lo n.” 4:36 1 Ilo
˜ ˜ ˜
 nan enje l 4:43 1 Ak “Kien eo an Anij.” Lale “Ae-
kajin Grik, men in ej jito˜ n lok
˜ ˜ ˜
ro renana. 4:38; 5:3 1 At eo juon etan lon eo an Anij” ilo Kome le le Ko. 5:1
Piter. 1 Me le lein, Loma
 lo in Galili.
127 LUK 5:4-19
˜ ˜ ˜
ear kajjitok ippan bwe en iuun pedo im akwe lap nane im ba:
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
meto lok  jidik jan iparijet. In- “Irooj, e lanne kokonaan,  kwo-
˜ ˜
nem ear jijet im jino kata- maron kom man  bwe in erreo.”
˜
kin˜ jarlepju eo jan ioon wa eo. 13 Innem ear le lok  pein im
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
4 Alikin an konono nan jarlep- unuri em maan 
˜
eo im ba: “Iko-
˜
˜ ˜ naan!
 Kwon erreo.” Im em ok-
ju eo, ear ba nan Saimon im ba:
˜ ˜ aj an jako an em maan  eo
“Jen wonmeto lok  nan ijen em-  ˜ ˜
wila l im komwin  doorla l lok  ok loba. 14 Innem ear jiron em- 
˜ ˜
kane  ami.” 5 Ak Saimon ear maan 
˜
eo bwe en jab ba nan jab-
˜ ˜
˜ dewot, ak ear ba nane: “Kwon
uwaak im ba: “Ri-Kaki, komar ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ jade lok  nan ippan burij en,  in-
emmej aolepen bon im eo nod
˜ ˜ nem le lok  am menin katok ek-
ak ejje lok  ku naam.
 B otab kon- ˜
˜ ˜ kar nan men ko Moses ear ba,
ke kwoj ba men in, inaaj kom-  ˜
mane.”
 6 Innem ke rar door- bwe en kein am kamool
˜

˜
nan er
˜ ˜ bwe kworreo.” 15 Botab ear
la l lok  ok ko aer, elukkuun lon ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ajeeded lok  wot ennaan eo kon
ek rar kojek.  Jonan an lon, ok ˜
˜
ko aer rar jino potak. 7 Kon Jesus, im eitok wot bwe jarlep-
˜ ˜ ju in armej ro ren jibadektok
men in, rar jaa le ri-eo nod ro ˜
˜ bwe ren ronjake e im bwe en
m ottaer ilo wa eo juon bwe ren ˜ ˜ ˜
˜ ˜ komour er jan naninmej ko aer.
iton jipan er. Innem rar itok ˜ ˜
˜ 16 Ak ekka an etal nan jet ji-
im ektake ek ko, im jonan an
obrak aolepen wa ko ruo, rar kin bwe en make iaan ie im jar.
˜ 17 Juon raan, ear katakin
jino douj. 8 Ke Saimon Piter
˜ ˜ armej ro ilowaan juon em im
ej lo men in, ear bukwelolo im-  ˜
aan Jesus im ba: “Irooj, ijekkar kajoor eo an Jeova1 ear pad ip-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nan pad iturum konke na juon pan bwe en maron komour ar-
˜
rijjerawiwi.” 9 Ear ba men in mej. Ilo tore in, Parisi2 ro im
˜ ˜ ri-kaki ro an Kien eo rar itok
konke e im ro jet ippan rar ka- ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ jan Jerusalem im aolep bu-
nooj bwilon kon jonan lon in ek ˜
˜ kwon ko ilo Galili im Judia rar
ko rar kojeki.  10 L omaro  ne-
jin Zebedi etaer Jemes im Jon bar jijet ijo. 18 Innem jet em- 
˜ ˜ ˜ ˜ maan  rar kotaktok juon em- 
me rar eo nod ippan Saimon rar ˜ ˜
˜ ˜ ˜ maan  ejaje mak  utkut ej babu
bar bwilon. Botab Jesus ear ba
˜ ˜ ˜ ioon men eo kinien, im rar kaj-
nan Saimon: “Kwon jab mijak, ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ jion in iton de lo n im bok lok 
bwe jen kiio im etal kwonaaj ri- ˜ ˜ ˜
˜ ˜
eo nod armej.” 11 Kon men in,
˜ nan ippan Jesus. 19 Botab ke
˜ ˜ ˜
rar ari wa ko na  ilo ane im rar ear ejje lok  ia lan aer kade lo ne
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
likut men otemjej im loore. kon wot jarlepju eo, rar tallon
iraan mweo.  Innem rar doorla l-
12 Juon iien Jesus ear bar
˜ ˜ lok  em maan  eo ioon men eo ki-
pad ilo juon iaan bukwon ko ˜
˜ nien ikijjeen wot ijo rar rupe,
im ear wor juon em maan  ijo
˜ ˜
ear lap an loba! Ke em maan  in 5:17 1 Lale “Jeova” ilo Kome le le Ko.
˜ ˜
ear loe, ear kepaake lok  im bun- 2 Lale “Parisi” ilo Kome le le Ko.
LUK 5:20-36 128
˜ ˜
im rar lela l lok  na  ibwiljin ar- ear kom mane  juon kojota e lap
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
mej ro rej pad iturin Jesus. nane ilo mweo  im on, im elon
˜ ˜ ˜ ˜
20 Ke ear lo jonan tomak armej rar kojota1 ippaer, ekoba
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
eo aer, ear jiron lok  em maan  elon ri-toltol eowoj. 30 Kon
˜
eo im ba: “Em oj jo lok  jerawi- men in, Parisi ro im ro jet
˜
wi ko am.”  21 Innem skraib1 uwaaer me rej skraib rar kor-
˜
ro im Parisi ro rar konnaan ip- raate ri-ka loor ro an im ba: “Et-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
pan doon im ba: “Won lein ke komij  m ona im idaak ippan
˜ ˜ ˜ ˜
bwe en konono nae  Anij? Ta ri-toltol eowoj im rijjerawiwi?”
˜ ˜ ˜
ebar wor emaron jo lok  jerawi- 31 Botab Jesus ear uwaak er
˜ ˜
wi ijellokun  Anij ke?” 22 Bo- im ba: “Ro rajmour rejjab aikuji
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
tab Jesus ear je la lomnak  ko juon takto, ro renaninmej wot.
˜
aer im ear ba: “Etke komij  lom- 32 Iar jab itok bwe in pukot ro
˜ ˜ ˜
nak rot kane?  23 Ta eo epido- rewanok,1 ak iar itok bwe in ro-
˜ ˜ ˜
do lok  nan ba, ‘Em oj jo lok  jera- jan rijjerawiwi ro bwe ren uke-
˜
wiwi ko am’  ke ak, ‘Kwon jutak lok.” 
˜ ˜ ˜
im etetal’? 24 Botab nan ka- 33 Im rar ba nane: “Ri-
˜ ˜
mool  nan kom bwe ewor an ka loor ro an Jon im bar ri-
˜
Nejin armej1 maron ioon la l ka loor ro an Parisi ro rej ekkei-
˜
in nan jo lok  jerawiwi—” ear ba ni aer jitlok  im jar im akwe lap,
˜ ˜ ˜
nan em maan  eo ejaje mak  ut- botab ri-ka loor rane  am rej
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kut: “Ij jiron eok bwe kwon ju- m ona im idaak.” 34 Jesus eu-
˜
tak im bok men ne  kiniem im waake er im ba: “Kom ban
˜ ˜ ˜ ˜
ilok  nan mweo  im om.”  25 Im kom man  bwe ro m ottan leo ej
˜ ˜
em maan  eo ear kajju jutak im-  kab m oj an mare  ren jitlok  ne
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
aan mejaer im bok men eo ki- leo ej padwot ippaer. 35 Bo-
˜ ˜ ˜ ˜
nien im ro ol  nan mweo  im on tab juon iien naaj bok leo jan
˜ ˜ ˜
ak ej nobar Anij. 26 Armej ro er, innem rej kab naaj burom oj
˜ ˜
otemjej rar lukkuun bwilon im im jitlok.”1 
˜
lokjenaer,
 innem rar jino nobar
˜ 36 Ear bar kwa lok  juon
Anij im ba: “Komar lo men ko ˜ ˜
waanjonak nan er im ba: “Ej-
rekanooj ˜
˜ em man  rainin!” je lok
˜
 en ej mwijiti  jidik m ottan
˜ ˜
27 Alikin men in, ear ilok  im jan juon nuknuk kaal im karpe- ˜
˜ ˜ ˜
ear loe juon ri-toltol eowoj etan ne juon nuknuk mor  kake. Ne
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Livai ej jijet ilo im on toltol eo- enaaj kom mane  men in, m ot-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
woj eo, im ear ba nane: “Kwon tan eo jan nuknuk eo ekaal
˜ ˜ ˜
itok im loor eo.”1 28 Kon men enaaj kom man  an potak nuk-
˜ ˜ ˜
in, ear likut men otemjej im ju- nuk eo emor.  Bareinwot, m ot-
˜ ˜ ˜
tak im loore. 29 Innem Livai tan eo ekaal ejjab ekkar nan
˜
5:21 1 Lale “Skraib” ilo Kome le le Ko. 5:29 1 Ak “jijet ilo tebo˜ l eo.” 5:32
˜ ˜ ˜ ˜
5:24 1 Lale “Nejin armej” ilo Kome le le 1 Me le lein, ro rej lom nak
 bwe rewanok-
˜ ˜
 jan ro jet. 5:35 1 Lale “Jitlok”
Ko. 5:27 1 Lale kome le le eo itula l ilo lok  ilo
˜
Mt 4:20. Kome le le Ko.
129 LUK 5:37–6:16
nuknuk eo emor. emej anmoonin  37 Im ebar
 pein. 7 Innem
˜
ejje lok  en ej teini lok
skraib ro im Parisi ro rar ka-  nien wain
˜ ˜ ˜ ˜
ko1 remor  kon wain ko rekaal.
nooj lale waween an Jesus ma- 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
E lanne enaaj kom mane kutkut bwe ren lale enaaj ke  men in,
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
wain ko rekaal renaaj kom man komour jabdewot armej ilo raa- 
˜ ˜ ˜
an potak nien wain ko im jor- nin Jabot konke ren kom man 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
raan, im wain ko renaaj lu- ruon. 8 Botab ear je la lomnak 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
tok. 38 Wain ko rekaal rej ai- ko aer, kon men in ear ba nan
˜ ˜ ˜ ˜
kuj pad ilo nien wain ko rekaal. em maan  eo emej rajetin pein
˜ ˜
39 Juon eo em oj an idaak wain im ba: “Jutak im itok nan ije io-
˜ ˜
ko eto aer pad eban konaan lap.” Innem ear etal im jutak ijo 
˜ ˜ ˜ ˜
idaak wain kaal konke ej ba, io lap. 9 Im Jesus ear ba nan
˜ ˜ ˜
‘Enno wot wain in eto an pad.’” er: “In kajjitok ippemi men in,
˜ ˜ ˜
6
ta eo emalim nan kom mane
Juon iien ilo kar raanin Ja-  ilo
˜ ˜
raanin Jabot, men ko rem man
bot,1 Jesus ear ilok  ibu-
˜ ˜
ke ak men ko renana? Emalim
lon jikin kallib in wiit ko, im ˜ ˜
ri-ka loor ro an rar ittum leen nan lom  o oren  ˜ juon armej ke ak
mane?” ˜ 10 Alikin an kalimjek ˜ ˜ ˜
wiit im irir kon peier im m ona. ˜
2 Ke Parisi ro rar lo men in, er aolep, ear ba nan em maan 
˜ ˜
rar ba: “Etke komij eo: “Kwon er loke   peim.”
kom mane  Innem

ear er loke  pein im ear oktak im ˜
men ne  ke emo kom mane 
bar em man.  ˜ 11 Innem rar ka-
ilo raanin Jabot?” 3 Ak Jesus ˜
ear uwaake er im ba: “Ta komij nooj illu im rar jino konnaan 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
janin kar riit kon men eo Devid ippan doon kon ta eo remaron
˜ ˜ ˜ ˜
ear kom mane kom mane   nan Jesus.
ke e im lomaro 
˜ ˜
doon rar kwole ke? 4 Ear de- 12 Juon raan ear etal nan
˜ juon to l bwe en jar, im ear ˜
lo n lok  ilo mweo ˜  im on Anij im ˜ ˜
˜ ˜
jar nan Anij aolepen bonon
kane bureet in aje lok1  ko kar li- ˜
˜ eo. 13 Im ke ej raan, ear kur-
lok  nane, im ear le lok  jet iaaer ˜ ˜ ˜
˜ ˜tok ri-ka loor ro an im kaalot
nan lomaro  doon. Emo an jab- ˜
˜ ˜
12 iaaer, im ear naetaer  ˜
rijjilok.
dewot kani men kein konke ˜ ˜
˜ ˜
14 Enin ej etan rijjilok ro: Sai- ˜
rej nan burij ro wot.” 5 Innem ˜
˜
mon, eo Jesus ear naetan  Pi-
ear jiron lok  er im ba: “Nejin ar-
ter, im leo jatin1 etan Andru, ˜
mej1 ej Irooj in Jabot.”
Jemes, Jon, Pilip, Bartolomu, ˜
6 Ilo bar juon jabot, ear de-
˜ 15 Matu, Tomas, Jemes ne- ˜ ˜
lo n lok  ilo juon im on kabun ˜ ˜
im jino katakin armej ro ie. jin Alpios, Saimon, eo rej
˜ ˜ ˜ ˜
Ilo ijin, ekar wor juon em maan aninnini “eo e lap an kijeje- 
to,” 16 Judas nejin Jemes, im
˜
5:37 1 Nien wain ko me rar kom mani
 ˜ ˜
˜ Judas Iskariot, eo me tokalik
jan kilin menninmour. 6:1 1 Lale “Ja- ear ketake Jesus.
˜ ˜ ˜
bot” ilo Kome le le Ko. 6:4 1 Lale “Bu-
˜ ˜
reet in aje lok”
 ilo Kome le le Ko. 6:5 6:14 1 Ilo kajin Grik ejjab alikkar won
˜ ˜ ˜
1 Lale “Nejin armej” ilo Kome le le Ko. eo erutto iaan Saimon im Andru.
LUK 6:17-34 130
˜ ˜
17 Innem rar wanla ltak jan 25 “Jerata nan kom ro rej
˜ ˜ ˜
ioon to l eo im ear jutak ilo juon mat kiio konke kom naaj kwole.
˜ ˜ ˜ ˜
jikin ejepaan wot juon. Jarlep- “Jerata nan kom ro rej etton
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ju in ri-ka loor ro an rar pad kiio konke kom naaj burom oj
˜ ˜
ijin, im ear bar wor juon jar- im jan.
˜ ˜ ˜
lepju jan aolepen Judia im Je- 26 “Jerata nan kom ne ar-
rusalem im jikin ko ilo Tair im ˜ ˜
mej rej nobar kom,  aindein an
Saidon im jikin ko ipe laakier. ˜
kar bar ro jim maer  kom man 
Armej rein rar itok bwe ren ˜
˜ ˜ nan ri-kanaan ro reriab.
˜ ˜
ronjake im bwe en komour er
˜ ˜ 27 “Botab ij ba nan kom ro
jan naninmej ko aer. 18 Ear ˜ ˜ ˜
˜ ˜ rej ronjake: Wonmaan  lok  wot
bar komour ro jetob ko rettoon ˜
˜ im yokwe ro rej kojdate kom, 
rar mok1  na ippaer. 19 Im ao- ˜ ˜
˜ ˜ ˜ kom man  em man  nan ro rej
˜
lep armej ro rar konaan
˜ ˜
 unu- dike kom,  28 kojeraam man  ro
ri konke ne armej ro rej jibwe, ˜
˜ ˜ ˜ rej ko ole  kom,  im jar kon ro
ediwoj lok  kajoor jane im komo- ˜ ˜
enana aer kom man  nan kom. 
˜ ˜ ˜
ur er aolep.
˜ 29 E lanne jabdewot ej jeptake
20 Innem ear reilok  nan ri- ˜ ˜
eok, kwon oktak lok  nan ijo tu-
ka loor ro an im ba: ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ rajet bwe en bar jeptake. Im ne
˜ ˜ ˜
“Em on on o kom ro rejeram ol jabdewot ej bok kopa ne  am, 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
konke kom naaj jolot Aelon eo kwon jab dapiji nuknuk ˜ ne  am
˜ ˜ ˜
an Anij.1 jan an boke. 30 Ne ewor en ej
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
21 “Em on on o kom ro rej kajjitok jabdewot men ippam, 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kwole kiio konke kom naaj mat. kwon le loke.  Im ne ewor en ear
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
“Em on on o kom ro rej jan kiio buki men ko mwei  om,  kwon jab
˜ ˜ ˜ ˜
konke kom naaj etton. bar kajjitoki bwe en karo oliwaj. 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
22 Komwin  m on on o ne ar- 31 “Bareinwot, komwin  kom- 
˜ ˜ ˜
mej rej dike kom,  kojekdo on  man nan ro jet ilo waween eo
˜ ˜ ˜
kom,  kajook kom im konanaik kom konaan  bwe ren kom man 
˜ ˜ ˜
etami ˜ kon wot Nejin armej. nan kom. 
˜ ˜ ˜
23 Aindein an kar bar ro jim-  32 “E lanne kwoj yokwe ro
˜ ˜ ˜ ˜
maer
 kom man  nan ri-kanaan wot rej yokwe eok, ewor ke
˜ ˜
ro. Ilo raan en,  komwin  kanooj tokjan en kwonaaj loe? Rijjera-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lanlon im m on on o konke ewor wiwi ro rej bar yokwe ro rej yo-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ami jeraam man  e lap ilan. kwe er. 33 E lanne kwoj kom- 
˜ ˜ ˜ ˜
24 “Botab jerata nan kom ro man em man 
˜
nan ro rej kom man
˜

˜ em man  nan kwe, ewor ke tok-
remweiie  konke ejje lok  bar jab- ˜ ˜
˜ ˜ jan en kwonaaj loe? Rijjerawi-
dewot men kom naaj boke, ede ˜
kane  ami jeraam man.  wi ro rej bar kom mane  men
˜ ˜ ˜
˜ in. 34 E lanne kwoj kamuriiki1 
6:18 1 Ak “de lo n.” 6:20 1 Ak “Kien eo
˜ ˜ ˜
an Anij.” Lale “Aelon eo an Anij” ilo Ko- 6:34 1 Me le lein, kamuriiki
 ak ejje lok

me le le Ko. nejin.
131 LUK 6:35-47
˜ ˜ ˜ ˜
jabdewot armej im kotmane erro jimor  naaj wotlok  ilo-
˜ ˜
bwe ren bar karo olwaj,  ewor ke waan juon ro n. 40 Juon ri-
˜ ˜ ˜
tokjan en kwonaaj loe? Rijjera- jikuu l1 ejjab utiej lok  jan ri-
wiwi ro rej bar kamuriik  rijjera- ˜ ˜
˜ ˜ kaki eo an, botab jabdewot eo
wiwi ro jet im kotmane bwe ren ˜
ejejjet waween aer kar kataki-
bar karo ol  lok  aolepen muri  ko ˜ ˜
˜ ni, enaaj ainwot ri-kaki eo an.
aer. 35 Komwin ˜

˜
jab aindein,
˜ 41 Innem etke kwoj kalimjek
ak komwin  wonmaan  lok  wot im pelok  jidikdik eo ilowaan me-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
yokwe ro rej kojdate kom,  kom-  jan eo jeim ak jatum ak kwoj-
man  em man,  kamuriik  ro jet im ˜ ˜
˜ ˜ jab lomnak  kon a la l kileplep ne 
jab kotmane bwe ren karo olwaj  ˜
˜ ˜ ilowaan mejam?  42 Etke kwo-
jabdewot. Ilo waween in, enaaj ˜ ˜ ˜
nanin maron ba nan jeim ak ja-
lap ami jeraam man,  im kom ˜
˜ tum im ba, ‘In jo lok  pelok  ne 
naaj nejin Eo Eutiejtata, kon- ˜
˜ imejam,’  ak kwe make kwoj-
ke ej bar kwa lok  jouj nan ro re- jab lo a la l kileplep ne  ilowaan
jaje kam moolol  im ro renana. ˜
˜ ˜ mejam?  Kwe ri-etao! Kwon jo-
36 Komwin  wonmaan  lok  wot lok  mokta  a la l ne  ekilep ilo-
˜ ˜ ˜
im kwa lok  turiamo  ainwot an waan mejam,  innem enaaj em- 
˜
Jememi kwa lok  turiamo.  man am lale im jo lok  pelok  eo
˜ ˜
37 “Bareinwot, komwin  boj- ˜
edik jan mejan eo jeim ak ja-
˜
˜ ˜
rak jan ami ekajete ro jet bwe tum. 
Anij en jab ekajete kom,  im ˜
˜ ˜ 43 “Juon wojke em man  eban
komwin  bojrak jan ami liaake-
kalle leen ko renana, im juon
lok  ro jet bwe Anij en jab liaa- ˜
˜ wojke enana eban kalle leen ko
ke lok  kom.  Komwin  wonmaan- 
˜ ˜ rem man.  44 Men ko leen juon
lok  wot im jo lok  an ro jet bod, ˜ ˜
˜ wojke rej kaalikkar ˜ kain woj-
im Anij enaaj jo lok  ami bod. ˜
˜ ˜ ke rot eo. Nan waanjonak, ar-
38 Wonmaan  lok  wot im le lok  ˜
˜ mej rejjab ae fig1 jan mar, im
nan ro jet, innem renaaj bar le- ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ rejjab ae kureep jan kaloklok
waj nan kom.  Renaaj lutokwaj
˜
nan lowaan bojo ko1 ami juon
˜ ko. 45 Juon armej em man  ej
˜ ˜ ˜
jonan ekanooj lap, renaaj kak- konnaan kon men ko rem man 
˜ ˜
konko  ni,  jipedi la l lok  im renaaj konke em man  buruon, ak juon
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lutok lok.  Jonan eo komij  jonak armej enana ej konnaan kon
˜ ˜ ˜ ˜
kake nan ro jet, enin jonak eo men ko renana konke enana
˜ ˜ ˜
naaj bar kojerbale nan kom.”  buruon. Men ko juon armej ej
˜ ˜ ˜
39 Bareinwot ear kwa lok  jet ba rej itok jan buruon.
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
waanjonak nan er. Ear ba: 46 Etke komij  aninnin eo im
˜ ˜ ba ‘Irooj!’ ak komij  jab po-
“Juon ri-pilo emaro ˜ n ke tol bar
˜ kaki men ko ij ba? 47 Jabde-
juon ri-pilo? Ne enaaj aindein, ˜ ˜
˜ wot eo ej itok nan ippa im
6:38 1 Rej nukuj ubon nuknuk ko aer
˜ ˜ ˜ ˜
nan kom man
 bwe en bojo, im rekon 6:40 1 Ak “ri-ka loor.” 6:44 1 Etan juon
˜ ˜ ˜
kanne jabdewot men ne rej itoitak. kain leen wojke.
LUK 6:48–7:14 132
˜ ˜ ˜ ˜
ronjake naan ko ao im poka- kwon jab itok bwe na juon eo
˜ ˜ ˜
ki, inaaj kwa lok  nan kom kain ejje lok  tokjan nan am jibadek-
˜ ˜ ˜ ˜
armej rot e. 48 Ej ainwot juon tok mwee  n im o. 7 Enin unin
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
em maan  me ear konaan  kalok iar jab iwoj nan ippam.  Botab
˜ ˜ ˜ ˜
juon em.  Kon men in, ear ku- kwon kwa lok  wot juon naan im ˜
˜ ˜
bwij juon ro n emwila  l im kom-  eo karejera enaaj mour. 8 Na
˜
mane
 pedpedin mweo  ioon ij bar juon eo ej pad iumwin 
˜ ˜
deka. Innem ke ej wa lok  juon maron eo an ro reutiej lok,  im
˜ ˜ ˜ ˜
ibwijleplep, ear ibebtok dan ewor ruttarinae  ˜ rej pad iumwin 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jan reba im bunut mweo  botab maron e ao. Ne ij jiron juon im
˜ ˜ ˜ ˜
ear jab em mak  ut konke em-  ba, ‘Etal!’ ej etal, im ne ij jiron
˜ ˜
man an kar kaloke. 49 Botab, bar juon im ba, ‘Itok!’ ej itok.
˜ ˜ ˜ ˜
jabdewot eo ej ronjake naan Im ne ij ba nan eo karejera1 im
˜ ˜ ˜ ˜
ko ao im jab pokaki, ej ain- ba, ‘Kom mane  men in!’ ej kom- 
˜ ˜
wot juon em maan  me ear ka- mane.”  9 Ke Jesus ear ron
˜ ˜ ˜ ˜
lok juon em ak ear jab kom man  men kein, ear lukkuun bwilon,
˜ ˜
pedpedin. Ke ear ibebtok dan im ear reilok  nan jarin armej ro
˜ ˜ ˜
jan reba im bunut mweo,  ekaj- rej loore im ba: “Ij ba nan kom, 
˜ ˜ ˜
ju okjak im lukkuun jorraan.” ijjanin kar lo juon ilo Israel jo-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
7 Ke ear m oj an konnaan nan
armej ro, ear etal nan Ka-
˜
˜
˜
nan dein an lap an tomak.”
10 Ke ro kar jilkin lok
˜ ˜
 er nan
˜
perneum. 2 Kiio ear wor juon ippan rar ro ol  nan mweo,  ear
kapen in jarin tarinae  me ri- em man  an ri-karejar eo mour.
˜
karejar1 eo an ear lukkuun na- 11 Tokalik Jesus ear etal
˜ ˜ ˜ ˜
ninmej im eiton mej. Ri-karejar nan juon bukwon etan Nein, im
˜ ˜
in elukkuun aorok ippan kapen ri-ka loor ro an im juon jarlepju
˜ ˜ ˜
in. 3 Ke kapen in ear ron kon in armej rar bar etal ippan lok. 
˜ ˜
Jesus, ear jilkin lok  jet iaan ri- 12 Ke ear topar lok  jikin de lo n-
˜ ˜ ˜
tol ro an ri-Ju bwe ren kajjitok lok  eo ilo bukwon eo, armej
˜ ˜ ˜
ippan bwe en itok im komour ro rej bok juon likao emej bwe
˜
ri-karejar eo an. 4 Innem rar ren iton kalibwini. Likao in ear
˜ ˜ ˜ ˜
kepaak Jesus im akwe lap nane make wot nejin juon kora emej
˜ ˜ ˜
im ba: “Ej juon eo ekkar bwe leo paleen, im elon armej in
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kwon katoprak kajjitok en an, bukwon eo rar etal ippan kora
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
5 konke e lap an yokwe aelon eo lok.  13 Ke Irooj ear lo kora
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
in ad im ear kalok im on kabun eo, ear kanooj burom oj kake
˜ ˜ ˜ ˜
en am.” 6 Kon men in, Jesus im ear ba nane: “Kwon boj-
˜ ˜ ˜ ˜
ear etal ippaer lok.  Botab ke ej rak jan am jan.” 14 Innem ear
epaake lok  mweo,
 kapen eo ear etal im jibwe men eo rej ko-
˜ ˜ ˜ ˜
jilkin lok  jet m ottan nan ippan tak ri-mej eo kake. Kon men in,
˜
bwe ren ba: “Irooj, em man  lok ro rej kotake rar bojrak. Innem
˜ ˜ ˜
7:2 1 Ak “ri-komakoko.”
 7:8 1 Ak “ri-komakoko
 eo ao.”
133 LUK 7:15-30
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ear ba: “Likao en,  ij jiron 23 Em on on o eo ej lukkuun lo-
˜ ˜ ˜
eok bwe kwon jerkak!” 15 In- ke eo im ejjab pere eo.”1
nem likao eo ear mej ear bar 24 Ke ri-ka loor ro an Jon
˜
mour im ear jerkak im jino rar ilok,  Jesus ear jino an kon-
˜ ˜ ˜ ˜
konnaan, im Jesus ear anin lok  naan nan jarlepju in armej ro
˜ ˜ ˜
nan ippan jinen. 16 Armej ro kon Jon, im ba: “Ta eo kom- 
˜ ˜
rar lokjenaer  im rar nobar Anij ar ilen lale ke komar  ilok  nan
˜ ˜
im ba: “Ewor juon ri-kanaan ane jemaden?  Juon armej me ej
˜ ˜ ˜ ˜
ekajoor ippad kiio,” im, “Anij ej ainwot juon menin eddek1 epi-
˜ ˜
kiio keememeje armej ro an.” dodo an koto uukto uuktak
˜
17 Im ennaan eo kon Jesus ke? 25 Ta eo komar  ilen la-
˜ ˜
ear ajeeded lok  nan aolepen bu- le? Juon em maan  ej konak  nuk-
˜
kwon ko ilo jikin in im ilo bu- nuk ko remeoeo1 ke? Eban, ro
˜ ˜
kwon ko ilo Judia. rej konak  nuknuk ko rekanooj
˜
18 Ri-ka loor ro an Jon rar aiboojoj im em man  kojeiier rej
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
konnaanek lok  e kon aolep men jokwe ilo m oko im on kiin.
˜
kein rar wa lok.  19 Kon men 26 Komwin  kwa lok  ta eo kom- 
˜
in, Jon ear jiron ruo iaan ri- ar etal in lale. Komar  ilen lale
ka loor ro an bwe ren etal juon ri-kanaan ke? Aet Jon ej
˜ ˜ ˜
im kajjitok ippan Irooj im ba: juon ri-kanaan, botab eutiej lok 
˜ ˜ ˜ ˜
“Kwe eo ke komij kottare? Ke jan ri-kanaan ro jet. 27 Enin
˜ ˜
ta, komin kottar bar juon ar- ej armej eo kar jeje kake im
˜ ˜ ˜
mej?” 20 Ke rar topar Jesus, ba: ‘Ij jilkin lok  ri-keean eo ao
˜
rar ba: “Jon ri-Peptaij ear jil- imaa  m,1  im enaaj kopooj ia l
˜ ˜ ˜ ˜
kintok kom nan ippam bwe ko- eo am.’  28 Ij ba nan kom bwe
˜ ˜
min kajjitok, ‘Kwe eo ke komij iaan aolep armej ro im rar
˜ ˜ ˜
kottare? Ke ta, komin kottar mour, ejje lok  juon iaaer eutiej-
˜ ˜ ˜
bar juon?’” 21 Innem ilo iien lok  jan Jon. Botab, eo ettata-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
eo wot, ear komour elon ar- ta ilo Aelon eo an Anij1 eutiej-
˜ ˜ ˜
mej jan naninmej ko re l lap im lok  jane.” 29 (Ke aolep armej
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
naninmej ko reddik, ear kadi- ro im ri-toltol eowoj ro rar ron
˜ ˜
woj lok  jetob ko rettoon, im ear men in, rar kaalikkar an Anij
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kom man  bwe ro repilo ren bar wanok konke em oj an Jon kar
lo lokje   22 Im ear uwaak er
n. peptaiji er. 30 Ak Parisi ro im
˜ ˜
im ba: “Komwin  jep laak nan ip- ro retijem lok  kon Kien eo rar
˜ ˜ ˜
pan Jon im kwa lok  nane kon ˜ ˜ ˜
men ko komar 
˜
ron im loi. Ro 7:23 1 Kajin Grik, “Em on on o eo ejje lok

˜ ˜ ˜
men en ej kom man  an lokatip ippa.”
rar pilo rej kiio lo lokje  n,
 ro 7:24 1 Juon menin eddek eaidik im ae-
rar jaje etetal rej etetal, ro rar ˜ ˜
˜ ˜ ˜ tok, im ekka an eddek iturin ijoko ewor
loba rerreo kiio, ro rar jarron- ˜
˜ ˜ dan ie. 7:25 1 Ak “nuknuk ko e lap
ron rej ron lokje  n,  ro rar mej ˜
˜ on aer.” 7:27 1 Kajin Grik, “imaan me-
rebar mour, im ro rejeram ol
˜ jam.”
 7:28 1 Ak “Kien eo an Anij.” Lale
rej ronjake ennaan eo em man.  ˜ ˜ ˜
“Aelon eo an Anij” ilo Kome le le Ko.
LUK 7:31-45 134
˜ ˜ ˜ ˜
kojekdo on  naanin kakapilok1 nem ear bukwelolo iturin neen
˜ ˜ ˜
ko an Anij nan er konke rar jab Jesus im jan, im neen Jesus
˜ ˜ ˜ ˜
peptaij ippan Jon.) ear tutu kon dannin komjaa-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
31 Jesus ear wonmaan  lok
 la lin mejan, im ear komoraiki
˜ ˜ ˜
˜ kon koo lan boran. Bareinwot
wot im ba: “Inaaj keidi armej
˜ ˜ ear mejenmaik neen im kapiti
in epepen in nan won? Rein ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ neen kon wei l eo enaj. 39 Ke
rej ainwot won? 32 Rej ain- ˜
˜ Parisi eo me ear kurtok e ej lo
wot ajri ro rej jijet ilo jikin wia ˜
˜ ˜ men ˜in, ear ba ilo buruon im
ko im ikkur nan doon im ba:
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ba: “Ne em maan  in en kar moo- 
‘Komar kojanjan al nan kom,  ˜
˜ lin ri-kanaan, innem en kar je la
ak komar  jab eb. Komar luk- ˜ ˜ ˜
˜ ˜ won kora in ej jibwe neen im
kuun jan, ak komar  jab jan.’
˜ ˜
33 Ejja aindein lok  wot, Jon kain armej rot e, im bwe ej
˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ juon kora ejerawiwi.” 40 Bo-
ri-Peptaij ear jab m ona pilawa ˜
ak idaak wain, ak komar  ba: tab Jesus ear ba nan Parisi
˜ ˜ ˜ ˜
‘Ejuk jetob ettoon1 ippan lein.’ eo im ba: “Saimon, ewor men
˜ ˜
34 Im ke Nejin armej1 ear en ikonaan  ba nan kwe.” Innem
˜ ˜ ˜ ˜
m ona im idaak, komar  ba: ‘Lale eba: “Em man  ri-Kaki, etal wot!”
leen!  Elukkuun mattiia2 im ek- 41 “Ruo em maan  rar muri 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kadekdek.3 Ej m ottaik ri-toltol ippan bar juon em maan.  Leo

˜ juon ear muriik  500 denarii,1
eowoj ran im rijjerawiwi ran!’ 
˜ ˜ im eo juon 50. 42 Ke ear ej-
35 Botab, kom man  ko an juon ˜
armej rej kaalikkar bwe ej juon je lok  jabdewot kein aerro ka-
˜ ˜ ˜ ro ol  lok  muri  ko aerro, em maan 
eo emalotlot.”
36 Juon iaan Parisi ro e lak- eo ear jo lok  muri  ko aerro.1
˜ ˜ ˜ ˜
kar akwe lap nan Jesus bwe en Kwo lak lale won iaan lomarein 
˜ ˜ ˜ enaaj lap lok  an yokwe em maan 
etal im kojota ippan. Kon men ˜
in, ear etal nan mweo
˜
 im on Pa-
˜ eo rar muri  ippan?” 43 Sai-
˜ ˜ ˜
risi eo im kojota ie. 37 Ilo bu- mon ear uwaak im ba: “Bolen
˜ ˜ ˜ ˜ leo e lap lok  muri  eo an.” Innem
kwon in, ear wor juon kora rij-
˜ ear ba: “Ejimwe  am uwaak.”
jerawiwi. Ke liin ear je la bwe ˜
Jesus ej kojota1 ilo mweo
˜
 im-  44 Innem ear oktak lok  nan
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
on Parisi in, ear bok lok  juon kora eo botab ear konnaan nan
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
boka2 in wei l enaj. 38 In- Saimon im ba: “Kwoj lo ke kora
˜ ˜
in? Iar de lo ntok mwiin  im om ak
˜ ˜ ˜
7:30 1 Ak “naanin tol.” 7:33 1 Naan eo kwaar jab letok dan nan kwa l
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ilo kajin Grik ej dai·moMni·on, ej jiton lok  neo. Botab kora in ear katu-
˜
nan enje l ro renana. 7:34 1 Lale “Ne-
˜ ˜ ˜ ˜
˜ tuuk neo kon dannin komjaa-
jin armej” ilo Kome le le Ko. 2 Ak “Eluk- ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜ la lin mejan im komoraiki kon
kuun tor.” 3 Kajin Grik, “eokkutkut an ˜
˜ koo lan boran. 45 Kwaar jab
idaak wain.” 7:37 1 Ak “jijet ilo tebo l
˜ ˜ ˜ ˜
eo.” 2 Nien boka in ej kom man  jan 7:41 1 Ja˜ an ˜
jelba in Rom. Lale “Dena-
˜ ˜ ˜
juon deka etan ‘alebaster.’ Lale “Ale- rios” ilo Kome le le Ko. 7:42 1 Ak “ear
˜ ˜
baster” ilo Kome le le Ko. jo lok
 aerro bod.”
135 LUK 7:46–8:12
˜ ˜ ˜ ˜
mejenmaik eo nan kwa lok  kar- ko mweieer  nan jipan Jesus im
˜ ˜ ˜ ˜
wainene. Botab kora in e lak- rijjilok ro an.
˜ ˜
kar mejenmaik neo jan iien
˜ 4 Ke juon jarlepju e lap ear
eo iar de lo ntok. 46 Kwaar jab ˜
˜ ˜ ˜ ˜ kobatok ippan ro rar itoitak ip-
kapiti bora kon wei l, ak kora ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ pan Jesus jan jikin nan jikin,
in ear kapit neo kon wei l naj. ˜
˜ ˜ ear kwa lok  juon waanjonak
47 Kon men in, ij jiron eok bwe ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ nan er im ba: 5 “Ewor juon ri-
mene elon1 jerawiwi ko an kora kallib ear ilok  im jeor ine. Ke
˜ ˜ ˜ ˜
in, em oj jo lok  an bod, enin ear jeor ine, jet ine rar wot-
˜ ˜ ˜
unin e lap yokwe ippan. Botab lok  itorerein ia l eo im armej
˜
jabdewot eo edik aer kar jo- ro rar jujuuri im bao ko imeja-
˜ ˜
lok jerawiwi ko an, edik yokwe
˜ ˜ toto rar katem kani. 6 Ine ko
ippan.” 48 Innem ear ba nan ˜ ˜
˜ ˜ ˜ jet rar wotlok  ioon deka, im ke
kora eo: “Em oj jo lok  jerawi- rar jino eddek, rar aemed lok 
˜ ˜ ˜ ˜
wi kane  am.”  49 Ro rar kojo- kon aer m ora. 7 Im ine ko jet
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ta ippan rar konnaan nan doon rar wotlok  ibwiljin mar kalok-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
im ba: “Won em maan  in ke ej lok ko. Im ke kaloklok ko rar
jo lok  jerawiwi?” 50 Innem ear ˜
˜ ˜ ˜ ˜ eddek lok,  rar kapan aer eddek.
˜
ba nan kora eo: “Am tomak ear
˜ 8 Ak ine ko jet rar wotlok  ioon
lom  o oren  eok, kwon ilok  ilo ae- ˜
˜ bwidej eo em man,  im alikin aer
nom man.”  eddek lok,  100 alen an kar lap-
˜ ˜ ˜
8 ˜
Ejjabto tokalik, ear etal jan
jikin nan jikin im bukwon
˜
˜
˜ lok aer kalle.” Alikin an ba men
kein, ear ko l laaj ainikien im ba:
˜
˜
˜ ˜ ˜
nan bukwon bwe en kwa lok  “Eo ewor lojil  nin nan ronjake,
˜ ˜ ˜
kon ennaan eo em man  kon Ae- en ronjake.”
˜ ˜ ˜ ˜
lon eo an Anij.1 Rijjilok ro 12
˜ ˜ 9 Botab ri-ka loor ro an rar
rar pad ippan 2 im bar jet ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ kajjitok ippan ta me le lein
˜
kora me ear komour er jan na-
˜ ˜ waanjonak in. 10 Innem eba:
ninmej ko aer im kadiwoj lok  je- ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ “Em oj kot lok  bwe komwin  me-
tob ko rettoon jan er. Kora rein ˜
˜ ˜ ˜ ˜ le le kon men ko rettino im rek-
ej: Meri, eo rekon aninnini im ˜ ˜ ˜
˜ kwojarjar an Aelon eo an Anij.
ba Magdalini, eo jimjuon jetob ˜ ˜ ˜
˜ ˜ Botab nan ro jet, ij kome le leik
ettoon1 rekar diwoj lok  jane, ˜ ˜ ˜
˜ er ilo ao kojerbal waanjonak
3 Joanna, lio paleen em maan  ˜ ˜
˜ ˜ ko konke mene rej reito reitak
eo ej bok eddon mweo  im on ˜
ak ejje lok  tokjan aer reito rei-
Herod etan Kuzas, im Susanna ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ tak, im mene rej ronjake ak rej-
im ebar lon kora ro jet. Aolep- ˜ ˜
˜ ˜ ˜ jab me le le nan jidik. 11 Enin
en kora rein rar kojerbale men ˜
me le lein waanjonak eo: Ine eo
˜ ˜ ˜
7:47 1 Ak “e lap.” 8:1 1 Ak “Kien eo an ej jiton lok  nan Naanin Anij.
˜ ˜
˜ ˜ ˜
Anij.” Lale “Aelon eo an Anij” ilo Kome- 12 Ine ko rar wotlok  itorerein
˜ ˜ ˜
le le Ko. 8:2 1 Naan eo ilo kajin Grik ej ia l eo rej jiton lok  nan armej ro
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
dai·moMni·on, ej jiton lok
 nan enje l ro me rar ronjake naan eo, botab
renana. Tepi l eo eitok im jo lok  ennaan
LUK 8:13-28 136
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
eo jan burueer bwe ren jab to- obrak ijo kon armej. 20 Kon
˜ ˜
mak im ren jab bok lom  o or.  men in, rar konnaanek lok  e im
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
13 Ine ko rar wotlok  ioon deka ba: “Jinom im lomaro  jatum
˜ ˜ ˜
rej jiton lok  nan armej ro rej ran rej pukot eok, erran rej ju-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ronjake naan eo im m on on o tak inaboj.” 21 Ak ear uwaak
˜ ˜
kake, botab ear ejje lok  okraer. er im ba: “Rein me rej ronjake
˜ ˜
Kon men in, rar tomak iumwin  naanin Anij im pokake, errein
˜ ˜ ˜ ˜
jidik iien, ak ne ej iien malej- ej ro jino im ro jatu.”
˜ ˜ ˜
jon, rebun. 14 Ine ko rar wot- 22 Juon raan, Jesus im ri-
˜ ˜ ˜
lok  ibwiljin mar kaloklok ko rej ka loor ro an rar uwe ilo juon
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jiton lok  nan armej ro rej ronja- wa im ear ba nan er: “Jen etal
˜ ˜ ˜ ˜
ke naan eo. Botab kon aer mad  nan iturajetin loma  lo in.” In-
˜
kon men ko rej inepata kaki, nem rar jerak lok.  23 Ilo ia l eo
˜
im mweiuk  ko, kab menin ka- aer lok,  ear kiki. Ak kiio ear
˜ ˜ ˜ ˜
m on on o ko an mour in, men wa lok  juon lan ilo loma  lo eo
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kein rokapan er im kom man  im ear jino de lo n dan ilowaan
˜ ˜
bwe en nana aer kalle. 15 Ine wa eo im rar pad ilo kauwota-
˜ ta. 24 Innem rar karuji im ba:
ko rar wotlok  ilo bwidej eo em-  ˜
˜ ˜ ˜ “Ri-Kaki, ri-Kaki, m ottan jidik
man  rej jiton lok  nan armej ro ˜
˜ jemej!” Kon men in, ear jerkak
em man  im emool  burueer. Ke ˜
˜ ˜ ˜ im kauwe koto eo im no  ko, im
rej ron kon naan eo, rej likuti ˜
˜ ˜ ear dik lok  koto eo im an lap no, 
ilo burueer, im rej kalle kon aer ˜
kijenmej. innem ear lur. 25 Im eba nan
˜
16 “Ejje lok  armej ej tile juon er: “Ejje lok  ami tomak ke?” Ak
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜ rar lukkuun lo lno n im bwilon,
laam im kalbubuuki kon juon ˜ ˜
˜ ˜ im rar ba nan doon im ba: “Won
jape ak likuti iumwin  peet. Ar- ˜ ˜
˜ armej in ke e lak konnaan nan
mej rej likuti ilo ijo jikin laam ˜
˜ ˜ koto ko im no  ko rej pokake e?”
bwe ro rej de lo n ren maron lo ˜
˜ 26 Tokalik rar po lok
an meram. 17 Jabdewot men  ilo ijo ji-
˜ ˜
ko renojak  renaaj wa lok,  im kin ri-Gerasa, eo ej pad ituraje-
˜ tin Galili. 27 Ke Jesus ear to-
jabdewot men ko rettino renaaj ˜
˜ ˜ lok,
 juon em maan  jan jikin in
alikkar im rejjamin nojak  nan ˜
˜
indeeo. 18 Kon men in, komij  me jetob ettoon1 ear mok2
˜ ˜
 na 
˜ ˜ ippan ear wonmaiki.  Eto an lein
aikuj in lukkuun ronjake konke ˜
˜ ˜ jab ekkonak  nuknuk, im ejjab
jabdewot eo eme le le, naaj kom- 
˜ jokwe ilo em ak ej jokwe ibwil-
man  bwe en lap lok  wot an me- ˜ ˜
˜ ˜ jin lob3 ko. 28 Ej lo wot Jesus
le le. Botab jabdewot eo ejjab ˜ ˜
˜ ˜ ak ear lam oj im bunpedo imaan 
me le le, mene ej lomnak  bwe ˜ ˜
˜ ˜ mejan, im ear ko l laaj ainikien
ewor jidik an je la ak enaaj jako
˜
jane.” 8:27 1 Naan eo ilo kajin Grik ej
˜
19 Innem jinen im lomaro  ja- ˜ ˜
dai·moMni·on, ej jiton lok
˜
 nan enje l ro
˜ ˜ ˜
tin Jesus rar itok nan ippan, ak
˜ ˜ renana. 2 Ak “de lo n.” 3 Kajin Grik,
rar jab maron kepaake kon an ˜
“libon keememej.”
137 LUK 8:29-43
˜ ˜
im ba: “Jesus, Nejin Anij eo Eu- 35 Kon men in, armej ro woj
˜ ˜ ˜
tiejtata, ta ne  kokonaan  jan na? rar etal bwe ren lale men eo
˜ ˜ ˜
Ij akwe lap bwe kwon jab kaen- ear wa lok.  Ke rar itok nan ip-
˜ ˜
taan eo.” 29 (Ear ba men in pan Jesus, rar loe em maan  eo
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
konke Jesus ear jiron jetob et- jetob ettoon ko rar diwoj lok 
˜ ˜ ˜
toon ko bwe ren diwoj lok  jane. jane. Em maan  eo ej jijet iturin
˜ ˜ ˜
Elon alen an jetob ettoon ko neen Jesus ak ej nuknuk im
˜ ˜ ˜ ˜
mok  na  ippan im elon alen an ejako an wudeakeak. Innem ar-
˜
kar armej ro lukwoje pein im mej ro rar jino mijak. 36 Ro
˜ ˜ ˜ ˜
neen kon jeen, im ewor rekon rar lo ta eo ear wa lok  nan em- 
˜ ˜ ˜
waje, botab ej tumwi  jeen ko, maan  eo rar konnaanek armej
˜ ˜ ˜ ˜
im jetob ettoon ko rej kom man  rein. 37 Innem elon iaan ar-
˜ ˜
bwe en ko nan ijoko ejje lok  ar- mej ro jan jikin in an ri-Gerasa
˜ ˜
mej ie.) 30 Jesus ear kajjitok rar kajjitok bwe Jesus en etal
˜ ˜
˜ jan ijo konke rar lukkuun mi-
ippan: “Etam?”  Im eba: “Jarin
˜ ˜ ˜ ˜ jak, im ear ilok
Tarinae,”1  konke elon jetob et-  im uwe ilo wa
˜ ˜
toon rar mok  na  ippan, 31 im eo bwe en jerak jan jikin eo.
˜ ˜
˜ 38 Botab, em maan  eo jetob et-
re lakkar akwe lap nane bwe en ˜ ˜
˜ toon ko rar diwoj lok  jane e lak-
jab jilkin lok  er nan abyss1 eo. ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
32 Ekar lon piik rej m ona ioon kar akwe lap bwe en kot lok
˜
 an
˜
˜ etal ippan lok,  ak ear jab kot-
to l eo, im jetob ettoon ko rar ˜
˜ ˜ loke.  Ear ba: 39 “Kwon jep-
akwe lap nane bwe en kot lok  ˜ ˜
˜ laak nan ijo jikum im kwa lok 
aer etal im de lo n ilowaan piik ˜ ˜
˜ kon men eo Anij ear kom ma- 
ko, innem ear kot lok  aer etal. ˜ ˜
˜ ˜
33 Kon men in, jetob ettoon ko ne nan kwe.” Kon men in, ear
˜
˜ ˜ jep laak im kwa lok  nan armej ro
rar diwoj lok  jan em maan  eo im ˜
˜ ilo aolepen jikin eo kon men eo
etal im mok  na  ippan piik ko, ˜ ˜
˜ Jesus ear kom mane  nane.
innem piik ko rar ettor lok  im ˜
˜ ˜ ˜ ˜ 40 Ke Jesus ear jep laak nan
wotlok  jan itorerein to l eo1 nan ˜ ˜
˜
lojet
 im ma lon. 34 Ke ro rar Galili, elon armej rar karwaine-
˜ ˜ ˜
lale piik ko rar lo men in, rar ko neiki konke rar kotmane bwe
˜ enaaj etal. 41 Innem juon em- 
im ilok  im kwa lok  nan armej ro ˜ ˜
˜ maan  etan Jairos ear jadetok.
ilo bukwon eo im jikin ko ipe-
laakin. Lein  ej juon iaan ro rej lale im- 
˜ ˜
on kabun eo ilo jikin eo. Ear
8:30 1 Kajin Grik, “Legion.” Ilo iien ko ˜ ˜
˜ ˜ bukwelolo imaan  neen Jesus
etto ilo jarin tarinae  eo an aelonin ˜
im akwe lap bwe en etal nan
Rom, juon legion ej tarrin 4,000 lok  ˜ ˜
˜ ˜ ˜ mweo  im on 42 konke ledik eo
nan 6,000 ruttarinae.  Ilo Baibo l, naan ˜ ˜
˜ ˜
in legion ej konono kon juon jonan
˜ ej make wot nejin me 12 an iio
˜
eo ekanooj lap. 8:31 1 Me le lein, “juon eiton mej.
˜ ˜ ˜
ro n elukkuun mwila
 l.” Lale “Abyss” ilo Elukkuun lon armej rar koba- 
˜ ˜ ˜
Kome le le Ko. 8:33 1 Ak “jirumle  eo ilo je Jesus ke ej etal. 43 Ak kiio
˜ ˜ ˜
to l eo.” ewor juon kora ijo ear to or  lok 
LUK 8:44–9:5 138
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kon botoktok iumwin  12 iio, im “Komwin  bojrak jan ami jan
˜ ˜
ejje lok  en ear maron komouri. bwe ledik en ejjab mej, ak ej
˜ ˜
44 Kora in ear etal ilikin lok  im kiki.” 53 Innem armej ro rar
˜ ˜ ˜ ˜
unuri torerein nuknuk eo an, jino kajjirere kake e konke re-
˜ ˜ ˜
im ear kajju bojrak an to or  lok.  je la bwe emej ledik eo. 54 Bo-
˜
45 Innem Jesus eba: “Won eo tab ear jibwe pein ledik eo im
˜ ˜
˜ ˜ ˜ ba nane: “Ledik en,  kwon jer-
ear unur eo?” Aolep armej ro
rar ba bwe ejjab er eo, im Pi- kak!” 55 Innem ledik eo ear
˜ ˜ bar mour,1 im ear kajju jerkak,
ter eba: “Ri-Kaki, kwoj lo wot
an armej rein kaapoo l eok im im Jesus ear ba ren le lok  kijen.
˜
kobaj  eok.” 46 Ak Jesus eba: 56 Jinen im jeman ledik eo rar
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
“Ewor en ear unur eo kon- kanooj m on on o, ak Jesus ear
˜ ˜ ˜ ˜
ke iar enjake an diwoj lok  ka- jiron erro bwe ren jab konnaa-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
joor jan na.” 47 Kora eo ear nek jabdewot kon men in.
˜ ˜
kile bwe ejjab maron nooje
e eo. Kon men in, ear jade lok
˜
˜

˜
ke
 9 ˜
Innem Jesus ear kurtok rij-
˜
jilok ro 12 im le lok
˜
 aer ma-
˜
ak ear wudiddid, im ear buk- ron im kajoor nan kadiwoj lok 
˜ ˜ ˜ ˜
welolo imaan  Jesus im kwa lok  jetob ko rettoon1 im komo-
˜ ˜
imaan
 mejan aolep unin an kar ur ro renaninmej. 2 Ear jilkin-
˜ ˜ ˜ lok  er bwe ren kwa lok  naan
unuri Jesus, im kon an kar kaj- ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ kon Aelon eo an Anij1 im ko-
ju mour jan naninmej eo an. ˜
˜ ˜ ˜ mour armej, 3 im ear ba nan
48 Innem ear ba nan kora eo: ˜
˜ ˜ ˜ er: “Komwin  jab ebbok jabde-
“Neju, am tomak ear komour ˜
˜ ˜ wot ilo ia l eo ami lok.  Jab eb-
eok. Kwon ilok  ilo aenom man.”  ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜
49 Ke ej konono wot, juon bok jokon,
˜ ˜
 nien m ona, pilawa,
˜
˜ ˜ jaan,1 im jab bar bok juon nuk-
em maan  jan mweo  im on Jai- ˜
˜ ˜ nuk. 4 Jabdewot jikin komij 
ros ear itok im ba: “Em oj ˜ ˜
˜ etal nane im de lo n lok  ilo juon
an mej ledik eo nejum.  Ebwe
˜ ˜ em,  komwin  jokwe ie mae  iien
ne
 am kaabn on oik ri-Kaki ne.”  ˜
˜ komij  ilok  jan jikin eo. 5 Im
50 Ke Jesus ej ron men in, eba ˜
˜ ˜ ˜ jabdewot jikin armej rejjab kar-
nan Jairos: “Kwon jab inepata,
˜ ˜ ˜ waineneik kom ie, komwin  pik-
kwon kwa lok  wot am tomak im ˜ ˜ ˜
ledik en enaaj mour.”1 51 In- pikuri neemi im jo lok  jan bu-
˜ ˜ ˜ ˜
nem ke ear topar lok  mweo,  ear nalin ne komij  etal jan jikin
˜ ˜ ˜
jab kot lok  an jabdewot armej eo. Men in ej kein kakkol er.”
˜ ˜ ˜ ˜
de lo n lok  ippan ijellokun  wot 8:55 1 Ak “ear bar jep laak kutuon.”
Piter, Jemes, im Jon, kab jinen Naan eo ilo kajin Grik ej pneuMma.
˜ ˜
im jeman ledik eo. 52 Armej Lale “PneuMma” ilo Kome le le Ko. 9:1
˜ ˜ ˜ ˜
ro rar jan im dendenote ubeer 1 Naan eo ilo kajin Grik ej dai·moMni·on,
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
 nan enje l ro renana. 9:2
ej jiton lok
kon aer lukkuun burom oj kon ˜ ˜
˜ 1 Ak “Kien eo an Anij.” Lale “Aelon eo
ledik eo. Kon men in, ear ba: ˜
an Anij” ilo Kome le le Ko. 9:3 1 Kajin
8:50 1 Kajin Grik, “naaj lom
 o orene.”
 Grik, “jelba.”
139 LUK 9:6-22
˜ ˜
6 Innem rar ilok  im debloke  lok  wot pilawa im ruo ek ippem-
˜ ˜ ˜ ˜
jikin eo im etal jan bukwon nan mim. Komij aikuj ke etal im
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
bukwon im kwa lok  kon ennaan wia tok m ona nan aolep ar-
˜ ˜
eo em man  im komour armej ilo mej rein?” 14 Ekar wor tarrin
˜ ˜
jabdewot jikin. 5,000 em maan  rar pad ijo. In-
˜ ˜ ˜ ˜
7 Kiin Herod1 ear ron kon nem ear ba nan ri-ka loor ro an
aolep men ko rar wa lok,  innem im ba: “Komwin  kajijet armej
˜ ˜
ear lukkuun inepata konke jet rane,  im kojenolok  er bwe en
˜
rar ba bwe em oj an Jon jer- 50 armej ilo juon kumi.” 15 In-
˜ ˜ ˜
kak jan mej. 8 Bareinwot ro nem rar kom mane  men eo ear
˜
jet rar ba bwe em oj an Ilaija ba im kajijet aolep armej ro.
˜ ˜
bar jep laaktok, im ro jet rar ba 16 Im ear bok pilawa ko la-
bwe juon iaan ri-kanaan ro etto lem im ek ko ruo, im ear ˜ rei-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
em oj an bar jerkak jan mej. lon lok  nan lan im jari. Alikin,
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
9 Innem Herod eba: “Em oj ao ear korrajeti pilawa ko nan elon
˜ ˜ ˜
kar jebbare Jon. Ak won em-  m ottan. Innem ear le lok  pilawa
˜ ˜ ˜ ˜
maan
 in ij ron aer woj konnaan ko im ek ko nan ri-ka loor ro
˜ ˜
kake?” Kon men in, ear luk- bwe ren ajeji lok  nan armej ro.
˜ ˜ ˜ ˜
kuun konaan  loe. 17 Aolep armej ro rar m ona im
˜
10 Ke rijjilok ro rar ro ol  lok,  mat, im ke rar aini bween pila-
˜
˜ ˜ wa ko, ear obrak 12 iep.
rar konnaanek Jesus kon aolep
˜ ˜
men ko rar kom mani,  im ear 18 Tokalik, ke ear make lok 
˜ ˜
bok er im rar etal nan juon jikin iaan im jar, ri-ka loor ro an rar
˜ ˜ ˜
etan Betseida bwe ren make itok nan ippan im ear kajjitok
˜ ˜ ˜ ˜
iaaer. 11 Botab jarlepju in ar- ippaer im ba: “Won na ilo an ar-
˜ ˜
mej ro rar je la kon men in im mej ro ba?” 19 Rar uwaak im
˜
rar loore. Innem ear turiamo-  ba: “Jet rej ba Jon ri-Peptaij,
˜
kake er im jino kwa lok  nan er bar jet rej ba Ilaija, im ro jet rej
˜ ˜ ˜
kon Aelon eo an Anij, im ear ba bwe kwe juon iaan ri-kanaan
˜ ˜ ˜ ˜
komour ro renaninmej. 12 Ke ro etto ak em oj an jerkak jan
˜ ˜
ear jota lok,  rijjilok ro 12 rar mej.” 20 Innem eba nan er:
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
itok nan ippan im ba: “Kwon “Ak baj kom,  won na ilo ami
˜ ˜
ba nan armej rein bwe ren ilok  lomnak?”  Im Piter ear uwaak
˜ ˜
nan jikin kan im bukwon kan im ba: “Kwe Christ, eo Anij ear
repaak im kappok jikin aer kiki jilkintok.” 21 Innem ke ear
˜ ˜ ˜ ˜
im jabdewot men rej aikuji kon- konnaan nan er, ear lukkuun ji-
˜ ˜ ˜
ke ejje lok  jabdewot men ilo ji- ron er bwe ren jab ba nan jab-
˜ ˜ ˜ ˜
kin in jej pad ie.” 13 Botab dewot armej kon men in,
˜
ear ba nan er: “Komwin  le lok  22 ak ear ba: “Nejin armej1
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kijeer m ona.” Im reba: “Lalem  enaaj aikuj iioon elon entaan,
˜
9:7 1 Herod Antipas. Lale “Herod” ilo 9:22 1 Lale “Nejin armej” ilo Kome le-
˜
Kome le le Ko. le Ko.
LUK 9:23-39 140
˜ ˜
im burij ro reutiej, skraib ro im loktok
 kon aiboojoj e lap. Innem
˜ ˜ ˜ ˜
ri-tol ro an ri-Ju renaaj kojek- erjel kar konnaan kon an Jesus
˜ ˜
do one.  Armej renaaj mane  nan naaj ilok  jan la l in im bwe men
˜ ˜
mej, botab ilo raan en kein ka- in enaaj jejjet kutien ilo Jerusa-
jilu enaaj bar mour.” lem. 32 Piter im ri-ka loor ro
˜ ˜
23 Innem ear jiron lok  er ao- ruo rar kiki, botab ke rar ruj,
˜ ˜ rar lo aiboojoj eo an Jesus im
lep im ba: “Jabdewot eo eko-
˜ rar lo em maan  ro ruo rej jutak
naan
 loor eo, en kaarmejjeteik ˜ ˜
˜
e make im ineek a la l in entaan1 ippan. 33 Ke erro ar etal jan
˜ ˜ ˜ ˜
eo an jan raan nan raan, im ippan Jesus, Piter ear ba nane
˜ ˜ ˜ im ba: “Ri-Kaki, em man  ammim
en jab bojrak jan an loor eo. ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜
24 Jabdewot eo ekonaan  koj- pad ijin. Kwon kot lok
˜ ˜ ˜
 am kaju-
˜
paroke mour eo an, enaaj mej. tak jilu im on koppad, juon nan
˜ ˜ ˜
Botab, jabdewot eo enaaj mej kwe, juon nan Moses, im juon
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kon wot na, armej in enaaj bar nan Ilaija.” Piter ear konnaan
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
mour. 25 Ewor ke tokjan ne ak ejjab lomnak  kon ta eo ej
˜
juon armej ej bok aolep men ko ba. 34 Ilo iien eo ear ba men
˜ ˜
ilo la l in bwe ren an botab ejor- kein, juon kodo ear itok ioer
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
raan ak emej jani? 26 E lanne im kalbubuuk er, im rar mi-
˜ ˜ ˜
jabdewot armej ej jook kon na jak. 35 Im ear wa lok  juon ai-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
im kon naan ko ao, Nejin armej nikien jan kodo eo im ba: “Enin
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
enaaj bar jook kake e ilo iien Neju, eo em oj ao kaalote. Ko-
˜ ˜
eo enaaj itok kon aiboojoj eo mwin  ronjake e.” 36 Ke ainik-
˜ ien eo ear wa lok, rar lo an
an im aiboojoj eo an Jeman im 
˜ ˜
aiboojoj eo an enje l ro rekkwo- Jesus make iaan ijo. Botab rar
˜ ˜
jarjar. 27 Ij ba nan kom bwe jab ekkeroro, im rar jab kon-
˜ ˜
jet iaan ro rej jutak ijin reban naanek jabdewot armej ilo tore
˜
mej mae  iien renaaj mokta  lo in kon men ko rar loi.
˜ ˜ ˜
Aelon ˜eo an Anij.” 37 Ke rar wanla ltak jan to l
28 Alikin an ba naan kein, eo ilo raan eo tok juon,
˜ ˜ ˜ ˜
enanin ralitok raan tokalik ear juon jarlepju e lap ear wonmai- 
˜
bok Piter, Jemes, im Jon im rar ki Jesus. 38 Innem juon em- 
˜ ˜ ˜ ˜
wanlon lok  nan juon to l bwe en maan  ej pad ibwiljin armej ro
˜ ˜
jar. 29 Im ilo iien eo ej jar, tu- ear ikkur lok  nane im ba: “Ri-
˜ ˜
rin mejan ear oktak lok,  im nuk- Kaki, ij akwe lap bwe kwon ji-
˜ ˜ ˜ ˜
nuk ko an rar oktak im ejjatol- pan1 ladik in neju, konke ej
˜ ˜ ˜ ˜
tol im mouj. 30 Bareinwot ear make wot neju. 39 Juon e
˜ ˜ ˜ ˜
wor ruo em maan  rej konnaan jetob ettoon ej dapiji, in-
˜ ˜ ˜
ippan, em maan  rein ej Moses nem ilo jidimkij ej ellam ojm oj,
˜ ˜ ˜
im Ilaija, 31 im erro kar wa- im kom man  bwe en dibubbub
˜ ˜ ˜
˜ ˜ im m orm or lo niin, im elukkuun
9:23 1 Lale “A la l in entaan” ilo Kome le-
le Ko. 9:38 1 Kajin Grik, “lale.”
141 LUK 9:40-58
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
makoko
 in diwoj lok  jane mene kottaiki iaami, enin ej armej eo
˜ ˜ ˜ ˜
em oj an kojorraane. 40 Iar eutiej.”
˜ ˜
akwe lap nan ri-ka loor rane
˜ ˜
 am 49 Innem Jon eba nane: “Ri-
bwe ren kadiwoj lok  jetob et- ˜
˜ ˜ Kaki, komar lo juon armej ej
toon in jane, ak rar jab maron.” ˜ ˜
kadiwoj lok  jetob ko rettoon ilo
41 Innem Jesus eba: “Komij  ˜ ˜ ˜
etam,  im komar kajjion kaboj-
juon epepen enana im ejje lok  ˜
˜ ˜ rake konke ejjab juon iaad.”
˜ ˜
ami tomak, ewi toon ao aikuj
˜ 50 Botab Jesus ear ba nane:
pad ippemi im kijenmej ippe- ˜ ˜
˜ “Komwin  jab kajjion in kabojra-
mi? Komwin  boktok ladik ne  ˜ ˜
˜ ˜ ke konke jabdewot eo ejjab ju-
nejum nan ije.” 42 Ak ke la- maik kom,  ej rejetake kom.” 
˜
dik eo ear kepaake lok,  jetob et- 51 Ke ear epaaktok iien an
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
toon eo ear patoke nan la l im wanlon lok  nan lan, ear jek ilo
˜ ˜ ˜ ˜
kom man  bwe en lap an dibub- buruon bwe enaaj etal nan Je-
˜ ˜ ˜
bub. Botab Jesus ear kauweik rusalem. 52 Kon men in, ear
˜ ˜
jetob ettoon eo im komour la- jilkin lok  jet iaan ri-ka loor ro an
˜ ˜
dik eo, im kojep laake lok  nan bwe ren etal imaan.  Innem rar
˜ ˜ ˜ ˜
ippan jeman. 43 Innem armej etal im de lo ne lok  bukwon eo
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ro woj rar lukkuun bwilon kon an ri-Sameria ro bwe ren kop-
˜ ˜
jonan an Anij kajoor. pojak lok  imaan  mokta
 jan an
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Armej ro rej baj bwilon wot naaj topar lok  ijo. 53 Botab
˜ ˜ ˜
kon men ko Jesus ear kom-  armej ro ilo bukwon in rar jab
˜ ˜
mani, ak eba nan ri-ka loor ro karwaineneiki konke ear jek
an im ba: 44 “Komwin  luk- ˜ ˜
˜ ilo buruon bwe enaaj etal nan
kuun ronjake im keememej Jerusalem. 54 Ke ri-ka loor ro
naan kein ij ba, naaj ketake Ne- ruo etaer Jemes im Jon rar lo
˜ ˜ ˜
jin armej nan ro rej kojdate e.” men in, rar ba: “Irooj, koko-
˜ ˜
45 Botab, rar jab je la ta me le- naan
 ke bwe komin ba bwe en
˜
lein naan ko ej ba. Ilo mool,  ˜ ˜ ˜
˜ wotlok  kijeek jan lan im kokku- 
me le le eo ear nojak  jan er, im ˜
˜ ˜ ˜ re armej rein?” 55 Botab ear
rar mijak in kajjitok ippan kon ˜
oktak lok  nan erro im kauwei-
me le lein naan ko ej ba. ˜
˜ ki erro. 56 Innem rar etal nan
46 Kiio ri-ka loor ro rar jino bar juon bukwon.
˜
˜ ˜ ˜ ˜
akwaal kon won eo eutiejtata 57 Ke rar etal ilo ia l eo aer
˜ ˜
iaaer. 47 Jesus ear je la kon lok,  juon armej ear ba nane:
˜
˜ ˜ ˜
lomnak  ko aer, innem ear bok- “Inaaj loor eok jabdewot ji-
tok juon ajri im kajutake iturin, ˜ ˜
˜ kin kwoj ilok  ie lok.”  58 Botab
48 im ear ba nan er: “Jabde- Jesus eba nane: “Ewor ro nin
˜ ˜ ˜
˜ ˜
wot eo ej karwaineneik ajri in an fox1 ko jokwe im ewor an
˜ ˜
kon wot eta, ej bar karwaine- bao ko imejatoto el, ak Nejin
˜ ˜
neik na. Im jabdewot eo ej kar-
˜ ˜ ˜
waineneik na, ej bar karwaine- 9:58 1 Juon menninmour ainwot kidu
˜
neik Eo ear jilkintok eo. Eo ej ilo Israel.
LUK 9:59–10:13 142
˜ ˜
armej ejje lok jikin an koba-
jabdewot ilo ia l eo ami lok.
 
˜ ˜ ˜
buuk boran.” 59 Innem ear ji- 5 Jabdewot em komij  de lo n
˜ ˜
ron lok  bar juon em maan nane, komwin   im ba:
moktata  ba: ‘Ae-
˜ ˜ ˜˜ ˜
“Kwon itok im loor eo.”1 Ak em- nom man  nan mwiin.’   6 E lan-
˜ ˜ ˜ ˜
maan  ne juon armej in aenom man
eo eba: “Irooj, kwon kot-  ej
˜ ˜ ˜
lok  eo bwe in ilok pad ijo, ami naanin aenom man
 im kalibwin 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jema mokta.”  60 Botab ear ba
enaaj pad ippan. Botab ne ej-
˜ ˜ ˜ ˜
nane: “Kot lok je lok,  komwin
 bwe ro remej ren  dapij wot ami ae-
˜ ˜ ˜
kalibwin ri-mej ro aer, ak kwon nom man.  7 Im komwin  pad-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
etal im kwa lok wot ilo mweo  kon Aelon eo  im on armej in
˜ ˜ ˜ ˜
an Anij ilo aolep jikin.” 61 Bar aenom man,  im komwin  m ona
˜ ˜
juon armej ear ba nane: “Irooj, im idaak men ko rej liwaj nan
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
inaaj loor eok, botab kwon kot- kom,  konke ri-jerbal ej tollok  un
˜ ˜ ˜ ˜
lok  eo mokta  on aan. Komwin bwe in ilen yokyo-  jab etal jan em
˜ ˜
kwe ro ilo mwee nan em im jokwe ie.
 n im o.” 62 In-
˜ ˜ ˜
nem Jesus eba nane: “Juon eo 8 “Bareinwot jabdewot jikin
˜
ej kapidodo bwidej in jikin kal- komij  etal nane im rej kar-
˜ ˜ ˜
lib eo an ak ej reilik lok, waineneiki kom,  ejekkar  komwin  m ona
˜ ˜ ˜
nan Aelon eo an Anij.” ekkan ko rej liwaji, 9 im ko-
˜ ˜ ˜
10 mwin
Alikin men kein, Irooj
˜ ˜ ˜
komour ri-naninmej ro ie
˜
im jiron er im ba: ‘Aelon eo an
ear kaalot 70 iaan ri-
˜ ˜
˜
ka loor ro an, im ear jilkin lok Anij1 ej epaak.’ 10 Ak ne ko- 
˜
er, ruo iaan ruo iaan, bwe ren mij etal nan juon jikin im rej-
˜
jab karwaineneik kom, ˜  komwin 
etal imaan  nan aolep bukwon
˜
ilok  nan ia lleplep ko im ba: ˜
im jikin ko ej pojakin etal nani. ˜ ˜
11 ‘Komij pikpikuri im jo lok ˜
2 Innem ear ba nan er: “E lap ˜ ˜ ˜

˜
bunalin neemmim jan ijin jiki- ˜
jonikkan nan mad  m od, ak eiiet ˜
˜
mi, men in ej kein kakkol kom. 
ri-jerbal. Kon men in, komwin ˜  ˜ ˜ ˜
˜
Botab komwin ˜  je la bwe Aelon
akwe lap nan ri-Tol eo an jer-
˜
eo an Anij ej epaak.’ 12 Ij ba
balin mad  ˜ m od bwe en jilkin-
˜ ˜ nan kom bwe ilo naaj raan
tok elon lok  ri-jerbal bwe ren
aini jonikkan ko an.” 3 Ko- en,  enaaj lap lok
˜
 an armej in
˜
mwin  ilok,  jikin in bok kaje jan armej in
ak komwin  kanooj
˜ Sodom. ˜
kojparok! Ij jilkin lok  kom ain- ˜
˜ ˜
13 “Jerata nan kom,  armej
wot jiip ko nan ibwiljin o lip ko. ˜
˜ ˜ ˜
4 Komwin  in Korezin! Jerata nan kom,
jab ebbok nien jaan, ˜ ˜
 ar-
˜ ˜ ˜
mej in Betseida! E lanne menin ˜
ak nien m ona, ak ebbok bar ˜ ˜ ˜
juuj, im komwin bwilon ko rar wa lok
 jab yokyokwe1  nan kom
˜
˜ ren kar wa lok
 nan armej ro ilo
9:59 1 Lale kome le le eo itula l ilo Mt Tair im Saidon,1 etto wot ˜
˜ ke
4:20. 10:4 1 Ilo kar tore ko, ear juon
˜
manit
 bwe ne rej yokyokwe ren atbok- 10:9 1 Ak “Kien eo an Anij.” Lale “Ae-
˜ ˜ ˜ ˜
woje doon, mejenmaik doon, im bwe- lon eo an Anij” ilo Kome le le Ko. 10:13
bwenato aetok. 1 Jikin kein rejjab jikin ri-Ju.
143 LUK 10:14-27
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ren kar uke lok  ilo aer konak
kwojarjar1 im ear lanlon im ba: 
˜ ˜
nuknuk ko e lap ideer im jijet “Jema, Irooj in lan im la l, ij no-
˜
ioon melkwaarar.1 14 Ilo naaj bar eok ilobwilej  konke kwaar
iien ekajet en,  enaaj lap lok ˜
lukkuun nooji  ami men kein jan
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
bok kaje jan armej in Tair im rimmalotlot ro im ro reje la lok- 
Saidon. 15 Ak kom armej in ˜ ˜
jen,  botab kwaar kwa loki  nan
Kaperneum, ta kom naaj etal ajri ro reddik. Im Jema, kwaar
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nan lan ke? Kom ban! Kom naaj kom mane  men in konke enin
˜ ˜ ˜ ˜
ilok  nan Lob.1 ej konaan ˜  eo am.
˜  22 Em oj an
16 “Jabdewot eo ej ronjake ˜
Jema letok men otemjej nan
˜ ˜
kom ej bar ronjake eo, im jab- ˜ ˜ ˜ ˜
˜ na. Ejje lok ˜  en eje la kon na1 ak
dewot eo ej kojekdo on  kom ej ˜ ˜
˜ Jema wot. Bareinwot, ejje lok
˜ ˜ 
bar kojekdo on  eo. Bareinwot ˜ ˜ ˜ ˜
˜ en eje la kon Jema ak na wot
˜ ˜
jabdewot eo ej kojekdo on  eo, ej˜ ˜ ˜ ˜
˜ im ro ij m on on o in kwa lok  kon
bar kojekdo on  Eo ear jilkintok ˜
˜ Jema nan er.”
eo.” ˜
23 Innem ear oktak lok  nan
17 Innem ke ri-ka loor ro 70 ˜
ri-ka loor ro an im konnaan lok
˜ ˜ ˜ 
rar jep laak, rar lanlon im ba: ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜ nan er wot im ba: “Em on on o ro
“Irooj, jetob ko rettoon1 rar po- rej lo men ko komij  loi. 24 Ij
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kake kom ke komar kojerbal ba nan kom bwe elon ri-kanaan ˜
etam.”  18 Innem ear ba nan
im kiin rar konaan
˜ ˜
 loi men kein
˜ ˜
er: “Iar lo an Setan wotlok komij  loi ak rar jab maron, im 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jan lan ainwot ne jarom ej rar konaan  ron kon men kein
˜ ˜ ˜ ˜
wotlok  jan lan. 19 Ij ba nan komij  ron kaki ak rar jab ma-
˜
˜ ˜ ˜
kom bwe em oj ao lewaj ma- ron.”
˜ ˜
ron nan kom bwe komwin  ˜ ju-
25 Kiio juon em maan ˜  etijem- 
juuri jineik ko im madepep ˜
˜lok ˜
 kon Kien eo ear jutak bwe
ko, im em oj ao lewaj ami ma- ˜ ˜
˜ en malejjone, ear ba: “Ri-Kaki,
ron ioon aolep kajoor ko an ri- ˜
˜ ta eo ij aikuj kom mane  bwe
kojdat eo. Innem ejje lok  jabde-
˜ ˜
˜ in maron jolot mour indeeo?”
wot men enaaj kokkure  kom. 
20 Mene aindein ak komwin
˜ 26 Ear uwaake im ba: “Ta eo
˜

˜ ˜ ˜ ˜
jeje ko rej ba ilo Kien eo? Ta ˜
jab lanlon kon an jetob ko ret- ˜
me le le eo am jan am kar rii- ˜
toon pokake kom,  botab ko- ˜
mwin

˜ ˜ ˜ ˜ti?” 27 Im eba: “‘Kwon yokwe
lanlon konke em oj je eta-
˜
˜ ˜
mi ilan.” 21 Ilo ejja iien eo Jeova1 am Anij kon aolepen
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
wot, Jesus ear obrak kon jetob buruom,  im kon aolepen am
˜
mour, im kon aolepen am ka-
˜ ˜ ˜
10:13 1 Men in ej koka l len aer burom oj. joor kab aolepen am lom ˜
˜ ˜ nak.’ 
10:15 1 Ak “Hedis,” ej kokkar kake lob
˜ ˜ ˜ 10:21 1 Ak “kajoor eo an Anij.” Lale “Je-
eo libon aolep armej. Lale “Lob” ilo Ko-
˜ ˜ ˜
me le le Ko. 10:17 1 Naan eo ilo kajin tob kwojarjar” ilo Kome le le Ko. 10:22
˜ ˜ ˜ 1 Kajin Grik, “Nejin.” 10:27 1 Lale
Grik ej dai·moMni·on, ej jiton lok
 nan en-
˜
je l ro renana. “Jeova” ilo Kome le le Ko.
LUK 10:28–11:2 144
˜ ˜ ˜ ˜
Im ‘kwon yokwe ri-turum1 lok  kake jan jonan in, inaaj  ain-
˜ ˜
wot am yokwe eok make.’” bar karo olwaj  ne ijep laaktok.’
˜ ˜ ˜ ˜
28 Im eba nane: “Ejimwe 36 Kwo lak lale won iaan loma-  am 
˜ ˜
uwaak. Kwon wonmaan rein jilu ej ri-turin em maan  lok
 im  eo
˜ ˜
kom mani  men kein im kwonaaj
ri-ko ot  ro rar mane?”  37 Ear
˜
bok mour indeeo.” uwaak im ba: “Eo ear kwa-
˜ ˜ ˜ ˜
29 Botab kon an em maan lok  turiamo  nane.” Innem Jesus
 eo
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
konaan  kowanok e make, ear
ear ba nane: “Kwon ilok  im
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ba nan Jesus: “Won ri-turu?” kom mane  ejja men in wot.”
30 Innem Jesus ear kwa lok ˜ ˜
38 Kiio rar wonmaan   lok  ilo
juon bwebwenato bwe en uwaa- ˜
ia l eo aer im etal nan juon bu- ˜
ke. Ear ba: “Ewor juon em- ˜  ˜ ˜
kwon im juon kora etan Mar- ˜
maan  ear wanla l lok  jan Jerusa- ˜
˜ ta ear karwaineneiki Jesus nan
lem nan Jeriko, im jet ri-ko ot ˜ ˜  ˜
mweo  ˜ im on ainwot juon ri-
˜
rar mane  lo lok.im bok nuknuk ko an
 39 Ear wor juon jatin
kab men ko mweien,  ˜ ˜im rar etal
˜ Marta kora etan Meri, im ear
˜ ˜
jane ak eiton mej. 31 Kiio, ˜
˜ jijet iturin neen Irooj im ron-
˜
juon burij ear jide im wanla l- jake men ko ej ba.1 40 Botab
tak ilo ia l eo tok im ke ej ˜
Marta ear mad  kon men ko
loe em maan  ˜eo, ear jeer im etal ˜
˜ ˜ woj ej kopooji, innem ear itok ˜
wot jane. 32 Bareinwot, juon ˜ ˜
nan ippan Jesus im ba: “Irooj,
ri-Livai ear itok ijo tok im ke ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kwojjab abn on o kon an liin jatu
ej loe em maan  ˜
eo, ear bar jeer ˜ ˜
jab jipan eo kopooj men kein
˜ ˜ ˜
im etal wot jane. 33 Botab ke ˜ ˜
ke? Kwon ba en itok im jipan
juon ri-Sameria ear itok ilo ia l ˜
eo.” 41 Ak Irooj ear uwaake
eo tok im loe em maan  eo, ear ˜ ˜ ˜
˜ im ba: “Marta, Marta, elon wot ˜
turiamokake  e. 34 Kon men ˜
men kane ˜  kwoj inepata im mad
˜ 
in, ear etal nan ippan im lu- ˜
˜ kaki. 42 Jet wot men jej ai-
tok wei l im wain ioon ˜
kinej ko ˜ ˜
kuji, ak bolen emaron bwe wot˜ ˜
an im kori. Alikin, ear likuti ˜ ˜ ˜
juon. Meri ear kaalote men eo
ioon menninmour eo nejin im em man1  im ejje lok  en enaaj
˜ ˜ ˜ ˜
bok loke  nan juon em1
boke jane.”  im lale.
35 Raan eo tok juon, ear le- ˜
lok  ruo denarii1 nan armej eo
im on mweo
˜

˜
Juon iien, Jesus ear pad
ilo juon jikin im jar. Ke
im ba: ‘Kwon lale˜
˜ 11
˜ ear m oj an jar, juon iaan ri-
im kojparoke em maan  in, im ˜
˜ ˜
ka loor ro an ear ba nane: ˜
ne e lap lok  jonan eo kwonaaj jo- ˜ ˜
“Irooj, kwon katakin kom kilen
˜ ˜
10:27 1 Ilo kajin Grik, naan eo “ri- jar ainwot an kar Jon katakin
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
turum”
 emaron jiton lok nan jabdewot ri-ka loor ro an.”
armej. 10:34 1 Me le lein, juon em me ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ 2 Kon men in, ear ba nan er:
ro rej itoitak rej ko l la on aan aer kiki ie.
˜ ˜
10:35 1 Jaan jelba in Rom. Lale “Dena- 10:39 1 Kajin Grik, “naan eo an.”
˜ ˜
rios” ilo Kome le le Ko. 10:42 1 Ak “em mantata.”

145 LUK 11:3-18
˜ ˜ ˜ ˜
“Jabdewot iien ne komij  jar, ej ka l la l la l naaj kope l lok  nane.
˜ ˜ ˜
komwin  ba: ‘Jememwoj ilan, 11 Ewor ke em maan  ibwiljimi
˜ ˜
en kwojarjar etam,  en itok am enaaj le lok  jineik nan ajri eo
˜ ˜ ˜ ˜
Aelon.1 3 Letok kijem1 ekkar nejin ne ej kajjitok kijen ek?
˜ ˜ ˜ ˜
nan jonan eo komij aikuji kaj- 12 Ak enaaj ke le lok  madepep
˜ ˜ ˜
jojo raan. 4 Im jo lok  ammim nane ne ej kajjitok kijen lep?
˜ ˜ ˜ ˜
bod konke komij bar jo lok  an 13 Mene kom ri-nana ak kom
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ro jet bod ne rej bod nae  kom. je la bwe komwin  le lok  menin
˜ ˜ ˜ ˜
Jipan kom bwe komin jab po le lok  ko rem man  nan ro nejimi.
˜ ˜ ˜
ilo menin kapo ko.’” E lanne aindein, innem ekanooj
˜ ˜
5 Bareinwot ear ba: “Jen ba lap lok  an Jememi ilan naaj le-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
bwe juon iaami ewor m ottan lok  jetob kwojarjar1 eo an nan
˜ ˜ ˜ ˜
im ear etal nan ippan armej eo ro rej kajjitok ippan kake!”
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
m ottan ke ej lukwon bon im ba,
˜ ˜ 14 Tokalik ear kadiwoj lok 
‘Jera, kwon letok jilu pilawa ˜
˜ ˜ juon jetob ettoon1 me ear mok2 
6 konke juon iaan ro m otta ej ˜ ˜
˜ na  ippan juon em maan  ˜ im kom- 
kab itok jan juon jikin etto lok  ˜
˜ ˜ ˜ ˜ man  an jaje konnaan. Alikin an
ak ejje lok  jabdewot m ona ippa ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ jetob ettoon eo diwoj lok  jane,
nan ao le lok  nane.’ 7 Botab ej ˜ ˜
˜ em maan  eo ear maron kon-
uwaake jan ilowaan mweo  im-  naan, im jarlepju eo ear ka-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
on im ba: ‘Em oj ne
˜ ˜ ˜ ˜
 am kabo-
˜ ˜ nooj bwilon. 15 Ak jet iaaer
n on oik eo. Em oj an lak kojam ˜ ˜
˜ ˜ rar ba: “Ej kadiwoj lok  jetob ko
ne im ajri ro neju ra ippa rej rettoon ikijjeen Beelzebub,1 ri-
˜ ˜ ˜
kiki. Ijjab maron jutak im le- tol eo an jetob ko rettoon.”
˜ ˜ ˜ ˜
waj jabdewot.’ 8 Ij jiron kom 16 Im ro jet rar malejjone ilo
˜ ˜ ˜ ˜
bwe jekdo on  ne e m ottan ak aer kajjitok bwe en kom ma- 
eban jutak bwe en le lok  jab- ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ne juon menin kabwilonlon1 ilo
˜
dewot nane. Botab kon an leo
˜ ˜ etan Anij. 17 Jesus ear je la
jab ebbeer in kajjitok, eo m ot- ˜
lomnak  ko aer, innem ear ba
tan enaaj jutak im le lok  jabde- ˜ ˜ ˜
˜ ˜ nan er: “Juon aelon enaaj jor-
wot men ej aikuji. 9 Kon men ˜ ˜ ˜
˜ ˜ raan ne armej ro ie rej ju-
in, ij ba nan kom:  Jab boj- maik  doon, im juon baamle 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
rak jan ami kajjitok im naaj le- enaaj jorraan ne armej ro ie
˜ ˜ ˜
waj nan kom,  jab bojrak jan rej jumaik  doon. 18 Ilo ejja
ami kappok im kom naaj loe, ˜ ˜ ˜
˜ ˜ waween in wot, ne Setan ej
jab bojrak jan ami ka l la l la l jumaik  e make, enaaj jako
˜ ˜ ˜
im naaj kope l lok  nan kom.  an tol. Bwe komij  ba bwe ij
˜ ˜
10 Bwe jabdewot eo ej kajjitok
˜ ˜
11:13 1 Ak “kajoor.” Lale “Jetob kwojar-
˜ ˜
enaaj boke, jabdewot eo ej kap- ˜
jar” ilo Kome le le Ko. 11:14 1 Naan eo ˜
pok enaaj loe, im jabdewot eo ˜ ˜
ilo kajin Grik ej dai·moMni·on, ej jiton-
˜ ˜ ˜ ˜
11:2 1 Ak “Kien eo am.”  Lale “Aelon eo l ok
 nan enje
˜ l ro renana. 2 Ak “de l o
 n.”
˜
an Anij” ilo Kome le le Ko. 11:3 1 Kajin 11:15 1 At eo juon etan Setan. 11:16
˜ ˜
Grik, “pilawa.” 1 Kajin Grik, “koka l le.”
LUK 11:19-32 146
˜ ˜ ˜
kadiwoj lok jetob ko rettoon
im pad ie. Innem ear nana lok
 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ikijjeen Beelzebub. 19 E lanne wot an armej eo pad jan kar
˜ ˜ ˜
Beelzebub eo ear komaron eo mokta.”

˜ ˜ ˜ ˜
nan kadiwoj lok
˜ 27 Ej ba wot men kein ak jetob ko ret-
˜ ˜
toon, won eo ear komaron ro ˜ ˜
juon kora ibwiljin armej ro ear ˜
nejimi bwe ren kadiwoj lok ˜ ˜  je-
˜ lam oj lok  nane im ba: “Ejeraam- ˜ 
tob ko rettoon? Enin unin re- ˜ ˜
man
 kora eo ear keotak eok, ˜
20 Ak ne ˜
naaj ekajete kom. im kaninnin eok!” 28 Botab
˜

˜
iar kadiwoj lok ear ba: “Ejjab, ejeraam man  jetob ko ret-  ar-
˜ ˜
toon kon addiin pein Anij,1 in- mej ro rej ronjake naanin Anij ˜ ˜
nem me le lein bwe Aelon eo an im pokake!”
˜
Anij2 epad˜ ijin ak komij 29 Ke jarlepju in armej ro  jab
kile. 21 Ne juon em maan rar kobatok, ear ba: “Epepen  eka-
joor im epojak an kein tarinae in ej juon epepen enana. Armej 
˜ ˜ ˜
ej waje mweo 
ro ie rej kappok koka l le, bo- im on, ejje lok  en
˜ ˜
emaron ko ote tab ejje lok  men ko mweien.
 koka l le enaaj wa lok  
˜ ˜
22 Botab ne juon eo ekajoor- ijellokun 
˜
wot menin kabwilon-
˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lok  jane ej itok im ire ippan lon1 eo ear wa lok  nan Jo-
˜ ˜
im anjo jane, enaaj bok aolep ˜
na. 30 Men eo ear wa lok  nan
kein tarinae  ko em maan ˜ ˜ in ear
˜ Jona ear juon koka l le nan ri-
kojatdikdik kaki. Innem enaaj ˜
Nineva ro. Ilo ejja waween in ˜ ˜ ˜
ajeji men ko ear buki jane nan ˜
wot, Nejin armej1 enaaj juon ˜
ro jet. 23 Jabdewot eo ejjab ˜ ˜
˜
menin koka l le nan epepen in. ˜
rejetake na ej jumaik  eo, im
˜31 Ilo naaj iien ekajet en, ˜ ˜  le-
jabdewot eo ejjab jipan eo ain- ˜
rooj eo an ijoko iturok enaaj ˜
tok armej ro nan ippa, ej ubaa- ˜ ˜
jerkak jan mej ippan armej in ˜ ˜
ke lok  armej ˜ ro jan na. ˜
epepen in im liaake lok ˜  er kon-
24 “Ne juon jetob ettoon ej ˜
˜ ˜
ke ear itok jan juon jikin et-
diwoj lok  jan juon armej, ej ˜
˜ to lok ˜ bwe en ronjake naan ko
etal nan ane jemaden  im kap-
rekapeel an Solomon. Ak ij ji- ˜ ˜ ˜
pok jikin an pad. Botab ne ej- ˜ ˜
jab ellolo, ej ba, ‘Inaaj bar ro ol ron kom bwe ewor juon eo 
˜ ˜ ˜
nan mweo  eutiej lok  jan Solomon im ej
im o, ijo iar itok
˜
˜
jane.’ 25 Innem ke ear topar- pad ijin. 32 Ilo naaj iien eka- ˜
lok  mweo,  jet en,  armej in Nineva renaaj
ej lo bwe erreo
˜ ˜
im eaiboojoj. 26 Innem ej etal jerkak jan mej ippan armej
˜ in epepen in im liaake lok ˜  er
im boktok jimjuon jetob ettoon ˜
konke ri-Nineva ro rar uke lok ˜ 
me e lap lok  aer nana jane, im ˜
ke Jona ear kwa lok ˜  naan nan
rej mok  ilo anbwinnin armej eo ˜ ˜
er. Ak ij jiron kom bwe ewor
˜ ˜
11:20 1 Ak “jetob kwojarjar.” Lale “Je- juon eo eutiej lok ˜
˜ ˜ ˜  jan Jona im
tob kwojarjar” ilo Kome le le Ko. 2 Ak
˜ ˜ ˜
“Kien eo an Anij.” Lale “Aelon eo an 11:29 1 Kajin Grik, “koka l le.” 11:30
˜ ˜
Anij” ilo Kome le le Ko. 1 Lale “Nejin armej” ilo Kome le le Ko.
147 LUK 11:33-48
˜ ˜ ˜ ˜
ej pad ijin. 33 Alikin an juon rata nan kom Parisi ran konke
˜ ˜ ˜
armej tile juon laam,  ejjab liku- komij  le lok  juon m ottan jonoul
ti ilo ijo ettino im ejjab kalbu- in mint,1 ru,2 im aolep keinik-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
buuki kon iep.1 Botab, ej liku- kan3 ko jet, botab komij  kojek-
ti ilo ijo jikin laam bwe ro rej do on  ekajet jimwe  im jouj eo
˜ ˜
de lo n ren maron lo an meram. an Anij! Emool  emenin aikuj
˜ ˜ ˜ ˜
34 Mejam ej ainw ˜ ot laam nan bwe komwin  le lok  juon m ot-
˜ ˜ ˜ ˜
anbwinnum.  Ne mejam ej ka- tan jonoul ko ami, botab kom- 
˜ ˜
limjek juon wot men, aolep- win jab kojekdo on  men ko jet.
˜ ˜ ˜
en anbwinnum enaaj meram.
˜ ˜ 43 Jerata nan kom Parisi ran
Ak ne eobrak kon ebbanban,1 ˜ ˜
˜ ˜ konke kom konaan  jijet ilo jea
aolepen anbwinnum enaaj ma- ˜ ˜
˜ ko imaantata1  ilo im on kabun
rok. 35 Kwon kanooj lale bwe ˜
ko, im kom konaan  bwe armej
meram eo ilo kwe en jab oktak ren yokyokwe kom ilo jikin wia
˜ ˜ ˜
im marok. 36 Innem ne ao- ko! 44 Jerata nan kom konke
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lepen anbwinnum emeram im komij  ainwot lob ko rejjab alik-
ejje lok  jidik marok ie, enaaj kar1 im armej rej etetal ioer ak
˜ ˜ ˜
lukkuun meram ainwot ne me- rejaje!”
ramin laam ej rome eok.” 45 Innem juon iaan ro reti-
37 Ke ej dede lok  an ba men ˜
˜ jem lok  kon Kien eo ear ba
in, juon Parisi ear kajjitok bwe ˜
˜ ˜ nane: “Ri-Kaki, ilo am ba men
en etal im kojota ippan. In- ˜ ˜
˜ ˜ kein, kwoj kajook bar kom.”
˜ ˜
nem ear etal nan mweo
˜ ˜
 im on 46 Im eba nane: “Jerata nan
im kojota ippan. 38 Parisi eo ˜
˜ ˜ bar kom ro retijem lok  kon Kien
ear bwilon ke ej lo bwe Jesus ˜ ˜
˜ eo, konke kien ko komij  kom- 
ear jab kwa l pein1 mokta  jan ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ mani
 nan armej rej ainwot
an m ona. 39 Ak Irooj ear ba ˜ ˜
˜ men ko reddo nan kotaki. Bo-
nane: “Kom Parisi ro, komij  tab kom make komij  jab kotaki
˜ ˜ ˜ ˜
ainwot konno ko erreo ituli- men kein kon juon iaan addiin
˜ ˜
kier botab ettoon ilowaaer. Bu- peimi!1
˜ ˜ ˜ ˜
ruomi eobrak kon arok im 47 “Jerata nan kom konke
men ko renana. 40 Kom luk- ˜ ˜
˜ komij  kakoman  man  lok
 lob1 ko
kuun jaje lokje  n!  Eo ear kom-  ˜ ˜
˜ libon ri-kanaan ro, botab ro
mane  itulik, ear bar kom mane  jim mami  rar man  er! 48 Kom
itulowa, ejjab ke? 41 Komwin 
˜ ˜ ˜ ˜
11:42 1 Lale kome le le eo itula l ilo Mt
jipan ro rejeram ol jan tumwi- 
˜ 23:23. 2 Juon kain menin eddek rej
la lin buruomi, innem kom naaj ˜ ˜ ˜
erreo ilo men otemjej. 42 Je- kojerbale nan kom man
˜ ˜ ˜ ˜
 uno im rej bar
kare m ona kake. 3 Ak “menin eddek.”
˜ 11:43 1 Ak “rem mantata.” 11:44 1 Ak
11:33 1 Ak “juon iep in kein jonak.” 
˜ ˜ ˜ ˜
11:34 1 Me le lein, ej kalimjek elon men. “l ob ko ejje l ok  koka l leier.” 11:46
˜ ˜ ˜
Kajin Grik, “nana.” 11:38 1 Parisi ro 1 Emaron konono kon aer makoko  in
˜ ˜
im ri-Ju ro jet rekon kwa l peier ekkar komeraik lok  eddo ko armej rej ineeki.
˜ ˜ ˜
nan waween manit  eo an ri-Ju. 11:47 1 Kajin Grik, “libon keememej.”
LUK 11:49–12:9 148
˜ ˜ ˜
kanooj je la kon jerbal ko an ro wa lok,  im jabdewot men ko
˜
ji m mami  im komij  rejetaki rettino renaaj alikkar. 3 Kon
˜ ˜
men ko rar kom mani.  Rar men in, jabdewot men ko ko-
˜
man ri-kanaan ro botab ko- mij  ba ilo marok, armej re-
˜ ˜ ˜
mij kakoman  man  lok  lob ko an naaj ronjake ilo meram. Im
˜ ˜ ˜
ri-kanaan rein. 49 Enin unin jabdewot men ko komij  wuno-
˜ ˜ ˜ ˜ jidikdik kaki ilowaan ruum ko,
kon an Anij malotlot ear ba: ˜ ˜
‘Inaaj jilkin lok  ri-kanaan im rij- naaj kwa loki  jan iraan m oko.
˜ ˜ ˜ ˜
jilok ro nan er, im renaaj man  4 Bareinwot ij ba nan kom ro
˜ ˜
jet iaaer im kaentaan jet iaaer. m otta, komwin  jab mijak ro re-
˜ ˜ ˜ ˜
50 Kon men in, enaaj wor maron man
˜
 kom nan mej, im
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ alikin ejje lok  bar men en rema-
ruon epepen in kon botoktok- ˜ ˜ ˜
in aolep ri-kanaan ro kar ka- ron kom mane  nan kom.  5 In
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
to or  lok  botoktokier jan jinoin kwa lok  nan kom won eo komij 
˜ ˜
la l,1 51 jan kar Ebel lok  nan aikuj mijake: Komwin
˜ ˜ ˜
 mijak Eo
˜ ewor an maron nan man  kom
Zakeraias, eo rar mane  iko- ˜ ˜
taan lokatok eo im tampe l eo.’ nan mej im alikin, jo lok  kom
˜ ˜ ˜
Ij ba nan kom bwe enaaj wor ilo Kena.1 Ij ba nan kom bwe
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ruon epepen in kon botoktok- enin ej Eo komij  aikuj mijake.
ier. 6 Armej rej wiakake lalem bao
˜ ˜ ˜ ˜
52 “Jerata nan kom ro reti- sparrow kon ruo jaan jiddik,1
˜ ˜ ˜ ˜
jem lok  k on Kien eo, konke kom-  ejjab ke? Mene aindein ak Anij
˜ ˜ ˜ ˜
ar bok ki eo nan je la lokje  n.  ejjab me lok  loke2  jabdewot iaan
˜ ˜ ˜
Komar  jab de lo n im komij  kaj- bao kein. 7 Anij ebar je la kon
˜ ˜ ˜ ˜
jion in bobrae ro rej de lo n lok!”  oran aolep koo l ko ilo borami.
˜ ˜
53 Innem ke ear diwoj lok  Kon men in, komwin  jab mijak,
˜ ˜ ˜
jan ijo, skraib im Parisi ro e lap lok  ami aorok jan bao spar-
˜ ˜ row ko.
rar kaapoo le im kajitukini kon ˜
elon lok
˜ ˜

˜
kajjitok, 54 im rar 8 “Ij ba nan kom bwe jab-
˜ ˜ ˜
kottar im lale ta eo enaaj bar dewot eo ej kile eo imaan  me-
˜ ˜ ˜
ba bwe ren kom man  ruon. jan armej, Nejin armej1 enaaj
˜ ˜ bar kwa lok  an kile imaan  me-
12 ˜ ˜
Ilo iien in, elon toujin
mej rar kobatok, jonan

˜
ar- ˜
jan enje l ro an Anij. 9 Bo-
tab, jabdewot eo ej kaarmej-
˜
˜

aer lon rar kobaj  doon. Innem ˜ ˜

˜ jeteik eo imaan  mejan armej,
Jesus ear jiron lok  mokta
 ri- inaaj bar kaarmejjeteik e im- 
ka loor ro an im ba: “Komwin  ˜
˜ ˜ aan mejan enje l ro an Anij.
kojparok kom jan iij in kau-
˜
we kan an Parisi ran, 12:5 1 Lale “Kena” ilo Kome le le Ko.  me le-
˜
lein jan aer etao. 2 Jabde- 12:6 1 Kajin Grik, “ruo assarion.”
˜ ˜ ˜
˜ On aan juon em maan
 ne ej jerbal iu-
wot men ko renojak ˜  renaaj
mwin
 1 jimattan awa. 2 Ak “kojekdo o-

˜ ˜ ˜ ˜ ˜
11:50 1 Ej jiton lok
 nan tore ko an ajri ro ne.” 12:8 1 Lale “Nejin armej” ilo Ko-
nejin Adam im Iv. me le le Ko.
149 LUK 12:10-27
˜ ˜ ˜ ˜
10 Im jabdewot eo ej kono- im on kakkonko  n kein ao im ka-
˜ ˜
no nae  Nejin armej, Anij enaaj
lok m oko rekkillep lok.  Innem
˜ ˜ ˜
jo lok  an bod. Botab jabdewot inaaj aini aolep wiit kein im
˜ ˜ ˜ ˜
eo ej konono nae men ko jet mwei  jetob kwojar-  o na  ie. 19 Im
˜
jar,1 innem Anij inaaj ba ippa make: “Elukkuun
˜ ejjamin jo lok 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
an bod. 11 Ne renaaj bok lok lon mwei  o rem man   im em oj ao
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kom nan imaan kakoni  elon armej,1
 nan iio lonlon kane  im- 
˜ ˜
im ri-tol ro an kien, im ri-utiej aan. Kon men in, inaaj kakki- ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ro, komwin  jab inepata kon ta
je im idaak im m ona im m o-
˜ ˜ ˜ ˜
ko kom naaj ba ak waween n on o.”’ 20 Botab Anij ear ba
ami naaj jojomare kom make. ˜ ˜
nane, ‘Kwolukkuun jaje lokje ˜  n, 
12 Komwin  ˜
jab inepata konke
bunniin renaaj man
˜ ˜ ˜  eok. In-
ilo iien eo wot, jetob kwojar- ˜
nem enaaj an won men kane 
˜
jar1 enaaj katakin kom ta ko kwaar kakoni?’  21 Enin men
komij  aikuj in ba.” ˜
eo ej wa lok  ne juon ej kak-
˜
13 Innem juon armej jan ib- ˜ ˜
kon mweiuk  nan e make bo-
˜
wiljin jarlepju eo ear ba nane: ˜
tab ejjab mweiie
˜ ˜  imaan
˜  mejan
“Ri-Kaki, kwon ba nan leen jeiu Anij.”
˜
bwe en letok jimattanin menin
˜ ˜ 22 Innem ear jiron lok  ri-
jolot kan jan jema  mro.”
ka loor ro an im ba: “Komwin  14 Im 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
eba nane: “Em maan bojrak jan ami inepata kon wa-  en,  won
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
eo ear jiton na bwe in ri- ween ami naaj mour, ainwot
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ekajet ak ri-kojjemo oj kon ta ko kom naaj m ona, im  ikotaa-
miro?” 15 Innem ear ba lok ˜  ˜
˜ kon ta ko kom naaj konaki. 
˜ ˜
nan jarlepju eo: “Komwin
˜ 23 E lap lok 
 an aorok mour jan
˜
lale
im kojparok kom jan jabde- ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜ m ona, im e lap lok
˜ ˜  an aorok an-
wot kain arok,1 konke jekdo on ˜  ˜
˜ ˜ ˜ bwin jan nuknuk. 24 L omnak 
ne elon mweien  ˜ ˜ juon armej
m ok kon bao raven ko: Rejjab
ak men kein reban le lok  mour ˜
˜ ekkat ine ak mad  m od, im ejje-
nane.” 16 Innem ear kwa lok ˜  ˜ ˜ ˜
lok  aer im on kakkon m ona im
˜ ˜
juon waanjonak nan er im ba: ˜
˜ men ko jet, botab Anij ej naaj-
“Ewor juon em maan  emweiie
 ˜
dik er. Ta komij  jab aorok lok 
me e lap an jikin kallib eo ˜ ˜
jan bao ko ke? 25 Won iaami ˜
an kalle. 17 Kon men in, ear ˜ ˜
˜ emaron kaetok lok
˜  an mour kon
lomnak  ippan make im ba, ‘Ta ˜ ˜
an inepata kake? 26 E lanne
˜
le inaaj ta kiio ke ejje lok  jikin ˜ ˜
˜ komij  jab maron kom mane  men
ao kakoni  leen keinikkan kein
in, innem etke komij  inepata
˜ ˜
ao?’ 18 Innem eba, ‘Enin men ˜
kon men ko jet? 27 L omnak
˜

˜ ˜ ˜ ˜ ˜
eo inaaj kom mane: 
m ok kon waween an wut ko Inaaj rupi
12:10, 12 1 Ak “kajoor eo an Anij.” eddek: Rejjab jerbal im rejjab ˜
˜ ˜ ˜
Lale “Jetob kwojarjar” ilo Kome le le Ko. keke aer nuknuk. ˜
Ak ij ba nan
˜ ˜
12:11 1 Ak “i m on kabun ko.” 12:15 ko
˜
m  bwe
˜ ˜
me ne Solomon ear
1 Ak “anok
 nak.”
 konak  elon men ko raiboojoj,
LUK 12:28-45 150
˜ ˜
ak rar jab aiboojojin wot juon konke en lak itok im ka l la l la l,
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
iaan wut kein. 28 E lanne Anij rekajju kope l lok  nane. 37 Ri-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ej kom man  bwe en aiboojoj karejar1 rein renaaj m on on o ne
menin eddek ko ilo me laaj ko irooj eo aer ej itok im lo aer
˜ ˜
me rej pad rainin im ilju reb- pojak! Ij ba nan kom bwe enaaj
˜
wil ilo kijeek, e lap lok  an naaj konak  juon nuknukin jerbal, im
˜ ˜
lewaj ami nuknuk, edik wot enaaj kajijet er ilo tebo l eo
˜ ˜
ami tomak! 29 Kon men in, im itok im le lok  kijeer. 38 Ri-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
komwin  bojrak jan ami inepa- karejar rein renaaj m on on o ne
˜ ˜ ˜ ˜
ta kon ta ko kom naaj m ona enaaj itok im lo bwe repojak,
˜ ˜ ˜ ˜
im ta ko kom naaj idaak, ko- mene emaron itok in bon1 ne
˜ ˜ ˜
mwin
 bojrak jan ami lukkuun ejjab ilo iien en ej ikkur kako.2
inepata. 30 Men ko kein e lap ˜ ˜
39 Kom je la bwe ne juon ar-
an armej ro ilo la l in jibade- ˜
˜ ˜ mej en kar je la awa ta eo
ki, botab Jememi eje la bwe ko- ˜
˜ juon ri-ko ot  enaaj jade ie, eban
mij
 aikuji men kein. 31 Kon ˜ ˜
˜ kar kot lok  an ri-ko ot  eo de lo ne
˜
men in, komwin
˜

˜ ˜
wonmaan  lok  mweo  im on. 40 Komwin  bar-
wot im pukot Aelon eo an,1 im ˜ ˜ ˜
˜ einwot pojak wot konke Nejin
enaaj lewaj men kein nan armej enaaj itok ilo awa eo kom
kom.  jaje kake.”
32 “Bwij edik, komwin  jab 41 Innem Piter eba: “Irooj,
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
mijak konke Jememi em on on o kwoj kwa lok  waanjonak in nan
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
in lewaj Aelon eo nan kom.  kom wot ke ak kwoj bar kwa-
33 Komwin ˜
 wiakaki men ko
˜ loke  nan aolep armej?” 42 Im
mweiemi
 im jipan lok  ro reje- ˜
˜ ˜ Irooj eba: “Won ri-karejar eo
ram ol. Komwin  kom man  iep in ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ etiljek im malotlot1 me irooj eo
jaan ko reban etal im jorraan, ˜ ˜ ˜
an enaaj jitone bwe en bok ed-
me le lein komwin  koor lok  mwe-  don aolep ri-karejar ro an,2 im
˜ ˜ ˜
iuk ilan, ijo reban maat ie, im bwe en wonmaan  lok  wot im le-
dile1 eban kokkuri  im ri-ko ot  ˜ ˜
lok  kijeer ekkar nan jonan eo
reban ko oti.  34 Bwe ijo men rej aikuji ilo iien eo ejejjet?
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ko mweiemi rej pad ie, buruo-
˜ 43 Ri-karejar in enaaj m on on o
mi enaaj bar pad ie. ˜
˜ ne irooj eo an ej itok im lo bwe
35 “Komwin ˜
 konak  nuknuk
˜ ej kom mane  eddo in an! 44 Ij
ko ami im pojak, im komwin  tuli ˜
jiron kom bwe irooj eo enaaj ji-
kadede laam ko ami. 36 Ko- ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ tone bwe en bok eddon aolep-
˜
mwin
 ainwot armej ro rej kot- en men ko mweien.  45 Botab
tar an irooj eo aer jep laaktok ˜
˜ ˜
12:37 1 Ak “Ri-ko makoko.”  12:38
jan juon iien kojota in mare, ˜ ˜ 
1 Ikotaan 9 awa jota lok  nan 12 awa
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
12:31 1 Ak “Kien eo an.” Lale “Aelon eo lukwon bon. 2 Ikotaan 12 awa lukwon
˜ ˜ ˜
an Anij” ilo Kome le le Ko. 12:33 1 Juon bo n l ok
 nan 3 awa jimmarok. 12:42
˜
kain menninmour jidikdik im ej wojeke 1 Ak “lo lokje  n.” 2 Ak “ri-jerbal ro ilo
nuknuk ko. mweo.”

151 LUK 12:46-59
˜ ˜
e lanne ri-karejar eo ej ba ilo lem armej ilo juon baamle  re-
˜ ˜
buruon im ba, ‘Ej to wot an naaj jumaik  doon. Jilu armej
˜
irooj eo ao ro oltok,’  innem ej renaaj jumaik  ruo armej, im
jino man  ri-karejar ro jet im ruo renaaj jumaik  jilu. 53 Er-
˜ ˜ ˜ ˜
ej m ona im idaak im kadek, woj naaj jepel. Em maan  ro re-
˜
46 irooj eo an enaaj itok ilo naaj jumaik
˜
 lomaro  nejier, im
˜
˜
raan eo ri-karejar eo ejjab kot- lomaro  renaaj jumaik  jemaer.
˜ ˜ ˜
mane kake im awa eo ejaje Kora ro renaaj jumaik  limaro 
kake. Innem enaaj lap an irooj nejier, im limaro  renaaj jumaik 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
eo kajeiki, im enaaj jo loke  ip- kora ro jineer. Bareinwot kora
˜ ˜
pan ro rejjab tiljek. 47 Ri- ro renaaj jumaik
˜
 limaro  pa-
˜ ˜ leen lomaro  nejier, im limaro 
karejar in ear me le le kon ko- ˜ ˜
˜ renaaj jumaik  jinen lomaro  pa-
naan
 ko an irooj eo an, botab
˜ ˜ leer.”
ear jab koppojak ak kom mani  ˜
˜ 54 Innem ear bar˜ ba nan jar-
men ko irooj eo ear kajjitok1
˜ ˜ lepju eo im ba: “Ne komij  lo
bwe en kom mani.  Kon men in, ˜ ˜
˜ ˜ ˜
naaj den loke  elon alen. 48 Ak an wa loktok  juon kodo jan itu-
˜ ˜
˜ ˜ rilik, komij  m okaj im ba, ‘M ot-
ri-karejar eo me ejaje kon ko- ˜
naan
 ko an irooj eo an, im ej tan jidik ewot-mijeljel im ewa-
˜ ˜ ˜
kom mane  men ko ekkar bwe lok  juon koto e lap,’ innem enin
˜ ˜ ˜
ren den loke  kake, naaj jet wot men eo ej wa lok.  55 Im ne ko-
˜ ˜ ˜ ˜
alen an irooj eo an den loke.  mij  lo an ekkototo jan iturok,
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
E lanne juon armej ej bok juon komij  ba, ‘Enaaj det jilonlon,’
˜ ˜ ˜
eddo e lap, naaj kotmane bwe innem enin men eo ej wa lok. 
˜
en kajejjete eddo in an. Im 56 Kom ri-etao, kom je la ki-
˜ ˜ ˜ ˜
e lanne juon armej ej bok ed- len katu nan kwa lok  me le lein
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
don elon men, naaj kotmane men ko rej wa lok  ilo lan im la l,
˜ ak etke kom jaje ta me le lein
bwe en jimwe  an kom mani  ao-
lep eddo kein an. men ko rej wa lok  ilo iien in?
˜ 57 Im etke komij  jab kile men
49 Iar itok bwe in kojo juon ˜
˜ ˜ eo ejimwe  ko
kijeek ilo la l in, im em oj ao ˜ mij  aikuj in kom-
˜ ˜

˜
kojoe. 
˜
Kon men in, ejje lok  bar mane?  58 Nan waanjonak, ne
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
men en ij lomnak  in kom ma-  juon ej kom man  an abn on o nae 
˜
ne. 50 Ilo mool,  ij aikuj pep- eok im komiro ej etal nan ip-
˜ ˜ ˜ ˜
taij ilo juon waween ejeju- pan juon ri-tolin kien, kwon
˜ ˜ ˜ ˜
waan, im e lap ao inepata mae  kate eok nan komad  m ode ap-
˜
iien enaaj dede lok!  51 Ta ko- an eo ilo ia l eo amiro lok  bwe
˜ ˜ armej eo en jab liaake lok  eok
mij lomnak  iar itok bwe in bok- ˜
˜ ˜ nan ri-ekajet eo, im ri-ekajet eo
tok aenom man  nan la l in ke? ˜
˜ ˜ en jab liaake lok  eok nan ri-waj
Iar jab. Iar iton kom man  je- ˜
˜ ˜ eo im ri-waj eo en jab likuti eok
pel. 52 Jan kiio im ilok,  la- ˜
ilo kalbuuj. 59 Ij ba nan eok
˜ ˜ ˜
12:47 1 Ak “ekonaan.”
 bwe kwoban diwoj jan kalbuuj
LUK 13:1-18 152
˜ ˜ ˜ ˜
mae  iien em oj am ko l laik aolep- 10 Kiio Jesus ear katakin ar-
˜ ˜
en muri  eo am.”1  mej ro ilo juon iaan im on kabun
˜ ˜
13 Kiio jet iaan armej ro ko ilo raanin Jabot.1 11 Ekar
˜ ˜ ˜ ˜
ijo rar konnaanek Jesus wor juon kora ijin me juon je-
˜ ˜ ˜
kon an kar Pai lat man  ri-Galili tob ettoon ear kom man  an
˜ ˜ ˜ ˜
ro ilo iien eo rar katok. 2 Im naninmej iumwin  18 iio. Kora
˜ ˜ in ekob diin im ejjab ma-
ear ba nan er: “Komij  lomnak  ˜
bwe unin an kar ri-Galili ro mej ron kajimwe  an jutak. 12 Ke
˜ ˜
ej konke e lap lok  aer jerawiwi Jesus ear loe, ear kurtok im ba:
˜ ˜ ˜ ˜
jan ri-Galili ro jet ke? 3 Ejjab! “Kora en,  enaaj jako am nanin-
˜
˜
Botab e lanne komij
˜ ˜
 jab uke- mej.” 13 Innem ear likut pein
˜ ˜
lok,  kom aolep naaj bar mej ioon kora eo im ear kajju jimwe 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ainwot er. 4 Ak ta kon armej diin, im kora eo ear jino nobar
˜
ro 18 me rar mej ke im on waj
˜ Anij. 14 Botab, eo ej lale im- 
˜ ˜ ˜
eo eutiej ilo Siloam ear ure er? on kabun eo ear kanooj illu kon
˜ ˜ ˜
Komij  lomnak  ke bwe e lap lok an Jesus komour ri-naninmej
 ˜ ˜
˜ ilo raanin Jabot. Kon men in,
rueer jan armej ro jet rej jokwe ˜
˜ ear jiron lok  jarlepju eo im ba:
ilo Jerusalem? 5 Ejjab! Botab ˜ ˜ ˜
˜ ˜ “Ewor jiljino wot raanin kom- 
e lanne komij  jab uke lok,  kom
˜ ˜ man  jerbal. Raan ko de kein
aolep naaj bar mej ainwot er.” ˜ ˜ ˜
˜ kom maron kajjitok aer komour
6 Innem ear etal wot im ˜
kom jan naninmej ko ami, ejjab
˜
˜ ˜ ˜
kwa lok  waanjonak in: “Ewor ilo raanin Jabot.” 15 Ak Irooj
˜
juon em maan  me ewor juon ne- ear uwaake im ba: “Kom ri-
˜ ˜
jin wojke fig ilo jikin kallib ku- etao, ta kajjojo iaami ejjab me-
reep eo an. Em maan  in ear ja le kau komaan  ak donkey eo
˜ ˜ ˜ ˜
etal im lale e lanne ewor leen, nejin im boke bwe en kaidaake
˜ ˜ ˜ ˜
ak ear jab ellolo. 7 Kon men ilo raanin Jabot ke? 16 Kora
˜ ˜
in, ear ba nan ri-jerbal eo ilo in ej jan bwijjin Ebream im 18
jikin kallib eo an im ba, ‘E lok  ˜ ˜
˜ ˜ iio in an Setan kaentaane, ta ej-
de jilu iio in ao itok im kappok ˜ ˜ ˜
˜ ˜ jab ekkar nan komouri jan na-
leen wojke fig in ak ejjanin de ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ninmej in an ilo raanin Jabot
wor. Kwon jeke! Kein ta an pad
˜ ke?” 17 Ke ear ba men kein,
ilo bwidej ne  ke ejje lok  tokjan?’ ro rar jumaiki  rar jook, ak ar-
8 Innem ear uwaak im ba: ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ mej ro woj rar lanlon kon aolep
‘Irooj, kwon bar kot lok  an pad men ko rekanooj em man  ear
˜ ˜ ˜ ˜
juon iio bwe in kubwiji torerein kom mani. 
˜ ˜ ˜
im kanne lok  kon kon.  9 Im 18 Innem ear wonmaan  lok 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
tokalik ne enaaj kalle, eokwe im ba: “Aelon eo an Anij1 ej ain-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
em man,  botab e lanne ejjab kal- wot ta, im ta eo imaron keidi
˜
le, innem kwon ba ren jeke.’” ˜ ˜
13:10 1 Lale “Jabot” ilo Kome le le Ko.
˜
12:59 1 Lale kome le le eo itula l ilo Mt 13:18 1 Ak “Kien eo an Anij.” Lale “Ae-
˜ ˜ ˜
5:26. lon eo an Anij” ilo Kome le le Ko.
153 LUK 13:19-34
˜ ˜ ˜
nane? 19 Ej ainwot juon ineen armej in ia. Komwin  aolep etal
˜ ˜ ˜
mustard1 me juon em maan jan na bwe komij  ear  kom mani 
kalibwini ilo jikin kallib eo an. men ko renana!’ 28 Naaj jo lok 
˜ ˜
Innem ear eddek lok kom nan naboj, ijo kom naaj
 im erom
˜ ˜ ˜ ˜
juon wojke, im bao in mejatoto jan im kij dekein nimi ie ne
ko rej el ilo ra ko raan.” kom naaj lo Ebream, Aisak, Je-
20 Im ear bar ba: “Ta eo kob, im aolep ri-kanaan ro ilo
˜ ˜
˜ ˜ ˜
Aelon eo an Anij. 29 Barein-
imaron keidi Aelon eo an Anij ˜ ˜
˜ ˜ ˜
nane? 21 Ej ainwot juon iij wot, armej ro renaaj itok jan
˜ ˜ ˜
ijoko irear im irilik, im ijoko ˜
me juon kora ej boke im iioke ˜ ˜
˜ ˜
ituean im iturok, im renaaj ji- ˜
ippan jilu jonak1 in pilawa im ˜ ˜ ˜
˜
jet ilo tebo l eo ilo Aelon eo an
euwe aolepen pilawa eo.” ˜
Anij. 30 Ij ba nan kom bwe ˜
22 Innem Jesus ear etal jan ˜ ˜ ˜
˜ ewor ro rej pad aliktata renaaj ˜ ˜
jikin nan jikin im bukwon nan ˜ ˜
˜ oktak im pad moktata,  im ewor
bukwon im katakin armej ro ke ˜
ro rej pad moktata ˜  renaaj ok-
ej ilok  ilo ia l eo an lok  nan Je-
˜ ˜
rusalem. 23 Im juon em maan tak im pad aliktata.”  ˜
˜ ˜
31 Ilo iien eo wot, jet Pa-
ear kajjitok ippan im ba: “Irooj, ˜ ˜
˜ risi rar itok nan ippan im ba: ˜
jet wot renaaj bok lom ˜  o or
˜ 
ke?” Im ear uwaake er im ba: “Kwon etal jan ijin bwe Herod
˜
24 “Komwin  ekonaan 
lukkuun kate kom man
 eok.” 32 Im ear
˜ ˜ ˜ ˜
bwe komwin  ba nan er: “Komwin
de lo n ilo kojam  ilok  im
˜ ˜ ˜
eo eaidik, konke ij ba nan kom konnaanek ri-etao1 en im ba,
˜ ˜ ˜ ˜
bwe elon renaaj kajjion in ‘Rainin im ilju ij kadiwoj lok  je-
˜ ˜ ˜ ˜ de- ˜
lo n ak reban de lo n. 25 Ne ar- tob ko rettoon2 jan armej im
˜ ˜ ˜
mej eo mweo  komour armej ro jan naninmej
enaaj jutak im
˜ ˜ ko aer, im ilo raan en kein kaji-
lake kojam eo, kom naaj jutak ˜
˜ lu enaaj dede lok  ao jerbal ijin.’
inaboj im ka l la l la l im ba, ‘Irooj,
˜ ˜ ˜
33 Jekdo on ˜ ˜
 ta eo enaaj wa lok, ˜ 
kope l lok  kojam e nan kom.’ Bo- ˜ ˜
tab enaaj uwaak im ba: ‘Ijaje ak ij aikuj wonmaan  lok  wot
˜
kom armej in ia.’ 26 Im kom ilo jerbal in ao rainin, im ilju,
˜
˜
kab jek laj. Ij aikuj wonmaan- ˜ ˜ ˜ ˜ 
naaj jino ba, ‘Kom kon m ona ˜ ˜ ˜
im idaak ippam, lok wot ilo ia l eo ao lok
 im kwaar ka-  konke
˜ reban mane  juon ri-kanaan ilo
takin kom ilo ia lleplep ko ilo ˜ ˜
˜ ˜
bukwon eo ammim.’ 27 Botab jabdewot jikin ijellokun  wot Je-
˜ rusalem. 34 Jerusalem, Je-
enaaj ba nan kom,  ‘Ijaje kom
rusalem, kwaar man  ri-kanaan
13:19 1 Ak “juon ine jidikdik.” Juon ro im kad nan ˜
˜ mej armej ro
ine ilo Israel. Ine in emaron eddek lok
 ˜ ˜ ˜
˜ kar jilkinwaj er! Elon alen ao
im erom juon wojke 15 ne aetokan.
˜
13:21 1 Kajin Grik, “jonak in seah.” 13:32 1 Kajin Grik, “fox.” Juon kain
Juon seah ej tarrin 7.33 L (6.66 dry menninmour etao ilo Israel. 2 Naan
˜
qt). Jonak kein 3 rej tarrin 20 bounin
 eo ilo kajin Grik ej dai·moMni·on, ej ji-
˜ ˜ ˜ ˜
pilawa. ton lok
 nan enje l ro renana.
LUK 13:35–14:14 154
˜ ˜
˜ ˜
konaan  im ba: 8 “E lanne juon armej
aintok ajri ro nejum
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ainwot an juon lol ej kur eok nan juon iien ko-  o aini tokkwi
˜
ko nejin na jota in mare, iu mwin   pein! kwon jab jijet
˜ ˜ ˜
B otab, kwaar jab konaan. ilo jikin ko rem mantata   konke
˜ ˜ ˜
35 Anij enaaj ilok emaron wor juon eo eutiej lok  jan tampe l 
˜ ˜ ˜ ˜
eo ami.1 Ij ba nan kom bwe jan kwe em oj bar kuri. 9 In-
˜ ˜
kom ban bar lo eo mae nem eo ear kurtok komiro ji-  iien
˜ ˜ ˜
kom naaj ba: ‘Ejeraam man mor enaaj iwoj im ba nan kwe  wot
˜ ˜
eo ej itok ilo etan Jeova!’”2 im ba, ‘Kwon kot lok  an lein ji-
˜ ˜
14
jet ijene.’
Ilo bar juon iien, Jesus  Kon men in, kwonaaj
jook im etal im jijet ilo liktata. ˜ ˜ ˜
ear etal im m ona ilo ˜ ˜ ˜
˜
10 Botab ne renaaj kur eok, ˜
mweo  im on juon iaan ri-tol ro
˜ ˜
an Parisi ro ilo raanin Ja- kwon etal im jijet iliktata kon-
˜ ˜ ˜ ˜
bot,1 im ro rej pad ijo rar luk- ke ne armej eo ear kurtok eok
˜ ˜ ˜
kuun lale waween an mak enaaj itok, enaaj ba nan kwe,  ut-
˜ ˜ ˜ ˜
kut. 2 Ekar wor juon em maan ‘Jera, kwon etal nan imaan.’   In-
˜ nem enaaj kautiej eok imaanin ˜ 
ej pad ijo imaanin,  im ewor
an naninmej me ej kom man
˜ aolep ri-lotok ro jet. 11 Jab- ˜
 an
˜ ˜
ebboj pein im neen. 3 Innem dewot eo ej kautiej e make
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Jesus ear kajjitok ippan ro re- naaj kottaiki, botab jabdewot
˜ ˜ ˜
tijem lok  eo ej kottaik e make naaj kau-
kon Kien eo im ip-
˜ tieje.” ˜
pan Parisi ro im ba: “Emalim ˜
˜
ke nan komour ri-naninmej ilo
˜ 12 Tokalik, Jesus ear ba ˜
˜ ˜ ˜ ˜
raanin Jabot ak jaab?” 4 Bo- nan em maan  ˜ eo ear kurtok
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
tab rar ikon. Kon men in, ear e im ba: “Ne kwoj kom man 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
likut pein ioon em maan iien m ona ak kojota, kwon jab  eo im
˜ ˜ ˜
komouri, ˜ innem ear ba bwe en kurtok ro m ottam,  ak ro jeim
˜
etal. 5 Alikin men in, ear ba im jatum,  ak ro nukum,  ak ˜
˜ ˜ ˜
ro ri-turum me remweiie. ˜  Ne
nan er: “E lanne leo nejum ak ˜ ˜
˜kwonaaj kom mane  men in, juon
juon nejum kau komaan  ˜ enaaj ˜ ˜
˜ iien remaron kur lok ˜  eok nan
kar wotlok  ilowaan juon aeboj
˜ ˜ ˜
m oko imweer ˜  ˜ bwe en on aan
la l ilo raanin Jabot, won iaa- ˜ ˜ ˜
mi eban kar m okaj im kotake jouj eo am. ˜  13 Botab ne kwoj
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lontak?” 6 Botab rar jab ma- kom man  iien m ona ko re l lap,
˜ ˜ ˜ ˜
ron uwaake. kwon kurtok ro rejeram ol, im
˜ ˜
ro rokurro, im ro rejaje ete-
7 Ke ear lo an em maan  ro ˜ ˜
tal, kab ro repilo. 14 Ne kwo-
˜ ˜ ˜ ˜
me kar kurtok er kaalot ji- ˜ ˜
naaj kom mane  men in, kwonaaj
kin ko rem mantata, ˜ ˜ ˜
 ˜
ear kwa-
m on on o konke armej rein rej- ˜ ˜
lok  juon waanjonak nan er ˜ ˜ ˜
jab maron nao  n aan jouj eo am. 
˜ ˜
13:35 1 Kajin Grik, “mweo  i m omi.” Botab Anij enaaj ˜ ˜
nao nea  m ilo
˜
2 Lale “Jeova” ilo Kome le le Ko. 14:1 iien eo ro rewanok renaaj jer-
˜ ˜
1 Lale “Jabot” ilo Kome le le Ko. kakpeje.”
155 LUK 14:15-31
˜
15 Ke juon iaan ri-lotok ro nem irooj eo ear ba nan ri-
˜ ˜ ˜
ijo ej ron men kein, ear ba karejar eo an, ‘Kwon diwoj lok 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nan Jesus: “Em on on o armej eo jan bukwon in im etal nan ia l ko
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
enaaj m ona1 ilo Aelon eo an jet im ba nan armej ro bwe ren
˜
Anij.”2 itok bwe en obrak mwiin  im o.
˜ ˜ ˜
16 Im Jesus eba nane: “Ewor 24 Ij ba nan kom bwe ejje lok 
˜ ˜
juon em maan  ear kom mane  juon iaan ro iar kurtok er ilo ji-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
juon kojota e lap, im ear kur- noin enaaj edjoni m ona kein ilo
˜ ˜ ˜ ˜
tok elon armej. 17 Ear jilkin- iien kojota in ao.’”
˜ ˜
lok ri-karejar1 eo an ke ej 25 Kiio ewor juon jarlepju
˜ ˜ ˜
iien kojota bwe en ba nan ro ear etal ippan lok,  im ear oktak-
˜ ˜ ˜ ˜
ear kurtok er im ba, ‘Komwin  lok  nan er im ba: 26 “E lanne
˜ ˜ ˜
itok konke aolep men im po- jabdewot armej ekonaan  bwe
˜ ˜
jak kiio.’ 18 Botab er aolep en juon ri-ka loora, ej aikuj lap-
˜ ˜ ˜
rar jino kom man  jekpen. Juon lok  an yokwe na jan an yo-
˜
iaaer ear ba, ‘Iar wiaik juon kwe1 jeman, ak jinen, ak lio
˜ ˜
wato im ij aikuj etal im lale. paleen, ak ajri ro nejin, ak ro
˜ ˜ ˜ ˜
Kwon lukkuun jo lok  ao bod ak jein im jatin, ak e make.2 E lan-
˜ ˜ ˜ ˜
ijjab maron iwoj.’ 19 Im bar ne ejjab, innem ejjab maron ri-
˜
˜
juon ear ba, ‘Iar wiaik jonoul ka loora. 27 Jabdewot eo ej-
˜
kau im ij etal im lale rem man  jab ineek a la l in entaan1 eo
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ke nan ao kojerbali. Kwon luk- an im loore eo, ejjab ˜ ma-
˜ ˜ ˜
kuun jo lok  ao bod ak ijjab ma- ron ri-ka loora. 28 Nan waan-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ron iwoj.’ 20 Im bar juon eba, jonak, e lanne jabdewot iaami
˜ ˜
˜ ˜ ˜
‘Ijjab maron iwoj konke ej kab ekonaan  kalok juon em eutiej,
˜ ˜ ˜
m oj ao mare.’  21 Kon men in, ta eban mokta
˜ ˜ ˜
 jijet im lale jo-
ri-karejar eo ear jep laaktok im nan jaan eo ej aikuji bwe en
˜ ˜ ˜ ˜
ba nan irooj eo an kon aolep je la ebwe ke nan an kadede- ˜
˜
men kein. Innem irooj eo ear lok  an kalok mweo  ke? 29 Ne
˜ ˜
illu im ear ba nan ri-karejar eo ejjab kom mane  men in, ema-
˜ ˜ ˜ ˜
an, ‘Kwon kaiur im etal nan ia l- ron kadede lok  pedped eo bo-
˜
leplep ko im ia l ko reddik ilo tab ejab m oj mweo.  Innem ro
˜ ˜ rej lo men in, renaaj kajjire-
bukwon in, im boktok ro rejera-
˜ ˜ ˜ re kake 30 im ba: ‘Lein  ear
m ol im ro rokurro, im ro repilo ˜
kab ro rejaje etetal.’ 22 Ke ri- jino ekkal ak ejjab maron ka-
˜ ˜ ˜
karejar eo ear jep laaktok, ear m oje.’ 31 Ak ewor ke kiin en
˜ ˜ ˜ ˜
ba, ‘Irooj, em oj ao kom mane  10,000 an ruttarinae  ak ej etal
˜ ˜ ˜
men eo kwaar ba, botab ej wor im tarinaeik  bar juon kiin
˜ ˜ ˜ ˜
wot jikin nan ro jet.’ 23 In- 20,000 an ruttarinae,  botab
˜
˜ ˜ ˜ ˜ ejjab jijet mokta  im pepe ippan
14:15 1 Kajin Grik, “m ona pilaw a.”
˜ ˜
2 Ak “Kien eo an Anij.” Lale “Aelon eo 14:26 1 Kajin Grik, “ej aikuj dike.” 2 Ak
˜
an Anij” ilo Kome le le Ko. 14:17 1 Ak “mour eo an make.” 14:27 1 Lale “A la l
˜ ˜ ˜
“ri-komakoko.”
 in entaan” ilo Kome le le Ko.
LUK 14:32–15:15 156
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ri-kakapilok ro an ne emaron mwin
 lanlon ippa bwe em oj ao
˜ ˜ ˜
anjo?  32 E lanne ej kile bwe loe jiip eo neju ekar jako.’ 7 Ij
˜ ˜ ˜
ejjab maron anjo,  enaaj jilkin- ba nan kom bwe ilo ejja wa-
˜ ˜ ˜ ˜
lok
 jet an rukkonono im kajji- ween in wot, ne juon rijjerawi-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
tok bwe en wor aenom man  iko- wi ej uke lok  enaaj lap lok  lan-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
taer ke ejja etto lok  wot kiin lon ilan jan aer lanlon kon 99
˜ ˜ ˜
eo juon. 33 Ilo ejja waween in ro rewanok me rejjab aikuj in
˜ ˜ ˜ ˜ uke lok. 
wot, komwin  je la bwe e lanne ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ 8 “Ak ne ewor jonoul jaan
jabdewot iaami ejjab ilok  jan1 ˜ ˜ ˜
aolep men ko mweien,  innem jelba1 ippan juon kora im eja-
eban ri-ka loora. ko juon iaaer, ta eban tile laam
˜ ˜
34 “Jo o l e lap an em man,  bo- eo an im burumi  mweo  im on
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
tab e lanne ejako neman jo o l im lukkuun pukote nan ne eloe
˜ ˜
eo, enaaj ewi waween an bar ke? 9 Im ke ej loe, ej kurtok
˜ ˜
jep laak neman? 35 Enaaj jek- limaro  jet m ottan im armej ro
˜ ˜ ˜ ˜
kar nan kareiki ippan bwidej rej jokwe iturin im ba nan er,
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ak ippan kon,  im armej renaaj ‘Komwin  lanlon ippa bwe em oj
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jo loke.  Eo ewor lojil  nin nan ao loe jaan jelba1 eo ao ear
˜
˜
ronjake, en ronjake.”
˜ jako.’ 10 Ij ba nan kom bwe
˜ ˜
˜ ˜ ilo ejja waween in wot, enje l ro
15 Innem aolep ri-toltol eo-
˜
woj ro im rijjerawiwi ro
˜
an Anij rej lanlon ne juon rijje-
rawiwi ej uke lok.”
˜ ˜ ˜ ˜

rar jab bojrak aer kepaake lok 
˜ 11 Innem Jesus ear ba:
bwe ren ronjake. 2 Im Parisi ˜ ˜
˜ “Ewor juon em maan  me ewor
ro im skraib ro re lakkar wu- ruo nejin laddik. 12 Leo  edik
nojidikdik nae  e im ba: “Lein  ˜ ˜ ˜
ear ba nan jeman, ‘Jema, kwon
ej karwaineneik rijjerawiwi ran ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ letok koj eo ao jan men ko
im ej m ona ippaer.” 3 Innem mwei

˜
om.’
˜
 Kon men in, em maan 
˜ ˜
Jesus ear kwa lok  waanjonak eo ear ajeji men ko mweien  nan
˜ ˜
in im ba: 4 “Won iaami ne en ˜
lomaro  nejin. 13 Jet raan to-
˜ ˜ ˜
kar wor 100 nejin jiip im ejako1 kalik, leo edik ear bok ao-
˜
juon iaaer eban kar likuti jiip lep men ko mweien  im em ma- 
ko 99 ilo me laaj2 im etal im pu- ˜ ˜ ˜ ˜
kut nan juon aelon etto lok,  im
kote jiip eo ejako mae  iien ear jerwaani men ko mweien 
eloe? 5 Im ilo iien eo ej loe, ˜
˜ ˜ ˜ ilo an kom mani  men ko rejek-
elukkuun m on on o im ej kota- kar. 14 Ke ear maat aolepen
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ke im likuti ioon aeran. 6 Im jaan ko an, ear wa lok  juon nu-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ke ej topar mweo  im on, ej kur- ta ilo aolepen aelon eo im ear
˜ ˜
tok ro m ottan im armej ro rej
˜ pad ilo aikuj. 15 Im ear etal
jokwe iturin im ba nan er, ‘Ko- ˜
15:8 1 Kajin Grik, “jonoul drachma.”
14:33 1 Ak “kaarmejjeteik.” 15:4 1 Ak On a˜ an
˜ ˜
juon ri-jerbal ne ej jerbal iu-
˜ ˜ ˜
“ejebwabwe.” 2 Kajin Grik, “ane jema-
 mwin
 jonoul raan. 15:9 1 Kajin Grik,
˜ ˜
den.” “jaan drachma.”
157 LUK 15:16–16:1
˜ ˜ ˜
nan ippan juon iaan armej in 25 “Ilo iien in, leo erut-
˜ ˜ ˜ ˜
aelon eo bwe armej eo en ko- to ear pad ilo jikin kallib eo.
jerbale. Innem armej eo ear jil- Ke ear jep laak im ej epaake-
˜ ˜ ˜
kin loke  nan me laaj eo an bwe lok  mweo,  ear ron ainikien ko-
˜ ˜ ˜
en lale piik ko nejin. 16 Jo- janjan im aer eb. 26 Kon men
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nan an kwole, ear konaan  kani in, ear kur lok  juon iaan ri-
˜
men ko kijen piik ko, ak ejje lok  jerbal ro im kajjitok ta eo rej
˜ ˜
en ear le lok  kijen nan jidik. kom mane.  27 Innem ear uw-
˜ ˜ ˜
17 “Kiio ear ianaktok an im aak im ba, ‘Em oj an ro oltok
˜

˜ ˜
ear ba, ‘Elukkuun lon kijen ri- leo jatum,  im jema  m ear man 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jerbal ro an jema m ona ak na juon koon in kau ematok kon-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
iton mej kon ao kwole na  ijin! ke ero oltok  nan ippan im em- 
˜ ˜ ˜
18 Inaaj jep laak nan ippan man  an mour.’1 28 Kon men
˜ ˜
jema im ba nane: “Jema, iar je- in, leo erutto ear illu im ma- 
˜ ˜
rawiwi nae  Anij1 im nae  kwe. koko in de lo n lok.  Innem jeman
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
19 Ejej tokja nan am watok eo ear diwoj lok  im akwe lap nane
˜
˜ ˜ ˜
nejum,  ak kwon kom man  bwe bwe en de lo n, 29 ak ear ba
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
in am ri-jerbal.”’ 20 Kon men nan jeman, ‘Kwoje la, aolepen
˜ ˜ ˜
˜ ˜
in, ear jep laak nan ippan je- iio ko in ao jerbal nan kwe, ijja-
˜ ˜ ˜
man, im ke ej etto lok  wot, je- nin kar bwiloke  juon am naan,
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
man ear reilok  im loe im ear tu- botab kwojjanin kar letok juon
˜ ˜ ˜ ˜
riamokake.  Innem ear ettor lok  koon in koot bwe in m ona im
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
im atbokw  oji leo nejin im me- lanlon ippan ro m otta. 30 Ak
˜ ˜
jenmaiki. 21 Im leo nejin ear ej itok wot lein nejum me ear
˜ ˜
˜ ˜
ba nan jeman, ‘Jema, iar jera- jerwaani1 men ko mwei  om nan
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
wiwi nae  Anij im nae  kwe. Ejej ippan kora ro rekijon, ak kwo-
˜ ˜ ˜ ˜
tokja nan am watok eo nejum.’  kajju mane  juon koon in kau
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
22 Botab jeman ear jiron lok  ri- ematok nane.’ 31 Innem eba
˜ ˜ ˜ ˜
karejar1 ro an im ba, ‘Komwin  nane, ‘Neju, kwaar padwot ip-
˜ ˜
kaiur im boktok juon nuknuk pa, im aolep men ko mwei  o rej
˜ ˜
ej make wot em mantata  im ka- am.  32 Ijoke jej aikuj in m o-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nuknuki kake, im komwin  ko- n on o ippan doon konke jatum
˜ ˜
laak juon riin ilo pein im ka- ear mej ak em oj an bar mour,
˜ ˜
juujuji. 23 Bareinwot komwin  ear jako ak em oj bar loe.’”
˜ ˜
boktok juon koon in kau ema-
˜
tok im mane
˜ ˜ ˜

˜
bwe jen m ona im
˜ ˜ ˜
˜
16 Ear bar ba nan ri-ka loor
ro an im ba: “Ewor juon
˜
lanlon ippan doon, 24 konke em maan  emweiie  im rar ki-
˜ ˜ ˜
ladik in neju ear mej ak kiio naak lok  ri-karejar eo an1 nane
˜ ˜
em oj an bar mour, ear jako ak kon an jerwaane men ko
˜
em oj bar loe.’ Innem rar jino ˜ ˜
˜ ˜ ˜15:27 1 Ak “ejje l ok ˜
 jorraan ewa l ok

aer lanlon ippan doon. ˜
nane.” 15:30 1 Kajin Grik, “kajju ka-
˜ ˜
15:18 1 Kajin Grik, “lan.” 15:22 1 Ak maati.” 16:1 1 Ak “eo ej bok eddon
˜ ˜
“ri-komakoko.”
 mweo
 im on.”
LUK 16:2-16 158
˜ ˜
mweien.
 2 Kon men in, ear
men in: Komwin  kojerbal mwe- 
˜ ˜ ˜
kurtok ri-karejar eo an im ba, iuk ko an la l in1 nan kom man 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
‘Ta kein ij ron aer ba kaki bwe en wor m ottami konke ne
˜ ˜ ˜
kon kwe? Kwon je aolep men emaat mweiuk  kein, rein m ot-
˜ ˜ ˜ ˜
ko kwaar kojerbal jaan ko ao tami renaaj karwaineneik kom
˜ ˜ ˜ ˜
nani bwe ejem lok nan jikin jokwe ko rej nan inde-
 am bok ed-
˜ ˜
don mwiin  eo. 10 Eo ej tiljek kon men ko
im o.’ 3 Innem ri-
˜ ˜
karejar eo ear ba ilo buruon reddik, ej bar tiljek kon men ko
˜ ˜
im ba, ‘Kiio inaaj ita ke irooj re l lap, im eo ejjab tiljek kon
˜ ˜
en ao ej pojakin jo lok men ko reddik, ejjab bar til-  ao jerbal
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ippan? Ijjab kajoor nan ao jer- jek kon men ko re l lap. 11 Kon
˜ ˜
bal ilo jikin kallib ko, kab ijook men in, e lanne komij  jab kwa-
˜ ˜ ˜ ˜
in owar. 4 Ije la ta eo in kom- lok  ami tiljek kon waween ami
˜ 
mane
 kojerbali mweiuk
bwe armej ren karwaine-  ko an la l in,
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
neik eo nan m oko imweer innem won enaaj kappeik kom  ne
˜ ˜ ˜
ejo lok  ao jerbal nane.’ 5 In-
bwe komwin  bok eddon mwe- 
˜ ˜
˜
iuk ko remool?  ˜
12 Im e lanne
nem ear kurtok armej ro romu- ˜
˜ komij  jab tiljek kon men ko
ri ippan irooj eo an, juon illok ˜ 
mweien  ˜
ro jet, won enaaj lewaj ˜
juon. Im ear kajjitok ippan eo
moktata
 mweiemi?

im ba, ‘Jete am muri 13 Ejje lok   en ema-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ippan irooj en ao?’ 6 Im eba, ron karejar nan ruo irooj kon-
˜ ke enaaj yokwe juon im dike eo
‘600 ko lan1 in olive wei l.’ Im ˜
˜ ˜
juon, im enaaj tiljek nan juon ˜
eba nane, ‘Kwon bok peba in ˜
im kojdate eo juon. Komij ˜  jab
muri
 ne  am,  im kwon kaiur im ˜ ˜ ˜
jijet im je im ba 300.’ 7 Toka- maron karejar nan Anij im ilo
˜ ˜
˜
ejja iien eo wot karejar nan ˜
lik, ear kajjitok ippan eo juon,
Mweiuk.”1
 ˜
‘Ak kwe, jete am muri  ippan ˜
˜ 14 Parisi ro rar ronjake ao-
irooj en ao?’ Im eba, ‘100 iep1 in
˜
lep men kein ear ba im rar jino ˜ ˜
wiit.’ Im eba nane, ‘Kwon bok ˜ ˜ ˜
korraate konke e lap aer arok1 ˜
peba in muri  ˜ ˜ ne  am,  im kwon ˜
jaan. 15 Kon men in, ear ji- ˜
je im ba 80.’ 8 Mene ri-karejar ˜
eo ejjab em man ron lok  er im ba: “Komij
ak irooj eo an  make
˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜
ekar nobare k˜ on an kar kwa lok kowanok kom imaan   mejan ar-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
an malotlot. Ne ej itok nan jer- mej, botab Anij eje la kobban
˜ ˜
bal ippan ro jet, armej in juk- buruomi. Men ko armej rej wa-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jukun pad1 in remalotlot lok toki bwe raorok, rekajjojo im-  jan 
˜ ˜
armej ro rej pad ilo meram. aan mejan Anij.
˜ 16 “Kien Moses im naan ˜
9 “Bareinwot ij ba nan kom ˜
˜ ko an ri-Kanaan ro rej nan
16:6 1 Kajin Grik, “100 bath.” Jonan tore ˜
˜ ko maantak  mae
 iien ko
juon bath ej tarrin jiljino ko lan. 16:7
1 Kajin Grik, “100 cor.” Eddon juon cor 16:9 1 Kajin Grik, “mweiuk
 ko renana.”
in wiit ej tarrin 375 boun.
 16:8 1 Lale 16:13 1 Ak “Ja˜ an.”
˜
16:14 1 Kajin Grik,
˜ ˜
“Jukjukun pad” ilo Kome le le Ko. “yokwe.”
159 LUK 16:17-30
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
an Jon. Innem jan kar tore in waan Lob,1 im ear reilon lok 
˜ ˜
maan  lok, kar kwa lok  kon en- jan ijo etto lok  im lo Ebream
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
naan eo em man  kon Aelon eo im lo an Lazeros pad iturin.2
˜ ˜
an Anij,1 im aolep kain armej 24 Kon men in, ear ikkur lok 
˜ ˜ ˜
rej kate er bwe ren maron de lo-  im ba, ‘Jema Ebream, kwon tu-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ne. 17 Mene lan im la l rema- riamokake  eo. Kwon jilkintok
˜ ˜
ron jako, ak ejje lok  juon iaan Lazeros bwe en katulok  maan 
˜ ˜
naan ko1 ilo Kien eo enaaj jako addiin pein ilo dan im kam o loi-
˜ ˜ ˜ ˜
mae  iien enaaj jejjet kutien. ki loo konke ilukkuun entaan
˜ ˜ ˜
18 “Jabdewot eo ej jepel jan ilo kijeek e.’ 25 Botab Eb-
˜ ˜
lio paleen im mareik  bar juon ream ear ba, ‘Neju, keememej
˜ ˜ bwe ke kwaar mour elukkuun
ej lejan,1 im jabdewot eo ej ma-  ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ kar lon men ko mwei  om im
reik juon kora me ear jepel jan ˜ ˜ ˜
˜ ˜ kwaar m on on o kaki, ak Laze-
leo paleen ej lejan. ˜ ˜ ˜
˜
19 “Ewor juon em maan  em-  ros ear lukkuun entaan. Botab
˜ ˜
˜ ˜ kiio ej aenom man  ijin, ak kwe
weiie ekon ekkonak  nuknuk ˜ ˜
˜ ˜ kwoj entaan. 26 Im ejjab men
piolot ko re l lap on aer, im aolep ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ kein wot ak ewor juon kok eki-
raan ej lanlon kon an em man  ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ lep im emwila  l em oj likuti iko-
kojeiien im an lon mweien.  ˜
˜ ˜ taammim im ikotaami bwe ro
20 Bareinwot, ewor juon em-  ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ rekonaan  iwoj jan ije nan ip-
maan  ejeram ol1 etan Lazeros ˜ ˜
˜ pemi ren jab maron iwoj, im
im ebakke aolepen anbwinnin. ˜
˜ ˜ ˜ ro ijene  ren jab maron itok
Rekon bok lok  lein im likuti im-  ˜
˜ ˜ ˜ ˜ nan ije ippemmim.’ 27 Innem
aan kojamin worwor eo an ri- ˜ ˜ ˜
mweiie  eo, 21 im kidu ko re- eba, ‘Jema, e lanne aindein,
˜ ˜ ˜
kon itok im damwiji  bakke ko eokwe ij kajjitok bwe kwon jil-
˜ ˜ ˜ ˜
ilo anbwinnin. Lein  ear konaan  kin lok  Lazeros nan mweo  im- 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
attukokoik burar ko rej wotlok  on jema, 28 konke ewor la-
˜ ˜ ˜ ˜
jan tebo l eo an ri-mweiie  eo. lem jeiu im jatu em maan,  im
˜ ˜
22 Tokalik, em maan  eo ejera- en etal im kakkol er bwe ren
˜ ˜ ˜ ˜
m ol ear mej im enje l ro rar bok- jab itok nan ijin e lap entaan
˜ ˜
loke  nan iturin Ebream.1 ie.’ 29 Botab Ebream ear ba,
“Ri-mweiie  eo ear bar mej ‘Naan ko Moses ear je kab
˜ ˜
im rar kalibwini. 23 Ear en- naan ko an ri-Kanaan ro repad
˜ ˜ ˜
taan ilo iien eo ear pad ilo- ippaer, kot lok  bwe ren make
pokake naan kein.’ 30 Innem
16:16 1 Ak “Kien eo an Anij.” Lale “Ae- eba, ‘Jema Ebream reban po-
˜ ˜ ˜
lon eo an Anij” ilo Kome le le Ko. 16:17
˜ ˜
˜
kaki naan kein, botab ne juon
1 Kajin Grik, “juon iaan lota ko.” 16:18 ˜ ˜
˜ ˜ ˜ enaaj jerkak jan mej im jade lok 
1 Lejan ej ne juon eo em oj an mare  ej ˜ ˜
˜ ˜ ˜ nan ippaer, innem rej kab naaj
babu ak pad ippan juon eo ejjab pa-
˜ ˜ ˜
leen. 16:20 1 Em maan in ekka an kaj- 16:23 1 Ak “Hedis,” ej kokkar kake lob
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jitok jaan im men ko jet ippan armej. eo libon aolep armej. Lale “Lob” ilo Ko-
˜ ˜ ˜
16:22 1 Kajin Grik, “nan ubon Ebream.” me le le Ko. 2 Kajin Grik, “ilo ubon.”
LUK 16:31–17:17 160
˜ ˜
uke lok.’  31 Botab eba nane, bwidej ak lale jiip ko ilo me laaj,
˜ ˜ ˜ ˜
‘E lanne rejjab pokake naan ko won iaami enaaj kar ba nane,
˜ ˜ ˜ ˜
Moses ear je im naan ko an ri- ‘Kwon kaiur im itok im m ona
˜ ˜
Kanaan ro, innem rejjamin bar ilo tebo l in’? 8 Ijellokun  am
˜
pokake naan ko an juon eo ej naaj ba men in, kwonaaj kar
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jerkak jan mej.’” ba, ‘Kwon kopooj kijo m ona in
˜ ˜ ˜
17 ˜
Innem ear ba nan ri-
ka loor ro an: “Enaaj wor
˜
˜
jota im kwon konak
˜
in komat eo am im boktok men

˜
nuknuk-
˜ ˜
wot men ko rej kom man  an ar- ko ij aikuji mae  iien em oj ao
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
mej jerawiwi, ak jerata nan eo m ona im idaak. Innem ne em oj
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
enaaj kom mane  men in nan ro kwoj kab naaj m ona im idaak.’
˜
jet! 2 Enaaj kar em man  lok  ne 9 Armej in eban kam moolol  ri-
˜ ˜
rej lukwoje juon dekein irir1 karejar1 eo an konke ri-karejar
˜ ˜ ˜
ekilep ilo konwaan im jo loke  ilo eo ej baj kom mane  wot jerbal
˜ ˜ ˜ ˜
lometo  jan ne armej in ekom-  eo an. 10 Ilo ejja waween in
˜ ˜ ˜ ˜
man an juon iaan rein reddik wot, ne em oj ami kom mani  ao-
˜ ˜
jerawiwi. 3 Komwin  kojparok lep jerbal ko kar liwaj nan kom, 
˜ ˜ ˜
kom make. E lanne juon jeim ak komwin  ba: ‘Kom ri-karejar1
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jatum ej bod nae  eok, kwon ka- bajjek. Komij baj kom mani  wot
˜
jimwe.  Innem ne enaaj uke lok,  jerbal ko ammim.’”
˜ ˜
kwon jo lok  an bod. 4 Jek- 11 Ke ear jibadek lok  Jerusa-
˜ ˜ ˜
do on  ne enaaj bod nae  eok jim- lem, ear etal ikotaan Same-
˜
juon alen ilo juon raan, im iwoj
˜ ria im Galili lok.  12 Im ke ear
nan ippam jimjuon alen im ba, ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ topar lok  juon bukwon, jonoul
‘Kwon jo lok  ao bod,’ ak kwoj ai- ˜ ˜
˜ em maan  ewor aer naninmej in
kuj jo lok  an bod.” ˜ ˜ ˜ ˜
˜ loba rar itok nan ippan, botab
5 Innem rijjilok ro rar ba ˜
˜ ˜ ˜ ˜ rar jutak etto lok  jane. 13 In-
nan Irooj: “Kwon jipan kom ˜
˜ nem rar ko l laaj ainikieer im ba:
bwe en lap lok  ammim tomak.” ˜ ˜
˜ ˜ “Jesus, ri-Kaki, kwon turiamo- 
6 Im Irooj eba: “E lanne jo- ˜
˜ ˜ ˜ ˜ kake kom!” 14 Ke ear lo er,
nan ami tomak en kar ainwot ˜
ear ba nan er: “Komwin  ilok  im
juon ineen mustard,1 innem ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ jade lok  nan ippan burij ran.” 
kom maron kar ba nan wojke ˜
˜ Ke rej etal, rar erreo jan na-
mulberry in im ba, ‘Em mak  ut ˜ ˜
˜ ninmej eo aer. 15 Botab ke
jan ijin, im etal im eddek ilojet!’  juon iaaer ear lo bwe emour,
innem˜ enaaj kar pokake kom.  ˜
ear bar jep laaktok im ear ko l-
7 “Ne juon am ri-karejar1 ˜
˜ laaj ainikien im nobar Anij.
˜
ej jep laaktok jan an kapidodo 16 Innem ear bunpedo iturin
˜
17:2 1 Lale “Dekein irir” ilo Kome le le
neen Jesus im kam moolole, 
Ko. 17:6 1 Ak “juon ine jidikdik.” Juon em maan  in ej juon ri-Sameria.
˜
ine ilo Israel. Ine in emaron eddek lok
 17 Im Jesus ear ba: “Kar kar-
˜ ˜
im erom juon wojke 15 ne aetokan. reoik jonoul em maan,  ejjab ke?
˜ ˜
17:7, 9, 10 1 Ak “ri-komakoko.”
 Innem ewi lomaro  ratimjuon?
161 LUK 17:18-37
18 Ta mool  ke aolepeer rar jab ear itok im kokkure  er aolep.
˜ ˜ ˜ ˜
jep laaktok im nobar Anij ijel- 28 Bareinwot, enaaj ain lokw  ot
˜ ˜ ˜
lokun wot em maan  in jan bar tore ko an Lot. Armej ro rar
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
juon aelon ke?” 19 Innem ear m ona im idaak, rar wia kab
˜ ˜
ba nan em maan  eo: “Kwon ju- wiakake, im rar kallib im ek-
˜ ˜ ˜
tak im etal. Am tomak ear ko- kal. 29 Botab ilo raan eo Lot
mour eok.” ˜ ˜
˜ ear ilok  jan Sodom, ear wot-
20 Ke Parisi ro rar kajjitok ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ lok kijeek im deka ko reb-
ippan Jesus kon naat eo Aelon ˜ ˜
wil jan lan im kokkure  er aolep.
˜ ˜
eo an Anij1 enaaj itok, ear uw-
˜ ˜ 30 Enaaj aindein lok  wot ilo
aak im ba: “Aelon eo an Anij ej- ˜
˜ raan eo ne Nejin armej enaaj
jab itok ilo juon waween ealik- kwa lok  e make.
˜ ˜
kar nan aolep, 21 im armej 31 “Ilo raan en,  jabdewot eo
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
reban ba, ‘Enio!’ ak ‘Enuweo!’ Ij ej pad iraan mweo  im on ak
˜ ˜ ˜ ˜
ba nan kom bwe Aelon eo an men ko mweien  rej pad ilo-
˜ ˜
Anij epad ibwiljimi.” waan mweo,  en jab de lo n ilo-
˜
22 Innem ear ba nan ri- waan mweo  im buki men kein.
˜
ka loor ro an: “Juon iien kom ˜ ˜ ˜
˜ Bareinwot, jabdewot eo ej pad
naaj konaan  loe juon iaan raan ilo jikin kallib, en jab ro ol 
˜ ˜ ˜
ko an Nejin armej,1 botab kom im buki men ko ear likuti
ban loe. 23 Armej renaaj ba ˜
wot. 32 Keememej lio paleen
˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nan kom,  ‘Enuweo!’ ak, ‘Enio!’ Lot. 33 Jabdewot eo ej pu-
˜ ˜ ˜
Botab komwin  ˜ jab etal ak ko- kot kilen an kojparok mour
˜
poo l er. 24 Ainwot an ejja- ˜
˜ ˜ eo an, enaaj mej. Botab jab-
romrom im meram jan jabon ˜
˜ ˜ ˜ dewot eo enaaj mej, ej lom  o o- 
lan nan jabon eo juon, enaaj ˜
˜ ren mour eo an. 34 Ij ba nan
aindein Nejin armej ilo raan ˜ ˜
˜ kom bwe ilo naaj bonon en, 
eo an. 25 Botab enaaj aikuj
˜ ˜ ˜ ruo armej renaaj babu ilo juon
iioon elon entaan mokta  im ar- ˜ ˜
˜ peet, naaj bok juon im kojek-
mej in epepen in renaaj ko- ˜
jekdo one.  26 Men ko renaaj do on  eo juon. 35 Enaaj wor
˜ ˜ ˜
wa lok  ilo raan ko an Nejin ar- ruo kora rej irir wiit ippan
˜ ˜ ˜ ˜
mej, renaaj ain lokw  ot men ko doon, naaj bok juon im kojek-
rar wa lok  ilo tore ko an Noa.
˜ do on  eo juon.” 36 1—— 37 In-
˜ ˜ ˜
27 Armej rar mad  wot kon aer nem rar ba nane: “Irooj, ia eo
˜ ˜ ˜ enaaj wa lok  men in ie?” Im eba
m ona im idaak im mare  mae
 ˜ ˜ ˜
˜ nan er: “Ijo ewor anbwinnin ri-
raan eo Noa ear de lo n ilo- ˜
waan wa eo,1 im Ibwijleplep eo mej ie, bao iko l ko renaaj koba-
˜
tok ippan doon.”
17:20 1 Ak “Kien eo an Anij.” Lale “Ae- ˜
˜ ˜ ˜ 17:36 1 Mene ewa lok
lon eo an Anij” ilo Kome le le Ko. 17:22  eoon in ilo jet
˜ ˜ ˜
1 Lale “Nejin armej” ilo Kome le le Ko. ukokin Baibo l, botab ejjab wa lok
 ilo
˜ ˜ ˜
17:27 1 Lale kome le le eo itula l ilo Mt elon iaan bok lemlem in etto ko ilo ka-
24:38. jin Grik.
LUK 18:1-17 162
˜ ˜
18 Innem ear won maan-
lok  wot im kwa lok
˜ ˜
˜
˜
 juon

˜
je lok
em maan
 tokjaer. Ear ba: 10 “Ruo
 rar etal nan tampe l eo
˜
waanjonak nan er kon aorokin bwe ren jar, juon iaaer ej juon
˜ ˜
aer aikuj jar iien otemjej im jab Parisi im eo juon ej ri-toltol eo-
˜
ebbeer. 2 Ear ba: “Ilo juon ji- woj. 11 Parisi eo ear jutak im
˜ ˜
kin, ear wor juon ri-ekajet ej- jino jar ilo buruon im ba, ‘O
jab mijak Anij im ejjab kautiej Anij, ij kam moolol  eok bwe ij-
˜ ˜ ˜
armej. 3 Ekar bar wor juon jab ainwot armej ro jet. Ijjab
˜ ˜
˜ ˜ ˜ ainwot ri-ko ot  ro, ri-nana ro,
kora ilo jikin in emej leo pa- ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ri-lejan1 ro, im ijjab ainwot ri-
leen. Ejjab bojrak an kora in ˜ ˜ ˜
˜ ˜ toltol eowoj in. 12 Ij jitlok  ruo
etal nan ippan ri-ekajet eo im ˜
˜ kottan ilo juon wiik, im ij le-
ba, ‘Kwon lale bwe en jimwe  ˜ ˜
˜ lok  juon m ottan jonoul in ao-
am ekajete eo im eo ej ju- ˜ ˜
˜ o.’ 13 Botab
mae eo ilo jikin ekajet.’ 4 Ilo lep men ko mwei
˜ ˜ ˜

jinoin em maan  in ear makoko,  ri-toltol eowoj eo ear jutak etto-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
botab tokalik ear make ba ilo lok  im ear jab konaan  reilon lok 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
buruon, ‘Mene ijjab mijak Anij nan lan, ak e lakkar dendeno-
˜ ˜ ˜
im ijjab kautiej jabdewot ar- te ubon im ba, ‘O Anij, kwon
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
mej, 5 ak kon an kora in jab turiamokake  eo bwe na ij juon
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
bojrak jan an kabon on oik eo, rijjerawiwi.’ 14 Ij ba nan kom
˜ bwe ke em maan  in ear ro ol 
inaaj lale bwe en jimwe  ao eka- ˜ ˜ ˜
jete bwe en jab bar itok im ka- nan mweo  im on, e lap lok  an wa-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
m ok eo kon kajjitok en an.’” nok jan Parisi eo. Jabdewot eo
˜ ej kautiej e make naaj kajooke.
6 Im Irooj ear ba: “Mene ri- ˜ ˜ ˜ ˜
ekajet in enana, ak komij  ke Botab jabdewot eo ej kottaik e
˜ ˜ ˜ make naaj kautieje.”
kile ta in ej ba? 7 E lanne ain- ˜
dein, ta Anij eban jipan ro ear
˜ 15 Armej ro rar boktok ajri
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kaalot er im rej akwe lap nane ro1 nejier nan ippan bwe en li-
˜ ˜
raan im bon bwe en kwa lok  kut pein ioer,2 ak ri-ka loor ro
˜
ekajet jimwe 
˜
nan er ke? Barein- rar luuki armej ro. 16 Botab
˜ ˜ ˜ ˜
wot, Anij enaaj kwa lok  wot an Jesus ear kurtok ajri ro nan ip-
˜ ˜ ˜ ˜
kijenmej ippaer. 8 Ij ba nan pan, im ear ba: “Komwin  kot lok 
˜ ˜
kom bwe enaaj m okaj im kwa- an ajri rane  itok nan ippa, im
˜ ˜
˜ ˜ komwin  jab kabojrak er konke
lok ekajet jimwe  nan er. Bo- ˜ ˜
˜ ro rej ainwot ajri rein renaaj jo-
tab ne Nejin armej1 enaaj itok, ˜ ˜ ˜
˜ ˜ lot Aelon eo an Anij.1 17 Ij ba
enaaj ke lo jabdewot en ewor ˜ ˜ ˜ ˜
˜ nan kom bwe e lanne jabdewot
an tomak rot in ilo la l in?”
9 Ear bar kwa lok ˜ ˜ ˜
18:11 1 Lejan ej ne juon eo em oj an ma-
 juon waan-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jonak nan ro rej kowanok er re ej babu ak pad ippan juon eo ej-
˜ ˜ ˜
˜
jab paleen. 18:15 1 Kajin Grik, “ninnin
make im rej watok ro jet bwe ej- ˜
ko.” 2 Ak “bwe en kojeraam man  er.”
˜
18:8 1 Lale “Nejin armej” ilo Kome le- 18:16 1 Ak “Kien eo an Anij.” Lale “Ae-
˜ ˜ ˜
le Ko. lon eo an Anij” ilo Kome le le Ko.
163 LUK 18:18-38
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
armej ejjab kaorok Aelon eo an ba: “Komar ilok  jan men ko
˜ ˜
Anij ainwot juon ajri, armej in otemjej mweiem  im loor eok.”
˜ ˜ ˜ ˜
eban de lo ne Aelon in nan jidik.” 29 Im Jesus euwaak im ba: “Ij
˜ ˜ ˜
18 Innem juon iaan ri-tol ro ba nan kom bwe jabdewot eo
˜ ˜ ˜ ˜
an ri-Ju ro ear kajjitok ippan ear ilok  jan mweo  im on, ak
˜ ˜ ˜
im ba: “Ri-Kaki Em man,  ta eo kora eo paleen, ak ro jein ak
˜ ˜
ij aikuj kom mane  bwe in ma- ro jatin, ak jinen im jeman, ak
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ron jolot mour indeeo?” 19 Im ro nejin kon wot Aelon eo an
˜ ˜
Jesus ear ba: “Etke kwoj ba Anij, 30 enaaj lap lok  an buki
˜ ˜
bwe na juon eo em man?  Ejje- men kein kiio. Innem ilo juk-
˜ ˜ ˜
lok  juon en em man,  Anij wot. jukun pad1 eo ej itok wot, ar-
˜ ˜ ˜ ˜
20 Kwoje la kon kien kein: mej in enaaj bok mour indeeo.”
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
‘Kwon jab lejan, kwon jab uror, 31 Innem ear bok rijjilok ro
˜ ˜ ˜
kwon jab ko ot,  kwon jab riab 12 im ear ba nan er: “Jej ilok 
˜ ˜
nae  bar juon, im kwon kautiej nan Jerusalem, im aolep men
˜
jema  m im jinom.’”  21 Im ear ko ri-kanaan ro rar jeje kaki
˜
ba: “Iar pokake aolep kien kane  kon Nejin armej ˜ renaaj jej-
˜ ˜
jan ke iar dik.” 22 Ke Jesus jet kutieer. 32 Nan waanjo-
˜ ˜ ˜
ear ron uwaak eo an, ear ba nak, renaaj liaake lok  nan ar-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nane: “Ej wor wot juon men mej in aelon ko im renaaj
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kwojjanin kom mane.  Kwon wia- kom man  kojak kake im kajoo-
˜ ˜
kake aolep men kan mwei  om,  ke im kaplouki. 33 Im alikin
˜ ˜ ˜
im ajeji toprak ko nan ro reje- aer naaj den loke,  renaaj mane. 
˜ ˜ ˜ ˜
ram ol im kwonaaj mweiie  ilan. Botab ilo raan en kein kajilu,
˜ ˜
Innem kwon itok im loor eo.”1 enaaj bar mour.” 34 Ak rijji-
˜ ˜ ˜
23 Ke em maan  eo ear ron men lok ro rar jab je la ta me le-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
in, ear lukkuun burom oj konke lein men kein konke em oj noo- 
˜
ear kanooj in mweiie.  je me le lein naan kein jan er.
˜
24 Jesus ear reilok  nane im 35 Ke Jesus ear epaake lok 
ear ba: “Enaaj kanooj in pen ˜
˜ Jeriko, ekar wor juon em maan 
an ro remweiie  de lo ne lok  Ae- epilo ear jijet iturin ia l eo im
˜ ˜ ˜
lon eo an Anij! 25 Ilo mool,  ej owar. 36 Ke ear ron ainik-
epidodo lok  an juon kame l de- ien an juon jarlepju etal iturin-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lo n ilo ro nin juon nito lin keke lok,
 ear jino kajjitok ippan ar-
˜ ˜ ˜
jan an juon ri-mweiie  de lo n ilo mej ro kon ta eo ej wa lok. 
˜ ˜ ˜
Aelon eo an Anij.” ˜ 26 Ro rar 37 Im rar ba nane: “Jesus ri-
˜ ˜
ron men in rar ba: “Ne aindein,
˜ ˜ Nazeret ne  tok!” 38 Innem
won emaron mour?” 27 Ear ˜
ear lam oj im ba: “Jesus, Nejin
ba: “Men ko armej rebani, Anij ˜ ˜ ˜
˜ ˜ Devid,1 kwon turiamokake  eo!”
emaroni.” 28 Botab Piter ear ˜ ˜
18:30 1 Lale “Jukjukun pad” ilo Kome-
˜
18:22 1 Lale kome le le eo itula l ilo Mt le le Ko. 18:38 1 Lale “Nejin Devid” ilo
˜
4:20. Kome le le Ko.
LUK 18:39–19:14 164
˜ ˜ ˜
39 Ak armej ro rej pad im-  ainwot juon an ri-lo lok.  7 Ke
˜
aan rar luuki im ba bwe en rar lo men in, rar aolep wuno-
˜ ˜
jab keroro, botab ear ko l laaj- jidikdik im ba: “Lee  n emoot im
˜ ˜ ˜
lok  wot ainikien im ba: “Ne- pad ilo mwee  n im on rijjerawi-
˜ ˜ ˜ ˜
jin Devid, kwon turiamokake  wi en.”  8 Botab Zakkios ear
˜ ˜ ˜ ˜
eo!” 40 Im Jesus ear bojrak jutak im konnaan nan Irooj im
˜ ba: “Irooj, inaaj le lok
im ba bwe ren boktok em maan   jimatta-
˜ ˜ ˜ ˜
eo nan ippan. Ke em maan  eo nin aolepen men ko mwei  o nan
˜ ˜ ˜
ear itok, Jesus ear kajjitok ip- ro rejeram ol, im jabdewot men
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
pan im ba: 41 “Ewor ta ima- ko iar buki jan armej ilo ao kar
˜
˜ ˜ ˜ riab, inaaj karo ol  lok  ak eman
ron kom mane  nan kwe?” Ear
˜ alen an naaj lap lok.”  9 Innem
uwaak im ba: “Irooj, kwon
˜ Jesus ear ba: “Rainin emoottok
kom man  bwe in bar lo lokje  n.”
 ˜ ˜
˜ ˜
42 Im Jesus eba nane: “Kwon lom  o or  nan mwiin,  konke em- 
˜ ˜ maan  in ej bar nejin Ebream.
lo lokje  n.
 Am tomak ear komo-
ur eok.” 43 Innem ilo iien eo 10 Nejin armej1 ear itok bwe
˜ ˜
wot, em maan  eo ear bar lo lok-  en kappukot ro rejebwabwe im
jen,  im ear jino loore Jesus im lom  o oren  er.”
˜ ˜ ˜
nobar Anij. Bareinwot, ke ar- 11 Ke ri-ka loor ro rar ron-
mej ro rar lo men in, er aolep jake men kein, ear bar kwa-
˜ ˜ ˜
rar nobar Anij. lok  juon waanjonak konke ear
˜
19 Jesus ear de lo ne lok  Je- epaake lok  Jerusalem im rar
˜ ˜ ˜
riko im ear etal ilujen- lomnak  bwe Aelon eo an Anij1
˜
lok.
 2 Ekar wor juon em maan
˜
 enaaj kajju wa lok.  12 Kon
˜ men in, ear ba: “Juon em maan 
ijin etan Zakkios, ear juon ri- ˜
˜ ˜ ˜ eutiej ear pojakin etal nan juon
toltol eowoj eutiej im emweiie.  ˜
˜ jikin etto lok  bwe en erom kiin,
3 Em maan  in ear kajjion in pu- ˜
kot kilen bwe en lo Jesus, bo-
˜ innem bar jep laak. 13 Botab
˜ ˜ ˜ ˜
tab ear jab maron konke eka- mokta  jan an kar etal, ear kur-
˜ ˜ ˜
du im epenjak mejan ippan tok jonoul iaan ri-karejar1 ro
˜ ˜ ˜
jarlepju eo. 4 Kon men in, an im ear le lok  nan er jonoul
˜ ˜ ˜ ˜ mina2 im ba, ‘Komwin  koor lok 
ear ettor im tallone juon woj- ˜ ˜
˜ jaan kein mae  iien inaaj ro ol- 
ke sycamore1 bwe en maron ˜ ˜ ˜
lo Jesus konke ej pojakin itok
˜ tok.’ 14 Botab armej in aelon
˜ eo an rar dike, im rar jilkin lok 
ijo tok. 5 Ke Jesus ear topar- ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ jet aer rukkonono nan ippan
lok  ijo, ear reilon lok  im ba
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nane: “Zakkios, kwon m okaj 19:10 1 Lale “Nejin armej” ilo Kome-
˜
im to la ltak bwe ij aikuj pad le le Ko. 19:11 1 Ak “Kien eo an Anij.”
˜ ˜ ˜ ˜
ilo mwee  n im om rainin.” 6 In- Lale “Aelon eo an Anij” ilo Kome le le
˜ ˜
Ko. 19:13 1 Ak “ri-komakoko.”
 2 Juon
nem ear m okaj im to, im ear ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ mina ej tarrin on aan juon ri-jerbal ne
m on on o in karwaineneik Jesus ˜ ˜ ˜ ˜
ej jerbal iumwin 3 allon. Mina ej jaan
19:4 1 Ak “fig-mulberry.” jelba im ej tarrin 100 drachma.
165 LUK 19:15-34
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
bwe ren ba nane, ‘Komij jab ko- kon jaan? Ne kwon kar kom ma- 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
naan
 bwe ˜ kwon kiin nan kom.’
ne men in, innem inaj lak kar
˜ ˜ ˜
15 “Alikin an kar erom kiin1 ro oltok,  in kar buki ippan or-
˜
im jep laak, ear kurtok ri- lok  ko aer.’
˜ ˜ ˜ ˜
karejar ro ear le lok 24 “Innem ear ba nan ro rej
˜ ˜
 jaan2 nan
˜
˜ ˜ ˜
er bwe en je la jonan toprak ko jutak ijo, ‘Bok mina ne  jan lone 
˜ ˜
rar kom mani. 
im le lok 16 Ri-karejar
 nan ri-karejar eo jo-
˜ ˜ ˜
eo kein kajuon ear wonmaan- noul an mina.’ 25 Botab rar 
tak im ba, ‘Irooj, iar koor lok ˜ ˜
ba nane, ‘Irooj, ewor kadede jo- ˜
˜
mina eo kwaar letok nan jo-
˜ noul an mina!’ 26 Ear uwaak
noul mina.’ 17 Im ear ba ˜
˜ im ba: ‘Ij ba nan kom bwe jab-
nane, ‘Kwe juon ri-karejar em- ˜ ˜ 
dewot eo ewor an eddo, naaj le-
man,
 elukkuun em man ˜ ˜  men eo ˜ ˜
˜ lok  elon lok  eddo ko nane. Bo-
˜
kwaar kom mane!  Konke kwaar ˜
˜ tab eo ejje lok  an eddo, mene
tiljek kon juon men elukkuun ˜
˜ enaaj wor jidik an eddo ak naaj
˜ ˜
˜ ˜ ˜
dik, kwonaaj bok eddon jonoul bok jane. 27 Bareinwot, ko-
jikin.’ 18 Innem ri-karejar eo ˜ ˜ ˜
mwin  boktok nan ijin ri-kojdat
kein karuo ear itok im ba, ˜ ˜
ro ao im rar jab konaan  bwe in
‘Irooj, iar koor lok ˜ ˜  mina eo
kiin nan er, im komwin˜  man  er
kwaar letok nan lalem mina.’ ˜
nan mej ˜ imaan ˜  meja.’”
19 Im ear bar ba nan ri-karejar 28 Alikin an kar ba men
˜ ˜ ˜ ˜
in im ba, ‘Kwonaaj bok ed- kein, ear wonmaan  lok wot ilo
˜ ˜
don lalem jikin.’ 20 Botab bar ia l eo an lok  nan Jerusa-
juon ri-karejar ear itok im ba, lem. 29 Ke ear epaake lok  Bet-
˜
‘Irooj, enin ej mina eo am, peje im Betani ilo to l eo etan 
˜
iar nooje  ilo juon m ottan nuk-
To l Olive, ear jilkin lok  ruo iaan
˜
nuk. 21 Iar kom mane ri-ka loor ro an, 30 im ear ba:  men in
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kon ao mijak eok, konke kwe “Komiro iwoj nan bukwon ne 
˜ ˜ ˜
juon em maan imaan  nana. Kwoj kad-
im ne komiro topar lok, 
˜ ˜ ˜ ˜
diwoj jan jaan ko kwaar jab komiro naaj lo juon koon in
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kade lo ni im kwoj mad donkey em oj lukwoje im ejje lok  m od 
˜ ˜
jan men ko kwaar jab kalibwi- en enanin kar uwe ioon. Komi- ˜
ni.’ 22 Im ear ba nane, ‘Kwe ro en je late im boktok nan ijin.
˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜
juon ri-karejar nana, inaaj ko- 31 Botab ne jabdewot ej kajji-
˜ ˜
jerbal naan kane  am nan ekaje-
tok ippemi im ba, ‘Etke komi-
˜ ˜ ˜ ˜
te eok. E lanne kwoj ba bwe na ro ej je late koon ne?’  komiro en
juon em maan  nana im ij kaddi-
˜ ˜ ˜ ˜ ba, ‘Irooj ej aikuji.’” 32 Innem ˜
woj jan jaan ko iar jab kade lo ni
ro ear jilkin lok
˜ ˜  er rar etal im
im mad  m od jan men ko iar jab ˜ ˜
loe koon in donkey eo ainwot
kalibwini, 23 etke kwaar jab ˜
˜ ˜ ˜ an kar ba nan er. 33 Ak ke ˜ ˜
likuti jaan2 ko ao ilo im on kak-
rej je late koon eo, armej ro ne-
˜ ˜ ˜ ˜
19:15 1 Ak “bok maron ioon aelon eo.” jier donkey eo rar ba: “Etke ko-
19:15, 23 2 Kajin Grik, “jelba.” miro ej je late koon ne?”  34 Im
LUK 19:35–20:7 166
˜ ˜ ˜
rar ba: “Irooj ej aikuji.” 35 In- deka konke kwaar jab konaan 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nem rar bok loke  nan ippan je la kon iien eo kar etale eok.”
˜ ˜ ˜
Jesus, im rar ere ioon kon kopa 45 Innem ear de lo n lok  ilo
˜
ko aer, im Jesus ear uwe ioon. tampe l eo im jino kadiwoj-
36 Ke ej ilok,  armej ro rar lok  ri-wiakake ro, 46 im ear ba
˜ ˜
er loki  kopa ko aer ioon ia l nan er: “Jeje ko rej ba, ‘Naaj li-
˜ ˜
eo. 37 Ilo iien eo ej epaake lok  kut mweo  im o bwe en jikin an
˜ ˜ ˜
ia l eo me ej wanla l lok  jan To l armej jar,’ botab em oj ami uko-
˜
Olive, juon jarlepju e lap in ri- te bwe en im on ri-ko ot.” 
˜ ˜ ˜ ˜
ka loor ro an rar jino aer lanlon 47 Aolep raan ear pad ilo
˜ ˜
im rar ko l laaj ainikieer im no- tampe l eo im katakin armej ro.
˜ ˜
bar Anij kon aolep menin bwi- Burij ro reutiej im skraib ro im
˜ ˜ ˜
lon ko rar loi. 38 Rar ba: “Eje- ri-tol ro an armej ro rar pukot
˜ ˜
raam man  wot Kiin eo ej itok kilen aer mane,  48 ak rar jab
˜ ˜ ˜
ilo etan Jeova!1 Aenom man  ilo maron konke aolep armej ro re-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lan, im nobar en ilok  nan ijo lakkar pad ippan bwe ren ron-
˜ ˜
eutiejtata ilan!” 39 Botab jet jake.
˜
iaan Parisi ro rej pad ibwil-
jin jarlepju eo rar ba: “Ri-Kaki,
˜
20 Juon raan ke ear katakin
armej ro ilo tampe l eo im
˜
kwon kauweiki ri-ka loor rane  kwa lok  kon ennaan eo em man, 
am.”  40 Ak ear uwaak im ba: ˜
˜ ˜ ˜ burij ro reutiej im skraib ro im
“Ij ba nan kom bwe e lanne re- ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ri-tol ro an ri-Ju ro rar itok nan
˜ ˜ ˜
naaj ikon, deka ko renaaj la-
˜ ippan 2 im ba: “Kwomaron ke
m oj.” ˜ ˜ ˜ ˜
kwa lok  nan kom won ne  ear ko-
˜ ˜ ˜
41 Ke ear epaake lok  Jerusa- maron eok bwe kwon kom mani 
˜ ˜ ˜
lem, ear kalimjeke im ear jan men kein? Im kwaar bok jan ia
˜ ˜
42 im ba: “Yokwe ke kwon kar am malim?” 3 Ear uwaake er
˜ ˜ ˜ ˜
je la rainin kon men ko re- im ba: “In kajjitok juon kajjitok
˜ ˜
naaj kar lewaj aenom man  nan ippemi mokta,  im komwin  uw-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kwe. Botab kiio em oj nooji  bwe aak eo. 4 Won eo ear koma-
˜ ˜ ˜
kwon jab loi. 43 Ej itok wot ron Jon bwe en peptaiji armej
˜ ˜
iien eo ne ro rej kojdate eok ro, Anij1 ke ak armej?” 5 In-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
renaaj kalok juon worwor ipe- nem rar ˜ konnaan nan doon
˜ ˜ ˜ ˜
laakum kon a la l ko rekkan bo- im ba: “Ne jeba, ‘Anij,’ enaaj
˜
raer, im renaaj kaapoo l eok im ba, ‘Innem etke komar  jab to-
˜ ˜ ˜
nitbwil1 eok jan aolepen pe- make?’ 6 Botab ne jeba, ‘Ar-
˜
laakum.  44 Innem renaaj ka- mej,’ aolep armej rein renaaj
˜ ˜ ˜
pedakilkil eok im man  ajri ro kad koj nan mej konke rej luk-
˜ ˜ ˜
nejum.  Ejje lok  juon deka ilo ji- kuun tomak bwe Jon ekar juon
˜ ˜
kin in enaaj pad ioon bar juon ri-kanaan.” 7 Kon men in, rar
˜ uwaak im ba bwe rejaje ia eo
19:38 1 Lale “Jeova” ilo Kome le le Ko.
˜ ˜
19:43 1 Ak “kaentaan.” 20:4 1 Kajin Grik, “lan.”
167 LUK 20:8-22
˜ ˜ ˜
Jon ear bok an maro kallib in.’ 15 Innem rar iper- ˜ n jane.
˜ ˜ ˜
8 Im Jesus eba: “Ne aindein, lok  jan jikin kallib kureep eo
˜ ˜ ˜ ˜
iban kwa lok  nan kom won eo
im mane  nan mej. Kiio ta eo
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ear komaron eo nan kom mani em maan  eo an jikin kallib ku- 
˜ ˜
men kein.” reep eo enaaj kom mane  nan
9 Innem ear jino an kwa lok er? 16 Enaaj itok im man   ri-
˜ ˜
waanjonak in nan armej ro im kallib rein im le lok  jikin kallib
˜ ˜ ˜
ba: “Juon em maan 
kureep eo nan ro jet.” ear kom ma- 
˜ ˜
ne juon an jikin kallib kureep Ke armej ro rar ron men in,
im le lok  bwe jet ri-kallib ren
rar ba: “Eban wa lok  men in!”
˜ ˜ ˜ ˜
kojerbale.1 Innem ear etal nan 17 Botab ear reilok
˜ ˜  nan er im
bar juon aelon im eto an jako. ba: “Innem ta me le lein eoon in
˜ ˜ ˜
10 Ke ear jejjet iien mad ej ba: ‘Deka eo rukkal ro  m od,
em maan  eo ear jilkin lok ˜  juon ˜
rar kojekdo one ˜  em oj an oktak
iaan ri-karejar1 ro an nan ip- ˜ ˜
˜ im erom deka eo eaoroktata’?
pan ri-kallib ro bwe ren le lok ˜ ˜
˜ ˜ 18 Aolep ro renaaj wotlok ˜
  nan
nane koj eo an jan jikin kal- ˜
˜ ioon deka in, renaaj tipdikdik.
˜
lib kureep eo. Botab ri-kallib ˜ ˜
Im jabdewot eo deka in ej ure,
ro rar mane  ri-karejar eo im jil-
enaaj pedakilkil.”
kin loke  ak rar jab le lok  jabde- ˜
˜ ˜ 19 Skraib ro im burij ro reu-
wot men nane. 11 Innem ear tiej rar je la bwe ear waanjo-
˜
˜ ˜ ˜
jilkin lok  bar juon ri-karejar, bo-
nak kon er, innem rar pu- ˜
tab rar bar mane 
kot kilen aer jibwe ilo iien eo im kom- 
man bwe en jook im jilkin loke ˜ 
wot. ˜ Ijoke, rar mijak armej ro. ˜
ak rar jab le lok  jabdewot men ˜
˜ 20 Alikin aer kar etale mak
˜  ut-
nane. 12 Kon men in, ear jil- ˜
kut ko an, rar ko l laiki jet em-
˜ ˜

kin lok  ri-karejar eo kein kajilu,
maan  ilo ittino bwe ren riab
˜ ˜ ˜ ˜
botab rar bar mane 
ainwot ne er armej em man. im kakoiki.  In-
13 Innem em maan  eo an jikin ˜ ˜
˜ nem rar jilkin lok  er nan ippan
kallib kureep eo ear ba, ‘Ta eo
˜ Jesus bwe ren pukot kilen aer ˜
inaaj kom mane  ˜
kiio? Inaaj jil- ˜ ˜
maron kom man
˜ ˜ ˜  bwe en bod
kin lok  le neju ejitonboro ippa, ˜ ˜
an kome le le, konke ren ma-
im renaaj kautieje.’ 14 Ke ri- ˜ ˜
ron liaake lok ˜
 nan kien im kom- 
kallib ro rar loe, rar konnaan ˜
˜ ja1 eo. 21 Im rar kajjitok ip- ˜
ippan doon im ba, ‘Enin ar- ˜ ˜ ˜
˜
pan im ba: “Ri-Kaki, kom je la
mej eo enaaj jolote jikin kallib ˜
in. Jen mane  bwe men ko kwoj ba im katakin
bwe en ad jikin ˜
kaki rejimwe  im kwojjab kali-
˜ ˜ ˜
20:9 1 Bolen em maan in ear kom man
 jek lok.  Kwoj katakin armej ro
˜ ˜ ˜
kon ippan ri-kallib rein bwe ren kab le- mool
˜
 eo kon Anij. 22 Ak kiio
lok jet iaan leen jikin kallib kureep eo kwo˜ lak lale emalim ˜
ke1 bwe
˜ ˜ ˜ ˜
nane bwe en tarrin on aan aer kojer-
bal jikin kallib eo an. 20:10 1 Ak “ri- 20:20 1 Ak “kabna.” 20:22 1 Ak “ejim-

˜
komakoko.”
 we ke.”
LUK 20:23-45 168
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jen ko l la eowoj nan Sizar?”1 jimjuon enaaj paleek lio ke ao-
˜
23 Botab ear kile aer etao im lepeer rar mareiki?” 
˜ ˜
ear ba nan er: 24 “Letok juon 34 Jesus ear ba nan er: “Ar-
˜ ˜
denarios1 bwe in lale. Pijain mej in jukjukun pad1 in rej
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
won in ej wa lok mare,
 35 ak ro tollokier
 ilo jaan in im  nan
˜ ˜
etan won in ie?” Rar uwaak im mour ilo jukjukun pad eo ej
ba: “Sizar.” 25 Im eba: “Eok- itok im renaaj jerkakpeje, re-
˜
we, komij  aikuj le lokban mare.
 36 Ilo mool,
 nan Sizar  reban
˜ ˜ ˜ ˜
men ko an Sizar, im le lok bar mej konke renaaj ainwot  nan
˜
Anij men ko an Anij.” 26 Rar enje l ran.  Im konke renaaj bar
˜ ˜ ˜
jab maron kom man jerkakpeje, renaaj nejin Anij.
 bwe en bod
˜ ˜
an kome le le imaan 37 Ak ilo mool,
  ilo bwebwena-
mejan ar-
˜
˜ ˜ ˜ ˜
mej ro, ak rar ikon konke reb- to eo kon wojke eo eurur,
˜ ˜ ˜
wilon kon uwaak eo an. Moses ear kaalikkar bwe ro re-
˜
27 Botab jet iaan Saddusi1 mej renaaj bar mour ke ear ba
ro ak ro rej ba bwe ejje lok bwe Jeova1 ‘ej Anij eo an Eb-  jer-
˜
ream, Aisak, im Jekob.’ 38 Ej ˜
kakpeje, rar itok nan ippan im
ba: 28 “Ri-Kaki, ˜
Anij an ro remour im jab an ro
˜ Moses ear je ˜
im ba, ‘Ne juon em maan remej, konke ippan Anij,1 ao- emej
˜ ˜ lep im mour.” 39 Innem jet
jan lio paleen ak ejje lok  nejier-
ro, leo jatin1 ej aikuj mareiki iaan skraib ro rar uwaak im ba: 
˜ ˜ ˜“Ri-Kaki, ejimwe  ˜
am uwaak.”
kora eo konke en lak wor ne- ˜
jierro, en tarrin nejin leo ekar 40 Rar ba men in konke rar jab
˜ ˜ ˜ ˜
mej.’ 29 Kiio ewor jimjuon bar peran in kajitukini nan ji-
dik. ˜
em maan  rej jemjati. Leo ˜  erutto ˜
˜ ˜
41 Kon men in, ear kajjitok ˜
ear bok juon paleen, botab ear ˜
mej ak ejje lok  nejin. 30 Leo
ippaer im ba: “Innem etke rej 
ba bwe Christ ej nejin Devid? ˜ ˜
kein karuo ear mareik  kora eo,
ak ebar mej. 31 Ear bar wa- 42 Devid make ear ba ilo bo-
˜ ˜
kin Sam im ba, ‘Jeova1 ear ba
lok ejja men in wot nan leo kein ˜ ˜ ˜
kajilu. Aolep jemjati ro jim- nan ao Irooj: “Kwon jijet ituan-
˜
˜ ˜ ˜ ˜
juon rar mareik  bwijmaronin peiu 43 mae
kora eo, botab  iien
˜ ˜
er aolep rar inaaj likut ro rej kojdate eok
˜ mej ak ejje
bwe ren eran neem.”’ ˜ ˜
lok  ne-
 44 In-
jier. 32 Aliktata, kora eo ear ˜ ˜
˜
nem ewi waween an maron ne-
mej. 33 Kiio ilo iien jerkak- ˜ ˜ ˜
˜
jin Devid ke Devid ear aninnini
peje en,  won iaan em maan  rein
im ba Irooj?”
20:22 1 Ak “Irooj Lap ˜
˜ ˜
 lap eo an Rom.” 45 Ke aolep armej ro rej ron-
20:24 1 Jaan jelba in Rom. Lale “De- jake, ear jiron˜ lok  ri-ka loor ro
˜ ˜
narios” ilo Kome le le Ko. 20:27 1 Lale
˜ ˜ ˜
“Saddusi” ilo Kome le le Ko. 20:28 20:34 1 Lale “Jukjukun pad” ilo Kome-
˜ ˜
1 Baibo l ejjab lukkuun kaalikkar won le le Ko. 20:37, 42 1 Lale “Jeova” ilo
˜ ˜ ˜
eo erutto lok  iaan Kome le le Ko. 20:38 1 Ak “imaan
 im won eo edik lok  me-
˜
jemjati rein rar mej. jan Anij.”
169 LUK 20:46–21:14
˜ ˜
an im ba: 46 “Komwin  k˜ ojpa- rupi aolep deka kein im ejje lok 
˜ ˜
rok kom jan skraib ran.  Ne rej juon iaaer enaaj pad ioon bar
˜ ˜ ˜
itoitak rej konak  kopa ko rae- juon.” 7 Innem rar kajjitok im
˜ ˜ ˜ ˜
tok, im rekonaan  bwe armej ba: “Ri-Kaki, naat eo men kein
ren yokyokwe er ilo jikin wia ˜
˜ ˜ renaaj wa lok,  im ta koka l le eo
ko. Bareinwot, rekonaan  bwe enaaj kaalikkar bwe men kein
ren jijet ilo jea ko imaanta-
˜ ˜
 rej pojakin wa lok?”  8 Ear uw-
ta1 ilo im on kabun ko, im ilo aak im ba: “Komwin  lale bwe
˜ ˜ ˜ ˜
jikin ko rem mantata  ilo iien ko- ren jab mo  ne  kom konke elon
˜
jota ko. 47 Rej buki men ko renaaj itok ilo eta im ba,
˜ ˜ ˜ ˜
mweien
 kora ro emej loma-  ‘Na Christ,’ im renaaj bar ba,
˜
ro paleer,1 im rej kaetok aer jar ‘Epaaktok iien eo.’ Komwin  jab
˜ ˜ ˜ ˜
nan komje mejan armej. Enaaj
˜ loor armej rein. 9 Bareinwot,
lap lok  an armej rein bok kaje ˜ ˜ ˜
˜ ne kom naaj ron kon tarinae 
jan ro jet.” ko im poktak1 ko, komwin  jab
21 Jesus ear reilok  im loe ˜ ˜ ˜
˜ lo lno n. Men kein rej aikuj wa-
an ri-mweiie  ro likut ˜
lok  mokta,  botab ejjab me le lein
menin le lok  ko aer ilo jikin jaba bwe enaaj kajju itok jem lokin.” 
ko. 2 Innem ear bar lo juon ˜
˜ ˜ ˜ ˜ 10 Innem ear bar ba nan er:
kora ejeram ol im emej leo pa- “Juon la l enaaj tarinaeik  bar
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
leen ej jaba kon ruo jaan jid- juon la l, im aelon ko renaaj ta-
˜ ˜
dik,1 3 im ear ba: “Ij ba nan rinaeik  doon. 11 Bareinwot,
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kom bwe e lap lok  jo nan eo k or a enaaj wor mak  utkut la l ko re l-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
in ejeram ol im emej leo paleen lap, im enaaj wor nuta im na-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ear likuti jan aolep armej rein. ninmej ko rekapopo ilo elon ji-
˜
4 Armej rein rar jaba kon kin ko. Enaaj wa lok  men ko
˜ ˜
bween men ko mweieer.  Botab rekaamijak, im koka l le ko re l-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kora in, mene ejeram ol ak ear lap renaaj wa lok  ilan.
˜ ˜ ˜
jaba kon aolepen men ko enaaj 12 “Botab mokta  jan an men
kar mour kaki.” kein aolep wa lok,  armej renaaj
˜
5 Tokalik, ke jet armej rar jibwe kom im kaentaan kom,
˜

˜ ˜ ˜ ˜
konono kon tampe l eo, kon an im renaaj liaake lok  kom nan
˜ ˜ ˜ ˜
aiboojoj kon deka ko rem man  im on kabun ko kab jikin kal-
˜ ˜
im men ko kar aji nan Anij, buuj ko. Bareinwot, renaaj
6 ear ba: “Ikijjeen men kein ko- bok lok
˜
kom nan imaan
˜
 kiin
˜
˜ 
mij  loi kiio, juon iien naaj ˜ ˜
ro im komja1  ro kon wot eta.
˜
20:46 1 Ak “re m mantata.”  20:47 13 Ilo waween in, kom naaj
˜ ˜ ˜ ˜
1 Kajin Grik, “Rej oran lok  m oko im-
 maron kwa lok  naan nan ro
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
on kora ro emej lomaro  paleer.” 21:2 jet. 14 Kon men in, komwin 
1 Kajin Grik, “ruo lepta.” Ruo lepta ej ˜
˜ ˜ ˜ jek ilo buruomi bwe kom
on aan juon ri-jerbal ne ej jerbal iu-
˜
mwin 10 minit. Lale “Lepton” ilo Kome- 21:9 1 Ak “kioja lja l.” 21:12 1 Ak “kab-
le le Ko. na.”
LUK 21:15-34 170
˜ ˜ ˜
ban kommalmel lok  i maan
 25 “Bareinwot, enaaj wa lok 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kon waween ami naaj jojo- koka l le ko ilo a l, allon im iju
˜ ˜
mare kom make. 15 Inaaj le- ko. Aelon ko ilo la l in re-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
waj malotlot nan kom im kwa- naaj pad ilo entaan konke re-
˜ ˜
lok  ta ko komwin  ba, im aolep jaje ren etal ia lok  kon wot
˜ ˜ ˜
ro rej jumaik  kom reban ko- an lap ainikien an lojet  nur-
˜ ˜ ˜ ˜
jekdo oni  men kein ak akwaale nur im limaaj  no no.  26 Armej
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kom kaki. 16 Mene ro jeme- renaaj lot lok  kon aer lo lno n
˜ ˜
mi im jinemi kab ro jeimi im im kon aer ekkoljake ta ko re-
˜ ˜ ˜
jatimi im ro nukumi im m ot- naaj wa lok  ilo la l in, konke ka-
˜ ˜
tami, ak renaaj liaake lok1  kom.  joor ko ilan renaaj em mak  ut-
˜
Innem naaj man  jet iaami im kut. 27 Innem renaaj lo an
˜
kom naaj mej, 17 im armej Nejin armej1 itok ilo juon ko-
˜ ˜
otemjej renaaj dike kom kon do kon kajoor im aiboojoj e lap.
˜ ˜ ˜
wot eta. 18 Ijoke ejje lok  juon 28 Botab ne men kein renaaj
˜
iaan koo lan borami enaaj jako. jino wa lok,  komwin  jutak im
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
19 E lanne komij  kijenmej, kom reilon lok  konke epaaktok iien
naaj lom  o oren  mour ko ami. lom o oren  kom.” 
˜ ˜
20 “Botab, ne kom naaj lo 29 Innem ear kwa lok  juon
˜ ˜ ˜
an jarin tarinae  ko kaapoo- waanjonak nan er im ba: “L om-
˜ ˜ ˜ ˜
le Jerusalem, kom naaj je la nak
 m ok kon wojke fig im ˜ ao-
˜
bwe epaaktok iien an jeepep- lep wojke ko jet. 30 Ne eji-
lok.
 21 Innem ro ilo Judia ren no wa lok  bwilikeer, kom naaj
˜ ˜ ˜
jino ko nan to l ko, ro rej pad ilo loi im je la bwe epaaktok iien
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Jerusalem ren ilok  jane, im ro maan an.1  31 Ilo ejja waween
˜ ˜ ˜
rej jokwe ilo bukwon ko repaa- in wot, ne komij  lo an men kein
˜ ˜ ˜
ke ren jab etal nane, 22 kon- wa lok,  komwin  je la bwe epaak-
˜ ˜
ke raan kane  rej raanin kaje1 tok Aelon eo an Anij.1 32 Ij ji-
˜ ˜
bwe en jejjet kutien aolep men ron kom bwe epepen in eban
˜ ˜ ˜
ko kar je. 23 Ejerata wot kora jako mae  iien men kein aolep
˜ ˜ ˜ ˜
ro rebororo  im kora ro rej kan- renaaj wa lok.  33 Lan im la l
˜ ˜ ˜ ˜
ninnin ilo tore en!  Enaaj lap en- renaaj jako botab naan ko ao
˜ ˜
taan ilo anin im naaj kaje ar- rejjamin jako.
˜ ˜
mej ro ie. 24 Renaaj mej kon 34 “Komwin  kojparok kom
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jaje, im naaj bok er nan aelon make bwe buruomi en jab ob-
ko jet im kajipokweik  er, im ar- ˜ ˜
˜ ˜ rak kon tor,1 kadek, im inepa-
mej in aelon ko1 renaaj jujuu- ˜
ta ko an mour in, ne eaab kom
ri Jerusalem mae  iien ejem lok  ˜ ˜
˜ ˜ naaj ilbok ne raan eo enaaj itok
iien ko2 an ri-aelon ko. ˜
21:27 1 Lale “Nejin armej” ilo Kome le le
21:16 1 Ak “ketake.” 21:22 1 Ak “iden- Ko. 21:30 1 Ak “iien rak.” 21:31 1 Ak
˜ ˜
one.”
 21:24 1 Ak “ri-Gentile,” ro rejjab “Kien eo an Anij.” Lale “Aelon eo an
˜ ˜
ri-Ju. 2 Kajin Grik, “iien ko kar karo- Anij” ilo Kome le le Ko. 21:34 1 Ak “ le
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ke.” jan jonan m ona.”
171 LUK 21:35–22:17
˜ ˜ ˜ ˜
ilo jidimkij 35 ainwot juon au- menninmour nan iien Kwoj-
˜
jiid. Enaaj itok ioon aolep ar- kwojin Kijoone eo, 8 Jesus
mej ro rej jokwe ilo aolepen ear jilkin lok  Piter im Jon im
˜ ˜
la l in. 36 Komwin  ruj wot, im ear ba: “Komiro etal im ko-
˜ ˜ ˜ ˜
˜ pooje kojota eo nan Kwojkwoj-
komwin  akwe lap nan Anij iien ˜ ˜ ˜
˜ in Kijoone eo bwe jen m ona.”
otemjej bwe komwin  maron e l- ˜
˜ ˜ 9 Im rar ba nane: “Ia eo ko-
la jan men kein renaaj aikuj ˜ ˜ ˜
in wa lok,  im bwe komwin  ma- konaan  bwe komin ilen ko-
˜ ˜ ˜
ron jutak imaan  mejan Nejin ar- pooje ˜ ie?” 10 Im eba nan er:
˜
mej.” ˜ “Ne komiro naaj topar lok  Je-
37 Ne ej raan, Jesus ej kata- rusalem, juon em maan  ej ko-
˜ ˜
kin armej ro ilo tampe l eo, bo- tak juon nien dan enaaj iioo-
˜ ˜ ˜ ne komiro. Komiro loore lok 
tab ne ej bon ej etal nan to l ˜ ˜
˜ nan mweo  enaaj de lo n lok  ie,
eo etan To l Olive im pad ie. ˜
˜ 11 im komwin  ba nan em- 
38 Innem aolep armej ro rekon ˜
˜ ˜ ˜ maan
 eo im on mweo,  ‘Ri-Kaki
etal in jibbontata nan ippan ilo
˜ ej ba: “Ewi ruum in an ri-lotok
tampe l eo bwe ren ronjake. ˜ ˜ ˜
˜ me imaron kojota1 ie ippan ri-
22 Kiio ear epaaktok iien
˜
Kwojkwojin Bureet Ejjab
˜
˜ ˜
˜
ka loor ro ao ilo iien Kwojkwoj-
in Kijoone eo?”’ 12 Em maan
˜ ˜

˜

Kauwe,1 at eo juon ej Kwoj- ˜

˜ ˜ eo enaaj kwa lok  nan kom juon
kwojin Kijoone. 2 Burij ro ruum ekilep ej pad ilon im epo-
˜ ˜ ˜
reutiej im skraib ro rar mija- ˜ ˜
˜ jak nan ad kojerbale. Komwin 
ke armej ro, kon men in rar ˜ ˜
kab kopooje kojota eo ad ijen.” 
pukot kilen aer mane  Jesus ilo ˜
˜ 13 Kon men in, erro kar etal
juon waween eban kalluuk er. ˜ ˜
˜ im lo aolep men ko ainwot an
3 Innem Setan ear kareel bu- kar ba. Innem rar kopooji men
˜
˜ ˜ ˜ ˜
ruon Judas Iskariot, juon iaan ko nan iien Kwojkwojin Kijoo-
˜
rijjilok ro 12, 4 im ear ilok  im ne eo.
˜ ˜ ˜
konnaan ippan burij ro reutiej 14 Ke ear jejjet iien eo, ear
˜ ˜ ˜
im ro rej bok eddon tampe l jijet ilo juon tebo l ippan rijji-
˜ ˜ ˜ ˜
eo kon waween an naaj ketake lok ro. 15 Innem ear ba nan
˜ ˜ ˜
nan er. 5 Rar lukkuun m on o- er: “E lap ao kar konaan
˜ ˜
 m ona
˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜
n o im rar erra bwe renaaj le lok  ippemi ilo iien Kwojkwojin Ki-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jaan jelba nane, 6 im ear em-  joone in mokta  jan ao en-
˜ ˜ ˜
man  ippan men in im ear jino taan, 16 konke ij ba nan kom
pukot juon iien em man  im ejje- ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ bwe ijjamin bar m ona ilo kojo-
lok  armej nan an ketake nan er. ta in mae  iien aolep men re-
˜ ˜ ˜ ˜
7 Ke ear jejjet raanin Kwoj- naaj jejjet kutieer ilo Aelon
˜ ˜
kwojin Bureet Ejjab Kauwe,
˜ eo an Anij.”1 17 Im rar le lok 
raan eo rar aikuj in katok kon ˜ ˜ ˜
22:11 1 Kajin Grik, “m ona.” 22:16 1 Ak
˜ ˜ ˜
22:1 1 Lale “Kwojkwojin Bureet Ejjab “Kien eo an Anij.” Lale “Aelo˜ n˜ eo an
˜ ˜
Kauwe” ilo Kome le le Ko. Anij” ilo Kome le le Ko.
LUK 22:18-35 172
˜ ˜ ˜ ˜
juon cup nane, im ear boke ainwot er. Eo eutiejtata iaami
˜ ˜
im kam moolol  Anij, im ear ba: en oktak im ainwot eo edikta-
˜ ˜
“Kajjojo iaami en idaak jane im ta, im eo ej tol en oktak im ami
˜ ˜ ˜
le lok  nan eo juon, 18 konke ij ri-jerbal. 27 Won eo eutiej lok, 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ba nan kom bwe jan kiio im et- eo ej kojota1 ke ak eo ej bok-
˜ ˜
al, ijjamin bar idaak wain mae  lok  kijen?2 Eo ej kojota1 eutiej-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
iien Aelon eo an Anij enaaj lok,  ejjab ke? Botab na, ij pad
˜
itok.” ippemi im jerbal nan kom. 
˜ ˜ ˜ ˜
19 Bareinwot, ear bok juon 28 “Kom eo komar  padwot
˜ ˜
bureet im kam moolol  Anij, im ippa ˜ ilo iien ko iar iioon entaan.
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ear korrajete nan elon m ottan 29 Ainwot an kar Jema kom- 
˜
im le lok  nan er im ba: “Men mane  juon bujen ippa, ij bar
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
in ej kokkar kon anbwinnu, kom mane  juon bujen ippemi
˜ ˜ ˜ ˜
eo inaaj katok kake kon kom.  bwe komwin  kiin ilo juon aelon
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Komwin  wonmaan  lok wot im 30 bwe komwin  maron m ona
˜ ˜ ˜
kom mane  men in ilo ememej im idaak ilo tebo l eo ao ilo Ae-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
eo.” 20 Ear bar kom mane  ejja lon eo ao im jijet ioon turoon
˜ ˜ ˜
men in wot kon cup eo alikin ko im ekajete bwij ko 12 bwijjin
˜ ˜
wot aer kojota, ear ba: “Cup in Israel.
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ej kokkar kon bujen eo ekaal,
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ 31 “Saimon, Saimon,1 kwon
eo botoktoku ej kapene. Botok- ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ronjake! Setan ear kajjitok an
toku enaaj to or ˜ ˜ ˜ ˜
 lok  kon kom.  kom man  nan kom ainwot an
˜ ˜ ˜
21 “Botab ij ba nan kom bwe juon armej kojenolok  wiit ko
˜ ˜ ˜ ˜
eo enaaj ketake eo epad ijin jan kilier. 32 Botab iar akwe-
˜ ˜ ˜
ippa ilo tebo l in. 22 Emool  lap nan Anij kon kwe bwe en
˜ ˜ ˜ ˜
bwe Nejin armej1 enaaj mej ain- jab m ojn o lok  tomak ne  am.  M o-
˜ ˜ ˜
wot kar kanaan kake, botab je- jin wot am uke lok  im jep laak,
˜ ˜ ˜
rata nan em maan  eo enaaj ke- kwon kokajoor ro jeim im ja-
˜ ˜ ˜
take!” 23 Innem rijjilok ro rar tum.”  33 Innem ear ba nane:
˜ ˜ ˜
jino kajitukin doon kon won “Irooj, ipojakin kalbuuj im mej
˜ ˜
iaaer enaaj kom mane  men in. ippam.”  34 Botab ear ba: “Pi-
˜ ˜
24 Bareinwot, ekar lap aer ter, ij ba nan kwe bwe mokta
˜ ˜

˜ ˜ ˜ ˜ jan an juon kako ikkur rainin,
akwaal kon won eo eutiejtata ˜
˜ ˜
iaaer. 25 Botab ear ba nan er: jilu alen am naaj ba bwe kwo-
˜
˜ ˜ ˜ ˜ jaje kajjieo.”
“Kiin ro an aelon ko rej tol ar-
˜ ˜ ˜
mej ekkar nan konaan  ko aer, 35 Ear bar ba nan er: “Ke
˜
im ro armej rej pad iumwin  iar jilkin lok  kom ak ejje lok  ami
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
maron ko aer, armej rej nae-  nien jaan kab nien m ona im
˜
taer ri-Utiej.1 26 Komwin  jab ami juuj, kom kar ke pad ilo
˜ ˜
22:22 1 Lale “Nejin armej” ilo Kome le le 22:27 1 Ak “jijet ilo teb
˜ o l eo.” 2 Ak
˜ ˜
Ko. 22:25 1 Ak “Ro Rej Jipan Ro Jet.” “jerbal nane.” 22:31 1 At eo juon etan
˜ ˜ ˜
Enin kar juon taito l nan kwa lok
 kautiej. Piter.
173 LUK 22:36-56
˜ ˜
aikuj?” Rar uwaak im ba: “Kom- wot bwe komwin  jab po1 ilo ka-
˜
ar jab!” 36 Innem ear ba nan po.”
˜ ˜ ˜ ˜
er: “Ak kiio, eo ewor an nien
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ 47 Ej konono wot ak Judas,
˜ ˜
jaan im nien m ona en buki ip- juon iaan rijjilok ro 12, ear ja-
˜ ˜ ˜
pan lok.  Im eo ejje lok  an jaje, detok kon juon jarlepju, im
˜
en wiakake kopa eo an im wia- ear kepaake Jesus im mejen-
˜
ik juon. 37 Jeje ko rej ba, ‘Re- maiki. 48 Botab Jesus ear ba
˜ ˜ ˜
naaj kobaiki ippan ri-nana ro.’ nane: “Judas, ta kwoj ketake
˜ ˜
Ij ba nan kom bwe men in Nejin armej kon mejenma ke?”
˜ ˜ ˜ ˜
ej konnaan kon na. Men ko 49 Ke ro rej pad iturin rar loe
˜ ˜ ˜
Jeje ko rej ba kon na rejej- men eo ej iton wa lok,  rar ba:
˜ ˜ ˜ ˜
jet kutieer kiio.” 38 Im rar ba: “Irooj, kokonaan  ke bwe komin
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
“Irooj, ruo io jaje.” Im eba nan jek er kon jaje?” 50 Innem
˜ ˜
er: “Ebwe jonan ne.”  juon iaaer ear jek lojil  nin ri-
˜ ˜
39 Ke ear ilok  jan ijo, ear karejar1 eo an burij lap lap eo,
˜ ˜
˜ ˜ ˜
etal nan To l Olive ainwot an lojil  ni eo ituanmoon.  51 Bo-
˜ ˜ ˜
kon kom mane,  im ri-ka loor ro tab Jesus ear ba: “Bojrak!
˜
rar loore lok.  40 Ke ear topar- Ebwe ne!”
˜
 Innem ear jibwe lo- 
˜ jilnin ri-karejar1 eo im ear bar
lok  ijo, ear ba nan er: “Komwin 
˜ em man.  52 Innem Jesus ear
jar wot bwe komwin  jab po ˜ ˜
˜
ilo kapo.” 41 Innem ear won- ba nan burij ro reutiej im ro rej
˜ ˜
˜ ˜ bok eddon tampe l eo kab ri-tol
maan  lok  jidik jan ijo ippaer, im
˜ ˜ ro an ri-Ju ro me rar jibadektok
ear bukwelolo im jino an jar ˜
˜ ˜ ˜
42 im ba: “Jema, e lanne koko- e im ba: “Etke komij
˜ ˜ ˜ ˜
 itok kon
˜
˜ ˜ ˜ ˜ jaje im a la l ainwot ne na juon
naan,
 kwon bok cup1 in jan na. ˜
˜ ˜ ri-ko ot?  53 Aolep raan iar pad
Botab en jab ekkar nan anki-
˜ ˜ ippemi ilo tampe l en,  ak etke
lao ak en ekkar nan ankilaam.”  ˜ ˜ ˜
˜ ˜
43 Innem juon enje l jan lan komar  jab bok eo? Botab ami
˜
˜ ˜ iien in, im ej iien an marok tol.”
ear wa loktok  nane im kokajoo-
˜ ˜ ˜
re. 44 Botab, kon an lukkuun 54 Innem rar jibwe im boke
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
entaan ear lap lok  wot an jar, jan ijo im bok lok  nan mweo 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
im menokaduun ear ainwot bo- im on burij lap lap eo, ak Pi-
˜ ˜ ˜ ˜
toktok ke ej ˜ ippilpil nan ioon ter ear pad etto lok  im loore lok. 
˜
bwidej. 45 Alikin an jar, ear 55 Ke armej ro rar kojojo  ki-
˜ ˜
jep laak nan ippan ri-ka loor ro jeek ilo io lapen me lan mweo  im
˜ ˜
im lo aer kiki konke rar luk- jijet ippan doon, Piter ear jijet
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kuun m ok kon aer burom oj. ibwiljier. 56 Botab ke juon ji-
˜ ˜
46 Im ear ba nan er: “Etke ko- ron1 ear lo an jijet iturin kijeek
˜
mij  kiki? Komwin  jerkak im jar eo, ear kalimjeke im ba: “L one 
˜ ˜
˜ ˜ ear bar pad ippan Jesus.”
22:42 1 “Cup” in ej kokkar kon an Anij
˜ ˜ ˜
kot lok  Jesus nan 22:46 1 Ak “de lo n.”
 an armej ro liaake lok 22:50, 51 1 Ak “ri-
˜ ˜ ˜
mej mene rar riab im ba bwe ear aikuj komakoko.”
 22:56 1 Jiron in ej juon ri-
˜ ˜
mej kon an konono nae  Anij. jerbal.
LUK 22:57–23:8 174
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
57 Botab ear kariabe jiron eo eo nan jidik. 68 Bareinwot ne
˜ ˜ ˜
im ba: “Kora en,  ijaje kajjien inaaj kajitukin kom,  kom ban
˜ ˜ ˜ ˜
leen.”  58 L okun  jidik iien, bar uwaake eo. 69 Botab jan kiio
juon armej ear loe, im ear ba: im etal, Nejin armej enaaj ji-
˜ ˜
“Kwe bar juon iaaer.” Botab Pi- jet ituanbwijmaronin pein Anij,
˜
ter ear ba: “Em maan  en,  ejjab eo ekajoor.” 70 Kon men in,
˜
na eo.” 59 Ke emoot lok  ena- er aolep rar ba: “Kwe ke nejin
˜
˜ Anij?” Im ear ba nan er: “Ejim- 
nin juon awa, bar juon em- 
maan  ear akwe lap im ba: “Luk- we ami ba.” 71 Innem rar ba:
˜ “Etke jej aikuj bar kappoktok
kuun mool  ke lone  ej juon iaaer ˜ ˜ ˜
˜ ri-kamool  ke em oj adwoj ron
konke elukkuun alikkar ke e ri- ˜ ˜
˜
Galili!” 60 Botab Piter ear ba: jan lo niin make?”
˜
“Em maan
˜

konnaan kake.” Ej konono wot
en,  ijaje ta ne
˜
˜
 kwoj
˜ 23 Aolepen jar eo rar jutak
im ilok,
˜

˜
im rar bok loke
˜

ak ekajju ikkur kako. 61 In- Jesus nan ippan Pai lat. 2 In-
nem Irooj ear oktak im kalim- nem rar jino aer naruon  im ba:
˜ ˜
jeke Piter, im Piter ear keeme- “Komar jibwe an lein kajjion in
˜
mejtok naan ko Irooj ear ba kom man  bwe armej ren jumaik 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nane, ke ear ba: “Mokta  jan an kien. Ej komoik  an armej ko l la
˜ ˜ ˜
ikkur kako rainin, jilu alen am eowoj nan Sizar, im ej make ba
˜ ˜
naaj kaarmejjeteik eo.” 62 In- bwe e Christ, juon kiin.” 3 In-
˜ ˜ ˜
nem ear diwoj lok  im lukkuun nem Pai lat ear kajjitok ippan
˜ ˜
jan. im ba: “Kwe ke Kiin eo an ri-
˜
63 Ak kiio em maan  ro rej Ju?” Im ear uwaak im ba: “Ej-
˜ imwe  am ba.” 4 Im Pai lat ear
waje Jesus rar jino kom man  ˜ ˜
˜
kojak kake im baiti, 64 im ba nan burij ro reutiej im jar-
˜
˜ ˜ lepju eo: “Ijjab lo ruon em maan 
alikin aer pinej mejan, re-
˜ ˜ in.” 5 Ak rar akwe lap im ba:
lakkar ˜ kajjitok ippan im ba: ˜ ˜
“Ne kwe juon ri-kanaan, eokwe “Ej kom man  poktak kon men
˜ ko ear katakin armej ro kaki ilo
won eo ej baiti eok?” 65 Im ˜
˜ ˜ aolepen Judia. Ear jino tok jan
rar bar ba elon kain naan ko ˜ ˜
renana nae  e. Galili im kiio etopartok ijin.”
˜
66 Ke ear raan, ri-tol ro an
˜ 6 Ke Pai lat ear ron men in,
˜ ˜ ˜ ˜
armej ro ak burij ro reutiej im ear kajjitok e lanne em maan  eo
skraib ro rar koba ippan doon
˜ ej juon ri-Galili. 7 Im ke ear
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
im rar bok loke  nan Im on Eka- je la bwe ej itok jan ijo Herod ej
˜ ˜ ˜
jet eo E lap an ri-Ju,1 im rar ba: tol ie, ear jilkin lok  nan ippan
˜ ˜ ˜ ˜
67 “E lanne kwe Christ, kwon Herod, eo ear bar pad ilo Je-
˜ ˜ ˜ ˜
ba nan kom.” Botab ear ba rusalem ilo tore ko.
˜
nan er: “Jekdo on  ne inaaj ba
˜ 8 Ke Herod ear lo Jesus, ear
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nan kom ak kom ban tomak kanooj m on on o konke eto an
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kar konaan  loe kon wot an lon
˜ ˜
22:66 1 Kajin Grik, “Sanhedrin.” men ko ear ron kaki kon e. Ear
175 LUK 23:9-28
˜ ˜
kojatdikdik bwe enaaj loe an kalbuuji em maan  in kon an
˜ ˜ ˜
Jesus kom man kar jumae 
menin bwilon.1 kien ilo jikin in
˜
9 Kon men in, Herod ear jino im man  man
 armej.) 20 Innem
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kwa lok Pai lat ear bar konnaan nan ar-
 elon kajjitok nane, ak
˜ ˜ ˜
ear jab uwaake. 10 Botab ear mej ro konke ear konaan  ka-
˜ ˜ ˜ ˜
jab bojrak an burij ro reutiej im ro lok  Jesus. 21 Botab rar jino
˜
skraib ro jutak im naruon lam oj im ba: “Dilaiki ilo ju-  ilo
˜ ˜
aer illu. 11 Innem Herod im ron a la l! Dilaiki ilo juron a la l!”
˜ ˜ ˜ ˜
ruttarinae  22 Innem ear bar kajjitok ippa-
ro an rar kajejtokjan
˜
Jesus, im Herod ear kom man er alen kein kajilu im ba: “Et- 
˜
kojak kake ilo an kar ba bwe ke? Ta eo enana em maan  in
˜ ˜ ˜
ren kanuknuki kon juon ˜ nuk- ear kom mane?  Ijjab lo jabdewot
˜
nuk elukkuun em man. men ear kom mane   Alikin bwe en ai-
˜ ˜ ˜
men in, ear kojep laake nan ip- kuj in mej. Kon men in, inaaj
˜ ˜ ˜
pan Pai lat. 12 Herod im Pai- kajeiki im karo loke.”  23 Bo-
˜ ˜ ˜ ˜
lat rar jino m ottaik doon jan tab rar ka lap lok  wot ainikieer
˜ ˜
kar iien in. Mokta im lukkuun akwe lap nane bwe
 lok,  erro kon
˜ ˜
kojdate doon. ren mane,1  im ear toprak men
13 Pai lat ear kokweil eo rar akwe lap kake. 24 In-  oktok

˜ ˜ ˜
burij ro reutiej, ri-tol ro, im ar- nem Pai lat ear kom mane  pepe
˜
mej ro 14 im ear ba: “Komar eo bwe en jejjet konaan
˜   eo
˜ aer. 25 Ear karo loke ˜ ˜  em maan 
boktok em maan  in nan na im ˜
ba bwe ej kairuj armej ro bwe eo rar kajjitoke, leo me ear kal-
˜ ˜ ˜
ren kom man buuj kon an kar jumae
 poktak. Botab ij  kien im
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ba nan kom bwe em oj ao eta- man  man  armej. Botab ear kot-
˜ ˜
le imaan  lok  Jesus nan er bwe ren
mejami im ijjab lo
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ruon kon men kein komij kom man  nane ekkar nan aer  na-

˜
ruon kaki. 15 Ilo mool konaan.   ˜ ˜ Herod ˜
26 Ke rar anini Jesus jan ijo, ˜
ear jab bar ellolo ruon, im ear
˜ juon em maan ˜  ˜
in Sairine etan
bar kojep laaktok nan ippad. Ij ˜
˜ Saimon ej jibadektok jikin
ba nan kom bwe ejje lok  men
eo. Innem rar jibwe im door ˜
en em maan  in ear kom mane ˜  ˜
˜
bwe en aikuj in mej. 16 Kon a la l in entaan1 eo nan ioon
bwe en ineeke ilikin lok ˜  Jesus.
men in, inaaj kajeiki im karo lo- ˜ 
27 Ekar wor juon jarlepju in ˜
ke.” 17 1—— 18 Botab aolep- ˜ ˜
armej rar loore lok, ˜  ekoba kora
en jarlepju eo ear lam oj im ba: ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ro me rar januti im dendeno- ˜ ˜
“Man  lone,1  im kwon karo lok ˜  ˜
˜ ˜
Barabbas nan kom!” 19 (Rar te ubeer kon aer kanooj in bu-
˜
˜ ro m oj. 28 Jesus ear oktak l ok
23:8 1 Kajin Grik, “koka l le.” 23:17 nan˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜ kora ro im ba: “Kora in
1 Mene ewa lok
 eoon in ilo jet ukokin
˜ ˜ ˜ ˜
 ilo elon iaan 23:23 1 Ak “mane
Baibo l, botab ejjab wa lok  ilo aer dilaiki ilo ju-
˜ ˜
bok lemlem in etto ko ilo kajin Grik. ron a la l.” 23:26 1 Lale “A la l in entaan”
˜ ˜ ˜ ˜
23:18 1 Kajin Grik, “Bok lone jan jene.”
 ilo Kome le le Ko.
LUK 23:29-47 176
˜
Jerusalem ran,  komwin  bojrak 39 Innem juon iaan ri-nana
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jan ami janut na. Komwin  janu- ro rej ettoto iturin ear jino an
ti kom make im ajri ro nejimi kajjirere kake im ba: “Ta ejjab
˜ ˜ ˜
29 konke ij ba nan kom bwe ej kwe Christ ke? Kwon lom  o o- 
˜ ˜ ˜
itok wot iien eo ne armej re- ren eok make im bar komro!” 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
naaj ba, ‘Em on on o wot kora ro 40 Botab eo juon ear kauweiki
˜ ˜ ˜ ˜
rejjab maron naje im ro rar jab im ba: “Kwojjab mijak Anij nan
˜ ˜ ˜
ko l lotak im ro rar jab kannin- jidik ke? Kwoj bok ejja kaje eo
˜ ˜
nin!’ 30 Innem renaaj ba nan wot an em maan  ne, 41 im ej-
˜ ˜ ˜
to l ko rekkillep, ‘Komwin  pine- imwe  aer kaje kojro konke enin
˜ ˜ ˜ ˜
je kom!’ im nan to l ko reddik, ej leen kom man  ko arro. Bo-
˜ ˜
‘Komwin  nooje
 kom!’ 31 E lan- tab em maan  ne,
 ejje lok  men en
˜ ˜ ˜
ne rej kom mani  men kein ilo enana ear kom mane.”  42 In-
˜ ˜
iien eo wojke eo ej mour, in- nem ear ba: “Jesus, kwon kab
˜ ˜ ˜ ˜
nem ta eo enaaj wa lok  ilo iien keememej na ne kwonaaj pad
˜ ˜
eo enaaj aemed lok?”  ilo Aelon eo am.”1  43 Im ear
˜ ˜ ˜
32 Ekar bar wor ruo em maan  ba nane: “Ij kallimur
˜

˜
nan kwe
˜ ˜ rainin, kwonaaj pad ippa ilo
rekar anin er bwe ren man  er
˜ ˜ Pedetaij.”
ippan, lomarein  ruo rej ri-
˜
nana. 33 Innem ke rar topar- 44 Ilo iien in, ear 12 awa
˜
lok  jikin eo etan Latin  Bar, rar jima  ilo raelep,1 botab ear jok
˜ ˜
dilaiki na  ilo juron a la l eo itu- marok ioon aolepen aneo lok 
˜ ˜
rin ri-nana ro ruo, juon ituan- nan 3 awa jima2  alikin rae-
˜ ˜
moonin  im eo juon ituanmiinin. lep 45 konke ear jako mera-
˜ ˜
34 Botab Jesus ear ba: “Jema, min a l. Innem katiin eo ilo-
˜
˜ ˜ ˜ waan jikin eo eokkwojarjar ilo
kwon jo lok  aer bod konke rejaje ˜
˜ ˜ tampe l eo ear potak nan ruo
ta eo rej kom mane.”  Bareinwot, ˜
˜ m ottan. 46 Im Jesus ear la-
rar kubween kijdik bwe ren aje- ˜ ˜
ji nuknuk ko an. 35 Armej ro m oj kon juon ainikien e lap im
˜ ˜
˜ ba: “Jema, ij likut mour1 e ao
rar jutak im kalimjeke, ak ri-tol ˜
˜ ˜ na
 ilopiden  peim.”  Alikin an ba
ro rar kom man  kojak kake im
˜ ˜ men in, ear mej.2 47 Ke ka-
ba: “Eje la lom  o oren  ro jet. E lan-
˜ ˜ ˜ ˜ pen eo an jarin tarinae  eo ear
ne e Christ, eo Anij ear kaalote,
˜ lo men ko rar wa lok,  ear jino
eokwe kot lok  bwe en lom  o oren  ˜
˜
e make.” 36 Ruttarinae  ro rar an nobar Anij im ba: “Lukkuun
˜ ˜ mool
 ke em maan  in ej juon
bar kom man  kojak kake, im rar
˜ ˜
itok nan ippan im le lok  limen ˜ ˜
˜ ˜ 23:42 1 Ak “Kien eo am.”  Lale “Aelon
wain meo 37 im ba: “E lanne ˜
eo an Anij” ilo Kome le le Ko. 23:44
˜ ˜ ˜
kwe Kiin an ri-Ju, kwon lom  o o-  1 Kajin Grik, “enanin awa eo kein ka-
˜
ren eok make.” 38 Bareinwot, jiljino.” 2 Kajin Grik, “awa eo kein ka-
˜ ˜ ˜
rekar likuti juon jain itulonin ratimjuon.” 23:46 1 Naan eo ilo ka-
˜ ˜ ˜
boran ej ba: “Enin ej Kiin eo An jin Grik ej pneuMma. Lale “PneuMma” ilo
˜ ˜
Ri-Ju.” Kome le le Ko. 2 Ak “ear jo lok
 kutuon.”
177 LUK 23:48–24:11
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ri-wanok.” 48 Elon armej rar rar kakkije ilo raanin Jabot,
˜ ˜
kobatok nan iien in, im ke rar ekkar nan Kien eo.
˜
24
loe men kein rar wa lok, Botab ilo raan eo mokta-  rar jep- 
˜ ˜ ˜
laak nan m oko imweer 
ta ilo wiik eo tok juon,1 botab
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
rej dendenote ubeer kon aer rar etal ke ej jimmarok wot nan
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
burom oj. 49 Aolep ro m ottan, lob2 eo, im rar bok lok  to laj3
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ekoba kora ro rar loore jan ko rar kopooji. 2 Botab rar lo
Galili, rar jutak ilo juon jikin ˜ ˜ ˜
bwe em oj kadapil lok  deka eo
etto lok  im lo men kein. ˜ ˜ ˜
jan mejan lob2 eo, 3 im ke rar
˜
50 Ekar wor juon em maan ˜ ˜ 
de lo n, rar jab loe anbwinnin
etan Josep, juon armej em man  ˜ ˜ ˜
˜ ˜ Irooj Jesus. 4 Rej bwilon wot
im ewanok, im ear juon iaan ro ˜
kon men in ak ruo em maan
˜ 
uwaan Im on Ekajet eo E lap an ˜
rej ekkonak  nuknuk ko rejja-
ri-Ju ro. 51 (Em maan ˜ ˜
toltol rar jutak iturier. 5 Kora  in ear ˜ ˜
˜ ˜
jab erra ilo pepe im mak ro rar kanooj mijak im rar rei-  ut-
˜ ˜ ˜
kut ko aer.) Lein la l lok 
 wot, im em maan ej jan Arima-  ro rar
tia, juon jikin an ri-Judia, im ˜
˜ ba nan er: “Etke komij ˜ ˜  pukot
ear kottare Aelon eo an Anij. ˜
eo emour ilo lob in? 6 Eja- ˜ ˜
52 Em maan  ˜
in ear jade lok
ko ijin, konke em oj kejerkake
˜  nan
˜ ˜
ippan Pai lat im kajjitok an ˜
˜ ˜ jan mej. Keememej bwe ke ear
bok anbwinnin Jesus. 53 In- ˜ ˜ ˜
pad ilo Galili, ear konnaan nan ˜
nem ear doorla l lok  anbwin eo
˜ kom 7 im ba bwe renaaj ai-
˜ ˜
im kutimi kon juon m ottan ˜ ˜
kuj le lok  Nejin armej1 nan rij-
nuknuk1 ekanooj em man.  Ali-
˜
jerawiwi ro im renaaj mane ˜  ilo
kin, ear likuti anbwin eo ilo ˜ ˜
˜ ˜
aer dilaiki ilo juron a la l, bo- ˜
juon lob2 kar kom mane  itore-
tab ilo raan eo kein kajilu ˜ ˜
rein juon to l, im ejjanin wor en
˜
enanin kojerbale. 54 Ilo tore enaaj bar mour.” 8 Innem rar
˜ ˜
keememejtok naan ko ear ba, ˜
in, ekar raanin Koppojak,1 im ˜ ˜
ej jota lok 9 im rar etal jan lob2 eo im
˜
 wot bwe en jino raa-
˜ ˜ ˜ ˜
nin Jabot.2 55 Ak kora ro me kwa lok  aolep men kein nan rij-
˜ ˜ ˜
rar itok ippan Jesus jan Galili jilok ro 11 im aolep ri-ka loor ro
˜ ˜
rar etal im lale lob2 eo im ijo jet. 10 Etan kora rein ej Meri ˜
˜ ˜ Magdalini, Joanna, im Meri ji-
rar likut anbwin eo ie, 56 in- ˜ ˜ ˜
nen Jemes. Bareinwot, kora ro ˜
nem rar jep laak bwe ren kop- ˜
jet me rar etal ippaer lok ˜ ˜  rar
pooj to laj1 im wei l naj. Botab ˜ ˜
bar ba men kein nan rijjilok
23:53 1 Ak “juon linen.” 23:53, 55; ro, 11 ak rar jab tomak ˜
˜ er,
24:1, 2, 9 2 Kajin Grik, “libon kee- ˜
˜ 24:1 1 Enin ej raan eo jej naetan
memej.” 23:54 1 Lale “Raanin Koppo-  Sun-
˜ ˜ ˜ ˜
jak” ilo Kome le le Ko. 2 Lale “Jabot” ilo day. Ippan ri-Ju ro, enin ej raan eo
˜ ˜ ˜ ˜
Kome le le Ko. 23:56 1 Rekon kojerbal moktata
 ilowaan juon wiik. 3 Lale ko-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
bouta
 ak bolok im wei l nan kopooj juon me le le eo nan Lk 23:56. 24:7 1 Lale
˜ ˜ ˜
anbwin mokta jan aer kalibwini. “Nejin armej” ilo Kome le le Ko.
LUK 24:12-29 178
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
im rar lomnak  bwe kora rein
tiej im ri-tol ro rar bok loke  nan
˜ ˜
rej make kom man 
ro renaaj kar liaake loke aer bwebwe-  nan
nato. mej, innem rar dilaiki ilo ju-
˜ ˜ ˜ ˜
12 Botab Piter ear jutak im ron a la l. 21 Komar kojatdik-
˜ ˜ ˜
ettor lok dik bwe enaaj kar em maan
 nan lob1 eo, im ke ear  eo
˜ ˜ ˜
allimomo im kalimjeke lowaan in ej iton lom  o oren  Israel. Ejjab
˜ ˜ ˜
ear lo wot nuknuk ko rar kuti- men in wot, ak rainin ej raan
˜ ˜
mi kaki. Kon men in, ear ilok eo kein kajilu jan ke men kein 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jan ijo im ear ko lman lokje woj rar wa lok.   n ip- 22 Bareinwot,
˜ ˜˜ ˜ ˜ ˜
pan make kon men eo ear wa- komar bwilon konke jet iaan
lok. ˜ ˜ ˜
 kora ro m ottam rar etal in jim-
˜ ˜ ˜
13 Ilo ejja raan eo wot, ruomarok nan lob1 eo, 23 ak ke
˜ ˜
iaan ri-ka loor ro rar etal nan rar jab loe anbwin eo, rar itok
˜ ˜˜
juon bukwon etan Emmeos, im ba bwe ewor enje l rar wa-
˜ ˜
enanin jimjuon mai lok lok  l etto lokin
 nan er im ba bwe Jesus 
˜
jan Jerusalem. 14 Erro ar emour. 24 Innem jet iaan ro
˜ ˜ ˜ ˜
bwebwenato ippan doon kon rar pad ippemmim rar etal nan
aolep men ko rar wa lok. ˜  ˜ ˜
lob1 eo im rar lo ejja ainwot an
˜ ˜ ˜
15 Erro ej bwebwenato im kar kora ro ba, botab rar jab lo
˜ ˜ ˜
konnaan wot kon men kein Jesus.”
˜ ˜ ˜
ak Jesus ear jade lok
˜ 25 Kon men in, ear ba nan
˜
 im ete-
tal ippaerro, 16 botab erro ar ˜
erro: “E lap wot amiro pen- ˜
jab kile. 17 Ear ba nan erro: ˜
awiia im rumwij ˜  amiro likut
“Ta kane  e lap amiro konnaan ˜
ilo buruomiro aolep men ko ri- ˜
kaki?” Innem rar bojrak ak rej
˜ ˜ kanaan ro rar ba! 26 Ta ejjab
˜
mejan burom oj, 18 im juon ˜
ekkar bwe Christ en kar en-
iaaer etan Kliopas ear uwaa- ˜
taan kon men kein bwe en ma- ˜
ke im ba: “Kwe ruwamaejet ˜ ˜
ron bok aiboojoj ke?” 27 In-
˜ ˜
ke?1 Etke kwojaje kon ta ko ej ˜ ˜
˜ nem ear kome le leik erro kon
kab m oj aer wa lok  ilo Jerusa- ˜
aolep men ko Jeje ko rej ba kon
˜
lem ke kwoj jokwe ie?” 19 Im ˜
˜e, jino jan men ko Moses ear
˜
ear kajjitok ippaerro: “Ta ko jei im men ko aolep ri-Kanaan ˜
rar wa lok?”  ro rar jei. Im rar ba nane:
˜ ˜
“Men ko rar wa lok  nan Jesus,
28 Ke rar epaake lok  bukwon
ri-Nazeret eo. Ear kamool eo erro ej jibadek lok,  im-   Jesus
˜ ˜ ˜ ˜
aan mejan Anij im aolep ar- ear kom man  bwe en ainwot
mej bwe ear juon ri-kanaan eo ˜ ˜ ˜ ˜
ne ej iton wonmaan ˜  lok  wot ilo
ekajoor ilo naan im kom man  ˜
ia l eo an. 29 Botab rar akwe- ˜
ko an. 20 Innem burij ro reu- ˜
lap nane bwe en pad, rar ba:
˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
24:12, 22, 24 1 Kajin Grik, “libon kee- “Kwon padwot ippem bwe m ot-
˜
memej.” 24:18 1 Ak emaron, “Kwe tan jidik ejok marok im eje m- 
˜ ˜ ˜
wot ri-lotok nan Jerusalem ejaje ke?” lok  rainin.” Kon men in, ear
179 LUK 24:30-53
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
etal im pad ippaerro. 30 Ke kon aer bwilon im lanlon, ear
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ear kojota1 ippaerro, ear bok ba nan er: “Ewor ke kijemi
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
juon pilawa im jare, im ear kor- m ona ijin?” 42 Innem rar le-
˜ ˜ ˜
rajete im le lok  nan erro. lok  jet ek em oj jinkadooli,
˜ ˜ ˜
31 Innem rej kab lukkuun je la 43 im ear boki im kani imaan 
˜ ˜
im kile ke e eo, botab ear kaj- mejaer.
˜ ˜ ˜
ju jako lok  jan ippaerro. 32 In- 44 Innem ear ba nan er: “Ke
˜ ˜ ˜
nem rar ba nan doon im ba: iar pad ippemi, iar jiron kom
˜
“Keememej ke an kar naan ko bwe aolep men ko kar jei kon
˜ ˜ ˜
an lukkuun jelot buruod ke na ilo Kien Moses, naan ko an
˜
ear konnaan ipperro ilo ia l eo, ri-Kanaan ro, im Sam ko rej ai-
˜ ˜ ˜ ˜
im kanooj kome le leik kojro kon kuj jejjet kutieer.” 45 Im ear
˜ ˜
Jeje ko?” 33 Im ilo awa eo kope l lok  lomnak  ko aer bwe
˜ ˜
wot, erro ar jutak im jep laak ren lukkuun me le le kon me le-
˜ ˜
nan Jerusalem, im erro ar loe lein Jeje ko, 46 im ear ba nan
˜ ˜ ˜ ˜
rijjilok ro 11 im ro rar pad ippa- er, “Enin men eo kar je: Christ
˜
er, 34 im rein rar ba: “Emool  enaaj entaan im enaaj jerkak
˜ ˜ ˜
bwe em oj an Irooj jerkak jan jan mej ilo raan eo kein kajilu,
˜ ˜ ˜
mej im ear jade lok  nan ippan 47 im ilo etan, naaj kwa lok 
˜ ˜ ˜ ˜
Saimon!” 35 Innem erro kar kon ennaan eo ilo aolep aelon
˜
kwa lok  nan er men ko rar wa- ko bwe armej rej aikuj uke-
˜ ˜
lok ilo kar ia l eo aer, im kon lok  nan jo lok  jerawiwi ko aer,
˜ ˜ ˜
aerro kar kile e ke ear korraje- jino jan Jerusalem. 48 Kom
˜ ˜
te pilawa eo. eo kom naaj kwa lok  kon men
˜ ˜ ˜ ˜
36 Rej konnaan wot kon kein. 49 Ij ba nan kom bwe
˜
men kein ak Jesus ewa lok  inaaj jilkinwaj nan kom men
˜
im jutak ibwiljier, im ear ba eo Jema ear kallimur  kake. Bo-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nan er: “Aenom man  nan kom.”  tab, komwin  padwot ilo Jerusa-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
37 Botab jonan aer kor im lo l- lem mae  iien kajoor eo jan lan
˜ ˜ ˜
no n rar lomnak  bwe rej lo juon enaaj itok ioomi.”
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jetob. 38 Kon men in, ear ba 50 Im ear anin lok  er jan ijo
˜ ˜
nan er: “Etke komij  lokjena-  nan Betani, im ear kotak pein
˜
mi? Im etke komij  pere ilo im kojeraam man  er. 51 Ilo
˜ ˜
buruomi? 39 Komwin  lale pe- iien eo ej kojeraam man  er,
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
iu im neo bwe komwin  je la ear ilok  jan er im kar bok-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ke na e, unur eo m ok im la- lon lok  nan lan. 52 Innem rar
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
le. Ewor kannioku im diu, ak kwa lok  kautiej1 nane im rar
˜ ˜ ˜ ˜
juon jetob ejje lok  kanniokin im jep laak nan Jerusalem kon
˜ ˜ ˜
diin.” 40 Ear kwa lok  lok  neen e lap lanlon, 53 im aolep iien
˜ ˜ ˜
im pein nan er ke ej ba men rar pad ilo tampe l eo im nobar
˜ ˜
kein. 41 Ke rejjanin de tomak Anij.
˜ ˜
24:30 1 Ak “jijet ilo tebo l eo.” 24:52 1 Ak “bunpedo.”
 ˜
EKKAR NAN

JON
KOBBAN BOK I N

˜ ˜ ˜ ˜
1 Naan eo ear erom armej (1-18) Elon rej lokatip kon naan ko an
Men eo Jon ri-Peptaij ear kwa lok  Jesus (60-71)
kake (19-28) ˜ ˜ ˜ ˜
7 Jesus ej pad ilo Kwojkwojin Im on
Jesus, Laa  m eo an Anij (29-34) ˜ ˜
Koppad eo (1-13)
Ri-ka loor ro an Jesus Ej katakin armej ro ilo iien
moktata
 (35-42) ˜ ˜
kwojkwoj eo (14-24)
Pilip im Natanael (43-51) ˜ ˜ ˜
L omnak  ko reoktak jan doon kon
˜ ˜
2 Juon komare  ilo Cana; ej ukot won eo ej Christ (25-52)
˜ ˜ ˜ ˜
dan nan wain (1-12) 8 ‘Jema ej kwa lok  kon na’ (12-30)
Jesus ej karreoik tampe l Jesus, “meram eo an la l” (12)
eo (13-22) Ro nejin Ebream (31-41)
˜ ˜ ˜ ˜
Jesus eje la ta ko rej pad iburuon “Mool eo enaaj kanemkwoj
armej (23-25) kom”  (32)
˜
3 Jesus im Nikodimos (1-21) Ro nejin Tepi l (42-47)
An juon bar lotak (3-8) Jesus im Ebream (48-59)
˜ ˜
Jonan an Anij yokwe la l in (16) 9 Jesus ej komour juon em maan 
˜ ˜
Iien eo aliktata Jon ear kwa lok  ear pilo jan ke ear lotak (1-12)
˜ ˜
kon Jesus (22-30) Parisi ro rej kajitukin em maan  eo
˜ ˜ ˜ ˜
Eo ej itok jan lan (31-36) kar komouri jan an pilo (13-34)
˜ ˜
4 Jesus im kora in Sameria eo (1-38) An Parisi ro pilo (35-41)
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Kabun nan Anij “ekkar nan tol 10 Jabot eo im worworin jiip ko (1-21)
˜ ˜ ˜
eo an jetob kwojarjar im ekkar Jesus ej jabot eo em man  (11-15)
˜ ˜ ˜
nan mool  eo” (23, 24) “Ebar wor jet ao jiip” (16)
˜ ˜
Elon ri-Sameria rej kwa lok  aer Ri-Ju ro rej iioon Jesus ilo
˜ ˜ ˜
tomak ilo Jesus (39-42) Kwojkwojin Aje eo (22-39)
˜ ˜ ˜
Ej komour ladik eo nejin juon Elon iaan ri-Ju ro rar jab
˜ ˜ ˜
ri-jerbal an kiin eo (43-54) konaan  tomak (24-26)
˜ ˜ ˜ ˜
5 Ej komour juon ri-naninmej ilo “Jiip ko ao rej ronjake
˜
Bethzatha (1-18) ainikio” (27)
˜ ˜ ˜ ˜
Jesus ej kwa lok  bwe Jeman ear Nejin ej boro wot juon ippan
kappeiki (19-24) ˜
Jeman (30, 38)
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Ro remej renaaj ron ainikien Elon armej jan ijo turajetin Reba
Jesus (25-30) ˜
Jordan rar tomak (40-42)
˜ ˜
Naanin kamool  ko kon 11 Mej eo an Lazeros (1-16)
Jesus (31-47) ˜
Jesus ej kaenom man  Marta im
6 Jesus ej naajdik 5,000 (1-15) Meri (17-37)
˜ ˜
Jesus ej etetal ioon dan (16-21) Jesus ej kojerkakpeje
˜ ˜
Jesus, “bureet in mour” (22-59) Lazeros (38-44)

180
181 Kobban JON
˜ ˜ ˜
Aer pukot kilen nan man  17 Jar eo aliktata an Jesus ippan
Jesus (45-57) ˜
rijjilok ro an (1-26)
˜ ˜ ˜
12 Meri ej kapit neen Jesus kon juon Rej aikuj je la kon Anij bwe ren
˜
wei l (1-11) bok mour indeeo (3)
˜ ˜ ˜ ˜
Aer nobar Jesus ke ej de lo n lok  Kurjin ro rejjab m ottan la l
ilo Jerusalem (12-19) in (14-16)
˜ “Naan ko am rej mool  eo” (17)
Jesus ej kwa lok  kon an naaj ˜
mej (20-37) “Iar kwa lok  etam nan er” (26)
˜ ˜
An jejjet kutien kanaan eo kon 18 Judas ej ketake Jesus (1-9)
an naaj ejje lok  an ri-Ju ro ˜
˜ Piter ej kojerbale juon
tomak (38-43) ˜
˜ jaje (10, 11)
Jesus ear itok nan lom  o oren
 la l ˜ ˜ ˜
Rej bok lok  Jesus nan ippan
in (44-50) Annas (12-14)
13 Jesus ej kwa l neen ri-ka loor ro Iien eo kein kajuon Piter ej
an (1-20) kaarmejjete Jesus (15-18)
˜
Jesus ej kaalikkar bwe Judas Jesus ej jutak imaan  mejan
enaaj ketake (21-30) Annas (19-24)
˜ ˜ Iien eo kein karuo im kajilu in
Kien ekaal (31-35)
˜ ˜ an Piter kaarmejjete
“E lanne komij  yokwe doon” (35)
˜ Jesus (25-27)
Kar kwa lok  kon an naaj Piter
kaarmejjete Jesus (36-38) ˜
Jesus ej jutak imaan  mejan
˜ ˜ Pai lat (28-40)
14 Jesus ej ia l eo wot nan kepaake ˜ ˜ ˜ ˜
˜ “Aelon eo ao ejjab m ottan la l
Jem ˜ an (1-14)
“Na ij ia l eo im mool  eo im in” (36)
mour eo” (6) ˜
19 Aer den loke  Jesus im kajjirere
˜ ˜
Jesus ej kallimur  nan letok jetob kake (1-7)
˜ ˜
kwojarjar (15-31) Pai lat ej bar kajitukin
˜ ˜
“Jema eutiej lok  jan na” (28) Jesus (8-16a)
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
15 Waanjonak eo kon wojke kureep Aer dilaiki Jesus na  ilo juon juron
eo emool  (1-10) a la l ilo Golgota (16b-24)
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Kien eo nan kwa lok  yokwe ainwot An Jesus kom man  karok nan
˜
Christ (11-17) jipan jinen (25-27)
˜ Mej eo an Jesus (28-37)
‘Ejje lok  yokwe en e lap lok  jan ˜ ˜
yokwe in’ (13) Aer likut anbwinnin Jesus ilo
˜
La l in edike ri-ka loor ro an juon lob (38-42)
Jesus (18-27) ˜
20 Lob eo ejje lok  kobban (1-10)
˜ ˜
16 Ri-ka loor ro an Jesus remaron Jesus ej wa lok  lok  nan Meri
naaj jelmae  mej (1-4a) Magdalini (11-18)
˜ ˜
Jerbal eo an jetob Jesus ej wa lok  lok  nan ri-ka loor
˜ ro an (19-23)
kwojarjar (4b-16)
˜ ˜ ˜
An ri-ka loor ro burom oj enaaj An Tomas pere ak tokalik ear
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
oktak nan lanlon (17-24) tomak (24-29)
An Jesus anjo ioon la l (25-33) Unin bok lemlem in (30, 31)
Kobban JON –1:18 182
˜ ˜
21 Jesus ej wa lok
 lok
 nan ri-ka loor Men eo enaaj wa lok nan ri-ka loor
ro an (1-14) eo me Jesus ej yokwe (20-23)
˜ ˜
Piter ej kamool
 yokwe eo an nan Naanin kojjem lok
 (24, 25)
Jesus (15-19)
˜ ˜
“Kwon naajdik jiip ko neju
reddik” (17)

˜ ˜ ˜
1 Ilo jinoin, Naan eo ear pad,
˜
im Naan eo ear pad ippan
˜
lon eo an, ak armej ro ie rar jab
karwaineneiki. 12 Botab ikij-
˜
Anij, im Naan eo ear juon anij.1 jeen ro rar karwaineneiki, ear
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
2 Ear pad ippan Anij jan komaron er bwe ren erom ne-
˜ ˜
kar jinoin. 3 Anij ear kojer- jin Anij, konke rar kwa lok  aer
˜ ˜ ˜
bale nan koman  man
 men otem- tomak ilo etan. 13 Er nejin
˜ ˜ ˜ ˜
jej, im e lanne en kar jab kon Anij, ejjab kon aer kar lotaktok
˜ ˜ ˜
e, ejje lok  juon men enaaj kar jan armej, ak jan konaan  eo an
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
pad im wa lok.  4 Unin an wor jineer im jemaer, botab konke
˜ ˜ ˜ ˜
mour ej kon e, im mour eo an Anij ear kaalot er bwe ren ne-
˜ ˜ ˜
ear ainwot meram nan armej. jin.
˜
5 Innem meram eo ej rome ijo 14 Kon men in, Naan eo ear
˜ ˜
emarok, im marok ejjab maron erom armej1 im ear pad ibwil-
˜
anjo ioon. jim. Komar lo aiboojoj eo an,
˜
6 Ekar wor juon em maan  aiboojoj eo me juon nejin eo ej
˜ ˜ ˜ ˜
Anij ear jilkintok, im etan in make wot ej boke jan jeman,
˜ ˜ ˜
Jon. 7 Jon ear itok ainwot im ear obrak kon jouj eo e lap
˜
juon ri-kamool  bwe en kwa- an Anij im kon mool.  15 (Jon
˜ ˜ ˜
lok
 kon meram eo bwe jabde- ear kwa lok  kon e, ear ko l laaj
˜ ˜ ˜
wot armej en tomak ikijjeen e.1 ainikien im ba: “Enin armej eo
˜ ˜
8 Ejjab e meram eo, botab iar konnaan kake im ba, ‘Eo ej
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜ itok aliku em oj an e l la lok  jan
ekar itok bwe en kwa lok  kon ˜ ˜
meram eo. na, konke ear mour mokta- 
˜ ˜ ˜
9 Meram eo emool  im ej lok  jan na.’”) 16 Kon an ob-
˜ ˜
rome jabdewot armej ear poja- rak kon jouj eo e lap, jej lo jouj
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kin itok nan la l in.1 10 Ekar eo an e lap nan koj jan iien nan
˜ ˜ iien. 17 Anij ear letok Kien
pad ilo la l in, im Anij ear ko- ˜
˜ eo ikijjeen Moses, botab ear
jerbale bwe en koman  man
 la l
˜ letok jouj eo e lap im mool  eo
in, botab armej ro ilo la l in rar
˜ ˜ ikijjeen Jesus Christ. 18 Ejje-
jaje kon e. 11 Ear itok nan ae- ˜
˜ ˜ lok  armej enanin kar lo Anij
1:1 1 Ak “ear ainwot Anij.” 1:7 1 Ej ji- ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ jabdewot iien. Botab eo ej pad
 nan Jon. 1:9 1 Ak “itok nan ib-
ton lok
˜
wiljin armej ro.” 1:14 1 Kajin Grik, “kanniok.”
183 JON 1:19-39
˜ ˜ ˜ ˜
iturin Jeman1 me ej make wot lo an Jesus itok nan ippan im
˜
nejin im ej juon anij,2 e eo ear ear ba: “Enin ej Laa  m eo an
˜ ˜
kome le le kon Anij. Anij im ej jo lok  jerawiwi ko
˜ ˜
19 Enin men eo Jon ear ba an la l! 30 Enin armej eo iar
˜ ˜ ˜
ke ri-Ju ro rar jilkin lok  bu- konnaan kake im ba: ‘Ewor
˜ ˜ ˜
rij ro im ri-Livai ro jan Jerusa- juon em maan  ej itok aliku im
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lem bwe ren kajjitok ippan im em oj an e l la lok  jan na, kon-
˜ ˜ ˜
ba: “Won kwe?” 20 Ear kwa- ke ear ˜ mour mokta 
˜
lok
 jan na.’
˜
˜ 31 Na bareinwot iar jab je la
lok
 mool
 im ba: “Ejjab na ˜ ˜ ˜
˜
Christ.” 21 Im rar kajjitok ip- won e, botab unin ao peptaij
˜ ˜
˜ ˜ armej ilo dan ej konke ri-Israel
pan: “Ak won kwe, Ilaija ke?” ˜ ˜
Im eba: “Ejjab.” “Kwe ri-Kanaan ren je la won e.” 32 Jon ear
eo kar kanaan kake ke?” Im bar kwa lok  im ba: “Iar lo an
˜ ˜ ˜
euwaak im ba: “Ejjab!” 22 In- jetob kwojarjar1 wanla ltak ain-
˜ ˜ ˜
˜ ˜ wot juon mu  le, im ear padwot
nem rar ba nane: “Ak won kwe? ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ioon. 33 Ikar bar jaje won e,
Kwon kwa lok  nan kom bwe ko- ˜
˜ botab Anij, eo im ear jilkin-
min maron uwaake ro rar jil- ˜
˜ ˜ ˜ tok eo bwe in peptaij armej
kintok kom. Kwa lok  ˜ m ok won ˜ ˜ ˜
kwe.” 23 Im eba: “Na ij ainik- ilo dan, ear ba nan na: ‘Armej
˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ eo kwonaaj lo an jetob kwojar-
ien armej eo ej lam oj jan ane ˜ ˜
jemaden  im ba, ‘Kajimwe  ia l eo jar1 eo ao wanla ltak im pad-
˜ ˜ ˜ ˜
an Jeova,’1 ainwot an kar ri- wot ioon, enin ej eo im ej pep-
˜ ˜ ˜
kanaan Aiseia ba.” 24 Parisi taij armej kon jetob kwojarjar1
˜ ˜ ˜
ro rar jilkintok armej rein eo ao.’ 34 Em oj ao loe, im iar
˜ ˜
25˜ im rar kajjitok ippan im ba: kwa lok  bwe armej in ej Nejin
“Ne ejjab kwe Christ ak Ilai- Anij.”
ja ak ri-Kanaan eo, innem etke 35 Raan eo tok juon, Jon ear
˜ ˜
kwoj peptaij armej?” 26 Jon jutak ippan ruo iaan ri-ka loor
ear uwaake er im ba: “Ij pep- ro an, 36 im ke ej reilok 
˜ ˜ ˜
taij armej ilo dan. Botab ewor im lo an Jesus etetal, ear ba:
juon ibwiljimi kom jaje kake, “Laa  m eo an Anij en!”  37 Ke
˜ ˜ ˜
27 e eo enaaj itok aliku im ri-ka loor ro ruo rar ron an
˜
ijekkar nan je late to in juuj eo ba men in, rar loore lok  Jesus.
an.” 28 Men kein rar wa lok  38 Innem ke Jesus ear oktak-
ilo Betani, iturearin Reba Jor- lok
 im lo aerro loore, ear ba:
dan, ijo Jon ear peptaiji armej “Ta ne  komiro ej pukote?” Im
ro ie. rar ba: “Rabbai (me le lein naan
˜
29 Raan eo tok juon, Jon ear in ne jej ukote ej, “ri-Kaki”),
˜
˜ ˜ kwoj jokwe ia?” 39 Im ear ba
1:18 1 Kajin Grik, “ej pad ilo ubon Je-
˜ ˜ ˜
man.” Men in ej kwa lok kon an aorok 1:32 1 Ak “kajoor eo an Anij.” Lale “Je-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ippan Jeman. 2 Ak “nejin eo ej make tob kwojarjar” ilo Kome le le Ko. 1:33
˜ ˜ ˜ ˜
wot me Anij make ear koman  mane.”
 1 Ak “kajoor.” Lale “Jetob kwojarjar” ilo
˜ ˜
1:23 1 Lale “Jeova” ilo Kome le le Ko. Kome le le Ko.
JON 1:40–2:6 184
˜ ˜ ˜ ˜
nan er: “Itok im komiro naaj ear ba nane: “Etke kwoje la kaj-
˜
loe.” Innem rar etal im loe ijo ej jieo?” Jesus ear uwaake im ba:
˜ ˜ ˜
jokwe ie, im rar pad ippan ao- “Iar lo eok iumwin  wojke fig
˜ ˜ ˜
lepen raan eo. Ilo tore in, ekar en mokta  jan an kar Pilip kon-
4 awa jima1  ilo jota. 40 Juon naan ippam.”  49 Natanael ear
˜ ˜
iaan lomaro  ruo me rar ron uwaak im ba: “Rabbai,1 kwe Ne-
˜
men eo Jon ear ba im loore jin Anij, im kwe Kiin in Israel.”
˜
Jesus ej Andru, leo jatin1 Sai- 50 Im Jesus ear ba nane:
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
mon Piter. 41 Moktata  Andru “Kwoj tomak eo kon wot ao kar
˜ ˜
ear loe Saimon, leo jein, im ear ba bwe ikar lo eok iumwin  woj-
˜ ˜ ˜
ba nane: “Komar lo Messaia ke fig en ke? Kwonaaj lo men ko
˜ ˜
eo” (me le lein naan in ne jej re l lap lok  jan men kein.” 51 Im
˜ ˜
ukote ej, “Christ”), 42 im ear ear bar ba nane: “Ij ba nan kom
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
anin loke  nan ippan Jesus. Ke aolep bwe kom naaj lo an lan
˜
Jesus ej loe, ear ba nane: “Kwe pe l lok  im an enje l ro an Anij
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Saimon nejin Jon, naaj naeta  m wanlon lok  nan lan im wanla l-
˜ ˜ ˜ ˜
Sipas” (me le lein at in ne jej tak nan ippan Nejin armej.”1
˜ ˜
ukote ej “Piter”).
43 Raan eo tok juon, Jesus
˜ ˜
2 Ruo raan tokalik, ekar wor
juon kojota in mare
˜
 ilo jikin
ear konaan  etal nan Galili. In- eo etan Cana ilo Galili, im ji-
nem ke ear loe Pilip, ear ba ˜
˜ ˜ ˜ nen Jesus ear pad ilo iien in.
˜
nane: “Kwon itok im loor eo.”1
˜ 2 Rar bar kurtok Jesus im ri-
44 Pilip ej jan Betseida, bu- ˜ ˜
˜ ka loor ro an nan iien kojota in
kwon eo an Andru im Piter. mare
 in.
45 Pilip ear lo Natanael, im ear ˜
˜ ˜ 3 Ke ear iton maat wain, ji-
ba nane: “Komar lo Jesus nejin ˜
˜ nen Jesus ear ba nane: “Em-
˜
Josep, jan Nazeret. E eo Kien aat wain.” 4 Botab Jesus ear
eo im naan ko an ri-Kanaan ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ba: “Kora en,  etke kojro ej ai-
ro rar konono kake.” 46 Bo- ˜
˜ kuj inepata kon men in?1 Ejja-
˜ ˜
tab Natanael ear ba nane: “Ta
˜ nin jejjet iien eo ao.” 5 In-
mool ke ewor men en em man  ˜
˜ ˜ nem jinen ear ba nan ri-jerbal
emaron wa loktok  jan Nazeret ˜ ˜
˜ ro: “Jabdewot men ej jiron
ke?” Im Pilip eba: “Kwon itok ˜
˜ kom,  komwin  kab kom mane.” 
im kwonaaj loe.” 47 Jesus ear ˜ ˜
˜ 6 Ekar wor jiljino nien dan
lo an Natanael itok nan ip- ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ kom man  jan deka rar pad ijo
pan im ear ba kon e: “Luk- ˜ ˜
ekkar nan kien ko an ri-Ju kon
kuun ri-Israel im ejje lok  etao
˜ ˜ 1:49 1 Ak “Ri-Kaki.” 1:51 1 Lale “Ne-
ippan nan jidik.” 48 Natanael ˜
jin armej” ilo Kome le le Ko. 2:4 1 Ka-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
1:39 1 Kajin Grik, “enanin awa eo kein jin Grik, “Kora en,  ta eo nan na im nan
˜ ˜ ˜
kajonoul.” 1:40 1 Ilo kajin Grik ejjab kwe?” Naan kein rej naanin k˜ okkar ne
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
alikkar won eo erutto iaan Saimon im juon ej kwa lok
 an jab erra. Ne rej ko-
˜ ˜ ˜
Andru. 1:43 1 Lale kome le le eo itula l jerbal naan eo “kora,” ejjab me le lein
ilo Mt 4:20. bwe rejjab kwa lok  kautiej.
185 JON 2:7-23
˜
karreo, im kobban kajjojo iaaer lo n ilo tampe l eo, ear lo ro rej
˜
ej tarrin 12 lok  nan 17 ka lan.1 wiakake kau im jiip im mu  le,
˜ ˜ ˜ ˜
7 Jesus ear ba nan er: “Ko- im ro rej janij jaan ilo jea ko
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
mwin  teini nien dan kein kon aer. 15 Kon men in, alikin an
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
aeboj.” Innem rar teini lok  nan kar kom mane  juon kein den-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ne reboo l. 8 Im ear ba nan er: den jan to, ear kadiwoj lok  ao-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
“Teini jidik dan im bok lok  nan lep jiip im kau ko jan tampe l
˜ ˜ ˜ ˜
ippan eo ej bok eddon kojota eo ippan ro rej wiakaki. Innem
˜ ˜ ˜
in.” Innem rar kom mane  men ear bar julok  aolep jaan ko an
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
eo ear ba. 9 Leo  ej bok eddon ro rej janij jaan im ear uko-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kojota eo ear edjone dan eo
˜ ˜ ji tebo l ko aer. 16 Im ear kon-
˜ ˜
em oj an erom wain, botab ear naan nan ro rej wia kon mu  le
˜ ˜ ˜
jab je la ia eo ej itok jane (ri- im ba: “Komwin  bok aolep men
˜ ˜ ˜ ˜
jerbal ro rar boktok dan eo rar kein jan ijin! Komwin  bojrak
˜ ˜ ˜ ˜
je la). Innem leo ej bok eddon jan ami kom man  bwe mwiin  im- 
˜ ˜ ˜
kojota eo ear kurtok em maan
˜
 on Jema en jikin wia!” 17 Ri-
eo ej kab m oj an mare,  10 im ka loor ro an rar keememejtok
˜
ear ba nane: “Aolep rej kwa- men eo Jeje ko rej ba: “Eurur
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lok  wain enno mokta,  im ne ar- buruo ainwot kijeek kon ao ki-
mej rej kadek, rej kab kwa lok-  ˜ ˜
jejeto kon mweo  im om.” 
tok wain bajjek. Ak kwe, kwaar
˜ ˜ 18 Innem ri-Ju ro rar ba
kakone  wain eo enno nan kiio.” ˜ ˜ ˜ ˜
˜ nane: “Kwomaron ke kom mane 
11 Jesus ear kom mane  menin ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ juon menin kabwilonlon1 nan
kabwilonlon1 in an kein kajuon ˜ ˜ ˜
˜ kom nan kamool  bwe ewor am
ilo Cana, bukwon eo ilo Galili. ˜ ˜ ˜
˜ ˜ jimwe  im maron nan kom ma- 
Ilo waween in, ear kwa lok  kon ni men kein?” 19 Jesus ear
kajoor eo an, im ri-ka loor ro an uwaake er im ba: “Komwin 
˜ ˜
rar likut ˜ aer tomak ilo e. rupe tampe l in, im inaaj bar
12 Alikin men in, Jesus im ˜
˜ kajutake iumwin  jilu wot raan.”
jinen im lomaro  jatin kab ri-
˜ 20 Im ri-Ju ro rar ba: “Kar ka-
ka loor ro an rar ilok  nan Ka- ˜ ˜
˜ ˜ loke tampe l in iumwin  46 iio,
perneum, botab jet wot raan in ˜ ˜
˜ ta mool  ke kwomaron bar ka-
aer pad ijo. ˜
jutake iumwin  jilu wot raan
13 Ke ear epaaktok iien ˜ ˜
˜ ˜ ke?” 21 Botab ke ear konono
Kwojkwojin Kijoone1 eo an ri- ˜ ˜ ˜
˜ kon tampe l, ear konnaan kon
˜
Ju ro, Jesus ear etal nan Je- anbwinnin. 22 Im ilo iien eo
rusalem. 14 Innem ke ear de- ˜
ear jerkak jan mej, ri-ka loor ro
˜
˜ an rar keememejtok an kon ba
2:6 1 Kobban juon nien dan ej tarrin ˜
ruo ak jilu bath. Juon bath ej tarrin jil-
men in, innem rar tomak ta
˜ eo Jeje ko rej ba kab men eo
jino ka lan. Lale “Bath” ilo Kome le le Ko.
˜ Jesus ear ba.
2:11, 18 1 Kajin Grik, “koka l le.” 2:13 ˜
˜ ˜ ˜ 23 Innem ke ear pad ilo Je-
1 Lale “Kwojkwojin Kijoone” ilo Kome- ˜
le le Ko. rusalem, ear kom man  menin
JON 2:24–3:17 186
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kabwilonlon1 ko ilo iien Kwoj- lotaktok jan jetob kwojarjar1
˜ ˜
kwojin Kijoone eo. Ke armej ro rej nejin Anij.2 7 Kwon jab
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
rar lo men kein, elon rar li- bwilon kon ao kar ba nan kwe
˜ ˜
kut aer tomak ilo etan. 24 Ak bwe komij  aikuj in bar lotak.
˜ ˜ ˜ ˜
Jesus ear jab loke er konke eje- 8 Koto ej etal ijo ekonaan  im
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
la kake er aolep, 25 im konke kwoj ron ainikien, botab kwo-
˜ ˜ ˜ ˜
ear jab aikuji an jabdewot ko- jaje ˜ej itok jan ia im ej etal nan
˜ ˜
me le leiki kon lomnak ia. Aindein aolep ro im rar lo-
 ko an ar-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
mej bwe eje la ta ko rej pad ibu- taktok jan jetob kwojarjar.”1
˜ ˜
rueer. 9 Im Nikodimos ear ba nane:
˜ ˜
3 Ekar wor juon em maan
etan Nikodimos, ej juon Pa-
“Ewi waween an men kein naaj
wa lok?”  ˜
˜

10 Jesus ear uwaak
˜
risi im juon ri-tol an ri-Ju im ba: “Kwe juon ri-kaki nan
˜ ˜ ˜
ro. 2 Lein  armej in Israel ak kwojaje men
ear itok nan ippan ˜
˜
kein ke? 11 Ij ba nan eok juon
Jesus ke ebon, im ear ba: “Rab- ˜ ˜
˜ ˜
men emool,  men ko kom je la
bai,2 kom je la bwe kwe juon ri- ˜ ˜
komij konnaan kaki, im men ko ˜
kaki eo Anij ear jilkintok, kon- ˜ ˜ ˜
komar loi komij kwa loki. ˜ ˜  Bo-
ke ejje lok  en emaron kom mane  ˜
tab, komar˜ ˜ ˜ ˜  ˜
jab bok men ko
menin kabwilonlon1 kein kwoj ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜
komar kwa loki.  ˜ 12 E lanne iar
kom mani  e lanne Anij ejjab pad ˜ ˜
˜ kwa lok  nan kom kon men ko
ippan.” 3 Im Jesus ear ba ˜ ˜
˜ ˜
an la l botab komar ˜  jab to-
nane: “Ij ba nan eok bwe e lan- ˜
˜ mak, innem enaaj ewi waween
ne juon armej ejjab bar lotak,1 ˜ ˜
˜
ami tomak ne inaaj kwa lok ˜ ˜ 
innem ejjab maron lo Aelon eo ˜ ˜ ˜
nan kom kon men ko an lan? ˜
an Anij.”2 4 Nikodimos ear ba ˜
˜ ˜
13 Bareinwot, ejje lok  armej
nane: “Ewi waween an juon ar- ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜
enanin kar wanlon lok ˜  nan lan.
mej maron lotak ne erutto? Ta ˜ ˜ ˜
˜
Botab eo ear wanla ltak ˜ j an la n
mool  ke emaron bar de lo n ilo- ˜ ˜
waan lojien  ej Nejin armej.1 14 Ainwot an
jinen im bar lotak ˜ ˜ ˜
ke?” 5 Jesus ear uwaake im kar Moses lelon lok  jedpanit eo
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ba: “Ij ba nan eok bwe e lanne ilo ane jemaden,  aindein aer
˜ ˜ ˜ ˜
juon armej ejjab lotak jan dan naaj aikuj lelon lok  Nejin armej,
˜ ˜ ˜
im jetob kwojarjar,1 innem ej- 15 bwe aolep ro rej tomak ilo
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jab maron de lo n ilo Aelon eo e ren maron bok mour indeeo.
˜ ˜
an Anij. 6 Ro rej lotaktok jan 16 “Jonan an Anij yokwe la l
˜
armej rej nejin armej, im ro rej in, ear letok eo ej make wot Ne-
˜
˜
jin, bwe jabdewot eo ej kwa lok 
2:23; 3:2 1 Kajin Grik, “koka l le.” 3:2 an tomak ˜
˜ ilo e, en jab jako ak
˜
2 Ak “Ri-Kaki.” 3:3 1 Ak emaron, “ejjab en bok mour indeeo. 17 Anij
˜ ˜
lotak jan lan.” 2 Ak “Kien eo an Anij.”
˜ ˜ ˜
Lale “Aelon eo an Anij” ilo Kome le le 3:6 2 Naan eo ilo kajin Grik ej pneuMma.
˜
Ko. 3:5, 6, 8 1 Ak “kajoor eo an Anij.” Lale “PneuMma” ilo Kome le le Ko. 3:13
˜ ˜ ˜ ˜
Lale “Jetob kwojarjar” ilo Kome le le Ko. 1 Lale “Nejin armej” ilo Kome le le Ko.
187 JON 3:18-35
˜ ˜
ear jab jilkintok Nejin bwe en lik rar itok nan ippan Jon im
˜ ˜ ˜
ekajete la l in, botab ear jilkin- ba nane: “Rabbai,1 kwoj kee-
˜ ˜
tok bwe la l in en maron bok lo-  memej ke em maan  eo kwaar
˜ ˜ ˜ ˜
mo or  kon e. 18 Jabdewot eo konnaan kake im ear pad ip-
˜ pam iturearin Reba Jordan?
ej kwa lok  an tomak ilo e, eban ˜
˜ ˜ ˜ Eokwe, enen ej peptaij ar-
bok ekajet. Botab jabdewot eo ˜
˜ mej, im aolep rej etal nan
ejjab kwa lok  an tomak ilo e, ˜
˜ ˜ ippan.” 27 Im Jon ear uwaak
em oj an kadede bok ekajet ˜
˜ ˜ im ba: “Ejje lok  armej emaron
konke ear jab kwa lok  an tomak ˜ ˜ ˜ ˜
˜ bok jabdewot men e lanne Anij
ilo etan eo ej make wot Ne- ˜
˜ ear jab le lok  nane. 28 Komar 
jin Anij. 19 Enin unin an ar- ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ron ao ba, ‘Ejjab na Christ, bo-
mej naaj bok ekajet: meram eo ˜ ˜
˜ ˜ tab em oj jilkintok eo imaan.’ 
ear itok nan la l in, botab ar- ˜ ˜
mej rar jab yokwe meram eo ak 29 Kora eo ej mare  ej an em- 
˜ ˜ ˜
rar yokwe marok konke jerbal maan  eo ej mareiki.
 Botab, ne
˜ ˜
ko aer renana. 20 Jabdewot leo m ottan em maan  eo ej ma- 
˜ ˜ ˜
eo ej kom mani  men ko rekajjo- re ej jutak im ron ainikien em- 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jo, edike meram eo im ejjab ko- maan  eo, e lap an ˜ m on on  o ke ej
˜ ˜ ˜ ˜
naan
 itok nan meram eo konke ron ainikien. Aindein na, e lap
˜ ˜ ˜ ˜
en jab alikkar kom man
˜
 ko an. ao m on on o. 30 Enaaj lap lok 
˜ ˜ ˜ ˜
21 Botab jabdewot eo ej kom-  jerbal ko an Christ, ak na enaaj
dik lok.” 
mani
 men ko rejimwe,  ej itok ˜ ˜
˜
nan meram eo, konke en alik-
˜ 31 Eo ej itok jan lan eutiej-
˜ ˜ ˜
kar ke kom man  ko an rej ekkar lok  jan aolep. Eo ej itok jan
˜
˜ la l in, ej an la l in im ej kono-
nan ankilaan ˜ Anij.” ˜
no kon men ko an la l in. Eo
22 Alikin men in, Jesus im ej itok jan lan eutiej lok
˜ ˜
 jan ao-
˜
˜ ˜
ri-ka loor ro an rar ilok  nan bu- lep. 32 Ear kwa lok  kon men
˜ ˜ ˜ ˜
kwon ko ilo Judia, im ear pad ko ear loi im ron kaki, botab
˜ ˜ ˜ ˜
ijo ippaer iumwin  elon raan im ejje lok  armej ear tomaki naan
peptaiji armej.1 23 Jon ear ko an. 33 Jabdewot eo ej to-
˜ ˜
bar peptaij armej ilo jikin eo maki naan ko an, ej lukkuun
˜ ˜
etan Inon iturin Selim konke tomak bwe Anij emool.  34 Eo
˜ ˜ ˜
e lap dan ie. Ear jab bojrak an Anij ear jilkintok ej konnaan
˜ ˜ ˜ ˜
armej itok nan ippan im ear kon naan ko an Anij, kon-
˜ ˜ ˜ ˜
peptaiji er. 24 Ilo tore in, Jon ke ne Anij ej le lok  jetob kwo-
˜ ˜
ejjanin kalbuuj. jarjar1 eo an nane, ejjab ji-
25 Innem ri-ka loor ro an Jon ˜ ˜
˜ ˜ ˜ dik wot an le lok.  35 Jeman ej
rar akwaal ippan juon ri-Ju ˜
˜ ˜ yokwe Nejin, im em oj an le-
kon mantin  karreo. 26 Toka- ˜
lok  men otemjej bwe ren pad
3:22 1 Ilo mool,
 ri-ka loor ro rar peptai- 3:26 1 Ak “Ri-Kaki.” 3:34 1 Ak “ka-
˜ ˜ ˜ ˜
ji armej ro iumwin
 tol eo an Jesus. Lale joor.” Lale “Jetob kwojarjar” ilo Kome-
Jon 4:2. le le Ko.
JON 3:36–4:20 188
˜ ˜ ˜ ˜
iumwin  pein. 36 Jabdewot eo
in letok eo ejje lok  on aan jan
˜ ˜ ˜
ej kwa lok Anij im kon eo ej kajjitok im
 an tomak ilo Nejin,
˜ ˜ ˜ ˜
enaaj bok mour indeeo. Botab ba, ‘Jouj im letok lim o aeboj,’
˜ ˜ ˜ ˜
jabdewot eo ejjab pokake Ne- kwonaaj kar kajjitok lim om ip-
˜ ˜ ˜
jin, ejjamin mour im illu eo an pan im enaaj kar lewaj nan kwe
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Anij enaaj padwot ippan. dannin mour.” 11 Innem kora
˜
4
eo ear ba: “Em maan
Irooj ear je la bwe Parisi ro  en,  ejje lok 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
rar ron kon an lon lok am keikob nan itok dan ak ae-  ri-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ka looran im lon lok boj la l in emwila  ro ear1 pep-  l. Ak kiio, kwo-
˜ ˜ ˜ ˜
taiji er jan Jon. 2 (Ilo mool, naaj bok jan ia dannin mour 
˜ ˜
ri-ka loor ro an Jesus rar pep- ne  kwoj konnaan kake? 12 Ta
˜ ˜
taiji armej ro, ejjab e.) 3 Ke kwoutiej lok  jan jim maam  Je-
˜ ˜ ˜
ear je la men in, ear ilok kob ke? E eo ear letok aeboj la l  jan Ju-
˜ ˜ ˜ ˜
dia im bar etal nan Galili. in nan kom, im e kab lomaro 
˜ nejin im kau ko nejin rar idaak
4 Botab, ear aikuj ilok ˜  ilujen-
lok Sameria. 5 Innem ear etal jane.” 13 Im Jesus ear uwaa-
˜ ˜
ke im ba: “Aolep ro rej idaak
nan juon bukwon ilo Sameria ˜ ˜
jan dan in renaaj bar maro, ˜
etan Saikar, eo ej pad iturin ˜ ˜
˜
wato eo Jekob ear le lok 14 botab jabdewot eo ej idaak  nan
˜
˜ ˜ ˜ ˜
Josep, leo nejin. 6 Aeboj la l jan dan eo inaaj le lok  nane,
˜ ˜ ˜
eo an Jekob ear pad ijo, im kon eban bar maro. Dan eo inaaj le-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
an Jesus m ok jan an kar itoi- lok  nane enaaj ainwot juon
˜ ˜ ˜
tak, ear jijet lok unin dan ej pad ilo e me ej le-
 iturin aeboj la l
˜
˜
eo. Ilo tore in, ear 12 awa jima1 lok  nane mour indeeo.” 15 In- 
˜ ˜ ˜
ilo raelep. nem kora eo ear ba nane: “Eok-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
7 Juon kora in Sameria ear we kwon letok nan eo dan ne 
˜
bwe in jab bar maro, im in jab ˜
itok bwe en itok dan, im Jesus ˜ ˜ ˜
˜ bar itok nan ijin im itok dan.”
ear ba nane: “Jouj im le- ˜ ˜
˜
tok lim o aeboj.” 8 (Ri-ka loor
˜ 16 Ear ba nane: “Kwon etal
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ro an remoot lok im kurtok leo paleem im komi-
 in wia m ona ˜ ˜ ˜
ilo bukwon eo.) 9 Kon men
˜ ro itok nan ijin.” 17 Kora eo ˜
˜ ˜ ˜
in, kora in Sameria eo ear ba ear uwaak im ba: “Ejje lok  pa-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nane: “Etke kwoj kajjitok ippa leo.” Im Jesus ear ba nane:
˜ ˜ ˜ ˜
bwe in lewaj lim om aeboj ke “Ejimwe  am ba, ‘Ejje lok  paleo,’
˜ ˜
kwe juon ri-Ju im na juon 18 konke kar lalem paleem, ˜  im
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kora in Sameria?” (Unin an ba leo kwoj pad ippan kiio ejjab
˜ ˜
men in konke ri-Ju ro rejjab paleem.  Kwaar kwa lok  mool.” 
˜ ˜ ˜
˜
konnaan ippan ri-Sameria ro.) 19 Im kora eo ear ba nane:
˜
˜
10 Im Jesus ear uwaake im ba: “Em maan  en,  kiio ij kab kile
˜ ˜ ke kwe juon ri-kanaan. 20 Ro
˜ ˜ ˜
“E lanne kwon kar je la kon men- ˜ ˜
jim maam  rekon kabun ilo to l
˜
4:1 1 Kajin Grik, “Jesus.” 4:6 1 Kajin in, b otab ko mij  ba bwe ar-
˜ ˜ ˜
Grik, “enanin awa eo kein kajiljino.” mej rej aikuj in kabun wot
189 JON 4:21-40
˜ ˜
ilo Jerusalem.” 21 Jesus ear kwa loktok  nan na men otem-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ba nane: “Kora en,  kwon to- jej iar kom mani.  Won ejjab ba
˜ ˜
mak men in ij ba nan kwe.
˜ ˜ e Christ?” 30 Kon men in, ar-
˜ ˜
Ej itok wot iien eo ne kom mej ro rar etal jan bukwon eo
˜ ˜ ˜ ˜
ban bar kabun nan Jemadwoj im jino jibadek lok  Jesus.
˜ ˜
ilan ilo to l in ak ilo Jerusa-
˜ 31 Ilo tore in, ri-ka loor ro an
lem. 22 Kom jaje won eo ko- ˜
˜ ˜ ˜ ˜ rar akwe lap nane im ba: “Rab-
˜ ˜ ˜ ˜
mij 
˜
kabun nane, ak kom je la
˜ ˜ ˜ ˜ bai,1 kwon m ona.” 32 Ak ear
won eo komij kabun nane, kon- ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ba nan er: “Ewor kijo m ona
ke lom  o or  ej itok ikijjeen ri- im kom jaje kake.” 33 Im ri-
˜ ˜ ˜
Ju ro.1 23 Mene aindein ak ej ka loor ro rar ba nan doon: “Ta
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
itok wot iien eo, jino jan kiio, ewor en ear boktok kijen ke?”
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ne ro emool  aer karejar nan Je- 34 Jesus ear ba nan er: “M ona
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
madwoj ilan renaaj kabun nane eo kijo in ej bwe in koman  man
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ekkar nan tol eo an jetob kwo- ankilaan eo ear jilkintok eo
˜
jarjar1 im ekkar nan mool  eo. im kadede lok  jerbal eo ear le-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Jemadwoj ilan ej kappukot ro tok nan eo. 35 Komij  ba bwe
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
rekonaan  kabun nane ilo wa- m ottan wot eman allon im ejej-
ween in. 24 Anij ej juon Je- jet iien mad 
˜
m od, botab ij ba
˜
˜ ˜ ˜ ˜
tob, im ro rej kabun nane rej nan kom men in: Komwin  rei-
˜ ˜ ˜
aikuj kabun nane ekkar nan
˜ ˜ ˜ lok im lale jikin kallib ko, re-
tol eo an jetob kwojarjar1 im ˜ ˜
˜ kalo1 im repojak nan mad  m od.
ekkar nan mool  eo.” 25 In- ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ Kiio, 36 ri-mad  m od eo ej bok
nem kora eo ear ba nane: “Ije- ˜ ˜
˜ on aan im aini leen keinikkan
la bwe Messaia eo enaaj ˜ itok, ˜
eo rej naetan  Christ. Ne enaaj ko nan mour indeeo. Innem eo
˜
itok, enaaj kaalikkar men ej jeor kab eo ej mad  m od re-
˜ ˜ ˜ ˜
otemjej nan k˜ om.” 26 Jesus
˜ ˜ naaj lanlon ippan doon. 37 Ilo
˜ ˜ ˜
ear ba nane: “Na em maan  ne.”
 waween in, emool  aer kon ba:
˜ Juon ej jeor im eo juon ej mad- 
27 Iien eo wot, ri-ka loor ro ˜
an rar jep laaktok im rar bwi- m od. 38 Iar jilkin lok  kom bwe
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ komwin  aini leen men ko kom- 
lon konke ear konnaan ippan ˜
˜ ˜ ˜ ar jab entaan kaki. Ro jet rar
juon kora. Botab, ejje lok  juon ˜
˜ jerbal, im komar  koba lok  ippa-
ear ba: “Kwoj ita ijin?” ak “Et- ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ er im bok tokjan jerbal ko aer.”
ke kwoj konnaan ippan kora ˜ ˜
˜ ˜ 39 Elon iaan ri-Sameria ro
ne?”
 28 Innem kora eo ear li- ˜
˜ ˜ ilo bukwon eo rar kwa lok  aer
kuti nien dan eo an ijo im etal ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ tomak ilo Jesus kon wot naan
nan bukwon eo im konnaanek ˜ ˜
armej ro im ba: 29 “Komwin  ko an kora eo, ke ear ba: “Ear
˜ ˜
itok im lale em maan  en ear kwa loktok  nan na men otemjej
˜
˜ iar kom mani.”  40 Innem ke
4:22 1 Kajin Grik, “jino ippan ri-Ju ro.”
4:23, 24 1 Ak “kajoor eo an.” Lale “Je- 4:31 1 Ak “Ri-Kaki.” 4:35 1 Kajin Grik,
˜ ˜ ˜
tob kwojarjar” ilo Kome le le Ko. “remouj.”
JON 4:41–5:4 190
˜ ˜ ˜
ri-Sameria ro rar itok nan ip- eo nejum.”  Em maan
 eo ear to-
˜ ˜
pan Jesus, rar kajjitok bwe en make naan kein Jesus ear ba
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
padwot ippaer, im ear pad ijo nane, im ear ilok.  51 Ke em- 
˜
iumwin  ruo raan. 41 Kon men maan  eo ear etal ilo ia l eo an
˜ ˜ ˜ ˜
in, elon lok  wot ro rar tomak lok,  ri-karejar1 ro an rar iioo-
˜ ˜ ˜
kon wot men ko ear ba, 42 im ne im ba nane bwe emour ladik
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
rar ba nan kora eo: “Komij kiio eo nejin.2 52 Innem ear kajji-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
tomak, ejjab kon wot men ko tok ippaer jete awa eo ear jino
˜ ˜ ˜
kwaar ba, botab konke em oj em man  lok  an ladik eo mour,
˜ ˜ ˜
ammim make ron jane. Kom im rar uwaak im ba: “Ear jako
˜
je la bwe em maan  in ej luk- an piba inne ke ej 1 awa jima1 
˜
kuun ri-l ˜ om  o or  eo an la l in.” alikin raelep.” 53 Innem je-
˜ ˜ ˜
43 Alikin ruo raan, ear ilok  man ladik eo ear je la bwe enin
˜
˜ ˜ ej awa eo Jesus ear jiron loke
jan ijo im etal nan Galili. 
˜
44 Jesus make ear ba bwe ar- im ba: “Emour ladik eo nejum.”
˜

˜ Kon men in, e im aolep ro ilo
mej rejjab kautieje jabdewot ri- ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ mweo  im on rar erom ruttomak.
kanaan ne ej jan bukwon eo ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜ 54 Enin ej menin kabwilonlon1
aer. 45 Ke ear topar lok  Gali- ˜
li, armej in Galili rar karwaine- eo kein karuo Jesus ear kom- 
˜ ˜ ˜
neiki konke rar loe aolep men mane  ke ear itok jan Judia nan
˜ Galili.
ko ear kom mani  ilo Jerusalem
˜ ˜ ˜ ˜
ilo kar iien kwojkwoj eo. Armej
rein rar bar etal nan iien kwoj-
˜
˜ ˜ 5 Alikin men in, ekar wor
˜
juon kwojkwoj an ri-Ju ro,
˜
˜
kwoj eo. im Jesus ear etal nan Jerusa-
˜
46 Innem ear bar itok nan lem. 2 Ilo Jerusalem, ekar
˜ ˜ ˜ ˜
Cana ilo Galili, ijo ear ukot dan wor juon lwe iturin kojam eo
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nan wain. Ekar wor juon ri- etan Kojamin Jiip, im elon ji-
˜
jerbal an kiin eo, im ladik eo kin etetal im joor ipe laak-
˜
nejin ear naninmej ilo Kaper- in. Etan lwe in ilo kajin
neum. 47 Ke em maan  in ear Hibru ej Beth·zaMtha.1 3 Ekar
˜ ˜ ˜
ron bwe Jesus emoottok jan wor juon jarlepju in ro rena-
˜ ˜ ˜
Judia nan Galili, ear ilok  nan ninmej, ro repilo, ro rejaje ete-
˜ ˜
ippan im kajjitok bwe en etal tal, im ro emej neer ak peier
˜ ˜ ˜
im komouri ladik eo nejin, kon-
˜ ˜ rar pad ijin im babu. 4 1——
ke m ottan jidik emej. 48 Bo- ˜
˜ 4:51 1 Ak “ri-komakoko.”
 2 Ak “em-
tab Jesus ear ba nane: “Kom
ban tomak mae
˜
 iien komij  el- man
  an ladik eo nejin mour.” 4:52
lok
˜ ˜ ˜ 1 Kajin Grik, “awa eo kein kajimjuon.”
lolo koka l le im menin bwilon.” ˜
4:54 1 Kajin Grik, “koka l le.” 5:2 1 Jet
˜
49 Ri-jerbal eo an kiin eo ear ˜ ˜
bok lemlem in etto kon Baibo l rej ba,
˜ ˜ ˜ ˜
ba nane: “Irooj, kwon m okaj im “Bethsaida” ak “Betesda.” 5:4 1 Mene
˜ ˜ ˜
itok mokta  jan an ajri en neju ewa lok eoon in ilo jet ukokin Baibo l,
mej.” 50 Innem Jesus ear ba ˜ ˜ ˜
˜ ˜ botab ejjab wa lok  ilo elon iaan bok
nane: “Kwon ilok.  Emour ladik lemlem in etto ko ilo kajin Grik.
191 JON 5:5-24
˜ ˜ ˜
5 Bareinwot, ear wor juon em- ear ilok  im konnaanek ri-Ju 
˜ ˜
maan ro bwe Jesus eo ear komou-
ijin ear naninmej iu-
˜ ˜
mwin ri. 16 Kon men in, ri-Ju ro rar
38 iio. 6 Jesus ear lo
˜ ˜
an babu ijo, im ear je la bwe jino jumaik  Jesus kon an kar
˜ ˜
eto an naninmej, innem ear ba kom mani  men kein ilo raanin
˜ ˜ ˜ ˜˜ ˜
nane: “Kokonaan Jabot. 17 Botab ear ba nan
 ke bwe kwon
˜ ˜ ˜ ˜
mour?” 7 Em maan er: “Jema ej jerbal wot nan kiio,
˜  eo enanin- ˜ ˜
mej ear uwaak im ba: “Likao im na, ij bar wonmaan  lok
 wot
˜ ˜ ˜
en,  ejje lok im jerbal.” 18 Enin unin ear
 en ej jipan bok lok 
˜ ˜ ˜ ˜
na nan ilowaan lwe en ne ej li- lap lok  wot an ri-Ju ro pukot ki-
˜ ˜ ˜ ˜
maaj no no. len aer mane.
 Ak ne ij kajjion etal  Ejjab kon wot aer
˜ ˜
in tuwaak, bar juon ej m okaj lok kar lomnak  bwe ear rupe kien

˜ ˜ ˜
ima  o.” 8 Innem Jesus ear ba Jabot, ak kon an bar ba bwe
˜
˜ ˜
Anij ej Jeman, im ilo an ba men ˜
nane: “Kwon jutak! Bok men ne ˜  ˜
kiniem im etetal.” 9 Im em- in rej lomnak
˜

˜
ej kom man
 ˜
 bwe
maan en jonan wot juon ippan Anij.
eo ear kajju mour ilo iien
˜ ˜ ˜
eo wot, im ear bok men eo ki- 19 Innem Jesus ear ba nan
˜
nien im jino etetal. er: “Ij ba nan kom juon men
˜ ˜
Men in ear wa lok emool.  Nejin ejjab maron kom-
 ilo raa- 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nin Jabot.1 10 Kon men in, ri- mane  jabdewot men kon maron
˜ ˜
˜
eo an make, botab ej kom ma- 
Ju ro rar ba nan em maan ˜  eo ˜
emour im ba: “Emo am ineeke ni wot men ko ej lo an Jeman
˜ ˜ ˜
men ne kom mani.
 kiniem bwe Jabot men  Jabdewot men Je-
˜ ˜ ˜
in.” 11 Ak ear ba nan er: “Ar- man ej kom mane,  Nejin ej bar
˜ ˜ ˜ ˜
mej eo ear komour eo ear ba kom mane  ilo ejja waween eo
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nan na, ‘Bok men ne wot. 20 Jeman ej yokwe Ne-  kiniem
˜ ˜
im etetal.’” 12 Rar kajjitok ip- jin, im ej kwa lok  nane aolep
˜ ˜ ˜
pan im ba: “Won armej ne men ko ej kom mani,  ear  im enaaj
˜ ˜ ˜
ba bwe kwon bok men ne kappeiki kon jerbal ko re l lap-  im
˜
˜
etetal?” 13 Botab leo ear jaje lok  jan men kein bwe komwin 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
won eo konke Jesus ear jako- lukkuun bwilon. 21 Bwe ain-
˜ ˜ ˜ ˜
lok  ibu lon jarlepju in armej ro wot an Jeman kojerkak ro rar
˜
ijo. mej im komour er, Nejin ej bar
˜ ˜ ˜ ˜
14 Tokalik Jesus ear iioone komour jabdewot eo ekonaan. 
˜
em maan  22 Jeman ejjab ekajete jabde-
eo ilo tampe l eo, im
˜ ˜ ˜
ear ba nane: “Lale m ok, em- wot, ak ear kappeiki Nejin bwe  ˜
man  e eo en ekajet 23 konke aolep
am mour. Jab bar kom ma-
˜
 ˜ ˜
ni men ko renana,1 bwe en jab ren kautieje Nejin ainwot aer
˜ ˜ ˜
wa lok kautiej Jeman. Jabdewot eo ej-
 nan eok juon men ena-
na lok.” jab kautiej Nejin, ejjab bar kau-
15 Innem em maan  eo
 ˜
tiej Jeman, eo ear jilkintoke.
˜ ˜ ˜
5:9 1 Lale “Jabot” ilo Kome le le Ko. 24 Ij ba nan kom bwe jabde-
˜ ˜ ˜
5:14 1 Kajin Grik, “jerawiwi.” wot eo ej ronjake naan ko ao
JON 5:25-45 192
˜ ˜ ˜
im tomak Eo ear jilkintok eo, tab, ijjab aikuji an jabdewot ar-
˜ ˜ ˜
armej in enaaj bok mour inde- mej kwa lok  kon na, ak ij ba
˜ ˜ ˜
eo. Bareinwot, eban bok eka- men kein bwe komwin  maron
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jet, botab enaaj ainwot juon ar- bok lom  o or.  35 Jon ear ain-
˜
mej eo ear mej im bar mour. wot juon laam ej urur im me-
˜ ˜
25 “Ij ba nan kom bwe ej ram, im jidik wot iien ami
˜ ˜ ˜ ˜
˜ kar lukkuun m on on o kon me- ˜ ˜
itok wot iien eo, jino jan kiio, ˜ ˜
˜ ram eo an. 36 Ewor ao kein ˜
ne ro remej renaaj ron ainikien ˜
kamool  im e lap lok ˜  jan men eo
Nejin Anij, im ro rar ronjake˜ im
pokake renaaj mour. 26 Ain- Jon ear kwa loke.
˜ ˜

˜ ˜
Jerbal ko
˜ ˜
Jema ear jiton eo nan kade- ˜ ˜
wot an Jeman wunjan mour, ˜
˜ de loki,  ˜
jerbal kein ij kom mani 
aindein ear le lok ˜  nan Nejin
˜ kiio, rej kamool  bwe Jema ear
maron eo bwe en le lok ˜  mour. ˜
jilkintok e o. 37 Bareinwot, ˜ ˜
27 Im ear le lok  maron eo nane
Jema make ear kamool ˜  bwe e
bwe en ekajet, konke e Nejin ˜
armej.1 28 Komwin eo ear jilkintok eo. Ejje lok  jab bwi-  iien
˜ ˜ ˜ ˜˜ ˜
lon kon men in, konke ej itok en kom nanin kar ron ainikien
˜ ˜ ˜ ˜
wot iien eo ne aolep ro rej pad ak lo mejan, 38 im naan ko
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ilo lob ko1 renaaj ron ainikien an rejjab pad ilo buruomi kon-
˜ ˜ ˜
29 im diwojtok. Ro rar kom- ke komij  jab tomak eo ear jil- 
man  em man  kintok. renaaj jerkakpeje
˜ ˜ ˜
nan mour, im ro rar kom mani 39 “Komij  etali Jeje ko kon- 
˜
men ko renana renaaj jerkak- ke komij  lomnak  bwe renaaj le-
˜ ˜ ˜ ˜
peje nan bok ekajet. 30 Ijjab waj mour indeeo nan kom,  bo-
˜ ˜ ˜ ˜
maron kom man tab Jeje kane  jabdewot men  rej kwa lok  kon
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kon maron e ao make. Ij ekajet na. 40 Mene aindein ak komij 
˜ ˜ ˜
ekkar nan ta eo Jema ej ba, im jab konaan  itok nan ippa bwe
˜
ij ekajet ilo jimwe1 komwin   maron mour. 41 Ij- ˜
konke ijjab
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kom man  jab konaan
ekkar nan ankilao ak  bok nobar jan ar-
˜
ij kom man
˜
 mej, 42 ak kon kom,
ekkar nan ankilaan
˜  ilukkuun
˜ ˜
eo ear jilkintok eo. je la bwe ejje lok  yokwe Anij ilo
˜
31 “E lanne na wot ij kwa lok buruomi. 43 Iar itok ilo etan
˜ ˜ ˜ ˜

˜ ˜ ˜ ˜
kon na make, innem men ko ij Jema, ak komij  jab tomak eo.
˜ ˜ ˜ ˜
ba rejjab mool. Botab e lanne juon enaaj kar
 32 Ebar wor
itok ilo etan make, kom naaj ˜ ˜ ˜
juon ej kwa lok  kon na, im ije la
˜ ˜
kar tomake. 44 Enaaj ewi wa- ˜ ˜
bwe men ko ej kwa loki ˜ kon na ˜
ween ami tomak ke komij ˜  bok
remool.  33 Komar
˜ ˜ ijjilok lok 
˜ nobar jan doon ak komij ˜  jab pu-
armej nan ippan Jon, im ear ˜ ˜
kot nobar jan Anij eo ej make
˜ ˜
kwa lok  kon mool ˜  eo. 34 Bo- ˜
wot? 45 Komwin  jab lomnak 
˜ ˜
5:27 1 Lale “Nejin armej” ilo Kome le le bwe inaaj kinaak lok  kom nan
˜
˜
Ko. 5:28 1 Kajin Grik, “libon keeme- Jema. Moses, eo komij  likut
˜ ˜ ˜ ˜
mej.” 5:30 1 Kajin Grik, “wanok.” ami kojatdikdik ippan, e eo ej
193 JON 5:46–6:20
kinaak lok  kom.  46 Ilo mool,  10 Innem Jesus ear ba:
˜ ˜ ˜
e lanne komar  tomak Moses, “Komwin  kajijet armej rane.” 
˜ ˜ ˜ ˜
komwin  kar bar tomak na, kon- Innem rar jijet ijo konke eluk-
˜ ˜ ˜
ke ear jeje kon na. 47 Botab kuun ujooje. Ibwiljin jarlepju
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
e lanne komij  jab tomak men ko eo, ear wor enanin 5,000 em- 
˜ ˜
ear jei, enaaj ewi waween ami
˜ maan.
 11 Jesus ear bok pila-
tomak men ko ij ba?” ˜ ˜
˜ wa ko im alikin an kam moolol 
˜
6 Alikin men in, Jesus ear
jerak lok
˜
 nan ijo turajet ilo
˜
Anij, ear ajeji nan ro rar jijet
ijo. Ear bar kom mane
˜
˜
 men in
˜
Loma  lo in Galili,1 ak Taibi- nan ek jiddik ko im erwoj ar
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
rios. 2 Juon jarlepju e lap ear m ona nan aer konaan.  12 Ke
˜ ˜ ˜
loore lok  konke rar lo an kom-  rar mat, ear jiron lok  ri-ka loor
˜ ˜ ˜
man menin bwilon ke ear ko- ro an im ba: “Aini bween pila-
˜ ˜
mour ro renaninmej. 3 Innem wa kane  bwe jen jab kokkuri.” 
Jesus im ri-ka loor ro an rar 13 Innem ke rar aini bween pi-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
wanlon lok  nan juon to l, im lawa ko, ear obrak 12 iep jan
˜ ˜
rar jijet. 4 Ak kiio ear epaak- kar bween pilawa ko lalem ar-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
tok iien Kwojkwojin Kijoone mej ro rar m ona jani.
˜ ˜
eo, kwojkwoj eo an ri-Ju ro. 14 Ke armej ro rar lo menin
5 Ke Jesus ear reilok  im lo ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ kabwilonlon1 in ear kom mane, 
an jarlepju eo itok nan ippan, rar ba: “Lukkuun mool  ke ri-
˜
ear ba nan Pilip: “Jenaaj wia Kanaan eo in kar kanaan bwe
˜ ˜
ia pilawa bwe armej rein ren enaaj itok nan la l in.” 15 In-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
m ona?” 6 Jesus eje la kadede nem ke Jesus ear je la bwe rej
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ta eo enaaj kom mane,  botab iton boke im kom man  bwe en
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ear ba men in nan malejjone kiin, ear bar ilok  nan to l eo im
Pilip. 7 Innem Pilip ear uw- make iaan ie.
˜
aak im ba: “Jekdo on  ne jenaaj 16 Ke ear jota, ri-ka loor ro
˜ ˜ ˜
wia pilawa kon tarrin 200 dena- an rar wanla l lok  nan loma  lo
˜
rii1 ak eban bwe nan an aolep eo 17 im rar uwe ilo juon wa
kajjidikdik.” 8 Im juon iaan ri- im jerak lok 
˜
nan Kaperneum,
ka loor ro an etan Andru, leo ja- ˜
˜ ˜ ijo turajetin loma  lo eo. Ilo
tin1 Saimon Piter, ear ba nane: ˜ ˜
˜ ˜ tore in, em oj an jok marok ak
9 “Juon io laddik ewor lalem ˜ ˜ ˜
˜ ˜ Jesus ejjanin itok nan ippaer.
pilawa1 im ruo ek ippan. Ak ˜
˜ ˜ ˜ 18 Bareinwot, ear jino nana lo- 
ewor ke tokjan men kein nan ˜ ˜ ˜
˜ ˜ jet konke ebun juon koto e lap.
armej rein rellon?” ˜ ˜ ˜ ˜
19 Botab alikin aer kar aon on
˜ ˜
6:1 1 Lale kome le le eo itula l ilo Mt 4:18. iumwin  jilu ak eman mai  l, rar
˜
˜ ˜
6:7 1 Jaan jelba in Rom. Lale “Dena- lo an Jesus etetal ioon dan im
˜ ˜
rios” ilo Kome le le Ko. 6:8 1 Ilo kajin
˜ ˜
˜ ˜ kottopar lok  wa eo, im rar luk-
˜
Grik ejjab alikkar won eo erutto iaan
˜ ˜ kuun mijak. 20 Ak ear ba nan
Saimon im Andru. 6:9 1 Pilawa kein
˜ ˜ ˜
rej kom man  jan baar li. 6:14 1 Kajin Grik, “koka l le.”
JON 6:21-39 194
˜ ˜ ˜
er: “Komwin  jab mijak bwe na
eo komij aikuj kom mane  bwe
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
e!” 21 Kon men in, rar m on o- Anij en bunburuon ippem?”
˜
n o in ektake ilo wa eo, im ear 29 Innem Jesus ear uwaak er:
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
m okaj an wa eo topar lok “Enin men eo Anij ekonaan  aneo 
˜
rar jibadek lok. 
bwe komwin  kom mane,  bwe
˜
22 Raan eo tok juon, jarlep- komwin  kwa lok  ami tomak ilo
˜ ˜
ju eo me ear pad iturajetin lo- eo ear jilkintok.” 30 Im rar ba
˜ ˜ ˜
ma  lo eo ear kile bwe ekar ej- nane: “Ta koka l le ne  kwonaaj
˜ ˜ ˜ ˜
je lok  wa ijo ijellokun kom mane 
 wot kar bwe komin loe im to-
˜
juon wa jidikdik. Rar bar kile mak eok? Ta kane  kwonaaj
˜
bwe ri-ka loor ro rar jerak kake kom mani?  ˜ 31 Ro jim maad  rar
wa eo ak ejako Jesus ippaer. ˜ ˜ ˜ ˜
m ona manna ilo ane jemaden,
˜ ˜ 
23 Jet wa jan Taibirios rar po- ˜ ˜
ainwot an kar Jeje ko ba: ‘Ear
lok  iturin jikin eo armej ro rar ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ le lok
˜  nan er bureet jan lan bwe
˜ ˜ ˜ ˜
m ona pilawa ie alikin an kar ren m ona.’” 32 Innem Jesus ˜
Irooj kam moolol  Anij. 24 Kon ˜ ˜
ear ba nan er: “Ij ba nan kom
men in, ke jarlepju eo ear jab ˜
bwe Moses ear jab lewaj nan
loe Jesus ak ri-ka loor ro an ˜ ˜ ˜
kom bureet eo jan lan, ak rai-
ijo, rar uwe ilo wa kein im etal ˜ ˜
˜ nin, Jema ej lewaj nan kom bu-
˜ ˜ ˜
nan Kaperneum bwe ren pukot reet eo emool  jan lan. 33 Bu-
Jesus. ˜
reet eo jan Anij ej eo me
25 Innem ke rar loe ilo ji- ˜ ˜
ear wanla ltak jan lan im le lok
˜ 
kin eo iturajetin loma ˜  lo eo,
˜ mour nan armej ro ilo la l in.”
˜ ˜
rar kajjitok ippan im ba: “Rab- 34 Innem rar ba nane: “Irooj,
˜ ˜ ˜ ˜
bai,1 kwaar itok naat nan ijin?” ˜ ˜
iien otemjej kwon letok bureet
26 Jesus ear uwaake er im ba: ˜ ˜
˜ in nan kom.” ˜
“Ij ba nan kom bwe unin ami ˜
˜ ˜ 35 Im Jesus eba nan er: “Na ˜ ˜ ˜
pukot eo ej konke komar ˜  m ona ˜
˜ ˜ bureet in mour. Jabdewot eo
jan pilawa ko im mat, im ej- ˜ ˜ ˜
˜ ej itok nan ippa, ejjamin kwo- ˜ ˜ ˜ ˜
jab kon menin kabwilonlon1 ko ˜
le im jabdewot eo ej kwa lok 
komar  loi. 27 Komwin ˜  jab jer- ˜ ˜
˜ an tomak ilo na, ejjamin maro.
˜ ˜ ˜ ˜
bal kon m ona ko renaaj kot, ak ˜ ˜ ˜ ˜
36 Botab ainwot ao kar ba,
˜ ˜ ˜ ˜
komwin  jerbal kon m ona ko re- ˜ ˜
˜ mene komar  lo eo ak komij 
ban kot im rej letok mour in- ˜
jab tomak. 37 Aolep ro Jema
deeo, ko Nejin armej1 enaaj li- ˜ ˜ ˜
˜ ej letok nan eo renaaj itok nan˜
waj. Enin ej eo im em oj an Anij, ˜
˜ ˜ ippa, im ijjamin ubaake lok
˜  eo
Jemadwoj ilan, kaalikkar2 bwe ˜
˜ ˜ ej itok nan ippa. 38 Iar wan-
˜
ebunburuon ippan.” ˜ ˜ ˜
la ltak jan lan bwe in koman-˜ 
28 Innem rar ba nane: “Ta man  ankilaan eo ear jilkintok
˜ ˜
6:25 1 Ak “Ri-Kaki.” 6:26 1 Kajin Grik, eo im jab ankilao. 39 Ej ˜
an-
˜
“koka l le.” 6:27 1 Lale “Nejin armej” kilaan eo ear jilkintok ˜ ˜
eo bwe
˜
˜ ˜
ilo Kome le le Ko. 2 Kajin Grik, “koka l- en jab jako jan na˜ jabdew ˜
ot
leiki.” iaan ro ear letok nan eo, ak
195 JON 6:40-60
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
bwe in kojerkakpejeik aolepeer dewot ej m ona jan bureet in,
˜ ˜
ilo raan eo aliktata. 40 Ej an- enaaj mour nan indeeo. Ilo
˜ ˜ ˜ ˜
kilaan Jema bwe jabdewot eo mool,
 kannioku ej bureet eo
˜
ej kile Nejin im kwa lok  an to- inaaj le lok  bwe armej ro ilo la l
˜ ˜
mak ilo e en bok mour indeeo, in ren maron mour.”
˜ ˜
innem inaaj kojerkakpejeiki ilo
˜ 52 Kon men in, ri-Ju ro rar
raan eo aliktata.” ˜ ˜
jino akwaale doon im ba: “Ewi
˜ ˜
41 Innem ri-Ju ro rar jino waween an em maan  in maron
˜ ˜ ˜
aer ˜ ellotaane kon an kar ba: letok kanniokin bwe jen kane?”
˜ ˜ ˜
“Na bureet eo ear wanla ltak 53 Botab Jesus ear ba nan er:
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jan lan.” 42 Im rar jino ba: “Ij ba nan kom bwe e lanne ko-
˜ ˜ ˜ ˜
“Ejjab Jesus eo nejin Josep in mij
 jab m ona kanniokin Ne-
˜ ˜ ˜ ˜
ke? Jeje la kajjien jeman im ji- jin armej im idaak botok-
˜ ˜ ˜ ˜
nen, ak kiio etke ejaam ba, ‘Iar tokin, kom jamin bok mour.1
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
wanla ltak jan lan’?” 43 Innem 54 Jabdewot eo ej m ona kan-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Jesus ear ba nan er: “Ko- ni oku im idaak b otoktok u
˜ ˜ ˜
mwin
 bojrak jan ami ellotaan. enaaj bok mour indeeo, im
˜ ˜ ˜
44 Ejje lok  en emaron itok nan inaaj kojerkakpejeiki ilo raan
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ippa e lanne Jema, eo ear jil- eo aliktata. 55 Kannioku ej
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kintok eo, ejjab karuwaaktok m ona eo emool,  im botok-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nan ippa, im inaaj kojerkakpe- toku ej dannin idaak eo emool. 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jeiki ilo raan eo aliktata. 56 Jabdewot eo ej m ona kan-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
45 Ri-kanaan ro rar je: ‘Jeova1 nioku im idaak botoktoku ej
˜ ˜ ˜
enaaj katakin aolep armej ro.’ boro wot juon ippa, im ij bo-
˜ ˜ ˜ ˜
Jabdewot eo ej ronjake Jema ro wot juon ippan. 57 Jema,
˜ ˜ ˜
im katak jane ej itok nan ippa. eo emour, ear jilkintok eo ˜ im
˜ ˜ ˜
46 Ejje lok  jabdewot armej en ij mour kon wot Jema. Ain-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
em oj an loe Jema, ak na˜ wot, dein jabdewot eo ej m ona kan-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
eo im ear itok jan Anij. Na wot nioku, enaaj mour kon wot na.
˜ ˜ ˜ ˜
em oj ao lo Jema. 47 Emool  ij 58 Enin bureet eo ear wanla l-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ba nan kom bwe jabdewot eo ej tak jan lan. Ejjab ainwot bureet
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
tomak ilo na, enaaj bok mour eo ro jim mami  rar m ona, ro
˜ ˜
indeeo. ˜ im tokalik rar mej. Jabdewot
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
48 “ Na b ureet in mour. eo ej m ona jan bureet in enaaj
˜ ˜ ˜ ˜
49 Ro jim mami  rar m ona man- mour nan indeeo.” 59 Ear ba
˜
na ilo ane jemaden,  ak rar mej. men kein ke ear katakin armej
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
50 Botab jabdewot eo ej m ona ro ilo juon im on kabun ilo Ka-
˜ ˜
jan bureet eo emool  me ear perneum.
˜ ˜ ˜
wanla ˜ ltak˜ jan lan, eban mej. 60 Ke rar ron an ba men
˜ ˜
51 Na bureet in mour eo ear kein, elon iaan ri-ka loor ro an
˜ ˜ ˜ ˜
wanla ltak jan lan. E lanne jab-
6:53 1 Kajin Grik, “ejje lok
 mour ilo
˜
6:45 1 Lale “Jeova” ilo Kome le le Ko. kom.”

JON 6:61–7:9 196
˜
rar ba: “Elukkuun kallulu naan 12, botab juon iaami ej juon ri-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ko ej ba! Won em on on o in ruruwe.” 71 Ear konono kon
˜ ˜ ˜
ronjake?” 61 Botab Jesus ear Judas, leo nejin Saimon Iska-
˜ ˜ ˜ ˜
je la bwe ri-ka loor ro an rar el- riot, konke mene Judas ekar
˜
lotaan kake men in, innem ear juon iaan rijjilok ro 12, ak
˜ ˜ ˜
ba nan er: “Kom lokatip kon enaaj ketake.
˜ ˜
men in ke? 62 Ak ta e lan-
˜
ne kom naaj lo an Nejin ar-
˜ ˜ ˜ ˜
7 Alikin men in, Jesus ear
wonmaan
˜
 lok 
˜
˜
wot im itoi-
˜
mej wanlon lok  nan ijo ear pad tak1 ilo Galili konke ear jab ko-
˜ ˜ ˜ ˜
ie mokta?  63 Jetob kwojar- naan
 etal nan Judia kon an ri-
jar1 ej letok mour, ejje lok  tok- Ju ro pukot kilen aer mane. 
˜ ˜ ˜
jan men ko armej rej kom mani.
˜

˜ 2 Botab, ke ear epaaktok iien
Naan ko iar ba rej itok jan jetob ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜ Kwojkwojin Im on Koppad1 eo,
˜ ˜ ˜
kwojarjar2 im rej letok mour.
˜ ˜ kwojkwoj eo an ri-Ju ro, 3 lo-
64 Botab ewor jet iaami rej- ˜ ˜
˜ ˜ ˜ maro
 jatin rar ba nane: “Kwon
jab tomak.” Jesus ear je la wot ˜ ˜
˜ ˜ ˜ etal jan ijin im ilok  nan Ju-
jan jinoin kon won ro rar jab dia bwe ri-ka loor ro am ijen
˜ ˜ ˜ ˜
tomak im won eo enaaj keta- ren loi men ko kwoj kom- 
˜ ˜
ke. 65 Innem ear wonmaan-  mani.
 4 Ejje lok  en ej kom man 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lok  wot im ba: “Enin unin ao jabdewot men ilo ittino e lanne
˜ ˜
kar ba nan kom bwe ejje lok  ar- ekonaan  bwe aolep armej ren
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
mej emaron itok nan ippa e lan- je la kon e. E lanne kwoj kom- 
˜ ˜ ˜
ne Jema ejjab kamalimi.” mani
 men kein, kwon etal im
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
66 Jan wot men in, elon kom mani  bwe aolep ren loe.”1
˜ ˜ ˜
iaan ri-ka loor ro an rar bojrak 5 Botab ilo mool,  lomaro  ja-
˜ ˜
jan aer loore im rar bar tin rar jab kwa lok  aer tomak
˜ ˜ ˜
ro ol  nan men ko rekon kom-  ilo e. 6 Innem Jesus ear ba
˜ ˜
mani  mokta.
 67 Innem Jesus nan er: “Ejjanin jejjet iien eo
˜ ˜ ˜ ˜
ear ba nan rijjilok ro 12 im ao, ak kom,  kom maron etal
˜ ˜
ba: “Kom konaan  bar etal ke?” jabdewot iien. 7 La l in ejjab
˜ ˜ ˜ ˜
68 Im Saimon Piter ear uw- dike kom,  botab edike na kon-
˜ ˜
aak im ba: “Irooj, won eo kom ke ij kwa lok  bwe jerbal ko an
˜ ˜ ˜ ˜
naaj etal nan ippan? Naan ko renana. 8 Komwin  wanlon lok 
˜ ˜ ˜ ˜
am rej tol lok  nan mour inde- nan Jerusalem im etal nan
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
eo. 69 Komar tomak im je la kwojkwoj en.
˜ ˜
 Ijjab kijer in etal
˜ ˜
˜
bwe kwe ri-Karejar eo Eokkwo- nan kwojkwoj en konke ejja-
˜ ˜
jarjar an Anij.” 70 Im Jesus nin˜ lukkuun jejjet iien eo ao.”
˜
˜ ˜ ˜ ˜ 9 Alikin an ba men kein nan
ear ba nan er: “Iar kaalot kom ˜ ˜
er, ear padwot ilo Galili.
6:63 1 Ak “Kajoor eo an Anij.” Lale “Je-
˜ ˜ ˜ ˜
tob kwojarjar” ilo Kome le le Ko. 2 Ak 7:1 1 Ak “etetal.” 7:2 1 Lale “Kwoj-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
“kajoor eo an Anij.” Lale “Jetob kwo- kwojin Im on Koppad” ilo Kome le le Ko.
˜
jarjar” ilo Kome le le Ko. 7:4 1 Kajin Grik, “bwe la l in en loe.”
197 JON 7:10-28
˜
10 Ak ke lomaro  jatin rar rar uwaake im ba: “Euwe je-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
wanlon lok  nan kwojkwoj eo, tob ettoon1 ippam.  Won ne  ej
˜ ˜
ear bar etal, botab ear etal ilo kajjion in man  eok?” 21 Im
˜ ˜
ittino lok.  11 Ri-Ju ro rar jino Jesus ear ba nan er: “Juon wot
˜ ˜ ˜
kappukote ilo iien kwojkwoj eo men iar kom mane  ak kom bwi-
˜ ˜ ˜
im rar ba: “Ewi leo?” 12 Ear lon. 22 Kon men in, komwin 
˜ ˜ ˜ ˜
lap an jarlepju in armej ro wu- lomnak  kon men in ij jiron
˜
nojidikdik kake. Jet rej ba: “Ar- kom:  Moses ear lewaj nan kom
˜
mej em man  men en.”  Ak jet rej kien eo kon mwij  mwij,1
 ak men
˜ ˜ ˜
ba: “Ejjab. Lee  n ej tolpilouk ar- in ear jino jan kar tore ko an ro
˜ ˜ ˜
mej.” 13 Botab ejje lok  en ear jim mami  im jab jan tore ko an
˜ ˜ ˜ ˜
konnaan kon e ilobwilej  kon Moses. Botab komij  mwij  mwij

˜ ˜ ˜
aer mijak ri-Ju ro.1 ilo raanin Jabot.2 23 E lanne
˜ ˜
14 Ke ear po lukwon kwoj- juon laddik ej mwij  mwij  ilo raa-
˜ ˜ ˜
kwoj eo, Jesus ear etal nan nin Jabot bwe en jab rupe Kien
tampe l eo im jino katakin ie. Moses, innem etke komij  luk-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
15 Innem ri-Ju ro rar bwilon, kuun illu ippa kon ao kar ko-
im rar ba: “Etke em maan  in mour juon em maan  ilo raanin
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
enanin je la kon Jeje ko ke ear Jabot? 24 Komwin  bojrak jan
˜
jab jikuu l?”1 16 Jesus ear uw- ami ekajet ekkar nan men ko
˜
aak im ba: “Men ko ij katakin komij  loi, botab komwin  ekajet
˜ ˜ ˜
armej kaki rejjab itok jan na, ilo waween eo ejimwe.”1 
˜ ˜
botab rej itok jan eo ear jil-
˜ ˜ ˜ 25 Innem jet iaan armej ro
kintok eo. 17 E lanne jabde- rej jokwe ilo Jerusalem rar ba:
˜ ˜ ˜
wot ekonaan  koman  man  an- “Ejjab em maan  eo ne  rej pu-
kilaan Anij, armej in enaaj
˜ ˜ ˜ kot kilen aer mane  ke? 26 Ak
je la e lanne men ko ij katakin ˜ ˜ ˜
˜ ˜ lale m ok! Enne  ej konnaan ilob- 
kaki rej jan Anij ke ak jan wilej, im ejje lok  men en rej ba
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
na make. 18 Jabdewot eo ej nane. Ta em oj an ri-tol ro luk-
˜ ˜ ˜ ˜
konono jan lomnak  ko an kuun˜ je la bwe lein ej Christ ke?
˜
make, armej in ej kappok no-
˜ ˜ 27 Ne Christ enaaj itok, ejje-
bar nan e make. Botab jabde- ˜
˜ ˜ ˜ ˜ lok  en enaaj je la ia eo ej itok
wot eo ekonaan  boktok nobar ˜ ˜ ˜
˜ jane, botab jeje la ia eo em- 
˜
nan eo me ear jilkintok, armej maan  ne ej itok jane.” 28 In-
in ej juon eo emool  im ejje- nem ke Jesus ear katakin ilo
˜ ˜
lok  riab ippan. 19 Moses ear tampe l eo, ear ko l laaj ainik-
˜ ˜ ˜ ˜
lewaj Kien eo nan kom,  bo- ien im ba: “Kom je la kajjieo
tab ejje lok  juon iaami ej po- ˜ ˜
im je la ia eo ij itok jane. Iar
kake Kien eo. Etke komij  kaj-
˜ ˜
7:20 1 Naan eo ilo kajin Grik ej
jion in man  na?” 20 Armej ro˜ ˜ ˜
dai·moMni·on, ej jiton lok  nan enje l ro
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
7:13 1 Men in ej jiton lok
 nan ri-tolin ka- renana. 7:22 1 Lale “ Mwij
 mwij”
 ilo Ko-
˜ ˜ ˜
bun ro an ri-Ju ro. 7:15 1 Me le lein, ji- me le le Ko. 2 Lale “Jabot” ilo Kome le-
˜ ˜ ˜
kuu lin kabun. le Ko. 7:24 1 Kajin Grik, “ewanok.”
JON 7:29-48 198
˜ ˜ ˜
jab itok kon ankilao make, Eo Jesus ear jutak im ko l laaj ai-
˜ ˜ ˜ ˜
ear jilkintok eo ej lukkuun pad nikien im ba: “E lanne jabde-
˜ ˜
im mour, im kom jaje kajjien. wot emaro, en itok nan ippa im
˜ ˜ ˜ ˜
29 Ak ije la kajjien konke iar idaak. 38 Jabdewot eo ej to-
˜ ˜
itok ilo etan, im E eo ear jilkin- mak ilo na, Jeje ko rej ba: ‘Dan-
˜ ˜ ˜ ˜
tok eo.” 30 Kon men in, rar nin mour enaaj lutok lok  jan
˜ ˜
kajjion in jibwe, ak ejje lok  juon tumwila  lin buruon.’” 39 Ear
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ear maron konke ejjanin jejjet konono kon jetob kwojarjar,1
˜ ˜ ˜ ˜
iien eo an. 31 Botab elon iaan eo me ro rej tomak ilo e rej
˜ ˜ ˜ ˜
armej ro rar likut aer tomak ilo pojakin boke. Botab ilo iien in,
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
e, im rar ba: “Jeje la bwe Christ rejjanin bok jetob kwojarjar,1
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
enaaj kom man  elon menin bwi- konke Jesus ejjanin bok an ai-
˜ ˜ ˜
lon1 ne enaaj itok, ejjab ke men boojoj. 40 Jet iaan armej ro
˜ ˜
eo in em maan  in ej kom mane  ilo jarlepju eo rar ron naan
˜
kiio?” kein im ba: “Lukkuun mool  ke
˜
32 Parisi ro rar ron an jar- ri-Kanaan eo in kar kanaan
˜ ˜
lepju eo wunojidikdik kake kake.” 41 Ro jet rar ba: “Enin
˜ ˜
men kein kon Jesus. Kon men ej Christ.” Ak jet rar ba: “Ta
˜ ˜
in, Parisi ro im burij ro reu- Christ enaaj kar itok jan Gali-
˜
tiej rar ijjilok lok  ri-waj bwe li ke? 42 Jeje ko rejjab ba ke
˜
ren jibwe.1 33 Im Jesus ear bwe Christ enaaj kar itok jan
˜ ˜
ba: “Inaaj pad ippemi iumwin  bwijjin Devid im jan Betleem,
˜ ˜ ˜ ˜
jidik iien mokta  jan ao etal bukwon eo Devid ear pad ie?”
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nan ippan Eo ear jilkintok eo. 43 Kon men in, ear wor ruo
˜ ˜ ˜ ˜
34 Kom naaj kappukot eo ak lomnak  reoktak jan doon iko-
˜ ˜
kom ban lo eo, im komij  jab taan armej ro. 44 Botab jet
˜ ˜ ˜ ˜
maron itok nan ijo inaaj pad iaaer rar konaan  kalbuuji, ak
˜
ie.” 35 Kon men in, ri-Ju ro ejje lok  en ear jibwe.
˜ ˜
rar konnaan nan doon im ba: 45 Innem ri-waj ro rar jep-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
“Ia ne  lone  ej lomnak  in etal laak nan ippan burij ro reutiej
˜
nane bwe jen jab loe? Ta ej im Parisi ro, im rein rar kajji-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lomnak  in etal nan ippan ri- tok ippaer im ba: “Etke komar 
˜ ˜ ˜
Ju ran rej ejjeploklok ibwiljin jab boktok leo?” 46 Ri-waj ro
˜
ri-Grik ran im katakin ri-Grik rar uwaak im ba: “Ejjanin kar
ran ke? 36 Ta me le lein an ba, ˜ ˜ ˜ ˜
˜ wor en ej konono ainwot ar-
‘Kom naaj kappukot eo ak kom mej in.” 47 Im Parisi ro rar
˜ ˜ ˜
ban lo eo, im komij  jab maron ba: “Ta em oj bar mo  ne  kom ke?
˜ ˜
itok nan ijo inaaj pad ie’?” 48 Komij  jab lo ke bwe ejje-
˜ ˜
37 Ilo raan eo aliktata, raan lok  juon iaan ri-tol ro ak Parisi
˜ ˜ ˜ ˜
eo e lap ilo iien kwojkwoj eo, ro rej likut aer tomak ilo leen? 
˜
7:31 1 Kajin Grik, “koka l le.” 7:32 1 Ak 7:39 1 Ak “kajoor eo an Anij.” Lale “Je-
˜ ˜ ˜
“kalbuuji.” tob kwojarjar” ilo Kome le le Ko.
199 JON 7:49–8:27
˜
˜ ˜ ˜
49 Armej rane  rej ronjake lone
ba: ‘E lanne ruo ri-kamool   rej
˜ ˜ ˜
rejjab me le le kon Kien eo nan kwa lok  juon wot me le le, men
˜ ˜
jidik, im Anij ejjab bunburuon eo rej ba emool.’  18 Ij kwa lok 
˜ ˜ ˜
ippaer.” 50 Ak juon iaan Pa- kon na make, im Jema, eo ear ˜ ˜ ˜
risi ro etan Nikodimos, eo ear jilkintok eo, ej bar kwa lok  kon
˜ ˜
lo lok
˜
 Jesus kar mokta, na.” 19 Innem rar ba nane:
 ear ba
˜
nan er: 51 “Jejjab maron liaa- “Bwe ewi Jema  m?”  Im Jesus
˜ ˜ ˜
ke lok  juon armej e lanne jejjab ear uwaak: “Kom jaje kajjie˜ o
˜ ˜
ronjake e mokta  im kom jaje kajjien Jema. Ne bwe jen je la
˜ ˜ ˜
ta eo ear kom mane. komwin  Ejjab ke
kar je la kajjieo, kom
men eo in Kien1 eo ad ej ba?” ˜
naaj kar bar je la kajjien Jema.”
52 Im rar uwaake im ba: “Ta 20 Ear kwa lok  naan kein ke
˜ ˜ ˜ ˜
kwe bar ri-Galili ke? Kwon eta- ear pad ilo jikin jaan eo ilo
˜ ˜
le Jeje ko im kwonaaj lo bwe ej- tampe l eo im katakin ie. Botab ˜ ˜
je lok  ri-kanaan ej wa loktok ejje lok 
 juon ear jibwe konke ej- jan
Galili.”1 ˜
janin jejjet iien eo an.
˜
8 12 Innem Jesus ear bar
˜
konono nan er im ba: “Na
˜ 21 Innem ear bar ba nan er:
“Ij pojakin etal im kom naaj
˜
˜
˜
ij meram eo an la l. Jabdewot kappukot eo, ak kom naaj mej
˜ ˜
eo ej loor eo, ejjamin etetal ilo ilo ami jerawiwi. Komij  jab ma-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
marok, botab enaaj bok me- ron itok nan ijo ij ilok  nane.”
˜
ramin mour.” 13 Kon men in, 22 Im ri-Ju ro rar ba: “Etke ej
˜ ˜ ˜ ˜
Parisi ro rar ba nane: “Kon am ba, ‘Komij  jab maron itok nan
˜ ˜ ˜
kwa lok  kon kwe make, men ko
ijo ij ilok  nane?’ Ta ej lomnak 
˜
kwoj ba rejjab mool.” in man   14 Im
e make ke?” 23 Ear
Jesus ear uwaak er im ba: ˜ ˜ ˜
˜ wonmaan  ˜ lok ˜  wot im ba nan er:
“Mene ij kwa lok  kon na make, ˜ ˜ ˜
“Komij  jan la l in, ak na ij jan ˜
ak men ko ij ba remool ˜  ˜
konke ˜
˜ lan. Komij  jan jukjukun pad in
˜ ˜ ˜
ije la ia eo iar itok jane im ia
˜ an armej, ak na ijjab. 24 Enin
˜
eo ij ilok  nane. Botab kom jaje ˜
unin iar ba nan kom:
˜  Kom naaj
ia eo iar itok jane im ia eo ij ˜ ˜
˜ mej ilo ami jerawiwi. E lanne
 nane. 15 Komij
ilok  ekajet ek- ˜ ˜
˜ ˜ komij  jab tomak bwe na armej
kar nan lomnak  ko an armej,
in, kom naaj mej ilo ami jera-
˜ ˜ ˜
ak na ijjab ekajete jabdewot wiwi.” 25 Innem rar ba nane:
˜ ˜ ˜
armej. 16 Botab ne ij ekajet, “Bwe won kwe?” Im Jesus ear ˜
ij ekajet ilo mool 
uwaak im ba: “Etke ij jo lok konke ijjab 
˜ ˜ ˜ ˜
make iao im ekajet. Jema, eo iien ka ao im konnaan ippe-
˜ ˜ ˜ ˜
ear jilkintok eo, ej pad ippa. mi? 26 Elon men ij aikuj kwa-
˜
17 Bareinwot, Kien1 eo ami ej loki

˜
kon kom im elon men ij
˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜
7:51; 8:17 1 Ej jiton lok nan Kien Moses. aikuj ˜
ekajeti. Botab, ij kwa lok
˜ ˜

˜
7:52 1 Rar jo lok
 eoon 53 lok  nan jeb- wot men ko˜ iar ˜
ron jan Eo ear
˜ ˜
ta 8 eoon 11 ilo elon iaan bok lemlem jilkintok eo nan la l in, im ao-
˜ lep iien emool.”  27 Ak rar jab
in etto ko me e lap an armej loki.
JON 8:28-46 200
˜ ˜ ˜ ˜
me le le bwe ej konnaan kon Je- komij  jab tomaki naan1 ko ao.
˜ ˜ ˜
m˜ an. 28 Im Jesus ear ba: 38 Ij konnaan kon men ko iar
˜ ˜ ˜ ˜
“Alikin ami naaj lelon lok1  Ne- loi ke iar pad ippan Jema, ak
˜ ˜
jin armej,2 innem kom naaj je la komij  kom mani  men ko komar 
˜ ˜ ˜
bwe na armej in im bwe ejje lok  ron jan jememi.” 39 Im rar ba
˜ ˜ ˜
men en ij kom mane  kon anki- nane: “Ebream ej jememmim.”
˜ ˜ ˜
lao make. Ij kwa lok  ejja men ko Ak Jesus ear ba nan er: “E lan-
˜ ˜ ˜
wot Jema ear katakin eo kaki. ne kom nejin Ebream, komwin 
˜ ˜ ˜
29 Eo ear jilkintok eo ej pad kar loore jonak eo an Ebream.
˜ ˜ ˜ ˜
ippa, im ear jab etal jan na bwe 40 Ak kiio komij  kajjion in
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
in make iao konke aolep iien ij man  eo, mene na eo iar kwa lok 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kom mani  men ko ebunburuon nan kom mool  eo iar ron jan
˜
kaki.” 30 Ke ear ba men kein, Anij. Ebream eban kar kom- 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
elon rar likut aer tomak ilo e. mane  men in. 41 Komij  kom- 
˜
31 Innem Jesus ear won- mani  jerbal ko an jememi.” Ak
˜ ˜
˜ ˜ ˜ rar ba nane: “Juon wot Jemem-
maan  lok
 wot im konnaan nan ˜
˜ mim, Anij, im komij lukkuun
ri-Ju ro rar tomake im ba:
˜ ˜ ˜ ajri ro nejin.”1
“E lanne kom naaj pokake wot
˜ ˜
naan1 ko ao, komij  lukkuun ri- 42 Jesus ear ba nan er:
˜ ˜ ˜
ka loora 32 im kom naaj je la “E lanne Anij en kar Jememi,
˜ ˜
mool  eo, im mool  eo enaaj ka- komwin  kar yokwe eo konke ij
˜ ˜ ˜ ˜
nemkwoj kom.”  33 Ak ro jet itok jan ippan Anij im ij pad ijin
˜ ˜ ˜ ˜
rar ba nane: “Ta me le lein kon wot e. Iar jab itok kon an-
˜ ˜
am ba, ‘Kom naaj anemkwoj’? kilao make, ak E eo ear jilkin-
˜ ˜ ˜
Kom nejin Ebream im komij ja- tok eo. 43 Etke komij  jab me-
˜ ˜ ˜
nin kar ri-komakoko  nan jabde- le le men ko ij ba? Unin ej
˜ ˜
wot.” 34 Im Jesus ear ba: “Ij konke komij  jab pokake naan1
˜ ˜ ˜
ba nan kom men in bwe ao- ko ao. 44 Kom jan jememi Te-
˜ ˜ ˜
lep ro rej kom man  jerawiwi pi l eo, im kom konaan  loor ko-
˜ ˜
rej ri-komakoko  nan jerawiwi. naan  ko an jememi. E juon ri-
˜ ˜ ˜
35 Bareinwot, ri-komakoko  eo uror jan kar jinoin, im ear jab
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
eban padwot ilo mweo  im on padwot ilo mool  eo konke ej-
˜ ˜ ˜
irooj eo an nan indeeo, botab je lok  mool  ilo e. Ej riab konke
˜ ˜ ˜
leo nejin irooj eo enaaj pad- aindene  e, konke e ri-riab im je-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
wot ie nan indeeo. 36 Kon man aolep ri-riab. 45 Ak na, ij
˜ ˜ ˜ ˜
men in, e lanne Nejin Anij ej ka- kwa lok  nan kom mool  eo botab
˜ ˜ ˜ ˜
nemkwoj kom,  kom naaj luk- komij  jab tomak eo. 46 Won
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kuun anemkwoj. 37 Ije la bwe iaami emaron kamool  bwe elon
˜ ˜
kom nejin Ebream, botab ko- men en iar jerawiwi kake? E lan-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
mij  kajjion in man  eo konke ne ij konono ilo mool,  etke
˜ ˜
8:28 1 Ak “totoik.” 2 Lale “Nejin ar- 8:41 1 Kajin Grik, “Komar jab lotak kon
˜ ˜ ˜ ˜
mej” ilo Kome le le Ko. 8:31, 37, 43 wot lon.” Naan eo ilo kajin Grik ej
˜ ˜ ˜
1 Ak “katak.” por·neia. Lale “L on” ilo Kome le le Ko.
201 JON 8:47–9:9
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
komij  jab tomak eo? 47 Eo ej nane: “Ta ejjanin de 50 am iio
˜ ˜ ˜
jan Anij, ej ronjake naan ko an ak em oj am lo Ebream ke?”
˜ ˜
Anij. Unin ami jab ronjake ej 58 Im Jesus ear ba nan er:
˜ ˜ ˜
konke komij  jab jan Anij.” “Ij ba nan kom men in emool 
˜
48 Innem ri-Ju ro rar ba bwe mokta  jan an kar Eb-
˜
˜ ˜ ream lotak, ikar pad im mour.”
nane: “Ejimwe  wot ammim kar ˜ ˜ ˜
ba, ‘Kwe ri-Sameria im euwe 59 Kon men in, rar ebbok deka
˜
jetob ettoon ippam.’”  49 Im bwe ren kade Jesus, ak ear ti-
˜
˜ lekek im ilok  jan tampe l eo.
Jesus ear ba: “Ejje lok  jetob et-
toon ippa! Ij kautiej Jema
ak komij
˜
 kwa lok  ami jab kau-
˜
9 Ke ear etal, ear lo juon em-
maan  ear pilo jan ke ear lo-
˜


tiej eo. 50 Ijjab kappok nobar tak. 2 Innem ri-ka loor ro an

˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nan na make, botab ewor juon rar kajjitok ippan im ba: “Rab-
˜ ˜ ˜
Eo ekonaan  letok men in nan bai,1 won eo ear jerawiwi im
˜ ˜
na im E eo ej ekajet. 51 Ij ba kom man  bwe em maan  in en lo-
˜ ˜ ˜
nan kom bwe jabdewot eo ej taktok im pilo, e ke ak jeman
˜ ˜
pokake naan1 ko ao, ejjamin im jinen?” 3 Jesus ear uwaak
˜
mej.” 52 Innem ri-Ju ro rar ba im ba: “Em maan  in kab jeman
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nane: “Kiio kom lukkuun je la im jinen rar jab kom man  jerawi-
˜ ˜
bwe euwe jetob ettoon ippam.  wi, botab men in ear wa lok  bwe
˜
Ebream emej im ri-kanaan ro armej ro ren maron lo jerbal ko
˜ ˜
rebar mej, ak kwoj ba, ‘Jabde- an Anij. 4 Jej aikuj kom mani 
˜ ˜ ˜
wot eo ej pokake naan1 ko ao, jerbal ko an Eo ear˜ jilkintok eo
˜ ˜ ˜
ejjamin mej.’ 53 Jemem Eb- ke ejja raan kiio. Ne enaaj bo ˜ n,
˜
ream ear mej, ta kwoutiej lok  ejje lok  en enaaj jerbal. 5 Na ij
˜ ˜ ˜
jane ke? Ri-kanaan ro rar bar meram eo an la l in toon ˜ wot ao
˜ ˜
mej. Ak won kwe?” 54 Jesus pad ilo la l in.” 6 Alikin an ba
˜ ˜
ear uwaak: “E lanne ij kautiej men kein, ear kaplouk bwidej
˜ ˜ ˜
eo make, enaaj ejje lok  tokjan eo im iioke, innem ear iri me-
˜ ˜
ao utiej. Jema eo ej kautiej jan em maan  eo kake 7 im ear
˜ ˜ ˜
eo, eo me komij  ba bwe ej ami ba nane: “Kwon etal im kwa l
˜
Anij. 55 Botab kom jaje kaj- mejam ilo lwe en etan Siloam”
˜ ˜ ˜ ˜
jien, ak na ije la kajjien. E lan- (me le lein naan in ne jej uko-
˜ ˜
ne ij ba bwe ijaje kajjien, eok- te ej, “Dan Ej To or  lok”).  Innem
˜ ˜ ˜ ˜
we enaaj kar na ri-riab, ainwot ear etal im kwa l mejan, im ke
˜ ˜
kom.  Botab ije la kajjien im ij ear jep laaktok ear lo lokje  n.

˜
pokake naan ko an. 56 Jeme- 8 Kon men in, ro ri-turin im
˜
mi Ebream ear kanooj reimaan-  ro rekon lo an owar rar ba: “Ej-
˜ ˜
lok  nan iien eo inaaj kar itok, jab ke em maan  eo in ekon jijet
˜ ˜
im ear loe im kanooj m on o- im owar?” 9 Jet rar ba: “Aet,
˜
n o.” 57 Innem ri-Ju ro rar ba em maan  eo in.” Ro jet rar ba:
8:51, 52 1 Ak “katak.” 9:2 1 Ak “Ri-Kaki.”
JON 9:10-27 202
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
“Ejjab e ne  ak eiton ainwot.” im kiio ej lo lokje  n.  Kon men in,
˜ ˜ ˜
Botab ˜ em maan  eo e lakkar ba: rar kurtok jinen im jeman em- 
˜ ˜
“Na eo.” 10 Innem rar kajjitok maan  eo, 19 im rar kajjitok
˜ ˜ ˜
ippan im ba: “Ewi waween am ippaerro im ba: “Leo  ke nejimi-
˜
kar maron lo lokje  n?” 11 Im ro in me komiro ej ba bwe ear
˜
eba: “Em maan  eo etan Jesus lotaktok im pilo? Ak kii o
˜ ˜
ear iiok bwidej im iri meja kake etke emaron lo lokje  n?”
 20 Ji-
˜ ˜ ˜
im ba, ‘Kwon etal nan Siloam nen im jeman rar uwaak im ba:
˜ ˜ ˜
im kwa l mejam.’  Innem iar etal “Komro  je la bwe leo nejumro 
im kwa l meja im iar lo lokje  n.”
 in im bwe ear lotaktok im pi-
˜ ˜ ˜ ˜
12 Im rar ba nane: “Ewi em-  lo. 21 Botab komro  jaje ekoj-
˜
maan  ne?” Im eba: “Ijaje.” kan bwe en kar maron lo lok- 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
13 Innem armej ro rar anin- jen kiio, im komro  jaje won eo
˜ ˜ ˜
lok  em maan  in ekar pilo nan ip- ear kom man  bwe en maron lo-
˜ ˜ ˜
pan Parisi ro. 14 Raanin Ja- lokje  n. Komwin  kajjitok ippan
˜ ˜ ˜
bot1 men eo Jesus ear iioke bwe erutto, ej aikuj make uw-
˜
bwidej eo im kom man
˜
 bwe em-  aak.” 22 Jinen im jeman rar
˜ ˜
maan  eo en lo lokje  n.  15 Kiio ba men kein kon aer mijak ri-
˜ ˜ ˜
Parisi ro rar jino kajitukini em-  Ju1 ro konke em oj an ri-Ju ro
˜ ˜ ˜ ˜
maan  eo kon waween an kar kom mane  juon pepe bwe e lan-
˜ ˜
˜ ne jabdewot armej ej ba bwe
maron lo lokje  n. Innem ear ba
˜ ˜ Jesus ej Christ, renaaj jo lok  ar-
nan er: “Ear iri meja kon ˜ ˜ ˜
˜ mej in jan im on kabun eo.
bwidej eo ear iioke, im iar ˜
˜ 23 Enin unin an kar jinen im
kwa le meja im kiio ij lo lok-  ˜ ˜ ˜
jeman ba: “Erutto kiio, komwin 
jen.”  16 Innem jet iaan Parisi kajjitok ippan.”
˜ ˜
˜
ro rar jino ba: “Lee  n ejjab jan ˜ ˜
˜ ˜ 24 Kon men in, rar bar kur-
Anij konke ejjab kojparok raa- ˜
˜ tok em maan  eo ear pilo im ba
nin Jabot.” Ak ro jet rar ba: “Ne ˜ ˜ ˜ ˜
nane: “Kwon le lok  nobar nan
rijjerawiwi em maan  en,  innem ˜ ˜
˜ ˜ Anij.1 Kom je la bwe em maan 
etke emaron kom man  menin en ej juon rijjerawiwi.” 25 Im
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kabwilonlon1 rot in?” Kon men ear ba: “Ijaje ne ej juon rij-
˜ ˜ ˜
in, ear wor jepel ikotaer. jerawiwi. Men eo dein ije la ej
˜
17 Innem rar bar ba nan em-  bwe iar pilo, ak kiio ij lo lok-
˜

˜ ˜
maan  eo ear pilo: “Ta am lom- jen.”  26 Innem rar ba nane:
˜ ˜ ˜ ˜
nak kon leen ke ear kom man  “Ta eo ear kom mane  nan kwe?
˜ ˜ ˜
bwe kwon lo lokje  n?”  Im em-  Ewi waween an kar kom man 
maan  eo ear ba: “E juon ri- ˜
bwe kwon lo lokje  n?”
 27 Ear
kanaan.” ˜ ˜
˜ ˜ uwaake er im ba: “Em oj ao ba
18 Botab ri-Ju ro rar jab to- ˜ ˜
nan kom ak komar  jab ronjake.
mak bwe em maan ˜  eo ear pilo
9:22 1 Lale kome le le eo itula l ilo Jon
˜ ˜ ˜
9:14 1 Lale “Jabot” ilo Kome le le Ko. 7:13. 9:24 1 Ak “Kwon kwa lok mool

˜ ˜
9:16 1 Kajin Grik, “koka l le.” imaan
 mejan Anij.”
203 JON 9:28–10:7
˜ ˜ ˜
Etke kom konaan  bar ron? Ta tomak ilo kwe.” Im ear kwa lok 
˜ ˜
kom konaan  erom ri-ka looran kautiej1 nane. 39 Jesus ear
˜ ˜ ˜
ke?” 28 Kon men in, rar illu ba: “Unin ao kar itok nan la l
˜ ˜
ilo aer konnaan nane im ba: in ej bwe Anij en ekajete ar-
˜ ˜
“Kwe ri-ka looran leen ak kom mej ro bwe ro repilo ren maron
˜
ri-ka looran Moses. 29 Kom lo lokje  n im ro rej lo lokje  n ren
˜ ˜ ˜ ˜
je la bwe Anij ear konono nan
˜ pilo.” 40 Parisi ro me rar pad
Moses, ak leen,  kom jaje ej itok ˜
˜ ijo rar ron an ba men kein, im
jan ia.” 30 Im em maan  eo ear ˜ ˜
˜ rar ba nane: “Ta kom bar pilo
˜
ba nan er: “Eokwe menin bwi-
˜ ˜ ˜ ˜ ke?” ˜ 41 Jesus ear ba nan er:
lon ne kom jaje ej itok jan ia “Ne komwin  kar pilo, enaaj kar
˜ ˜
ak ear kom man  bwe in lo lok-  ejje lok  ami jerawiwi.1 Ak kon
˜ ˜
jen.  31 Jeje la bwe Anij ejjab ami ba, ‘Komij lo lokje  n,’
 jerawi-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ronjake rijjerawiwi, ak e lanne wi ko ami rej padwot.”2
˜
jabdewot armej ej mijak Anij ˜
im koman
˜
Anij ej ronjake. 32 Jejjanin
 man

˜
ankilaan, innem
˜ 10 ˜
“Ij ba nan kom bwe eo
ejjab de lo n ilo kojam eo
˜
˜ ˜ ˜
˜
˜ ˜ ˜ ilo worworin jiip eo ak ej tallo-
ron jan kar etto ke ewor en ear ˜ ˜ ˜
˜ ne worwor eo, armej in ej juon
kom man  bwe juon eo ear lotak- ˜
˜ ri-ko ot  im juon ri-kowadon.
tok im pilo en maron lo lokje  n. ˜ ˜
33 E lanne em maan
˜ ˜
 en ejjab 2 Botab armej eo ej de lo n ilo
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jan Anij, innem eban kar ma- kojam eo, enin ej jabot eo an
˜ ˜
˜
ron kom mane
˜
 jabdewot men.”
˜ jiip ko. 3 Ri-lale kojam eo ej
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
34 Im rar ba nane: “Kwe kwaar kope l loke  kojam eo nan armej
˜ ˜
lotaktok im obrak kon jerawi- in, im jiip ko rej ronjake ainik-
˜ ˜ ˜ ˜
wi, ak mool  ke kwoj katakin ien. Ej aninnin jiip ko nejin kon
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kom ke?” Innem rar boke jan etaer ˜ im tol er nab oj lok. 
˜
ijo im jo loke!1  4 Alikin an kadiwoj lok  aolep
˜ ˜ jiip ko nejin, ej etal imaaer  lok 
35 Jesus ear ron bwe em oj ˜
aer jo loke  em maan  eo, innem im jiip ko rej loore konke rekile
˜ ˜ ainikien. 5 Reban loore juon
ke ear loe, ear ba nane: “Kwoj ˜ ˜
˜ ˜ ruwamaejet ak renaaj ko jane,
ke likut am tomak ilo Nejin ar- ˜ ˜
mej?”1 36 Im em maan  eo ear konke rejjab imminene kon ai-
˜
˜ nikien ruwamaejet.”1 6 Jesus
uwaak im ba: “Kwon jouj im ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ear kwa lok  waanjonak in nan
kwa lok  nan na won e bwe ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ er, botab rar jab me le le kon ta
in maron likut ao tomak ilo ˜
˜
e.” 37 Im Jesus ear ba nane: ko ej ba nan er.
˜ ˜
“Em oj am loe, ilo mool,  e in 7 Kon men in, Jesus ear
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kwoj konono ippan.” 38 In- bareinwot ba: “Ij ba nan kom
˜ ˜
nem ear ba: “Irooj, ij likut ao ˜
9:38 1 Ak “bunpedo.” 9:41 1 Ak “enaaj
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
9:34 1 Emaron kar jan im on kabun eo. kar ejje l ok
 ruomi.” 2 Ak “ewor ruomi.”
˜
9:35 1 Lale “Nejin armej” ilo Kome le- 10:5 1 Kajin Grik, “rejaje ainikien ruwa-
˜
le Ko. maejet.”
JON 10:8-29 204
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
bwe na ij kojam eo an jiip kamalim eo bwe in bar boke.
˜ ˜ ˜ ˜
ko. 8 Aolep ro rar kajjion bok Iar bok kakien in jan Jema.”
˜ ˜ ˜ ˜
jiku rej ri-ko ot  im ri-kowadon, 19 Jan wot naan kein ak ear
˜ ˜ ˜
im ˜ jiip ko rar jab ronjake er. bar wor jepel ikotaan ri-Ju ro.
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
9 Na ij kojam eo. Jabdewot eo 20 Elon iaaer rar ba: “Etke ko-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ej de lo n ilo na enaaj bok lo-  mij  ronjake lone  ke euwe je-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
mo or,  im enaaj diwoj de lo n tob ettoon1 ippan im ejorraan
˜ ˜
im ellolo kijen. 10 Ri-ko ot  eo komalij ne  an?” 21 Ak ro jet
˜ ˜
eban itok mae  iien ej iton ko ot  rar ba: “Juon eo euwe jetob et-
˜
im man  man  im kokkure  jiip toon ippan eban kwa lok  naan
˜ ˜
ko. Botab iar itok bwe ren ma- rot kein. Ta mool  ke jetob et-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ron bok mour, ˜ eo ej nan inde- toon emaron kom man  bwe ro
˜
eo. 11 Na ij jabot eo em man.  repilo ren lo lokje  n ke?”
˜ ˜
Jabot eo em man  ej le lok  mour ˜ 22 Ilo tore in, ekar jejjet
˜ ˜ ˜
eo an kon jiip ko nejin. 12 Ne iien Kwojkwojin Aje1 eo ilo Je-
˜ ˜ ˜
em maan  eo rar kojerbale nan rusalem. Iien in ej iien m o lo
lale jiip ko ej lo an o lip eo 23 im Jesus ear etetal ilo Et-
˜ ˜ ˜
itok, ej etal jan jiip ko im ko tonaak eo an Solomon ilo tam-
˜ ˜ ˜
jani konke ejjab e juon jabot pe l eo. 24 Innem ri-Ju ro rar
˜
im ejjab nejin jiip ko. Innem kaapoo le im rar jino ba nane:
˜ ˜ ˜
o lip eo ej kop li im bok jet jiip “Ewi toon am naaj kom man 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
im jiip ko jet reko im ejjeplok- bwe komin kottar? E lanne kwe
˜ ˜ ˜ ˜
lok. 13 Em maan  eo ej ko kon- Christ, kwon kajju ba nan
˜ ˜ ˜ ˜
ke ej jerbal kon on aan ˜ im ejjab kom.” 25 Im Jesus ear uwaak
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kaorok jiip ko. 14 Na ij jabot er im ba: “Em oj ao ba nan kom
˜
˜ ak komij  jab tomak. Jerbal ko
eo em man.  Ije la kajjien jiip ko ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ij kom mani  ilo etan Jema rej
ao im jiip ko ao reje la kajjieo, ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜  kon na. 26 Botab ko-
15 ainwot an Jema je la kajjieo kwa lok
˜ ˜
˜ ˜ mij  jab tomak, konke komij 
im ao je la kajjien Jema. Ij le lok  ˜ ˜
˜ ˜ ˜ jab ao jiip. 27 Jiip ko ao rej
ao mour kon jiip ko ao. ˜ ˜ ˜
˜ ˜
16 “Ebar wor jet ao jiip, ak ronjake ainikio im ije la kajjier,
˜
˜ ˜ ˜ im rej loor eo. 28 Inaaj le lok 
rejjab jan worwor in. Ij aikuj ˜ ˜
˜ nan er mour indeeo im rejja-
bar kade lo ntok jiip kein im re- ˜
˜ ˜ min jako nan jidik, im ejje-
naaj ronjake ainikio im renaaj ˜ ˜ ˜
˜ lok  juon enaaj bok er jan na.1
erom juon wot bwij, im enaaj ˜ ˜
˜ ˜ 29 Ro Jema ear letok nan na
juon wot aer jabot. 17 Unin ˜ ˜
˜ ˜ raorok lok  jan men otemjej, im
an Jema yokwe eo ej konke ij
˜ ˜
le lok  ao mour bwe in maron 10:20 1 Naan eo ilo kajin Grik ej
˜ ˜
bar boke. 18 Ejje lok  e n  ej b ok ˜ ˜
dai·moMni·on, ej jiton l ok
˜
 nan enje l
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
mour e ao jan na, botab ij le lo-  ro renana. 10:22 1 Lale “Kwojkwojin
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ke konke ikonaan.  Em oj kama- Aje” ilo Kome le le Ko. 10:28 1 Kajin
˜ ˜ ˜ ˜
lim eo bwe in le loke,  im em oj Grik, “jan peiu.”
205 JON 10:30–11:8
˜ ˜ ˜
ejje lok  juon emaro 40 Innem ear kijoone Reba
˜ n bok er jan
˜ ˜
Jema.1 30 Na im Jema komro Jordan im bar jep laak nan ji- 
˜ ˜
ej juon wot.”1 kin eo Jon ekon peptaij ar-
˜ ˜
31 Innem ri-Ju ro rar bar eb-
mej ie mokta, 
˜ ˜
im ear padwot
˜ ˜
ijo. 41 Im elon armej rar itok ˜
bok deka bwe ren iton kade ˜ ˜ ˜
˜
nan mej. 32 Ak Jesus ear ba nan ippan, im rar jino konnaan
˜
˜ nan doon im ba: “Ejje lok ˜ ˜ ˜  men-
nan er: “Iar kom mani ˜ ˜  elon jer- ˜
in bwilon en Jon ear kom mane ˜ 
bal ko rem man ˜  nan kom im
˜
˜ nan jidik, botab aolep men ko
rej jan Jema. Ewi iaan jerbal ˜
ear ba kon em maan ˜  ˜ in remool.” 
kein komij  iton kad eo kake?” ˜ ˜
33 Ri-Ju ro rar uwaak im ba: 42 Innem elon rar kwa lok  aer
˜ ˜ ˜ ˜
“Komij iton kad eok kon am tomak ilo Jesus ilo ijin.
˜ ˜ ˜
konono nae
˜
kom mani 

˜
Anij, ejjab kon am
Ekar wor juon em maan
jerbal ko rem man.
ear naninmej etan Laze-
˜
˜ ˜


11
Kwe armej ak kwoj make ba ros. Em maan  in ej jan Betani,
˜ ˜
bwe kwe juon anij.” 34 Innem ejja bukwon eo wot an Meri im
˜ ˜
Jesus ear ba nan er: “Jeje ko1 lio jein, Marta. 2 Enin Meri,
˜
ami rej ba, ‘Ij ba: “Kom anij.”’ eo ear kapit Irooj kon juon
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
35 Anij ej ba ‘kom anij’ nan ro wei l enaj im kom oraik neen
˜ ˜ ˜ ˜
me naan eo an ej kwa lok kon koo lan boran. Kora in ej 
˜ ˜
rueer, im Jeje ko reban oktak. jein Lazeros, leo enaninmej.
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
36 Ak na, Anij ear kokkwojar- 3 Kon men in, kora rein jein
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jar eo im jilkintok eo nan la l in. rar ijjilok lok  ennaan nane im
˜ ˜ ˜
Innem etke komij ba: “Irooj, eo kwoj yokwe ena-  ba, ‘Kwoj k˜o-
˜ ˜ ˜
nono nae  ninmej.” 4 Ak ke Jesus ear
Anij,’ kon ao ba, ‘Na
˜ ˜ ˜
Nejin Anij’? 37 E lanne ijjab ron men in, ear ba: “Jem lok
˜ ˜
 eo
˜ enaaj wa lok  jan naninmej in ej-
kom mani  jerbal ko an Jema, ˜ ˜
˜ ˜
komwin  jab tomak eo. 38 Jek-
jab mej, botab ej nan aiboojoj
˜ eo an Anij, im aiboojoj eo an ˜ ˜
do on  ne komij  jab tomak eo
˜ ˜ Nejin Anij.” ˜
ak e lanne ij kom mani  jerbal ko
5 Jesus ear yokwe Marta im ˜
an Jema, innem komwin  ˜ toma- ˜
Meri im Lazeros. 6 Botab ke ˜ ˜
ki jerbal ko ij kom mani. ˜  Ilo wa-
˜ ˜
ear ron bwe Lazeros enanin- ˜ ˜
ween in, kom naaj maron je la ˜ ˜ ˜
˜ mej, ear padwot ijo ear pad ˜ ˜
im wonmaan  lok  wot im tomak
ie iumwin  ˜ bar ruo raan. 7 In- ˜
bwe Jema ej boro wot juon ˜ ˜
˜
nem alikin men in, ear ba nan ˜
ippa im ij boro wot juon ip-
˜ ˜
pan Jema.” 39 Kon men in, ri-ka loor ro an: “Jen bar etal
˜ ˜
nan Judia.” 8 Ak ri-ka loor ro ˜
rar bar kajjion in jibwe botab ˜
˜ rar ba nane: “Rabbai,1 ej kab
ear ko jan er. ˜ ˜
˜ m oj lok  an ri-Judia ran iton
10:29 1 Kajin Grik, “jan pein Jema.” kad eok nan ˜ ˜
˜ ˜ mej ak kwoj bar
10:30 1 Ak “komro
 ej borokuk.” 10:34
1 Kajin Grik, “Kien eo.” 11:8 1 Ak “Ri-Kaki.”
JON 11:9-31 206
˜ ˜
etal nan ijen ke?” 9 Jesus ear tierro. 20 Ke Marta ear ron
uwaak im ba: “Ta ejjab 12 awa bwe Jesus ej itok, ear etal im
˜ ˜
in an meram ilo juon raan ke? wonmaiki,  ak Meri ear pad-
˜ ˜ ˜ ˜
E lanne jabdewot ej etetal ilo wot1 ilo mweo  imweer. 21 In-
˜ ˜
iien an meram, eban tubbok  ilo nem Marta ear ba nan Jesus:
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jabdewot men konke ej lo me- “Irooj, e lanne kwaar pad ijin,
˜ ˜ ˜ ˜
ramin la l in. 10 Botab e lan- jatu eban kar mej. 22 Botab ij
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ne jabdewot ej etetal ilo bon, tomak wot bwe jabdewot men
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
enaaj tubbok  konke ejje lok  me- kwoj kajjitok kake ippan Anij,
˜
ram ilo˜ e.” enaaj lewaj nan kwe.” 23 Im
˜ ˜
11 Alikin an ba men kein, Jesus eba nane: “Jatum enaaj
˜
ear ba: “Jerad Lazeros ej kiki, bar mour.” 24 Im Marta ear
˜ ˜
ak ij jibadek lok  bwe in koru-  ba nane: “Ije la bwe enaaj bar
˜
ji.” 12 Kon men in, ri-ka loor mour ilo iien jerkakpeje eo
˜
˜ ˜
ro rar ba nane: “Irooj, e lan- ilo raan eo aliktata.” 25 ˜ In-
˜ ˜
ne ej kiki, enaaj em man  lok an nem Jesus eba nane: “Na jer-
˜ ˜
mour.” 13 Rar lomnak  ej kon- kakpeje eo im mour eo. Jab-
˜ ˜ ˜
naan kon an kiki im kakki- dewot eo ej kwa lok  an tomak
˜ ˜ ˜ ˜
je, ak Jesus ear konnaan kon ilo na, mene enaaj mej ak enaaj
an mej. 14 Innem Jesus ear bar mour, 26 im aolep ro rej
˜ ˜
kaalikkar lok  nan er im ba: mour im kwa lok  aer tomak ilo
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
“Lazeros emej, 15 ak ij lan- na rejjamin mej. Kwoj ke to-
˜ ˜ ˜ ˜
lon bwe iar jab pad ijen kon- mak men in?” 27 Innem Mar-
˜ ˜
ke men eo ij pojakin kom-  ta ear ba: “Aet Irooj, ij tomak
˜ ˜
mane
 enaaj kokajoor lok  tomak bwe kwe Christ Nejin Anij, eo
˜ ˜
kane  ami. Kon men in, jen etal kar kanaan bwe ˜ enaaj itok nan
˜ ˜
nan ippan.” 16 Tomas, eo re- la l in.” 28 Alikin an ba men
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kon aninnini im ba Bo eo,1 ear in, ear etal im kurtok Meri, lio
˜ ˜
ba nan ri-ka loor ro jet im ba: jatin, im ear wunojidikdik lok 
˜ ˜
“Jen bar etal bwe jen mej ip- nane im ba: “Ri-Kaki epad ijin
˜ ˜
pan Jesus.” im ej kajjitok eok.” 29 Meri ej
˜ ˜ ˜
17 Innem ke Jesus ear to- ron wot men in ak ekajju jutak
˜ ˜
par lok  ijo, ear lo bwe e lok  de im ilok  nan ippan Jesus.
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
eman raanin an Lazeros pad 30 Jesus ejjanin kar de lo n-
˜ ˜ ˜
ilo lob.1 18 Epaak in Beta- lok nan bukwon eo, ak ear
˜ ˜ ˜
ni nan Jerusalem ej ena- padwot ijo Marta ear iioone
˜ ˜ ˜ ˜
nin ruo mai  l, 19 im elon ri- ie. 31 Ke ri-Ju ro me rar pad
˜ ˜ ˜
Ju rar itok nan ippan Marta ilo mweo  im kaenom mane  Meri
˜ ˜
im Meri bwe ren kaenom-  rar lo an kajju jutak im diwoj-
˜ ˜ ˜
man erro konke emej leo ja- lok,  rar loore lok  konke rar lom-
˜ ˜
˜ nak  bwe ej etal in jan ilo lob1
11:16 1 Ak “Didimos.” 11:17, 31 1 Kajin
˜ ˜
Grik, “libon keememej.” 11:20 1 Ak “jijet wot.”
207 JON 11:32-51
˜ ˜ ˜
eo. 32 Innem ke Meri ear to- kwaar jilkintok eo.” 43 Alikin
˜ ˜
par lok  ijo Jesus ej pad ie im ej an ba men kein, ear ko l laaj ai-
˜ ˜ ˜ ˜
loe, ear bukwelolo iturin neen nikien im ba: “Lazeros, kwon
˜ ˜ ˜ ˜
im ba: “Irooj, e lanne kwaar pad diwojtok!” 44 Innem leo ekar
˜ ˜ ˜ ˜
ijin, jatu eban kar mej.” 33 Ke mej ear diwojtok ak em oj kuti-
˜ ˜
˜ mi neen im pein im mejan kon
Jesus ear lo an jan im an ri- ˜
˜ ˜ m ottan nuknuk. Im Jesus ear
Ju ro rar itok ippantok bar jan, ˜ ˜
˜ ba nan er: “Komwin  je lati m ot-
ejino eddotok buruon im ear ˜ ˜
˜ ˜
burom oj. 34 Im ear ba: “Ia eo tan nuknuk kane
˜
 jan ippan im
˜ kot loke.” 
komar  likuti ie?” Innem rar ba: ˜ ˜ ˜
“Irooj, itok im lale.” 35 Innem 45 Kon men in, elon iaan ri-
˜ ˜ ˜
Jesus ear jan. 36 Kon men in, Ju ro me rar itok ippan Meri
˜
˜ im lo men eo Jesus ear kom- 
ri-Ju ro rar jino ba: “Lale m ok ˜ ˜
˜ mane rar likut aer tomak ilo e.
jonan an lukkuun yokwe Laze- ˜ ˜
˜ ˜ 46 Botab jet iaaer rar etal nan
ros!” 37 Botab jet iaaer rar ˜ ˜
˜ ippan Parisi ro im ba nan er
ba: “Em maan  eo ne  ear kom-  ˜
man bwe leo ear pilo en bar men eo Jesus ear kom mane. 
˜ ˜ ˜
lo lokje  n.  Ta ejjab maron kar 47 Kon men in, burij ro reu-
˜ ˜ tiej im Parisi ro rar kokweil  ok-
kom man  bwe Lazeros en jab ˜
mej ke?” tok ro uwaan Im on Ekajet
˜ eo E lap an ri-Ju1 im rar ba: “Ta
38 Alikin an kar bar eddo- ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ eo jenaaj kom mane  kiio ke elon
tok buruon Jesus, ear etal nan ˜ ˜
˜ ˜ menin bwilon2 ko em maan 
lob1 eo. Ilo mool,  lob eo ej juon ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ in ej kom mani?  48 E lanne jej
ro n im em oj pinej mejan kon ˜ ˜ ˜
˜ kot lok  an wonmaan  lok  wot, er
juon deka kileplep. 39 Jesus ˜ ˜
˜ ˜ aolep renaaj likut aer tomak
ear ba: “Komwin  komak  ut lok 
˜ ˜ ilo e im ri-Rom ro renaaj itok
deka ne.”  Botab Marta, lio jein ˜ ˜ ˜
˜ im bok ijin jikid1 im aelon in
leo emej, ear ba nane: “Irooj, ˜
˜ ˜ ˜ ad.” 49 Botab juon iaaer etan
jonan in ewor bwiin konke e lok  ˜
˜ Keiapas, eo ej burij lap lap ilo
de eman raan.” 40 Ak Jesus ˜
iio eo, ear ba nan er: “Ejje-
˜
˜ ˜ ˜ ˜
eba nane: “Iar jab ba nan lok men en kom je la nan jidik.
˜ ˜ ˜ ˜
kwe ke bwe e lanne kwoj to- 50 Komij  jab kile ke bwe enaaj
˜ ˜ ˜
mak innem kwonaaj lo aiboojoj em man  lok  ne juon wot armej
˜
eo an Anij?” 41 Kon men in, enaaj mej kon aolep, ijellokun
˜

˜ ˜ ˜ ˜ ˜
rar komak  ut lok  deka eo, innem an aelon in ad jako?” 51 Naan
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Jesus ear reilon lok  nan lan im kein ear ba rar jab itok jan e
ba: “Jema, ij kam moolol  eok ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ make, botab konke ej burij lap-
kon am kar eoro  n eo. 42 Ije la ˜
˜ ˜ ˜ lap ilo iio eo, ear kanaan bwe
bwe kwoj eoro  n eo iien otem- ˜
˜ ˜ Jesus enaaj mej kon ri-Ju ro,
jej, botab ij ba men in konke
˜ 11:47 1 Kajin Grik, “Sanhedrin.” 2 Ka-
armej rein ijin ren tomak bwe ˜
jin Grik, “koka l le.” 11:48 1 Me le lein,
˜
11:38 1 Kajin Grik, “libon keememej.” tampe l eo.
JON 11:52–12:12 208
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
52 im ejjab kon ri-Ju ro wot on aan kom man  jan nard1 im
˜ ˜ ˜ ˜
ak bareinwot bwe en aintok ro kar jab kareiki kon jabdewot,
˜ ˜
nejin Anij me rar ejjeploklok im eddon ej juon boun.2  Innem
˜
bwe ren juon wot. 53 Innem ear kapiti neen Jesus kake im
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜ kom oraiki kon koo lan boran,
jan raan eo maan  lok,
 rar pepe
in mane.  im aolepen lowaan mweo  ear
˜ ˜
54 Kon men in, Jesus ear bwiin malu. 4 Ak juon iaan ri-
jab bar itoitak ilobwilej  ibwil- ka loor ro an Jesus etan Judas
˜ ˜
jin ri-Ju ro, botab ear etal Iskariot, eo ej pojakin ketake,
˜ ˜ ˜ ear ba: 5 “Etke ear jab wia-
jan ijo im ilok  nan juon bukwon ˜ ˜ ˜
˜ kake boka en kon 300 denarii1
etan Ipreim im ej pad ilo ji- ˜ ˜ ˜
˜ im le lok  jaan ko nan ro rejera-
kin eo iturin ane jemaden.  In- ˜ ˜
˜ ˜ m ol?” 6 Ear ba men in konke
nem ear pad ijo ippan ri-ka loor ˜ ˜
˜ e ri-ko ot,  ejjab konke ej lomnak 
ro. 55 Kiio, ear epaaktok iien ˜ ˜
˜ ˜ kon ro rejeram ol. E eo ear lale
Kwojkwojin Kijoone eo an ri- ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ bo ok  in jaan eo im ekon ko ot 
Ju ro, im elon armej jan aolep- ˜ ˜ ˜
˜ ˜ jaan jane. 7 Innem Jesus ear
en aneo rar etal nan Jerusalem ˜
˜ ba: “Komwin  jab e lwaj nane
bwe ren karreoik er ekkar nan ˜ ˜
˜ ˜ bwe ej kom mane  men in nan
Kien Moses mokta  jan kwoj- ˜ ˜ ˜ ˜
˜ kopooj anbwinnu nan raan eo
kwoj eo. 56 Innem rar pukot- ˜
e Jesus, im ke rar pad ilo tam-
˜ naaj kalibwin eo. 8 Ro rejera-
˜ ˜ ˜ ˜
pe l eo, rar konnaan nan doon m ol rej pad ippemi aolep iien,
˜
im ba: “Ta mool  ke elukkuun ak ejjab aolep iien inaaj pad ip-
˜ ˜ ˜ pemi.”
ban itok nan kwojkwoj in ke? ˜ ˜ ˜
Ta ami baj lomnak?”
˜
 57 Bo-
˜ 9 Ak kiio elon ri-Ju rar itok
˜ ˜ ˜ ˜
tab burij ro reutiej im Parisi ro konke rar ron bwe Jesus epad
˜ ˜ ˜ ˜
rar kakien bwe ne ewor en eje- ijin. Rar itok konke rekonaan 
˜ ˜ ˜
la ia eo Jesus ej pad ie, ej ai- loe Jesus. Ejjab men in wot
˜ ˜ ˜
kuj kojje laik lok  er bwe ren ilen ak rar bar konaan  loe Laze-
˜ ˜ ˜
jibwe.1 ros, eo Jesus ear kojerkake jan
˜
˜ mej. 10 Innem burij ro reutiej
12 Jiljino raan mokta
iien Kwojkwojin Kijoone
˜
˜
˜
 jan rar pepe in bar man
˜
11 konke elon ri-Ju rar itok
˜ ˜
 Lazeros
˜

eo, Jesus ear topar lok  Beta- ˜ ˜ ˜

˜ nan ijin im tomak ilo Jesus kon
ni, ijo jikin Lazeros, leo Jesus ˜
˜ ˜ wot e.
ear kojerkake jan mej. 2 In- 12 Raan eo tok juon, jarlep-
˜ ˜ ˜ ˜
nem rar kom mane  juon kojota ju eo me ear itok nan kwoj-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nane ijo. Marta ear ajej m ona, kwoj eo, rar ron bwe Jesus ej
˜
im Lazeros ear juon iaan ro rar
˜ ˜
kojota1 ippan Jesus. 3 Meri 12:3 1 Nard ej juon kain menin eddek
˜
˜ ebwiin malu. 2 Me le lein, boun
 eo an ˜
ear bok juon wei l enaj im e lap ˜
ri-Rom, enanin 327 gram (11.5 aunij).
˜
11:57 1 Ak “kalbuuji.” 12:2 1 Ak “jijet 12:5 1 Lale kome le le eo itula l ilo Mk
˜
ilo tebo l eo.” 14:5.
209 JON 12:13-29
˜ ˜ ˜
itok nan Jerusalem. 13 Kon kwoj eo. 21 Armej rein rar
˜
men in, rar ebbok kimej in ni kepaake Pilip im ba: “Likao en, 
˜ ˜ ˜
palm im etal im wonmaiki, kom konaan   in-
loe Jesus.” Pilip
˜ ˜ ˜
nem rar ko l laaj ainikieer im ba: ej jan bukwon eo etan Betseida
˜ ˜
“O Anij, kwon kojparoke em- ilo Galili. 22 Innem Pilip ear ˜

maan  in! Ejeraam man  ˜
wot eo ej
etal im ba nan Andru, im erro
itok ilo etan Jeova!1 Ejeraam- ˜ 
˜ kar etal im ba nan Jesus.
˜ ˜
man  wot Kiin eo an Israel!” 23 Botab Jesus ear uwaake
14 Im ke Jesus ear loe juon erro im ba: “Emoottok iien an
koon in donkey, ear uwe ioon ˜
˜ ˜ Nejin armej1 bok an aiboojoj.
ainwot an Jeje ko ba: 15 “Ar- ˜ ˜
24 Ij ba nan kom bwe e lan-
mej ro ilo Zaion,1 komwin ˜  jab ˜
˜ ne juon ineen wiit ejjab wotlok 
mijak. Kiin eo ami ej itok im ej ˜
ioon bwidej im mej, enaaj pad-
uwe ioon juon koon in donkey.” ˜ ˜ ˜ ˜
wot ilo an ine. Botab e lanne
16 Ilo kar jinoin, ri-ka loor ro emej, innem enaaj jebar elon
˜ ˜
˜ ˜
an rar jab me le le kon men kein. leen. 25 Jabdewot eo ej yo-
˜ ˜
Botab, ke Jesus ear bok an ai- kwe mour eo an, mour eo an
boojoj, rej kab keememej bwe ˜ ˜
enaaj jako. Botab jabdewot eo˜
men ko rar wa lok ˜ ˜ ˜
 nane ejje-
ej m on on o in luuji1 mour eo an
˜
lok  oktak jan men ko Jeje ko ilo la l in, enaaj lom  o oren  mour
rar ba. ˜
eo an make bwe en bok mour
17 Armej ro me rar lo an indeeo. 26 E lanne jabdewot
˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kur Lazeros bwe en diwojtok ekonaan  jerbal nan na, en loor
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jan lob1 eo im an kar kojer- eo, im ijo ij pad ie, ri-jerbal
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kake jan mej, rar jab bojrak eo ao enaaj bar pad ie. E lanne
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jan aer kwa lok  kon men in rar
jabdewot ekonaan  jerbal nan
˜
loe. 18 Enin unin an kar jar- ˜
na, Jema enaaj kojeraam ma-
˜

˜
lepju eo etal im wonmaiki ˜ 
˜ ne. 27 Kiio ilukkuun inepata,
˜ ˜
Jesus, konke rar ron kon men-
˜ ˜ ˜ ˜ im ta eo inaaj ba? Jema, lo- ˜ 
in kabwilonlon1 in ear kom ma- ˜ ˜  ˜
˜ mo oren  eo jan iien in. Botab
ne. 19 Kon men in, Parisi ro ˜
˜ unin ao kar itok in, ej bwe in
rar ba nan doon im ba: “Ko-
kijenmej ilo iien in. 28 Jema,
mij  ke loe, ejje lok  men en jema-
˜
˜ ˜ kwon kaiboojoj etam.” ˜  Innem
ron kom mane.  Lale m ok! Aolep ˜ ˜
juon ainikien jan lan ear ba: ˜
armej in la l in rej etal nan ip-
˜ “Iar kaiboojoje im inaaj bar
pan.”
kaiboojoje.” ˜
20 Ekar bar wor jet ri-Grik
rar itok im kabun ilo iien kwoj- 29 Jarlepju eo ej jutak ijo
˜ ˜
˜
rar ron ainikien eo im rar
˜
12:13 1 Lale “Jeova” ilo Kome le le Ko. ba bwe ej ainikien jourur. Ak
˜ ˜ ˜ ˜
12:15 1 Emaron jiton lok
 nan Jerusa- ro jet rar ba: “Juon enje l
˜
lem, eo ear pad ilo To l Zaion. 12:17
˜ ˜
1 Kajin Grik, “libon keememej.” 12:18 12:23 1 Lale “Nejin armej” ilo Kome le-
˜
1 Kajin Grik, “koka l le.” le Ko. 12:25 1 Kajin Grik, “dike.”
JON 12:30-49 210
˜ ˜
ear konnaan ippan.” 30 In- ear kwa lok  kajoor eo an1
˜
nem Jesus ear ba: “Unin an wa- nane?” 39 Aiseia ear bar kwa-
˜ ˜
lok  ainikien eo ej nan kom, lok  unin aer kar jab tomak, ke  im
˜ ˜ ˜ ˜
ejjab nan na. 31 Kiio emoot- ear ba: 40 “Iar kom man  bwe
˜ ˜
tok iien nan ekajete la l in, ren pilo im iar kapen burueer.
˜ ˜ ˜ ˜
im naaj jo loke  ri-tol eo an
Enin unin rejjab lo kon mejaer
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
la l in. 32 Ak ne renaaj lelon- im me le le kon burueer, im ok-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lok1  eo, inaaj tole tok jabde-
taktok nan na bwe in komo-
˜ ˜
wot armej nan ippa.” 33 Ear ur er.” 41 Aiseia ear ba men
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ba men in nan kwa lok kein kon Christ konke ear lo  kon wa-
˜ ˜
ween an naaj mej. 34 Botab aiboojoj eo an. 42 Bareinwot,
˜ ˜ ˜ ˜
jarlepju eo ear ba nane: “Kien elon iaan ri-tol ro an ri-Ju ro
eo ej ba bwe Christ enaaj mour ˜ ˜ ˜
˜ rar likut aer tomak ilo e. Botab ˜
nan indeeo, ak etke kwoj ba ˜ ˜
rar jab kwa loke
˜ ˜  men in kon wot
bwe renaaj lelon lok  Nejin ar- ˜
˜ Parisi ro, konke ren jab jo lok ˜  er
mej? Won Nejin armej ne ˜ ˜  kwoj ˜
˜ jan im on kabun eo. 43 Unin ˜
konnaan kake?” 35 Kon men ˜ ˜
ej konke e lap lok ˜  aer konaan 
in, Jesus ear ba nan er: “Me- ˜ ˜ ˜ ˜
bok nobar jan armej jan aer
˜
ram eo enaaj pad ibwiljimi iu- ˜ ˜ ˜
bok nobar jan Anij.
mwin  jidik iien. Komwin  etetal ˜
44 Innem Jesus ear ko l laaj
˜
ilo meram ke ejja pad ippemi ˜
ainikien im ba: “Jabdewot eo
bwe marok en jab anjo ioomi. ˜ ˜ ˜
˜ ej likut an tomak ilo na, ejjab
Jabdewot eo ej etetal ilo ma- ˜ ˜ ˜
tomak wot ilo na ak ej bar li-
˜ ˜
rok ejjab je la ia eo ej etal nane. ˜ ˜
˜ kut an tomak ilo Eo ear jilkin- ˜
36 Kiio ke meram eo ejja pad ˜ ˜
tok eo. 45 Im jabdewot eo ej ˜
ippemi, komwin  kwa lok
˜  ami to-
lo eo, ej bar lo Eo ear jilkin- ˜
mak ilo e bwe komwin ˜ maron ˜
tok eo. 46 Iar itok nan la l in
erom ˜ ro nejin meram.” ˜ ˜
ainwot juon meram bwe jabde-
Alikin an kar Jesus ba men ˜ ˜ ˜
˜
wot eo ej likut an tomak ilo
kein, ear etal jan ijo im tile- ˜ ˜ ˜
˜ na en jab padwot ilo marok. ˜ ˜
kek jan er. 37 Mene ear kom- ˜ ˜  ˜ ˜
man 
˜ ˜ 47 Ak e lanne jabdewot ej ron-
elon menin bwilon1 im-
˜ ˜

˜ ˜ ˜
aan mejaer, ak rar jab likut jake naan ko ao im jab poka-
˜ ˜ ˜
aer tomak ilo e. 38 Ilo wa- ki, ijjab ekajete konke iar jab
˜
ween in, ear jejjet naan ko itok bwe in ekajete la l in, bo-
an ri-kanaan Aiseia, ke ear ba: tab iar itok bwe in lom  o ore- 
˜ ˜
“Jeova,1 ewor ke en ej likut ne. 48 Jabdewot eo ej kojek-
˜ ˜
˜ ˜ ˜
an tomak ilo men eo ear ron do on  eo im ejjab pokake naan
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jan kom?2 Im won eo Jeova1 ko ao, ewor juon eo enaaj eka-
jete. Naan eo iar kwa loke  enaaj
12:32 1 Ak “totoik.” 12:37 1 Kajin Grik, ekajete ilo raan eo aliktata.
˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
“koka l le.” 12:38 1 Lale “Jeova” ilo Ko- 49 Iar jab konono kon ankilao
˜
me le le Ko. 2 Ak “men eo komar kwa-
loke.”
 12:38 1 Kajin Grik, “pein.”
211 JON 12:50–13:18
˜ ˜ ˜
make, ak Jema, eo ear jilkin- ne men in, botab tokalik kwo-
˜ ˜ ˜ ˜
tok eo, ear jirontok eo1 kon ta naaj me le le.” 8 Piter ear ba
˜ ˜ ˜
eo in ba im ta eo in konnaan nane: “Kwolukkuun ban kwa l
˜ ˜ ˜
kake. 50 Im ije la bwe naanin neo.” Im Jesus ear ba nane:
˜ ˜ ˜˜ ˜
jiron in an1 ej tol lok “E lanne ijjab kwa l neem,  nan mour  ejjab
˜ ˜
indeeo. Kon men in, jabdewot kwe ri-ka loora.” 9 Innem Sai-
˜ ˜
men ij ba, ij konono ekkar nan ˜ ˜
mon Piter ear ba nane: “Irooj, ˜ ˜
ta eo Jema ear jiron eo bwe in ˜ ˜ ˜
eokwe kwon jab kwa l wot neo
ba.” ˜ ˜
ak kwon bar kwa l peiu im
˜ ˜ ˜ ˜
13 ˜
bora.” 10 Jesus ear ba nane:
Jesus ear je la mokta
Kwojkwojin Kijoone eo
˜
“Jabdewot eo em oj an tutu ej-
˜

˜
˜
jan
˜
bwe ejejjet iien an etal jan la l in jab aikuj bar karreoik anbwin-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nan ippan Jeman. Im ainwot an nin, ak neen wot, konke em oj
kar yokwe ri-ka loor ro an ilo la l an erreo kadede. Kom erreo,
˜ ˜˜
in jan jinoin, aindein ear yokwe botab ejjab kom aolep im er-
˜ ˜ ˜ ˜
wot er nan jem lokin. reo.” 11 Ear je la kon em maan  2 Ke 
Jesus im ri-ka loor ro an rar ˜
˜ eo enaaj ketake, enin unin an
˜
kojota, em oj kadede an Tepi l ba: “Ejjab kom aolep im erreo.”
˜ ˜ ˜ ˜
eo likut juon lomnak 
12 Alikin an kar kwa l neer ilo buruon
˜ ˜ ˜ ˜
Judas Iskariot, nejin Saimon im bar konake  kopa eo an, ear
bwe en ketake. 3 Jesus ear bar jijet lok  ilo tebo l eo im ear
˜
˜ ˜ ˜
je la bwe Jeman ear le lok ba nan er: “Komij  men  ke me le le
˜ ˜ ˜ ˜
otemjej bwe ren pad iumwin kon men eo iar kom mane   nan
˜ ˜ ˜
pein, im bwe ear itok jan Anij kom?  13 Komij  kur na im ba,
˜
im ej pojakin jep laak nan ip- ‘Ri-Kaki’ im ‘Irooj,’ im ejimwe 
˜ ˜
pan Anij. 4 Kon men in, ear ami ba men kein. 14 Kon men
˜
˜ ˜ ˜ ˜
jutak jan tebo l eo im utuk kopa ˜ ˜ ˜
in, e lanne na Irooj im ri-Kaki ˜
eo an, innem ear bok juon
˜ ˜ ˜ ak iar kwa l neemi, innem ko- ˜
kein kom or ˜ a im lukwoje na 
mij aikuj1 bar kwa l neen doon.
ipin.1 5 Alikin men in, ear tei- ˜ ˜ ˜
˜ 15 Iar likut juon jonak nan
˜ ˜
ni juon pejin kon dan im jino ˜
an kwa l neen ri-ka loor ro im kom,  bwe men eo iar kom mane 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kom oraiki neer kon kein kom o- nan kom,  komwin  bar kom ma- 
˜
˜
ra eo ilo ipin.1 6 Ak ke ear to- ne. 16 Ij ba nan kom bwe juon ˜
˜ ˜ ˜
par Saimon Piter, ear kajjitok ri-karejar1 ejjab utiej lok  jan
˜ ˜ ˜ ˜
ippan im ba: “Irooj, kwoj iton irooj eo an, im juon ri-keean
˜ ˜
kwa l neo ke?” 7 Jesus ear ejjab utiej lok  jan eo ear jil-
˜ ˜
uwaake im ba: “Ilo tore in kwoj- kin loke.  ˜ 17 Kom je la kon men ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jab me le le kon unin ao kom ma- kein, botab kom naaj m on on o 
˜ ˜ ˜
e lanne komij  kom mani.  18 Ij-
12:49 1 Kajin Grik, “letok juon kien.” jab konnaan ˜ ˜
kon kom aolep.
12:50 1 Kajin Grik, “kien in an.” 13:4
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
1 Ak “kanurnur kake.” 13:5 1 Ak “ear 13:14 1 Ak “innem ej ami eddo nan.”
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kanurnur kake.” 13:16 1 Ak “ri-komakoko.”

JON 13:19-37 212
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Ije la kon ro iar kaalot er. Bo- ne, en m okaj lok  wot am kom- 
tab, ej aikuj jejjet men eo Jeje mane.”  28 Ejje lok  juon iaan
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ko rej ba: ‘Eo ear m ona jan pi- ro rej pad ilo tebo l eo rar je la
˜ ˜ ˜
lawa eo kijo ear oktak im ju- unin an kar ba men in nane.
˜ ˜ ˜
maik
 eo.’ 19 Ij ba men in nan 29 Ilo mool,  konke Judas eo ej
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kom kiio mokta  jan an wa lok,  lale nien jaan eo, jet rar lom-
˜ ˜ ˜
bwe ne ewa lok  komwin  tomak nak bwe Jesus ear ba nane
˜ ˜
bwe eoon in ej konnaan kon bwe en wiaiki men ko rej aikuji
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
na. 20 Ij ba nan kom bwe eo nan kwojkwoj1 eo, ak bwe en
˜ ˜
ej karwaineneik jabdewot eo ij le lok  juon menin
jilkin loke  ej bar karwaineneik ˜ ˜ le lok  nan ro
˜ ˜ rejeram ol. 30 Alikin an kar
eo, im jabdewot eo ej karwai- ˜ ˜ ˜
˜ bok pilawa eo, ear kajju diwoj-
neneik eo ej bar karwaineneik ˜ ˜
˜ lok.  Ilo tore in, ear bon.
Eo ear˜ jilkintok eo.” ˜
31 Innem alikin an kar di-
21 Alikin an Jesus ba men woj lok,
˜
 Jesus ear ba: “Kiio
˜
kein, ear kanooj lap an inepa- ewa lok  aiboojoj eo an Nejin
˜
ta, im ear ba: “Ij ba nan armej,1 im ewa lok  aiboojoj eo
kom bwe juon iaami enaaj ke- an Anij ilo e. 32 Anij make
˜
tak eo.” 22 Innem ri-ka loor ro enaaj kaiboojoje Nejin armej,
˜ ˜
rar jino kalimjek doon kon aer im enaaj kom mane  men in ilo
˜ ˜ ˜ ˜
jaje won eo ej konnaan kake. m okaj. 33 Ajri ran,  ejjamin to
23 Juon iaan ri-ka loor ro, eo ˜ ˜
ao pad ippemi. Kom naaj kap-
Jesus ej yokwe, ear jijet itu- ˜ ˜ ˜
˜ pukot eo, ak kiio ij ba nan
rin1 Jesus. 24 Kon men in, ˜
˜ ˜ ˜ ˜ kom ejja men eo wot iar ba
Saimon Piter ear komak  ut bo- ˜ ˜
˜ ˜ nan ri-Ju ro, ‘Komij  jab maron
ran1 nane im ba: “Kwon kwa lok  ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ itok nan ijo ij etal nane.’
nan kom won ne  ej konnaan ˜
kake.” 25 Innem ri-ka loor eo 34 Ij lewaj nan kom juon kien
˜ ˜ ˜
ear atartar lok  ippan Jesus im ek ˜ a al, ko mwin
 yokwe doon.
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ba: “Irooj, won ne  kwoj kon- Ainwot ao kar yokwe kom,  ain-
naan kake?” 26 Jesus ear uw- dein komwin  bar yokwe doon.
˜ ˜
aak im ba: “Eo inaaj le lok  pila- 35 E lanne komij  yokwe doon,
˜ ˜ ˜
wa eo ij kattuuki, enin ej armej innem aolep renaaj je la bwe ko-
˜ mij  ri-ka loora.”
eo.” Innem alikin an kar kat- ˜ ˜
˜ ˜ 36 Saimon Piter ear kajjitok
tuuki pilawa eo, ear le loke  nan ˜ ˜
˜ im ba: “Irooj, kwoj etal nan ia?”
Judas, leo˜ nejin Saimon Iska-
˜ ˜
riot. 27 Alikin an Judas bok Im Jesus ear uwaak im ba: “Ilo
˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ tore in, kwojjab maron loor eo
pilawa eo, Setan ear kareel bu- ˜ ˜ ˜
˜ nan ijo ij etal nane, ak toka-
ruon. Kon men in, Jesus ear ˜ ˜
˜ ˜ ˜ lik kwonaaj loor eo.” 37 Piter
ba nane: “Men eo kwoj kom ma- 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
13:23 1 Kajin Grik, “iturin ubon.” Me le- 13:29 1 Ej jiton lok
 nan Kwojkwojin Bu-
˜ ˜ reet Ejjab Kauwe. 13:31 1 Lale “Nejin
lein bwe eutiej ippan. 13:24 1 Ak “ko-
˜
ka l le lok.”
 armej” ilo Kome le le Ko.
213 JON 13:38–14:18
˜ ˜ ˜
ear ba nane: “Irooj, etke ijjab kwoj ba, ‘Kwon kwa lok  Jema  m
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
maron loor eok kiio? Ipojakin nan kom’? 10 Kwojjab tomak
˜ ˜ ˜ ˜
mej kon kwe.” 38 Jesus ear ke bwe na ij boro wot juon ip-
˜ ˜ ˜
uwaak im ba: “Ta kwolukkuun pan Jema im Jema ej bo-
˜ ˜ ˜
pojakin mej kon na ke? Ij ba ro wot juon ippa? Men ko ij
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nan kwe bwe mokta  jan an ik- ba nan kom rejjab itok jan na
˜ ˜
kur kako, jilu alen am naaj make, botab jerbal kein rej an
˜ ˜ ˜
kaarmejjeteik eo.” Jema, eo ej boro wot juon ip-
˜ ˜ ˜
14 ˜
“Buruomi en jab inepa-
ta. Komwin  kwa lok  ami
pa. 11 Komwin
˜
ao ba bwe ij boro wot juon ip-
˜

˜
tomak na ilo
˜
˜ ˜
tomak ilo Anij, im komwin  pan Jema im Jema ej boro wot
˜ ˜ ˜ ˜
bar kwa lok  ami tomak ilo na. juon ippa. E lanne ejjab, ko-
˜ ˜ ˜ ˜
2 Elon jikin jokwe ilo mweo  mwin
 tomaki jerbal ko iar kom- 
˜ ˜ ˜
im on Jema, ne en kar ejje lok,  mani.
 12 Ij ba nan kom bwe
˜ ˜ ˜
inaaj kar ba nan kom.  Ij etal jabdewot eo ej kwa lok  an to-
˜ ˜ ˜
im kopooj juon jikimi. 3 Bar- mak ilo na, enaaj bar kom ma- 
˜ ˜ ˜ ˜
einwot, ne inaaj etal im kopooj ni jerbal kein ij kom mani.  In-
˜
juon jikimi, inaaj bar jep laak- nem enaaj kom mani  jerbal ko
˜ ˜ ˜
tok im bok kom ippa bwe ijo re l lap lok  jan men kein, kon-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ij pad ie, komwin  bar pad ie. ke na ij etal nan ippan Jema.
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
4 Kom je la kon ia l eo nan ijo ij 13 Bareinwot, jabdewot men
˜ ˜
etal nane.” ko komij  kajjitok kaki ilo eta,
˜ ˜
5 Innem Tomas ear ba nane: inaaj kom mani  bwe Jema en
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
“Irooj, ewi waween ammim je la maron bok aiboojoj kon Ne-
˜ ˜ ˜ ˜
kon ia l eo ke kom jaje ia ne  jin. 14 E lanne kom naaj kajji-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kwoj etal nane?” tok kon jabdewot men ilo eta,
˜ ˜ ˜
6 Jesus ear ba nane: “Na inaaj kom mane. 
˜ ˜ ˜
ij ia l eo im mool  eo im mour 15 “E lanne komij  yokwe eo,
˜ ˜
eo. Ejje lok  en ej ilok  nan ip- kom naaj pokake kien ko ao.
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
pan Jema e lanne ejjab kon na. 16 Inaaj kajjitok ippan Jema
˜ ˜ ˜ ˜ im enaaj lewaj bar juon rijji-
7 E lanne kom je la kajjieo, in- ˜ ˜ ˜
˜ pan1 bwe en pad ippemi nan
nem kom je la bar kajjien Jema. ˜
˜
Jan kiio maan
˜
 lok,  kom je la kaj-
˜ indeeo. 17 Rijjipan in ej je-
˜ ˜ ˜
jien im em oj ami loe.” tob kwojarjar,1 eo me ej rejeta-
˜
8 Im Pilip ear ba: “Irooj, ke mool  eo. La l in ejjab maron
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kwon kwa lok  Jema  m nan kom, boke men in konke ejjab loe im
˜ ˜ ˜ ˜
im enaaj bwe men in nan kom.” ejaje kake. Kom je la kake kon-
˜ ˜ ˜ ˜
9 Jesus ear ba nane: “Pilip, ke ej padwot ippemi im ej pad
˜
ekanooj in to ao pad ippemi ak
˜ ˜ ilo kom.  18 Iban kot lok  bwe
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kwojjanin je la kajjieo ke? Jab- 14:16 1 Ak “ri-kaen om man.” 14:17
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
dewot eo em oj an lo na, em oj 1 Ak “kajoor eo an Anij.” Lale “Jetob
˜ ˜ ˜
an bar lo Jema. Ak kiio, etke kwojarjar” ilo Kome le le Ko.
JON 14:19–15:5 214
˜ ˜
komwin  make iaami,1 ak inaaj
kut aenom man  ippemi, im ij le-
˜ ˜ ˜ ˜
bar jep laaktok nan ippemi. waj aenom man  eo ao nan
˜ ˜ ˜
19 M ottan wot jidik la l in eban kom.  Ijjab lewaje ilo waween
˜ ˜ ˜
bar lo eo, botab kom naaj lo eo la l in ej lewaje. Buruomi en
˜ ˜ ˜
eo, konke ij mour im kom naaj jab inepata im komwin  jab kot-
˜
mour. 20 Ilo raan en kom lok
 bwe en ebbeer kon an mi-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
naaj je la bwe ij boro wot juon
˜ jak. 28 Komar ˜  ˜ ron ao jironwaj
ippan Jema, im komij  boro wot
kom im ba, ‘Ij etal im inaaj bar
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
juon ippa im ij boro wot juon jep laaktok nan ippemi.’ E lanne ˜ ˜ ˜
ippemi. 21 Jabdewot eo epad komij  yokwe eo, kom naaj kar
˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜
kien ko ao ippan im ej poka- m on on o bwe ij etal nan ip-
˜ ˜ ˜
ki, armej in ej yokwe eo. Innem pan Jema, konke Jema eutiej-
˜ ˜ ˜˜ ˜
jabdewot eo ej yokwe eo, Jema lok  jan na. 29 Ij ba nan kom
ej bar yokwe, im inaaj yokwe ˜ ˜
men in kiio mokta ˜  jan an wa-
armej in im inaaj kaalikkar na ˜ ˜
˜ lok, konke ne enaaj wa lok, 
make nane.” ˜
komwin  kab tomak naan kein
22 Judas, ejjab Judas Iska- ˜ ˜ ˜
˜ ao. 30 Eban aetok lok
˜  ao kon-
riot, ear ba nane: “Irooj, etke ˜ ˜
˜ naan ippemi konke ri-tol eo an
kokonaan  kaalikkar eok make ˜
˜ ˜ la l in ej itok wot, im ejje lok
˜ 
˜ ˜ ˜
nan kom im jab nan armej in an maron ioo. 31 Ij kom mani 
la l in?” ˜ ˜
men ko Jema ear jiron eo bwe
˜ ˜ ˜
23 Innem Jesus ear uwaake in kom mani  konke la l in en je la
˜ ˜ ˜
im ba: “E lanne jabdewot ej yo- ke ij yokwe Jema. Komwin  ju-
˜ ˜
kwe eo enaaj pokake naan ko tak im jen etal jan ijin.
˜ ˜ ˜ ˜
15
ao, im Jema enaaj yokwe e “Na wojke kureep eo
˜ ˜ ˜
im komro  naaj itok nan ippan emool,  im Jema ej ri-
˜ ˜
im jokwe ippan. 24 Jabdewot kallib eo. 2 Ej jo lok  aolep ra
˜ ˜
eo ejjab yokwe eo ejjab poka- ko rao rejjab kalle, im ej kar-
˜ ˜
ki naan ko ao. Naan kein ko- reoiki jabdewot ra rej kalle bwe
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
mij ronjaki rejjab ao, ak rej an en lon lok  wot leer. 3 Kom er-
˜ ˜ ˜
Jema, eo ear jilkintok eo. reo kadede kon wot naan ko
˜ ˜ ˜ ˜
25 “Kiio ke ij pad ippemi, iar ba nan kom.  4 Komwin  bo-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
em oj ao ba men kein nan kom. ro wot juon ippa im ˜ inaaj bo- 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
26 Botab jetob kwojarjar,1 rij- ro wot juon ippemi. Ainwot an
˜ ˜ ˜
jipan eo me Jema enaaj jilkin- juon ra jab maron kalle ne ej-
tok ilo eta, enaaj katakin kom ˜ ˜ ˜
jab pad ilo wojke kureep eo,˜
men otemjej im kom man ˜  bwe ˜ ˜
enaaj aindein bar kom e lanne
komwin  keememej aolep men ˜ ˜
komij˜  jab ˜ boro wot juon ip-
ko iar ba nan kom. pa. 5 Na wojke kureep eo im  27 Ij li- ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜
 jineer kom ˜ra ko. Jabdewot eo˜ ej bo-
14:18 1 Ak “ainwot ajri ro ejje lok ˜
˜
im jemaer.” 14:26 1 Ak “kajoor eo an ro wot juon ˜
ippa im ij boro wot
˜ ˜ ˜
Anij.” Lale “Jetob kwojarjar” ilo Kome- juon ˜ ippan, enaaj lap an kal-
le le Ko. le konke ejje lok  men en kom
215 JON 15:6-24
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
maron kom mane  ne komij  jeno- 16 Komar  jab kaalot eo, ak
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lok  jan na. 6 E lanne jabdewot iar kaalot kom im jiton kom
˜ ˜ ˜
ejjab boro wot juon ippa, enaaj bwe komwin  ilok  im wonmaan- 
˜ ˜ ˜
ainwot juon ra rej jo loke  im ej lok  wot im kalle leen ko renaaj
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
m oramr  om lok.  Innem armej rej padwot nan indeeo. Innem jek-
˜
aini ra kein im juloki  ilo ki- do on  ta eo kom naaj kajjitok
˜ ˜ ˜
jeek im rebwil. 7 Botab e lan- kake ippan Jema ilo eta, ak
˜ ˜ ˜ ˜
ne komij  boro wot juon ippa im enaaj lewaj nan kom. 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
naan ko ao rej padwot ilo bu-
˜ ˜ 17 “Ij kakien kom kon men
ruomi, innem ne komij  kajjitok kein bwe komwin  yokwe doon.
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kon jabdewot men kom konaan,
˜
 18 E lanne la l in ej dike kom, 
enaaj toprak. 8 Armej renaaj komwin  keememej bwe ear
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nobar Jema e lanne enaaj lap- dike eo mokta  jan an dike
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lok  wot ami kalle im e lanne kom.  19 E lanne komwin  kar
komij  kamool  bwe kom ri- ˜
˜ m ottan la l in, innem la l in
ka loora. 9 Ij yokwe kom ain- ˜
˜ ˜ enaaj kar yokwe kom konke ko-
wot an Jema yokwe eo. Ko- ˜ ˜
˜ ˜ ˜ mij  an. Botab komij  jab m ot-
mwin  padwot ilo yokwe eo ao. ˜ ˜ ˜
˜ ˜ tan la l in im iar kaalot kom
10 E lanne komij  pokake kien ˜ ˜
˜ ˜ ˜ jan la l in, enin unin an la l
ko ao, kom naaj padwot ilo yo-
˜ ˜ ˜ ˜ in dike kom.  20 Komwin  kee-
kwe eo ao, ainwot ao kar poka- ˜
˜ ˜ memej wot men eo iar ba
ke kien ko an Jema im padwot ˜
nan kom:  Juon ri-karejar ejjab
ilo yokwe eo an. ˜ ˜ ˜
utiej lok  jan irooj eo an. E lanne
˜ ˜ ˜
11 “Iar jiron kom men kein rar kaentaan eo, innem renaaj
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
konke komwin  bok ejja lanlon bar kaentaan kom.  E lanne rar
˜ ˜ ˜
eo wot epad ippa im en kanooj pokake naan ko ao, innem re-
˜ ˜ ˜ ˜
lap ami lanlon. 12 Enin kien naaj bar pokake naan ko ami.
˜ ˜ ˜ ˜
eo ao: Komwin  yokwe doon ain- 21 Botab renaaj kom mani  ao-
˜ ˜ ˜ ˜
wot ao kar yokwe kom.  13 Ej- lep men kein nae  kom kon wot
˜ ˜ ˜
je lok  yokwe en e lap lok  jan at eo eta,1 konke rejaje kajjien
˜ ˜
yokwe eo an juon eo ej le- Eo ear jilkintok eo. 22 E lan-
˜ ˜ ˜
lok  mour eo an kon ro je- ne in kar jab itok im kon-
˜ ˜ ˜
ran. 14 Komij  ro jera e lanne naan nan er, enaaj kar ejje lok 
˜ ˜
komij  kom mani  men ko ij ka- aer jerawiwi.1 Ak kiio rejjab
˜ ˜ ˜
kien kom kaki. 15 Ijjamin bar maron jekpen kon jerawiwi ko
˜ ˜ ˜ ˜
aninnin kom ri-karejar1 konke aer. 23 Jabdewot eo ej dike
˜ ˜ ˜
juon ri-karejar ejaje kon men na, ej bar dike Jema. 24 E lan-
˜ ˜ ˜ ˜
ko irooj eo an ej kom mani.  Bo- ne in kar jab kom mani  imaan

˜ ˜ ˜ ˜
tab, ij aninnin kom ro jera kon- mejaer jerbal ko ejje lok  en ena-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ke em oj ao kwa lok  nan kom nin kom mani,  enaaj kar ejje lok 
˜ ˜
men otemjej iar ron jan Jema. ˜
15:21 1 Ak “konke komij  ri-ka loora.”
˜ ˜
15:15 1 Ak “ri-komakoko.”
 15:22 1 Ak “eban kar wor rueer.”
JON 15:25–16:16 216
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
aer jerawiwi.1 Botab rar lo eo nan kom.  7 Mene aindein ak
˜
im dike eo im dike bar Jema. ij kwa lok  mool  bwe enaaj em- 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
25 Mene aindein ak men in ear man lok  nan kom ne ij etal kon-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
wa lok ke e lanne ijjab etal, rijjipan
 nan kajejjet kutien naan
˜ ˜
ko kar jei ilo Jeje1 ko aer: eo eban itok nan ippemi. Bo-
˜ ˜ ˜
‘Rar ˜ dike eo kon ejje lok tab ne inaaj etal, inaaj jilkin-  unin.’
˜ ˜ ˜
26 Ne inaaj jilkinwaj jan Jema tok nan ippemi. 8 Innem ne
˜ ˜ ˜ ˜
rijjipan eo, jetob kwojarjar,1 eo enaaj itok, enaaj kwa lok  nan
˜
me ej rejetake mool la l in kein kamool  
eo, enaaj kon jerawi-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
iwoj jan Jema im kwa lok wi, kon jimwe,1  im kon eka-
 kon
˜ ˜
na. 27 Innem alikin, komwin jet. 9 Moktata,  enaaj kwa lok
 
˜ ˜ ˜ ˜
bar kwa lok kon jerawiwi eo an la l in
 kon na konke kom- 
˜ ˜ ˜ ˜
ar pad ippa jan jinoin. konke ejjab kwa lok  an tomak
˜ ˜
16
ilo na. 10 Ak ikijjeen jimwe,1
“Iar ba nan kom men 
˜
kein bwe komwin enaaj kwa lok  bwe ij kom mani
 jab 
˜ ˜ ˜ ˜
bun jan tomak.1 2 Armej re- men ko rejimwe2  konke ij ilok 
˜ ˜˜ ˜ ˜
naaj jo lok nan ippan Jema im kom ban
 kom jan im on kabun ˜ ˜
ko. Ilo mool, bar lo eo. 11 Im ikijjeen eka-
 ej itok wot iien
˜ ˜
eo ne aolep ro rej man jet, enaaj kwa lok   won eo Anij
kom re-
˜ ˜ ˜ ˜
naaj lomnak ej ekajete konke em oj an eka-
 bwe aer kom ma- 
˜ ˜ ˜
ne men in ej ainwot juon jerbal jete ri-tol eo an la l in.
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
eokkwojarjar nan Anij. 3 Re- 12 “Ej lon wot men ko iko-
˜ ˜ ˜
naaj kom mani naan
  ba nan kom,
men kein kon-  ak ko-
˜ ˜
ke rejaje kajjien Jema im reja- mij jab maron me le le kaki kiio.
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
je kajjieo. 4 Botab iar ba nan 13 Botab ne rijjipan eo, je-
˜ ˜ ˜ ˜
kom men kein konke ne enaaj tob kwojarjar,1 eo me ej reje-
jejjet iien aer wa lok, take mool  eo enaaj itok, enaaj
 kom naaj
˜ ˜ ˜
keememej ao kar konnaan kaki tol kom bwe komwin  luk-
˜ ˜ ˜
nan kom.  kuun me le le kon mool  eo kon-
˜ ˜ ˜
“Iar jab ba nan kom men kein ke eban konono jan e make
˜ ˜ ˜ ˜
mokta lok ak enaaj konono jan men ko
 konke ikar pad ippe-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
mi. 5 Ak kiio ij etal nan ippan ear ron, im enaaj kwa lok  nan
˜ ˜ ˜ ˜
Eo ear jilkintok eo, botab ejje- kom kon men ko repad imaan. 
˜ ˜ ˜
lok  juon iaami ej kajjitok ippa 14 Enaaj kaiboojoj eo konke
˜ ˜
˜
im ba, ‘Kwoj etal nan ia?’ enaaj kwa lok  nan kom men
˜ ˜ ˜˜ ˜ ˜
6 Eobrak buruomi kon buro- ko ear buki1 jan na. 15 Ao-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
m oj konke em oj ao ba men kein lep men ko rej an Jema rej ao,
˜ ˜ ˜
˜
enin unin ao ba bwe rijjipan eo
15:24 1 Ak “eban kar w or rueer.” ej kwa lok ˜
 nan kom men ko ear
15:25 1 Kajin Grik, “Kien eo.” 15:26; buki1 ˜ ˜ ˜ ˜
jan na. 16 M ottan jidik
16:13 1 Ak “kajoor eo an Anij.” Lale “Je-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
tob kwojarjar” ilo Kome le le Ko. 16:1 16:8, 10 1 Ak “wanok.” 16:10 2 Ak “re-
˜ ˜ ˜ ˜
1 Kajin Grik, “komwin
 jab tubbok.”
 wanok.” 16:14, 15 1 Ak “ron.”
217 JON 16:17-33
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kom ban bar lo eo, botab alikin kom.  24 Nan kiio, komij  janin
˜ ˜ ˜ ˜
bar jidik iien kom naaj lo eo.” kajjitok kon jabdewot men ilo
˜ ˜
17 Kon men in, jet iaan ri- eta. Komwin
˜
 kajjitok im kom
˜ ˜ naaj boke, innem enaaj kanooj
ka loor ro an rar konnaan nan ˜ ˜ ˜
doon im ba: “Ta me le lein an in lap ami lanlon.
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jirontok koj im ba, ‘M ottan ji- 25 “Iar konono nan kom kon
˜ ˜ ˜
dik kom ban bar lo eo, bo- men kein ikijjeen waanjonak.
˜ ˜ ˜ ˜
tab alikin jidik iien kom naaj Ej itok wot iien eo ne ijjamin
˜ ˜ ˜
bar lo eo,’ im ta me le lein an bar konono nan kom ikijjeen
˜ ˜ ˜ ˜
bar ba, ‘konke ij ilok  nan ip- waanjonak, botab inaaj kajju
˜ ˜
pan Jema’?” 18 Innem rar ba: kaalikkar waj nan kom men ko
˜
˜ ij ba kon Jema. 26 Ilo iien en, 
“Ta me le lein an ba, ‘alikin ji- ˜ ˜
˜ kom naaj kwa lok  kajjitok nan
dik iien’? Jejjab je la ta ne  ej ˜
˜
konnaan kake.” 19 Jesus ear Jema ilo eta. Ilo ao ba men in,
˜ ˜ ˜ ejjab me le lein bwe inaaj kajji-
je la bwe rekonaan  kajitukini, ˜ ˜ ˜
˜ tok nan kom,  27 konke Jema
innem ear ba nan er: “Ta ko- ˜
˜ ˜ ˜ make ej yokwe kom kon ami
mij  kajitukin doon kon ao kar ˜ ˜
˜ kar yokwe eo im tomak bwe iar
ba: ‘M ottan jidik kom ban bar
˜ ˜ ˜ itok ikijjeen Anij. 28 Iar itok
lo eo ke, botab alikin jidik iien ˜ ˜
˜ nan la l in ikijjeen Jema, ak kiio
kom naaj bar lo eo’? 20 Ij ba ˜ ˜
˜ ˜ ij etal jan la l in im ilok  nan ip-
nan kom bwe kom naaj jan im ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ pan Jema.”
lim o, botab la l in enaaj lanlon.
˜ ˜ ˜ 29 Ri-ka loor ro an rar ba:
Kom naaj burom oj, botab ami ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ “Lale m ok! Kwoj kiio konono
burom oj enaaj ˜ oktak nan lan- ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ilo alikkar im kwojjab kojerbal
lon. 21 Ne juon kora ej ko l lo- ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ waanjonak. 30 Kiio kom je la
tak, e lap an entaan1 konke ˜ ˜
˜ ˜ bwe kwoje la men otemjej im
ejejjet iien an ko l lotak. Botab ˜
˜ ˜ ejje lok  unin an jabdewot ai-
alikin an ko l lotake ajri eo, eme- ˜ ˜
˜ ˜ ˜ kuj kwa lok  kajjitok nan kwe.
lok  lok  kon an kar entaan kon ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ Enin unin komij tomak bwe
an lap an lanlon bwe e lotak ˜
bar ˜ juon armej ijin ioon la l. kwaar itok jan Anij.” 31 In-
˜ ˜
22 Aindein bar kom,  komij  bu- nem Jesus ear ba nan er: “Ko-
˜ ˜ ˜ ˜
rom oj kiio, ak inaaj bar lo kom mij  tomak kiio ke? 32 Ij ba
˜ ˜ ˜ ˜
im buruomi enaaj obrak kon nan kom bwe ej itok wot iien
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lanlon, im ejje lok  en enaaj jo- eo, ilo mool  m ottan wot jidik ei-
˜ ˜ ˜ ˜
lok  ami lanlon. 23 Ilo iien en,  tok, ne kajjojo iaami enaaj ej-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kom jamin kajjitok kon jabde- jeploklok im ko nan mweo  im- 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
wot men ippa. Botab, ij ba nan on, im kom naaj etal jan na.
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kom bwe e lanne kom naaj kaj- Botab ijjab make iao konke
˜
˜
jitok kon jabdewot men ippan
˜ ˜ ˜ Jema ej pad ippa. 33 Iar ba
˜ ˜ ˜
Jema ilo eta, enaaj lewaj nan nan kom men kein konke ko-
˜ ˜ ˜
mwin maron lo aenom man  kon
˜ ˜ ˜ ˜
16:21 1 Kajin Grik, “burom oj.” na. Kom naaj iioon entaan ilo
JON 17:1-19 218
˜
la l in, botab komwin  peran! 10 Men otemjej ippa rej am im
˜ ˜ ˜
Em oj ao anjo ioon la l.” men otemjej ippam rej ao, im
˜ ˜
17 ˜
Alikin an Jesus ba naan
kein, ear reilon lok
˜ ˜

˜
nan
men kein rar kaiboojoj eo.
11 “Ij pojakin ilok
˜ ˜
 jan la l in
˜
˜
lan im ba: “Jema, emoottok im iwoj nan ippam,  botab rein
˜ ˜
awa eo. Kwon kaiboojoj ne- rej pad ilo la l in. Jema, eo
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jum bwe nejum en maron kai- Eokkwojarjar, kwon lale er ikij-
˜ ˜
boojoj eok. 2 Em oj am le lok  jeen at eo etam,
˜ ˜
 eo kwaar le-
˜ tok nan na bwe in jutak ikij-
an maron ioon armej otemjej,1 ˜ ˜ ˜
˜ jeen, bwe ren juon wot1 ainwot
bwe en maron le lok  mour in- ˜ ˜
˜ arro juon wot.2 12 Ke iar pad
deeo nan aolep ro kwaar le lok  ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜
nane. 3 Bwe ren maron bok ippaer, ikon lale er ikijjeen at
˜ ˜
˜ eo etam,  eo kwaar letok nan na
mour indeeo, rej aikuj in je la ˜
˜ ˜ bwe in jutak ikijjeen. Iar koj-
kon kwe, Anij eo wot emool,  im
Jesus Christ, eo kwaar jilkin- parok er im ejje lok  juon iaaer
˜ ˜ ˜
tok. 4 Iar kwa lok  am aiboojoj ear jorraan ijellokun 
˜
wot eo
˜ nejin jeepep lok, konke en jej-
ijin ioon la l ilo ao kar kadede- 
˜
lok jerbal eo kwaar letok bwe jet kutien men eo Jeje ko rej
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
in kom mane.  5 Kon men in, ba. 13 Ij iwoj nan ippam kiio,
˜ ˜ ˜ ak ij ba men kein ilo la l in bwe
Jema, kwon kaiboojoj eo kiio ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ en kanooj lap aer lanlon kon
na  iturum ainwot am kar kai- ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜
boojoj eo mokta  jan an kar wor ejja lanlon eo wot epad ippa.
˜
armej.1 14 Iar le lok  naan ko am nan er,
˜ ˜ ˜
6 “Iar kwa lok  etam nan ar- botab la l in edike er konke rej-
˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ jab m ottan la l in, ainwot ao jab
mej ro kwaar letok nan na jan ˜
˜ m ottan la l in.
la l in. Rekar am,  im em oj am
˜ ˜ ˜ ˜
letok er nan na, im rar poka- 15 “Ijjab kajjitok bwe kwon
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ke naan ko am.  7 Reje la kiio bok er jan la l in, botab ij kajji-
˜ ˜ ˜ ˜
bwe men otemjej kwaar li- tok bwe kwon kojparok er jan
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
tok nan na rej jan kwe, 8 kon- ri-nana eo.1 16 Rejjab m ottan
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ke ke iar kwa lok  nan er ao- la l in ainwot ao jab m ottan la l
˜ ˜ ˜ ˜
lep naan ko kwaar ba nan na, in. 17 Kwon kokkwojarjar er1
˜ ˜ ˜
rar tomaki im rar lukkuun to- kon mool  eo, naan ko am rej
mak bwe iar itok ikijjeem.  Bar- 
mool eo. 18 Ij jilkin lok  er ilo
˜ ˜ ˜ ˜
einwot, rar tomak bwe kwe eo la l in ainwot am kar jilkintok
˜ ˜ ˜
kwaar jilkintok eo. 9 Ij kajji- eo nan la l in, 19 im ij kok-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
tok kon er. Ijjab kajjitok kon la l kwojarjar eo make kon er, bwe
˜ ˜ ˜ ˜
in, ak ij kajjitok kon ro kwaar er bareinwot ren maron eok-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
letok er nan na, konke rej am.  kwojarjar kon mool  eo.
˜ ˜
17:2 1 Ak “kanni ok otemjej.” 17:5 17:11 1 Ak “ren borokuk.” 2 Ak “arro
˜ ˜ ˜ ˜
1 Kajin Grik, “mokta
 jan an kar la l in borokuk.” 17:15 1 Ak “lale er kon wot
˜
wa lok.”
 ri-nana eo.” 17:17 1 Ak “kojenolok er.”
219 JON 17:20–18:10
˜ ˜
20 “Ijjab kajjitok kon rein la l Kidron.1 2 Judas, ri-ketak
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
wot, ak ij bar kajjitok kon aolep eo, ear je la kajjien jikin in kon-
˜ ˜ ˜ ˜
ro renaaj likut aer tomak ilo na ke ekka an kar Jesus im ri-
˜ ˜ ˜
alikin aer ronjake katak ko an ka loor ro an itok nane. 3 In-
˜ ˜
rein. 21 Jema, ilo waween in, nem Judas ear boktok juon
˜
˜ ˜ kumi in ruttarinae  im ri-waj ro
renaaj juon wot im renaaj bo- ˜
˜ ˜ ˜ an burij ro reutiej im Parisi ro
ro wot juon ipperro, ainwot am ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ippantok, im rar itok kon kein
boro wot juon ippa im ao boro
˜ romrom1 im laam im kein tari-
wot juon ippam,  bwe la l en ma- ˜ ˜
˜ ˜ nae.  4 Jesus ear je la kon ao-
ron tomak bwe kwe eo kwaar
˜ ˜ lep men ko rej pojakin wa lok
jilkintok eo. 22 Iar le lok  nan ˜ ˜

˜ nane, innem ear wonmaan  lok 
er aiboojoj eo kwaar letok nan ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ nan ippaer im ba: “Won eo ko-
na, bwe ren maron juon wot
˜ ˜ ˜ mij  pukote?” 5 Rar uwaak im
ainwot arro juon wot. 23 Ij
˜ ˜ ˜ ˜ ba: “Jesus ri-Nazeret.” Im ear
boro wot juon ippaer im kwoj ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ba nan er: “Na e.” Judas, ri-
boro wot juon ippa. Ilo waween
˜ ˜ ketak eo, ear bar jutak ijo ip-
in, remaron lukkuun juon wot,1 ˜
˜ paer.
bwe la l in en je la bwe kwaar jil- ˜ ˜
˜ ˜ ˜ 6 Botab ke Jesus ear jiron-
kintok eo im kwoj yokwe er ain- ˜ ˜
˜ ˜ lok  er im ba, “Na e,” rar ka-
wot am yokwe eo. 24 Jema,
ikonaan
˜
 bwe ro kwaar letok er lik lok  im okjak. 7 Innem ear
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nan na ren pad ijo ij pad ie, bwe bar kajjitok ippaer im ba: “Won
˜ eo komij  pukote?” Rar uw-
ren maron lo aiboojoj eo kwaar
˜ ˜ ˜ aak im ba: “Jesus ri-Nazeret.”
letok nan na, konke kwaar yo- ˜
kwe eo mokta
˜

˜
jan kar jinoin 8 Im Jesus eba: “Iar ba nan
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
la l.1 25 Jema, aolep iien kom-  kom bwe na e. E lanne na eo
˜
˜ ˜ komij  kappukote, komwin  kot-
man  ko am rewanok. La l in eja-
˜ ˜ lok  em maan  rein bwe ren
je kajjiem ak na ije la kajjiem,  ˜
˜ ˜ etal.” 9 Ear kom mane  men in
im rein em oj aer je la bwe kwe ˜
˜ bwe en jejjet kutien an kar ba:
eo kwaar jilkintok eo. 26 Iar ˜
˜ “Iaan aolep ro kwaar letok nan
kwa lok  etam nan er im inaaj ˜
˜ ˜ na, ejje lok  juon iaaer ear jako
wonmaan  lok wot im kwa loke  ˜ ˜
jan na.”
bwe yokwe eo kwaar kwa loke  ˜
˜ ˜ ˜ ˜ 10 Innem Saimon Piter, eo
nan na en pad ippaer im bwe in ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ear wor juon jaje ippan, ear
boro wot juon ippaer.” ˜ ˜
˜ kadiwojtok jaje eo an im jek
18 Alikin an Jesus ba men ˜ ˜
˜ lojil  nin ri-karejar1 eo an burij
kein, ear etal ippan ri- ˜
˜ lap lap eo, lojil  ni eo ituanmoon. 
ka loor ro an nan juon ji- ˜
˜ Etan ri-karejar eo in Malkos.
kin kallib ej pad iturin Kom-  ˜
˜ 18:1 1 Juon reba ejje lok  kobban, ej wor
17:23 1 Ak “lukkuun borokuk.” 17:24 ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
wot dan ie ilo iien m o lo ne ej wot mijel-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
1 Ej jiton lok
 nan tore ko an ajri ro nejin jel. 18:3 1 Ak “pale.” 18:10 1 Ak “ri-
˜
Adam im Iv. komakoko.”

JON 18:11-27 220
˜ ˜ ˜
11 Botab Jesus ear ba nan Pi- ear bar jutak iturier im kom-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ter: “Kwon likuti jaje ne  ilo men maan an. 
˜
ne  nien. Ta ijjab aikuj idaak
˜ ˜ 19 Innem burij eo eutiej ear
jan cup1 eo Jema ear letok nan ˜ ˜
˜ kajitukini Jesus kon ri-ka loor
na ke?” ˜
˜ ro an im kon katak ko an.
12 Innem ruttarinae  ro im 20 Jesus ear uwaake im ba:
kapen in jarin tarinae  eo im ri- ˜
“Iar kwa lok  naan nan armej
waj ro an ri-Ju ro rar ji- ilobwilej. Aolep iien iar katakin
˜ ˜ ˜
bwe1 Jesus im lukwoje pein. ilo im on kabun ko im ilo tam-
˜ ˜
13 Rar bok loke  mokta
 nan ip- pe l eo, ijoko me ri-Ju ro rej
˜ ˜ ˜ ˜
pan Annas konke e jeman lio kobatok ippan doon ie, im ej-
˜ ˜
paleen Keiapas, burij lap lap eo je lok  men en iar ba ilo ittino.
˜ ˜ ˜ ˜
ilo kar iio eo. 14 Keiapas eo 21 Etke kwoj kajitukin eo?
˜ ˜ ˜ ˜
ear kakapiloke ri-Ju ro bwe Kwon kajitukin ro rar ron men
˜ ˜ ˜ ˜
enaaj em man  lok nan er ne ko iar ba nan
˜
juon wot armej enaaj mej kon
˜ ˜ er, reje la ta ko
iar ba.” 22 Alikin an Jesus ba
aolep. men kein, juon iaan ri-waj ro
˜ ˜
15 Ilo tore in, Saimon Piter rej jutak ijo ear jeptake im
im bar juon iaan ri-ka loor ro ˜
˜ ba: “Ta aindene  am uwaake
rar loore lok  Jesus. Burij lap- ˜
˜ burij ne  eutiej ke?” 23 Jesus
lap eo ear je la kajjien ri-ka loor ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ear uwaake im ba: “E lanne elon
in, kon men in, ear etal ippan ˜ ˜
˜ ˜ men en ebod iar ba, kwon kwa-
Jesus nan me lan eo an burij ˜ ˜ ˜
loke.
 Botab e lanne ejimwe  men
lap lap eo, 16 ak Piter ear ju- ko iar ba, innem etke kwaar
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
tak wot inaboj ilo kojam eo.1 jeptak eo?” 24 Innem Annas
˜ ˜ ˜ ˜
Kon men in, ri-ka loor eo me bu- ear jilkin loke  nan ippan Keia-
˜ ˜
rij lap lap eo eje la kajjien ear pas, burij lap lap eo, ak ekar
˜ ˜ ˜
etal im konnaan ippan ri-lale loklok wot pein Jesus.
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kojam eo im ear kade lo ne Pi- 25 Ilo tore in, Saimon Piter
˜ ˜ ˜
ter. 17 Jiron eo1 ej lale kojam ear jutak wot ijo im kommaa-
˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜
eo ear ba nan Piter: “Kwe bar n an,  innem rar ba nane: “Kwe
juon iaan ri-ka loor ran an em-  bar juon iaan ri-ka loor ran an
maan  en ke?” Im ear ba: “Ej- ˜ ˜
˜ leen ke?” Botab ear jiron lok  er1
jab.” 18 Ilo tore in, ri-karejar
˜ im ba: “Ejjab.” 26 Juon iaan
ro im ri-waj ro rar kojoe  juon ˜
˜ ri-karejar ro an burij lap lap eo
kijeek im jutak turin im kom- ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ im ej nukun leo Piter ear jek
maan an konke e lap m o lo. Piter ˜
lojil  nin ear ba: “Ejjab ke kwe eo
˜ ˜
18:11 1 “Cup” in ej kokkar kon an Anij iar lo eok ilo jikin kallib eo ip-
˜ ˜
˜ ˜
kot lok
 an armej ro liaake lok
 Jesus nan pan leen?”  27 Botab Piter ear
˜
mej mene rar riab im ba bwe ear aikuj
˜ ˜
˜ ˜ bar kariabe, im m ojin wot an
mej kon an konono nae  Anij. 18:12 ˜ ˜
˜ konnaan ak ekkur kako.
1 Ak “kalbuuji.” 18:16 1 Ak “jikin de lo n
˜
eo.” 18:17 1 Jiron in ej juon ri-jerbal. 18:25 1 Kajin Grik, “ear kariab er.”
221 JON 18:28–19:5
˜ ˜ ˜
28 Innem ke ej jibbontata ren jab liaake lok  eo nan ri-Ju
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
rar bok Jesus jan ippan Keia- ro. Ijoke, Aelon eo ao ejjab jan
˜ ˜
pas im bok loke la l in.” 37 Innem Pai lat eba
 nan mweo  im- 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
on komja1  eo. Botab rar jab
nane: “Em oj, kwe ke juon kiin?”
˜ ˜
de lo n ilowaan mweo Jesus ear uwaak: “Ejimwe  im on kom-   am
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ja eo konke rejjab konaan ba bwe na ij juon kiin. Unin ao  bwe
˜ ˜
ren ettoon, unin ej konke re- kar lotak im unin ao kar itok
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
konaan  kojota2 ilo Kwojkwojin
nan la l in ej bwe in kwa lok  kon
Kijoone eo. 29 Innem Pai lat mool  eo. Aolep ro rej pokake
˜ ˜ ˜ ˜˜ ˜
ear diwoj naboj lok mool   nan ippaer
eo, rej ronjake ainikio.”
˜
im ba: “Ta ko renana em maan 38 Ak Pai lat ear ba nane: “Ta
˜

in ear kom mani?” in mool?”  30 Rar uw-
˜ ˜ ˜
aak im ba: “E lanne en kar Alikin an ba men in, ear bar
˜ ˜ ˜ ˜
jab juon ri-nana, kom ban kar diwoj lok  nan ippan ri-Ju ro im
˜ ˜ ˜ ˜
boktok nan ippam.” ba nan er: “Ijjab lo ruon em-  31 In- 
˜ ˜
nem Pai lat ear ba nan er: maan  ˜ in. 39 Ejjab men in wot
“Komwin  boke im ekajete ek- ˜
˜ ak ekkar nan manit  eo ami, ij
kar nan kien ko ami.” Ak ri- ˜
aikuj karo lok ˜  juon em maan ˜ 
Ju ro rar ba nane: “Ejjab ma- ˜ ˜ ˜
˜ nan kom ilo iien Kwojkwoj- ˜
lim nan ammim man  jabdewot ˜
in Kijoone eo. Kom konaan  ke
armej.” 32 Ear wa lok ˜
 men in ˜ ˜
˜ bwe in karo lok ˜  nan kom Kiin
nan kajejjet kutien naan ko an eo an ri-Ju?” 40 Innem rar la- ˜ ˜
Jesus ke ear kwa lok ˜  kon wa- ˜ ˜
m oj im ba: “Ejjab lone,  kwon
ween an naaj mej. ˜
˜ karo lok  Barabbas!” Barabbas
33 Kon men in, Pai lat ear ear juon ri-ko ot. 
˜ ˜ ˜
19
bar de lo n ilo mweo  im on im ear
Kon men in, Pai lat ear
˜ ˜
kurtok Jesus im ba: “Kwe ke ba bwe ren bok Jesus
˜
Kiin eo an ri-Ju?” 34 Jesus im den loke.
˜
 2 Innem ruttari-
˜
ear uwaak im ba: “Am make ˜ ˜
˜ nae ro rar kom mane  juon kura-
kajjitok in ke ak ro jet rar ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜ wun jan kaloklok im likuti ˜ ˜
ba nan kwe kon na?” 35 Pai- ioon boran, im rar kanuknuki
˜
˜ ˜ ˜ ˜
lat ear uwaak: “Kwoje la bwe ej- kon juon nuknuk piolot, 3 im
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jab na juon ri-Ju. Ri-aelon ne ear jab bojrak aer wonmaan-  
˜ ˜ ˜ ˜
am im burij ran reutiej rar bok- tak nan ippan im ba: “Yokwe
˜ ˜
tok eok nan ippa. Ta eo kwaar eok, Kiin en an ri-Ju!” Ear jab
˜
kom mane?”  36 Jesus ear uw-
bar bojrak aer jeptake. 4 Pai-
˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
aak: “Aelon eo ao1 ejjab m ot- lat ear bar diwoj lok  nan ippan
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
tan la l in. E lanne Aelon eo armej ro im ba: “Ij kadiwojtok
˜ ˜ ˜
ao en kar m ottan la l in, ar- bwe komwin  je la ke ijjab ellolo
˜ ˜
mej ro ao renaaj kar ire bwe ruon.” 5 Innem Jesus ear di-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
18:28 1 Ak “kabna.” 2 Kajin Grik, w˜ oj lok ˜
 ak ej kurawun kon ka-
˜
˜ ˜ ˜ ˜
“m ona.” 18:36 1 Ak “Kien eo ao.” Lale l okl ok im
˜
ej k o nak juon nuk-
˜ ˜ ˜ nuk piolot, im Pai lat ear ba
“Aelon eo an Anij” ilo Kome le le Ko.
JON 19:6-20 222
˜ ˜ ˜ ˜
nan er: “Enin ej em maan  eo!” ear ron naan kein, ear kadiwoj-
˜ ˜
6 Botab ke burij ro reutiej im tok Jesus im ear etal im jijet ilo
˜
ri-waj ro rar loe, rar lam oj im jea in ekajet eo ilo jikin eo etan
˜ ˜
ba: “Dilaiki ilo juron a la l! Dilai- Pedpedin Deka, ak etan ilo ka-
˜ ˜
ki ilo juron a la l!” Ak Pai lat ear jin Hibru ej Gabbeta. 14 Kiio
˜ ˜ ˜
ba nan er: “Komwin  make boke ear jejjet raanin Koppojak eo
˜ ˜ ˜ ˜
im mane1  bwe ijjab lo ruon.” nan Kwojkwojin Kijoone1 eo,
˜
7 Innem ri-Ju ro rar uwaak im im ilo tore in ekar 12 awa jima2 
˜
ba: “Ewor juon ammim kien, im ilo raelep. Innem Pai lat ear ba
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ekkar nan kien in lone  ej aikuj nan ri-Ju ro: “Enin ej kiin eo
˜ ˜ ˜
mej, konke ej make ba bwe e ami!” 15 Botab rar lam oj im
˜ ˜
nejin Anij.” ba: “Man  lone!  Man  lone!  Di-
˜ ˜
8 Ke Pai lat ear ron naan laiki ilo juron a la l!” Im Pai lat
˜ ˜ ˜
kein aer, ear lap lok  wot an ear ba nan er: “Kom konaan 
˜ ˜ ˜
mijak, 9 im ear bar de lo n- bwe in man  kiin e ami ke?” Bu-
˜
lok ilo mweo  im on im ear rij ro reutiej rar uwaak im ba:
˜ ˜ ˜ ˜
ba nan Jesus: “Kwoj itok jan “Ejje lok  bar ammim kiin ijello- 
˜ ˜ ˜
ia?” Botab Jesus ear jab uwaa- kun wot Sizar.” 16 Kon men
˜ ˜
ke. 10 Kon men in, Pai lat ear in, ear le loke  nan er bwe ren
˜ ˜ ˜ ˜
ba nane: “Kwomakoko  in kon- mane ilo aer dilaiki ilo juron
˜ ˜ ˜
naantok nan na ke? Ta kwoj- a la l.
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jab je la bwe ewor ao maron Innem rar bok Jesus jan ijo,
˜ ˜ ˜
nan karo lok
˜ ˜ ˜
 eok im ebar wor 17 im ear make ineek a la l in
ao maron nan man  eok ke?”1 ˜ ˜
entaan1 eo nan jikin eo etan
11 Jesus ear uwaak im ba: Latin
 Bar, im etan ilo kajin
˜ ˜ ˜
“E lanne kar jab lewaj maron
˜ ˜ ˜ ˜ Hibru ej Golgota. 18 Innem
nan kwe jan lan, eban kar wor ˜
˜ ˜ ˜ rar dilaiki ilo juron a la l itu-
am maron ioo. Enin unin armej rin ruo em maan,  juon ituan-
˜ ˜ ˜
eo ear liaakewaj na nan kwe miinin im eo juon ituanmoonin, 
˜ ˜
e lap lok  an jerawiwi1 jan kwe.” im Jesus ear pad io lapeerro.
˜
12 Kon men in, Pai lat e lak- 19 Pai lat ear je juon jain im li-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kar pukot kilen an karo lo-  kuti itulonin a la l in entaan1
˜
ke, ak ri-Ju ro rar lam oj im eo. Naan ko ie rej ba: “Jesus
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ba: “E lanne kwonaaj karo lo-  Ri-Nazeret Kiin eo An Ri-Ju.”
˜ ˜ ˜ ˜
ke lone,  ealikkar bwe kwoj-
˜ 20 Elon ri-Ju rar riiti jain eo
˜
jab jeran Sizar.1 Jabdewot eo konke ijo rar dilaiki Jesus ie
˜ ˜ ˜ ˜
ej make kom man  bwe en kiin ilo juron a la l eo ear pad iturin
ej jumae2  Sizar.” 13 Ke Pai lat ˜ ˜ ˜
19:14 1 Men in ej jiton lok  nan aolep-
˜ ˜ ˜
19:6 1 Ak “mane ilo ami dilaiki ilo juron en wiik in Kwojkwojin Kijoone eo, eko-
˜ ˜ ˜ ˜
a la l.” 19:10 1 Ak “dilaik eok ilo juron ba bar Kwojkwojin Bureet Ejjab Kau-
˜ ˜
a la l bwe kwon mej?” 19:11 1 Ak “e lap- we. Lale Lk 22:1. 2 Kajin Grik, “enanin
˜
 ruon.” 19:12 1 Ak “Irooj Lap
lok  lap eo awa eo kein kajiljino.” 19:17, 19 1 Lale
˜ ˜ ˜
an Rom.” 2 Ak “konono nae.”  “A la l in entaan” ilo Kome le le Ko.
223 JON 19:21-35
˜
Jerusalem. Kar je jain eo ilo 28 Tokalik ke Jesus ear kile
kajin Hibru, Latin, im Grik. bwe aolep men im dede lok,  ear
˜ ˜ ˜
21 Botab burij ro reutiej rar ba: “Imaro.” Ear ba men in nan
˜ ˜ ˜
ba nan Pai lat: “Kwon ukote jain kajejjet kutien men eo Jeje ko
˜ ˜ ˜ ˜
en jan an ba, ‘Kiin eo an ri- rej ba. 29 Ear wor juon jape
˜ ˜
Ju,’ ˜ nan men eo lee n ear ba, eboo l kobban kon wain meo
˜ ˜
‘Na Kiin eo an ri-Ju.’” 22 Pai- ej pad ijo, innem rar katutuuk
˜
˜ ˜ juon matmat kon wain meo eo
lat ear uwaak: “Men eo em oj ao ˜ ˜ ˜
je, iban˜ ukote.” im likuti ilo juon ra1 ˜ im lelon-
˜ ˜ ˜
23 Alikin an ruttarinae  ro lok  nan lo niin. 30 Alikin an
˜ nemake wain meo eo, ear ba:
dilaiki Jesus ilo juron a la l eo,
˜ “Edede lok!”  Innem ear jillok  im
rar bok nuknuk ko an im aje- ˜
˜ ˜ ˜ jo lok  kutuon.1
ji ilo eman m ottan, juon m ot- ˜
˜ ˜ 31 Im konke ekar raanin
tan nan juon ruttarinae,  im rar ˜
˜ ˜ Koppojak1 men eo, ri-Ju ro rar
bar bok nuknuk eo ej konake  ˜ ˜
˜ ˜ ˜ kajjitok ippan Pai lat bwe ren
ilowa. Nuknuk in em oj aje jan ˜
˜ ˜ ˜ ˜ bwiloke  neen ro ilo a la l in en-
lon nan la l im ejje lok  annanin ˜ ˜ ˜
˜ taan ko im bok anbwinnier jan
keke ie. 24 Kon men in, rar ˜ ˜
˜ ˜ ijo. Unin ej konke rejjab ko-
konnaan nan doon im ba: “Jen ˜ ˜
˜ ˜ naan
 bwe anbwin ko ren pad-
jab kekole ak jen kubween kij- ˜ ˜
˜ ˜ wot ilo a la l ko nan raa-
dik im lale won eo enaaj boke.” ˜ ˜ ˜
˜ nin Jabot2 (konke Jabot jab
Men in ear wa lok  nan kajejjet ˜
˜ in ejej uwaan). 32 Innem rut-
kutien eoon eo ej ba: “Rar aje-
˜ ˜ tarinae  ro rar itok im bwiloke 
ji nuknuk ko ao nan doon im
˜ ˜ neen em maan  ro rar ettoto itu-
kubween kijdik kon nuknuk ko ˜
˜
ao.” Ruttarinae
˜
 ro rar kom ma-
˜
 rin Jesus. 33 Ak ke rar topar
˜
ni men kein. Jesus, rar lo bwe em oj an mej,
25 Jinen Jesus im lio jatin innem rar jab bwiloke  neen.
˜ ˜
jinen, kab Meri lio paleen Klio-
˜ 34 Botab juon iaan ruttarinae 
˜ ˜
pas, im Meri Magdalini rar ju- ro ear wakare katin kon juon
˜ ˜
tak iturin a la l in entaan1 eo. made, im ear kajju to or  bo-
˜ ˜ ˜
26 Ke Jesus ear lo an jinen toktok im dan. 35 Eo ear lo
men in ear kwa lok  kake, in-
im ri-ka loor eo ej yokwe ju-
˜ ˜ nem emool  men in ear kwa lo- 
tak ijo, ear ba nan jinen: “Jino, ˜
˜ ˜ ˜ ke. Eje la bwe men ko ej ba re-
jan kiio im ˜ etal, nejum ˜ likao mool, im ej ba men kein bwe
ne!”
 27 Alikin, ear ba nan ri-
˜ ˜
ka loor eo: “Jan kiio im etal, ji-
˜ ˜ ˜ 19:29 1 Kajin Grik, “hyssop.” Juon kain ˜
nom kora ne!”  Innem jan iien ˜
menin eddek. Lale “Hyssop” ilo Ko-
eo maan  me le le Ko. 19:30 1 Ak “im mej.” Naan
lok, ri-ka loor eo ear
˜ ˜
eo ilo kajin Grik ej pneuMma. Lale ˜
bok Meri nan mweo ˜ im on.
“PneuMma” ilo Kome le le Ko. 19:31
˜ ˜ ˜ ˜
19:25 1 Lale “A la l in entaan” ilo Kome- 1 Lale “Raanin Koppojak” ilo Kome le le
˜ ˜
le le Ko. Ko. 2 Lale “Jabot” ilo Kome le le Ko.
JON 19:36–20:11 224
˜ ˜ ˜
komwin
mool, 
 maron tomak. 36 Ilo
men kein rar wa lok
˜
 bwe 20 Im ke ej jimmarok wot ilo
raan eo moktata  ilo wiik
en jejjet kutien eoon eo ej ba: eo tok juon,1 Meri Magdalini
˜ ˜
“Ejje lok  juon iaan di ko diin ear etal nan lob2 eo ke ej em-
˜
enaaj bwilok.”  37 Bar juon marokrok wot, im ear lo bwe
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
eoon ej ba: “Renaaj reilok  nan em oj komak  ut deka eo jan me-
˜ ˜ ˜ ˜
eo rar ˜ wakare.” jan lob2 eo. 2 Kon men in, ear
˜ ˜ ˜ ˜
38 Alikin men kein, Josep ettor lok  nan ippan Saimon Pi-
˜ ˜ ˜
jan Arimatia ear kajjitok ippan ter im ri-ka loor eo juon, eo im
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Pai lat ne emaron bok anbwin- Jesus ej yokwe, im ear ba nan
˜ ˜ ˜ ˜
nin Jesus. Em maan  in ear juon erro: “Em oj bok Irooj jan lob en, 
˜ ˜ ˜
iaan ri-ka loor ro an Jesus, bo- im kom jaje ia eo rar likuti ie.”
˜ ˜
tab ilo ittino wot, ˜ kon an mi- 3 Innem Piter im ri-ka loor
jak ri-Ju ro.1 Alikin an Pai- ˜ ˜
˜ eo juon rar ilok  nan lob eo.
˜
lat le lok 
˜ ˜
malim, Josep ear 4 Erro ar jimor  ettor lok  ak em- 
ilok  im bok anbwin eo. 39 Ni- ˜ ˜
˜ okaj an ri-ka loor eo juon ettor
kodimos, em maan  eo ear lo- ˜ ˜ ˜
˜ jan Piter, im ear topar lob eo
lok  Jesus ilo bon kar mokta- 
˜ mokta.
 5 Innem ke ear alli-
lok,  ear bar itok im ear boktok ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ momo ilo lob eo, ear lo m ottan
juon turoro in mor1 im aloe, ˜ ˜
˜ nuknuk ko rej pad ijo, botab
eddon ej enanin 100 boun.2 ˜ ˜
˜ ˜
 ear jab de lo n lok.  6 Tokalik,
40 Innem rar bok anbwinnin ˜ ˜
˜ ˜ ˜ Saimon Piter ear topartok ijo
Jesus im kutimi kon m ottan ˜ ˜
˜ im ear kajju lok  nan lowaan lob
nuknuk ippan kein to laj ko, ek- ˜
˜ eo, im ear lo m ottan nuknuk
kar nan mantin  kallib ko an ri- ˜ ˜
˜ ko. 7 M ottan eo rekar kutimi
Ju. 41 Ear wor juon jikin kal- ˜ ˜
boran Jesus kake ear jab pad
lib ilo ijo rar mane1  ie, im ilo ˜ ˜
˜ ippan m ottan nuknuk ko jet ak
jikin kallib in, ear wor juon ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ear pad make lok  iaan im em oj
lob2 kaal im ejjanin wor en limi. 8 Ri-ka loor eo juon me
˜ ˜ ˜ ˜
enanin kojerbale. 42 Rar li- ear topar lob eo mokta  ear bar
˜ ˜ ˜ ˜
kuti anbwinnin Jesus ilo lob in de lo n lok,  im ear lo men kein im
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kon an epaak im konke raan eo tomak men ko ear ron. 9 Bo-
˜ ˜ ˜
ej raanin Koppojak1 eo an ri- tab ilo tore in, rejjanin me le le
Ju ro. ˜
kon eoon eo im ej ba bwe ej
˜ ˜
˜
19:38 1 Lale kome le le eo itula l ilo Jon aikuj jerkak jan mej. 10 Kon
˜ men in, ri-ka loor ro rar jep laak
7:13. 19:39 1 Juon kain bouta  enaj ej ˜ ˜
˜ ˜ ˜ nan m oko imweer. 
itok jan juon bwilin wojke. Lale “Mor”
˜ ˜ ˜
ilo Kome le le Ko. 2 Me le lein, boun
 eo 11 Botab Meri ear jutak wot
an ri-Rom. 19:41 1 Ak “mane  ilo aer ˜ ˜ ˜
˜ nabojin lob eo im jan. Ke ej
dilaiki ilo juron a la l.” 19:41; 20:1
˜ ˜
2 Kajin Grik, “libon keememej.” 19:42 20:1 1 Enin ej raan eo jej naetan  Sun-
˜ ˜ ˜ ˜
1 Lale “Raanin Koppojak” ilo Kome le- day. Ippan ri-Ju ro, enin ej raan eo
le Ko. moktata
 ilowaan juon wiik.
225 JON 20:12-26
˜ ˜ ˜ ˜
jan, ej allimomo lok  im lale lo- eo, ri-ka loor ro rar pad ilo-
˜ ˜
waan lob eo, 12 im ear lo waan juon em im rar lake ko-
˜ ˜
ruo enje l rej nuknuk mouj im jam ko kon aer mijak ri-Ju ro.1
˜ ˜
rej jijet ijo anbwinnin Jesus Innem Jesus ear wa loktok  nan
˜ ˜ ˜
ear pad ie, juon ijo boran ear ippaer im jutak io lapeer im
˜ ˜ ˜
pad ie im juon ijo neen ear ear ba: “Aenom man  nan kom.” 
˜ ˜ ˜
pad ie. 13 Innem rar ba nane: 20 Alikin an ba men in, ear
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
“Kora en,  etke kwoj jan?” Im kwa lok  pein im katin nan er,
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ear ba nan er: “Em oj aer bok im ri-ka loor ro rar m on on o ke
˜
Irooj eo ao, im˜ ijaje ia eo rar
˜ rar lo Irooj. 21 Innem Jesus
likuti ie.” 14 Alikin an ba men ˜ ˜
ear bar ba ˜ nan er: “Aenom man 
kein, ear oktak lok  im ear lo ˜ ˜
˜ nan kom.  Ainwot an kar Jema
Jesus ej jutak ijo, botab ear ˜ ˜
jilkintok eo, aindein ˜ ij bar jil-
jab kile ke Jesus eo. 15 Jesus kin lok  kom.”  22 Alikin an ba
˜ ˜ ˜ ˜
ear ba nane: “Kora en,  etke men in, ear ukuk lok  nan er im
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kwoj jan? Won eo kwoj kappu- ba: “Komwin  bok jetob kwo-
˜ ˜ ˜ ˜
kote?” Innem kon an lomnak  jarjar.1 23 E lanne komij  jo lok 
bwe Jesus ej ri-kallib eo, ear ˜
˜ ˜ jerawiwi ko an jabdewot, je-
ba nane: “Em maan  en,  e lan- rawiwi ko aer renaaj jako. Ak
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ne kwe eo kwaar boke, kwon e lanne komij  jab jo lok  jerawi-
˜ ˜ ˜
kwa lok  nan na ia eo kwaar li- wi ko an jabdewot, jerawiwi ko
˜ ˜ ˜ ˜
kut anbwin eo ie, im inaaj etal aer renaaj padwot.”
˜
im boke.” 16 Im Jesus ear ba ˜
24 Botab Tomas, juon iaan
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nane: “Meri!” Innem kora eo rijjilok ro 12, eo rekon anin-
˜ ˜
ear oktak lik lok  im ba nane nini im ba Bo eo,1 ekar jab
ilo kajin Hibru: “Rabbonai! ” ˜ ˜
pad ippaer ke Jesus ear wa-
(me le lein naan in ej “ri-Kaki!”) ˜ ˜
˜ ˜ lok  lok  nan er. 25 Kon men in,
17 Jesus ear ba nane: “Kwon ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ri-ka loor ro jet rar ba nane:
bojrak jan am dapij eo kon- ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ “Komar lo Irooj!” Botab ear ba
ke ijjanin wanlon lok  nan ippan ˜ ˜
˜ ˜ nan er: “Iban tomak mae  iien
Jema, ak kwon ilok  im kon- ˜
˜ iloe annanin1 dila ko ilo pein
naanek ri-ka loor ro ao im ba ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ im jibwi kon peiu, im jibwe ka-
nan er, ‘Ij wanlon lok  nan ip-
˜ tin.”
pan Jema, eo ej bar Jememi, ˜ ˜
˜
im nan ippan ao Anij, eo ej
˜ ˜ 26 Ralitok raan tokalik, ri-
˜
bar ami Anij.’” 18 Innem Meri ka loor ro an rar bar pad ilo-
˜ ˜
Magdalini ear ilok  im bok lok  waan em im Tomas ear pad ip-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ennaan eo nan ri-ka loor ro im paer. Mene ear lak kojam ko,
˜ ˜
ba: “Iar loe Irooj!” Im ear kon- 20:19 1 Lale kome le le eo itula l ilo Jon
naanek er men ko Jesus ear ba 7:13. 20:22 1 Ak “kajoor eo an Anij.”
˜ ˜ ˜ ˜
nane. Lale “Jetob kwojarjar” ilo Kome le-
19 Ilo joteenin ˜
 lok
 raan eo, le Ko. 20:24 1 Ak “Didimos.” 20:25
ejja raan eo moktata  ilo wiik 1 Ak “jenkwan.”
JON 20:27–21:12 226
˜
ak Jesus ear wa loktok  nan er Jesus ear jutak iparijet, ak ri-
im jutak io lapeer im ba: “Ae- ka loor ro rar jab kile ke Jesus
˜ ˜ ˜
nom man  nan kom.”  27 Innem eo. 5 Innem Jesus ear ikkur-
˜ ˜ ˜ ˜
ear ba nan Tomas: “Kwon liku- lok nan er im ba: “Ajri ran, 
˜ ˜ ˜ ˜
ti addiin peim ijo, im lale pe- ewor ke kijemi m ona?”1 Rar
˜ ˜ uwaak im ba: “Ejje lok!”  6 Im
iu, im kwon letok peim im ji- ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ear ba nan er: “Komwin  door-
bwe katu. Kwon bojrak jan am
˜ ˜
pere ak kwon tomak.” 28 Im la l lok
˜
 ok ne  ilo ituanbwijmaro-
˜ ˜
˜ ˜ nin wa ne  im enaaj lon kunaa- 
Tomas ear ba nane: “Ao Irooj ˜
˜
im ao Anij!” 29 Jesus ear ba mi.” Kon men in, rar doorla l lok
˜ ˜

˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ok eo, botab rar jab maron ka-
nane: “Kwoj tomak kiio kon am ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ nok lontak kon an lukkuun ob-
lo na ke? Em on on o ro rej to- ˜
˜ rak kon ek. 7 Innem ri-ka loor
mak mene rejjab loe.” ˜
30 Ilo mool,  Jesus ear bar eo Jesus ej yokwe ear ba nan
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kom man  elon menin bwilon1 Piter: “Irooj en!”  Saimon Piter
˜ ˜ ˜
imaan  mejan ri-ka loor ro an, ej ron wot ke Irooj en ak ear
˜ ˜
ak kar jab jei ilo bok lemlem konake  nuknuk eo an konke ej
˜ ˜ ˜
in. 31 Botab kar jei men kein lowa wot,1 im ear kajju kalok 
˜
bwe komwin 
˜
tomak bwe Jesus lojet.
 8 Botab ri-ka loor ro jet
˜
ej Christ, Nejin Anij. Innem rar itok wot ilo wa jidikdik eo
˜ ˜ ˜ ˜
ilo ami tomak, kom maron bok im rej kanoktok ok eo eobrak
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
mour kon wot at eo etan. kon ek, konke rar jab kanooj
˜ ˜ ˜ ˜
˜ etto lok  jan ane, enanin 300 wot
21 Alikin men in, Jesus ear
bar wa lok  lok1 
˜
˜
nan ri-
ne1 etto lokier.
9 Ke rar topar lok

˜ ˜
 ane, rar lo
ka loor ro an ke rar p˜ ad ilo Lo- ˜ ˜ ˜
˜ juon kijeek in malle ijo im elon
ma  lo in Taibirios. Aindein an ˜ ˜
˜ ek rej komat ioon im ebar wor
kar wa lok  lok  nan er. 2 Sai- pilawa. 10 Jesus ear ba nan
˜ ˜
˜ ˜ ˜
mon Piter, Tomas (eo rekon er: “Boktok jet iaan ek kane  ku-
˜ ˜ ˜ ˜
aninnini im ba Bo eo),1 Nata- naami.”
 11 Innem Saimon Pi-
˜ ˜
nael jan Cana ilo Galili, lomaro  ter ear uwe lok  ioon wa eo im
nejin Zebedi, im bar ruo iaan ˜ ˜
˜ iper anetak ok eo eobrak kon
ri-ka loor ro rar aolep pad ip- ek killep, oran ek ko ej 153.
˜ ˜
pan doon ijo. 3 Saimon Piter ˜
Mene ear lukkuun lon ek ak ear
˜ ˜
˜ ˜ ˜
ear ba nan er: “Ij ilen eo nod.” jab potak ok eo. 12 Im Jesus
˜ ˜ ˜ ˜
Im rar ba nane: “Komij iwoj ip- ear ba nan er: “Komwin  itok
pam.”  Rar ilok  im uwe ilo juon ˜
˜ im mabu  n.” Ejje lok  juon iaan ri-
wa, botab ekar ejje lok  kunaaer  ˜
˜ ˜ ka loor ro ear peran in kajjitok
aolepen bonon eo. ˜ ˜ ˜
˜ ippan im ba: “Won kwe?” konke
4 Botab ke ej jino raantak,
21:5 1 Ak “kijemi ek.” 21:7 1 Ka-
˜
20:30 1 Kajin Grik, “koka l le.” 21:1 jin Grik, “ekeelwaan.” 21:8 1 Ena-
1 Ak “kwa lok ˜
 e make.” 21:2 1 Ak “Didi- nin ˜
90 meter. Kajin Grik, “enanin
˜
mos.” 200 cubit.”
227 JON 21:13-25
˜ ˜
reje la ke Irooj eo. 13 Innem nuk eok im kotak eok nan ijo-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Jesus ear bok pilawa eo im le- ko kwojjab konaan  etal nani.”
˜ ˜ ˜
lok  nan er, im ear bar bok ek 19 Ear ba men in nan kaalik-
˜ ˜ ˜ ˜
ko im le lok  nan er. 14 Enin ej
kar kon waween an naaj ˜Pi-
˜
alen eo kein kajilu in an Jesus ter mej nan kaiboojoj Anij. Ali-
˜ ˜ ˜
jade lok  nan ri-ka loor ro an ali-
kin an ba men in, ear ba
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kin an˜ kar jerkak jan mej. nane: “Kwon wonmaan  lok  wot
˜ ˜ ˜ ˜
15 Alikin aer m ona in jib-im loor eo.”
˜ ˜
bon, Jesus ear ba nan Sai-
˜ 20 Piter ear reilik lok
˜  im lo
mon Piter: “Saimon nejin Jon, an ri-ka loor eo Jesus ej yo-
˜ ˜ ˜
kwoj ke yokwe1 eo e lap lok kwe loore erro. Enin ri-ka loor 
˜ ˜
jan men kein?” Ear uwaak im eo ear atartar lok  ippan Jesus
˜ ˜ ˜
ba: “Aet Irooj, kwoje la bwe ij ilo iien kojota eo im ba: “Irooj,
yokwe2 eok.” Im Jesus eba ˜
˜ won eo enaaj ketak eok?”
˜
nane: “Kwon naajdik koon in 21 Ke Piter ear lo ri-ka loor
˜
jiip ko neju.” 16 Innem ear ˜ ˜
˜ in, ear kajjitok ippan Jesus ˜
bar ba nan Piter: “Saimon ne- im ba: “Irooj, ak lein, ta eo
˜ ˜ ˜
jin Jon, kwoj ke yokwe1 eo?” enaaj wa lok  nane?” 22 Jesus
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Im eba: “Aet Irooj, kwoje- ear ba nane: “E lanne ikonaan1 
˜ ˜ ˜
la bwe ij yokwe2 eok.” Im eba bwe en padwot mae  iien inaaj
˜ ˜ ˜ ˜
nane: “Kwon lale jiip ko neju itok, etke kwoj aikuj in inepata
˜ ˜ ˜ ˜
reddik.”3 17 Ear ba nane alen kake? Kwon wonmaan  lok  wot
˜ ˜ ˜
eo kein kajilu: “Saimon nejin im loor eo.” 23 Kon men in,
˜ ˜
Jon, kwoj ke yokwe2 eo?” Pi- naan kein rar ajeeded lok  ibwil-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ter ear jino burom oj kon an jin ruttomak ro bwe ri-ka loor
˜ ˜ ˜
kajjitok ippan alen jilu im ba: in eban mej. Botab, Jesus ear
˜ ˜ ˜
“Kwoj ke yokwe eo?” Kon men jab ba bwe eban mej, ak ear
˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜
in, ear ba nane: “Irooj, kwoje la ba: “E lanne ikonaan  bwe en
˜ ˜ ˜ ˜
men otemjej im kwoje la bwe ij padwot mae  iien inaaj itok,
yokwe2 eok.” Innem Jesus eba ˜
˜ etke kwoj aikuj in inepata
˜
nane: “Kwon naajdik jiip ko kake?”
˜ ˜
neju reddik. 18 Ij ba nan eok ˜
24 Enin ej ri-ka loor eo ej ˜
bwe ke kwaar dik, kwokon ˜
˜kwa lok  kon men kein im e in
make ekkonak  am nuknuk im ˜
˜ ˜
ear je men kein, im jeje la bwe ˜
etal nan jabdewot jikin koko-
˜
men ko ej kwa lok ˜ ˜  kaki remool. ˜ 
naan  etal nane. Botab ne kwo- ˜ ˜
naaj bwijwo la,1 kwonaaj er loke 25 Ilo mool, ˜ ˜  ebar lon men
 ˜
peim im bar juon enaaj kanuk- ko jet Jesus ear kom mani,  im
˜ ˜
e lanne renaaj kar je tipdikier,
˜ ˜
21:15, 16 1 Naan eo ilo kajin Grik ej ilo ao baj lomnak  edik la l in
˜
a·ga·paMo. 21:15-17 2 Naan eo ilo ka- nan an pad aolep bok lemlem
˜
˜
jin Grik ej phi·leMo. 21:16 3 Ak “Kwon kein ie.
˜ ˜ ˜
juon jabot nan jiip ko neju reddik.”
˜
21:18 1 Ak “ la l lap.” 21:22 1 Ak “ej ankilao.”
 J E R BA L ˜ KO
A N R I J J I LO K RO
KOBBAN BOK I N

˜ ˜ ˜
1 Naan ko nan Tiopilos (1-5) 5 Anenaios im Sappaira (1-11)
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Kwa lok naan nan ane ko Rijjilok ro rej kom man  elon
˜ ˜ ˜ ˜
retto loktata
 ilo la l (6-8) menin kabwilonlon (12-16)
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Jesus ej wanlon lok  nan lan (9-11) Aer kalbuuj, ak kar karo lok 
˜ ˜ er (17-21a)
Ri-ka loor ro rej boro wot juon ilo ˜ ˜ ˜
˜ Aer bar bok lok  er nan Im on
aer koba ippan doon (12-14)
˜ Ekajet eo E lap an ri-Ju (21b-32)
Mattaias ej bok jikin Judas (15-26)
˜ ˜ ˜ “Pokake Anij im jab armej” (29)
2 Kar lutok lok  jetob kwojarjar ilo ˜ ˜
Naanin rojan ko an
raanin Pentekost (1-13) Gameliel (33-40)
˜ ˜ ˜ ˜
An Piter konono nan armej Kwa lok  naan jan em nan
ro (14-36) em (41, 42)
˜ ˜ ˜
Armej ro rar m on on o in pokake ˜ ˜ ˜
naan ko an Piter (37-41) 6 Em maan  ro jimjuon kar kaalot er
˜ ˜
nan bok jerbal eo (1-7)
3,000 armej rar peptaij (41)
˜ ˜ ˜ Aer naruon  Stipen im ba bwe
An ruttomak ro koba ippan ˜
ear konono nae  Anij (8-15)
doon (42-47) ˜ ˜
˜ 7 Stipen ej konono nan ro
3 Piter ej komour juon ri-owar ˜
uwaan Im on Ekajet eo E lap an
ejaje etetal (1-10) ri-Ju (1-53)
˜ ˜ ˜
Piter ej konono nan armej ro ilo Tore ko an ro rar jeban
˜ ˜
Ettonaak eo an Solomon (11-26) baamle  ko (2-16)
˜ ˜ ˜ ˜
“Iien kokaal men otemjej” (21) Ke Moses ear tol; an ri-Israel
˜ ˜ ˜ ˜
Juon ri-kanaan ainwot ro kar kabun nan ekjab (17-43)
Moses (22) Anij ejjab jokwe ilo tampe l ko
˜
4 Aer kalbuuji Piter im Jon (1-4) kom manin  pein armej (44-50)
˜ Aer kade Stipen (54-60)
Oran em maan  ro rej tomak
˜ ˜ ˜ ˜
kiio ej 5,000 (4) 8 An Saul kaentaan ruttomak
˜
Ro uwaan Im on Ekajet eo E lap ro (1-3)
˜ ˜ ˜
an ri-Ju rej ekajete rijjilok Toprak ko jan an Pilip kwa lok 
ro (5-22) naan ilo Sameria (4-13)
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
“Komij jab maron bojrak jan Aer jilkin lok  Piter im Jon nan
˜
am konono” (20) Sameria (14-17)
˜ ˜ ˜ ˜
Jar kon peran (23-31) Saimon ej kajjion wiaik jetob
˜
Ri-ka loor ro rej ajeji men ko kwojarjar (18-25)
˜
mweieer
 nan doon (32-37) Juon ri-utiej in Itiopia (26-40)

228
 229 Kobban JERBAL
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
9 Ia l eo an Saul nan 14 An lon lok  ruttomak im an wa lok 
˜ ˜
Damaskos (1-9) jumae ilo Aikoniom (1-7)
˜ ˜ ˜
Kar jilkin lok  Anenaios nan an Ro ilo Listra rej lomnak  bwe Paul
˜ im Barnebas rej anij (8-18)
jipan Saul (10-19a)
˜ ˜ ˜
Saul ej kwa lok  kon Jesus ilo Paul ej mour wot alikin aer
˜ kade (19, 20)
Damaskos (19b-25)
˜
Saul ej lo lok  Jerusalem (26-31) Aer kokajoor eklejia ko (21-23)
˜ ˜
Piter ej komour Aeneas (32-35) Aer ro ol  lok  nan Antiok ilo
˜ ˜ Siria (24-28)
Dorkas, kora eo ejouj, ej jerkak
˜ ˜ ˜
jan mej (36-43) 15 Aitwerok eo kon mwij  mwij
 ilo
˜ Antiok (1, 2)
10 Pijen eo an Kornilios (1-8) ˜ ˜ ˜
˜ Aer bok lok  kajjitok eo nan
Pijen eo an Piter kon
menninmour ko rerreo (9-16) Jerusalem (3-5)
˜ ˜
Piter ej lo lok  Kornilios (17-33) Rijjilok ro im em maan  ro rej
˜
Piter ej kwa lok  ennaan eo lale eklejia rej kweilok  ippan
˜ ˜ ˜ doon (6-21)
em man  nan ri-aelon ko (34-43) ˜ ˜
“Anij ejjab kalijek lok”  (34, 35) Lota eo jan kumi in em maan  ro
˜ ˜ rej lale eklejia ko (22-29)
Jetob kwojarjar ej itok ioon ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ Kojparok jan botoktok (28, 29)
ri-aelon ko im rej peptaij (44-48) ˜ ˜
˜ ˜ Lota eo ear kokajoor eklejia
11 Piter ej bok lok  ennaan nan ko (30-35)
˜ ˜
rijjilok ro (1-18) Paul im Barnebas rej jepel jan
˜
Barnebas im Saul rej pad ilo doon (36-41)
Antiok ilo Siria (19-26) ˜ ˜ ˜
˜ ˜ 16 Paul ej kaalot Timote (1-5)
Jinoin an ri-ka loor ro bok at in ˜ ˜
˜ Pijen eo kon em maan  eo jan
Kurjin (26)
˜ ˜ Masedonia (6-10)
Agebos ej kanaan kon juon ˜ ˜
˜ ˜ An Lidia erom juon ruttomak ilo
nuta (27-30)
Pilippai (11-15)
12 Kar mane
 Jemes, im kalbuuji ˜
Paul im Sailas rej pad ilo
Piter (1-5) kalbuuj (16-24)
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Ilo kabwilonlon kar kanemkwoje Ri-waj eo im ro ilo mweo  im on
Piter (6-19) rej peptaij (25-34)
Juon enje l ej man
 Herod (20-25) ˜ ˜
Paul ej jiron ri-tol ro bwe ren
˜ ˜
13 Kar jilkin lok
 Barnebas im Saul jo lok aer bod ippaerro (35-40)
bwe ren mijinede (1-3) ˜
17 Paul im Sailas rej pad ilo
Jerbalin kwa lok  naan ilo Tessalonika (1-9)
˜ ˜
Saipros (4-12) Paul im Sailas rej pad ilo
˜ ˜ Beria (10-15)
Paul ej konono nan armej ro ilo
Antiok ilo Pisidia (13-41) ˜
Paul ej pad ilo Atens (16-22a)
˜ ˜ ˜
Kanaan eo kon aer aikuj oktak lok
 Paul ej konono nan armej ro ilo
˜ ˜ ˜ ˜
nan ri-aelon ko (42-52) Areopegos (22b-34)
 Kobban JERBAL 230
˜
18 Paul ej kwa lok  naan ilo An ro uwaan Im on Ekajet eo
˜
Korint (1-17) E lap an ri-Ju ro kweilok  ippan
˜ doon (30)
An jep laak nan Antiok ilo
Siria (18-22) ˜
˜ 23 Paul ej konono imaan  ro uwaan
Paul ej ilok  nan Galetia im ˜
Im on Ekajet eo E lap an
Prijia (23) ri-Ju ro (1-10)
˜ ˜
Apollos, juon em maan  eo An Irooj kokajoor Paul (11)
˜ ˜ ˜ ˜
ewajepdik, ej bok jipan (24-28) Pepe eo nan man  Paul (12-22)
˜ ˜ ˜ ˜
19 Paul ej pad ilo Epesos; jet rej Aer bok lok
 Paul nan
bar peptaij (1-7) Seseria (23-35)
An Paul katakin armej ro im 24 Naan in riab ko nae  Paul (1-9)
˜ ˜
mak  utkut ko an (8-10) Paul ej jojomare e make imaan 
˜ ˜ ˜ ˜
Toprak ko rej wa lok  mene elon Filix (10-21)
˜
jetob ko rettoon (11-20) ˜
Iumwin
 ruo iio kar jab etale
Kioja lja l ej wa lok  ilo ˜ ˜
˜ abn on o eo nae
 Paul (22-27)
Epesos (21-41)
˜ 25 Aer ekajete Paul imaan

20 Paul ej pad ilo Masedonia im ˜
Festos (1-12)
Greece (1-6) ˜
˜ ˜ “Ij kajjitok bwe Sizar en ekajet
Eutikos ej jerkak jan mej ilo ˜
eo!” (11)
Troas (7-12) ˜ ˜ ˜
˜ ˜ Festos ej bok lomnak
 eo an
Aer etal jan Troas nan ˜
˜ Kiin Agrippa (13-22)
Mailitos (13-16)
Paul ej jutak imaan

Paul ej iioone em maan  ro rej lale Agrippa (23-27)
˜
eklejia eo ilo Epesos (17-38)
˜ ˜ 26 Paul ej jojomare e make imaan 
Katakin armej jan em nan
em (20) Agrippa (1-11)
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
“E lap lok  m on on o ilo le lok  jan Paul ej kwa lok
 kon iien eo ear
˜ ˜ ˜
bok” (35) erom juon ruttomak (12-23)
˜
˜ Naan ko an Festos im
21 Ia l eo nan Jerusalem (1-14)
˜ Agrippa (24-32)
Aer topar lok  Jerusalem (15-19) ˜
˜ 27 Paul ej jerak lok
 nan Rom (1-12)
Paul ej loore naanin tol eo ˜ ˜
˜ Juon lan ej bunut wa eo (13-38)
jan em maan  ro rej lale ˜ ˜
eklejia (20-26) An wa eo rup im jorraan (39-44)
An wa lok  kioja lja l ilo tampe l eo; 28 Parijetin Malta (1-6)
Paul ej kalbuuj (27-36) ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ An Paul komour jeman
Paul ej bok malim nan konono ˜ ˜
˜ Poblios (7-10)
nan armej ro (37-40) ˜
Jerak nan Rom (11-16)
22 Paul ej jojomare e make imaan
 ˜ ˜
Paul ej konono nan ri-Ju ro ilo
armej ro (1-21) Rom (17-29)
Paul ej kwa lok
 bwe e juon ri-Rom Paul ej kwa lok
 naan ilo peran
˜ ˜
nan jojomare e make (22-29) iumwin
 ruo iio (30, 31)
231 JERBAL 1:1-17
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
1 Tiopilos, ilo bok eo mokta-
lok,
 iar jeje kon aolep men
˜
˜
 boklon lok  im juon kodo ear pi-
neje im rar jab loe. 10 Innem
˜ ˜ ˜ ˜
ko Jesus ear kom mani  im kata- ke ej wanlon lok  im rej reilon lok 
˜ ˜
kin kaki jan kar jinoin 2 mae  wot, ejidimkij an ruo em maan 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
raan eo kar boklon lok  nan lan, rej nuknuk mouj wa loktok  im
˜
alikin an kar le lok  naanin kaka- jutak iturier 11 im ba: “Em- 
˜ ˜ ˜
pilok ikijjeen jetob kwojarjar1 maan
 in Galili ran,  etke komij 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nan˜ rijjilok ro ear kaalot er. jutak ijene  im reilon lok?  Jesus,
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
3 Alikin an kar entaan im mej, eo kar boklon lok  jan kom nan
˜ ˜ ˜
ear wa lok  lok  nan er im kwa lok  lan, enaaj itok ilo ejja waween
˜ ˜ ˜ ˜
elon kein kamool  nan er bwe in wot komar  loe ke ear weaak-
˜ ˜
emour. Iumwin  40 raan, ear wa- lok nan lan.”
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lok  nan er elon alen im kon- 12 Innem rar jep laak nan Je-
˜ ˜ ˜ ˜
naan kon Aelon eo an Anij.1 rusalem jan to l eo etan To l
˜ ˜
4 Ke ear kweilok  ippaer, ear ji- Olive, eo ej pad iturin Jerusa-
˜ ˜
ron er im ba: “Komwin  jab etal lem, etto lokin  enanin jimattan
˜ ˜ ˜
jan Jerusalem, ak komwin  kot- mai l.1 13 Ke rar topar lok,  rar
˜ ˜ ˜ ˜
tar wot men eo Jema ear kalli- etal nan ruum eo ilon, ijo rej
˜ ˜ ˜ ˜
mur  kake, eo komar  ron jan na. pad ie. Em maan  rein ej Pi-
˜
5 Jon ear peptaij armej kon ter, Jon im Jemes, Andru, Pi-
˜ ˜
dan, botab naaj peptaiji kom lip im Tomas, Bartolomu im
˜ ˜ ˜ ˜
kon jetob kwojarjar1 jejjo raan Matu, Jemes nejin Alpios, Sai-
˜ ˜ ˜
jan kiio.” mon, eo im e lap an kijejeto, im
˜ Judas nejin Jemes. 14 Er ao-
6 Ke rar bar kweilok  ippan ˜ ˜
˜ ˜ lep rar boro wot juon ilo aer ek-
doon, rar kajjitok ippan im ba: ˜ ˜
˜ keini aer jar, ekoba jet kora, im
“Irooj, kwoj bar karo oltok  ae- ˜
˜ ˜ ˜ ˜ Meri jinen Jesus im lomaro  ja-
lon eo nan Israel ilo tore in ke?”
˜
7 Ear ba nan er: “Komij  jab ai- tin Jesus.
˜ ˜ ˜
kuj je la kon tore ko ak raan ko 15 Ilo juon iaan raan ko ke
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Jema wot ewor an maron nan rar koba lok  ippan doon im
˜ ˜
karoki. 8 Botab kom naaj ob- jar, Piter ear jutak ibwiljin
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
rak kon kajoor ne jetob kwojar- ruttomak ro m ottan (oraer ao-
˜
jar1 enaaj itok ioomi, im kom lep1 enanin 120) im ear ba:
˜ ˜ ˜ ˜
naaj kwa lok  kon na ilo Jerusa- 16 “Em maan  ran jeiu im jatu,
lem, ilo aolepen Judia im Same- ekar menin aikuj bwe en jejjet
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ria, im nan ane˜ ko retto lokta-  kutien eoon eo jetob kwojarjar1
˜ ˜
ta2 ilo la l.” 9 Alikin an ba men ear komak  ut Devid bwe en ka-
˜ ˜
˜
kein, rej reilok  wot ak Anij ear naan kake kon Judas, eo ear tol
ro rar kalbuuji Jesus. 17 Unin
1:2, 5, 8, 16 1 Ak “kajoor eo an Anij.”
˜ ˜ ˜ ˜
Lale “Jetob kwojarjar” ilo Kome le le Ko. 1:12 1 Kajin Grik, “jonan etetal ilo raa-
˜ ˜ ˜ ˜
1:3 1 Ak “Kien eo an Anij.” Lale “Aelon nin Jabot.” Jonan aetokin an juon ri-
˜ ˜ ˜
eo an Anij” ilo Kome le le Ko. 1:8 2 Ak Ju maron etetal ilo raanin Jabot. 1:15
˜
“jikin ko jabontata.” 1 Ak “oran jarlepju eo.”
JERBAL 1:18–2:8 232
˜ ˜
ej konke Judas ear juon iaad kojekdo one  im etal ilo ia l eo
˜ ˜ ˜
im ekon bok kunaan  ilo jer- an make.” 26 Innem rar kub-
˜ ˜ ˜ ˜
bal in. 18 ( Lein  ear wiaik ween kijdik nan kaalot juon
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
juon wato kon jaan ko ear buki iaaer, im eo kar kaalote ej Mat-
˜ ˜
jan jerbal ko an renana. Ear taias. Kon men in, rar kobaiki1
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
wotlok  im jok kon boran, im ear ippan rijjilok ro 11.
˜ ˜ ˜
2
potak lojien  im wa lok  nabojtak Ilo raanin Kwojkwojin Pen-
aolepen kobban. 19 Ennaan tekost1 eo, ri-ka loor ro rar
in ear ajeeded im aolep armej in ˜
˜ koba lok  ippan doon ilo juon
Jerusalem rar je la kake, innem ˜
wot jikin. 2 Innem ilo jidim-
rar naetan  jikin in ilo kajin eo ˜ ˜
˜ kij, juon ainikien jan lan ear
aer Akeldama, me le lein, “Wato ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ wa lok,  ainwot ainikien koto
in Botoktok.”) 20 Em oj kar je
e lap, im aolep ro ilowaan mweo 
ilo bokin Sam im ba, ‘Mweo  ˜
˜ rar ron, 3 im rar lo jet men
im on en jeepep lok  im ejje lok  en ˜ ˜ ˜
˜ ainwot reurur im jekjekier wot
jokwe ie’ im, ‘Bar juon en bok ˜ ˜
˜ lo. Men kein rar jeploklok im
eddo ko an.’1 21 Kon men in, ˜ ˜
jej aikuj kaalote juon em maan,
˜ ˜ ˜
 pad ioon boraer kajjojo, 4 im
˜ ˜
botab ej aikuj juon iaan ro rar er aolep rar obrak kon je-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
pad ippad ilo aolep iien ko Irooj tob kwojarjar.1 Kon men in, rar
˜ ˜
Jesus ear kom mani  jerbal ko jino konono ilo kajin ko reok-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
an ibwiljid,1 22 jino jan iien tak jan doon,2 ainwot an jetob
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
eo Jon ear peptaiji nan raan eo kwojarjar1 komaron er nan ko-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ nono.
kar boklon lok  jan koj. Barein-
˜ 5 Ilo iien in, ri-Ju ro rej kau-
wot, ej aikuj in juon eo ear lo ˜ ˜ ˜
˜ tiej Anij jan aelon otemjej ipe l-
Jesus alikin an kar jerkakpeje, ˜
˜ ˜ ˜ aakin la l rar pad ilo Jerusalem.
ainwot kar koj.”
˜ ˜ ˜ 6 Innem ke ear wa lok
23 Kon men in, rar kaa-  ainikien
˜ eo, juon jarlepju ear kobatok
lot ruo em maan,  juon iaaer ej ˜
˜ ˜ ˜ im rar lukkuun lokjenaer  kon-
Josep, eo rar aninnini im ba ˜
˜ ke kajjojo iaaer ear ron an ri-
Barsebas, at eo juon etan ej ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ka loor ro konono ilo kajin ko
Jostos. Armej eo juon rar kaa- ˜ ˜
˜ aer. 7 Rar kanooj in bwilon
lote ej Mattaias. 24 Innem rar ˜ ˜ ˜
˜ im rar ba: “Lale m ok, ainwot ke
jar im ba: “O Jeova,1 kwoje- ˜
˜ ˜ ˜
la buruon armej otemjej, kwon aolep armej rein rej konnaan
˜ ˜ ˜
kaalikkar won iaan lomarein  rej ri-Galili? 8 Innem etke koj
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ruo em oj am kaalote 25 nan kajjojo jej ron aer konnaan
˜
bok jerbal in im eddo ko
˜ 1:26 1 Ak “bwine,” me le lein bwe rar
an juon rijjilok, eo Judas ear ˜ ˜
watoke bwe ej uwaan rijjilok ro 11.
˜ ˜
1:20 1 Me le lein, eddo eo an nan lale ek- 2:1 1 Lale “Pentekost” ilo Kome le le Ko.
lejia. 1:21 1 Kajin Grik, “etal im itok 2:4 1 Ak “kajoor eo an Anij.” Lale “Je-
˜ ˜ ˜ ˜
ibwiljid.” 1:24 1 Lale “Jeova” ilo Ko- tob kwojarjar” ilo Kome le le Ko. 2 Ak
˜ ˜
me le le Ko. “konono kon lo ko.”
233 JERBAL 2:9-25
˜
ilo kajin ko ad make?1 9 Jet dik ro nejumi renaaj kanaan
˜
iaad jekar itok jan Partia, Mi- im likao ro ibwiljimi renaaj el-
dia, Ilam, Mesopotemia, Judia, lolo pijen im la l lap ro ibwiljimi
˜ ˜ ˜ ˜
Kapedosia, Pontos im jikin ko renaaj ettonak  kon ettonak  ko,
˜ ˜
ilo Eijia,1 10 Prijia im Pampi- 18 im inaaj bar lutok lok  jetob1
˜ ˜
lia, Ijipt im jikin ko ilo Libia me eo ao ioon ri-karejar2 ro ao,
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
rej pad iturin Sairine, im elon em maan  im kora jimor,  im re-
˜
rar bar itok jan Rom, jet iaad naaj kanaan. 19 Inaaj kwa lok 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ri-Ju im ro jet ej ro rar oktak menin kabwilonlon ko ilo lan im
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nan kabun in ad, 11 im ebar koka l le ko ilo la l: botoktok, ki-
˜ ˜
wor rar itok jan Krit im Arebia. jeek, im baat ko remijel. 20 A l
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Jaar ron an armej rein konono enaaj marok im allon enaaj bu-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ilo kajin ko ad kon jerbal ko re- roro ainwot botoktok mokta 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kabwilonlon an Anij.” 12 Ao- jan an raan eo e lap im eaiboojoj
lep armej rein rar kanooj bwi- an Jeova1 itok. 21 Im aolep ro
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lon im lokjenaer,  rej kur etan Jeova1 renaaj bok
im rar ba nan
˜
doon: “Ta in ewa lok?” lom   o or.”’13 Bo-

tab, ro jet rar kajjirere kake er 22 “Kom armej in Israel,
˜
im ba: “Kumi rane  rekadek.”
komwin  ronjake naan kein: Anij
˜ ˜
14 Ak Piter ear jutak ippan ear lukkuun kaalikkar nan kom
˜ ˜
bwe e eo ear jilkintok Jesus
rijjilok ro 11 im ear ko l laaj ai- ˜
nikien im ba: “Kom em maan ri-Nazeret ilo an kar kojerbale

˜ ˜
in Judia im kom aolep ar- nan kom mani  jerbal ko re l lap
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
mej in Jerusalem, komwin im menin kabwilonlon ko im ko-
 je la
˜ ˜
men in im komwin  ka l le ko ibwiljimi, im kom je la
kanooj ron-
˜˜ ˜
jake naan kein a o. 15 Ilo kon men in. 23 Anij ear je la-
mool,  armej rein rejjab kadek lok  imaan  bwe renaaj kar kal-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ainwot ami lomnak, buuji Jesus, im enin kar karok1
 konke ej
˜ ˜
9 awa jima  ilo jibbon.1 16 Bo-
eo an. Komar
˜
 le lok  em maan  in
˜
nan rijjerawiwi ro bwe ren di-
tab men in ej kajejjet kutien ˜
naan ko an ri-kanaan Joel, ke laiki ilo juron a la l, im komar 
˜ ˜ ˜
ear ba: 17 ‘“Ilo raan ko alik- mane.  24 Botab Anij ear ko-
˜ ˜
tata,” Anij ej ba, “Inaaj lutok- jerkakpejeiki ilo an kar karo-
˜ ˜ ˜ ˜
lok  jetob1 eo ao ioon aolep loke  jan mej,1 konke mej ejjab
˜ ˜
kain armej, im ladik ro im le- maron dapiji. 25 Devid ear
˜ ˜
kwa lok  kon e ke ear ba: ‘Ij likut
2:8 1 Ak “kajin eo jaar lotaktok kake.” Jeova1 ima ˜
 o2 iien otemjej, im
2:9 1 Ilo Jeje ko ilo Kajin Grik, naan kein
˜ ˜ ˜ ˜
‘jikin ko ilo Eijia’ ejjab jiton lok  nan ao- 2:18 2 Ak “ri-komakoko.”
 2:20, 21, 25
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lepen Eijia, botab ej jiton lok  nan jikin 1 Lale “Jeova” ilo Kome le le Ko. 2:23
˜ ˜
ko rej pad iumwin
 Rom ilo ijoko turilik 1 Ak “pepe.” 2:24 1 Kajin Grik, “karo-
ilo Eijia Minor. 2:15 1 Kajin Grik, “awa ˜ ˜ ˜
loke
 jan entaan ko an mej.” Ak emaron,
˜ ˜
eo kein kajilu.” 2:17, 18 1 Ak “kajoor.” “karo loke
 jan to in mej.” 2:25 2 Ak
˜ ˜ ˜
Lale “Jetob kwojarjar” ilo Kome le le Ko. “imaan
 meja.”
JERBAL 2:26-42 234
˜ ˜ ˜ ˜
konke ej pad ituanbwijmaronin loe im ron. 34 Devid ear jab
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
peiu, ijjamin inepata. 26 Kon wanlon lok  nan lan, botab e
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
men in, buruo ear m on on o im make ear ba, ‘Jeova1 ear ba
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
tio ear konono ilo e lap lanlon nan ao Irooj: “Kwon jijet ituan-
˜ ˜ ˜ ˜
im inaaj1 mour ilo ao kojat- bwijmaronin peiu 35 mae ˜  iien
dikdik, 27 konke kwoban li- ˜ ˜
˜ ˜ ˜ inaaj likut ro rej kojdate eok ˜ ˜
kut wot na ilo Lob,1 im kwoban
˜ bwe ren eran neem.”’ ˜  36 Kon
kot lok  bwe anbwinnin eo ej til-
men in, aolep armej in Israel
˜ ˜ ˜
jek nan kwe en kot. 28 Kwaar ren kanooj in je la bwe Anij ear
˜ ˜ ˜ ˜
kwa lok  nan eo ia l eo ej tol lok
kom man  bwe Jesus, eo komar  
˜ ˜ ˜
nan mour, im kwonaaj koobrak mane
 ilo ami dilaiki ilo juron
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
eo kon e lap lanlon ilo am pad a la l, en Irooj im Christ.”
epaak.’1 ˜ ˜
37 Ear lel burueer ke rar ron ˜ ˜
29 “Em maan  ran jeiu im jatu, ˜
˜ ˜ men in, innem rar ba nan Pi-
˜ ˜ ˜
emalim nan ao konono nan kom ˜
ter im rijjilok ro jet: “Em maan
˜ 
ilo peran1 kon jim maad  Devid, ˜
ran jeim im jatim, ta eo komij
eo ear mej im rar kalibwini, im ˜
˜ aikuj kom mane?”
˜ ˜  ˜ 38 Piter ear ˜
lob eo libon epad ippad ijin nan ˜
ba nan er: “Komwin ˜  uke lok  im
rainin. 30 Konke ear juon ri- kajjojo iaami en peptaij ilo etan ˜ ˜
kanaan im ear je la bwe Anij ear Jesus Christ nan jo lok  jerawiwi
˜ ˜
kallimur  nane bwe enaaj kajijet
ko ami, innem kom naaj bok je-
˜ ˜ ˜
juon iaan ro nejin ilo turoon eo tob kwojarjar,1 menin letok eo ˜ ˜
an, 31 ear je la lok ejje lok  on aan. 39 Kallimur
˜ ˜
 imaan  kon  in
an Christ naaj jerkakpeje im ˜ ˜
˜ ej nan kom im ro nejimi im nan
ear konnaan kake, ear ba bwe ˜
˜ aolep ro rej pad etto lok,
˜ ˜ ˜  ao-
eban padwot ilo Lob1 im an- ˜
lep ro Jeova1 ad Anij emaron ˜ ˜
bwinnin eban kot. 32 Enin ej ˜
kurtok er nan ippan.” 40 In-
˜ ˜
˜ ˜ ˜
Jesus, eo Anij ear kojerkakpe- nem ear wonmaan  lok  wot im
˜ ˜ ˜ ˜
jeiki, im komij aolep ri-kamool konnaan nan er, im ear lot an 
˜ ˜
kon men in. 33 Innem konke ˜
˜ ˜ ˜ ˜ kwa lok  naan nan er, im ear
˜
em oj boklon lok ˜  nan ituanbwij-
˜ jab bojrak an kakeememej er ˜
maronin pein Anij im ear bok
˜ ˜
im ba: “Komwin  lom ˜
 o oren  kom
jetob kwojarjar1 eo Jeman ear ˜
make jan epepen in eankeke.”1 ˜ ˜
kallimur  kake, em oj an kiio lu-
˜ ˜ ˜ ˜
˜ 41 Kon men in, ro rar m on on o ˜ ˜
toktok men in ioom, ainwot ami
in pokake naan ko an rar pep-
˜ ˜ ˜ ˜
2:26 1 Kajin Grik, “kannioku enaaj.” taij, im ilo raan eo wot enanin
˜ ˜
2:27, 31 1 Ak “Hedis,” ej kokkar kake 3,000 armej rar koba lok  ippaer.
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lob eo libon aolep armej. Lale “Lob” ilo 42 Innem rar won maan
 lok  wot
˜ ˜
Kome le le Ko. 2:28 1 Kajin Grik, “kon
˜
iturin mejam.”  2:29 1 Lale “Peran in 2:34, 39 1 Lale “Jeova” ilo Kome le le Ko.
˜ ˜ 2:38 1 Ak “kajoor eo an Anij.” Lale “Je-
konono” ilo Kome le le Ko. 2:33 1 Ak
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
“kajoor.” Lale “Jetob kwojarjar” ilo Ko- tob kwojarjar” ilo Kome le le Ko. 2:40
me le le Ko. 1 Ak “enana.”
235 JERBAL 2:43–3:12
˜ ˜
im keini aer katak jan rijjilok pe l eo. 3 Ke ear lo an Piter
˜ ˜ ˜ ˜
ro, rar koba ippan doon, kojota im Jon iton de lo n lok  ilo tam-
˜ ˜ ˜
ippan doon im jar ippan doon. pe l eo, ear jino kajjitok mweien 
˜ ˜ ˜˜ ˜
43 Rijjilok ro rar kom manturiamo  ippaerro. 4 Botab Pi- 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ter im Jon rar kalimjeke, im Pi-
elon menin kabwilonlon ko im ˜ ˜
˜ ter ear ba nane: “Reitok m ok
koka l le ko, innem aolep armej ˜ ˜
ro rar lo men kein rar jino nan komro.”  5 Innem ear ka-
˜ ˜
kautiej Anij. 44 Aolep ro rar limjek erro im ear kotmane
˜
˜ ˜ bwe ewor men en renaaj le lok ˜ 
erom ruttomak rar koba ippan ˜ ˜
doon im ajeji men ko mweie- nane. 6 Botab Piter ear ba: 
˜ ˜
er nan doon, 45 im rar wia- “Ejje lok  jelba im gold ippa, bo-
˜
kaki men ko mweieer tab inaaj lewaje men eo ewor
 im bwi-
ippa. Ilo etan Jesus Christ ˜ ri- ˜
dej1 ko aer im ajeji toprak ko ˜
˜ ˜
Nazeret, kwon etetal!” 7 Ali- ˜
nan aolep, ekkar nan jonan eo ˜
kajjojo armej ej aikuji. 46 Im kin wot an ba men in, ear jibwe
˜ ˜
kajjojo raan er aolep rar pad anbwijmaronin pein em maan 
eo im kajutake, im ilo iien eo ˜ ˜ ˜
ilo tampe l eo, im rar m ona ip- ˜
˜ ˜
wot ear kajju kajoor lok  neen.
pan doon ilo m oko imweer  kaj-
8 Innem ear make jutak im ˜ ˜ ˜
jojo. Rar lukkuun m on on o in ˜
jino etetal im ear etal ippaer- ˜
ajeji men ko kijeer nan doon ˜ ˜
˜ lok ˜
 nan tampe l eo, botab ej ete-
jan tumwila  lin burueer, 47 in- ˜ ˜
˜ tal im ekkake im nobar Anij.
nem rar nobar Anij im aolep ar-
˜ ˜ ˜
mej rar m on on o ippaer. Ilo ejja 9 Aolep armej rar lo an etetal
˜
˜
˜
iien eo wot, kajjojo raan Jeova1 im nobar Anij, 10 im rar jino
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ear kalon lok kile bwe leo in ekon jijet im kot-
 uwaan ruttomak ˜
rein ilo an kar kobaik lok tar aer le lok   ro ear mweien
 turia mo 
˜ ˜ ˜
lom  o oren  er. nane iturin Kojam eo etan Ai-
boojoj ilo tampe l eo, im rar luk-
3 Juon raan ke ear iien jar ilo
3 awa jima1
kuun bwilon im lokjenaer

˜
alikin raelep,
men eo ear wa lok ˜ ˜
˜ ˜
˜  nane.

˜
kon
˜

Piter im Jon rar wanlon lok  nan ˜

11 Ke em maan
˜  eo ej dapiji
tampe l eo. 2 Ilo tore in, jet ˜
wot pein Piter im Jon, aolep
armej rar kotaketok juon em-  ˜ ˜
armej ro rar ettor lok ˜  nan ip-
maan  ear jaje etetal jan ke ear ˜ ˜
paer ilo jikin eo etan Etto- ˜
lotak. Aolep raan rar boktok ˜
˜ naak eo an Solomon, im rar
˜ ˜
im likuti iturin kojam eo etan ˜ ˜
lukkuun bwilon. 12 Ke Piter
Aiboojoj ilo tampe l eo bwe ˜
˜ ear lo men in, ear ba nan ar-˜
en kajjitok mweien 
mej ro: “Em maan turiamo  ip- in Israel ran, 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
pan ro rej de lo n lok etke komij  ilo tam-
 bwilon kon men in
˜ ˜
2:45 1 Men in emaron bar kitibuj em.  im etke komij  kalimjek komro 
˜ ˜
2:47 1 Lale “Jeova” ilo Kome le le Ko. rot ˜
ne?
 Ta komij
˜
 lomnak  bwe
3:1 1 Kajin Grik, “awa eo kein karatim- komro  kar kom man
˜

˜
bwe lein
juon.” en maron etetal kon kajoor
JERBAL 3:13–4:3 236
˜ ˜ ˜ ˜
ko amro  make ak kon amro  21 Enaaj aikuj padwot ilan
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
tiljek nan Anij ke? 13 Anij nan ne enaaj iien kokaal men
˜ ˜
eo an Ebream, Aisak, Jekob, otemjej, ainwot an kar Anij
im an ro jim maad,  ear kai- ba ikijjeen ri-kanaan ro an
˜
boojoj Jesus, ri-Karejar eo an, rekkwojarjar ilo iien ko et-
eo komar  liaake lok  im kaar- to. 22 Ilo mool,  Moses ear ba:
˜ ˜ ˜ ˜
mejjeteiki imaan  mejan Pai lat, ‘Jeova1 Anij enaaj kaalot juon
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
mene Pai lat ear pepe in karo- ami ri-kanaan ainwot na jan ib-
loke. 14 Aet, komar  kaarmej- wiljin ro jeimi im jatimi. Ko-
˜ ˜ ˜
jeteik em maan  in eokkwojarjar mij aikuj ronjake jabdewot men
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
im ewanok, im komar  kajjitok ej ba nan kom.  23 Jabdewot
˜ ˜ ˜
bwe ren karo lok  nan kom juon eo ejjab ronjake ri-Kanaan in,
˜
ri-uror, 15 ak komar  man
 ri- naaj jo loke  jan ibwiljin armej
˜ ˜ ˜ ro doon Anij.’ 24 Aolep ri-
Tol eo E lap im ej tol armej nan ˜
˜ ˜ kanaan ro jan kar Samuel lik-
mour. Botab Anij ear kojerkake
˜ ˜ ˜ tak, rar kanaan im kwa lok  ilo
jan mej, im komij ri-kamool  kon ˜
˜ alikkar kon raan kein. 25 Ko-
men in. 16 Innem ikijjeen at
˜ ˜ mij ro nejin ri-kanaan ro im
eo etan, im kon amro  tomak ilo ˜
˜ komij  ri-jolot ilo bujen eo Anij
etan, men in ear kom man  bwe ˜ ˜
˜ ear kom mane  ippan ro jim ma- 
em maan  in komij  loe im je la ˜
˜ mi. Ear ba nan Ebream: ‘Ikij-
kake en kajoor lok.  Tomak eo ˜
˜ jeen eo nejum,1  baamle  otem-
amro  ilo e ear kom man  bwe
˜ jej ilo la l in renaaj jeraa m  man.’
em maan  in en lukkuun ajmour ˜ ˜ ˜ ˜
˜ 26 Alikin an kar Anij kaalot
imaan  mejami aolep. 17 In-
˜ ˜ ri-Karejar eo an, ear jilkin-
nem kiio, em maan  ran jeiu im ˜ ˜
˜ ˜ ˜ waj nan ippemi moktata  nan
jatu, ije la bwe komar  kom mane  ˜
˜ ˜ ˜ kojeraam man  kom ilo an ji-
men in kon ami jaje, ainwot bar ˜
˜ ˜ ˜
ri-tol ro ami. 18 Botab ilo wa- pan kajjojo iaami bwe komwin
˜ ˜

˜ oktak jan kom man  ko ami
ween in, Anij ear kajejjet kut-
ien men ko ear kwa lok  mokta-  renana.”
˜ ˜ ˜
lok  ikijjeen aolep ri-kanaan ro,1
bwe Christ enaaj entaan.
˜
˜ 4 Erro ej konnaan wot nan
armej ro ak ejadetok burij
˜
˜ ˜
19 “Kon men in, komwin  ro im eo ej bok eddon tam-
˜ ˜ ˜
uke lok  im oktak jan kom-  pe l eo, kab Saddusi1 ro nan ip-
˜ ˜
man  ko ami bwe jerawiwi ko paer. 2 Rar illu kon an rijji-
˜
ami ren jako im bwe Jeova1 lok ro katakin armej ro im
˜
en kokajoor kom 20 im enaaj kwa lok  bwe Jesus ear jerkak-
˜
˜ ˜ ˜ peje. 3 Kon men in, rar jibwe
jilkintok Christ, eo ear kaalo- ˜
˜ erro im bok er bwe ren kalbuuj
te nan kom,  armej in ej Jesus. ˜ ˜
˜ mae raan eo juon, konke em oj
3:18 1 Kajin Grik, “ikijjeen lo niin aolep
ri-kanaan ro.” 3:19, 22 1 Lale “Jeova” 3:25 1 Kajin Grik, “ineem.”  4:1 1 Lale
˜ ˜
ilo Kome le le Ko. “Saddusi” ilo Kome le le Ko.
237 JERBAL 4:4-20
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
an jota kadede. 4 Botab, elon mwin  lan Anij ear le lok  nan ar-
˜ ˜ ˜
iaan armej ro me rar ronjake mej bwe jen maron bok lom  o or 
˜ ˜
men ko erro kar ba rar tomak, jane.”
˜ ˜ ˜
im ear lon lok
˜ ˜
 oran em maan
˜
 ro 13 Ri-tol ro rar lukkuun bwi-
rej tomak nan enanin 5,000. ˜ ˜
lon ke rar lo an Piter im Jon
˜ ˜
5 Raan eo tok juon, ri-tol ro konono ilo peran im ke rar kile
˜ ˜
an ri-Ju ro im skraib1 ro rar bwe lomarein  rej jet ro retta im
˜ ˜ ˜
kweilok  ippan doon ilo Jerusa- ejjab lap je la lokje  n ippaer.1 In-
˜ ˜
lem, 6 ear bar pad burij eo nem rej kab jino kile bwe erro
˜ ˜ ˜
eutiej Annas, im Keiapas, Jon, kon pad ippan Jesus. 14 Ak
˜
Alexander, im ro jet jan baam-  ke rej reilok  im lo an em- 
˜ ˜ ˜
le eo an burij eo eutiej. 7 Rar maan  eo em oj komouri jutak
˜
kajutak Piter im Jon io lapeer ippaerro, ejje lok  men en rema-
˜ ˜ ˜
im rar jino kajitukin erro im ba: ron ba. 15 Kon men in, rar ji-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
“Won ne  ear lewaj maron ak ilo ron er bwe ren diwoj jan Im- 
˜ ˜ ˜
etan won komij  kom mane  men on Ekajet eo E lap,1 innem
˜ ˜
in?” 8 Piter ear obrak kon je- rar jino aer pepe ippan doon
˜ ˜ ˜ ˜
tob kwojarjar,1 innem ear ba 16 im ba: “Jenaaj ta kon loma- 
˜ ˜
nan er: rein? Emool  bwe rar kom mane 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
“Kom ro rej tol, 9 e lanne juon menin kabwilonlon im ao-
˜ ˜ ˜
komij  kajitukin komro  rainin lep armej in Jerusalem reje la
˜ ˜
kon men eo em man  ear wa- kake, im jejjab maron kariabe
˜
lok  nan juon eo ejaje ete- men in. 17 Ijoke, bwe en jab
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
tal im kom konaan  je la won ajeeded lok  wot ennaan in nan
˜
eo ear komouri, 10 eokwe aolep armej, jen kaamijak er im
˜ ˜
kom im aolep armej in Israel, jiron er bwe ren jab bar kon-
˜ ˜ ˜ ˜
komwin  je la bwe unin an em-  naan nan jabdewot armej kon
˜ ˜
maan  in jutak ijin imaan  meja- at in.”
˜ ˜
mi im em man
˜ ˜
 an mour ej 18 Kon men in, rar kurtok er
kon wot etan Jesus Christ ri- ˜
im jiron er bwe ren jab bar ba
Nazeret, eo komar  dilaiki ilo ju- ˜ ˜
˜ ˜ ˜ jabdewot men nan jidik ak ka-
ron a la l botab Anij ear ko- takin armej ro ilo etan Jesus.
˜ ˜ ˜
jerkake jan mej. 11 Enin ej 19 Botab, Piter im Jon rar ba
˜ ˜ ˜
‘deka eo kom rukkal ro kom-  nan er: “Kunaami  make lale
˜ ˜ ˜
ar kojekdo one  im em oj an ok- ewi wot in ejimwe  imaan  me-
˜ ˜ ˜ ˜
tak im erom deka eo eaorokta- jan Anij, bwe komin pokake
˜
ta.’ 12 Bareinwot, ejje lok  bar kom ke ak pokake Anij. 20 Ak
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
juon en emaron lom  o oren  koj kom, komij jab maron bojrak
˜ ˜
konke ejje lok  bar juon at iu- ˜
4:13 1 Me le lein, rar jab pad ilo jikuu-
˜ ˜
4:5 1 Lale “Skraib” ilo Kome le le Ko. lin kabun ko. Ejjab me le lein bwe rejaje
4:8 1 Ak “kajoor eo an Anij.” Lale “Je- riit im jeje. 4:15 1 Kajin Grik, “Sanhe-
˜ ˜ ˜
tob kwojarjar” ilo Kome le le Ko. drin.”
JERBAL 4:21-35 238
˜ ˜ ˜ ˜
jan am konono kon men ko piti.1 28 Rar kom mane  men
˜ ˜ ˜ ˜
komar loi im ron.” 21 Kon eo kwaar karok lok  imaan  bwe
˜
men in, alikin aer kar bar en wa lok  ikijjeen kajoor eo
˜ ˜ ˜
kajjion kaamijak er, rar karo- am1  im ankilaam.  29 Im kiio
˜ ˜ ˜
lok  erro konke ejje lok  pedped- Jeova,1 kwon ronjake naanin
˜ ˜
in aer kaje erro. Bareinwot, rar kaamijak kein aer im kwon ji-
˜ ˜ ˜ ˜
mijak armej ro konke er aolep pan kom ro karejeram bwe ko-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
rar nobar Anij kon wot men eo min wonmaan  lok wot im kon-
˜
ear wa lok.  22 Em maan  eo rar naan kon naan eo am ilo peran.
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
komouri ilo kabwilonlon ej 40 30 Kwon wonmaan  lok  wot im
˜ ˜ ˜
jima  an er loke  peim nan komour ro re-
˜ iio. ˜ ˜ ˜
23 Alikin aer karo lok  erro, naninmej, kom man
˜ ˜ ˜ ˜

˜
menin ka-
˜ ˜ ˜ ˜ bwilonlon ko im koka l le ko ilo
rar ilok  nan ippan ruttomak ro
˜ ˜ etan Jesus, ri-karejar eo am
m ottaer im kwa lok  ta ko bu- ˜
˜ eokkwojarjar.”
rij ro reutiej im ri-tol ro rar ba
˜ ˜ ˜ ˜
nan erro. 24 Ke rar ron kon 31 Ke ear m oj aer jar im
˜ ˜ ˜
men kein, rar ko l laaj ainikieer akwe lap, ear em mak  utkut ijo
˜ ˜
im jar ippan doon im ba: rar kweilok  ippan doon ie, im
˜ ˜ ˜
“Irooj Botata, Kwe eo kwaar er aolep rar obrak kon jetob
˜ ˜ ˜ ˜
koman  man
 lan im la l im lojet  kwojarjar,1 innem rar konono
˜
im aolep men ko ie,1 25 im kon naanin Anij ilo peran.
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kwaar kojerbal jetob kwojar- 32 Bareinwot, aolep rutto-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jar1 nan komak  ut jim maam  mak ro rar juon wot ilo bo-
˜
Devid, eo karejeram,  bwe en ro im ilo lomnak,  im ejje-
˜ ˜ ˜
ba: ‘Etke ri-aelon ko rej illu lok  juon iaaer ear lomnak  bwe
˜ ˜ ˜
im armej ro rej ko lman lok-  men ko mweien  rej an wot,
˜ ˜
jen kon men ko ejje lok  tok- botab rar ajeji men ko mweieer 
˜ ˜ ˜
jaer? 26 Kiin ro an la l in re- nan doon. 33 Ear lukkuun jej-
˜ ˜ ˜ ˜
pojak im ri-tol ro rar koba jet waween an rijjilok ro won-
˜ ˜ ˜ ˜
ippan doon bwe ren juon wot maan  lok  wot im kwa lok  kon
˜ jerkakpeje eo an Irooj Jesus,
nan aer jumaik  Jeova1 im eo ˜
ear kapiti.’2 27 Men kein rar im jouj eo e lap an Anij ear pad
˜
˜ ippaer aolep. 34 Ilo mool,  ej-
wa lok  ke Herod im Pontios Pai- ˜
˜ ˜ je lok  juon iaaer ear pad ilo ai-
lat, ekoba armej in aelon ko ˜ ˜
im armej in Israel rar kwei- kuj konke aolep ro ewor aer
˜ ˜
lok  ippan doon ilo jikin in bwidej ak ewor mweer  rar wia-
˜ ˜ ˜
nan jumae  Jesus, ri-karejar eo kaki im boktok toprak ko aer
˜ ˜ ˜ ˜
am eokkwojarjar, eo kwaar ka- 35 nan ippan rijjilok ro. In-
˜ ˜
nem rijjilok ro rar ajeji nan
4:24 1 Ak “ilowaaer.” 4:25 1 Ak “ka-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
joor eo am.”  Lale “Jetob kwojarjar” ilo 4:27 1 Ak “kaalote.” 4:28 1 Kajin Grik,
˜
Kome le le Ko. 4:26, 29 1 Lale “Jeova” “peim.”
 4:31 1 Ak “kajoor eo an Anij.”
˜ ˜ ˜ ˜
ilo Kome le le Ko. 4:26 2 Ak “Christ.” Lale “Jetob kwojarjar” ilo Kome le le Ko.
239 JERBAL 4:36–5:15
˜ ˜ ˜ ˜
kajjojo armej, ekkar nan jonan nem Piter ear kajjitok ippan:
˜ ˜ ˜ ˜
eo juon ej aikuji. 36 Innem “Kwon ba nan na m ok, aolepen
˜ ˜
Josep, juon em maan  in Saip- toprak eo in jan amiro kar wia-
˜ ˜ ˜
ros jan bwijjin Livai, eo rijjilok kake bwidej eo ke?” Ear uwaak
ro rar naetan  Barnebas (me- im ba: “Aet, aolepen ne.”  9 Im
˜ ˜ ˜
le lein at in ne jej ukote ej, Piter ear ba nane: “Etke komiro
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
“Nejin Kaenom man”),  37 ear kar pepe nan malejjone jetob
˜ ˜ ˜
wiakake bwidej eo an im bok- kwojarjar1 eo an Jeova?2 L o-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
tok jaan eo nan ippan rijji- maro  rar kalibwin leo paleem
˜ ˜ ˜
lok ro. rej pojakin de lo ntok ilo ko-
˜ ˜ ˜
5 Botab juon em maan
Anenaios im lio paleen etan
˜

˜
etan jam ne
lok
 im renaaj kotak naboj-
 eok.” 10 Innem lio ear kaj-
Sappaira, rar wiakake bwidej ju okjak na  iturin neen Piter im
˜
eo aer. 2 Ak lein ear nooje  jet mej. Ke likao ro rar de lo ntok,
˜ ˜ rar loe bwe emej, im rar kotake
iaan toprak ko im ear bok lok  ˜
˜ ˜ ˜ ˜ naboj lok  im kalibwini iturin leo
bween jaan ko nan ippan rij- ˜ ˜
˜ ˜ ˜ paleen. 11 Kon men in, aolep
jilok ro, im lio paleen ear je la
˜ ˜
kon men in. 3 Botab Piter ear ro ilo eklejia eo im ro jet me
˜ ˜
˜ ˜ rar ron kon men kein rar ka-
ba nane: “Anenaios, etke Setan
˜
ear kaperan eok bwe kwon riab nooj mijak.
˜ ˜ ˜ ˜
nae jetob kwojarjar1 im nooje  12 Innem rijjilok ro rar won-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jet iaan toprak ko kwaar loi jan maan  lok  wot im kom man  elon
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kar bwidej eo? 4 Toon wot an menin kabwilonlon im koka l-
˜
kar bwidej eo pad ippam,  kar le ko ibwiljin armej ro, im re-
˜ ˜ ˜ ˜
baj am wot, ejjab ke? Im alikin kon aolep kweilok  ippan doon
˜ ˜ ˜
am kar wiakake, toprak eo kar ilo Ettonaak eo an Solomon.
˜
am wot, ejjab ke? Innem etke
˜ ˜ 13 Mool  bwe ro jet rar jab pe-
kwaar peek ilo buruom nan ˜ ˜
˜ ran in koba lok  ippaer, botab
kom man  jerbal rot in? Kwaar ˜
˜ ˜ ear lap an armej ro nobar ri-
riab nan Anij, im jab nan ar-
˜ ˜ ka loor ro. 14 Ejjab men in
mej.” 5 Ke Anenaios ear ron ˜ ˜ ˜ ˜
wot, ak ear lon lok  wot oran
naan kein, ear okjak im mej, im ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ro rar tomak ilo Irooj, kora im
aolep armej ro rar ron kon men em maan  jimor.  15 Armej ro
in rar kanooj mijak. 6 Innem ˜ ˜ ˜
˜ ˜ rar boktok ri-naninmej ro nan
likao ro rar jutak im kutimi kon ˜
˜ ia lleplep ko im kobabuuki er
m ottan nuknuk, im kotake na- ˜
˜ ioon men ko kinier, konke
boj lok  im kalibwini. ˜ ˜
˜ ˜ rar kojatdikdik bwe ne Piter
7 Enanin 3 awa tokalik, lio ˜
˜ ˜ enaaj etal ijo lok,  annanin ema-
paleen ear de lo ntok ak ejaje ˜
˜ ron jejjete lok  er bwe ren mour.
kon men eo ear wa lok. ˜ ˜  8 In-
5:9 1 Ak “kajoor.” Lale “Jetob kwojar-
˜
5:3 1 Ak “kajoor eo an Anij.” Lale “Je- jar” ilo Kome le le Ko. 2 Lale “Jeova” ilo
˜ ˜ ˜ ˜
tob kwojarjar” ilo Kome le le Ko. Kome le le Ko.
JERBAL 5:16-32 240
˜ ˜
16 Bareinwot, ear jab jem lok  tampe l eo im burij ro reutiej
˜ ˜
an jarlepju in armej ro jan jikin rar ron men kein, rar lokjenaer 
˜ ˜
ko ipe laakin Jerusalem boktok kon aer jaje ta eo enaaj wa lok. 
˜ ˜ ˜
ri-naninmej ro im ro jetob ko 25 Botab juon armej ear itok
˜ ˜ ˜
rettoon1 rar mok  na  ippaer, im im ba nan er: “L omaro  komar 
˜
er aolep rar mour. kalbuuji er repad ilo tampe l en, 
˜ ˜
17 Kon men in, burij lap lap rej jutak im katakin armej ie.”
˜
eo im aolep ro rej rejetake me 26 Innem eo ej bok eddon tam-
˜
rej uwaan Saddusi ro, rar ju- pe l eo ear anin ri-waj ro an bwe
˜ ˜ ˜ ˜
tak kon an lap aer ebbanban, ren boktok rijjilok ro, botab rar
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
18 im rar jibwe rijjilok ro im jab laj nan er kon aer mijak ne
˜ ˜
kalbuuji er. 19 Botab ilo bo- armej ro rokade er.
˜ ˜ ˜
non eo, enje l eo an Jeova1 ear 27 Rar boktok er im kaju-
˜ ˜ ˜ tak er imaan  ro uwaan Im- 
kope l lok  kojam ko ilo jikin kal- ˜
˜ on Ekajet eo E lap an ri-Ju,
buuj eo, im ear kadiwoj er im ˜
ba: 20 “Komwin  etal nan tam-
˜ im burij lap lap eo 28 ear ba
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
pe l en im wonmaan  lok wot im nan er: “Komar lukkuun jiron
˜ ˜ kom bwe komwin  jab bar kata-
kwa lok  nan armej ro kon en- ˜ ˜
˜ kin armej ro kon at in, ak
naan˜ eo kon mour eo ej itok.” ˜ ˜
˜ lale m ok, em oj ami koobrak ao-
21 Alikin aer ron men in, rar ˜
˜ lepen Jerusalem kon katak ko
de lo ne lok  tampe l eo ke ej jo- ˜
raantak im jino katakin ar- ami, im komij  kate kom nan na- 
˜ ˜ ˜ ˜
ruem kon botoktokin em maan 
mej ro. ˜
˜ ˜ in.” 29 Innem Piter im rijjilok
Ilo tore in, burij lap lap eo ˜
˜ ˜ ro jet rar uwaak im ba: “Komij
im armej ro ippan rar kurtok aikuj pokake Anij1 im jab ar-
˜
ro uwaan Im on Ekajet eo E lap mej. 30 Anij eo an ro jim- 
˜ ˜
an ri-Ju1 im aolep ri-tol ro an maad ear kojerkak Jesus, eo
˜
ri-Israel ro, innem rar ijjilok lok  komar  mane im totoiki ilo ju-
˜ ˜
nan jikin kalbuuj eo bwe ren ron a la l.1 31 Anij ear kautie-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
boktok rijjilok ro nan ippaer. je na  ituanbwijmaronin pein
˜
22 Ak ke ri-waj ro rar topar lok  bwe en ri-Tol eo E lap im ri-
˜
˜
im on kalbuuj eo, rar jab lo er. Lom  o or,  bwe ri-Israel ren ma-
˜ ˜ ˜
Kon men in, rar ro ol  im ba nan ron uke lok  im Anij en jo lok  aer
˜ ˜ ˜ ˜
er: 23 “Im on kalbuuj en eluk- bod. 32 Komij ri-kamool  kon
kuun lak im ri-waj ran rej jutak ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ men kein, kom im jetob kwojar-
inabojin kojam kan,  ak ke kom- ˜
˜ jar,1 eo Anij ej le loke  nan ro rej
ar kope l loke  ejje lok  armej ilo- pokake e.”2
˜
waan.” 24 Ke eo ej bok eddon ˜ ˜
˜ ˜ 5:29 1 Ak “pokake Anij ainwot juon
5:16 1 Ilo kajin Grik, men in ej jiton- ˜ ˜
ri-tol.” 5:30 1 Ak “wojke.” 5:32 1 Ak
˜ ˜ ˜
 nan enje l ro renana. 5:19 1 Lale
lok “kajoor eo an Anij.” Lale “Jetob kwojar-
˜ ˜
“Jeova” ilo Kome le le Ko. 5:21 1 Kajin jar” ilo Kome le le Ko. 2 Me le lein, poka-
˜ ˜ ˜
Grik, “Sanhedrin.” ke e ainwot juon ri-tol.
241 JERBAL 5:33–6:5
˜ ˜ ˜ ˜
33 Ke rar ron men kein, rar bwe ren bojrak jan aer kono-
˜ ˜
lukkuun illu im rar konaan  man  no ilo etan Jesus, im rar karo-
˜ ˜
rijjilok ro. 34 Botab juon Pa- lok er.
˜ ˜
risi1 etan Gameliel ear jutak-
˜ 41 Innem rar diwoj lok  jan ip-
tok jan ibwiljin ro uwaan Im-  ˜ ˜
˜ pan ro uwaan Im on Ekajet eo
on Ekajet eo E lap an ri-Ju ˜ ˜ ˜
˜ E lap an ri-Ju, botab rar m on o-
im ba bwe ren kadiwoj rijji- ˜ ˜ ˜
˜ n o konke rar bok jeraam man 
lok ro iumwin  jidik iien. Lein  ˜ ˜ ˜ ˜
eo nan entaan kon at eo etan
ear juon ri-kaki in Kien eo im Jesus. 42 Im raan otemjej rar
e lap an aolep armej ro kau- ˜ ˜
˜ wonmaan  lok  wot im jab ebbeer
tieje. 35 Ear ba nan er: “Em-  ˜
ilo aer katakin im kwa lok  kon
maan  in Israel ran,  komwin  ka- ˜
˜ ˜ ennaan eo em man  kon Christ,
nooj in lomnak  mokta
 jan ami ˜
˜ ˜ ˜ Jesus, ilo tampe l eo im jan em
kom mane  jabdew ˜
˜ ˜ ot men nan ˜ nan em. 
˜ ˜ ˜
36 Nan waanjonak,
6
lomarein.  Ilo tore eo ke ear lon lok 
˜
ilo iien ko remoot lok,  ekar wor oran ri-ka loor ro, ri-Ju ro
juon em maan  etan Tudas im me rej kajin Grik rar ellotaa-
ear make ba bwe e juon ri-utiej, ne ri-Ju ro me rej kajin Hibru.
˜ ˜
im enanin 400 em maan  rar ko- Unin ej konke ilo iien ajej ko
˜ ˜
ba lok  ippan. Botab jet armej ilo kajjojo raan, rar jab le lok 
rar man  lein, im aolep ro rar ˜ ˜ ˜
˜ ˜ koj ko an kora ro rej ka-
loore˜ rar ejjeploklok im jako. ˜ ˜
˜ jin Grik me emej lomaro  pa-
37 Alikin lein, ilo kar iien bon- ˜ ˜
˜ ˜ leer. 2 Kon men in, rijjilok ro
bon eo, ekar bar wor juon em-  12 rar kakobaiktok aolep ri-
˜ ˜
maan  jan Galili etan Judas, im ka loor ro im rar ba nan er:
˜ ˜ ˜ ˜
ear kareel elon armej bwe ren “Ejjab jimwe1  nan am ilok  jan
loore. Lein  ebar jako, im ao- ˜
˜ naanin Anij2 bwe komin ajej
lep ro rar loore rar ejjeplok- ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ m ona ilo tebo l. 3 Kon men in,
lok. 38 Kon wot waween kein, ˜ ˜
˜ ro jeim im jatim, komwin  kaa-
ij jiron kom bwe komwin  jab ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ lot jimjuon em maan  jan ibwil-
kom man  jabdewot nan lomare-  jimi me em man  etaer im rob-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
in, botab komwin  karo lok  er, rak kon malotlot im jetob
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
konke ne karok in ak jerbal in kwojarjar.1 Innem kom naaj ji-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ej jan armej, innem enaaj jako. ton er nan bok eddon jerbal
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
39 Botab e lanne ej jan Anij, in eaorok. 4 Botab kom naaj
kom ban anjo ioer. Ejjab men in ˜ ˜
˜ ˜ kojerbal iien ko am nan jar
wot, ak bolen kom naaj oktak ˜
˜ im katakin kon naanin Anij.”
im jumaik  Anij.” 40 Kon men 5 Innem ear em man  men in
˜
in, rar ronjake men ko ear ba
6:2 1 Ak “ejjab jimwe
 ˜
imaan

˜
mejan ˜
im rar kade lo ntok rijjilok ro im ˜ ˜ ˜
˜ Anij.” 2 Ak “bojrak jan am katakin kon ˜
den lok1  er, innem rar jiron er
naanin Anij.” 6:3 1 Ak “kajoor eo an
˜ ˜ ˜ ˜
5:34 1 Lale “Parisi” ilo Kome le le Ko. Anij.” Lale “Jetob kwojarjar” ilo Kome-
5:40 1 Ak “man.”
 le le Ko.
JERBAL 6:6–7:5 242
˜ ˜
ippan aolep ri-ka loor ro, im rar E lap an ri-Ju.1 13 Im rar bok-
˜ ˜ ˜
kaalot Stipen, juon em maan  tok jet aer ri-kamool  bwe ren
˜ ˜ ˜
eo eobrak kon tomak im jetob riab nae  e im ba: “Lein  ejjab
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kwojarjar.1 Rar bar kaalot Pi- bojrak jan an konono nae  tam-
˜
lip, Prokoros, Nikenor, Taimon, pe l eo an ˜ Anij im ˜ nae  Kien
˜
Parminas, im Nikolas, juon ri- eo. 14 Nan waanjonak, komar
˜ ˜
Antiok me ear oktak nan ka- ron an ba bwe Jesus ri-Nazeret
˜ ˜
bun eo an ri-Ju. 6 Rar boktok enaaj rupe tampe l eo im enaaj
˜ ˜ ˜
em maan  rein nan ippan rijjilok ukote manit  ko Moses ear litok
˜ ˜ ˜
ro, innem alikin aer jare er, rar nan koj.”
˜
likut peier ioer. 15 Innem ke aolep ro rej jijet
˜
7 Innem naanin Anij ear ajee- ilo Im on Ekajet eo E lap an ri-Ju
˜ ˜ ˜
ded lok  wot im ear lukkuun lon- rej kalimjeke Stipen, rar lo bwe
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lok  wot oran ri-ka loor ro ilo Je- mejan ej ainwot mejan enje l.
˜ ˜
rusalem, im juon jarlepju e lap in
˜
burij rar oktak im ruttomak.
˜ ˜
˜
7 Botab burij lap lap eo ear
ba: “Mool  ke men kein rej
8 Stipen ear obrak kon jouj ba?” 2 Innem Stipen ear uw-
˜ ˜
eo an Anij im kon kajoor, im aak im ba: “Em maan  ran jeiu im
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ear kom man  menin kabwilon- jatu im jema, komwin  ronjake.
˜ ˜ ˜
lon ko re l lap im koka l le ko ib- Anij, eo eaiboojoj, ear wa lok- 
˜ ˜
wiljin armej ro. 9 Botab jet lok  nan Ebream, eo jim maad,  ke
˜ ˜
em maan  jan doulul eo etan Im-  ear pad ilo Mesopotemia mokta 
˜ ˜ ˜ ˜
on Kabun eo an ri-Anemkwoj, jan an ilok  im jokwe ilo Heran,
˜ ˜ ˜
ekoba jet jan Sairine, Alexan- 3 im ear ba nane: ‘Kwon ilok 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
dria, Silisia, im Eijia1 rar won- jan anin aneem im jan ro nu-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
maantak
 bwe ren akwaal ippan kum im etal nan aneo inaaj
˜
Stipen. 10 Ijoke rar jab ma- kwa lok  nan kwe.’ 4 Innem ear
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ron jumaiki  Stipen konke ear ilok  jan aneo aneen ri-Kaldia
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
konono ilo malotlot im kon im ear etal im jokwe ilo Heran.
˜ ˜ ˜ ˜
an jetob kwojarjar1 kar jipa- Im alikin an kar jeman mej ilo
˜ ˜ ˜
ne. 11 Kon men in, rar kareel ijin, Anij ear kom man  bwe en
˜
jet em maan  ilo ittino bwe ren itok im jokwe ilo anin komij 
˜ ˜ ˜
ba: “Komar ron an lein kwa lok  jokwe ie kiio. 5 Anij ear jab
˜ ˜
naan ko relukkuun nana nae  le lok  jabdewot jikin ilo aneo
˜ ˜
Moses im Anij.” 12 Innem rar nane, jonan ear jab le lok  ji-
˜ ˜ ˜
kairuj armej ro, ri-tol ro, im dik bwidej bokan wot juon ne.
˜ ˜ ˜
skraib ro, im rar itok nan ippan Botab Anij ear kallimur  bwe
˜ ˜ ˜
ilo jidimkij im rar kajju jibwe enaaj le lok  aneo nane im toka-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
im bok loke  nan Im on Ekajet eo lik nan eo nejin1 ainwot juon
˜ ˜ ˜
menin jolot, mene ejjanin kar
6:5, 10 1 Ak “kajoor eo an Anij.” Lale
˜ ˜ ˜
“Jetob kwojarjar” ilo Kome le le Ko. 6:12 1 Kajin Grik, “Sanhedrin.” 7:5
˜
6:9 1 Lale “Eijia” ilo Kome le le Ko. 1 Kajin Grik, “ineen.”
243 JERBAL 7:6-23
˜ ˜
wor nejin ilo tore in. 6 Bar- eo kein kajuon. 13 Ilo iien eo
˜ ˜ ˜
einwot, Anij ear ba nane bwe kein karuo ke rar etal nan Ijipt,
˜ ˜
ro nejin1 renaaj ruwamaejet ilo Josep ear kwa lok  e make nan
˜ ˜˜
juon aelon ejjab jikier im armej lomaro  jein im jatin, im Pero
˜ ˜ ˜ ˜
ro renaaj komakokoiki ear kiio je la kon baamle  er im  eo an
˜ ˜ ˜
kaentaan er2 iumwin Josep. 14 Kon men in, Josep  400 iio.
˜
7 Im Anij ear ba, ‘Inaaj ekaje- ear ijjilok lok  ennaan bwe ren
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
te aelon eo renaaj ri-komakoko boktok jeman im aolep ro ilo 
˜ ˜
ie, im alikin men kein, renaaj baamle  eo an jan Kenan, oraer
˜ aolep ej 75. 15 Innem Jekob ˜ ˜ ˜
diwoj lok  im kabun nan na ilo ˜ ˜
˜ ear em mak  ut lok  nan Ijipt, im
anin.’
˜ ˜
8 “Bareinwot, ear kom mane ear mej ie, im ro jim maad  ˜
 rar
˜
bar mej ie. 16 Botab rar bok ˜ ˜
juon bujen ippan Ebream kon ˜ ˜ ˜
er nan Sikem nan lob eo Eb- ˜
mwij  mwij,1
 im ekar wor juon ˜ ˜ ˜
ream ear wiaiki kon jaan jel- ˜
nejin etan Aisak, im ear kom- ˜ ˜ 
man  bwe en mwij ba jan lomaro  mwij
  ilo raan nejin Hemor ilo
Sikem. ˜
eo kein karalitok, im Aisak ear
˜ 17 “Ke ear epaaktok iien eo
jeman Jekob,2 im Jekob ear je- ˜
˜ ˜ bwe en jejjet kutien kallimur  eo
man lomaro  jeban bwij ko 12. ˜ ˜ ˜
˜
9 Im lomaro an Anij nan Ebream, ear lon lok
 ˜ jeban bwij ko rar 
ebbanbane Josep im rar wia- wot oran ri-Israel ro ilo Ijipt,
˜ ˜
kake nan Ijipt, ijoke Anij ear 18 mae  tore eo ear wa lok  juon
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
pad ippan, 10 im ear lom kiin ekaal ilo Ijipt, eo ear
˜  o o-  ˜
˜ jaje kon Josep. 19 Kiin in ear ˜
rene jan aolep men ko ear en-
mo  ne  armej ro ad im ear iuu- ˜
taan kaki, im ear le lok  nane ˜
˜ ˜ ˜ ni ro jim maad ˜  bwe ren ilok  jan
malotlot im kom man ˜ ˜  bwe Pero,
˜ ninnin ko nejier bwe ren jab
kiin eo an Ijipt, en kwa lok  ˜
˜ mour. 20 Ilo tore in, Moses ˜ ˜ ˜
jouj nane. Im Pero ear kaalote ˜
˜
ear lotak im ear kanooj wulio1
bwe en tol ilo Ijipt im aolepen ˜
imaan ˜
 ˜
mejan Anij. Jinen im je-
mweo  im on. 11 Botab ear wa-˜ ˜ ˜
˜ ˜
man rar lale2 iumwin  jilu allon
lok  juon nuta ilo aolepen Ijipt ˜
ilo mweo  imweer.  ˜ 21 Botab
im Kenan, im ear juon iien en- ˜
taan e lap im ro jim maad ke rar ilok   jane, lio nejin Pero
rar jab
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
maron in ellolo kijeer nan jidik. ear boke im lale ainwot ne luk-
kuun nejin. 22 Innem Moses ˜ ˜
12 Ak Jekob ear ron bwe ewor ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ear bok je la lokje  n ko rem man- 
m ona1 ilo Ijipt, innem ear jil-
tata ilo Ijipt. Ilo mool, ˜  ear juon
kin lok  ro jim maad,  enin ej iien ˜
eo ekajoor ilo naan im ilo kom- 
7:6 1 Kajin Grik, “ineen.” 2 Ak “nana man  ko an.
˜ ˜ ˜
aer kom man
 nan er.” 7:8 1 Lale “Mwij-
 23 “Ke ear 40 an iio, ejiktok
˜ ˜
mwij”
 ilo Kome le le Ko. 2 Ak emaron,
˜ ˜
“ear bar kom mane
 men in nan Jekob.” 7:20 1 Kajin Grik, “aiboojoj.” 2 Ak
˜ ˜
7:12 1 Ak “ewor grain.” “kokkaajiririki.”
JERBAL 7:24-40 244
˜ ˜
lomnak  in ilo buruon1 bwe en en lale. 33 Innem Jeova1 ear
˜ ˜ ˜
lo lok2  ri-Israel ro jein im ja- ba nane: ‘Kwon utuk juuj kane 
˜ ˜
tin. 24 Ke ear lo an juon ri- jan neem bwe eokkwojarjar ije-
˜ ˜ ˜
Ijipt nana an kom man  nan juon ne  kwoj jutak ie. 34 Iar loe
˜ ˜ ˜
iaaer, ear jipane ri-Israel eo im an nana aer kom man  nan ar-
˜ ˜ ˜
ear idenone  nane ilo an kar mej ro ao ilo Ijipt, im iar ron
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
man  ri-Ijipt eo. 25 Ear lom- ainikien aer innur kon aer en-
nak  bwe ro jein im jatin re- taan, im iar wanla ltak bwe in
˜ ˜
naaj kile bwe Anij ej lom  o oren  iton lom  o oren  er. Kwon itok
˜ ˜ ˜
er ilo an kojerbale, botab rar im inaaj jilkin lok  eok nan Ijipt.’
˜ ˜ ˜ ˜
jab bok lomnak  in. 26 Raan 35 Enin ej Moses eo rar kojek-
˜ ˜
eo tok juon, ear lo an ruo ri- do one  im ba nane: ‘Won ear ji-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Israel ire, im ear kajjion in ton eok bwe kwon ri-tol im ri-
˜ ˜ ˜ ˜
kom man  aenom man  ikotaerro ekajet?’ Botab e eo Anij ear
˜ ˜
im ba: ‘L oma,  komiro ej jem- jilkin loke  bwe en ri-tol im ri-
jein jemjati. Etke komiro ej lom  o or,  ikijjeen enje l eo ear
˜ ˜ ˜
ire?’ 27 Botab eo ear nana an wa lok  lok  nane ilo wojke eo
˜ ˜ ˜
kom man  nan eo juon ear iuuni- eurur. 36 Em maan  in ear tol
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lok  Moses im ba: ‘Won ear jiton er jan Ijipt, ear kom man  elon
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
eok bwe kwon ri-tol im ri-ekajet menin kabwilonlon ko im ko-
˜ ˜ ˜ ˜
nan kom? 28 Ta kwoj iton bar ka l le ko ilo Ijipt kab ilo Loma- 
˜ ˜ ˜ ˜
man  na ainwot am kar man  ri- lo Ekilmir, im ilo ane jemaden 
˜
Ijipt eo inne ke?’ 29 Ke Moses iumwin  40 iio.
˜ ˜ ˜
ear ron men in, ear ko nan Mi-
˜ ˜ 37 “Enin ej Moses eo ear
dian im jokwe ie ainwot juon ˜ ˜
˜ ˜ konnaan nan ro nejin Israel im
ruwamaejet, im ke ear pad ijin, ˜ ˜ ˜
˜ ba: ‘Anij enaaj kaalot juon ami
ear wor˜ ruo nejin laddik. ˜ ˜ ˜ ˜
ri-kanaan ainwot na jan ibwil-
˜
30 “Alikin 40 iio, juon en- jin ro jeimi im jatimi.’ 38 E eo
˜ ˜ ˜ ˜
je l ear wa lok  lok  nane jan juon ear pad ippan armej in Israel
˜ ˜ ˜
urur ilo juon wojke ebwil ilo ilo ane jemaden,  ear pad ijin ip-
˜ ˜ ˜
ane jemaden  eo iturin To l Sai- pan ro jim maad  im ippan en-
˜ ˜
nai. 31 Ke Moses ear lo men je l eo ear konnaan nane ilo To l
˜ ˜ ˜ ˜
in, ear kanooj in bwilon. Bo- Sainai. Ear bok naan ko re-
˜ ˜
tab ke ear kepaake lok  bwe en mour1 im rekkwojarjar jan Anij
˜ ˜ ˜
lukkuun lale, ear ron˜ ainikien im litok nan koj. 39 Ro jim- 
an Jeova1 ba: 32 ‘Na ij Anij maad  rar makoko  in pokake
˜
an ro jim maa  m,  Anij eo an Eb- em maan  in im rar kojekdo o- 
˜ ˜
ream, Aisak, im Jekob.’ Moses ne, im ilo burueer rar konaan 
˜ ˜
ear jino wudiddid im ear mi- ro ol  nan Ijipt, 40 im rar ba
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jak in wonmaan  lok  wot bwe nan Aron: ‘Kwon kom man  ad
˜ ˜
7:23 1 Ak “ear pepe.” 2 Ak “iton lale.” 7:38 1 Me le lein, naan ko rej nan inde-
˜
7:31, 33 1 Lale “Jeova” ilo Kome le le Ko. eo, reban jako, im rekeiie.
245 JERBAL 7:41-56
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
anij bwe ren tol koj, konke jej- jeraam man  eo nan kalok juon
˜ ˜ ˜
jab je la ta in ewa lok  nan Moses, jikin jokwe nan Anij eo an
˜ ˜ ˜ ˜
leo ear tol tok koj jan Ijipt.’ Jekob. 47 Botab Solomon eo
˜ ˜
41 Innem ilo tore kein rar ear kaloke mweo,  ejjab Devid.
˜
kom mane  juon koon in kau im 48 Ijoke, Eo Eutiejtata ejjab
˜ ˜ ˜ ˜
rar boktok menin joortak nan jokwe ilo m oko kom manin  pein
˜ ˜ ˜
ekjab in, im rar jino aer m o- armej, ainwot an ri-kanaan eo
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
n on o kon men in rar kom ma-  kar ba: 49 ‘Lan ej ao turoon,
˜ ˜ ˜
ne kon peier. 42 Kon men in, im la l ej eran neo. Kain em
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Anij ear e l lok  jan er im kot- rot kom naaj kaloke nan na?
˜ ˜
lok  bwe ren kabun nan men ko Jeova1 ej ba. Ak˜ ewi jikin kak-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ilan, ainwot an bok eo an ri- kije in ao? 50 Na eo iar kom- 
˜ ˜
Kanaan ro ba: ‘Kom armej in mani
 aolep men kein kon peiu,
Israel, ke komar  aje lok  menin ejjab ke?’
joortak ko ami im menin ka-
˜ 51 “Kom armej penawiia im
tok ko ami iumwin  40 iio ilo ˜ ˜
˜ ˜ komij  janin mwij  mwij  ilo buruo-
ane jemaden,  ejjab na eo kom-  ˜ ˜
˜ ˜ mi im ilo lojil  numi. Aolep iien
ar kom mane  men kein nane. ˜ ˜
˜ komij  jumaiki  jetob kwojar-
43 Komar  itoitak kake im on ˜
˜ ˜ jar,1 komij  kom mani  ejja men
koppad eo an Molok im anna- ˜ ˜
˜ ko wot ro jim mami  rar kom- 
˜
nin iju eo an anij eo etan Ri-
˜ mani.
 52 Ewor ke juon iaan
pan, komar  kom mani  ekjab ri-kanaan ro im ro jim mami  rar
˜ ˜ ˜
kein bwe komwin  kabun nani. jab kaentaan er? Rar man  ro
˜ ˜
Kon men in, inaaj jilkin lok  kom rar kwa lok  kon itok eo an eo
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nan jikin ko retto lok  jan Babi- ewanok, eo ej kab m oj ami ke-
˜ ˜ ˜
lon ainwot ro rejipokwe.’  take im mane.  53 Komar  bok
˜ ˜ ˜ ˜
44 “Im on koppad in kamool  Kien eo Anij ear lewaj nan kom
˜ ˜ ˜
eo1 ear pad ippan ro jim maad  ikijjeen enje l ro, botab komar 
˜
ilo ane jemaden.  Anij ear ji- jab loore.”
˜ ˜ ˜
ron Moses bwe en kaloke ek-
˜ ˜ 54 Ke rar ron men kein,
kar nan jonak eo ear loe. ˜ ˜ ˜ ˜
˜ rar kutoto ilo burueer im rar
45 Innem tokalik, ro jim maad  ˜
˜ ˜ ˜ jino kij dekein nier ke rar
˜ ˜
rar boke ippaer im bok loke
˜ ˜

˜
ke reilok  nane. 55 Botab Stipen
rar etal ippan Joshua nan aneo ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ear obrak kon jetob kwojar-
aneen ri-aelon ko, ro Anij ear ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ jar,1 im ear reilon lok  nan lan
kadiwoj lok  er jan imaan  mejan im lo aiboojoj eo an Anij im
˜ ˜
ro jim maad,  im ear padwot ijo an Jesus jutak ituanbwijmaro-
˜ ˜ ˜
nan tore ko an Devid. 46 Anij nin pein Anij, 56 im ear ba:
˜ ˜
ear kwa lok  jouj nan Devid im “Ij lo an lan pe l lok  im an Nejin
˜ ˜
Devid ear kajjitok bwe en bok ˜
7:49 1 Lale “Jeova” ilo Kome le le Ko.
˜ ˜ ˜
7:44 1 Me le lein, “Im on koppad eo an 7:51, 55 1 Ak “kajoor eo an Anij.” Lale
˜ ˜ ˜
Anij.” “Jetob kwojarjar” ilo Kome le le Ko.
JERBAL 7:57–8:13 246
˜
armej1 jutak ituanbwijmaronin nin Anij. 5 Innem Pilip ear
˜ ˜
pein Anij.” 57 Kon men in, etal nan Sameria1 im jino kwa-
˜ ˜ ˜ ˜
rar pinej lojil  nier kon peier im lok  nan armej ro ie kon Christ.
˜ ˜
rar komaat jonan ainikieer im 6 Jarlepju in armej ro rar luk-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lam oj im jimor  ettor lok  nan ip- kuun ronjake Pilip, rar ronjake
˜ ˜ ˜
pan. 58 Innem alikin aer kar im lale an kom mani  menin bwi-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kadiwoj lok  nan nabojin jikin lon1 ko. 7 Jetob ko rettoon
˜ ˜ ˜
eo, rar jino kade. Ri-kamool  ro rar mok  na  ippan elon iaan ar-
˜ ˜ ˜ ˜
me rar riab rar likuti kopa ko mej ro, im jetob kein rar lam oj
˜
aer iturin neen juon likao etan kon juon ainikien e lap ke rar di-
˜ ˜
Saul. 59 Im ke rar kade Sti- woj lok  jan armej rein. Barein-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
pen, ear ba naan kein: “Irooj wot, elon ro rar jaje mak  utkut
˜ ˜
Jesus, ij lewaj mour1 e ao nan im ro rar jaje etetal rar mour
˜ ˜ ˜ ˜
kwe.” 60 Innem ear bukwelo- jan naninmej kein aer. 8 Kon
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lo im lam oj kon juon ainikien men in, ekar lap lanlon ilo ji-
e lap im ba: “Jeova,1 jab˜ na-  kin in.
˜ ˜
rueer kon jerawiwi in.” Alikin 9 Ekar wor juon em maan  ijin
an ba men in, ear mej.2 ˜ ˜ ˜
etan Saimon, eo ekon je la ji-
˜ ˜
8 Saul ear rejetake an armej
ro mane 
˜
Stipen.
baiin im kabwilon armej in
Sameria. Lein 
˜
ekon ba bwe
˜ ˜
Jino jan kar raan eo, e lap aer e juon eo e lap maron ippan.
˜ ˜
kar kaentaan eklejia eo ilo Je- 10 Aolep armej ro, jan eo et-
˜ ˜ ˜ ˜
rusalem. Aolep ruttomak ro rar tatata nan eo eutiejtata, re-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ejjeploklok nan jikin ko ilo Ju- kon ronjake lein im ba: “Em- 
˜ maan
 in ej Kajoor eo an Anij,
dia im Sameria, ijellokun  wot ˜
˜ Kajoor eo E lap.” 11 Kon men
rijjilok ro. 2 Jet em maan  re- ˜ ˜ ˜
˜ in, rekon ronjake e konke eto
tiljek rar bok Stipen im ka- ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ an kon kabwilon er kon jerba-
libwini, im rar kanooj januti.
˜ lin jibaiin ko an. 12 Ke Pilip
3 Ilo tore in, Saul ear jino kok-  ˜
˜ ˜ ear kwa lok  kon ennaan eo em- 
kure eklejia eo. Ekon ilok  jan ˜ ˜ ˜
˜ ˜ man kon Aelon eo an Anij1 im
em nan em im iper nabojtak ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜
ruttomak ro, em maan  im kora kon etan Jesus Christ nan er,
˜ ˜ ˜
jimor,  im bok lok  er nan kal- rar tomake im peptaij, em maan 
˜ ˜ ˜
buuj. im kora jimor.  13 Saimon ear
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
4 Botab ro rar ejjeploklok bar oktak im juon ruttomak, in-
˜
˜ nem alikin an kar peptaij, ear
rar debloke  aneo im kwa lok  ˜ ˜
˜ ˜ keini an pad ippan Pilip im ear
kon ennaan eo em man  kon naa- ˜ ˜ ˜
˜ kanooj bwilon ke ej lo koka l le
7:56 1 Lale “Nejin armej” ilo Kome le-
˜
le Ko. 7:59 1 Naan eo ilo kajin Grik ej 8:5 1 Ak emaron, “juon jikin ilo Same-
˜ ˜
pneuMma. Lale “PneuMma” ilo Kome le le ria.” 8:6 1 Kajin Grik, “koka l le.” 8:12
˜ ˜ ˜
Ko. 7:60 1 Lale “Jeova” ilo Kome le le 1 Ak “Kien eo an Anij.” Lale “Aelon eo
˜
Ko. 2 Kajin Grik, “kiki.” an Anij” ilo Kome le le Ko.
247 JERBAL 8:14-31
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ko im menin kabwilonlon ko Pi- nan jerawiwi.” 24 Innem Sai-
˜ ˜ ˜
lip ear kom mani. 
mon ear ba nan erro: “Jouj im
˜ ˜ ˜
14 Ke rijjilok ro ilo Jerusa- jar im akwe lap nan Jeova1 kon
˜ ˜
lem rar ron bwe armej in Same- na bwe men eo komiro kar ba
˜ ˜ ˜
ria rar tomak naanin Anij, rar en jab wa lok  nan na.”
˜ ˜ ˜ ˜
jilkin lok  Piter im Jon nan ippa-25 Kon men in, alikin an
er. 15 Im erro kar etal im jar ˜
˜ kar lot aerro kar kwa lok ˜ ˜  naan ˜
kon er bwe ren bok jetob kwo- ˜ ˜
im konnaan kon naan eo an
˜ ˜ ˜
jarjar1 16 konke ejjanin wor ˜
Jeova,1 rar jino jep laak nan Je-
˜ ˜
iaaer enanin boke, ak rar pep- rusalem im ilo ia l eo aer lok, 
˜ ˜
taij wot ilo etan Irooj Jesus. rar kwa lok  kon ennaan eo em- 
˜ ˜ ˜ ˜
17 Innem erro kar likut peier man  ilo elon iaan bukwon ko
ioer, im armej ro rar jino aer an ri-Sameria ro.
˜ ˜ ˜ ˜
bok jetob kwojarjar.1 26 Botab enje l eo an Jeova1
˜ ˜ ˜
18 Ke Saimon ear lo bwe ar- ear jiron lok  Pilip im ba: “Kwon
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
mej ro rar bok jetob kwojar- jutak im warokean lok  nan ia l
˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜
jar1 kon wot an rijjilok ro likut eo jan Jerusalem nan Geza.”
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
peier ioer, ear le lok (Ia l in ej pad ilo ane jemaden.)  jaan nan  ˜
erro 19 im ba: “Letok maron ˜
27 Kon men in, ear jutak im
˜ ˜ ˜
in nan na bwe in maron le lok etal im ear lo juon ri-utiej1 in 
˜ ˜ ˜ ˜
jetob kwojarjar1 nan jabdewot Itiopia, juon iaan ri-utiej ro an
˜ ˜ ˜
eo ij likut peiu ioon.” 20 Bo- Kandase, lerooj eo an ri-Itiopia. ˜ ˜ ˜
tab Piter ear ba nane: “Jelba Lein
 ej lale aolep jaan ko an le-
˜ ˜ ˜
kane  am ren jako ne kwo-
rooj in im ear etal nan Jerusa-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
naaj jako konke kwoj lomnak lem bwe en kabun, 28 im kiio 
˜ ˜
kwomaron wiaiki menin letok ej jep laak im ej jijet ilo jariot
˜ ˜ ˜ ˜
eo ejje lok  on aan jan Anij kon
˜ ˜ eo waan, im ej kwa lok  ainik-
jaan. 21 Ejje lok  kunaa  m ak
˜ ien an riiti bok eo an ri-kanaan ˜ ˜
am koj ilo men in, konke bu- ˜ ˜
Aiseia. 29 Innem jetob kwo- ˜
ruom ejjab jimwe  ˜
imaan  mejan ˜
˜
jarjar1 ear ba nan Pilip: “Kwon ˜
Anij. 22 Kon men in, kwon
˜ kepaake lok  jariot en.”  30 Pi- ˜
uke lok  jan men in enana kwoj ˜
˜ lip ear ettor iturin lok ˜  wa eo
kom mane,  im kwon akwe lap
˜
˜ im ear ron ainikien an ri-utiej ˜
nan Jeova,1 im bolen enaaj jo-
˜
eo riiti bok eo an ri-kanaan ˜ ˜
lok  am bod kon lomnak ˜  in
˜
Aiseia, im ear ba: “Kwome le le1
enana ilo buruom. 
˜ 23 Ij kile
bwe buruom eobrak kon bai-
˜ ke ta ne  kwoj riiti?” 31 Ear ˜
˜ ˜ ˜ ˜
jin1 im kwoj juon ri-komakoko ba: “Ewi waween ao naaj me-  ˜ ˜
le le ke ejje lok  en ej jipan eo?”
˜ ˜
8:15, 17-19, 29 1 Ak “kajoor eo an Anij.” Innem ear kajjitok ippan Pi-
˜ ˜ ˜ ˜
Lale “Jetob kwojarjar” ilo Kome le le Ko. lip bwe en uwe im jijet ippan.
˜
8:22, 24-26 1 Lale “Jeova” ilo Kome le le
˜ ˜
Ko. 8:23 1 Kajin Grik, “kwe juon dan 8:27 1 Kajin Grik, “eunok.” 8:30 1 Ak
˜ ˜
meo.”
 “Kwoje la.”
JERBAL 8:32–9:10 248
˜ ˜ ˜ ˜
32 Enin ej m ottan eo ilo Jeje ear wonmaan  lok wot im kwa-
˜ ˜ ˜
ko ear riiti: “Rar boktoke ain- lok  kon ennaan eo em man  ilo
˜ ˜ ˜
wot juon jiip eo rej bok lo-  aolep jikin ko mae  tore eo ear
˜
ke bwe ren mane,  im ear jab topar lok  Seseria.
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kope l lok
koon in jiip ikon imaan
˜
 lo niin ainwot an juon
˜ ˜
 me- 9 Botab ear jab bojrak an
Saul konaan
˜
 kaentaan im
˜
˜
jan eo ej mwijbare.  33 Ilo iien man  ri-ka loor ro an Irooj. Kon
eo rar kajooke, rar jab kwa- ˜ ˜ ˜
˜ ˜ men in, ear etal nan ippan bu-
˜
lok  ekajet jimwe
˜
 nane. Kon aer
˜ rij lap lap eo 2 im kajjitok bwe
kar bok mour eo an jan la l in, ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ en jeje lota nan im on kabun ko
won eo enaaj kwa lok  kon ao- ˜ ˜
ilo Damaskos, bwe en maron
lepen tipdikin menmenbwij eo ˜
kalbuuji jabdewot eo ej loe me
an?” ˜ ˜
ej uwaan Ia l Eo im boktoke nan
34 Innem ri-utiej eo ear ba ˜ ˜
˜ ˜ Jerusalem, em maan  im kora ji-
nan Pilip: “Ij akwe lap nan kwe, mor. 
˜ ˜
won in ri-kanaan in ej konnaan
˜ 3 Ke ear etal ilo ia l eo an lok 
kake? Kon e make ke ak bar ˜
im epaake lok  Damaskos, juon
juon em maan?”  35 Im ke Pilip ˜ ˜
˜ meram jan lan ear wa loktok  ilo
ear jino an konnaan, ear jino jidimkij im rome aolepen pe-
˜ ˜ ˜
jan eoon in im ear kwa lok
˜
 nane
˜ laakin, 4 im ear bun na  ioon
kon ennaan eo em man  kon ˜
˜ bwidej im ear ron an juon ai-
Jesus. 36 Ke rar etal wot ilo ˜
˜ nikien ba nane: “Saul, Saul,
˜ ˜ ˜
ia l eo, rar topar lok
˜
 juon jikin etke kwoj kaentaan eo?” 5 Im
ewor lwe ie, im ri-utiej eo ear ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ear kajjitok im ba: “Irooj, ˜ won
ba: “Lale m ok! Ewor dan ijin, kwe?” Ear uwaak: “Na Jesus,
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ta eo ej bobraik eo jan ao pep- eo kwoj kaentaane. 6 Botab
taij?” 37 1—— 38 Innem ear ˜ ˜ ˜
˜ kwon jerkak im iwoj nan ji-
kabojrak jariot eo, im Pilip im kin ne  imaan,  im naaj kwa-
ri-utiej eo rar jimor  to im etal ˜ ˜
˜ ˜ lok nan kwe ta eo kwoj aikuj
˜
nan dan eo, im Pilip ear pep-
˜ ˜ kom mane.”  7 Em maan  ro rar
taiji. 39 Ke rar ato jan dan eo, ˜
˜ ˜ itok ippantok rar jutak ijo im
jetob1 eo an Jeova2 ear m okaj ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ikon, rar bar ron ainikien eo
im tol lok  Pilip jan ijo, im ri- ˜
˜ botab ejje lok  armej en rar loe.
˜
utiej eo ear jab bar loe, botab 8 Saul ear jutak jan la l, im
ke ear ilok  ilo ia l eo an, ear luk- ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ mene epe l lok  mejan botab ej-
kuun m on on o. 40 Ak kon Pi- ˜
˜ je lok  jabdewot men en ema-
lip, ear ilok  nan Ashdod, im ˜ ˜
ron loe. Kon men in, rar jibwe
˜ ˜ ˜
˜ pein im tole lok  nan Damaskos.
8:37 1 Mene ewa lok
 eoon in ilo jet uko-
˜ ˜
kin Baibo l, botab ejjab wa lok
˜ ˜
 ilo elon 9 Innem iumwin  jilu raan, ear
˜ ˜
iaan bok lemlem in etto ko ilo ka- jab maron lo jabdewot, im ear
˜ ˜ ˜
jin Grik. 8:39 1 Ak “kajoor.” Lale “Je- jab m ona im idaak.
˜ ˜ ˜ ˜
tob kwojarjar” ilo Kome le le Ko. 2 Lale 10 Ekar wor juon ri-ka loor
˜ ˜ ˜
“Jeova” ilo Kome le le Ko. ilo Damaskos etan Anenaios,
249 JERBAL 9:11-27
˜ ˜
im Irooj ear ba nane ilo juon pi- ear maron bar lo lokje  n.
 Innem
˜
jen: ˜ “Anenaios!” Im ear ba:
ear jutak im ear etal im peptaij,
˜ ˜ ˜
“Na e Irooj.” 11 Innem Irooj 19 im ear m ona im kajoor lok. 
˜ ˜ ˜
ear ba nane: “Kwon jutak im Ear pad iumwin  jejjo raan ip-
˜ ˜ ˜
etal nan ia l eo etan Jimwe, pan ri-ka loor ro ilo Damaskos,  im
˜ ˜
etal nan mweo 20 im ear kajju ilok im on Judas im  im kwa lok 
pukote juon em maan ˜  ˜ in Tarsus
ilo im on kabun ko bwe Jesus ej ˜
˜
etan Saul. Ej jar ilo tore in, Nejin Anij. 21 Botab aolep ro
12 im ear lo juon em maan ˜ ˜ 
rar ron an konnaan rar lokje- ˜ 
etan Anenaios ilo juon pijen, naer im rar ba: “Ejjab ke em- 
˜ ˜ ˜ ˜
ej de lo n lok maan
  nan ippan im likut
eo in ear kokkure  ro ilo
pein ioon bwe en bar lo lok- ˜ ˜ 
Jerusalem im rej kur at in?1 Ej-
˜ ˜
jen.”  13 Botab Anenaios ear ˜
jab ke unleplep in an itok nan ˜
uwaak im ba: “Irooj, iar ron ijin ej bwe en kalbuuji er im
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jan elon armej kon em maan bok lok  er2 nan burij ro reu- 
˜ ˜
in, im kon aolep men ko renana tiej?” 22 Botab Saul ear ka-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ear kom mani joor lok  nan ri-karejar ro
 wot im ear kabwilon im
˜
am rekkwojarjar ilo Jerusalem. kajooke ri-Ju ro rej jokwe ilo ˜ ˜
14 Ear itok nan ijin im ewor an Damaskos ilo an kar lukkuun
˜
˜ ˜ ˜˜ ˜
malim jan burij ro reutiej nan kamool  nan er bwe Jesus ej ˜ ˜
kalbuuji1 aolep ro rej kur at Christ. ˜
eo etam.”2  15 Botab Irooj ear
˜ ˜ ˜
˜ 23 Elon raan tokalik, ri-Ju ˜ ˜
ba nane: “Kwon etal, konke iar ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ro rar pepe ippan doon nan
kaalot em maan  ˜ in bwe en kwa- ˜
˜ mane,
 ˜ 24 botab Saul ear je la ˜ ˜ ˜
lok kon at eo eta nan ri-aelon ˜ ˜
˜
kon pepe in aer. Bareinwot,
ko im kiin ro im ro nejin Israel. ˜ ˜
rar lukkuun waje kojam ko ilo ˜
16 Inaaj kaalikkar nane aolep ˜ ˜
worwor eo an jikin eo raan im ˜
men ko ej aikuj entaan kaki ˜
˜ ˜ ˜ bon bwe ren jibwe im mane. 
kon wot at eo eta.” ˜ ˜
25 Kon men in, ke ear bon ri-
˜ ˜
17 Kon men in, Anenaios ˜
ka loor ro rar boke im doorla l- ˜
ear ilok  im de lo n ilo mweo,  ˜ im
˜ lok ilo juon iep jan juon jikin
ear likut pein ioon Saul im ba: ˜ ˜
epe l lok ˜  ilo worwor eo.
“Saul, jatu, Irooj Jesus, eo ear ˜
wa lok
˜
 nan kwe ilo ia l eo am 26 Ke ear topar lok  Jerusa-
˜ ˜ ˜ ˜
tok, ear jilkintok eo bwe kwon lem, ear kajjion koba lok  ippan
˜ ˜
maron in bar lo lokje ri-ka loor ro botab er aolep rar  n im obrak
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kon jetob kwojarjar.”1 18 Ilo mijake konke rar jab tomak
˜ ˜ ˜ ˜
iien eo wot, jet men ainwot ki- bwe e juon ri-ka loor. 27 Kon
men in, Barnebas ear itok ˜ ˜ ˜
lin ek rar wotlok ˜  jan mejan, im ˜ ˜
im jipane im bok loke  nan ip-
˜ ˜ ˜ ˜
9:14 1 Kajin Grik, “lukwoj.” 2 Ak “to- pan rijjilok ro, im ear lukkuun
˜
mak ilo at eo etam.”
 9:17 1 Ak “kajoor
˜ ˜ ˜ ˜
eo an Anij.” Lale “Jetob kwojarjar” ilo 9:21 1 Ak “tomak ilo at in?” 2 Kajin
˜ ˜ ˜
Kome le le Ko. Grik, “lukwoj er im tol lok
 er.”
JERBAL 9:28-43 250
˜ ˜
kome le leik er kon an kar Saul ilo Joppa etan Tabita, me le-
˜ ˜
lo Irooj ilo ia l eo an, im bwe lein at in ne jej ukote ej, “Dor-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Irooj ear konnaan nan Saul, im kas.”1 Kora in ear juon eo elon
˜ ˜ ˜
kon an kar konnaan ilo peran jerbal ko rem man  ear kom ma- 
˜ ˜ ˜ ˜
kon etan Jesus ke ear pad ilo ni im ekon le lok  mweien  tur-
˜ ˜ ˜ ˜
Damaskos. 28 Innem ear pad- iamo  nan ro jet. 37 Botab ilo
˜ ˜ ˜ ˜
wot ippaer im ear itoitak ekkar kar tore kein, ear naninmej im
˜ ˜ ˜
nan an konaan1 
ear mej. Kon men in, rar katu- ilo Jerusalem
˜ ˜ ˜ ˜
im konnaan ilo peran kon etan tuuki anbwin eo im kobabuu-
˜ ˜ ˜ ˜
Irooj. 29 Ear konnaan im ko- ki ilo juon ruum ilon. 38 Lid-
˜ ˜ ˜
bouwe  ippan ri-Ju ro rej kono-
da ear pad iturin Joppa, im ke
˜ ˜
no kajin Grik, botab rein rar ri-ka loor ro rar ron bwe Piter
˜ ˜ ˜ ˜
kajjion in mane. 
epad ie, rar jilkin lok 30 Ke rutto-  ruo em- 
˜ ˜ ˜ ˜
mak ro rar je la kon men in, rar maan  nan ippan bwe ren akwe-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
bok loke  nan Seseria im jilkin-
lap nane im ba: “Kwon m okaj
˜ ˜ ˜
loke  nan Tarsus. im itok nan ippem.” 39 Kon
˜ ˜
31 Innem ear wor aenom- men in, Piter ear jutak im etal
˜  ˜
man  ippaer lok.
ilo eklejia eo ilo aolepen  Im ke ear topar lok 
˜ ˜ ˜
Judia im Galili im Sameria. Rut- ijo, rar bok loke  nan ruum eo
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
tomak ro rar kajoor lok, ilon im aolep kora ro emej lo-  im kon
˜ ˜ ˜
aer mour ilo aer mijak Jeova1 maro  paleer rar itok nan ippan
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
im kon jipan eo jan jetob kwo- botab rej jan im kwa lok  nane
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jarjar,2 ear lon lok nuknuk im kopa ko woj Dor-
 wot uwaaer. ˜ ˜
32 Ke Piter ear itoitak ilo kas ear kom mani
˜
 ke ear pad ip-
˜
aolepen jikin eo, ear bar jiba- paer. 40 Im Piter ear kadiwoj
˜
aolep armej ro, im ear bukwe-
dek lok  ro rekkwojarjar1 ilo Lid- ˜ ˜
da. 33 Innem ekar lo juon em- lolo im jar, innem ear oktak lok
˜ ˜  
maan  nan anbwin eo im ba: “Tabita,
ijo etan Aeneas, eo ejaje
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
mak  kwon jerkak!” Innem kora eo
utkut im ralitok de iio in an
˜ ˜ ˜
babu wot ioon kinien. 34 Pi- ear kope l lok  mejan, im ke ear
˜
lo Piter, ear jerkak. 41 Im Pi-
ter ear ba nane: “Aeneas, Jesus
˜
ter ear le lok ˜
 pein im kajutake,
Christ ej komour eok. Kwon ˜ ˜
jerkak im limi men ne im ear kurtok ro rekkwojarjar1  kiniem.” 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Innem ear m okaj im jerkak. im kora ro emej lomaro  paleer
˜
35 Aolep ro rar jokwe ilo Lid- im kwa lok  nan er bwe emour.
˜
da im Saron rar loe em maan 42 Ennaan eo kon men in ear  in,
ajeeded lok ˜  ilo aolepen Joppa,
im rar oktak nan Irooj. ˜ ˜ ˜ ˜
˜
36 Ekar wor juon ri-ka loorim elon rar erom ruttomak
˜ ˜ an Irooj. 43 Innem Piter ear
9:28 1 Kajin Grik, “diwoj de lo n.” 9:31 pad ˜ ˜ ˜
˜ ilo Joppa iumwin  elon raan
1 Lale “Jeova” ilo Kome le le Ko. 2 Ak
˜ ˜
“kajoor eo an.” Lale “Jetob kwojar- 9:36 1 Dorkas ej etan Grik im Tabita ej
˜ ˜ ˜ ˜
jar” ilo Kome le le Ko. 9:32, 41 1 Ak “ri- etan Aramaic, im at kein rej jiton lok

˜ ˜ ˜
ka loor ro.” nan juon kain deer kokora.
251 JERBAL 10:1-17
˜ ˜ ˜
ippan Saimon, juon eo ej kojer- wiljin ri-jerbal ro an, 8 im ear
˜ ˜ ˜
bal kilin menninmour nan kom- kwa lok  men otemjej nan er im 
˜ ˜ ˜
man elon men.1 jilkin lok  er nan Joppa.
˜
10 ˜
9 Raan eo tok juon ke rej
Ekar wor juon em maan
ilo Seseria etan Korni-
˜
etal wot ilo ia l eo aer lok

 im
lios, juon kapen1 in jarin ta- epaake lok  jikin eo, Piter ear
˜ ˜ ˜
rinae  wanlon lok
ilo kumi2 eo an ri-Itali.  nan raan mweo  ke ej
2 Em maan  12 awa jima1 
in ej juon eo etil- ilo raelep bwe en
˜
jek im e im armej ro ilo jar. 10 Botab ear uwetok an
˜ ˜ ˜
mweo
 im on rar aolep mijak
lukkuun kwole im ear konaan 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Anij, im ear le lok m ona. Ke rej kopooj m ona  elon mweien 
˜ ˜
turiamo  ko, ear lo juon pijen. 11 Ear
nan armej ro im ao-
˜
lep iien ear jar im akwe lap nan ˜
lo an lan pe l lok  im juon men ˜
Anij. 3 Ke ear 3 awa jima1 ˜ ˜  ali-
ainwot jiit1 kileplep kar jibwe
kin raelep, ear lo juon iaan en- ˜
kona ko eman ie im ej wan-
˜
je l ro an Anij ilo juon pijen, im la ltak nan la l in, 12 im ao-
˜ ˜
ear itok nan ippan im ba: “Kor- ˜
˜ lep kain menninmour ko eman ˜
nilios!” 4 Kornilios ear kalim- ˜
neer, im menninmour ko rej to- ˜ ˜ ˜
jeke im lukkuun lo lno n, im ear balbal, im bao in mejatoto ko
˜ ˜ ˜
kajjitok im ba: “Irooj, ewor ta?” rej pad ioon. 13 Innem juon
˜
Im ear ba nane: “Jar ko am im ˜
ainikien ear ba nane: “Piter,
˜
mweien
 turiamo ˜  ko am rar wan-
˜ ˜ ˜kwon jutak im man ˜  mennin-
lon lok  nan ippan Anij im ej kee- ˜ ˜
mour kane  im kani!” 14 Bo- ˜
memej men kein. 5 Kon men ˜
˜ tab Piter ear ba: “Irooj, ijjamin,
˜ ˜
in, kwon ijjilok lok ˜ ˜
 em maan  nan ˜ ˜ ˜
konke ijjanin kar m ona jabde- ˜
Joppa bwe ren boktok juon em- ˜ ˜ 
wot men emo kane im ettoon.” ˜ ˜ ˜
maan
 etan Saimon, eo rej anin- ˜
˜ 15 Im ainikien eo ear bar kon-
nini im ba Piter. 6 Em maan ˜
naan nane alen eo kein karuo  in
˜ ˜ ˜ ˜
ear lo lok  Saimon im ej jokwe ip-
im ba: “Kwon bojrak jan am
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
pan kiio. Mwee 
ba bwe ettoon men ko em oj n im on Saimon
˜
ej pad iturin lojet 
an Anij karreoiki.” 16 Ainik- im ej juon eo
˜
ej kojerbal kilin menninmour ien eo ear bar wa lok ˜
 alen eo
˜ ˜ ˜ ˜
nan kom man  elon men.” 7 Ali-
kein kajilu, im ilo m okaj, kar
˜
˜ ˜ ˜ ˜
kin wot an kar enje l eo ba men boklon lok  men eo Piter ear loe. ˜
in, ear ilok.  Innem Kornilios ear ˜
˜ 17 Ke Piter ej lokjenaan  wot
kurtok ruo iaan ri-karejar ro an ˜
˜
kon me le lein pijen eo ear loe, ˜
im juon ruttarinae  etiljek jan ib- ˜
em maan  ro Kornilios ear jilkin-
˜ ˜ ˜ ˜
9:43 1 Ej kom man
 leather jan kilin tok er rar kajjitok epad ia mweo 
˜ ˜ ˜
menninmour. 10:1 1 Lein
 ej bok ed- im on Saimon. Innem rar ilok 
˜ ˜ ˜ ˜
don 100 ruttarinae.
 2 Juon kumi ilo im jutak inabojin worwor eo,
jarin tarinae
 eo an Rom im 600 uwaan.
˜ ˜
10:3 1 Kajin Grik, “enanin awa eo kein 10:9 1 Kajin Grik, “enanin awa eo kein
karatimjuon.” kajiljino.” 10:11 1 Ak “ko oj.”

JERBAL 10:18-34 252
˜ ˜ ˜ ˜
18 im rar ikkur lok  im lale ep- konono ippan ilo aer de lo n lok 
˜ ˜ ˜ ˜
ad ke Saimon ilo mweo,  eo rej ilo mweo,  im ear lo bwe elon
˜ ˜ ˜
aninnini im ba Piter. 19 Ke Pi- armej rar kobatok. 28 Innem
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ter ej ko lman lokje  n wot kon pi- ear ba nan er: “Kom kanooj je la
˜ ˜
jen eo, jetob kwojarjar1 ear bwe emo an juon ri-Ju koba lok 
˜ ˜ ˜
ba nane: “Ronjake m ok! Jilu ak kepaake bar juon armej in
˜ ˜ ˜ ˜
en em maan  rej kappukot eok. juon aelon, botab em oj an Anij
˜ ˜ ˜ ˜
20 Kon men in, kwon jutak im kwa lok  nan na bwe in jab wa-
˜ ˜ ˜
wanla l lok  im etal ippaer lok,  im tok jabdewot armej bwe ettoon.
˜ ˜ ˜ ˜
kwon jab pere nan jidik konke 29 Enin unin iar jab makoko  in
˜ ˜ ˜ ˜
na eo iar jilkintok er.” 21 In- itok ke komar  ijjiloktok nan eo
˜ ˜ ˜
nem Piter ear wanla l lok  nan ˜ ip- bwe in itok. Innem kiio ikonaan 
˜ ˜ ˜
pan em maan  ro im ba: “Na eo je la unin ami kar kajjitok bwe
˜
komij  pukote, ewor ta?” 22 Im in itok.”
˜ ˜
reba: “Kornilios ear jilkintok
˜ 30 Innem Kornilios ear ba:
kom, e ej juon kapen in jar- ˜
˜ “Eman raan emoot lok  ilo ejja
in tarinae,  im ej juon eo ewa- ˜ ˜
˜ awa in wot, 3 awa jima1  ali-
nok im ej mijak Anij im eka- ˜
˜ kin raelep, iar jar ilo mwiin  im o
nooj em man  etan ippan aolep im ilo jidimkij juon em maan  eb-
ri-Ju ro. Anij ear jilkin lok  juon ˜ ˜
˜ ˜ bol nuknuk eo an ej jutak ima  o
˜
enje l eokkwojarjar nane im ji-
˜ ˜ ˜ 31 im ba: ‘Kornilios, Anij ear
rone bwe en kur lok  eok nan ˜
˜ ˜ ronjake jar eo am im ear kee-
mwee  n im on bwe en ronjake ta ˜
˜ memej mweien  turiamo  ko am. 
ko kwonaaj ba.” 23 Innem Pi- ˜ ˜ ˜
˜ ˜ 32 Kon men in, kwon ijjilok lok 
ter ear kade lo n er im rar pad ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ nan Joppa im boktok Saimon,
ippan ainwot an ri-lo lok.  ˜ ˜ ˜
eo rej aninnini im ba Piter. Em- 
˜
Raan eo juon, ear jerkak im maan  in ear lo lok  Saimon im
˜ ˜ ˜
ilok  ippaer lok,  im jet iaan em-  ej jokwe ippan ilo mweo  im on.
˜ ˜ ˜ ˜
maan  ro jein im jatin ilo tomak Mwee
 n im on Saimon ej pad itu-
˜ ˜ ˜
jan Joppa rar etal ippan lok.  rin lojet  im ej juon eo ej kojer-
˜ ˜
24 Innem raan eo tok juon ke bal kilin menninmour nan kom- 
˜ ˜ ˜ ˜
rar topar lok  Seseria, Kornilios man  elon men.’ 33 Innem iar
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ear kottar er im em oj an kurtok m okaj im ijjilokwaj armej nan
˜ ˜
ro nukun im ro jeran. 25 Ke ippam,  im kom mool  kon am kar
˜ ˜ ˜
Piter ear de lo n lok,  Kornilios itok. Komar aolep kobatok ijin
˜ ˜ ˜ ˜
ear wonmaiki  im bunpedo itu- imaan  mejan Anij bwe komin
˜
rin neen im kwa lok  kautiej ronjake aolep men ko Jeova1
˜ ˜ ˜ ˜
nane. 26 Botab Piter ear kaju- ear jiron eok bwe kwon ba.”
˜ ˜ ˜
take im ba: “Kwon jutak bwe na 34 Innem Piter ear jino ko-
bar juon armej.” 27 Piter ear
10:30 1 Kajin Grik, “awa eo kein kara-
˜
10:19 1 Ak “kajoor eo an Anij.” Lale “Je- timjuon.” 10:33 1 Lale “Jeova” ilo Ko-
˜ ˜ ˜
tob kwojarjar” ilo Kome le le Ko. me le le Ko.
253 JERBAL 10:35–11:4
˜ ˜ ˜
nono im ba: “Kiio ij kab lukkuun mool  nan er bwe enin armej eo
˜ ˜
me le le bwe Anij ejjab kalijek- Anij ear jitone bwe en ri-ekajet
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lok,  35 botab ilo aelon otem- nan ro remour im nan ro remej.
˜ ˜
jej, ej bunburuon kake jabde-
˜ ˜ 43 Aolep ri-kanaan ro rar kwa-
wot eo ej mijake1 im kom mani  ˜
lok  bwe aolep ro rej likut aer
men ko rejimwe.  36 Ear ijji- ˜
˜ ˜ tomak ilo e, naaj jo lok  jerawiwi
lok lok  ennaan nan ro nejin ˜
˜ ko aer ikijjeen at eo etan.”
˜ ˜ ˜
Israel bwe en kwa lok
˜
 nan er en-
˜ 44 Piter ej konono wot kon
naan eo em man  kon aenom man  ˜ ˜
men kein ak jetob kwojarjar1
ikijjeen Jesus Christ, eo ej Irooj ˜
˜ ear itok ioon aolep ro rej ronja-
nan armej otemjej. 37 Kom ˜
˜ ˜ ke ennaan eo. 45 Innem rut-
je la ta eo kar konnaan kake ˜ ˜
˜ tomak ro2 em oj aer mwij  mwij

ilo aolepen Judia, jino jan kar ˜
˜ me rar itok ippan Piter rar ka-
Galili alikin an kar Jon kwa- ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜ nooj bwilon, konke jetob kwo-
lok  kon peptaij. 38 Men in ej jarjar,1 menin letok eo ejje lok 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kon Jesus, eo ej itok jan Naze- on aan, ear bareinwot itok ioon
˜ ˜ ˜ ˜
ret, im kon an kar Anij kapi- armej in aelon ko. 46 Rar ron
˜ ˜ ˜ ˜
ti1 kon jetob kwojarjar2 im ka- aer konono ilo kajin ko jet1 im
joor, im ear itoitak ilo aolepen ˜
˜ ˜ wujtake Anij. Innem Piter ear
aneo im kom mani  men ko rem-  ˜
˜ ba: 47 “Armej rein rar bok je-
man  im komour aolep armej ro ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜ tob kwojarjar1 ainwot koj, in-
Tepi l ear kaentaan er. Ear ma- ˜
˜ ˜ ˜ nem won ej ba bwe rejjab ma-
ron kom mani  men kein konke ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ron peptaij ilo dan?” 48 Kon
Anij ear pad ippan. 39 Komij ˜
˜ men in, ear jiron er bwe ren
ri-kamool  kon aolep men ko ear
˜ peptaij ilo etan Jesus Christ.
kom mani  ilo ijoko jikin ri-Ju ro ˜ ˜
˜ Innem rar kajjitok bwe en pad
im ilo Jerusalem. Botab armej ˜
ippaer iumwin  jejjo raan.
rein rar mane  ilo aer kar totoi- ˜ ˜ ˜
11
˜ Rijjilok ro im ruttomak
ki ilo juon juron a la l.1 40 Anij ˜
˜ ro ilo Judia rar ron bwe
ear komouri ilo raan eo kein ˜ ˜ ˜
˜ armej in aelon ko rar tomak
kajilu im kot lok  an armej loe, ˜
˜ naanin Anij. 2 Kon men in, ke
41 ijoke ejjab nan aolep armej, ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ Piter ear wanlon lok  nan Je-
botab nan kom, ri-kamool  ro
˜ ˜ rusalem, ro rej rejetake kien eo
me Anij ear jiton er mokta  lok,
 ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ kon mwij  mwij rar ju maiki 
kom ro komar m ona im idaak ˜ ˜
˜ ˜ ˜ 3 im ba: “Kwaar etal nan im on
ippan alikin an kar jerkak jan ˜
˜ ˜
mej. 42 Bareinwot, ear jiron em maan  ro rejjanin mwij
˜ ˜ ˜ ˜
 mwij

˜ ˜ im kwaar m ona ippaer.” 4 In-
kom bwe komin kwa lok  naan ˜
˜ nem Piter ear jino kwa lok  nan
nan armej ro im lukkuun ka-
10:35 1 Ak “kautieje.” 10:38 1 Ak 10:44, 45, 47 1 Ak “kajoor eo an Anij.”
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
“kaalote.” 2 Ak “kajoor eo an.” Lale Lale “Jetob kwojarjar” ilo Kome le le Ko.
˜ ˜ ˜ 10:45 2 Ak “ro retiljek.” 10:46 1 Kajin
“Jetob kwojarjar” ilo Kome le le Ko.
˜ ˜ ˜
10:39 1 Ak “juon wojke.” Grik, “konono kon lo ko.”
JERBAL 11:5-20 254
er tipdikin aolep men ko rar 13 “Innem em maan  eo ear
˜ ˜ ˜
wa lok,  ear ba: ba nan kom kon an kar lo an
˜
5 “Iar pad ilo Joppa im jar, enje l eo jutak ilo mweo
˜ ˜

˜
im- 
˜ on im ba: ‘Kwon ijjilok lok  em- 
innem iar lo juon pijen kon ˜ ˜
˜ ˜ maan  nan Joppa bwe ren bok-
juon men ainwot jiit1 kileplep ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ tok Saimon, eo rej aninnini
ej wanla ltak jan lan im rej ji-
˜ im ba Piter, 14 im enaaj kwa-
bwe kona ko eman ie, im ear ˜ ˜
˜
kajjutok nan ippa. 6 Ke iar lok  nan kwe ewi waween bwe
lukkuun kalimjeke, iar lo men- kwe im aolep ro ilo mwiin 
˜ ˜ ˜ ˜
ninmour ko eman neer, men- im om komwin  maron bok lo- 
˜
ninmour ko rawiia, mennin- mo or.’  15 Botab ke iar jino
˜ ˜ ˜ ˜
mour ko rej tobalbal, im bao konono, jetob kwojarjar1 ear
˜ ˜ ˜
in mejatoto ko. 7 Bareinwot, itok ioer ainwot an kar itok
˜ ˜ iood ilo jinoin. 16 Innem iar
iar ron juon ainikien ej kon-
˜ ˜ keememejtok naan ko an Irooj
naantok nan na im ba: ‘Pi- ˜
˜ ke ekon ba: ‘Jon ear peptai-
ter, kwon jutak im man  men- ˜ ˜
˜ ji armej kon dan ak naaj pep-
ninmour mour kane  im kani!’ ˜ ˜ ˜
˜ ˜
8 Botab iar ba: ‘Irooj, ijjamin, taiji kom kon jetob kwojarjar.’1
˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ 17 Kon men in, e lanne Anij ear
konke ejjanin kar wor men en ˜
˜ ˜ le lok  nan er menin letok in ej-
emo kane ak ettoon me enanin ˜ ˜
˜ ˜ ˜
kar de lo n ilowaan lo niu.’ 9 Ai- je lok  on aan me ekar bar le-
˜ ˜ ˜
˜ ˜ tok nan koj ro rar tomak Irooj
nikien eo jan lan ear bar wa- ˜ ˜
lok
 alen eo kein karuo im ba: Jesus Christ, innem won na
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
‘Kwon bojrak jan am ba bwe et- bwe in iton bobraik1 Anij?”
˜ ˜
toon men ko em oj an Anij 18 Ke rar ron men kein, ear
˜
karreoiki.’ 10 Ainikien eo ear bojrak aer jumae1  im rar kai-
bar wa lok  alen eo kein kaji- boojoj Anij im ba: “Alikkar
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lu, innem kar bar boklon lok  ao- bwe em oj an Anij kot lok  an ri-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lep men ko nan lan. 11 Bar- aelon ko uke lok  bwe ren maron
˜ ˜ mour.”
einwot ilo ejja iien eo wot, ekar
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
wor jilu em maan  rar jutak ina- 19 Ro rar ejjeploklok jan wot
˜ ˜ ˜
bojin mweo  komar jokwe ie, im men eo ear wa lok  nan Sti-
˜ ˜
kar jilkintok er jan Seseria. pen rar etal nan Pinisia, Saip-
˜ ˜ ˜ ˜
12 Innem jetob kwojarjar1 ear ros, im Antiok, botab rar kwa-
˜ ˜
˜ lok  kon ennaan eo nan ri-Ju ro
ba bwe in etal ippaer lok  im jab ˜ ˜ ˜
˜ ˜ wot. 20 Botab jet iaan ro jan
pere nan jidik. Em maan  ra jil- ˜ ˜
jino jeid im jatid rar bar itok ip- Saipros im Sairine rar ilok  nan
˜ ˜ ˜
patok, im komar etal im de lo n- Antiok im jino kwa lok  kon en-
˜ ˜
lok  ilo mweo  im on em maan  eo. naan eo em man  kon Irooj
˜ ˜
Jesus nan armej ro rej konono
11:5 1 Ak “ko oj.”
 11:12, 15, 16 1 Ak “ka-
˜ ˜ ˜
joor eo an Anij.” Lale “Jetob kwojarjar” 11:17 1 Ak “kabojrak.” 11:18 1 Kajin
˜ ˜ ˜
ilo Kome le le Ko. Grik, “rar ikon.”
255 JERBAL 11:21–12:7
˜ ˜
kajin Grik. 21 Im Jeova1 ear kin lok  kein jipan nan ro jeier
˜ ˜ ˜ ˜
pad ippaer,2 im elukkuun lon im jatier ilo Judia. 30 Rar
˜ ˜ ˜ ˜
rar erom ruttomak im oktak kom mane  men in im le lok  nan
˜ ˜
nan Irooj. Barnebas im Saul bwe ren bok-
˜ ˜ ˜
22 Ennaan eo kon rein ear lok nan ippan em maan  ro rej
˜ lale eklejia.
topar lok  eklejia eo ilo Jerusa-
˜ ˜
lem, innem rar jilkin lok
˜
bas nan Antiok. 23 Ke ear to-
˜
 Barne-
˜ 12 ˜
Ilo kar tore in, Kiin Her-
od ear jino nana an kom-
˜

par lok  ijo im lo waween an man  nan jet iaan ro ilo eklej-
Anij kwa lok
˜
 jouj eo an e lap
˜ ˜ ˜ ia eo. 2 Ear mane  Jemes, leo
nan er, ear lanlon im ear jino ˜ ˜
˜ ˜ ˜ jein Jon,1 kon jaje im ear mej.
˜ ˜
rojan er bwe ren tiljek wot
˜ ˜ ˜ 3 Ke ear lo bwe ebunburuon
nan Irooj kon aolepen burueer. ˜
ri-Ju ro kon men in, ear ilok 
24 Barnebas ear juon em maan  im kalbuuji Piter. (Men in ear
˜ ˜ ˜
eo em man  im eobrak kon je- wa lok  ilo kar iien Kwojkwojin
˜ ˜ ˜ ˜
tob kwojarjar1 im ekajoor to-
˜ ˜ ˜ Bureet Ejjab Kauwe.)1 4 Ear
mak eo an, enin unin elon ar- ˜
˜ jibwe im kalbuuji im ear kom- 
mej rar oktak im tomak ilo ˜ ˜
˜ man  bwe eman kumi in rutta-
Irooj. 25 Innem ear etal nan rinae  ren kotaik doon im waje.
˜ ˜ ˜ ˜
Tarsus bwe en˜ pukote Saul nan Ilo kajjojo kumi ewor eman rut-
˜
ne eloe. 26 Alikin an loe, ear tarinae.  Ear pepe in ekajete im- 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
boke nan Antiok, im erro kar aan armej ro alikin Kwojkwojin
˜ ˜
koba lok  ippan eklejia eo im ka-
˜ ˜ Kijoone1 eo. 5 Piter ear pad-
˜ ˜
takin elon armej iumwin  juon wot ilo kalbuuj, botab ro ilo
˜ ˜ ˜
iio. Enin ej jikin eo Anij ear le- eklejia eo rar lukkuun jar nan
˜ ˜ ˜ ˜
lok at in Kurjin nan ri-ka loor ro. Anij kon e.
˜ ˜ ˜ ˜
27 Ilo tore kein, jet ri- 6 Ilo bonon eo mokta  jan an
˜ ˜
kanaan rar itok jan Jerusalem Herod kadiwoje bwe en ekaje-
˜
nan Antiok. 28 Juon iaaer te imaan  armej ro, Piter ear
˜ ˜ ˜
etan Agebos ear jutak, im je- kiki ikotaan ruo ruttarinae  im
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
tob kwojarjar1 ear komak  uti em oj lukwoje pein kon ruo
˜
bwe en kanaan bwe enaaj wa- jeen. Ekar bar wor ri-waj im- 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lok  juon nuta e lap ilo aolep- aan kojam eo rej waje im on
˜ ˜
en aneo. Ilo mool,  men in ear kalbuuj eo. 7 Botab enje l eo
˜ ˜
wa lok  ilo tore ko an Klaudios. an Jeova1 ear wa loktok  ilo ji-
˜
29 Kon men in, ri-ka loor ro rar dimkij im jutak ijo im ear wa-
˜ ˜ ˜
pepe ekkar nan jonan maron lok  juon meram ilowaan ruum
ko an kajjojo iaaer bwe ren jil- eo ilo jikin kalbuuj eo. Ear
˜ ˜
11:21; 12:7 1 Lale “Jeova” ilo Kome le le 12:2 1 Ilo kajin Grik ejjab alikkar won eo
Ko. 11:21 2 Kajin Grik, “pein Jeova ear ˜
erutto iaan Jemes im Jon. 12:3 1 Lale
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
pad ippaer.” 11:24, 28 1 Ak “kajoor eo “Kwojkwojin Bureet Ejjab Kauwe” ilo
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
an Anij.” Lale “Jetob kwojarjar” ilo Ko- Kome le le Ko. 12:4 1 Lale “Kwojkwojin
˜
me le le Ko. Kijoone” ilo Kome le le Ko.
JERBAL 12:8-20 256
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jibwe katin Piter bwe en karu- m on on o ear jab kope l lok  kojam
˜ ˜ ˜ ˜
ji im ear ba: “Kwon m okaj im eo ak ear ettor lok  nan lowaan
˜ ˜
jerkak!” Im jeen ko rar wot- mweo
 im konnaanek er bwe Pi-
˜ ˜ ˜ ˜
lok  jan pein. 8 Innem enje l eo ter en ej jutak inabojin worwor
˜ ˜ ˜ ˜
ear ba nane: “Kwon konak  nuk- en.  15 Ak rar ba nane: “Ko-
˜ ˜
nuk kane  am im juuj kane  am.”  rowalok  ke?” Botab e lakkar ba
˜ ˜ ˜
Im ear kom mane  men in. In- bwe ej konono mool.  Kon men
˜
nem enje l eo ear bar ba nane: in, rar ba: “Enje l men en.”1 
˜ ˜ ˜ ˜
“Kwon konake  kopa ne  am 16 Piter ear jutak wot ijo im
˜ ˜ ˜ ˜
im looretok wot na.” 9 Innem ka l la l la l. Ke rar kope l loke  ko-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ear diwoj lok  im loor lok  wot en- jam eo, rar kanooj bwilon ke
˜ ˜ ˜ ˜
je l eo, botab ear jab je la bwe rej loe. 17 Botab ear koka l le-
˜ ˜ ˜
men eo enje l eo ej kom mane  lok  kon pein bwe ren bojrak
˜
ear lukkuun wa lok.  Ilo mool,  aer konnaan im ear tipdiki lok 
˜ ˜ ˜
ear lomnak  bwe ej lo juon pi- waween an kar Jeova1 kadiwo-
˜ ˜ ˜
jen. 10 Rar e l la jan kumi in ri- je jan kalbuuj, im ear ba: “Ko-
˜ ˜
waj ro moktata  im jan kumi eo mwin
 konnaanek lok  Jemes im
˜ ˜ ˜
kein karuo, im rar topar lok  ko- em maan  ro jet ˜ jeid im jatid kon
˜ ˜
jam aen eo, jikin diwoj lok  eo men kein.” Alikin an ba men
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jan im on kalbuuj eo, im kojam in, ear diwoj lok  im etal nan bar
˜
eo ear make pe l lok.  Innem ali- juon jikin.
˜ ˜
kin aer diwoj lok,  rar etal ilo 18 Ke ear raan, ruttarinae 
˜
juon ia l, im enje l eo ear kaj- ro rar jeparujruj kon ta eo
˜ ˜
ju jako lok  jane. 11 Im ke Pi- ear wa lok  nan Piter. 19 In-
ter ear kile men eo ear wa lok,  nem Herod ear kanooj kappu-
˜ ˜
ear ba: “Kiio ilukkuun je la bwe kote ak ear jab loe, ear ekaje-
Jeova1 ear jilkintok enje l eo an te ri-waj ro im ear ba bwe ren
˜ ˜ ˜
bwe en lom  o oren  eo jan pein bok er im kaje er, im ear etal
˜ ˜ ˜ ˜
Herod im jan aolep men ko ri- jan Judia nan Seseria im pad
˜ ˜
Ju ro rar kotmane bwe renaaj jidik ijo.
˜ ˜ ˜
wa lok  ˜ nan eo.” 20 Herod ear illu1 ippan ar-
˜
12 Alikin an kile men in, ear mej in Tair im Saidon. Kon men
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
etal nan mweo  im on Meri ji- in, rar itok ˜ nan ippan kon juon
˜ ˜
nen Jon, at eo juon Mark, im wot un. Alikin aer kar karee-
˜ ˜ ˜ ˜
elon rar koba lok  nan ijin im jar. le Blastus, em maan  eo ej bok
˜ ˜ ˜
13 Ke ear ka l la l la l ilo kojamin eddon men ko mweien  kiin eo,
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
worwor eo ilo mweo,  juon jiron bwe en jipan er, rar kajjion
˜ ˜ ˜ ˜
etan Roda im ej jerbal ilo mweo  kom man  aenom man  ippan kiin
˜ ˜ ˜ ˜
ear ilen lale won eo. 14 Ke eo konke ane ko aneer rar eb-
˜ ˜ ˜ ˜
ear kile ainikien Piter, jonan an bok kijeer jan ijoko jikin kiin
˜
12:11, 17 1 Lale “Jeova” ilo Kome le- 12:15 1 Kajin Grik, “Enje l eo an en.”

˜
le Ko. 12:20 1 Ak “konaan
 ire.”
257 JERBAL 12:21–13:12
˜
eo. 21 Ilo kar juon raan e lap, kwojarjar2 ear jilkin lok  er rar
˜ ˜ ˜
Herod ear ekkonak wanla l lok   nuknukin
nan Silisia, im jan
˜ ˜ ˜
kiin im ear jijet ilo jea in eka- ijin rar jerak lok  nan Saipros.
˜ ˜ ˜ ˜
jet eo im jino konnaan nan ar- 5 Ke rar topar lok  bukwon eo
˜
mej ro. 22 Innem armej ro rar etan Salemis, rar kwa lok  kon
˜ ˜ ˜
kweilok  lok  ilo iien eo rar lam oj
naanin Anij ilo im on kabun ko
˜ ˜
im ba: “Ainikien anij, im ejjab an ri-Ju ro. Jon ear pad ippaer-
˜ ˜
ainikien armej!” 23 Im ilo iien ro im ear rijjipan nan erro.
˜
eo wot, enje l eo an Jeova3 ear
˜ 6 Rar etal ilujen lok
˜  aolepen
mane  ˜
kiin eo konke ear jab le- ˜
˜ aneo im ke rar topar lok
˜  Pepos,
lok  nobar nan Anij, im majin rar iioone juon ri-Ju etan Bar- 
˜
loje  rar kan kobban lojien Jesus, lein ej juon ri-anijnij im  im
˜
ear mej. ri-kanaan riab. 7 Ear pad ip-
˜ ˜
24 Innem naan eo an Jeova3pan komja1  eo etan Serjios
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ear ajeeded lok  wot im ear lon-
Paulos, juon em maan  eo ema-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lok  wot ruttomak. lotlot. Komja  in ear kurtok Bar-
˜ ˜
25 Ak kon Barnebas im nebas im Saul konke ear luk-
˜ ˜ ˜
Saul, alikin aerro kar kadede- kuun konaan  ronjake naanin
˜ ˜
lok  Anij. 8 Botab Elimas ri-anijnij
jerbal eo aerro nan ji-
˜ ˜ ˜ ˜
pan ruttomak ro ilo Jerusalem, eo (me le lein etan ne jej ukote
˜
erro kar jep laak im rar boke ej ri-anijnij) ear jino jumaik  er.
˜ ˜ ˜ ˜
Jon ippaerro, at eo juon Mark. Ear kajjion bobraiki komja1  eo
˜ ˜
13 bwe en jab tomak. 9 Saul, at
Ilo eklejia eo ilo Antiok,
˜
eo juon Paul, ear obrak kon je-
ear wor ri-kanaan im ri-
˜ ˜
˜
katakin. Etaer ej Barnebas, tob kwojarjar,2 im ear luk-
kuun kalimjeke leo 10 im ba:˜ ˜ ˜
Simeon, eo rej aninnini im ba ˜
˜ ˜
“Koobrak kon aolep kain etao
Naijer, Lusios jan Sairine, Me-
neen, eo im erro Herod, ri- im aolep kain nana, kwe nejin
˜ ˜ ˜
tol eo, rar jikuu l ippan doon, Tepi l, im kwoj dike aolep men
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
im Saul. 2 Ke rar jerbal nan ko rewanok. Etke kwojjab boj-
˜
rak jan am ukot ia l ko rejimwe ˜ ˜ 
Jeova3 im jitlok,  jetob kwojar- ˜ ˜
an Jeova?3 11 Ronjake m ok! ˜
jar2 ear ba: “Komwin  kojenolok  ˜
Pein Jeova3 enaaj bun ioom im ˜ ˜ ˜
Barnebas im Saul nan na kon- ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kwonaaj pilo, im kwoban lo me-
ke em oj ao kaalot erro bwe ren
˜
kom mane  juon jerbal.” 3 Im
ramin a l mae
˜
 bar juon iien.” In-
˜ nem em okaj an tab im marok ˜
alikin aer jitlok  im jar, rar likut
˜
peier ioerro im jilkin lok mejan leo, im ear etetal im kaj-  erro.
˜˜ ˜
4 Innem lomarein jion kappok armej bwe ren ji-
 me jetob ˜
bwe pein im tole. 12 Ke kom- 
12:23, 24; 13:2, 10, 11 3 Lale “Jeova” ilo ja1 eo ear lo men in, ear erom
˜
Kome le le Ko. 13:2, 4, 9 2 Ak “kajoor
˜ ˜
eo an Anij.” Lale “Jetob kwojarjar” ilo 13:7 1 Kabna eo an Rom ilo jikin in.
˜
Kome le le Ko. 13:8, 12 1 Ak “kabna.”
JERBAL 13:13-28 258
˜ ˜ ˜ ˜
ruttomak konke ear kanooj in tore ko an ri-kanaan Samuel.
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
bwilon kon katak ko an Jeova.1 21 Botab tokalik rar akwe lap
˜ ˜ ˜ ˜
13 Kiio Paul im ro m ottan bwe en wor juon aer kiin, im
˜
˜ Anij ear le lok
rar jerak jan Pepos im po lok   nan er Saul ne-
˜ ˜
ilo Perga, ilo Pampilia. Botab jin Kish, juon em maan  jan bwij-
˜ ˜
Jon ear ilok  jan er im jep laak jin Benjamin, im ˜ear tol er
˜ ˜
nan Jerusalem. 14 Innem rar iumwin  40 iio. 22 Alikin an jo-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
wonmaan  lok  wot jan Perga im loke  Saul, ear kaalot Devid bwe
˜ ˜ ˜
etal nan Antiok ilo Pisidia, im en aer kiin, im ear konnaan
˜ ˜ ˜
ilo raanin Jabot1 rar etal nan kon e im ba: ‘Iar lo bwe Devid
˜ ˜
im on kabun eo im jijet. 15 Ke nejin Jesse, ej juon em maan 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ear m oj riiti Kien eo im naan eo ebunburuo kake, enaaj kom- 
˜
ko an ri-Kanaan ro, em maan  ro mani  aolep men ko ikonaan.’ 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
rej bok eddon im on kabun eo 23 Im Anij ear boktok nan
˜ ˜ ˜
rar ijjilok lok  ennaan nan erro Israel juon ri-lom  o or  jan bwij
˜ ˜
im ba: “Em maan  ran jeim im ja- eo an1 em maan  in, ainwot an
˜ ˜
tim, ne kom konaan  kwa lok  kar kallimur  kake. Ri-Lom  o or 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jabdewot naanin rojan nan ar- eo ej Jesus. 24 Ak mokta  jan
mej rein, komwin  kwa lok.”  an kar itok, Jon ear kwa lok 
˜ ˜
16 Kon men in, Paul ear jutak ilobwilej  nan aolep armej in
˜ ˜ ˜
im ear koka l le kon pein bwe en Israel bwe ren peptaij nan kaa-
˜ ˜ ˜
bojrak aer konono, im ear ba: likkar ke rej uke lok.  25 Botab
˜
“Em maan  in Israel ran im ke Jon ear kam oj lok  jerbal eo
˜ ˜ ˜
kom ro jet komij  mijak Anij, an, ekon ba: ‘Won na ilo ami
˜ ˜ ˜
komwin  ronjake. 17 Anij eo lomnak? 
˜
Ejjab na armej eo ko-
˜
˜ ˜ ˜ mij  lomnake.  Ak ewor juon
an ri-Israel ear kaalot ro jim-  ˜ ˜ ˜
˜ enaaj itok aliku im ijekkar nan
maad  im ear kom man  bwe ren
˜ ˜ je late juuj ko ilo neen.’
juon aelon ekajoor ke rar mour
˜ ˜ ˜ ˜
ainwot ruwamaejet ilo Ijipt, im 26 “Em maan  ran jeiu im
˜ ˜ ˜ ˜
ear kadiwoj lok  er kon pein eka- jatu, kom ro jan bwijjin Ebream
˜
joor. 18 Im iumwin  enanin 40 im ro jet ibwiljimi im rej mi-
˜ ˜ ˜ ˜
iio, ear kijenmej ippaer ilo ane jak Anij, em oj jilkintok ennaan
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jemaden.  19 Innem alikin an in nan koj kon waween ad ma-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kar kokkure  aelon ko jimjuon ron bok lom  o or.  27 Botab ar-
˜ ˜ ˜
ilo Kenan, ear ajeje aneo nan mej in Jerusalem im ri-tol ro
˜
er bwe en aer jolot. 20 Ao- aer rar jab kile em maan  in, im
lep men kein rar wa lok  iumwin  ilo aer kar ekajete, rar kajej-
˜ ˜ ˜
ena˜nin 450 iio ko. jet kutien naan ko an ri-Kanaan
˜ ˜ ˜ ˜
“Alikin men in, ear kaalot ri- ro, naan ko me rej ko l laaj
˜ ˜
ekajet ro bwe ren tol er mae  ainikieer im riiti aolep Jabot.
˜
˜ 28 Jekdo on  ne rar jab ellolo
13:12 1 Lale “Jeova” ilo Kome le le Ko.
˜ ˜ ˜
13:14 1 Lale “Jabot” ilo Kome le le Ko. 13:23 1 Kajin Grik, “jan ro ineen.”
259 JERBAL 13:29-46
˜ ˜ ˜
ruon bwe en mej ak rar akwe- 38 “Kon men in, ro jeiu
˜ ˜ ˜ ˜
lap nan Pai lat bwe ren mane. im jatu, komwin  
je la bwe ko-
˜
29 Ke ear dede lok mij kwa lok   aer kajejjet
nan kom bwe
aolep men ko Jeje ko rar ba Anij enaaj jo lok  jerawiwi ko
˜ ˜ ˜
kon e, rar doorla ltak jan juron ami ikijjeen armej in. 39 Kien
˜
a la l1 eo im kobabuuki ilo juon ˜ ˜
˜ Moses ejjab maron kom man
˜ ˜ 
lob. 30 Botab Anij ear kojer- ˜ ˜ ˜
˜bwe komwin  wanok, botab ikij-
˜ ˜
kake jan mej 31 im elon raan jeen em maan  in, Anij enaaj
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
in an kar wa lok kowanok aolep ro rej tomak.  lok  nan ro rar
˜ ˜ ˜
˜
ilok  ippan jan Galili lok 40 Innem komwin ˜   nan kojparok
Jerusalem, im kiio rein rej ri- bwe naan kein ri-Kanaan ro ˜ ˜
kamool  ro an nan armej ro.
rar ba ren jab wa lok  nan kom: 
˜ ˜
32 “Kon men in, komij kwa-
41 ‘Komwin  kanooj lale, kom
˜
lok  nan kom ennaan eo em- eo komij  kajjirere. Kom naaj 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
man  kon kallimur
bwilon im jako konke ij kom ma-  eo an Anij 
˜ ˜ ˜
nan ro jim maad. 
ne juon jerbal ilo tore kein ami, 33 Em oj an
Anij lukkuun kajejjete kallimur ˜  ˜
˜ juon jerbal eo kom jamin toma-
˜
in nan koj ro nejier ikijjeen an ˜ ˜
˜ ke jekdo on  ne jabdewot enaaj ˜
kar kojerkakpejeik Jesus, ain- ˜
˜ kome le leiki kom kake ilo tip-
wot kar je ilo sam eo kein ka- dikin.’” ˜ ˜ ˜
ruo im ba: ‘Kwe kwoj neju; rai- 42 Innem ke erro ej diwoj-
˜ ˜
nin em oj ao erom jema lok,
 armej ro rar akwe lap bwe  m.’ 
˜ ˜
34 Anij ear kojerkakpejeik jan ren bar konnaan kon men kein
˜ ˜
˜ ˜
mej im eban bar jep laak nan ilo Jabot eo tok juon. 43 Ke
˜ ˜ ˜
juon anbwin eo emaron kot. ear jem lok  kweilok  eo aer ilo
Anij ear kwa lok ˜ ˜
 bwe men in ˜ ˜
im on kabun eo, elon iaan ri-Ju
emool  ke ear ba: ‘Inaaj tiljek ilo ˜
˜ ro kab ro rar koba lok  ippaer im ˜
ao kwa lok ˜ ˜
 yokwe eo emool  nan
˜ ˜
kabun nan Anij rar loor Paul ˜
kom,  ainwot ao kar kallimur 
˜ im Barnebas. Im ke erro kar ˜
nan Devid.’ 35 Bareinwot, ear ˜ ˜ ˜ ˜
ba ilo bar juon sam: ‘Kwoban konnaan nan er, erro kar rojan
˜ ˜ ˜ ˜
kot lok er bwe ren padwot ilo jouj eo
 bwe anbwinnin eo ej til-
˜ e lap an Anij. ˜ ˜
jek nan kwe en kot.’ 36 Botab ˜ ˜
Devid ear jerbal nan Anij1 ilo 44 Jabot eo tok juon, enanin ˜
epepen eo an, ijoke ear mej2 aolep armej ro ilo jikin eo rar
˜ ˜
im rar kalibwini ippan ro jim- kobatok bwe ren ronjake naan 
˜
eo an Jeova.1 45 Ke ri-Ju ro ˜
maan,  im anbwinnin ear kot.
˜
rar lo jarlepju eo, rar lukkuun ˜
37 Ak kon eo Anij ear kojer-
ebbanban im rar jino jumae ˜ ˜  im
kakpejeiki, ear jab kot anbwin- ˜
nin. konono nae  men ko Paul ej ba.
˜
˜ ˜
46 Kon men in, Paul im Barne-
13:29 1 Ak “jan wojke.” 13:36 1 Ak bas rar konono ˜ ˜
˜ ilo peran nan er
“ear koman
 man
 ankilaan Anij.” 2 Ka-
˜
jin Grik, “kiki.” 13:44 1 Lale “Jeova” ilo Kome le le Ko.
JERBAL 13:47–14:11 260
˜ ˜
im ba: “Ekar menin aikuj bwe elon ri-Ju im ri-Grik rar erom
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
komin kwa lok ruttomak. 2 Botab ri-Ju ro
 kon naanin Anij
˜ ˜ ˜ ˜
nan kom mokta,  me rar jab tomak rar kareel ar-
botab kon ami
˜ ˜
makoko
 mej ro ilo jikin eo im kom man
in ronjake im make 
˜ ˜
kaalikkar bwe ejjab tollok bwe ren jumaik  Paul im Bar-
 umi
˜ ˜ ˜ ˜
nan bok mour indeeo, komij nebas. 3 Kon men in, eto aer-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kiio oktak lok ro kar pad ijin im konono
 nan ri-aelon ko. ˜ ˜ ˜
47 Ilo mool,  ilo peran ikijjeen maron eo jan
Jeova1 ear jiron ˜ ˜
˜ Jeova,1 eo ear komaron erro ˜ ˜
kom naan kein im ba: ‘Iar kaa- ˜
˜ bwe ren kom man ˜ ˜ ˜ menin kabwi-
lot eok bwe kwon ainwot juon ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜
lonlon im koka l le ko nan ka- ˜
meram nan ri-aelon ko im bok-
˜mool
 ˜ bwe ennaan eo rej kwa lo- 
tok lom  o or  nan ane ko retto lok- ˜ 
tata ilo la l in.’” ke ej ennaan eo kon jouj eo an
˜ ˜ ˜ ˜
48 Ke ri-aelon ko rar ron e lap. 4 Botab jarlepju in ar-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
men in, rar lanlon im no- mej ro ilo jikin eo rar jepel nan
˜ ˜
bar naan eo an Jeova,1 im ao- ruo kumi, jet rar erra ippan
˜ ˜ ˜ ˜
lep ro em man  ri-Ju ro im ro jet rar erra ip-
burueer nan bok
˜ ˜ ˜ ˜
mour indeeo rar erom rutto- pan rijjilok ro. 5 Ke armej in
˜ ˜ ˜
mak. 49 Kon men in, naan eo aelon ko im ri-Ju ro ekoba ri-
˜ ˜˜ ˜
an Jeova1 ear ajeeded lok tol ro aer rar kajjion in kom ma-  nan 
˜ ˜
aolepen jikin eo. 50 Botab ri- ni men ko renana nan Paul im
˜
Barnebas im kad erro, 6 kar ˜ ˜
Ju ro rar kakkononoik kora ro ˜ ˜
reutiej me rej mijak Anij im em- konnaanek erro kon men in, in- 
˜
maan
 nem erro kar ko nan jikin ko
ro reutiej ilo jikin eo, in-
˜ ilo Laikeonia etaer Listra im
nem rar kom man  bwe armej ro
˜ ˜
Derbe, im nan bukwon ko itu- ˜
ren jumaik  im kaentaan Paul
im Barnebas im rar kadiwoj lok rier. 7 Innem rar etal im kwa- ˜

˜ ˜ ˜
erro jan ijoko jikier. 51 Kon lok kon ennaan eo em man  ilo
jikin kein. ˜ ˜
men in, erro kar jo lok  jan bu- ˜
˜
nalin neerro nan kakkol er, im
˜ 8 Ilo Listra, ekar wor juon ˜
˜ ˜ ˜ ˜
erro kar etal nan Aikoniom. em maan  ejorraan neen ej jijet,
˜ ˜ ˜
52 Im ear jab bojrak an ri- ear aindein jan ke ear lotak im
˜
ka loor ro obrak kon lanlon im ejjanin kar etetal. 9 Em maan ˜ ˜ ˜ ˜ 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kon jetob kwojarjar.1 in ear ronjake an Paul kon-
naan. Paul ear reilok
˜ ˜  im luk-
14 Ke rar pad Aikoniom, rar
˜ kuun lale lok,
de lo n ilo im on kabun eo
bwe lein ear tomak bwe ema-
˜
˜

˜
im ke ear kile
˜
an ri-Ju ro, im jonan an luk- ˜ ˜ ˜
ron mour jan naninmej eo ˜
kuun em man  aerro kome le le, ˜
an, 10 ear ko l laaj ainikien im
˜ ˜ ˜
13:47-49; 14:3 1 Lale “Jeova” ilo Ko- ba: “Kwon jutak.” Innem em ok-
me le le Ko. 13:52 1 Ak “kajoor eo an aj an em maan  eo jutak im jino
˜ ˜ ˜
Anij.” Lale “Jetob kwojarjar” ilo Kome- etetal. 11 Ke jarlepju˜ eo ear
le le Ko. lo men in Paul ear kom mane, 
261 JERBAL 14:12-26
˜ ˜ ˜ ˜
rar ko l laaj ainikieer im kon- baj wot wonmaan  lok
 im katok
˜
naan ilo kajin Laikeonia im ba: nan erro.
˜ ˜
“Em oj an anij ko erom armej im 19 Botab jet ri-Ju rar itok
˜ ˜ ˜ ˜
wanla ltak nan ippad!” 12 In- jan Antiok im Aikoniom im
˜
nem rar jino kuri Barnebas im rar kareel jarlepju eo, innem
˜ ˜
ba Zeus, ak Paul rar kuri im ba rar kade Paul im ipere naboj-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Hermes, konke e eo ear rukko- lok  jan jikin eo kon aer lomnak 
˜ ˜ bwe emej. 20 Ke ri-ka loor ro
nono nan erro. 13 Im burij eo
an Zeus, me tampe l eo an ep- rar jutak ijo im kaapoo le, ear
˜ ˜ ˜
ad iturin jikin de lo ntok eo an jerkak im bar de lo n lok  ilo ji-
˜ kin eo. Raan eo tok juon, erro
jikin eo, ear ebboktok kau ko- ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Barnebas kar etal nan Derbe.
maan  im wut palpel1 nan kojam ˜ ˜
˜ ˜ 21 Alikin aerro kwa lok  kon en-
ko ilo worwor eo, im e kab jar-
˜ ˜ naan eo em man  ilo jikin in
lepju eo rar konaan  katok nan ˜ ˜ ˜ ˜
erro. im jipan elon armej nan erom
˜ ri-ka loor, erro kar bar ro ol 
14 Ak ke rijjilok Barnebas ˜ ˜
˜ ˜ nan Listra, Aikoniom, im An-
im rijjilok Paul rar ron men ˜
in, rar kekol nuknuk ko aerro
˜ tiok. 22 Innem rar kokajoor
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
im ettor lok  nan ippan jarlep- ri-ka loor ro im rojan er bwe ren
˜ ˜ ˜ ˜
ju eo im lam oj im ba: 15 “Em-  dapij wot aer tomak, rar ba:
˜ ˜ ˜
maan  ran,  etke komij  kom mani  “Jej aikuj jelmaiki1  elon menin
˜ ˜ ˜ ˜
men kein? Kom bar armej ain- kaentaan ko bwe jen maron de-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
wot kom im ejje lok  oktak m oj- lo n ilo Aelon eo an Anij.”2
˜ ˜ ˜ ˜
n o ko am jan kom.
˜
 Komij kwa-
˜ 23 Bareinwot erro kar kaalot
˜ ˜ jet em maan  bwe ren loloodja-
lok  kon ennaan eo em man  nan
˜ ke eklejia kein kajjojo. Innem
kom bwe komwin  ilok jan men ˜
˜ erro kar jar im jitlok  im likut er
kane  ejje lok  tokjaer im oktak ˜
˜ ˜ iumwin  kojparok eo an Jeova,1
nan Anij eo emour, E eo ear ko- ˜
˜ eo rar tomak ilo e.
man  man  lan im la l im lojet  im
24 Innem erro kar etal ilu-
aolep men ko ie. 16 Ilo epe- ˜
˜ jen Pisidia lok  nan Pampilia,
pen ko mokta  lok,  ear kot lok  an ˜ ˜
˜ ˜ ˜ 25 im alikin aer kwa lok  kon
aolep ri-aelon ko kom man  ek- ennaan eo ilo Perga, rar wan-
˜ ˜
kar nan aer konaan.  17 Ijoke la l lok
˜ ˜
 wot nan Attelia. 26 Im
˜ ˜ ˜
ear kwa lok  kon E make ikij- jan ijo, rar jerak lok  nan Antiok,
˜
jeen an kom mani  men kein ijo Anij ear kwa lok  jouj eo an
˜ ˜ ˜ ˜
rem man,  ear lewaj wot jan lan, e lap nan erro ilo an kar le lok 
leen keinikkan ilo iien aer kal- ˜ ˜
nan erro jerbal eo ej kab m oj
le, im ear lewaj kijemi ekkan im aerro kadedeik lok. 
˜ ˜ ˜ ˜
koobrak buruomi kon lem on o-
˜ ˜
n o.” 18 Mene erro kar ba ao- 14:22 1 Ak “debloke.”

˜ ˜
2 Ak “Kien eo an
˜
lep men kein, ak armej ro re- Anij.” Lale “Aelon eo an Anij” ilo Kome-
˜
le le Ko. 14:23 1 Lale “Jeova” ilo Ko-
˜
14:13 1 Ak “wutin bar.” me le le Ko.
JERBAL 14:27–15:13 262
˜
27 Ke rar topar lok  ijo, rar ijo rej jijet ie im ba: “Emenin ai-
kokweil  oktok
 aolep ro ilo eklej- kuj bwe ren mwij  mwij  im jej ai-
˜ ˜
ia eo im kwa lok  kon aolep men kuj jiron er bwe ren loore Kien
˜ ˜
ko Anij ear kojerbal erro nan Moses.”
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kom mani, 
˜
im kon an kar kope l-
˜ ˜ 6 Kon men in, rijjilok ro im
lok  ia l nan ri-aelon ko bwe ren em maan  ro rej lale eklejia rar
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
maron tomak. 28 Innem ear kweilok  ippan doon nan kon-
˜ ˜
to aerro pad ippan ri-ka loor naan kake men in. 7 Ke ear
rein. ˜
to lok  wot aer leto letak1 kake

15 ˜ ˜
Innem jet em maan
itok jan Judia im kata-
˜
 rar
˜ ˜
men in, Piter ear jutak im ba:
“Em maan  ran jeiu im jatu, kom
˜
˜
˜
˜
kin ruttomak ro im ba: “E lanne kanooj je la bwe jan jinoin Anij
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
komij  jab mwij  mwij ekkar nan ear kaalot eo jan ibwiljimi bwe
˜
Kien Moses, komij  jab maron in kwa lok  ennaan eo em man 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
bok lom  o or.”  2 Botab alikin nan ri-aelon ko bwe ren tomak.
˜ ˜
an kar Paul im Barnebas aitwe- 8 Im Anij, eo eje la kon kobban
˜ ˜ ˜
rok kake men in ippaer im ju- buruon armej, ear kwa lok  kein
˜ ˜ ˜
maik  er, kar karok bwe Paul im kamool  bwe ebunburuon kake
˜ ˜
Barnebas im bar jet ren wan- er ilo an kar le lok  jetob kwojar-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lon lok  nan Jerusalem nan ip- jar1 nan er, ainwot an kar bar
˜ ˜ ˜ ˜
pan rijjilok ro im em maan  ro letok nan koj. 9 Im ejjab kwa-
˜ ˜
rej lale eklejia bwe ren kon- lok kalijek lok  ikotaad im er,
˜ ˜ ˜
naan ˜ kon apan in.1 ak ej karreoik burueer ikijjeen
˜ ˜
3 Alikin an ro ilo eklejia eo tomak. 10 Kon men in, etke
˜ ˜ ˜
ilok  jidik ippaer lok  ilo ia l eo komij  malejjone Anij ilo ami
˜ ˜
aer, em maan  rein rar etal wot kom man  bwe ri-ka loor rein ren
˜ ˜
nan Pinisia im Sameria, im rar ineeke juon men eddo me koj
˜ ˜ ˜
kwa lok  im tipdiki lok  nan rut- im ro jim maad  jekar jab maron
˜ ˜ ˜
tomak ro kon an armej in ae- ineeke? 11 Ilo mool,  jej tomak
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lon ko oktak nan Anij. Ke aolep bwe jenaaj bok lom  o or  kon wot
˜ ˜ ˜ ˜
ruttomak ro rar ron men in, rar jouj eo e lap an Irooj Jesus, ain-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kanooj m on on o. 4 Ke rar to- wot bar armej rein.”
˜
par lok  Jerusalem, ro ilo eklej-
˜ 12 Ke er aolep rar ron men
ia eo im rijjilok ro im em maan  ˜ ˜ ˜
in, rar ikon im rar ronjake an
ro rej lale eklejia rar karwai- ˜
˜ Barnebas im Paul kwa lok  nan
neneik er, im erro kar konnaa- ˜ ˜
˜ er kon aolep koka l le ko im
nek er kon aolep men ko Anij ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ menin kabwilonlon ko Anij ear
ear kojerbal erro nan kom ma-  ˜ ˜ ˜
kojerbal erro nan kom mani  ib-
ni. 5 Ak jet iaan ro rar uwaan ˜ ˜
˜ wiljin ri-aelon ko. 13 Ke ear
Parisi ro botab rar oktak im ˜
˜ ˜ ˜ 15:7 1 Ak “aitwerok.” 15:8 1 Ak “ka-
erom ruttomak, rar jutak jan ˜ ˜
joor eo an.” Lale “Jetob kwojarjar” ilo
˜ ˜
15:2 1 Ak “aitwerok in.” Kome le le Ko.
263 JERBAL 15:14-28
˜ ˜ ˜
m oj aerro kome le le, Jemes ear ieer im riiti men kein ilo im on
˜ ˜ ˜
ba: “Em maan  ran jeiu im jatu, kabun ko.”
˜ ˜
komwin  ronjake. 14 Simeon1 22 Innem rijjilok ro im em- 
˜
ear lukkuun tipdikitok kon iien maan  ro rej lale eklejia ekoba
eo jinointata Anij ear oktak lok  aolep ro ilo eklejia eo, rar pepe
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nan ri-aelon ko im ebbok ar- nan kaalot jet em maan  jan ib-
˜ ˜
mej jan ibwiljier bwe ren ju- wiljier im jilkin lok  er ippan-
˜ ˜ ˜
tak kon at eo etan. 15 Im lok  Paul im Barnebas nan An-
˜ ˜
naan kein rej erra ilo naan ko tiok. Rar jilkin lok  Judas, at eo
˜ ˜ ˜
an ri-Kanaan ˜ ro, ainwot kar je: juon Barsebas im Sailas, lo-
16 ‘Alikin men kein, inaaj jep- marein
 ruo rej jet iaan ro
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
laak im bar kalok im on kop- rej tol ruttomak ro ilo jerbal eo.
˜ ˜ ˜ ˜
pad eo an Devid,1 eo ejorraan.
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ 23 Rar je lota in im jilkin lok 
Inaaj kokaale ijoko rejorraan ie ˜
˜ ippaer lok: 
im bar karo ole  nan mokta  ˜ ˜ ˜
˜ ˜ “Jan kom rijjilok ro im em- 
17 bwe armej ro rej padwot, maan  ro rej lale eklejia, ro jei-
˜ ˜ ˜
ekoba aolep ri-aelon ko, ro im mi im jatimi, nan kom ao-
˜ ˜ ˜ ˜
rej jutak kon at eo eta, ren lep ri-aelon ko jeim im jatim
˜
lukkuun pukot Jeova.1 Enin ilo Antiok, Siria, im Silisia: Yo-
men eo Jeova1 ej ba. E eo ej ˜ ˜
˜ kwe kom aolep! 24 Komar ron
kom mani  men kein 18 im ear bwe jet iaammim rar iwoj im
˜
˜ ˜ ˜
je la kaki jan kar etto.’ 19 Kon pukwoj lomnak
˜ ˜
 ko ami kon
˜
˜ ˜
men in, pepe1 eo ao in ej bwe naan ko aer im kajjion kok- 
jen jab kainepataik armej in ae- ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ kure tomak ko ami mene kom-
lon ko me rej oktak nan Anij. ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ar jab jiron er nan kom ma- 
20 Botab jen jeje nan er bwe ne men in. 25 Kon men in,
˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ren kojparok er jan jabdewot em oj am aolep erra ippan doon
˜ ˜ ˜
men ko rej ekkejel lok  nan ek- nan jilkinwaj jet em maan  ippan
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jab, im jan lon,1 jan mennin- Barnebas im Paul, ro rejiton-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
mour ko em oj lukwoj burueer,2 boro ippem 26 im rar kojek-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
im jan botoktok. 21 Jan kar do one  mour ko aerro kon wot
˜ ˜
˜
iien ko etto, ear wor armej ilo etan Irooj eo ad, Jesus Christ.
˜ ˜
aolep jikin ko rar kwa lok  kon 27 Komij jilkinwaj Judas im
˜ ˜
men ko Moses ear jei konke Sailas bwe erro en konnaan
˜ ˜ ˜ ˜
kajjojo Jabot1 rej ko l laaj ainik- nan kom kon ejja men kein
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
15:14 1 At eo juon etan Piter. 15:16 wot ilo lota in. 28 Jetob kwo-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
1 Ak “mweo  im on Devid.” 15:17 1 Lale jarjar1 ear jipan kom nan kom-
˜

˜
“Jeova” ilo Kome le le Ko. 15:19 1 Ak mane  pepe eo bwe komin jab
˜
“ lomnak.”  15:20 1 Naan eo ilo kajin
˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜
kaddouk kom kon elon lok  men
Grik ej por·neiMa. Lale “L on” ilo Kome- ˜ ˜
˜ ˜ ijellokun  wot men kein raorok:
le le Ko. 2 Ak “em oj mani botab rar jab
˜ ˜ ˜
kato or  lok  botoktokier.” 15:21 1 Lale 15:28 1 Ak “kajoor eo an Anij.” Lale “Je-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
“Jabot” ilo Kome le le Ko. tob kwojarjar” ilo Kome le le Ko.
JERBAL 15:29–16:5 264
˜ ˜
29 komwin  wonmaan  lok
 wot ilo aolepen jikin ko jaar kwa lok 
˜ ˜ ˜
im kojparok kom jan men ko kon naan eo an Jeova1 ie bwe
˜ ˜ ˜
em oj katok kaki nan ekjab ko, jen lale ejet aer pad.” 37 Im
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jan botoktok, jan menninmour Barnebas ear lukkuun konaan 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ko em oj lukwoj burueer,1 im boke Jon, at eo juon Mark, ip-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jan lon.2 E lanne komij  kanooj paer lok.  38 Ak Paul ear jab
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kojparok kom jan men kein, konaan  boke ippaerro kon an
˜ ˜ ˜
kom naaj jeraam man.  Kojparok kar ilok  jan erro ke rar pad
˜
wot ami mour!”3 ilo Pampilia im ear jab etal ip-
˜ ˜
30 Innem em maan  rein rar paerro im kom mane  jerbal eo.
˜ ˜
etal im wanla l lok  nan An- 39 Kon men in, erro kar luk-
˜ ˜
tiok im kokweil  oktok
 aolep ri- kuun akwaal im rar jepel
˜ ˜ ˜
ka loor ro im˜ rar le lok  lota eo jan doon. Barnebas ear bok
˜ ˜ ˜
nan er. 31 Alikin aer riiti, rar Mark im jerak lok  nan Saipros.
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lanlon kon naanin rojan ko. 40 Ak Paul, alikin an kar em- 
32 Innem Judas im Sailas, maan
 ro jar bwe Jeova1 en
˜ ˜
konke bar erro ri-kanaan, rar kwa lok  jouj eo an e lap nane,
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
rojan ruttomak rein ikijjeen ear kaalot Sailas im ilok. 
˜ ˜ ˜
aer kwa lok  elon katak ˜ ko im ko- 41 Ear etal ilujen lok  Siria im
˜ ˜
kajoor er. 33 Alikin aer pad Silisia, im ear kokajoor eklej-
iumwin  jidik iien ilo jikin in, ia ko.
˜ ˜ ˜
16
ruttomak ro rar jilkin lok  er ilo Innem ear topar lok  Der-
˜ ˜ ˜ ˜
aenom man  nan ippan ro rar jil- be, im tokalik Listra. Ilo
˜ ˜
kintok er. 34 1—— 35 Botab jikin in, ekar wor juon ri-ka loor
˜ ˜
Paul im Barnebas rar padwot etan Timote, jinen ej juon ri-
ilo Antiok im katakin ie, im rar ˜ ˜
˜ Ju im juon ruttomak, ak je-
bar kwa lok  kon ennaan eo em-  ˜
˜ man ej juon ri-Grik. 2 Timote
man kon naan eo an Jeova,1 im ear juon eo me ro rej lale ek-
˜ ˜ ˜ ˜
elon rar koba lok  ippaerro im lejia ko ilo Listra im Aikoniom
˜ ˜ ˜ ˜
kom mane  men in. rar nobare ne rej konono kake.
˜ ˜ ˜
36 Jejjo raan tokalik, Paul 3 Paul ear konaan  bok Timote
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ear ba nan Barnebas: “Jen kiio2 ippan lok.  Kon men in, ear boke
jep laak im lo lok  ro jeid im jatid ˜ ˜
bwe en mwij  mwij1 kon wot ri-
˜
˜
15:29 1 Ak “em oj mani 
˜
botab rar jab
Ju ro ilo jikin kein, konke rar
˜ ˜ ˜
˜ ˜
kato or  botoktokier.” 2 Naan eo ilo
 lok je la bwe jeman ej juon ri-Grik.
˜ ˜
kajin Grik ej por·neiMa. Lale “L on” ilo 4 Ke rar etal ilujen lok  jikin ko
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Kome le le Ko. 3 Ak “Bar yokwe kom.”  woj, rar konnaanek ruttomak
˜ ˜ ˜
15:34 1 Mene ewa lok  eoon in ilo jet ro kon men ko em oj an rijji-
˜ ˜ ˜
ukokin Baibo l, botab ejjab wa lok  ilo lok ro im em maan  ro rej lale
˜ ˜
elon iaan bok lemlem in etto ko ilo ka- eklejia ilo Jerusalem kar pepe
jin Grik. 15:35, 36, 40 1 Lale “Jeova” kaki bwe ren loori. 5 Innem
˜ ˜
ilo Kome le le Ko. 15:36 2 Ak emaron,
˜
“Jej aikuj.” 16:3 1 Lale “Mwij
 mwij”
 ilo Kome le le Ko.
265 JERBAL 16:6-18
˜ ˜ ˜ ˜
ear pen lok  wot tomak ko an ro nan iturin juon reba, ijo komar
˜ ˜
ilo eklejia ko, im kajjojo raan ron bwe ej jikin jar, im komar
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ear lon lok  wot uwaaer. jijet im jino konnaan nan kora
˜ ˜
6 Bareinwot, rar etal nan ro rar kweilok  lok  ijo. 14 Juon
˜ ˜
Prijia im jikin ko ilo Gale- iaan ro rar ronjake kom ej Li-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
tia konke jetob kwojarjar1 ear dia, juon kora jan Thaietaira.
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
bobraik er jan aer kwa lok  kon Kora in ear juon eo ej kabun
˜ ˜
ennaan eo ilo jikin ko ilo Ei- nan Anij im ej wia kon nuknuk
˜ ˜ ˜
jia.2 7 Ke rar topar lok  Misia, ko repiolot,1 im Jeova2 ear ko-
˜ ˜ ˜ ˜
rar kajjion etal nan Bitinia, bo- pe l lok  buruon bwe en lukkuun
˜ ˜ ˜
tab Jesus, ikijjeen jetob kwo- ronjake ˜ men ko Paul ear ba.
˜ ˜ ˜
jarjar,1 ear jab kamalim er. 15 Alikin an kora in im ro ilo
˜ ˜ ˜ ˜
8 Kon men in, rar etal wot jan mweo  im on peptaij, ear akwe-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Misia im wanla l lok  nan Troas. lap nan kom im ba: “E lanne ko-
˜ ˜ ˜
9 Innem ke ear bon, Paul ear mij  watok na bwe ij juon eo ej
˜
lo juon pijen. Ear lo juon em-  tiljek nan Jeova,2 komwin  itok
˜ ˜
maan  in Masedonia ej jutak im-  im pad ilo mwee  n im o.” Innem
˜ ˜ ˜
aan mejan im akwe lap nane ear lukkuun akwe lap bwe ko-
˜ ˜
im ba: “Itok nan Masedonia ˜ min etal ippan lok. 
˜ ˜ ˜
im jipan kom.” 10 Alikin wot 16 Ke ear jejjet iien am-
˜ ˜
an kar lo pijen eo, komar kaj- mim etal nan jikin jar eo,
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jion etal nan Masedonia konke komar iioon juon jiron. Ji-
˜ ˜ ˜ ˜
komar kile bwe Anij ear kur- ron in ej juon ri-komakoko  im
˜ ˜ ˜ ˜
lok  kom bwe komin ilok  im euwe jetob ettoon ippan, im
˜ ˜ ˜ ˜
kwa lok  kon ennaan eo em man  jetob eo ear komarone bwe
˜ ˜
nan er. en je la bubu. E lap an kar ji-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
11 Kon men in, komar je- ron in kom man  elon jaan nan
˜ ˜ ˜ ˜
rak jan Troas im kajju lok  nan irooj ro an kon an je la bubu.1
˜ ˜
Samothrace, im raan eo tok 17 Jiron in e lakkar loor ko-
˜ ˜ ˜ ˜
juon komar etal nan Niapolis, mean Paul im ear ko l laaj ainik-
˜ ˜ ˜
12 im jan ijin komar etal wot ien im ba: “Em maan  rein rej
˜
nan Pilippai, jikin in ej an ri- ri-karejeran Anij eo Eutiejtata
˜ ˜ ˜
Rom im ej make wot aorokta- im rej kwa lok  nan kom ia l eo
˜ ˜ ˜
ta iaan aolep jikin ko ilo Mase- nan lom  o or.”  18 Elon raanin ˜
˜ ˜ ˜
donia. Komar pad ilo jikin in an kar kom mane  men in. Alik-
˜ ˜
iumwin  jejjo raan. 13 Ke ear tata, Paul ear m ok lok  w ot im
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
raanin Jabot,1 komar diwoj lok  ear oktak lok  nane im ba nan je-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ilo worwor eo bwe komin ilok  tob ettoon eo: “Ij jiron eok ilo
˜ ˜
16:6, 7 1 Ak “kajoor eo an Anij.” Lale 16:14 1 Ak “wia kon kein uno piolot.”
˜ ˜ ˜ ˜
“Jetob kwojarjar” ilo Kome le le Ko. 16:14, 15 2 Lale “Jeova” ilo Kome le le
˜ ˜ ˜
16:6 2 Lale “Eijia” ilo Kome le le Ko. Ko. 16:16 1 Ak “kon an je la kwa lok
 ta
˜ ˜ ˜
16:13 1 Lale “Jabot” ilo Kome le le Ko. ko rej pad imaan.”

JERBAL 16:19-37 266
˜ ˜ ˜
etan Jesus Christ bwe kwon di- kwa lok  jaje eo an im ear iton
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
wojtok jan jiron ne.”  Innem je- man e make kon an lomnak 
˜ ˜ ˜
tob eo ear diwoj lok  ilo iien eo bwe ri-kalbuuj ro reko. 28 Bo-
˜ ˜ ˜
wot. tab Paul ear ikkur lok  nane im
˜ ˜
19 Ke irooj ro an jiron eo ba: “Kwon jab man  eok make
˜ ˜ ˜
rar lo bwe ejako ia lan kom man  bwe kom aolep e ije!” 29 Kon
˜ ˜ ˜
jaan eo aer, rar jibwe Paul im men in, ear kajjitok bwe ren
˜ ˜
Sailas im iper lok  erro nan ji- bok lok  kein an romrom im ear
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kin wia eo nan ippan ri-tol ro. kaiur im de lo n lok,  im ear wu-
˜ ˜ ˜ ˜
20 Rar bok lok  er nan ippan ri- diddid im bunpedo imaan  me-
˜ ˜ ˜
tol rein im ba: “E lap an lo-
˜ jan Paul im Sailas. 30 Innem
marein
 kom man  poktak ilo ji- ˜ ˜
ear kadiwoj er im kajjitok ip-
kin in ad. Erro ri-Ju, 21 im ˜
˜ paer im ba: “Em maan  ran,  ta
rej kwa lok  kon manit  ko emo ˜
˜ ˜ ˜ eo ij aikuj kom mane  bwe in ma-
˜ ˜
ad buki ak loori konke koj ron bok lom  o or?”  31 Rar ba:
ri-Rom.” 22 Innem jarlepju in ˜ ˜
˜ ˜ “Kwon tomak ilo Irooj Jesus
armej ro rar konnaan nan erro ˜ ˜
˜ ˜ im kwonaaj bok lom  o or,  kwe
˜
ilo illu, im alikin an ri-tol ro
˜ im ro ilo mweo  im om.”  32 In-
kekole nuknuk ko aerro, rar ji- ˜
˜ ˜ ˜ nem rar kwa lok  kon naan eo
ron ri-waj ro bwe ren denot ˜
˜ ˜ an Jeova1 nane im aolep ro ilo
erro kon a la l. 23 Alikin aer ˜ ˜
˜ ˜ ˜ mweo
 im on. 33 Im ear bok er
den loke  erro elon alen, rar li- ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ilo ejja awa eo wot ilo bonon
kut erro ilo kalbuuj im jiron ri- eo im kwa l kinej ko aer. Innem
˜ ˜
waj eo an im on kalbuuj eo bwe e im aolep ro ilo mweo  im on
en lukkuun waje er. 24 Ke ri- ˜
˜ rar kajju peptaij. 34 Ear bok-
waj eo ear ron men in, ear li- ˜ ˜
˜ tok er nan mweo  im on im ear
kut erro ilo ruum eo epentata ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ kopooj juon tebo l in m ona nan
diwoj jane ilo im on kalbuuj eo, ˜ ˜ ˜
˜ er, im ear lukkuun m on on o bwe
im ear lake neerro na  ikotaan ˜ ˜
kiio ej tomak ilo Anij, im aolep
a la l ko re l lap im reddo. ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ro ilo mweo  im on rar bareinwot
25 Botab ke ear lukwon bon, ˜ ˜ ˜
˜ m on on o.
Paul im Sailas rar jar im nobar ˜
35 Ke ear raan, ri-tol ro
Anij ilo aerro al, im ri-kalbuuj rar jilkin lok  jet ri-waj bwe ren
˜
ro jet rar ronjake er. 26 In- ba: “Karo lok
˜
 em maan  rane.” 
nem ilo jidimkij ear wa lok  juon ˜
˜ ˜ 36 Ri-waj eo an im on kal-
mak
 utkut la l e lap, im ear em-  buuj eo ear kwa lok  naan kein
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
mak
 utkut pedpedin im on kal- nan Paul: “Ri-tol ro rar ijjilok-
˜ ˜ ˜ ˜
buuj eo. Bareinwot, aolep ko- tok ennaan nan karo lok  komi-
˜ ˜
jam ko rar kajju pe l lok  im jeen ro. Kon men in, komiro en di-
˜ ˜ ˜
ko rar lukwoje aolep ri-kalbuuj woj lok  im ilok  ilo aenom man.” 
ro kaki rar meja l. 27 Ke ri-waj ˜
37 Botab Paul ear ba nane:
˜
˜
eo ear ruj im lo bwe epe l lok  ko-
˜ ˜ ˜
jam ko ilo im on kalbuuj eo, ear 16:32 1 Lale “Jeova” ilo Kome le le Ko.
267 JERBAL 16:38–17:11
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
“Komro  ri-Rom, botab rar den-
bun nan Anij rar bar erom rut-
˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
loke  komro 
tomak, ekoba elon iaan kora ro ilobwilej  mene ej-
˜
je lok  ruomro,1 reutiej ilo jikin eo. im rar kalbuuji
˜ ˜ ˜ ˜
komro.
˜
 5 Botab ri-Ju ro rar jino eb-
Ak kiio rej iton kadi-
˜
woj lok  komro
banban im rar aintok jet ri-  ilo ittino ke?
˜ ˜
Eban! Rej aikuj itok im make nana me rekon pad bajjek ilo
˜ ˜
kadiwoj lok  komro.”
jikin wia ko im rar ejaake juon  38 Ri-waj
˜ ˜
ro rar kwa lok jarlepju im kom man  naan kein nan ri-  poktak ilo
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
tol ro, im ri-tol rein rar lo lno n jikin eo. Innem rar kajju de lo- 
˜ ˜ ˜
ke rar ron bwe em maan ne mweo  im on Jeson bwe ren  rein
˜
rej ri-Rom. 39 Innem rar itok pukote Paul im Sailas im bok-
˜ ˜ ˜ ˜
im jo lok  aer bod ippaerro, im
tok erro nan ippan jarlepju
˜ ˜
alikin aer kar kadiwoj lok eo. 6 Ke rar jab lo er, rar ji-  erro,
˜ ˜
rar kajjitok bwe ren ilok bwe Jeson im jet iaan em maan  jan ji- 
˜ ˜ ˜ ˜
kin eo. 40 Botab rar diwoj lok ro rej ruttomak im iper lok   er
˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜
jan im on kalbuuj eo im etal nan nan ippan ri-tol ro an jikin eo,
˜ ˜
mweo  im on Lidia, im ke rar
im rar ko l laaj ainikieer im ba:
˜˜ ˜ ˜
iioone ruttomak “L omaro  ˜ rar kom man ro ijo, erro kar  poktak
˜
kokajoor er. Alikin men in, erro ilo aolep jikin ilo la l in rebar
˜
kar etal. pad ijin, 7 im Jeson ear ka-
˜ ˜
17 lok
de lo n er ilo mwee
Innem rar etal ilujen-
ren an ri-lo lok.
 Ampipolis im Apolo-
˜

 n im on bwe
Aolep lomarein
˜

nia im itok nan Tessalonika, ijo rej jumaik  kakien ko an Sizar,1
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ekar wor juon im on kabun an rej ba bwe ebar wor juon kiin
˜ ˜
ri-Ju ie. 2 Kon men in, Paul etan Jesus.” 8 Ke rar ron men
˜ ˜ ˜
ear de lo n lok kein, jarlepju eo im ri-tol ro
 ilowaan im on ka-
˜ ˜ ˜ ˜
bun eo ainwot ke ej juon im- an jikin eo rar illu. 9 Im alikin
˜ ˜ ˜
minene ippan, im jilu Jabot1 in aer kar kom man  bwe Jeson im
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
an kar kwa lok ruttomak ro jet ren ko l la on aan  nan er jan Jeje
˜ ˜ ˜
ko 3 im kome le leik er im ka- aer ro lok,  rej kab kot lok  er.
˜ ˜ ˜
˜ 10 Innem ke ear bon, rutto- ˜ ˜
mool  nan er jan men ko em oj ˜
mak ro rar m okaj im jilkin lok ˜ 
jei bwe ekar menin aikuj nan ˜
Paul im Sailas nan Beria. Ke ˜ ˜
an Christ entaan im jerkak jan ˜
mej. Ear ba: “Jesus in ij kwa lok rar topar lok  ijo, erro kar etal 
˜ ˜ ˜ ˜
nan kom kake, e eo ej Christ.” nan im on kabun eo an ri-Ju ro.
˜ ˜ ˜
4 Jan wot men in, jet iaaer rar 11 Em man  lok
 buruon armej ro
˜ ˜ ˜
erom ruttomak im rar koba lok ijin jan armej ro ilo Tessa- 
˜ ˜ ˜
ippan Paul im Sailas. Barein- lonika konke rar lukkuun m o-
˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜
wot, elon iaan ri-Grik ro rej ka- n on o in ronjake ennaan eo im
˜ ˜ rar kanooj etale Jeje ko kajjojo
16:37 1 Ak “rar jab mokta
 bok lok
 kom-
 ˜
˜ ˜ raan nan lale emool  ke men ko
ro nan im on ekajet.” 17:2 1 Lale “Ja-
˜ ˜
bot” ilo Kome le le Ko. 17:7 1 Ak “Irooj Lap
 lap eo an Rom.”
JERBAL 17:12-26 268
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
rar ron. 12 Kon men in, elon ron ke je la kon katak in ekaal
˜ ˜ ˜ ˜
iaaer rar erom ruttomak, ekoba kwoj kwa lok  kake? 20 Komij
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
elon iaan kora in Grik ro reu- janin kar ron me le le kane  kwoj
˜ ˜ ˜
tiej im bar jet iaan em maan  ro. kwa loki,  im kom konaan  je la ta
˜
13 Botab ke ri-Ju ro ilo Tessa- me le leier.” 21 Ilo mool,  aolep
˜ ˜
lonika rar ron bwe Paul ear ri-Atens ro im armej ro jan ae-
˜ ˜ ˜
kwa lok  naanin Anij ilo Beria, lon ko jet me rar pad ilo jikin
˜ ˜ ˜ ˜
rar itok nan ijo bwe ren pukwoj in1 rekon kojerbal iien kakki-
˜ ˜ ˜
armej ro im kalluuk er. 14 In- je ko aer nan aer konnaan kon
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nem ruttomak ro rar m okaj im men ko rekaal ak ronjaki me-
˜ ˜ ˜
jilkin lok  Paul nan juon jikin le le ko rekaal. 22 Innem Paul
po iturin lojet,  ak Sailas im ear jutak ijo io lap ilo Areo-
˜ ˜ ˜
Timote rar padwot ijo. 15 Ro pegos im ear ba:
˜ ˜
rar etal ippan Paul rar bok loke  “Em maan  in Atens ran,  ij kile
˜ ˜
nan Atens, im rar jep laak ali- bwe ilo men otemjej e lap ami
˜
kin an kar jiron er bwe ren ba mijak anij ko.1 Ilo mool,  e lap lok 
˜ ˜ ˜
nan Sailas im Timote bwe erro ami kom mane  men
˜ in jan ar-
˜ ˜ ˜ ˜
en m okaj lok  nan ippan. mej ro jet. 23 Nan waanjonak,
˜
16 Ke Paul ear kottar erro ke iar etetal bajjek im lukkuun
˜ ˜ ˜
ilo Atens, ear jino an kutoto ke etale men kein komij  kautieji,1
˜ ˜
ear lo bwe eobrak jikin eo kon iar lo juon˜ lokatok em oj je naan
˜ ˜
ekjab. 17 Innem ear jino ko- kein ie ‘Nan Anij eo Kom Jaje
˜
˜
me le leik ri-Ju ro ilo im on ka- Kake.’ Ij ba nan kom bwe anij
˜ ˜ ˜ ˜
bun eo aer im ro jet rej ka- in komij  kabun nane mene kom
˜ ˜ ˜ ˜
bun nan Anij, im jabdewot ro jaje kake, enin ej anij eo ij kwa-
˜
ej lo er kajjojo raan ilo jikin lok
 kake nan kom.  24 Anij eo
˜ ˜
wia ko. 18 Botab jet iaan ro in ear koman  man  la l in im ao-
˜
˜ ˜
jan kumi ko etaer Epikuros1 im lep men ko ie, im konke ej Irooj
˜ ˜ ˜ ˜
Stoik2 rar jino aer akwaal ip- in lan im la l, ejjab maron jokwe
˜ ˜
pan, im jet rar ba: “Ta kane  ri- ilo tampe l ko kom manin  pein
˜ ˜ ˜
konnaan bajjek ne  ej kajjio
˜ n in armej. 25 Bareinwot, ejjab ai-
˜ ˜ ˜
ba?” Ro jet rar ba: “Ainwot ej kuji an armej jipane konke
˜ ˜ ˜ ejje lok  men en ej aikuji. E eo
kwa lok  kon anij kan an ri-aelon
˜ ear letok mour, menono, im
kan jet.” Rar ba men in konke ˜
˜ men otemjej nan aolep ar-
Paul ear kwa lok  kon ennaan eo ˜
˜ ˜ mej. 26 Ear koman  man
 ri-
em man  kon Jesus im kon jer- ˜ ˜ ˜ ˜
kakpeje. 19 Innem rar jibwe aelon otemjej jan juon wot ar-
˜ ˜ mej bwe ren jokwe ilo aolepen
im bok loke  nan ijo rej naetan  ˜
˜ la l in, im ear karok iien ko im
Areopegos, im rar ba: “Jema- ˜
jikin ko armej remaron jokwe
17:18 1 Armej rein rej ri-ka looran rim-
˜ ˜ ˜ ˜
malotlot eo etan Epikuros. 2 Armej 17:21 1 Ak “lo lok jikin in.” 17:22 1 Ak
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
rein rej ri-ka looran rimmalotlot eo “kaorok kabun.” 17:23 1 Ak “kabun
˜
etan Zeno. nani.”
269 JERBAL 17:27–18:8
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ie 27 bwe ren maron pukot E, Pontos im erro kora eo pa-
˜ ˜
im ne rej kate er nan pukote re- leen etan Prisilla rej kab itok
˜ ˜ ˜
naaj loe. Ilo mool,  ejjab etto lok  jan Itali konke Klaudios ear ka-
˜ ˜ ˜ ˜
jan koj kajjojo. 28 Kon wot E, kien aolep ri-Ju ro bwe ren
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jej mour im mak  utkut im pad, em mak  ut jan Rom. Kon men
˜ ˜
im jet iaan ri-jeje ro ami rar ba, in, Paul ear etal nan ippaer-
˜ ˜ ˜
‘Koj jej bar ajri ro nejin.’1 ro, 3 im konke juon wot aerjel
˜ ˜
29 “Innem konke jej ajri ro jerbal, ear jokwe ippaerro im
˜ ˜
˜ jerbal ippaerro konke erjel ao-
nejin1 Anij, jen jab lomnak  bwe ˜
˜ ˜ lep rej ri-kom man  em nuknuk.
Anij ej juon ekjab kom man  jan ˜ ˜
˜ ˜ ˜ 4 Im aolep Jabot1 ekon kwa-
gold ak jelba ak deka, ainwot ˜ ˜
˜ ˜ lok  juon katak2 ilo im on kabun
men ko rar wa loktok  jan je la-
lokje  n im kapeel ko an armej. eo ijo im kareel ri-Ju ro im ri-
˜
30 Emool  bwe Anij ear kojek- Grik ro.
˜
˜ 5 Ke Sailas im Timote rar to-
do on  men kein armej rar kom-  ˜
˜ partok ijo jan Masedonia, ear
mani  ilo iien ko rar jaje kon e, ˜ ˜
˜ ˜ lap lok  wot an Paul kwa lok  kon
ak kiio ej kwa lok  nan aolep ar-
mej ijoko otemjej bwe rej aikuj ennaan eo. Ear kwa lok  naan
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
uke lok  31 konke em oj an kaa- nan ri-Ju ro im kamool 
˜
bwe
˜
˜ Jesus ej Christ. 6 Botab kon
lot juon raan bwe en ekajete la l ˜ ˜
in ilo jimwe  ikijjeen em maan  eo wot an jab bojrak aer jumaiki 
˜ ˜ ˜ ˜
ear kaalote. Ear kamool  men in im kwa lok  naan ko reddo nane,
˜ ˜
nan aolep armej ikijjeen an kar ear pikpikuri ˜ nuknuk ko an im
˜ ˜ ˜
kojerkakpejeik em maan  in.” ba nan er: “Ne jabdewot men
˜ ˜
32 Ke armej ro rar ron an enaaj wa lok  nan kom,  enaaj
˜ ˜ ˜ ˜
konnaan kon jerkakpeje, jet ruomi make, eban ruo.1 Jan
˜ ˜
rar jino kajjirere kake, ak ro jet kiio im ilok,  inaaj etal nan ip-
˜ ˜ ˜
rar ba: “Kom naaj ronjake am
˜ ˜ pan armej in aelon ko.” 7 In-
˜ ˜ ˜
konnaan kon men in bar juon nem ear etal jan ijo1 im etal
˜ ˜ ˜
iien.” 33 Kon men in, Paul ear nan mweo  im on juon em maan 
˜ ˜ ˜ ˜
ilok  jan er, 34 botab jet ar- etan Titius Jostos, juon eo ej
˜ ˜ ˜
mej rar koba lok  ippan im erom kabun nan Anij, im mweo  im- 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ruttomak. Juon iaaer ej Daio- on ej atartar ippan im on ka-
˜ ˜
˜
nisios, juon ri-ekajet ilo jikin bun eo. 8 Im Krispos, em- 
˜ ˜ ˜
ekajet eo etan Areopegos, im maan  eo ej bok eddon im on
˜ ˜ ˜
bar juon kora etan Dameris, im kabun eo, ear erom juon iaan
˜ ˜ ˜ ˜
ebar lon ro jet. ruttomak ro an Irooj, e im ao-
˜ ˜ ˜
˜ lep ro ilo mweo  im on. Elon
18 Alikin men in, ear ilok
˜
jan Atens im itok nan Ko-
˜

˜ ˜
˜ ˜
18:4 1 Lale “Jabot” ilo Kome le le Ko.
rint, 2 im ear iioone juon ri- 2 Ak “ekon kome le leik er.” 18:6 1 Ka-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Ju ijin etan Akula. Lein  ej jan jin Grik,
˜ “Botoktokimi en itok ioon bo- ˜
rami. Na irreo.” 18:7 1 Me le lein, im on
˜
17:28, 29 1 Ak “ro ineen.” kabun eo.
JERBAL 18:9-25 270
˜ ˜
iaan ri-Korint ro rar ronjake 18 Paul ear bar pad ijo iu-
˜ ˜ ˜ ˜
ennaan eo rar jino aer tomak mwin  elon raan, im alikin an
˜ ˜ ˜
im rar peptaij. 9 Bareinwot, kar yokyokwe ruttomak ro, ear
˜ ˜
Irooj ear jiron Paul ilo juon pi- jerak lok  nan Siria, im Prisil-
˜ ˜ ˜
jen ke ear bon im ba: “Kwon la im Akula rar etal ippan lok. 
˜ ˜ ˜ ˜
jab mijak, ak kwon wonmaan-  Ear kokaduuk lok  koo lan bo-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lok wot im konnaan im jab ikon ran ilo Senkria konke em oj
˜ ˜
10 bwe ij pad ippam im ejje- an kar kom mane  juon kalli-
˜
˜ mur.  19 Innem ke rar topar-
lok  juon enaaj man  eok, kon- ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ lok  Epesos, ear likuti erro ilo
ke ej lon wot ao armej ilo ji- ˜ ˜
˜ ˜
kin in.” 11 Innem ear padwot jikin eo im etal nan im on ka-
˜ ˜
˜ bun eo im kome le leiki ri-Ju
ijo iumwin  juon iio im jiljino al- ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ro. 20 Mene rar akwe lap nane
lon im katakin er kon naanin ˜ ˜
Anij. bwe en kaetok lok  an pad, bo-
˜
12 Ke Gallio ear komja1  ilo tab ear jab ukot an lomnak 
˜ 21 ak ear yokyokwe er im ba:
Akeia, ri-Ju ro rar ippan doon ˜ ˜
˜ “E lanne ej ankilaan Jeova,1
im jumaik  Paul im rar bok lo-  ˜
˜ eokwe inaaj bar jep laaktok nan
ke nan jikin ekajet eo, 13 im ˜ ˜
rar ba: “Lein  ej kareel armej ippemi.” Im jan Epesos ear je-
˜
ro bwe ren kabun nan Anij
˜ ˜ rak lok  nan 22 Seseria. In-
˜ nem ear etal1 im yokyokwe ro
ilo juon waween ej nae  kien.”
˜ ˜ ˜ ilo eklejia eo, im ear wanla l lok 
14 Botab ke Paul ear iton kon- ˜ ˜
˜ wot nan
naan, Gallio ear ba nan ri-Ju ˜ Antiok. ˜
ro: “Ri-Ju ran,  e lanne lein ear
˜ ˜ 23 Alikin an kar pad jidik
˜ ˜ ˜
kom mane  juon bod e lap ak ju- ijo, ear ilok  im itoitak jan ji-
˜ ˜
mae  kien, innem enaaj kar kin nan jikin ibu lon Galetia
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
wor tokjan ao kijenmej im ron- im Prijia im kokajoor aolep ri-
˜ ˜ ka loor ro.
jake kom.  15 Ak e lanne pok- ˜
tak kein rej kon naan im at im
˜ ˜ 24 Ekar wor juon ri-Ju etan
˜ ˜ ˜
kon kien eo ami make, komwin  Apollos jan Alexandria ear itok
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
make komad  m odi. Ijjab konaan  nan Epesos. Ear juon em- 
˜ ˜ ˜ ˜
bok kuna  o im ekajet ilo men maan  eo ewajepdik an kon-
˜
kane.”  16 Innem ear jilkin lok naan im e lap an je la kobban
 ˜
˜ ˜ Jeje ko. 25 Em oj kar kataki-
er jan jikin ekajet eo. 17 Kon ˜
ni em maan  in2 kon ia l eo
men in, rar aolep jibwe Soste-
˜ an Jeova.1 Ear kanooj kijeje-
nis, em maan  eo ej bok eddon ˜ ˜ ˜
˜ ˜ to konke jetob kwojarjar3 ear
im on kabun eo an ri-Ju, im
˜ ˜
rar jino mane 
˜
imaanin wot jikin 18:21, 25 1 Lale “Jeova” ilo Kome le le
˜ ˜
ekajet eo. Botab Gallio ear jab Ko. 18:22 1 Emaron kar nan Jerusa-
˜ ˜ lem. 18:25 2 Ak “katakini em maan 
bok kunaan  ilo men kein nan ˜
jidik. in ilo naan wot.” 3 Ak “kajoor eo an
˜ ˜ ˜
Anij.” Lale “Jetob kwojarjar” ilo Kome-
18:12 1 Kabna eo an Rom ilo jikin in. le le Ko.
271 JERBAL 18:26–19:13
˜ ˜ ˜ ˜
pad ippan, im ear konnaan im 5 Ke rar ron men in, rar pep-
˜
katakin armej ro ilo jimwe  kon taij ilo etan Irooj Jesus. 6 In-
˜ ˜ ˜ ˜
Jesus, ijoke ear je la wot kon nem ke Paul ear likut pein ioer,
˜ ˜
peptaij eo an Jon. 26 Ear jino jetob kwojarjar1 ear itok ioer
˜ ˜ ˜
konono ilo peran ilo im on ka- im rar jino konnaan ilo kajin ko
˜
bun eo an ri-Ju ro, im ke Prisil- jet im jino kanaan. 7 Oraer
˜
la im Akula rar ron men ko ej aolep ej 12 em maan. 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ba, rar boke ippaerro im ko-
˜ ˜ 8 Iumwin  jilu allon, Paul ear
˜ ˜ ˜
me le leiki lok  wot ilo jimwe  kon etal nan im on kabun eo im ear
˜ ˜ ˜
ia l eo an Anij. 27 Innem kon- konnaan nan armej ro ilo pe-
˜ ˜
ke ear konaan  etal nan Akeia, ran im kwa lok  katak ko im kaj-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
em maan  ro rar jeje lok  nan ri- jion kome le leik er kon Aelon eo
˜ ˜
ka loor ro bwe ren karwaine- an Anij1 nan kareel er. 9 Bo-
˜ ˜ ˜
neiki. Ke ear topar lok  ijo, ear tab ke jet rar kapen wot bu-
˜ ˜ ˜
lap an jipan ro rar erom rut- rueer im makoko  in tomak im
˜ ˜ ˜
tomak kon wot jouj eo e lap an kwa lok  naan ko renana imaan 
˜ ˜
Anij. 28 Ear lukkuun kamool  mejan jarlepju eo kon Ia l Eo,
˜ ˜
im kaalikkar an ri-Ju ro bod Paul ear etal jan er im ear
˜ ˜ ˜
imaan  mejan armej ro ilo an bok ri-ka loor ro ippan, im kaj-
˜ ˜ ˜
kar kwa lok  nan er jan Jeje ko jojo raan ear kom man  katak
˜
bwe Jesus ej Christ. ilo im on jikuu l eo an Turan-
˜ ˜ ˜ ˜
19 ˜
Ke Apollos ear pad ilo
Korint, Paul ear itoitak
nos. 10 Ear kom mane
iumwin 
˜
ruo iio. Kon men in, ao-
˜
 men in

ibu lon jikin ko ilo Eijia1 im ear lep armej ro rej jokwe ilo ji-
˜ ˜ ˜
tokeak lok  ilo Epesos. Ekar lo kin ko ilo Eijia rar ron ennaan
˜
jet ri-ka loor ijin 2 im ear kaj- eo kon Irooj, ri-Ju im ri-Grik ji-
˜ ˜ ˜ mor.

jitok ippaer: “Komar  ke bok je- ˜
˜ ˜ 11 Im ear jab bojrak an Anij
tob kwojarjar1 ke komar  erom ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ kwa lok  menin kabwilonlon ko
ruttomak?” Rar uwaak im ba: ˜
˜ ˜ ˜ ˜ re l lap ilo an kar kojerbal Paul,
“Komij janin kar ron kon je- ˜ ˜ ˜
˜ ˜ 12 jonan armej ro rar bok an-
tob kwojarjar.”1 3 Im ear ba: ˜
“Kain peptaij rot eo kar pep- kijep ko im m ottan ko me rar
˜ ˜ ˜ ˜
taiji kom kake?” Rar uwaak im unur anbwinnin, im rar bok lo- 
˜ ˜ ˜
ba: “Peptaij eo an Jon.” 4 Im ki nan ippan ro renaninmej, im
˜
Paul ear ba: “An Jon kar pep- ear jako aer naninmej im je-
˜ ˜ ˜ ˜
taiji armej ro ej koka l len uke- tob ko rettoon rar diwoj lok  jan
˜ ˜
lok,
 im ear jiron er bwe ren er. 13 Botab jet iaan ri-Ju ro
˜ ˜
tomak ilo armej eo enaaj me rar itoitak im kadiwoj lok  je-
˜ ˜
itok alikin, armej in ej Jesus.” tob ko rettoon rar bar kaj-
˜ ˜
˜ jion kojerbal etan Irooj Jesus
19:1 1 Lale “Eijia” ilo Kome le le Ko.
19:2, 6 1 Ak “kajoor eo an Anij.” Lale 19:8 1 Ak “Kien eo an Anij.” Lale “Ae-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
“Jetob kwojarjar” ilo Kome le le Ko. lon eo an Anij” ilo Kome le le Ko.
JERBAL 19:14-27 272
˜ ˜ ˜ ˜
nan armej ro ewor jetob et- wa lok,  Paul ear jek ilo buruon1
˜ ˜ ˜ ˜
toon ippaer. Rekon ba: “Ij ji- bwe ne em oj an etal ilujen lok 
˜
ron eok ilo etan Jesus, eo Paul Masedonia im Akeia, enaaj etal ˜
˜ ˜
ej kwa lok  kake, bwe kwon di- nan Jerusalem. Ear ba: “Ne
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
woj lok.”  14 Ekar wor jimjuon em oj ao etal nan ijen,  ij aikuj
˜ ˜
em maan  nejin juon burij eu- bar etal nan Rom.” 22 Innem
tiej an ri-Ju ro etan Siva im ear jilkin lok  Timote im Eras-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
rar kom mane  men in. 15 Bo- tos, ruo iaan rijjipan ro an, nan
˜ ˜ ˜
tab juon jetob ettoon ear ba Masedonia, ak ear padwot im
˜ ˜
nan er: “Ije la kajjien Jesus im jo lok  jidik iien ilo jikin ko ilo
˜ ˜
ibar je la kajjien Paul, ak won Eijia.
˜
kom?”  16 Innem em maan  eo 23 Ilo tore in, ekar wa lok 
˜ ˜
me jetob ettoon eo epad ip- juon poktak e lap ikijjeen ro uw-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
pan ear ettor lok  nan ippaer im aan Ia l Eo. 24 Ear wor juon
˜ ˜
ire ippaer kajjojo, im ear ka- em maan  etan Demitrios, juon
˜ ˜ ˜
joor jan er. Kon men in, rar eo ej kom man  tampe l jiddik an
˜ ˜
ko jan mweo  ak rekeelwaan1 im Artemis jan jelba, im jerbal eo
˜ ˜ ˜ ˜
rekinejnej. 17 Ennaan eo kon an lein ekon boktok e lap top-
˜ ˜ ˜
men in ear ajeeded lok  nan ao- rak nan ri-jerbal ro jet m ottan.
˜
lep armej, nan ri-Ju im ri-Grik 25 Ear kokweil  oktok
 er im ro
˜
ro rej jokwe ilo Epesos. In- jet rej bar jerbal rot in, im
nem er aolep rar mijak im etan ear ba: “Em maan  ran,  kom ka-
˜ ˜ ˜ ˜
Irooj Jesus ear bunbun lok  wot. nooj in je la bwe e lap an jer-
˜ ˜ ˜ ˜
18 Elon iaan ro rar erom rut- bal in ad boktok jeraam man 
˜ ˜ ˜ ˜
tomak rar itok im kwa lok  im-  nan koj. 26 Komar  loe im ron
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
aan mejan aolep kon jerawi- kon an kar Paul kareel elon
˜ ˜
wi ko aer im kom man  ko aer. armej im ukot lomnak  ko aer
˜ ˜ ˜ ˜
19 Innem elon iaan ro rekon ilo an ba bwe anij ko kom ma- 
˜
anijnij rar boktok bokin anij- nin pein armej rejjab lukkuun
˜ ˜ ˜
nij ko aer im tuli imaan  me- anij. Ear jab baj kom mane  wot
˜ ˜
jan aolep. Im ke rar kobaiki jo- men in ilo Epesos ak ear bar
˜ ˜ ˜ ˜
nan aorokin aolepen bok ko, kom mane  ilo enanin aolep ji-
˜
rar lo bwe on aer aolep ej tar- kin ko ilo Eijia. 27 Innem ik-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
rin 50,000 ˜ m ottan jaan jelba. kol ne armej renaaj jino ko-
20 Aindein, naan eo an Jeova1 nanaiki jerbal in ad, im ejjab
˜ ˜
ear ajeeded lok  wot im kajoor- men in wot, ak renaaj kajejtok-
˜ ˜
lok  wot. ˜ jan tampe l eo an Artemis, anij1
˜
21 Alikin an kar men kein eo ad e lap. Bareinwot, anij in
˜ me armej ro ilo aolep jikin ko
19:16 1 Naan eo ilo kajin Grik emaron
˜ ˜
me le lein ne juon ej lowa wot, ejjab me- 19:21 1 Naan eo ilo kajin Grik ej
˜
 aer nuknuk. 19:20 pneuMma. Lale “PneuMma” ilo Kome le le
le lein bwe ejje lok
˜ ˜ ˜
1 Lale “Jeova” ilo Kome le le Ko. Ko. 19:27 1 Anij in ej juon kora.
273 JERBAL 19:28–20:2
˜ ˜
ilo Eijia im ilo la l in rej kabun doon iumwin  enanin ruo awa
˜
nane enaaj oktak im jako an im ba: “Eutiej Artemis, anij eo
˜
utiej im aiboojoj.” 28 Ke em-  an ri-Epes ˜ os!”
˜
maan  ro rar ron men in, rar ka- 35 Aliktata, ri-jeje eo an ji-
˜ ˜
nooj illu im rar jino lam oj im kin eo ear kom man  bwe armej
˜ ˜
ba: “Eutiej Artemis, anij eo an ro ren ikon, innem ear ba: “Em- 
˜ ˜ ˜
ri-Epesos!” maan  in Epesos ran,  ewor ke
˜
29 Innem armej in jikin eo armej en ejjab je la ke jikin in
˜
rar lukkuun pok, im rar ao- an ri-Epesos ej lale tampe l eo
˜ ˜ an anij lap lap Artemis im ekjab
lep ettor lok  nan ilowaan im-  ˜ ˜ ˜
˜ eo ear wotlok  jan lan? 36 Ej-
on iukkure eo ak rej iper loke  ˜
˜ ˜ ˜ je lok  juon emaron kariab men
Geios im Aristarkos ippaer- ˜
˜ in. Kon men in, komwin  ae-
lok.  L omarein  rej ri-Masedonia ˜ ˜ ˜
˜ nom man  im jab m okaj in kom- 
im rej ri-itoitak ro m ottan Paul. ˜
˜ jabdewot men. 37 Kom-
30 Ilo mool,  Paul ear konaan  mane 
˜ ˜

˜ ˜ ˜ ar boktok em maan  rein nan
de lo n lok  nan ippan armej ro, ˜
˜ ˜ ijin ak rejjab ko ot  jan tampe l
botab ri-ka loor ro rar jab kot lo-  ˜
˜ ko im rejjab konono nae  anij
ke. 31 Bareinwot, jet iaan ri- ˜ ˜ ˜
˜ in ad. 38 Kon men in, e lanne
utiej ro me rar jouj nan Paul ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ewor an Demitrios im ri-jerbal
im rej bok eddon kwojkwoj ko ˜ ˜ ˜
˜ ro m ottan abn on o nae  jabde-
im iien iukkure ko rar ijjilok- ˜ ˜
˜ wot, eokwe ewor raanin eka-
lok  ennaan nane im akwe lap ˜ ˜
˜ jet im ewor komja,  ren bok-
bwe en jab likut mour eo an ilo ˜ ˜ ˜
˜ ˜ lok  abn on o kein aer nan ijen. 
kauwotata ilo an de lo n lok  ilo ˜ ˜ ˜ ˜
˜
im on iukkure eo. 32 Jet iaan 39 Botab e lanne ebar wor ami
˜ ˜ ˜
armej ro rar lam oj im kwa lok  abn on o ijellokun  men in, eok-
jet me le le im ro jet rar bar la- we jej aikuj in pepe kake ilo
˜ ˜ ˜
m oj kon jet me le le reoktak lok,  juon iien kweilok  ekkar nan
˜
unin ej konke jarlepju in ar-
˜ kien. 40 Elukkuun kauwotata
˜ ˜
mej ro rar pok im enanin ao- men eo ear wa lok  rainin konke
˜ ˜
lepeer rar jaje unin aer kar ko- remaron lomnak  bwe jej jumae 
˜ kien, kab ke ejje lok  pedpedin
batok ippan doon. 33 Innem ˜ ˜
˜ ˜ ad kar kom man  iruj.” 41 Ali-
rar boktok Alexander jan ibwil-
˜ kin an kar ba men in, ear ka-
jin jarlepju eo kon an ri-Ju ro
˜ ro ol  armej ro.
iuuni lok  nan imaan,  im Alexan-
der ear koka l le lok1
˜
nan armej ro bwe ren bojrak
˜
 kon pein
˜
˜ 20 Ke ear dik lok
Paul ear ijjilok lok
˜
 poktak eo,
˜
 en-
˜ ˜ ˜ naan nan ri-ka loor ro bwe ren
aer konnaan konke ear konaan  ˜ ˜
˜ ˜ itok, im alikin an kar kokajoor
kome le leik er. 34 Botab ke ar-
mej ro rar kile bwe lein ej juon er im yokyokwe er, ear jino ia l
˜ ˜ ˜
ri-Ju, rar aolep lam oj ippan eo ˜ an lok  nan Masedonia.
2 Alikin an etal ilo jikin kein
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
19:33 1 Ak “jekno l lok.”
 lok im le lok  elon naanin rojan
JERBAL 20:3-18 274
˜ ˜ ˜ ˜
nan ro ilo jikin kein, ear topar- em oj an mej. 10 Botab Paul
˜ ˜
lok  Greece. 3 Ear pad ijin iu- ear wanla l lok  im ear bukwelo-
˜ ˜ ˜ ˜
mwin  jilu allon, botab ke ear
lo iturin likao eo, im ear jil-
˜
ron bwe ri-Ju ro rar pepe in lok  im jiburlepe, im ba: “Ko-
˜ ˜ ˜
mane  ilo iien eo ear iton je-
mwin  bojrak jan ami jeparujruj ˜
˜
rak lok  bwe emour ladik e.” 11 Alikin
nan Siria, ear pepe
in jep laak ilujen lok  Masedo- ˜ ˜
men in, Paul ear bar wanlon lok ˜ 
nia. 4 Ro rar etal ippan lok ˜  ej ˜ ˜ ˜
im jino kojota1 eo im m ona. In- ˜ ˜
Sopeter, nejin Pirros jan Be- ˜ ˜
nem ear bar wonmaan ˜ ˜  ˜ lok  wot
ria, Aristarkos im Sekondos ˜ ˜ ˜
˜ im konnaan lok  nan ne eraan,
˜ ˜
jan Tessalonika, Geios jan Der- im ear etal ilo ia l eo an lok. 
˜ ˜
be, Timote, im Tikikos im Tro-
˜ ˜ 12 Innem rar bok ladik eo im
pimos jan jikin ko ilo Eijia.1 ˜ ˜ ˜
rar lukkuun m on on o bwe ebar
5 Em maan  mour. rein rar etal imaan- 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lok  im kottar kom ilo Troas. 13 Komar kiio etal nan wa
˜ ˜ ˜
6 Botab komar jerak jan Pilip- eo im jerak lok  nan
˜
Assos, bo-
˜
˜ ˜
pai alikin an kar jem lok tab Paul ear etal la l lok.  iien  Kom-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Kwojkwojin Bureet Ejjab Kau- ar jerak lok  nan jikin in bwe ko-
˜ ˜ ˜ ˜
we.1 Im alikin lalem raan, min ektake, ainwot an kar jiron
˜ ˜ ˜ ˜
komar topar lok kom. 14 Innem ke ear iioo-  ijo ippaer ilo
˜ ˜ ˜
Troas, im komar jo lok ne kom ilo Assos, komar ek-  jimjuon
raan ijo. ˜ ˜
take ˜ im etal wot nan Mitiline.
7 Ilo raan eo moktata 15 Alikin ammim kar jerak jan  ilo ˜
˜ ˜
wiik eo juon1 ke komar koba ip- ijo ilo raan eo tok juon, komar
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
pan doon nan m ona, Paul ear po lok  iarin Kaios, raan eo tok
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jino an konono nan er konke juon komar topar lok  Semos,
ear pojakin ilok  raan eo juon, ˜ ˜
im juon raan tokalik komar po-
˜ ˜ ˜
im ear konnaan lok  ˜ nan ne
˜ lok  ilo Mailitos. 16 Paul ear
˜
elukwon bon. 8 Ebwe an kar ˜ ˜
˜ ˜ pepe in jerak lok  wot im e l la-
˜ ˜
lon laam ilo ruum eo ilon, ijo ˜ ˜
˜ lok jan Epesos bwe en jab jo lok ˜ 
komar koba lok  ippan doon ie. ˜
iien ilo jikin ko ilo Eijia, kon- ˜
9 Juon likao etan Eutikos ear ˜ ˜ ˜
˜
ke ear konaan ˜  m okaj lok  nan
jijet ilo wunto eo im ear luk- ˜
˜
Jerusalem bwe en pad ilo raa- ˜
kuun etton ke Paul ear kon- ˜ ˜
˜
nin Kwojkwojin Pentekost1 eo,
naan, im kon an kar lukkuun ˜ ˜ ˜
˜ e lanne emaron. ˜ ˜
etton, ear wotlok ˜  jan po1 eo ˜
kein kajilu im ke rar kotake 17 Botab ke ear pad ilo Mai-
˜ ˜ ˜
litos, ear ijjilok lok  ennaan nan
˜ ˜
20:4 1 Lale “Eijia” ilo Kome le le Ko. Epesos bwe em maan  ro rej lale
˜ ˜ ˜
20:6 1 Lale “Kwojkwojin Bureet Ejjab eklejia eo ijo ren itok. 18 Ke
˜ ˜
Kauwe” ilo Kome le le Ko. 20:7 1 Enin
˜ ˜ ˜ ˜
ej raan eo jej naetan
 Sunday. Ippan ri- 20:11 1 Kajin Grik, “korrajete pilawa
˜ ˜
Ju ro, enin ej raan eo moktata
 ilowaan eo.” 20:16 1 Lale “Pentekost” ilo Ko-
juon wiik. 20:9 1 Ak “teek.” me le le Ko.
275 JERBAL 20:19-33
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
rar itok nan ippan, ear ba nan kon Aelon eo an Anij1 nan er,
˜ ˜ ˜
er: “Kom kanooj in je la kon kom ban bar lo meja. 26 Kon
˜ ˜ ˜ ˜
waween kom man  ko ao ke iar men in, iar kurtok kom rai-
˜ ˜ ˜
pad ippemi jan iien eo moktata  nin bwe komwin  je la bwe ej-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
iar topartok jikin kein ilo Eijia. je lok  ruo kon botoktokin ao-
˜ ˜ ˜
19 Iar ri-komakoko  nan Irooj lep armej, 27 konke iar jab
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
im kanooj kottaik buruo nane, nooje
 jabdewot men jan kom
˜ ˜
im konke ri-Ju ro rar pepe in ak iar kwa lok  nan kom ao-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
man  eo, ear lap ao jan im en- lep naanin kakapilok1 ko an
˜ ˜ ˜ ˜
taan. 20 Iar jab bojrak jan ao Anij. 28 Komwin  kanooj koj-
˜ ˜ ˜
konnaanek kom kon jabdewot parok kom make im aolep ro ilo
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
men ko ewor tokjaer nan kom,1  bwij eo, ro jetob kwojarjar1 ear
˜ ˜ ˜ ˜
im jan ao katakin kom ilobwilej  jiton kom bwe komwin  lale er,
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
im jan em nan em.  21 Ear luk- im bwe komwin  ainwot jabot ro
˜ ˜ ˜ ˜
kuun lot ao kwa lok  naan nan nan eklejia eo an Anij, eo ear
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ri-Ju ro im nan ri-Grik ro bwe wiaiki kon botoktokin eo ej
˜ ˜ ˜
rej aikuj uke lok  im oktak nan make wot Nejin. 29 Ije la bwe
˜ ˜ ˜ ˜
Anij im ren likut aer tomak ilo alikin ao naaj ilok,  kidu o lip ko
˜ ˜ ˜ ˜
Jesus ad Irooj. 22 Im kiio na rellaj renaaj de lo ntok ibwiljimi
˜ ˜
ij etal nan Jerusalem iumwin  im eban em man  aer kom man 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
tol eo an jetob kwojarjar1 mene nan bwij eo, 30 im enaaj wor
˜
ijaje ta eo enaaj wa lok  nan em maan  ibwiljimi renaaj ukot
˜ ˜
na ijen.  23 Men eo dein ije- katak ko remool  nan kareel ri-
˜ ˜ ˜
la ej bwe jan jikin nan jikin, ka loor ro bwe ren loor er.
˜ ˜ ˜ ˜
ejjab bojrak an jetob kwojar- 31 “Kon men in, komwin  ek-
˜ ˜ ˜ ˜
jar1 kwa lok  nan na bwe kalbuuj kol wot1 im keememej bwe iu-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
im entaan rej kottar wot na. mwin  kar jilu iio, raan im bon
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
24 Mene aindein ak ijjab wa- iar jab bojrak jan ao katakin
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
tok bwe mour e ao eaorok ip- kajjojo iaami kon dannin kom-
˜ ˜ ˜
pa.1 Men eo eaorok in ej bwe in jaa la l. 32 Ak kiio, ij likut kom
˜ ˜ ˜
kam oj lok  ia l eo ao im jerbal eo iumwin  kojparok eo an Anij
˜ ˜ ˜
iar boke jan Irooj Jesus, bwe im ennaan eo kon jouj eo an
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
en lot ao kwa lok  kon ennaan e lap, ennaan in emaron koka-
˜ ˜
eo em man  kon jouj eo e lap an joor kom im lewaj nan kom ji-
˜ ˜
Anij. nokjeej eo aolep ro rekkwojar-
˜ ˜ ˜ ˜
25 “Innem kiio ije la bwe kom jar rej boke. 33 Iar jab kajjion
˜
aolep ro iar kwa lok  ennaan eo bok jelba ko ak gold ko ak
˜
˜ nuknuk ko an jabdewot armej.
20:20 1 Ak “re m man nan ko m.” 
20:22, 23, 28 1 Ak “kajoor eo an Anij.” 20:25 1 Ak “Kien eo an Anij.” Lale
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Lale “Jetob kwojarjar” ilo Kome le le Ko. “Aelon eo an Anij” ilo Kome le le Ko.
˜ ˜ ˜
20:24 1 Ak “ijjab watok bwe ewor tok- 20:27 1 Ak “aolep karok.” 20:31 1 Ka-
˜ ˜ ˜ ˜
jan mour e ao nan jidik.” jin Grik, “ruj wot.”
JERBAL 20:34–21:12 276
˜ ˜ ˜
34 Kom je la bwe iar make jer- rar kajjion ukot an Paul lom-
˜ ˜ ˜ ˜
bal kon peiu nan kabwe ai- nak bwe en jab etal nan Je-
˜
kuj ko ao im aikuj ko an ro rusalem. 5 Im ke ear jem lok 
˜ ˜ ˜
rej pad ippa. 35 Iar kaalikkar iien am pad ijo, komar jino
˜ ˜
nan kom ilo men otemjej bwe etal ilo ia l eo am lok.  Bo-
˜ ˜ ˜ ˜
komij  aikuj jipan ro rem ojn o
tab er aolep, ekoba kora ro im
ilo ami kate kom im komij ajri ro, rar itok ippemtok mae  ai- 
˜ ˜ ˜
kuj keememej naan ko an Irooj iien komar topar nabojin jikin
˜ ˜ ˜
Jesus, ke ear make ba: ‘E lap- eo. Innem komar bukwelolo
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lok  m on on o ilo le lokilo parijet im jar, ˜ 6 im komar  jan bok.’”
˜ ˜
36 Ke ej m oj an ba men
yokyokwe doon. Alikin, komar
uwe lok ˜ ˜
 ioon wa eo im rar jep- ˜
kein, ear bukwelolo ippaer ao- ˜ ˜
lep im jar. 37 Innem er ao- laak nan m oko imweer. 
˜ ˜ ˜
lep rar kanooj jan im rar at- 7 Komar jerak jan Tair im
˜ ˜
bokw  po lok
oje1 Paul im mejenmaiki  Ptolmeis, innem komar
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
38 konke rar lukkuun burom oj yokyokwe ruttomak ro ijo im
˜ ˜ ˜
kon an kar ba bwe reban bar lo pad ippaer iumwin  juon raan.
˜ ˜ ˜
mejan. Innem rar etal ippan lok 8 Raan eo tok juon, komar em-  
˜ ˜ ˜ ˜
nan wa eo. mak  ut jan ijin im etal nan Sese-
˜ ˜ ˜ ˜
21 ria, im komar etal nan mweo
Innem komar etal jan er
˜
im on Pilip ri-kwa lok
im jerak jan ijo mene ear ˜ ˜
˜ ˜
˜
 naan eo,
˜


kanooj eddo buruem, im kom- im komar jokwe ippan. Lein  ej

˜
juon iaan em maan  ro jimjuon,
ar kajju lok  nan Kos, im raan eo ˜ ˜ ˜
˜ ˜
9 im ewor eman nejin jiron
juon komar topar lok ˜  Rodes, im
˜ ˜
rejjanin mare,1  ˜ ˜ im
jan ijo komar etal wot nan Pe-
˜ ˜ rej kwa lok 
tera. 2 Ke komar lo juon wa kanaan ko. 10 Alikin ammim
˜ ˜ ˜ ˜
ej pojakin jerak lok kar pad ijo iumwin  nan Pinisia,  elon raan,
˜ ˜ ˜
komar uwe ie im jerak jan ijo. juon ri-kanaan etan Agebos ear
˜ ˜ ˜ ˜
3 Komar loe aneo etan Saipros itok jan Judia. 11 Im ear itok
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jan ijo ituanmiinin wa eo, ijo- nan ippem im bok kanur eo an
˜ ˜ ˜ ˜˜ ˜
ke komar e l la lok Paul im lukwoje neen im pein
 wot jane nan ˜
Siria im po lok make kake im ba: “Enin men eo
 ilo Tair, ijo wa
˜ ˜
eo ear eakto mweiuk jetob kwojarjar1 ej ba, ‘Ri-Ju
 ie. 4 In-
˜ ˜
nem komar pukote ri-ka loor ro ro ilo Jerusalem renaaj lukwo-
˜ ˜ ˜ ˜
im lo er, im komar pad ijo iu- je em maan  eo an kanur in ilo
˜ ˜ ˜ ˜
mwin  ejja waween in wot, im renaaj
jimjuon raan. Botab kon
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
an kar jetob kwojarjar1 kwa lok le loke  nan iumwin   pein ri-aelon
˜ ˜
ta eo enaaj wa lok, ko.’” 12 Ke komar ron men in,  ri-ka loor ro
˜ ˜
˜ ˜
kom kab armej ro ijo komar ji-
20:37 1 Kajin Grik, “bun ioon kon- mor ˜
 akwe lap nan Paul bwe en
waan.” 21:4, 11 1 Ak “kajoor eo an jab wanlo˜ n˜ lok  nan Jerusalem.
˜
˜ ˜ ˜
Anij.” Lale “Jetob kwojarjar” ilo Kome-
˜
le le Ko. 21:9 1 Kajin Grik, “bojin.”
277 JERBAL 21:13-26
˜
13 Ak Paul ear ba: “Etke komij  ba bwe kwoj katakin aolep ri-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jan im kajjion kom man  bwe in Ju ro ibwiljin ri-aelon ko bwe
˜ ˜ ˜
m ojn o lok?1  Ij ba nan kom bwe ren jumaiki  Kien Moses, kwoj
˜ ˜ ˜
ijjab baj pojak wot nan kalbuuj, ba nan er bwe ajri ro nejier ren
ak ibar pojakin mej ilo Jerusa- jab mwij  mwij
 ak loore manit  ko
˜ ˜ ˜
lem kon wot etan Irooj Jesus.” jet. 22 Jenaaj et kiio? Ejje lok 
˜ ˜ ˜
14 Ke ear jab ukot an lom- pere ke renaaj ron bwe em oj
˜ ˜ ˜
nak,
 komar jab bar akwe lap,1 am moottok. 23 Kwon kom- 
˜ ˜ ˜
ak komar ba: “Ankilaan Jeova2 mane  men in komij ba nan kwe:
˜ ˜ ˜
en wa lok.”  Ewor eman em maan  ijin em oj
˜ ˜ ˜
15 Jet raan tokalik, komar aer kom mane  juon aer kalli-
˜ ˜ ˜ ˜
koppojak nan am etal, innem mur.  24 Kwon bok em maan 
˜
komar jino jibadek lok  Jerusa- rein ippam im komwin  karreoik
˜ ˜
lem. 16 Jet iaan ri-ka loor ro kom ekkar nan mantin  kabun,
˜ ˜ ˜
jan Seseria rar itok ippem- im kwon bok eddon aikuj ko
˜ ˜ ˜ ˜
tok im bok lok  kom nan ip- aer, bwe ren mwijbar.  Ilo wa-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
pan Mneson bwe komin pad ween in, aolep renaaj je la bwe
˜ ˜ ˜ ˜
ilo mweo  im on ainwot ri-lo lok  ejjab mool  naan ko rar ron kaki
˜ ˜ ˜
ro an. Em maan  in ej jan Saip- kon kwe, im bwe kwoj juon eo
˜
ros im ej juon iaan ri-ka loor ej etetal ilo jimwe  im ej loore
˜ ˜ ˜ ˜
ro jan kar mokta.  17 Ke kom- Kien eo. 25 Ak ikijjeen rutto-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ar topar lok  Jerusalem, rutto- mak ro jan aelon ko jet, jaar
˜ ˜
mak ro rar lukkuun karwaine- jeje lok  kon pepe eo jaar kom- 
˜ ˜ ˜ ˜
neik kom. 18 Botab raan eo mane  nan kwa lok  nan er bwe
˜ ˜
tok juon, Paul ear itok ippem- rej aikuj kojparok er jan men
˜ ˜ ˜ ˜
tok nan ippan Jemes, im ao- ko em oj katok kaki nan ekjab
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lep em maan  ro rej lale eklejia ko, jan botoktok, jan mennin-
˜ ˜ ˜ ˜
rar bar pad ijo. 19 Innem ear mour ko em oj lukwoj burueer,1
˜ ˜ ˜
yokyokwe er im jino tipdiki lok  im jan lon.”2
˜
aolep men ko Anij ear kom ma-
˜ ˜
 26 Raan eo tok juon, Paul
ni ibwiljin ri-aelon ko ilo an kar ˜ ˜ ˜
˜ ear anin em maan  ro im erean
kojerbal e. aolep rar karreoik er ekkar
˜ ˜
20 Ke rar ron men in, rar nan Kien Moses. Innem ear
˜ ˜ ˜ ˜
jino aer nobar Anij, botab rar ilok  nan tampe l eo nan kwa-
˜ ˜ ˜ ˜
ba nane: “Jeim im jatim Paul, lok  naat eo enaaj jem lok  raanin
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kwoje la bwe elon toujin  ri-Ju aer karreoik er ekkar nan Kien
˜ ˜
ro rar erom ruttomak, im ao- Moses bwe kajjojo iaaer en aje-
lepeer e lap aer kijejeto ilo Kien lok  menin katok ko aer.
˜ ˜
eo. 21 Botab rar ron an armej ˜ ˜
21:25 1 Ak “em oj mani
 botab rar jab ka-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
21:13 1 Ak “ka m oj n oik
 l ok  b uru o.” to or  botoktokier.” 2 Naan eo ilo ka-
 lok
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
21:14 1 Kajin Grik, “komar iko n.” jin Grik ej por·neiMa. Lale “L on” ilo Ko-
˜
2 Lale “Jeova” ilo Kome le le Ko. me le le Ko.
JERBAL 21:27–22:2 278
˜
27 Innem ke ear pojakin jem-  m oj im kwa lok  juon me le le, ak
˜
lok  raan ko jimjuon, ri-Ju ro ro jet rebar ba juon men. Kon
˜ ˜
jan Eijia1 rar lo Paul ilo tam- an lap poktak eo, ri-tol eo eja-
˜
pe l eo im rar kairuj aolep armej je ta lukkuun apan eo, innem
˜ ˜
ro, innem rar jibwe 28 im la- ear ba bwe ren bok lok  Paul nan
˜ ˜ ˜
m oj im ba: “Em maan  in Israel ijo jikin ruttarinae  ro. 35 Bo-
˜ ˜
ran,  komwin  jipan! Leo  in ej tab ke Paul ear topar lok  jiki-
˜
katakin aolep armej ilo jikin nuwe eo, ruttarinae  ro rar ai-
˜
otemjej bwe ren jumaik  armej kuj kotake kon an armej ro
˜ ˜
ro ad im Kien1 eo ad im ji- iton mane,  36 konke jarlepju
˜ ˜
kin in ad. Ejjab men in wot ak eo e lakkar loore er im lam oj im
˜ ˜ ˜ ˜
em oj an ebboktok ri-Grik nan ba: “Man  lone!” 
˜ ˜
lowaan tampe l in im kattoone 37 Ke rar bok loke  nan ijo ji-
˜ ˜
jikin in eokkwojarjar.” 29 Rar kin ruttarinae  ro, Paul ear ba
˜ ˜ ˜
ba men in konke mokta  lok  rar nan ri-tolin jarin tarinae  eo:
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
loe ri-Epesos eo Tropimos ilo “Emalim ke nan ao konono ip-
˜ ˜ ˜
Jerusalem ippan Paul, im rar pam?”  Ri-tol eo ear ba: “Kwoje-
˜ ˜ ˜
lomnak  bwe Paul ear boktoke la ke kajin Grik? 38 Ta ejjab
˜
nan tampe l eo. 30 Innem ao- kwe ri-Ijipt eo ear kairuj ar-
lep armej in jikin eo rar iruj mej bwe ren jumae  kien jej-
˜ ˜ ˜ ˜
im rar ettor lok  nan ippan Paul jo iien ko remoot lok  im tol
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
im ipere nan nabojin tampe l 4,000 ri-kowadon1 nan ane je-
˜ ˜
eo, im kar kajju kiil kojam ko. maden  ke?” 39 Ak Paul ear
˜ ˜ ˜
31 Ke rar kajjion in mane  nan ba: “Ilo mool,  na ij juon ri-Ju
˜ ˜
mej, ri-tolin jarin tarinae  eo ear jan Tarsus ilo Silisia, im ijo ij
˜ ˜
ron bwe epoktak aolepen Je- itok jane ejjab juon jikin bajjek.
˜ ˜ ˜
rusalem. 32 Kon men in, ear Kon men in, ij akwe lap nan eok
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kajju ebbok ruttarinae  im bok bwe kwon kot lok  ao konnaan
˜ ˜ ˜ ˜
kapen ro aer im ettor lok  nan nan armej ran.”  40 Innem ali-
˜ ˜
ijo ippaer. Ke armej ro rar lo kin an kamalimi, Paul ear jutak
˜ ˜ ˜
ri-tolin jarin tarinae  eo im rut- ilo jikinuwe eo im ear koka l-
˜ ˜ ˜
tarinae  ro, ear bojrak aer man  le1 kon pein nan armej ro. Ke
˜ ˜
Paul. ear bojrak aer keroro, ear kon-
˜ ˜
33 Innem ri-tol eo an jarin naan lok  nan er ilo kajin Hibru
˜ ˜ im ba:
tarinae  eo ear itok nan ippaer
˜ ˜ ˜
im boke Paul bwe en kalbuuji
im ear ba ren lukwoje kon ruo
˜
˜
˜
˜ 22 “Em maan
im jema, komwin
 ran jeiu im jatu

˜
ronjake
˜
jeen, im ear kajjitok won e im naanin jojomar kein ao.” 2 Ke
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ta eo ear kom mane.  34 Bo- rar ron an konono nan er ilo
˜
tab jet iaan armej ro rar la- kajin Hibru, ear lap lok  wot aer
˜ ˜
21:27 1 Lale “Eijia” ilo Kome le le Ko. 21:38 1 Ak “em maan
 ro rej le bakbok.”
˜ ˜ ˜ ˜
21:28 1 Ej jiton lok
 nan Kien Moses. 21:40 1 Ak “jekno l.”
279 JERBAL 22:3-21
˜ ˜ ˜ ˜
ikon,˜ innem ear ba nan er: in meram eo, ro rar pad ippa
˜ ˜ ˜ ˜
3 “Na ij juon ri-Ju, iar lotak ilo rar jibwe peiu im tol eo nan Da-
˜ ˜
Tarsus ilo Silisia, botab iar ji- maskos.
˜
kuu l ippan Gameliel ilo jikin in,
˜ 12 “Innem juon e m maan 
im ear katakin eo bwe in luk- ˜
etan Anenaios, juon eo e lap an
˜
kuun loore Kien eo an ro jim-  tiljek nan Kien Moses im e lap
˜
maad,  im iar kijejeto nan Anij an aolep ri-Ju ro rej jokwe
˜ ˜ ˜
ainwot kom aolep ijin rainin.
˜ ˜ ijo kautieje, 13 ear itok nan
˜ ˜
4 Iar kaentaan nan mej ro uw- ippa im jutak ituru im ba nan
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
aan Ia l Eo, iar lukwoj er im bok- na: ‘Jatu Saul, kwon bar lo lok- 
˜ ˜ ˜ ˜
lok  er nan kalbuuj, kora im em-  jen!’  Ilo iien eo wot, iar rei-
˜ ˜ ˜ ˜
maan  jimor,  5 im burij lap lap lon lok  nane im iar loe. 14 Im
˜
eo im aolep ro uwaan ri-tol ro ear ba: ‘Anij eo an ro jim- 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
remaron kamoole  men in. Iar maad  ear kaalot eok bwe kwon
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ebbok lota jan er nan ri-Ju ro je la kon ankilaan im bwe kwon
˜ ˜ ˜ ˜
jeid im jatid ilo Damaskos, im lo eo ewanok im ron ainikien,
˜ ˜ ˜
iar etal bwe in jibwe ri-ka loor 15 konke kwonaaj kwa lok  kon
˜ ˜ ˜ ˜
ro ijen im lukwoj er im boktok e nan aolep armej kon men ko
˜ ˜ ˜
er nan Jerusalem bwe ren bok kwaar loi im ron. 16 Innem
˜ ˜
kaje. etke kwoj aepedped? Kwon ju-
˜
6 “Botab ke iar etal ilo ia l tak im etal im peptaij, im kwa li-
˜
eo ao lok  im epaake lok  Damas- lok  jerawiwi ko am ikijjeen am
˜ ˜ ˜ ˜
kos ke ear raelep, juon meram kur nan at eo etan.’
˜ ˜ ˜
e lap jan lan ear wa lok  ilo ji- 17 “Ak ke iar jep laak nan Je-
dimkij im rome aolepen pe laa- rusalem im jar ilo tampe l eo,
˜ ˜
ku, 7 im iar bun na  ioon bwi- iar lo juon pijen 18 im iar loe
˜ ˜ ˜ ˜
dej im iar ron an juon ainikien Irooj, im ear ba nan na: ‘Kwon
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ba nan na: ‘Saul, Saul, etke m okaj im diwoj lok  jan Jerusa-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kwoj kaentaan eo?’ 8 Iar uw- lem konke armej ro reban ron-
˜ ˜ ˜
aak im ba: ‘Irooj, w˜on kwe?’ jake am kwa lok  kon na.’ 19 In-
˜ ˜
Im ear ba nan na: ‘Na Jesus, nem iar ba: ‘Irooj, armej ran
˜ ˜ ˜ ˜
ri-Nazeret, eo kwoj kaentaane.’ relukkuun je la bwe ikon ilok 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
9 Em maan  ro rar pad ippa rar nan kajjojo im on kabun im bok
˜ ˜
lo meram eo, botab rar jab ro rej tomak ilo kwe im kalbuu-
˜ ˜ ˜ ˜
ron an ainikien eo konono nan ji er im den loke  er. 20 Im ke
˜ ˜ ˜ ˜
na. 10 Innem iar ba: ‘Irooj, ta rar kato or  lok  botoktokin Sti-
˜ ˜
eo ij aikuj kom mane?’  Im Irooj pen, eo ear kwa lok  kon kwe,
˜ ˜ ˜
ear ba nan na: ‘Kwon jerkak iar jutak ijo im rejetak er im iar
˜ ˜ ˜
im etal nan Damaskos, naaj ji- lale kopa ko an ro rar mane.’ 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ron eok ilo ijen kon aolep men 21 Mene aindein ak ear ba nan
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ko em oj karok bwe kwon kom-  na: ‘Kwon ilok  konke inaaj jil-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
mani.’  11 Botab konke iar jab kin lok  eok nan aelon ko retto-
˜ ˜ ˜
maron lo imaan  kon wot kajoor lok.’”

JERBAL 22:22–23:6 280
˜ ˜ ˜ ˜
22 Armej ro rar ronjake wot ippan, im ri-tolin jarin tarinae 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
an konnaan, im ej m oj wot an eo ear lo lno n ke ear je la bwe
˜ ˜
ba naan kein ak rar ko l laaj aini- Paul ej juon ri-Rom im kon an
˜ ˜ ˜ ˜
kieer im ba: “Jo lok  lone  jan la l kar ba bwe ren lukwoje kon
˜
in bwe ejje lok  tokjan an mour!” jeen.
˜ ˜ ˜ ˜
23 Kon an armej ro ellam ojm oj 30 Raan eo tok juon, kon an
˜ ˜ ˜
im kadkad kaki kopa ko aer lukkuun konaan  je la unin an
˜ ˜
im joto jotak bunal imejatoto, kar ri-Ju ro liaake lok  Paul, ear
˜ ˜ ˜ ˜
24 ri-tolin jarin tarinae  eo ear karo loke  im ear jiron burij ro
˜ ˜
ba ren bok lok  Paul nan ijo ji- reutiej im aolep ro uwaan Im- 
˜ ˜
kin ruttarinae  ro. Innem ear ba on Ekajet eo E lap an ri-Ju1
˜ ˜
bwe ren kajitukini im den loke,  bwe ren kweilok  lok.  Innem ear
˜ ˜
bwe en lukkuun je la unin an boktok Paul im kajutake ibwil-
˜ ˜
armej ro ellam ojm oj nae  Paul jier.
˜ ˜ ˜
ilo waween in. 25 Botab ali-
kin aer kar lukwoje bwe ren
˜ ˜
˜ 23 Paul ear kalimjek ro
uwaan Im on Ekajet eo
˜
iton den loke,  Paul ear kajji- E lap an ri-Ju1 im ba: “Em- 
˜ ˜ ˜ ˜
tok ippan kapen eo ej jutak maan  ran jeiu im jatu, aolep
˜ ˜ ˜
ijo im ba: “Emalim ke nan ami iien kein maantak  nan rainin
˜ ˜ ˜ ˜
den loke  juon ri-Rom1 mene ej- iar mour imaan  mejan Anij kon
˜ ˜ ˜ ˜
je lok  ruon?”2 26 Ke kapen eo juon boklokot elukkuun erreo.”
˜ ˜ ˜ ˜
ear ron men in, ear etal nan
˜ ˜ 2 Kon men in, burij lap lap eo
ippan ri-tolin jarin tarinae  eo ˜ ˜
˜ etan Anenaios ear jiron ro rej
im konnaanek e im ba: “Em-  jutak iturin Paul bwe ren jep-
˜
maan  en ej juon ri-Rom. Ta take lo niin. 3 Innem Paul ear
˜ ˜ ˜ ˜
ne  kwoj lomnak  in kom mane  ba nane: “Anij enaaj man  eok,
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kiio?” 27 Kon men in, ri-tolin kwe worwor rot kan rettoon im
˜ ˜ ˜
jarin tarinae  eo ear etal ippan em oj unoiki kon uno mouj.1 Ta
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Paul im kajjitok: “Kwon m ok ba kwoj jijet ijene  im ekajet eo ek-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nan na, kwe ke ri-Rom?” Ear kar nan Kien eo, botab kwoj
uwaak im ba: “Aet.”˜ 28 Innem rupe Kien eo ilo am ba ren jep-
˜ ˜
ri-tol eo ear ba: “Na ke iar jo- tak eo ke?” 4 Ro rar jutak ijo
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lok  e lap jaan bwe in maron rar ba: “Kwoj kajooke burij lap-
˜
erom ri-Rom.”1 Botab Paul ear lap ne  an Anij ke?” 5 Im Paul
˜ ˜ ˜ ˜
ba: “Eokwe na ri-Rom jan ke iar ear ba: “Ro jeiu im jatu, ijaje ke
˜
lotak.” e eo ej burij lap lap. Jeje ko rej
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
29 Ej ba wot men in ak lo- ba, ‘Kwon jab konono nae  ri-tol
˜ ˜ eo an armej ro am.’” 
maro  rar iton den loke  im ka- ˜
˜ ˜ ˜ 6 Ke Paul ear je la bwe jimat-
jitukini rar kajju kalik lok  jan ˜
tanin ro uwaan Im on Ekajet eo
22:25 1 Ak “jitijen in Rom.” 2 Ak “rej-
˜
janin ekajete?” 22:28 1 Ak “erom jiti- 22:30; 23:1 1 Kajin Grik, “Sanhedrin.”
jen in Rom.” 23:3 1 Ak “kwe ri-etao.”
281 JERBAL 23:7-19
˜ ˜ ˜ ˜
E lap an ri-Ju ro rej Saddusi en wa lok  jorraan nan er e lan-
˜ ˜
˜ ˜ ˜
im jimattan rej Parisi, ear ko l- ne renaaj m ona ak idaak mokta 
˜ ˜ ˜
laaj ainikien im ba: “Em maan jan aer mane  Paul. 13 Elon-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ran jeiu im jatu, na ij juon Pa- lok  jan 40 em maan  rar kom ma- 
risi, im nejin Parisi. Unin aer ne kallimur  in. 14 Em maan 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ekajete eo ej kon wot kojat- rein rar etal nan ippan burij ro
dikdik eo bwe ro remej renaaj ˜ ˜
reutiej im ri-tol ro im ba: “Em oj
˜
jerkakpeje.” 7 Kon an kar ba ˜
ammim kom mane  juon kalli-
men in, ear wa lok  juon pok- ˜ ˜ ˜
˜ mur  bwe en wa lok  jorraan nan
tak ikotaan Parisi ro im Sad- ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kom e lanne kom naaj m ona jab- ˜ ˜
dusi ro, im ear wor jepel iko- ˜ ˜
dewot men mokta ˜  jan am-
taer. 8 Unin ej konke Saddusi ˜
mim man  Paul. 15 Kon men
ro rar ba bwe ejje lok in, kom im aolep ro uwaan Im-  jerkakpej- 
˜ ˜ ˜
e im enje l im jetob, botab Pa- on Ekajet eo E lap an ri-Ju, ko-
˜ ˜ ˜
risi ro rar tomak ilo aolep men mwin  konnaanek ri-tolin jarin
˜ ˜ ˜
kein.1 9 Innem elon iaaer rar tarinae  en bwe en boktok Paul
˜ ˜˜ ˜ ˜ ˜
jino ellam ojm oj, im jet iaan nan ippemi bwe en ainwot ne
˜ ˜ ˜ ˜
skraib ro jan kumi eo an Pa- komij  iton etale lok  wot abn o-
risi ro rar jutak im jino aer ak- ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ n o eo kon e. Botab mokta
˜  jan
waal im ba: “Komij jab ellolo ˜ ˜
˜ an topartok ijin, kom naaj po- ˜ ˜ ˜
ruon em maan  in, botab e lanne
jak kadede in mane.” 
˜ ˜ ˜ ˜
juon jetob ak enje l ear konnaan 16 Botab likao eo manden
˜ ˜
nane—.” 10 Ke ear lap lok Paul ear ron bwe rej pepe in  wot ˜
˜ ˜ ˜
poktak eo, ri-tol eo an jarin ta- ankomajuri Paul, innem ear de-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
rinae  eo ear ekkol ne roman
lo n lok  ilo ijo jikin ruttarinae  
˜ ˜ ˜
Paul, innem ear jiron ruttari- ro im konnaanek e. 17 Innem ˜ ˜ ˜
nae ro bwe ren etal im boke jan
Paul ear kurtok juon iaan ka-
˜ ˜ ˜
ibwiljier im bok loke 
pen ro an jarin tarinae nan ijo ji-  eo nan
˜ ˜ ˜ ˜
kin ruttarinae.  ippan im ear ba: “Kwon bok lok 
˜ ˜ ˜
11 Botab bonon eo tok juon, likao in nan ippan ri-tolin jar-
˜ ˜ ˜
Irooj ear jutak iturin im ba: ˜ ˜
˜ in tarinae ˜  en,  konke ewor juon
“Kwon peran!1 Kwonaaj kwa lok  ˜ ˜
˜ ˜ men ej aikuj ba nane.” 18 Kon
˜ ˜
kon na ilo Rom, ainwot an kar ˜ ˜ ˜
˜ men in, ear bok loke ˜ ˜  nan ippan
lukkuun lot am kwa lok ˜  kon na
ri-tolin jarin tarinae  eo im ba:
ilo Jerusalem.” ˜
“Paul, ri-kalbuuj en,  ear kur-
12 Ke ear raan, ri-Ju ro rar lok
˜
 na im kajjitok bwe in bok-
˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜
kweilok  ippan doon im kom-
tok likao in nan ippam konke 
˜ ˜ ˜
mane  juon aer pepe. Rar kom-
ewor juon men ej aikuj ba nan 
mane  juon kallimur  im ba bwe ˜
kwe.” 19 Innem ri-tolin jarin
˜
 kon men kein aolep tari
23:8 1 Ak “kwa lok ˜
nae eo ear jibwe pein im
˜
˜
ilobwilej.”
 23:11 1 Ak “Kwon jab mi- bok loke  nan juon jikin ejje-
˜ ˜
jak!” lok  armej ie im kajjitok ippan:
JERBAL 23:20-35 282
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
“Ta eo kwaar iton ba nan na?” mane nan mej, botab iar m o-
˜ ˜ ˜ ˜
20 Ear ba: “Em oj an ri-Ju ran kaj lok  kon ruttarinae  ro ao im
˜ ˜ ˜
pepe bwe ren kab kajjitok ip- lom  o orene  konke iar ron bwe e
˜ ˜ ˜ ˜
pam nan bok lok juon ri-Rom. 28 Im konke iar  Paul nan ip-
˜ ˜ ˜˜
pan ro uwaan Im on Ekajet eo konaan  je la ta unin aer kar
˜ ˜
E lap an ri-Ju ran ilju bwe en liaake lok,  iar bok loke  nan Im- 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ainwot ne rej iton etale lok on Ekajet eo aer E lap. 29 Iar  wot
˜ ˜ ˜ ˜
abn on o eo kon e. 21 Botab kile bwe men ko rej liaake lok 
˜ ˜ ˜
kwon jab katoprak kajjitok en kaki rej ikijjeen Kien1 eo aer
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
aer konke elon lok make, botab ejje lok  jan 40 iaan  juon men
˜ ˜ ˜ ˜
em maan  ear kom mane
ran aer rej kottar bwe  im ej tollok  un an
˜ ˜ ˜ ˜
ren ankomajuri, im rar kom- mej ak kalbuuj. 30 Ijoke, kon- 
˜ ˜ ˜
mane  ke kar konnaanek eo bwe em oj
juon kallimur  im ba bwe
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
en wa lok kom mane 
 jorraan nan er e lan- juon pepe nan mane 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ne renaaj m ona ak idaak mok- em maan  in, ij m okaj im jil- 
˜ ˜ ˜ ˜
ta jan aer mane. kinwaj nan ippam im ij jiron
 Repojak kiio
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
im rej kottar wot malim eo jan ro rej liaake lok  bwe ren jade-
˜ ˜ ˜
kwe.” 22 Ri-tolin jarin tarinae waj imaa  m im kwa lok   abn on o
˜
eo ear kot lok ko aer nae  bwe  lein.”
likao eo en
˜ ˜ ˜
etal alikin an kar jiron lok 31 Innem ruttarinae  im  ro rar
˜ ˜ ˜ ˜
ba: “Kwon jab ba nan jabde- bok Paul ekkar nan naan ko
˜ ˜ ˜
wot ke kwaar kwa lok kar jiron er kaki im rar bok lo-  men kein 
˜ ˜ ˜ ˜
nan na.” ke nan Antipetris ke ear bon.
˜ ˜
23 Innem ear kurtok ruo 32 Raan eo tok juon, alikin aer
˜ ˜
iaan kapen ro an im ba: “Ko- kar kamalim ro rej uwe ioon ki-
˜ ˜ ˜
pooj 200 ruttarinae dia bwe ren wonmaan  bwe ko-  lok  wot
˜ ˜
mwin  im etal ippan Paul, rar jep laak
kajju lok  nan Seseria, im
˜ ˜ ˜
bar bok 70 ro rej uwe ioon ki- nan ijo jikin ruttarinae.  33 Ro
˜ ˜ ˜
dia im 200 rubbok made, rar uwe ioon kidia rar de lo n lok  im ko- 
˜ ˜ ˜
mwin  ilo Seseria im rar bok lok
kab em mak  ut 9 awa jima   lota
˜ ˜ ˜
bunniin.1 24 Komwin eo nan komja1  eo im rar bar
bar ko-
˜ ˜ ˜ ˜
pooj jet kidia nan Paul, im bok lok  Paul nan ippan. 34 In-
˜ ˜ ˜
komwin  nem ear riiti lota eo im ear
kab kojparoke lok  nan
˜ ˜ ˜
ippan Filix, komja1 kajjitok Paul ej jan ia, im ke  en.  25 In-
˜ ˜ ˜
nem ear je juon lota im ba: ear je la bwe ej itok jan Silisia,
˜
35 ear ba, “Inaaj lukkuun eta- ˜ ˜ ˜
26 “Jan Klaudios Lisios nan ˜ ˜ ˜
Komja1  le abn on o in nae
Filix, Eo Eutiej Tata:  eok ne ro rej
˜
Yokwe eok! 27 Ri-Ju ro rar ji- liaake lok  eok retopartok ijin.”
˜
Innem ear ba bwe ren likuti ˜
bwe em maan  in im rar iton ˜
Paul ilo mweo  im on Herod, im
23:23 1 Kajin Grik, “awa eo kein ka- ren kanooj waje.
jilu.” 23:24, 33 1 Ak “kabna.” 23:26
˜ ˜ ˜
1 Ak “Kabna.” 23:29 1 Ej jiton lok
 nan Kien Moses.
283 JERBAL 24:1-18
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
24 Lalem

rij lap lap eo Anenaios
raan tokalik, bu-
˜
˜
boran nan Paul bwe en kon-
naan, Paul ear ba:
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
im jet iaan ri-tol ro im juon “E lap ao je la bwe elon iio
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
rukkonono1 etan Tertollios rar in am juon ri-ekajet nan ae-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
itok im kwa lok  kon abn on o eo lon in. Kon men in, ipojakin
˜ ˜
aer nae  Paul nan komja2  eo. make jojomare na imaan  me-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
2 Ke rar kuri Tertollios, ear jam.  11 Kwomaron make ka-
˜ ˜ ˜
jino an naruon  Paul nan Filix moole
 bwe ejjanin de e l la lok 
˜ ˜
im ba: jan 12 raan jan iien eo iar wan-
˜ ˜ ˜
“Ij kile bwe e lap ad mour ilo lon lok  nan Jerusalem bwe in
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
aenom man  kon wot kwe, im kabun, 12 im rar jab lo ao ak-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
elon oktak ko rej wa lok  ilo ae- waal ippan jabdewot ilo tampe l
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lon in ad itok wot jan am eo ak kom man  poktak ilo im on
˜
lo lokje  n.  3 Im Filix, Eo Eutiej kabun ko im aolepen jikin eo.
˜ ˜
˜ ˜ ˜ 13 Bareinwot, rejjab maron
Tata, aolep iien kom woj jan ji- ˜ ˜
˜ kamool  nan kwe kon men kein
kin otemjej komij kamoole  men ˜ ˜ ˜
in im e lap am kam moolol  eok. rej naru  o kaki kiio. 14 Botab
˜ ˜ ˜ ˜
4 Botab konke ijjab konaan  ij kwa lok  mool 
˜
nan kwe bwe ij
˜
˜ mour ekkar nan waween mour
bok iien kane  am,  ij akwe lap
˜ ˜ eo an kumi in rej ba kake. Ilo
bwe kwon jouj im ronjake ˜ ˜ ˜
˜ ˜
kom jidik. 5 Em oj ammim loe waween in, ij kabun nan Anij
˜ ˜
˜ eo an ro jim ma  o im ij tomak ao-
bwe lein ej juon ri-kom man 
˜ lep men ko rej wa lok  ilo Kien
poktak,1 ej kom man  bwe ao-
lep ri-Ju ro ipe laakin la l in eo im men ko ri-Kanaan ro rar
˜ ˜ ˜
ren jumae  kien, im ej juon ri- jei. 15 Im ewor ao kojatdik-
˜ ˜ ˜
tol nan kumi en an ri-Nazeret dik ilo Anij, ejja kojatdikdik eo
˜ ˜
ra n.  6 Bareinwot, lein ear wot em maan  rein rej reimaan- 
˜ ˜ ˜
kajjion in kattoone tampe l lok  nane, bwe enaaj wor juon
˜ ˜ ˜
eo, ˜ innem komar jibwe. 7 1—— iien jerkakpeje nan ro rewa-
˜ ˜ ˜ ˜
8 Ne kwonaaj make etale lein, nok im ro rejjab wanok jimor. 
˜ ˜ ˜
kwonaaj loi aolep men kein ko- 16 Enin unin aolep iien ij kate
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
mij naruon  kaki.” eo nan dapij wot an erreo1 bok-
˜ ˜ ˜ ˜
9 Innem ri-Ju ro rar koba lok  lokot e ao imaan  mejan Anij
˜ ˜ ˜ ˜
ippan im naruon
˜
 Paul, rar ba im armej. 17 Botab elon iio
˜ ˜
bwe men kein remool.  10 Ke tokalik, iar itok bwe in bok-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
komja2  eo ear koka l le lok1  kon tok mweien  turiamo  nan aelon
˜
in ao im bwe in aje lok  menin
˜ ˜ ˜
24:1 1 Ak “ loar.” 24:1, 10 2 Ak “kab- joortak ko ao. 18 Ke iar kom- 
˜
na.” 24:5 1 Kajin Grik, “juon naninmej ˜
˜
mani
 men kein, rar lo eo ilo
ekapopo.” 24:7 1 Mene ewa lok  eoon ˜ ˜ ˜
˜ ˜ tampe l eo botab em oj ao erreo
in ilo jet ukokin Baibo l, botab ejjab wa- ˜ ˜
˜ ˜ ekkar nan mantin  kabun im rar
lok
 ilo elon iaan bok lemlem in etto ko
˜
ilo kajin Grik. 24:10 1 Ak “jekno l lok.”
 24:16 1 Ak “ejje lok
 notaan.”

JERBAL 24:19–25:6 284
˜
jab ellolo jarlepju ijo ippa ak ear jino mijak im ear ba: “Kwo-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lo ao kom man  poktak. Botab maron etal kiio, ak ne ebar wor
˜ ˜ ˜ ˜
ekar wor jet ri-Ju jan jikin ko ao iien inaaj bar kurtok eok.”
˜ ˜
ilo Eijia1 19 im er eo ren kar 26 Botab ilo ejja iien eo wot,
˜ ˜
pad ijin imaan  mejam im liaa- ear lomnak  bwe Paul enaaj le-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kewaj na e lanne ewor jabdew ˜ ot lok  jaan nane. Kon men in, ear
˜ ˜ ˜ ˜
aer abn on o nae  eo. 20 Ne ej- emmakijkij an kurtok e im bwe-
˜ ˜ ˜ ˜
jab, kwon kot lok  bwe lomare-  bwenato ippan. 27 Ak ke ear
˜ ˜ ˜ ˜
in ijin ren make kwa lok  ta bod jem lok  ruo iio, Porsios Festos
˜ ˜
ko rar loi ke iar jutak imaan  ear bok jikin Filix, im konke
˜ ˜
ro uwaan Im on Ekajet eo E lap Filix ear konaan  bwe ri-Ju ro
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
an ri-Ju.1 21 Ilo mool,  men ren m on on o ippan, ear likut
˜ ˜ ˜
eo dein remaron naru  o kake wot Paul ilo kalbuuj.
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ej kon ao kar jutak ibwiljier
˜
im ko l laaj ainikio im ba: ‘Unin
˜
˜ 25 Alikin an Festos itok nan
jikin eo1 im jino tol,
˜ ˜ ˜
˜
aer ekajete eo imaami  rainin ej jilu raan tokalik ear wanlon-
˜ ˜ ˜ ˜
kon wot jerkakpeje eo an ro re- lok  nan Jerusalem jan Sese-
˜
mej!’”
˜ ˜ ria. 2 Innem burij ro reutiej
22 Ijoke, kon an Filix je la im em maan  ro reutiej an ri-
˜
mool  eo kon Ia l Eo, ear lemaan-  ˜ Ju ro rar kwa lok  me le le ko
lok ˜ ˜
 iien ekajet eo im ear ba: “Ne aer nane nae  Paul. Kon men
˜ ˜ ˜ ˜
Lisios, ri-tolin jarin tarinae  eo, in, rar jino akwe lap nan Festos
˜ ˜ ˜
enaaj itok, inaaj kom mane  3 bwe en katoprak kajjitok eo
˜ ˜ ˜
pepe eo ao kon men kein reje- aer bwe Paul en itok nan Je-
˜ ˜ ˜
lot kom.”  23 Innem ear jiron rusalem. Ak ilo mool,  rar lom-
˜ ˜
kapen eo an jarin tarinae  eo nak  in ankomajuri Paul im
˜ ˜ ˜
bwe en kalbuuji wot Paul bo- mane  ilo ia l eo an tok. 4 Bo-
˜ ˜
tab en le lok  jidik an anemkwoj, tab Festos ear uwaak im ba
˜ ˜ ˜ ˜
im en kot lok  an ro m ottan jipa- bwe Paul ej padwot ilo Seseria
˜ ˜ ˜ ˜
ne kon aikuj ko an. im bwe m ottan wot jidik enaaj
˜ ˜ ˜
24 Jejjo raan tokalik, Filix jep laak nan ippan Paul. 5 In-
˜ ˜
im Drusilla, lio paleen me ej nem ear ba, “Ri-tol ro ami ren
˜ ˜
juon ri-Ju, rar itok. Innem ear itok ippatok im kwa lok  abn on o
˜ ˜ ˜ ˜
ijjilok lok  bwe ren boktok Paul ko aer nae  e e lanne mool  bwe
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
im ear ronjake an konnaan kon ewor men en ebod ear kom ma- 
˜ ˜
tomak eo kon Christ Jesus. ne.” ˜
˜ ˜ ˜
25 Botab ke Paul ear konnaan 6 Alikin an jo lok  emaron ra-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kon mour jimwe  im kon an juon litok ak jonoul raan ippaer, ear
˜ ˜ ˜
je la irooj ioon make im kon iien wanla l lok  nan Seseria. Innem
˜
ekajet eo ej pad imaan,  Filix raan eo tok juon, ear ilok  im
˜
24:18 1 Lale “Eijia” ilo Kome le le Ko. 25:1 1 Me le lein, Judia. Seseria ej jikin
24:20 1 Kajin Grik, “Sanhedrin.” eo komja
 eo ej jokwe ie.
285 JERBAL 25:7-20
˜
jijet ilo jea in ekajet eo im ear Kiin Agrippa im Bernis rar
˜ ˜
ba bwe ren boktok Paul. 7 Ke itok nan Seseria bwe ren lotok
˜
ear itok, ri-Ju ro me rar wan- Festos im yokyokwe. 14 Im
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
la ltak jan Jerusalem rar jutak konke rar pad ijo iumwin  elon
˜ ˜ ˜
im kaapoo le, im naruon  kon raan, Festos ear kwa lok  nan
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
men ko re l lap botab ejje lok  aer kiin eo kon abn on o eo nae 
kein kamool.  Paul, ear ba:
˜
8 Ak Paul ear jojomare “Ewor juon em maan  Filix ear
˜ ˜ ˜ ˜
make im ba: “Ijjanin kar kom-  likuti wot ilo kalbuuj, 15 im
˜ ˜ ˜
man  jabdewot jerawiwi nae  ke iar pad ilo Jerusalem, bu-
˜
Kien1 eo an ri-Ju ro ak rij ro reutiej im ri-tol ro an ri-
˜
nae tampe l eo ak nae  Sizar.” Ju ro rar kwa lok  me le le ko kon
˜ ˜ ˜ ˜
9 Kon an Festos konaan  bwe e, im rar kajjitok bwe in ka-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ri-Ju ro ren m on on o ippan, jeiki. 16 Botab iar ba nan er
˜ ˜ ˜
ear ba nan Paul: “Kokonaan  bwe ekkar nan kien eo an ri-
˜ ˜ ˜ ˜
ke wanlon lok  nan Jerusalem Rom, ijjab maron liaake lok  jab-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
im ekajet ima  o kon men kein?” dewot armej ekkar nan konaan 
˜
10 Botab Paul ear ba: “Ij ju- ko aer. Armej eo ej aikuj mok- 
tak ijin imaan  jea in ekajet in ta jelmae  ro rej liaake loke,  im
˜ ˜
an Sizar, im ijo in ekkar bwe ej aikuj wor iien an konono
˜ ˜ ˜
ren ekajet eo ie. Ejje lok  men nan jojomare make kon men eo
˜ ˜ ˜
en ebod iar kom mane
˜
 nae

˜
ri-
˜ rej naruon  kake. 17 Kon men
Ju ro im kwolukkuun je la kon ˜
˜ ˜ ˜ in, ke rar topartok ijin iar jab
men in. 11 E lanne mool  ke na ˜
˜ bar pad ak iar ilok  im jijet ilo
juon armej nana im iar kom-  jea in ekajet en raan eo tok
˜ ˜ ˜
mane  jabdewot men ej tollo-  juon, im iar ba bwe ren boktok
˜
kun mej, innem ijjab akwe lap
˜ ˜ em maan  eo. 18 Ro rar liaa-
bwe in jab mej. Botab ne ejje- ˜
ke lok  rar jutak im jino kono-
lok  pedpedin men kein em-  ˜ ˜
˜ no, botab rar jab naruon  kon
maan  rein rej naru  o kaki, in- ˜
˜ jabdewot iaan men ko rena-
nem ejje lok  an jabdewot armej ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ na iar lomnak  bwe ear kom- 
˜
maron nan le lok
˜
 eo nan ar-
˜ mani.
 19 Men eo wot rar ak-
mej rein ekkar nan aer konaan.  ˜ ˜ ˜
˜ waal ippan kake ej ikijjeen anij
Ij kajjitok bwe Sizar en eka- ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ eo rej kabun nane1 im kon juon
jet eo!” 12 Alikin an Festos em maan  etan Jesus, eo emej
˜ ˜ ˜
konnaan ippan ri-kakapilok ro ak Paul e lakkar ba bwe emour.
˜ ˜ ˜ ˜
an, ear ba: “Kwaar kajjitok
˜ 20 Im kon ao jaje ta eo in kom- 
bwe Sizar en ekajet eok, kon ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ mane
 nan komad  m ode poktak
men in kwonaaj ilok  nan ippan ˜ ˜
in, iar kajjitok ekonaan  ke ilok 
Sizar.” ˜
nan Jerusalem bwe ren ekajete
13 Ke ear moot lok  jet raan, ˜
25:19 1 Ak “ikijjeen kabu n eo aer
˜ ˜ ˜
25:8 1 Ej jiton lok
 nan Kien Moses. make.”
JERBAL 25:21–26:9 286
˜ ˜ ˜
kon men kein. 21 Botab ke
Paul ear kajjitok bwe en pad-
˜
˜
˜
˜ 26 ˜
Agrippa ear ba nan Paul:
“Ij kamalim eok bwe
˜
˜
˜ ˜
wot ilo kalbuuj im kottare kwon wonmaan  lok  wot im ko-
pepe eo an Irooj Lap  lap en,  nono ikijjeem.”  Innem Paul ear
˜ ˜
iar ba bwe ren likuti wot ijo er loke  pein im jino an jojoma-
˜
mae  iien inaaj jilkin lok  nan ip- re make im ba:
˜ ˜ ˜ ˜
pan Sizar.” 2 “Kiin Agrippa, e lap ao m o-
˜ ˜ ˜
22 Innem Agrippa ear ba n on o bwe ij jojomar eo make
˜ ˜ ˜ ˜
nan Festos: “Ikonaan  ronjake imaa  m rainin ikijjeen aolep
˜ ˜
an em maan  ne konnaan.” Im men kein ri-Ju ro rej naru  o
˜ ˜
eba, “Ilju kwonaaj ronjake.”
˜ kaki, 3 e laptata ke e lap am ti-
23 Kon men in, raan eo tok ˜
jem lok  ilo manit  im aitwerok
juon Agrippa im Bernis rar ˜
˜ ko an ri-Ju. Kon men in, ij
itok ilo aer utiej im kon ai- ˜
˜ akwe lap bwe kwon kijenmej im
boojoj e lap, im erro kab ri-tolin ˜ ˜
ronjake eo.
˜ ˜
jarin tarinae  ro im em maan  ro
˜ 4 “Ilo mool,  waween ao kar
reutiej ilo jikin eo rar de lo n- ˜
mour maantak  jan ke iar jodik- 
lok  ilowaan jikin ekajet eo, im ˜
˜ dik ibwiljin armej ro ao1 im ilo
Festos ear ba bwe ren kade- ˜ ˜ ˜
˜ ˜ Jerusalem ebunbun ippan ao-
lo ntok Paul. 24 Im Festos ear ˜ ˜
˜ lep ri-Ju ro 5 rar je la kajjieo
ba: “Kiin Agrippa im kom ao- ˜ ˜ ˜
jan kar mokta.  Im ne rekonaan, 
lep ijin, lein komij  loe ej leo ˜ ˜
˜ remaron kwa lok  nan kwe bwe
aolep ri-Ju ro rar kajjitok kake ˜ ˜ ˜
ikon mour ainwot juon Parisi,
ippa ilo Jerusalem im ilo ijin, ˜ ˜ ˜
˜ im ainwot am je la, kumi eo in
im rar lam oj im ba bwe ej- ˜
˜ ej make wot pentata kien ko
jab aikuj mour maan  lok  wot. ˜ ˜
˜ aer ilo kabun in ad. 6 Ak kiio
25 Botab iar lo bwe ejje lok  ˜
˜ ij jutak ilo jikin ekajet in kon
men en ear kom mane  bwe en ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜ wot ao likut ao kojatdikdik ilo
aikuj mej. Kon men in, ke ear ˜
˜ ˜ kallimur  eo an Anij nan ro jim- 
kajjitok bwe en jade lok  imaan  ˜
maad.
 7 Ejja kallimur  eo wot
Irooj Lap  lap en,  iar pepe in in bwij ko ad 12 rar lukkuun
˜ ˜ ˜
jilkin lok  nan ippan. 26 Botab kate er im jerbal nan Anij raan
˜
˜ ˜
ejje lok  men en imaron jeje lok  im bon bwe ren loe an jejjet
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kake nan Irooj en ao kon em-  kutien. O Kiin, ri-Ju rein rej
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
maan  in. Kon men in, iar bok- liaake lok  na kon wot kojatdik-
˜
tok bwe en jutak imaami  woj dik in.
˜ ˜
aolep, im e laptata nan kwe 8 “Etke komij  lomnak1  bwe
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Kiin Agrippa konke alikin iien Anij ejjab ˜ maron kojerkak ro re-
˜ ˜ ˜
ekajet in en wor men en imaron mej? 9 Aindein kar na, iar luk-
˜
jeje lok  kake. 27 Unin ej kon- kuun tomak bwe ij aikuj kom-
˜ ˜

˜ ˜
ke ejjab jimwe  nan ao jilkin lok 
˜ ˜ ˜
juon ri-kalbuuj ak ijjab kaalik- 26:4 1 Ak “ri-aelon eo ao.” 26:8 1 Ka-
˜
kar ta ruon.” jin Grik, “ekajet.”
287 JERBAL 26:10-24
˜ ˜ ˜
mane  mo oren
jabdewot men nan jumae  eok jan armej rein im 
˜ ˜ ˜ ˜
at eo etan Jesus ri-Nazeret. jan ri-aelon ko, ro ij jilkin lok 
˜ ˜ ˜ ˜
10 Iar kom mane eok nan ippaer 18 bwe kwon
 men in ilo
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Jerusalem, im iar likut elon kope l lok  mejaer, im ukot er jan
˜˜ ˜
iaan ro rekkwojarjar ilo kal- marok nan meram im jan iu-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
buuj konke ekar wor ao malim mwin
 maron eo an Setan nan
˜ ˜ ˜
jan burij ro reutiej. Innem ke maron eo an Anij, bwe en ma-
˜ ˜
rar lomnak ron jo lok
 in man   jerawiwi ko aer im er, iar reje-
˜ ˜
take pepe in. 11 Ear ikkutkut ren bok aer jolot ibwiljin ar-
˜ ˜
˜ mej ro rekkwojarjar kon aer li- ˜ ˜
ao kajeik er ilo im on kabun ko ˜ ˜ ˜
˜ kut aer tomak ilo na.’ ˜
konke iar kajjion iuun er bwe ˜ ˜
˜ ˜
19 “Kon men in, Kiin Agrip-
ren ilok  jan tomak eo aer. Im ˜
˜ ˜ pa, iar jab kojekdo one ˜  pijen
kon ao kar lukkuun illu ippaer, ˜ ˜ ˜
˜
in jan lan, 20 botab iar etal
iar bar etal nan jikin ko jet im ˜ ˜
˜ moktata
 nan ippan ro ilo Da-
kaentaan er. ˜ ˜ ˜
˜
12 “Ke iar kom mane maskos innem etal wot nan ip-
˜  men in,
˜
pan ro ilo Jerusalem im aolep ˜ ˜
iar etal nan Damaskos kon ma-
˜ ˜
jikin ko ilo Judia, im barein- ˜ ˜
ron im malim jan burij ro reu- ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
wot nan ippan ri-aelon ko. Iar ˜
tiej. 13 Im O Kiin, ilo ia l eo ˜
˜ etal im bok lok  ennaan eo bwe
ao lok  ke ear raelep, ear wa- ˜
rej aikuj uke lok ˜ ˜
 im oktak nan
lok  juon meram jan lan im eme- ˜
˜
Anij ilo aer kaalikkar ilo kom- 
ram lok  jan a l, im ear rome ao-
man
 ˜ ko aer bwe rej uke lok. 
lepen pe laaku im ipe laakin ro ˜
rar itok ippatok. 14 Innem ke 21 Enin unin ri-Ju ro rar ji-
˜ ˜ ˜
kom aolep kar bun ioon bwidej, bwe na ilo tampe l eo im kaj-
˜ ˜ ˜ ˜
iar ron an juon ainikien kon-
˜jion in man  eo. 22 Mene ain- ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
naan nan na ilo kajin Hibru im dein ak kon wot jipan eo jan
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ba: ‘Saul, Saul, etke kwoj kaen- Anij, ij wonmaan  lok wot nan
˜ ˜ ˜
taan eo? Kwoj kokkure rainin im kwa lok   nan ro reu- eok
˜
make ilo am jujuuri a la l eo ek- tiej im ro retta, im ejje lok  men
˜ ˜ ˜
kan.’1 15 Botab iar ba: ‘Irooj, en ij konono kake ijellokun 
˜ ˜
w˜ on kwe?’ Im Irooj ear ba: wot men eo ri-Kanaan ro im
Moses rar ba bwe enaaj wa lok— ˜ ˜ 
‘Na Jesus, eo kwoj kaentaane. ˜
16 Botab kwon jerkak im ju-
˜ 23 enin bwe Christ enaaj kar ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
tak. Enin unin ao wa loktok entaan, innem konke e eo mok-  nan 
tata enaaj jerkakpeje, enaaj ˜ ˜ ˜
kwe, bwe in kaalot eok bwe ˜
˜ kwa lok  meram eo nan armej ˜
kwon karejera im kwon kwa- ˜ ˜ ˜
˜ rein im nan ri-aelon ko.” ˜
lok  kon men ko em oj am loi
im men ko inaaj kom man 24 Ke Paul ear jojomare ˜
 bwe
˜ ˜ ˜
kwon loi tokalik. 17 Inaaj lo- make im ba naan kein, Festos 
˜
ear ko l laaj ainikien im ba: “Ko-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
26:14 1 Juon a la l ekkan im rej kojer- rowalok  Paul! Ejino jorraan ko-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
bale nan kipel menninmour ko. malij ne  am kon an le jan jonan
JERBAL 26:25–27:9 288
˜
a m katak!” 25 B otab Paul kapen in jarin tarinae  etan Ju-
˜ ˜ ˜ ˜
ear ba: “Festos, Eo Eutiej lios, im ej jan kumi in ruttari-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Tata, komalij e ao ejjab jor- nae  ro an Augostos. 2 Komar
˜ ˜ ˜
raan, naan ko ij kwa loki  re- uwe ilo juon wa jan Adrami-
˜
jimwe  im remool.  26 Ilo mool,  tiom eo ej pojakin jerak itu-
˜ ˜ ˜
kiin in ij konono nane ilo rin lok  jikin ko ilo Eijia,1 in-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
anemkwoj ekanooj je la kon nem komar jerak. Aristarkos,
˜ ˜
men kein, im ij lukkuun to- juon ri-Masedonia jan Tessalo-
˜
mak bwe ejje lok  juon iaan men nika ear pad ippem. 3 Raan
˜ ˜
kein ejaje kaki, konke kar jab eo tok juon komar po lok  ilo
˜ ˜ ˜
kom mane  jabdewot iaaer ilo it- Saidon, im Julios ear kanooj
˜ ˜ ˜ ˜
tino.1 27 Kiin Agrippa, kwoj jouj nan Paul im ear kot lok  an
˜ ˜ ˜ ˜
ke tomak ri-Kanaan ro? Ije la etal ippan ro m ottan bwe ren
˜ ˜ ˜
bwe kwoj tomak.” 28 Botab lale.
˜ ˜ ˜
Agrippa ear ba nan Paul: “Iu-
˜ ˜ 4 Innem komar jerak jan ijo,
mwin  jidik wot iien ak kwoma- ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ botab kon an kar lap koto,
ron ukot na bwe in erom Kur- ˜ ˜
komar etal iturin lok  Saipros
jin.” 29 Innem Paul ear ba: “Ij ˜ ˜ ˜
˜ ˜ bwe komin penjak jan koto eo.
˜
jar nan Anij bwe jekdo on
˜
 ne 5 Im komar kijoone loma  lo eo
enaaj m okaj ak enaaj to, kwe im etal imetoon lok  Silisia im
˜ ˜ ˜
im aolep ro rej ronjake eo Pampilia im bojrak lok  ilo Mai-
˜ ˜ ˜
rainin ren ainwot na, men
˜ ˜ ra, juon jikin ilo Lisia. 6 Ke
eo dein ren jab lukwoj kom kon ˜ ˜
komar pad ijin, kapen in jarin
jeen.” ˜
˜ tarinae  eo ear lo juon wa jan
30 Innem kiin eo ear jutak, Alexandria ej jibadek lok  Itali,
im komja1  eo im Bernis im em-  ˜
˜ im ear ˜ kauwe kom ilo wa
maan  ro rar jijet ippaer rar bar
˜ ˜ eo. 7 Alikin an lukkuun pen
jutak. 31 Botab ke rej diwoj- ˜
˜ ˜ im rumwij  am jerakrok iumwin 
lok,  rar konnaan nan doon im ˜ ˜ ˜ ˜
elon raan, komar topar lok  Nai-
ba: “Ejje lok  men en em maan  en ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ dos. Innem konke koto eo ei-
ear kom mane  bwe en tollok  un ˜
˜ ˜ tok imaan,  komar jerak iturin-
nan mej ak pad ilo kalbuuj.” ˜
˜ lok  Salmone, eo ej pad ilo Krit,
32 Im Agrippa ear ba nan ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ bwe komin jalitak jan koto eo.
˜ ˜ ˜
Festos: “Em maan
˜

˜ ˜
en emaron 8 Komar ejjerakrok iturin wot
kar ro lok  e lanne ear jab kajji- ˜
˜ ˜ ˜ ane ak ebwe an kar pen, innem
tok an etal nan ippan Sizar.” ˜
˜ komar po lok  ilo juon jikin etan
˜
27 Alikin aer kom mane
pepe eo bwe komin je-
˜
˜
 Lam 
ke Lasia.
Em man,1
˜
 juon jikin epaa-

rak lok  nan Itali, rar le lok  Paul 9 Jonan an to ammim kar
˜ ˜
im bar jet ri-kalbuuj nan juon pad ijo, emoot lok  iien jitlok  eo
˜
26:26 1 Kajin Grik, “ilo juon kona.” 27:2 1 Lale “Eijia” ilo Kome le le Ko.
26:30 1 Ak “kabna.” 27:8 1 Etan juon jikin po an wa.
289 JERBAL 27:10-25
˜ ˜ ˜ ˜
ilo Raanin Kollaajrak1 eo im eo bwe en jab jorraan. 17 Ali-
˜ ˜ ˜ ˜
kiio ekauwotata nan ejjerakrok. kin aer kar ektake na  ioon wa
˜ ˜
Kon men in, Paul ear kwa lok eo, rar jino aer lukwoje aolep- 
˜ ˜˜
an lomnak  10 nan er im ba:
en wa eo kon to ko re l lap bwe
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
“L oma,  ia l in ad ekauwotata im
en pen. Rar ekkol ne renaaj ar
˜ ˜ ˜ ˜
enaaj boktok e lap jorraan, ejjab ilo Sirtis,1 kon men in rar je-
˜ ˜ ˜ ˜
˜
nan mweiuk  kein im wa in wot
late to in wuj la eo im kot lok 
˜ ˜ ˜
ak bareinwot nan mour kein bwe wa eo en pe lok.
˜  18 Kon-
ad.” 11 Botab kapen in jarin ˜
ke lan eo ear iuunto iuuntak wa ˜
tarinae  eo ear ronjake kapen eo
eo, raan eo tok juon rar jino
an wa eo im armej eo waan wa ˜ ˜
ejjo lok  mweiuk  nan komeraik-
˜
eo ijellokun  lok wa eo. 19 Innem ilo raan
an kar ronjake ta
˜
eo Paul ear ba. 12 Konke jikin ˜
eo kein kajilu, rar bok jet iaan
po eo ear jab juon jikin em man to ko an wa eo im juloki.  
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
pad ie ilo iien anonean, enanin 20 Kon ammim kar jab lo a l ˜ ˜ ˜
aolep rar ba bwe komin jerak- ak ellolo iju iumwin  elon raan
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lok  jan ijo im kajjion kottopar- im kon an kar lap ammim en-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lok Pinix bwe komin ko lok taan kon wot an kajoor1 lan  iien
˜ ˜ ˜ ˜
anonean eo ie. Pinix ej juon ji- eo, ear jino jako am kojatdikdik
˜ ˜ ˜ ˜
kin po ilo Krit im ej jitninean- bwe kom naaj mour. 21 Ali-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lok  im r okea n l ok.

kin aer kar jab m ona iumwin 
˜
13 Ke juon koto jidikdik ear
juon iien aetok, Paul ear ju-
˜ ˜ ˜ ˜
jino itok jan rok, rar lomnak tak io lapeer im ba: “L oma,  
bwe ejejjet pepe eo aer, im rar ˜ ˜
ne komwin
˜ ˜  kar ronjake naa- ˜
kotak anko eo im jerak lok ˜ ˜  wot
nin kakapilok eo ao im jab je-
iturin parijetin Krit. 14 Ak ej- ˜
rak jan Krit, jeban kar pad ilo
˜
˜ ˜ ˜ ˜
jabto, ear itok juon koto e lap kauwotata im iioon jorraan in. ˜
etan Eurakwilo.1 15 Kon an ˜ ˜
22 Mene aindein ak kiio ij jiron
˜ ˜
˜ ˜
wa eo bane koto eo im konke kom bwe komwin  peran, bwe
˜ ˜
boran wa eo ear jab maron ji-
˜ ˜ ejje lok
˜  juon iaami enaaj jako, ˜ ˜
ton lok  koto eo, komar kot lok ˜  ˜
wa in wot. 23 Ke ear bon,
bwe en pe lok.  16 Innem wa ˜
juon enje l an Anij eo ij kabun ˜
eo ear etal iturin lok ˜  juon ane˜
nane im jerbal nane ear jutak ˜
jidikdik etan Kauda im komar ˜ ˜
ituru 24 im ba: ‘Paul kwon
˜ ˜ ˜ ˜
penjak jan koto eo, botab kom- ˜
jab mijak, kwoj aikuj jutak im- ˜ ˜ 
ar aikuj kate kom nan kape-
aan Sizar. Anij enaaj lom ˜  o oren 
ne booj1 eo ej pad i lokwan wa ˜
aolep ro rej ejjerakrok ippam.’ 
˜ ˜ ˜
27:9 1 Ej allon in Tishri, me le lein al- 25 Kon men in, em maan  ran
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lon in Jeptomba/Oktoba,
 allon ko im komwin  peran, konke ij tomak
˜
ej jino nana lan im lojet.
 27:14 1 Me- bwe Anij enaaj kajejjet men ko
˜ ˜ ˜ ˜
le lein, jok la ak koto jan ean. 27:16
˜ ˜ ˜
1 Juon wa jidikdik ekka aer kojerbale 27:17 1 Lale “Sirtis” ilo Kome le le Ko.
˜
nan lom  o oren
 armej. 27:20 1 Kajin Grik, “jab dik.”
JERBAL 27:26-44 290
˜ ˜ ˜ ˜
kar jiron eo kaki. 26 Botab jej moolol  Anij imaan  mejaer ao-
˜ ˜ ˜ ˜
aikuj ar ilo juon ane.” lep, innem ear korrajete im
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
27 Ilo bonon eo kein kajo- jino m ona. 36 Innem rar ao-
˜ ˜ ˜ ˜
noul eman ke lan eo e lakkar lep peran, im rar ebbok kijeer
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
iuunto iuuntak kom ilo Loma  lo im m ona. 37 Oram woj aolep ˜
˜ ˜ ioon wa eo ej 276. 38 Alikin
in Edria, ilo lukwo lpan lok  bo- ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ aer m ona im mat, rar jo lok
non eo, rijjerakrok ro rar lom-  wiit
˜ ˜ ˜ ˜
nak  bwe kom epaake lok  ane. ko nan lojet  bwe ren komeraik-
˜ ˜
28 Kon men in, rar jone ijo lok  wa eo.
˜ ˜
im lo bwe mwila  lin ej enanin 39 Ke ear raan, rar jaje ane
˜ ˜
120 ne,1 innem rar wonmaan-  ta eo, botab rar lo juon lam
˜ ˜ ˜
lok  jidik im rar bar jone im lo ebokboke, im rar konaan  are
˜ ˜ ˜ ˜
bwe mwila  lin ej enanin 90 ne.2 wa eo ijo ne remaron. 40 Kon
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
29 Kon aer ekkol ne kom itaak men in, rar jek to in anko ko
˜ ˜ ˜
ilo deka, rar doorla l lok  eman im kow  otloki  na  ilojet,  im ejja
˜ ˜ ˜ ˜
anko jan i lokwan wa eo im rar ilo iien eo wot rar meja li to in
˜ ˜ ˜ ˜
kijoorore an raan. 30 Botab jebwe ko, im alikin aer lelon-
˜ ˜ ˜ ˜
ke rijjerakrok ro rar kajjion in lok  wuj la eo imaan  bwe en bour 
˜ ˜ ˜
iton ko jan wa eo im rar lela l lok  koto eo, rar kaiok lok  ijo ebok-
˜ ˜ ˜
booj eo nan lojet  bwe en ain- boke. 41 Botab ke rar itaak
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
wot ne rar iton doorla l lok  anko ioon bok1 ilo juon jikin me no 
˜ ˜
ko jan imaan  wa eo, 31 Paul ko rej itaak ippan doon ie, ear
˜ ˜ ˜
ear ba nan kapen in jarin tari- ar wa eo im boran ear jab ma-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nae  eo im ruttarinae  ro: “E lan- ron mak  utkut, ak lokwan wa
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ne lomarein  rejjab padwot ioon eo ear jino rup nan elon m ot-
˜ ˜ ˜
wa in, kom ban mour.” 32 In- tan kon wot an no  ko bunuti.
˜ ˜ ˜
nem ruttarinae  ro rar jeke to 42 Kon men in, ruttarinae  ro
˜
in booj eo im kow  otloke.  rar pepe in mane  ri-kalbuuj ro
˜ ˜
33 Ke ear epaak an raan, bwe ejje lok
˜
 en maron ao im ko.
˜ ˜
Paul ear rojan er aolep bwe ren 43 Botab kapen in jarin tari-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
m ona, ear ba: “Rainin ej raan nae  eo ear bobraik er jan aer
˜ ˜ ˜ ˜
eo kein kajonoul eman in ami kom mane  pepe eo aer konke
˜ ˜ ˜
kijooror im kottar, im komij  ja- ear konaan  kojparok Paul. In-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nin m ona nan jidik. 34 In- nem ear jiron ro reje la ao bwe
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nem ij rojan kom bwe komwin  ren kalok  nan lojet  im ao ane-
˜ ˜ ˜ ˜
m ona konke men in enaaj ji- lok  mokta,
 44 im ro jet ren
˜ ˜ ˜
pan kom,  bwe ejje lok  juon koo- loor er ane lok,  jet ren kojerbal
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lan boran jabdew ˜ ot iaami enaaj ra ko im ro jet ren kojerbal m ot-
˜ ˜
jako.” 35 Alikin an ba men in, tan a la l ko jan wa eo. Ilo wa-
˜ ˜ ˜ ˜
ear bok juon pilawa im kam-  ween in, aolep rar maron topar
˜ ˜ ˜
ane im ejje lok  en ear jorraan.
27:28 1 Ak “20 fathom.” 2 Ak “15
˜ ˜ ˜
fathom.” 27:41 1 Ak “koppaat.”
291 JERBAL 28:1-17
˜ ˜ ˜ ˜
28 ˜
Ke komar topar lok
˜
elukkuun kommetak,1 im Paul
komij kab je la bwe etan
ear etal nan ippan im jar, im
˜
˜ ˜
 ane,
˜
˜
aneo in Malta. 2 Armej in ear˜ likut pein ioon im komouri.
˜ ˜
aneo1 rar lukkuun jouj nan 9 Alikin an kar men in wa lok, 
˜ ˜ ˜ ˜
kom.2 Rar kojo juon kijeek im ri-naninmej ro jet ilo aneo rar
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kur lok  kom kon an kar wot im
jino itok nan ippan bwe en ko-
˜ ˜ ˜ ˜
kon an lap m o lo. 3 Botab ke mour er. 10 Bareinwot, rar le-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Paul ear ae a la l im likuti ilo ki- tok elon menin letok nan kom,
jeek eo, juon jineik vaiper ear ˜
˜ ˜ im ke komar pojakin jerak rar
˜ ˜ ˜ ˜
kanabojtak kon an okmaan an ˜ ˜
kannetok wa eo kon jabdewot
im pouti  pein Paul. 4 Ke ar- ˜
˜ men komij ˜ aikuji.
mej in aneo1 rar loe an mennin- ˜
11 Alikin ammim kar pad ilo
mour eo ebaijin ettoto ilo pein, ˜ ˜ ˜ ˜
aneo iumwin ˜  jilu allon, komar ˜
rar jino aer konnaan ippan ˜ ˜
jerak ilo juon wa ewor annanin
doon im ba: “Alikkar ke lein ej ˜ ˜
boran “L omaro  ˜ Nejin Zeus” ie.
juon ri-uror, im mene ear e l- ˜
˜ Wa eo ear itok jan Alexandria
˜
la im mour jan lojet, ˜  ˜ ˜
ak Eka- ˜ ˜
im ko lok  iien anonean ilo aneo.
˜
jet Jimwe2  ˜
ejjab kot lok ˜
 bwe en
12 Komar topar lok ˜ ˜ Sirekus im
mour maan  ˜
pad ie iumwinlok  wot.” 5 Botab  jilu raan, 13 in-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ear kow  otlok  jineik eo nan ioon
nem komar jerak lok  wot jan ijo
˜ ˜ ˜
kijeek eo, im ejje lok im po lok  ilo Rijiom. Raan eo tok jorraan
˜ ˜ ˜
ear wa lok  nane. 6 Rar kotma-
juon, koto eo ear itok jan rok,
˜ ˜ ˜
˜ ˜
ne bwe enaaj ebboj pein ak˜ ji- im komar po lok  Putioli ilo raan
dimkij an okjak im mej. Ali- ˜
eo kein karuo. 14 Komar ello-
˜
kin aer kottar iumwin ˜ ˜  juon iien
lo ruttomak ijo im rar akwe lap
eaetok im lo bwe ejje lok ˜ ˜  men ˜
bwe komin pad ippaer iumwin
˜ 
en ear wa lok  nane, rar ukot aer ˜
˜ jimjuon raan, innem komar etal
lomnak  ˜ ˜
im jino ba bwe Paul ej ˜ ˜
wot nan Rom. 15 Ke ruttomak
juon anij. ˜
ro ilo Rom rar ron ennaan eo
˜ ˜
7 Ear wor jet wato repaake ˜ ˜
kon kom, rar itok nan Jikin Wia
˜
˜ ˜ ˜
ijin im rej an Poblios, em maan eo ilo Appios im ijo etan Jilu 
˜ ˜ ˜
eo eutiejtata ilo aneo. Lein Im on Jokwe bwe ren iioon kom.  ear
˜ ˜
karwaineneik kom im lale kom
Ke Paul ear lo er, ear kam mool- ˜ 
iumwin  jilu raan. 8 Ilo tore
˜ ol Anij im ear peran lok.
˜ ˜  16 In-
in, jeman Poblios ear babu ilo ˜ ˜
nem ke komar de lo n lok ˜  ilo
men eo kinien kon an piba im ˜
˜ Rom, rar kot lok ˜  an Paul jokwe
wor juon an naninmej in loje ˜ ˜
 ˜
ippan make, im ewor juon rut-
28:2, 4 1 Ak “Armej ro me eoktak kajin tarinae  ˜ ear waje.
˜
eo aer.” 28:2 2 Ak “rar lukkuun kaar-
˜
17 Alikin jilu raan, ear kur-
meje kom.” 28:4 2 Naan eo ilo kajin tok em maan  ro reutiej an ri-Ju
˜ ˜ ˜
Grik ej DiMke, im naan in emaron jiton-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
 nan juon anij kora im ej ekajet ar- 28:8 1 Ak “wor juon an naninmej etan
lok
mej. dysentery.”
JERBAL 28:18-31 292
ro. Ke rar kweilok  lok,  ear ba im naan ko an ri-Kanaan ro
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nan er: “Em maan  ran jeiu im nan kajjion kareel er kon Jesus.
˜ ˜ ˜ ˜
jatu, mene iar jab kom mane  24 Jet rar jino tomak men ko
˜ ˜ ˜
jabdewot men nae  armej ro ak ear ba, botab ro jet rar jab to-
˜ ˜
nae  manit  ko an ro jim maad,  mak. 25 Kon aer kar jab erra
˜ ˜
rar kalbuuj eo ilo Jerusalem ippan doon, rar jino aer etal, im
˜ Paul ear kwa lok  naan kein:
im le lok  eo na  iumwin  pein ri-
˜ ˜ ˜
Rom. 18 Im alikin aer etale “Ejimwe
˜
 wot an kar jetob
˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ kwojarjar1 konono nan ro jim- 
eo, rar konaan  karo lok  eo kon-
˜ mami  ikijjeen ri-kanaan Aiseia
ke ejje lok  men en iar kom ma-  ˜ ˜
˜ ˜ 26 im ba, ‘Kwon ilok
ne im ej tollok  un mej. 19 Ak ˜
 nan ip-
ke ri-Ju ro rar jumae  men in, pan armej ro im ba: “Kom naaj
˜ ˜ ˜
iar aikuj kajjitok bwe Sizar en ron ak kom ban me le le nan ji-
˜ ˜ ˜ ˜
ekajete eo, botab ejjab konke dik, kom naaj reito reitak bo-
˜ tab ejje lok  men en kom naaj
ewor men en ij ilen kinaak lok  ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ loe nan jidik. 27 Epen buru-
aelon eo ao kake. 20 Unin ao ˜ ˜
˜ on armej rein. Rej ron kon lojil- 
kurtok kom ej bwe in lo kom ˜ ˜
˜ ˜ nier ak rejjab loori, im em oj aer
im konnaan ippemi konke unin ˜
˜ ˜ ˜ ˜ kiil mejaer bwe ren jab lo jab-
aer lukwoj na kon jeen ej kon ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ dewot men kon mejaer im ron
wot kojatdikdik eo an armej in ˜ ˜ ˜ ˜
˜ kon lojil  nier im me le le kon bu-
Israel.” 21 Innem rar ba nane: ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ rueer im oktaktok nan na bwe
“Ejjanin lontok lota kon kwe ˜ ˜
˜ in komour er.”’ 28 Kon men
jan Judia, im ejje lok  juon iaan ˜ ˜
ro jeim im jatim me rar itok in, komwin  je la bwe em oj kwa-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jan ijen enanin kwa lok  jabde- lok  kon lom  o or  in jan Anij nan
˜ ˜ ˜
wot naan ak me le le ko renana ri-aelon ko, im renaaj lukkuun
˜
nae  kwe. 22 Botab ekkar bwe
˜ ronjake.” 29 1——
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
komin ronjake eok bwe komin 30 Innem Paul ear padwot
˜ ˜ ˜ ˜
je la ta lomnak  kane  am,  kon- ijo iumwin  ruo iio ilo juon em
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ke kom je la bwe armej in jikin me ear ko l laik on aan an jokwe
˜ ˜
otemjej rej konono nae  kumi ne  ie. Ekon karwaineneik aolep ro
˜
kwoj pad ie.”
˜ ˜ rej lotok e 31 im kwa lok  kon
˜ ˜ ˜ ˜
23 Rar karok juon raan bwe Aelon eo an Anij nan er im ka-
˜ ˜
˜
ren bar itok nan ippan, im ear
takin er kon Irooj Jesus Christ,
˜
˜ ˜ ˜ im ear konono ilo peran1 im ej-
lon lok  wot uwaaer ke rar itok ˜
˜ je lok  en ear bobraiki.
nan mweo  ej jokwe ie. Innem
˜ ˜ ˜ ˜
jan jibbon nan jota, ear kome- 28:25 1 Ak “kajoor eo an Anij.” Lale “Je-
˜ ˜ ˜ ˜
le leik er ilo an kar lot an kwa- tob kwojarjar” ilo Kome le le Ko. 28:29
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lok  1 Mene ewa lok
nan er kon Aelon eo an  eoon in ilo jet ukokin
˜ ˜ ˜˜ ˜
Anij.1 Ear kojerbal Kien Moses Baibo l, botab ejjab wa lok
 ilo elon iaan
bok lemlem in etto ko ilo kajin Grik.
˜
28:23 1 Ak “Kien eo an Anij.” Lale “Ae- 28:31 1 Lale “Peran in konono” ˜
ilo Ko-
˜ ˜ ˜
lon eo an Anij” ilo Kome le le Ko. me le le Ko.
 ˜
NAN RO ILO

ROM
KOBBAN BOK I N

˜ ˜ ˜
1 Naanin yokyokwe (1-7) Jan ri-komakoko  nan jerawiwi
˜ ˜ ˜ ˜
An Paul konaan  lo lok  Rom (8-15) nan ri-komakoko  nan Anij (15-23)
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Eo ewanok enaaj mour kon an On aan jerawiwi—mej; menin
˜
tomak (16, 17) letok eo an Anij—mour (23)
Rijjerawiwi ro ejje lok  aer kein ˜ ˜ ˜ ˜
7 Waanjonak kon an juon ro lok  jan
jekpen (18-32) Kien Moses (1-6)
Kadkad ko kadkadin Anij rej Kien Moses ej kaalikkar ta in
˜
alikkar ilo menin koman  man  jerawiwi (7-12)
ko (20) ˜ ˜
Apan eo kon jerawiwi (13-25)
2 An Anij ekajete ri-Ju im ri-Grik ˜ ˜
8 Mour im anemkwoj ikijjeen jetob
ro (1-16) ˜
˜ ˜ ˜ ˜ kwojarjar (1-11)
Waween an boklokot ˜ ˜ ˜
Jetob kwojarjar ej kamool  won ro
jerbal (14, 15) rej erom nejin Anij (12-17)
Ri-Ju ro im Kien eo (17-24) ˜ ˜
˜ Menin koman  man  ko rej kottar
Mwij
 mwij ilo boro (25-29) ˜ ˜ ˜ ˜
˜ aer bok anemkwoj ainwot ke rej
3 “Anij enaaj mool  wot” (1-8) ajri ro nejin Anij (18-25)
˜ ˜ ˜ ˜
Ri-Ju im ri-Grik rej aolep pad ‘Jetob kwojarjar ej akwe lap kon
iumwin  jerawiwi (9-20) ˜
˜ ˜ ˜ koj’ (26, 27)
Wanok ikijjeen tomak (21-31) ˜
˜ An Anij karok lok  imaan  (28-30)
Aolep relikjab jan aiboojoj eo ˜
Bok anjo ikijjeen yokwe eo an
an Anij (23) Anij (31-39)
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
4 Kar watok Ebream bwe ewanok 9 An Paul burom oj kon Israel eo ilo
˜ ˜ ˜ ˜
kon wot an tomak (1-12) kanniok (1-5)
˜ ˜
Ebream, jeman aolep ro ewor Ro rej lukkuun nejin Ebream (6-13)
˜ ˜ ˜ ˜
aer tomak (11) Jejjab aikuj in pere kaalot eo an
˜ ˜ ˜
Kallimur  eo ear boke kon wot an Anij (14-26)
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
tomak (13-25) Jape ko rej tollokier  nan bok
˜ ˜ ˜
5 Jej bar aenom man  ippan Anij kokkure  im turiamo  (22, 23)
˜ ˜
ikijjeen Christ (1-11) Jet wot iaaer renaaj bok
˜ ˜ lom  o or  (27-29)
Jej mej kon wot Adam, jej mour
˜ ˜ ˜
kon wot Christ (12-21) An ri-Israel ro bun (30-33)
Jerawiwi im mej rar ajeeded ˜ ˜
˜ 10 Waween bwe juon en maron
nan aolep (12) ˜ ˜ ˜
˜ ˜ wanok imaan  mejan Anij (1-15)
Kon wot juon jerbal jimwe  (18) Kwa lok  naan ilobwilej  (10)
˜ ˜ ˜ ˜
6 Juon mour ekaal ikijjeen peptaij Ro rej kur Jeova renaaj bok
ilo Christ (1-11) lom  o or  (13)
˜ Ekanooj in o leo neen ri-kwa lok 
Jab kot lok  an jerawiwi irooj ioon
˜
anbwinnimi (12-14) naan ro (15)

293
Kobban ROM –1:8 294
˜ ˜
Aer kojekdo on  ennaan eo Jab kom man menin an ro jet
em man  ˜
(16-21) lokatip (13-18)
˜
11 Kar jab jo lok  aolep ri-Israel Jibadek aenom man  im
˜
ro (1-16) borokuk (19-23)
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Waanjonak eo kon wojke olive 15 Karwaineneik doon ainwot kar
eo (17-32) Christ (1-13)
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
E lap an Anij malotlot (33-36) Paul, ri-jerbal nan ri-aelon
˜ ˜ ˜ ko (14-21)
12 Aje lok anbwinnimi ainwot juon
˜
menin katok emour (1, 2) Ijoko Paul ej lomnak  in etal
˜ ˜
Eoktak menin letok ko aer botab nani (22-33)
˜ ˜
rej juon wot anbwin (3-8) 16 Paul ej kwa lok  kajjien Pibe, juon
˜ ˜
Naanin kakapilok ko kon mourin ri-jerbal ilo eklejia (1, 2)
˜ ˜ ˜
Kurjin eo emool  (9-21)
Naanin yokyokwe nan Kurjin ro
˜ ˜ ˜ ˜
13 Ad kottaik koj nan ri-utiej ro (1-7) ilo Rom (3-16)
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Ko l la eowoj (6, 7) Naanin kakkol kon kom man 
Yokwe ej kajejjet aolepen Kien jepel (17-20)
eo (8-10) ˜
˜ ˜ Naanin yokyokwe jan ri-jerbal ro
Etetal ainwot ro rej etetal ilo ˜
m ottan Paul (21-24)
raan (11-14) ˜
Men eo ettino im eokkwojarjar
˜ ˜
14 Jen jab ekajete doon (1-12) em oj an kiio alikkar (25-27)

˜
1 Paul,
Christ
˜ ˜
juon ri-karejeran
Jesus im juon eo
˜
jouj eo e lap im jerbalin rijjilok
˜ ˜
bwe ri-aelon otemjej ren ma-
˜ ˜
em oj kuri bwe en rijjilok, im ron kwa lok  aer tomak im po-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
em oj kojenolok  e nan ennaan
kake e nan kautiej at eo etan,
an Anij. 2 Anij ear ˜ ˜
eo em man  6 im komij  uwaan ri-aelon ko
kallimur  kake ennaan in em-  ˜
kar kur er bwe ren doon Jesus
˜
man

˜
mokta
 lok Christ. 7 Ij jejewaj nan kom
 ilo Jeje ko rek-
kwojarjar ikijjeen ri-kanaan ro aolep ro ilo Rom, kom ro reji-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
an, 3 im ennaan in ej kon eo tonboro ippan Anij me ear kur
˜ ˜ ˜
Nejin, eo ear lotaktok ainwot er bwe ren ro doon rekkwojar-
˜
juon armej jan bwijjin1 Devid. jar:
˜ ˜ ˜
4 Botab kar kaalikkar kon ka- Jouj eo e lap im aenom man 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
joorin jetob kwojarjar1 bwe e eo jan Anij, eo ej Jemadwoj, im
ej Nejin Anij, men in ear alik- ˜ ˜
jan Irooj Jesus Christ, en pad
kar ikijjeen an kar jerkakpeje, ippemi.
im armej in ej Jesus Christ ad ˜
˜ ˜ ˜ 8 Moktata,
 ij kam moolol
 ao
Irooj. 5 Kon wot e, jaar bok ˜
Anij ikijjeen Jesus Christ kon
˜ ˜
1:3 1 Kajin Grik, “ro ineen.” 1:4 1 Lale kom aolep, ˜
konke ami tomak ej
˜ ˜ ˜ menin konnaan ilo jikin otemjej
“Jetob kwojarjar” ilo Kome le le Ko.
295 ROM 1:9-25
˜
ipe laakin la l in. 9 Anij, eo ij man,  im men in ej kokajoor lok 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jerbal nane kon aolepen buruo1 tomak eo aer, ainwot an jeje ko
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ilo ao kwa lok  kon ennaan eo
ba: “Eo ewanok enaaj mour kon
˜ ˜ ˜
em man  kon eo Nejin, e eo ej
wot an tomak.”
˜
ao ri-kamool
˜
 18 Bwe illu eo an Anij enaaj
˜
bwe aolep iien ej-
˜
jab bojrak ao likut kom ilo jar ˜ ˜
˜ wa loktok  jan lan nae  armej ro
ko ao 10 im akwe lap bwe en rejjab pokake im ro renana me
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
maron toprak ao iwoj nan ip- rej kajjion bobraik mool  eo ilo
˜ ˜ ˜ ˜
pemi, e lanne ej ankilaan Anij. juon waween enana, 19 kon- ˜ ˜
11 Unin ej konke ilukkuun ko- ˜ ˜
ke men ko remaron je la kaki ˜
naan  lo kom, ˜  bwe in maron le- ˜
kon Anij relukkuun alikkar nan ˜
waj menin letok ko jan Anij ˜
er, bwe em oj an Anij kwa lo- ˜ ˜ 
˜
bwe komwin  ki nan er. 20 Kadkad ko kad-
pen wot ilo tomak.
˜
12 Me le le eo ao in ej bwe jen ˜
˜ kadin Anij im jejjab maron loi, ˜
kokajoor doon ikijjeen tomak ˜ ˜ ˜
˜ainwot kajoor eo an nan inde- ˜
ko ad, tomak ko ami im tomak eo im bwe e ej Anij, rar alik-
˜ ˜ ˜ ˜
e ao. kar wot jan jinoin koman  man 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
13 Ro jeiu im jatu, ikonaanla l nan kiio, konke men kein 
˜ ˜ ˜ ˜
bwe komwin  rej alikkar ilo menin koman- je la bwe elon alen 
˜ ˜ ˜
ao kajjion in jibadekwaj kom man  ko an. Kon men in, ejje-
˜ ˜
bwe en wor leen ao jerbal ib- lok  an armej rein kein jekpen.
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
wiljimi ainwot an kar bar wa- 21 Mene reje la kon Anij ak rar ˜ ˜ ˜
lok ibwiljin ri-aelon ko jet, bo- ˜ ˜
jab kaiboojoje ainwot ke e Anij ˜
tab aolep iien ewor men e n  ej ˜
˜ im rar jab kam moolole,
˜ ˜  ˜ botab
bobraik eo. 14 Na imuri  ˜ nan ˜
rar oktak im ainwot jet ro ej-
˜ ˜ ˜ ˜
ri-Grik im nan ri-aelon ko,1 nan ˜ ˜
˜ ˜ ˜ je lok  tokjan lomnak ˜  ko aer, im
ro remalotlot im nan ro rejaje- ˜
jaje lokje  ˜ n ko an burueer rar
lokje n.  15 Kon men in, iki- ˜
oktak im marok. 22 Mene rej ˜
jooror in kwa lok  kon ennaan ˜ ˜ ˜
ba bwe remalotlot, ak rar ok-
˜
eo em man  tak im ri-jaje lokjenan kom ilo Rom.  n 23 im rar
˜
16 Ijjab jook kon ennaan eo ukote aiboojoj eo an Anij, eo
em man,  ilo mool, ˜  ennaan eo ˜ ˜
ejjamin jako, nan annanin ar- ˜
em man  ej waween eo Anij ej ˜
˜ mej, ro me remaron jako, im
˜
kojerbale nan kwa lok ˜ ˜  kajoor eo
˜ nan annanin bao ko im men-
˜ ˜
an nan boktok lom  o or  nan ao- ˜
ninmour ko eman neer im men-
˜ ˜
lep ro rej tomak, moktata  ˜nan
ninmour ko rej tobalbal. ˜ ˜
ri-Ju ro im bareinwot nan ri- ˜ ˜
24 Kon men in, Anij ear kot- ˜
Grik ro. 17 Ro rej tomak rej lok  aer kom mani
˜
 men ko ret-
˜ ˜ ˜ ˜
kile bwe Anij ej kwa lok toon konke en po nan konaan  kon an 
˜ ˜ ˜
wanok ikijjeen ennaan eo em- ko an burueer, im bwe ren 
˜
1:9 1 Naan eo ilo kajin Grik ej pneuMma. k˜ om mani ˜
 men ko rekajjookok
˜ anbwinnier make. 25 Rar
Lale “PneuMma” ilo Kome le le Ko. 1:14 nan
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
1 Ak “ro rejjab ri-Grik.” make kaalot nan tomak men eo
ROM 1:26–2:8 296
˜ ˜
eriab ijellokun 32 Mene armej rein relukkuun
 aer tomak mool 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
eo kon Anij, im rar kau- je la kon kien eo ewanok an
˜ ˜ ˜
tiej1 im jerbal nan menin ko- Anij—bwe ro rej kom mani  men
˜ ˜
man  man  ko im jab nan ri-
kein rej aikuj mej—botab rejjab
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Koman  man 
baj wonmaan eo, eo ej tollok   un
lok  wot im kom- 
˜ ˜ ˜
bok nobar nan indeeo. Amen. mani  men kein, ak rej bar reje-
˜ ˜
26 Enin unin Anij ear le lok take ro rej kom mani.  er 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
2
nan m om ko rekajjookok, bwe Kon men in, e lanne kwoj
˜ ˜ ˜ ˜
kora ro ibwiljier rar ukot wa- ekajete ro jet, jekdo on  won
˜ ˜
ween aer kojerbal anbwin- kwe ak ejje lok  ˜ am kein jek-
˜ ˜ ˜ ˜
nier nan waween ko rejekkar. pen nan jidik. Ne kwoj ekaje-˜
27 Bareinwot, em maan te bar juon, kwoj liaake lok  ro ren ˜
 eok
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kar babu ippan kora ro, ak rar make, konke kwoj ekajet botab
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ilok  jan waween in ejimwe kwoj kom mani   im
ejja men ko wot
˜ ˜ ˜ ˜
kiio em maan 
rej kom mani. nan em maan   eu- 2 Jeje la bwe
˜ ˜ ˜
rur konaan  ko aer nan doon im
waween an Anij ekajet ej ped-
˜ ˜ ˜ ˜
rej kom mani 
ped wot ioon mool, men ko rekajjojo,  im ej nae  ro
˜ ˜
im rej lo leen1 kom man rej kom man   ko aer,
men rot kein.
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
eo ej tollok  un aer boke kon wot ˜ ˜
3 Kwe eo kwoj kom mani  ejja
nana ko aer. ˜ ˜
men ko wot kwoj ekajete ro jet
˜
28 Konke armej rein rar ma- kaki, ta kwoj lomnak
˜ ˜   bwe kwo-
˜
koko in kile Anij,1 Anij ear le- ˜ ˜ ˜
maron e l la jan ekajet eo an
˜ ˜ ˜
lok  er nan waween lomnak  ˜ ˜
Anij ke? 4 Ke ta, kwoj kojek-
˜ ˜
ko ejjab bunburuon kaki, bwe
˜ do on  an Anij lukkuun jouj im
ren kom mani  ˜
men ko rejek- ˜
meanwod1 im kijenmej, konke ˜
kar. 29 Innem rar obrak kon ˜
kwojaje bwe ilo an jouj ej kaj-
men ko rejjab jimwe, ˜ ˜ jerawi- ˜
˜
jion in kom man  bwe kwon uke-
wi, arok,1 nana, ebbanban, ˜ ˜
lok?  5 Botab kon am penawi- ˜
uror, poktak, etao, im laj. Rein ˜ ˜
ia im kon am kapen buruom,1 ˜ ˜ 
rej ri-ruruwe,2 30 ri-nidamij, ˜ ˜
˜ kwoj make boktok illu eo an ˜ ˜
ri-kojdate Anij, rejajjaj, eutiej
˜ Anij ioom. ˜ ˜  Illu in enaaj wa-
burueer, ri-komjaje, ro rej pepe
˜ lok ilo raan eo Anij enaaj ˜ ˜
in kom man  jorraan1 im ro rej-
jab pokake jineer im jemaer, kwa lok  an ekajet jimwe. ˜  6 Im
˜ ˜
31 repenawiia, rejjab kamool enaaj nao  n aan kajjojo armej 
˜ ˜
kallimur  ekkar nan kom man ko aer, ejje lok  yo-  ko aer:
˜
kwe ippaer, im rejaje turiamo. 7 mour indeeo nan ro rej pu-
˜ ˜
 ˜
kot aiboojoj, nobar, im mour
˜ ˜
1:25 1 Ak “kabu n.” 1:27 1 Ak “bok eo eban wabanban ilo aer ki-
˜ ˜
on aan.” 1:28 1 Ak “rar jab konaan
˜

˜
˜ ˜ ˜ jenmej kon jerbal ko rem man; 
b ok je l a l okje
 n eo eji mwe
 kon 8 botab ˜ ˜ ˜ ˜
nan ro rekonaan  wot
Anij.” 1:29 1 Ak “anok
 nak.”
 2 Ak “ri-
˜ ˜ ˜
wunoojdikdik.” 1:30 1 Ak “ro rej kine 2:4 1 Ak “kommaanwa.” 2:5 1 Ak “kon
˜
men ko renana.” am jab konaan
 uke lok.”

297 ROM 2:9-26
˜ ˜ ˜ ˜
akwaal im rejjab pokake mool  17 E lanne kwe juon ri-Ju im
˜ ˜ ˜
ak rej pokake men ko rejjab ji- kwoj loke kien eo im eutiej bu-
˜
mwe,  enaaj itok kwi im illu ruom bwe kwoj juon iaan ro
˜ ˜ ˜ ˜
eo an ioer. 9 Enaaj wa lok  en- doon Anij, 18 im kwoje la kon
˜ ˜
taan im e lap inepata nan ao- ankilaan im kwoj kile men ko
˜ ˜ ˜
lep armej ro rej kom man  jor- e lap tokjaer konke kar katakin
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
raan, enaaj wa lok  mokta  nan eok1 jan Kien eo, 19 im kwoj
˜ ˜ ˜
ri-Ju ro, innem tokalik nan ri- lukkuun tomak bwe kwe juon
˜ ˜
Grik ro; 10 botab aiboojoj im eo ej tole ro repilo, juon me-
˜ ˜
˜ ˜ ram nan ro rej pad ilo marok,
nobar im aenom man  enaaj wa-
˜ ˜ 20 juon eo ej kajimwe  ro reja-
lok  nan aolep ro rej kom mani  ˜
men ko rem man,  enaaj wa lok  je lokje  n,  juon ri-kaki nan ajri,
˜ ˜ ˜
mokta nan ri-Ju ro, innem to- im juon eo eme le le kon wa-
˜ ˜ ˜ ˜
kalik nan ri-Grik ro, 11 konke ween ejaakin1 je la lokje  n eo im
˜ mool
 eo ilo Kien eo, 21 innem
ejje lok  kalijek lok  ippan Anij. ˜
˜
12 Aolep ro rej jerawiwi kon etke kwe kwoj katakin ro jet,
˜
˜ ak kwojjab katakin eok make?
aer jaje kon kien eo, renaaj mej ˜
˜ ˜ ˜ Kwe eo kwoj kwa lok  im ba,
mene rejaje kon kien eo, bo- ˜ ˜
˜ “Kwon jab ko ot,”  kwoj ke ko ot? 
tab aolep ro rej jerawiwi mene ˜ ˜
˜ ˜ 22 Kwe eo kwoj ba, “Kwon jab
reje la kon kien eo, naaj eka- ˜ ˜ ˜
˜
jet er kon kien eo. 13 Ro rej lejan,”1 kwoj ke lejan? Kwe eo
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ kwoj kutotoik ekjab, kwoj ke
baj ronjake wot kien eo rejjab
˜ ˜ ˜ ˜ ko ote  tampe l ko? 23 Kwe eo
wanok imaan  mejan Anij, bo- ˜
tab ro rej pokake kien eo, eutiej buruom kake kien eo,
˜ ˜ ˜ ˜
enaaj kowanok er. 14 Ejje lok  kwoj ke kwa lok  am jab kautieje
˜ ˜ ˜ Anij ilo am jab pokake Kien eo?
kien eo ippan armej in aelon ˜ ˜
˜ 24 Jeje ko rej ba, “Ri-aelon ko
ko, botab rej make loore men ˜ ˜
˜ rej konono nae  at eo etan Anij
ko kien eo ej ba. Mene ejje lok  ˜ ˜
˜ kon wot kom.” 
an armej rein kien ak rej ain- ˜ ˜
˜ ˜ 25 Ilo mool,
wot kien nan er make. 15 Ar- 
˜
ewor tokjan
˜
mej ro rein rej kamool  bwe mwij
 mwij1
 ne kwoj loore kien
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
em oj jei men ko kien eo ej ba eo, botab e lanne kwoj rupe
˜ ˜ ˜ ˜ kien eo, enaaj ejje lok  tok-
ilo burueer. Boklokot ko aer rej ˜ ˜
˜ jan am kar mwij  mwij.
 26 Kon
bar kamoole  men in, im lom- ˜ ˜
nak ko aer rej make kaalik- men in, e lanne juon eo ejjab
˜ ˜ ˜ mwij
 mwij ej pokake naanin ji-
kar e lanne ejimwe  ak ebod ˜ ˜ ˜
˜ ron ko rewanok ilo Kien eo,
men eo rar kom mane.  16 Men ˜
kein renaaj wa lok  ilo raan eo mene ejjab mwij  mwij  ak naaj
˜
ne Anij, ikijjeen Christ Jesus, 2:18 1 Ak “katakin eok ilo naan.” 2:20
˜ ˜ ˜ ˜
enaaj ekajete lomnak  im kom-  1 Ak “karokin; jekjekin.” 2:22 1 Lejan
man  ko rettino an armej, im ˜ ˜
˜ ej ne juon eo em oj an mare  ej babu ak
˜ ˜ ˜
enaaj wa lok  ekkar nan ennaan pad ippan juon eo ejjab paleen. 2:25
˜
eo em man  ij kwa loke.  1 Lale “Mwij
 mwij”
 ilo Kome le le Ko.
ROM 2:27–3:19 298
˜ ˜ ˜ ˜
watoke bwe em oj an mwij- armej.) 6 Ejjab nan jidik! Ne 
˜ ˜
mwij, ejjab ke? 27 Ilo an ar-
en kar aindein, enaaj ewi wa-
mej eo ejjab mwij ween an Anij ekajete la l in?
 mwij pokake
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Kien eo, ej ainwot ne ej eka- 7 Botab e lanne ao riab ej
˜ ˜ ˜
jet eok, kwe eo me kwoj rupe kom man  bwe mool  eo kon Anij
˜ ˜ ˜ ˜
kien eo mene epad jeje ko ip- en alikkar lok  wot im ej boktok
˜ ˜ ˜
pam im em oj am mwij nobar nane, innem etke kar  mwij. 
˜ ˜ ˜ ˜
28 Juon eo ej bok at in ri- ekajet eo im ba bwe na juon rij-
Ju ejjab me le lein bwe ej moo- jerawiwi? 8 Ak etke jejjab ba, 
˜ ˜
lin ri-Ju, im mwij “Jen kom mani  mwij  ilo an- men ko rena-
bwin ejjab mwij na bwe en wa lok
 mwij eo emool.  men ko rem-
 
˜ ˜ ˜ ˜
29 Botab eo ej ri-Ju ilo buru- man,”
 ainwot an jet armej riab
im ba bwe jej ba men in? Ekkar ˜
on ej moolin  ri-Ju, im em oj an ˜
˜
bwe armej rein ren bok kaje eo ˜
mwij  mwij  ilo boro ikijjeen jetob
˜ naaj kajeik er kake. ˜
kwojarjar1 im jab jan men ko
˜ ˜
em oj jei ilo kien eo. Armej in ej 9 Innem ta kiio? Jem man  lok 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜
bok nobar jan Anij im jab jan ke jan ro jet? Ejjab nan jidik!
˜
armej. Em oj ad kaalikkar mokta  lok 
˜ ˜
3
bwe ri-Ju im ri-Grik rej aolep
Ak kiio ta eo ej kom man 
˜ ˜ ˜
an ri-Ju ro em man pad iumwin   jerawiwi, 10 ain-
lok  jan
˜ ˜
ro jet, ak ta tokjan mwij- wot an Jeje ko ba: “Ejje lok   ar-
˜ ˜
mwij? mej en ewanok, ejje lok
2 Rein rem man  lok  ilo  juon
˜
aolep waween. Moktata,
˜nan jidik, 11 ejje lok  kar le-  juon en
˜ elo lokje  n im ejje lok  juon en ej ˜
lok  nan er naan ko rekkwo-
jarjar an Anij. 3 Ak ta e lan- kappukote Anij. 12 Aolep ar- ˜
˜ ˜ ˜ ˜
ne jet iaaer ejje lok mej em oj aer oktak lok,  aer tomak,  em oj
men in enaaj ke kaalikkar bwe aer aolep oktak im ejje lok  tok-
˜ ˜
Anij ejjab tiljek? 4 Eban nan jaer. Ejje lok  en ej kwa lok 
˜ ˜
jidik! Anij enaaj mool jouj, ejje lok   juon nan jidik.”
wot jek-
˜ ˜ ˜ ˜
do on
˜
 ne armej otemjej rej ri-13 “Burueer ej ainwot juon lob
˜ ˜ ˜
riab, ainwot an Jeje ko ba: “Ilo epe l lok,  rar mo  ne  ro jet kon
˜ ˜
waween in, enaaj alikkar am loer.” “Baijin in jineik ko repad
˜
˜ ˜
wanok ilo naan ko am im kwo- ilo tieer.” 14 “Im lo nier eob- ˜
˜ ˜ ˜
naaj maron anjo ne rej eka- rak kon naanin ko ole  im meo.” 
˜
jete eok.” 5 Botab, e lanne ad 15 “Ne ko neer reiur nan ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜
˜ kato or  lok  botoktok.” 16 “Rej
kom mani  men ko rejjab jimwe
˜ ˜ ˜  ˜
kom man  jorraan im kaentaan ˜ ˜
ej kaalikkar bwe Anij ewanok, ˜
armej ro, 17 im rejaje kon ˜
innem ta eo jenaaj ba? Ebod ke ˜
˜ ia lan aenom man.”  18 “Ejje lok 
ne Anij ej kwa lok  an illu nae 
˜ ˜ aer mijak Anij.” ˜
koj? (Enin ej lomnak  ˜ eo an jet ˜
19 Kiio jeje la bwe aolep men
˜ ˜
2:29 1 Ak “kajoor eo an Anij.” Lale “Je- ko Kien eo ej ba, ej konono nan
˜ ˜ ˜ ˜
tob kwojarjar” ilo Kome le le Ko. ro rej pad iumwin  Kien eo, bwe
299 ROM 3:20–4:5
˜ ˜ ˜ ˜
aolep armej ren ikon im aolep- 27 Innem ewor ke unin kom-
˜ ˜ ˜ ˜
en la l in en maron pad iumwin  jaje? Ejje lok  nan jidik. Kien ta
˜ ˜ ˜ ˜
ekajet eo an Anij. 20 Kon eo ej bobraik komjaje? Kien eo
˜ ˜ ˜
men in, ejje lok  juon1 enaaj wa- kon ta ko armej rej aikuj kom- 
˜ ˜
nok imaan  mejan Anij ilo an mani
 ke? Ejjab, ej kien eo ikij-
˜ ˜ ˜
kom mani  men ko kien eo ej ba, jeen tomak, 28 konke jej kile
˜ ˜ ˜
konke kien eo ej kaalikkar ta bwe juon armej ewanok ikij-
˜ ˜ ˜
lukkuun me le lein jerawiwi. jeen tomak im jab kon an kom- 
˜ ˜
21 Em oj kaalikkar bwe wa- mani
 men ko kien eo ej ba.
˜ ˜ ˜ 29 Ta Anij ej Anij an ri-Ju ro
ween an Anij kowanok armej ro ˜
˜ ˜ wot ke? Ejjab bar Anij an ri-
ejjab wawa ioon kien eo, ainwot ˜ ˜
an Kien Moses im ri-Kanaan ro aelon ko ke? Aet, ej bar Anij
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kwa lok  kake. 22 Anij ej kowa- an ri-aelon ko. 30 Innem kon-
˜ ˜ ˜ ˜
nok armej ikijjeen aer tomak ke Anij ej juon wot, enaaj ko-
˜ ˜ ˜ ˜
ilo Jesus Christ, im ej kom-  wanok ro em oj aer mwij  mwij 
˜ ˜ ˜ ˜
mane
 men in nan aolep ro rej kon wot tomak eo aer, im
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
tomak, konke ejje lok  kalijek lok  enaaj kowanok ro rejjab mwij- 
˜ ˜ ˜ ˜
ippan. 23 Aolep armej rej rij- mwij
 kon wot tomak eo aer.
˜ 31 Me le lein ke bwe jej jo lok 
jerawiwi im relikjab jan aibooj- ˜ ˜
˜
oj eo an Anij. 24 Botab, Anij kien eo kon ad tomak? Ejjab
˜
˜ ˜ ˜ nan jidik! Ilo mool,  jej rejetake
ej kowanok er ikijjeen an kar
˜ kien eo.
Christ Jesus katok kon mour
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
eo an nan ko l laik on aan aer
˜
ro lok
˜
 jan jerawiwi, im men in 4 E lanne aindein, ta eo je-
naaj ba kon Ebream, eo
˜
˜
ej juon menin letok ejje lok  jim ˜maad  im jaar itok jane?
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
on aan jan Anij kon wot jouj 2 Nan waanjonak, e lanne kar
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
eo an e lap. 25 Anij ear aje- kowanok Ebream kon wot jer-
˜ ˜ ˜
tok Christ ainwot juon menin bal ko an, enaaj kar wor unin
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
katok bwe jen maron aenom-  an komjaje, botab ejje lok  unin
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
man
 ippan ilo ad likut ad to- an komjaje imaan  mejan Anij.
˜ ˜ ˜
mak ilo botoktokin. Anij ear 3 Bwe ta ko Jeje ko rej ba?
˜ ˜ ˜ ˜
kom mane  men in nan kaalikkar “Ebream ear likut an tomak ilo
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
an wanok, konke ear jo lok  bod Jeova,1 kon˜ men in, kar kowa-
˜
ko an ro rar jerawiwi ilo iien noke.” 4 Ne juon armej ej jer-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ko remoot lok  kon wot an mean- bal, enaaj bok on aan konke rej
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
wod.1 26 Bareinwot, ear kom-  aikuj ko l laiki,1 ejjab konke rej
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
mane
 men in nan kwa lok  an wa- kwa lok  jouj nane. 5 Botab, ne
˜ ˜
nok ilo tore kein ilo an naaj juon armej ejjab jerbal ijoke
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kowanoke armej eo ej tomak ilo ej likut an tomak ilo Eo im ej
˜ ˜ ˜
Jesus. kowanok rijjerawiwi ro, eokwe
˜ ˜
3:20 1 Kajin Grik, “kanniok.” 3:25 1 Ak 4:3 1 Lale “Jeova” ilo Kome le le Ko.
˜ ˜ ˜ ˜
“kommaanwa.” 4:4 1 Ak “konke romuri
 nane.”
ROM 4:6-19 300
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
naaj watoke ewanok kon wot 13 Ebream ak ro nejin1 rar
˜ ˜ ˜
an tomak. 6 Devid ear kono- bok kallimur  eo bwe Ebream
˜ ˜ ˜ ˜
no kon an juon armej m on o- enaaj jolote juon la l,2 ijoke ej-
˜ ˜ ˜ ˜ jab ikijjeen an pokake kien eo.
n o e lanne Anij ej watoke bwe ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ Botab ear bok kallimur  in kon-
ewanok, botab ejjab kon jer- ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜
bal ko an. Ear ba: 7 “Em on o- ke kar watoke ewanok kon wot
˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ tomak eo an. 14 E lanne ro rej
n o ro em oj jo lok  aer bod mene ˜
˜ pokake kien eo rej ri-jolot, eok-
rar kom mani  men ko renana im ˜ ˜
˜ we ejje lok  tokjan tomak im eja-
ro em oj kalbubu1 jerawiwi ko
˜ ˜ ˜ eo. 15 Ilo mool,
aer. 8 Em on on o armej eo me ko kallimur  
Jeova1 eban keememej jerawi- Kien Moses ej kwa lok  illu eo
˜ ˜
wi ko an.” an Anij, botab ne ejje lok  kien,
˜ ˜ ˜ enaaj ejje lok  ri-kokkure  kien.
9 Innem, m on on o in ej ke ˜ ˜
˜ ˜ ˜ 16 Enin unin ikijjeen tomak,
nan ro wot em oj aer mwij  mwij?  ˜
˜ enaaj lukkuun jejjet kutien kal-
Ta ejjab bar nan ro rejjab mwij-  ˜
mwij
 ke? Men eo jekar ba in: limur  eo nan aolep ro ne-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
“Kar kowanok Ebream jin,1 ekkar nan jouj eo e lap an
˜ ˜ ˜ ˜ kon wot Anij. Eban nan ro wot rej
˜ ˜
tomak eo an.” 10 Naat eo kar
˜ ˜ ˜ loore Kien eo, ak enaaj bar-
watoke bwe ewanok? Ilo iien eo ˜ ˜ ˜ ˜
˜ einwot nan ro rej anoke to-
em oj an mwij  mwij
 ke ak ilo iien
˜ mak eo an Ebream, eo ej je-
eo ejjanin kar mwij  mwij? Ej ilo ˜ ˜
˜ madwoj aolep. 17 (Bwe Jeje
iien eo ejjanin kar mwij  mwij.  ˜ ˜ ˜
˜ ko rej ba: “Iar kaalot eok bwe
11 Ke Anij ear jirone bwe ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜ kwon jeman elon aelon.”) Men
en mwij  mwij,  men in ear ain-
˜ ˜ ˜ in ear wa lok  imaan  Anij, eo Eb-
wot juon koka l le nan kamool1  ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ream ear likut an tomak ilo E,
bwe ear wanok kon wot to- ˜
˜ im eo ej komour ro remej im ej
mak eo an ilo iien eo ejjanin ˜ ˜ ˜
˜ konnaan kon men ko rejjanin
kar mwij  mwij.  Ilo waween in, ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ wa lok  ainwot ne em oj kadede
en maron erom jeman aolep ro ˜
˜ ˜ ˜ aer wa lok.  18 Mene ekar ej-
ewor aer tomak mene rejjab ˜
˜ je lok  pedpedin an kojatdikdik,
mwij
 mwij,  bwe Anij en maron ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ botab ear kojatdikdik wot im
watok er rewanok. 12 Barein- ˜
tomak bwe enaaj erom jeman
˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
wot, bwe en maron erom jeman elon aelon, ekkar nan men eo
ro rej mwij  mwij,  im ejjab ro ˜ ˜ ˜
˜ ˜ kar ba nane: “Enaaj lonin dein
wot rej loore kien eo kon mwij-  ˜ ˜ ˜
˜ ro nejum.”1  19 Im mene to-
mwij,
 ak bar jeman ro rej luk- ˜
˜ ˜ mak eo an ear jab m ojn o lok, 
kuun anoke waween an kar je- ˜ ˜
˜ ˜ ak ear watok anbwinnin bwe
mad Ebream kwa lok  an tomak ˜
˜ emej (konke epaak an 100
ilo iien eo ejjanin kar mwij-  ˜ ˜
an iio), im ear watoke Sera
mwij.

4:13, 16 1 Kajin Grik, “ineen.” 4:13
4:7 1 Ak “jo lok.” ˜
4:8 1 Lale “Jeova” ilo 2 Ak “jolote ˜ ˜
 la l eo ekaal.” 4:18 1 Kajin
˜
Kome le le Ko. 4:11 1 Ak “kapene.” Grik, “ineem.”

301 ROM 4:20–5:14
˜ ˜ ˜ ˜
juon eo ejjab maron wor nejin. Anij ikijjeen jetob kwojarjar,1
˜ ˜ ˜ ˜
20 Ak kon wot kallimur  eo an eo kar letok nan koj.
˜ ˜
Anij, ear jab jako an tomak,
˜ ˜ 6 Innem ke jaar m oj n o, 
ijoke ear kajoor lok wot to- ˜
 Christ ear mej kon ro rijjera-
˜
mak eo an im ear nobar Anij,
˜ wiwi ilo iien eo ejejjet. 7 Ena-
21 im ear lukkuun tomak bwe ˜ ˜ ˜ ˜
nin ejje lok  en ej m on on o in mej
Anij enaaj kajejjete kallimur  eo ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ kon juon eo ewanok, ak bolen
an nane. 22 Kon men in, “kar ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ juon emaron m on on o in mej
˜ ˜
kowanoke.” kon juon eo em man.  8 Botab
˜ ˜
23 Botab, naan kein, “kar Anij ear kwa lok  an yokwe koj
˜ ˜ ˜ ˜
watoke,” kar jab jei nan e wot, ilo waween in: Christ ear mej
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
24 ak kar bar jei nan koj, ro kon koj mene koj rijjerawiwi.
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
naaj watok er bwe rewanok 9 Innem kiio ke em oj kowanok
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
konke jej tomak ilo Eo ear ko- koj ikijjeen botoktokin, e lap lok 
˜ ˜ ˜
jerkakpejeik Jesus, ad Irooj. wot ad tomak bwe kon e jenaaj
˜ ˜ ˜
25 Kar letok bwe en mej kon bok lom  o or  jan illu eo an Anij.
˜ ˜ ˜ ˜
jerawiwi ko ad, im kar kojer- 10 Jaar ri-kojdat botab kiio jej
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kakpejeiki nan an Anij maron bar aenom man  ippan Anij kon
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
watok koj ro rewanok. an kar Nejin mej kon koj. Ak
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
5 Kiio ke em oj kowanok koj
˜
kon wot tomak eo ad, jen
˜ ˜
˜ ˜
kiio ke emour, enaaj lap lok
ad bok lom
˜
˜
 o or  konke em oj ad
˜
˜
 wot
˜
mour ilo aenom man1  ippan aenom man  ippan Anij. 11 Ej-
˜
Anij ikijjeen Jesus Christ ad jab men in wot, ak jej bar-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Irooj, 2 eo me ikijjeen ad to- einwot lanlon ilo Anij ikijjeen
mak ilo e, epe l lok  ia lan ad ma- Jesus Christ ad Irooj, eo ear
˜ ˜ ˜ ˜
ron bok jouj eo e lap an Anij, eo kom man  bwe jen bar aenom- 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jej boke kiio. Innem jen lanlon1 man ippan Anij.
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kon kojatdikdik eo bwe jenaaj 12 Enin unin kon juon wot
˜ ˜ ˜
bok aiboojoj eo ej itok jan Anij. armej, jerawiwi ear de lo n ilo
˜ ˜ ˜
3 Ejjab men in wot, ak jen lan- la l in im mej ear wa lok
˜
 kon
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ wot jerawiwi, im mej ear ajee-
lon1 ne jej iioon entaan ko kon- ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ded nan aolep armej konke er
ke jeje la bwe entaan ej kom man 
˜ aolep rar jerawiwi—. 13 Jera-
bwe jen je la kijenmej, 4 im ki- ˜
˜ wiwi ear pad ilo la l in mok- 
jenmej ej kom man  bwe Anij en ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ta jan an wa lok  Kien eo, botab
bunburuon ippad, innem men ˜ ˜
˜
in ej letok kojatdikdik, 5 im ejje lok  juon ej jerawiwi e lanne
˜ ˜
˜ ˜ ˜ ejje lok  kien. 14 Mene aindein
kojatdikdik in eban tol lok  koj ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ak mej ear tol ainwot juon kiin
nan burom oj konke em oj koob- ˜ ˜
˜ ˜ jan iien ko an Adam nan iien
rak buruod kon yokwe eo an
˜ ˜ ko an Moses, ekoba ioon ro rar
5:1 1 Ak emaron, “jej mour ilo aenom-

˜ ˜ ˜
man.”
 5:2, 3 1 Ak emaron, “jej lan- 5:5 1 Ak “kajoor eo an.” Lale “Jetob
˜ ˜ ˜ ˜
lon.” kwojarjar” ilo Kome le le Ko.
ROM 5:15–6:7 302
˜ ˜
jab jerawiwi ilo ejja waween eo rawiwi,1 botab e lak lap lok  je-
˜ ˜
wot Adam ear jerawiwi. Adam rawiwi, e lap lok  wot an alikkar
˜ ˜
ej ainwot armej eo enaaj itok. jouj eo e lap ˜an Anij. 21 Etke
˜ ˜
15 Menin letok eo an Anij ej aindein? Ainwot an kar je-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
eoktak jan jerawiwi. Kon wot rawiwi im mej tol ainwot kiin,
˜ ˜
jerawiwi eo an juon armej, elon jouj eo e lap an Anij enaaj irooj
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
rej mej. Ilo ejja waween in wot, ilo wanok ainwot kiin bwe en
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kon wot jouj eo e lap an juon ar- tol koj nan mour indeeo ikij-
˜ ˜ ˜
mej, Jesus Christ, elon rej bok jeen Jesus Christ ad Irooj.

6
jouj eo e lap an Anij im men- Innem ta eo jenaaj ba? Jej
˜ ˜ ˜
in letok eo an ejje lok  on aan. aikuj ke wonmaan  lok im je-
˜ ˜
16 Bareinwot, men ko rej wa- rawiwi bwe en lap lok  wot jouj
˜ ˜
lok  jan menin letok eo an Anij eo e lap an Anij? 2 Ejjab nan
˜ ˜ ˜ ˜
im men ko rej wa lok  jan wot jidik! Kiio ke ejako ad pad iu-
˜ ˜
jerawiwi in an juon wot armej mwin  jerawiwi, etke jej won-
˜ ˜
reoktak jan doon. Jerawiwi in maan  lok
 wot im mour ilo jera-
an juon armej ear liaake lok  ao- ˜
˜ wiwi? 3 Ak komij  jab je la ke
lep armej. Botab Anij ear letok ˜
˜ ˜ ˜ bwe koj aolep ro rar pep-
menin letok eo an konke elon taij ilo Christ Jesus jaar bar
rar jerawiwi, im ikijjeen men ˜
˜ ˜ ˜ ˜ peptaij ilo mej eo an? 4 Kon
in elon rej wanok imaan  me- ˜
˜ ˜ ˜ men in, kar kalibwin koj na  ip-
jan. 17 Kon wot jerawiwi eo ˜
pan ke jaar peptaij ilo mej eo
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
an juon armej, mej ear tol ain- an. Ilo waween in, ainwot an
˜ ˜ ˜
wot juon kiin. Botab, jouj eo kar Christ jerkakpeje ikijjeen
e lap an Anij im menin letok eo ˜ ˜
˜ ˜ aiboojoj eo an Jeman im bok
an ejje lok  on aan re l lap lok  im ˜ ˜ ˜
˜ juon mour ekaal, jen bareinwot
rem man  lok.  Ro renaaj bok men ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ bok juon mour ekaal. 5 E lan-
kein renaaj mour kon wot juon ˜ ˜ ˜
ne jenaaj juon wot ippan ilo
armej, Jesus Christ, im renaaj ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ad mej ainwot kar e, jenaaj
tol ainwot kiin! ˜ ˜
˜ ˜ bar juon wot ippan ilo ad jer-
18 Innem kon wot juon je- ˜
kakpeje ainwot kar e. 6 Jeje-
˜
˜ ˜ ˜ ˜
rawiwi, kar liaake lok  jabdewot la bwe em oj dilaiki kar waween
˜ ˜ ˜ ˜
armej, aindein kon wot juon mour eo ad mokta  na  ippan ilo
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jerbal jimwe,  kar kowanok jab- juron a la l eo bwe konaan  ko re-
˜ ˜
dewot armej bwe ren mour. nana an anbwinnid ren jab bar
˜ ˜
19 Kon wot an kar juon ar- irooj iood. Ilo waween in, je-
˜
˜ ˜ ˜
mej jab pokake, ear kom man  ban bar ri-k
an elon armej jerawiwi. Ejja
˜ ˜ ˜ omakoko  nan jera-
˜ ˜ ˜ ˜ wiwi. 7 Ne juon armej ej mej,
aindein lok  wot, kon wot an ˜ ˜ ˜
˜ em oj an ro lok1  jan jerawiwi
juon armej pokake, naaj kom-  ko an.
˜ ˜ ˜
man  bwe elon armej ren wa-
˜ ˜ ˜ ˜
nok. 20 Kiio ear wa lok  Kien 5:20 1 Me le lein, armej ren kile an lon
˜
eo bwe en alikkar an lap lok  je- aer jerawiwi. 6:7 1 Ak “anemkwoj.”
303 ROM 6:8-23
˜ ˜ ˜ ˜
8 Bareinwot, e la n ne jaar jej pad iumwin  jouj eo e lap an
˜ ˜ ˜
mej ippan Christ, innem jej to- Anij? Ejjab nan jidik! 16 Ko-
˜ ˜
mak bwe jenaaj bar mour ip- mij jab je la ke bwe ne ko-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
pan. 9 Jeje la bwe em oj an mij aje lok  kom ainwot juon ri-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Christ jerkak jan mej im ejja- komakoko  nan jabdewot bwe
min bar mej, im ejako an mej komwin  pokake e, innem ko-
˜ ˜
irooj ioon. 10 Ke ear mej, ear mij ri-komakoko  nan armej in
˜
˜ komij  pokake? Kom maron ri- ˜
mej kon jerawiwi1 juon wot ˜ ˜
˜ komakoko  ˜ nan jerawiwi, eo ej
alen. Botab kon mour eo an, ˜ ˜ ˜
˜
ear mour nan Anij. 11 Ilo ejja tol lok  nan mej, ne ejjab, kom
˜ ˜ ˜
˜ maron ri-komakoko ˜  ˜ nan poka-
waween in wot, komwin  watok˜ ˜ ˜ ˜
˜
ke, eo ej tol lok ˜ ˜ ˜  nan wanok.
kom make ainwot ne em oj ami ˜
˜ 17 Botab jej kam moolol ˜ ˜  Anij
mej jan jerawiwi, botab kiio ko- ˜ ˜
bwe mene komar ˜  ri-komakoko 
mij  mour nan Anij ikijjeen˜ ˜
Christ Jesus. nan jerawiwi, ak kiio komij  po-
˜ ˜
12 Kon men in, komwin kake katak ko kar liwaj nan  jab
˜ ˜ ˜ ˜
kot lok  an jerawiwi wonmaan-kom jan buruomi. 18 Innem 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lok  wot im irooj ainwot juon konke kar kanemkwoj kom jan
˜ jerawiwi, komar ˜  oktak im ri-
kiin ioon anbwinnimi, eo ej ˜ ˜ ˜ ˜
dien mej, bwe komwin komakoko   nan wanok. 19 Ij jab
˜ ˜ ˜
loore konaan kojerbal naan ko epidodo an
 ko an anbwinni- ˜ ˜ ˜
mi. 13 Komwin armej maron me le le kaki kon-
 jab le lok  an-
˜ ˜ ˜
bwinnimi1 nan jerawiwi bwe ke kom m ojn o ilo kanniok.
˜ ˜ ˜ ˜
ren ainwot kein jerbal nan Komwin  le lok  anbwinnimi bwe
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kom mani  ren ri-komakoko
men ko rejjab ji-  nan wanok,
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
mwe,  botab komwin eo ej tol lok   le lok nan
 kom kw ojarjar ain-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
make nan Anij ainwot ro em oj wot ami kar le lok  anbwinni-
˜ ˜ ˜ ˜
aer mour jan mej. Bareinwot, mi bwe ren ri-komakoko  nan
˜ ˜ ˜
komwin  men ko rettoon im renana nan
le lok  anbwinnimi1 nan
˜ ˜ ˜
Anij bwe ren ainwot kein jerbal ami kom mani  men ko renana.
˜ ˜
ko nan kom mani
˜ 20 Ke komar
˜
 
men ko rejim- ri-komakoko
  nan
˜ ˜
we. 14 Jerawiwi en jab irooj jerawiwi, komar  jab pad ilo wa-
˜ ˜ ˜
ioomi konke ejako ami pad iu- nok.
˜
mwin  kien eo, botab komij 21 Innem ta kar leen kom- ˜
 kiio
˜ 
˜ man ko ami? Ej men ko ko-
pad iumwin  jouj eo e lap an ˜
Anij. mij jook kaki kiio. Jem lokier  ej
˜
mej. 22 Ak kiio ke kar kanem-
15 Innem ta me le le eo ijin? ˜ ˜ ˜ ˜
Me le lein ke bwe ejje lok kwoj kom jan jerawiwi im ko-  jorraan
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ne jej kom man mij ri-komakoko
 
jerawiwi konke nan Anij, leen
˜ ˜ ˜ ˜
jejjab pad iumwin kom man   ko ami ej kwojarjar,
kien botab
im jem lokier  ej mour indeeo.
˜ ˜ ˜ ˜
6:10 1 Me le lein, nan jo lok jerawiwi. 23 On aan jerawiwi ej mej, bo-
˜ ˜
6:13 1 Ak, “m ottan ko ilo anbwinnimi.” tab menin letok eo an Anij
ROM 7:1-13 304
˜ ˜
ej mour indeeo ikijjeen Christ jen maron ri-komakoko  ilo juon
˜ ˜ ˜ ˜
Jesus ad Irooj. waween ekaal ikijjeen jetob
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
7 Ro jeiu im jatu, (ij konono
˜
nan ro reje la kon kien) ko-
˜
˜ ˜
kwojarjar,1 im jab ri-komakoko
ilo waween eo mokta
˜


ikijjeen
mij  jab je la ke bwe Kien Moses men ko kar jei.
˜
ej irooj ioon juon ˜ armej toon 7 Innem ta eo jenaaj ba kiio?
˜
wot an mour? 2 Nan waanjo- Kien Moses ej ke jerawiwi? Ej-
˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ jab nan jidik! Ilo mool,  iban
nak, e lanne em oj an juon kora ˜ ˜
˜ ˜ ˜ kar je la ta in jerawiwi e lan-
mare,  kien ej liape nan leo pa- ˜
˜ ˜ ne en kar jab Kien Moses.
leen toon wot an leo mour, bo- ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ Nan waanjonak, iban kar je la
tab e lanne leo emej, kora in ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ta in anok  nak  e lanne Kien
ero lok  jan kien1 eo an leo pa- ˜
˜ ˜
leen. 3 Kon men in, ne lio ej Moses ear jab ba: “Kwon jab
˜ ˜ ˜
˜ ˜ anok  nak.”  8 Botab kon wot
paleek bar juon em maan  botab ˜
˜ ˜ kien eo, epe l lok  iien nan an je-
leo paleen ej mour wot, naaj ˜
˜ ˜ ˜ rawiwi kom man  bwe in anok- 
watoke kora in bwe ej juon ri- ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ nak
 ilo elon waween. E lanne
lejan.1 Botab ne leo paleen em-
˜ ˜ ˜ ˜ en kar ejje lok  kien, enaaj kar
ej, kora in ero lok  jan kien eo
˜ mej1 jerawiwi. 9 Ilo mool,  iar
an leo, im ejjab e juon ri-lejan
˜ ˜ mour ke ekar ejje lok  kien ippa.
ne ej bar paleek juon em maan.  ˜
˜ ˜
4 Ejja aindein lok  wot ro Botab ke ear itok kien eo, je-
˜
˜ ˜ ˜ rawiwi ebar mour,1 botab imej.
jeiu im jatu, komar  mej1 jan ˜ ˜
˜ 10 Im em oj ao kile bwe kien eo
Kien Moses ikijjeen anbwin- ˜ ˜ ˜
˜ me en kar tol lok  koj nan mour,
nin Christ. Kon men in, ko- ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ej tol lok  koj nan mej. 11 Kon
mij  kiio an Christ, eo ear jer- ˜
˜ wot kien eo, ear pe l lok  iien
kakpeje, bwe jen maron kwa lok  ˜ ˜
˜ nan an jerawiwi kapoik eo im
leen ko renaaj boktok aiboojoj ˜
˜ eo. 12 Kien Moses eok-
nan Anij. 5 Ke jaar mour ek- man 
˜
˜ ˜ ˜ kwojarjar, im kien ko ie rek-
kar nan konaan  ko an kanniok, ˜
Kien Moses ear lukkuun kaa- kwojarjar im rejimwe  im rem- 
˜ man. 
likkar bwe konaan  ko renana ˜
˜ ˜ ˜ 13 Kon men in, men eo em- 
an kanniok rej kom man  an an- ˜
bwinnid1 jerawiwi, im jerawi- man  ear ke kom man  bwe in
˜ ˜
wi ej kom man  bwe jen kwa- mej? Ejjab nan jidik! Jerawiwi
˜ ˜ ˜ ˜
lok  leen ko rej tol lok  nan mej. ear kom man  bwe in mej. Kon
˜ ˜ ˜ ˜
6 Ak kiio jero lok  jan Kien wot men eo em man,
˜
 jerawiwi
˜ ˜ ˜ ear kom man  bwe in mej bwe
Moses konke em oj ad mej jan
˜ ˜ en alikkar ta in jerawiwi. Kien
Kien in me ear liape koj, bwe
˜ ˜ ˜ eo ej kaalikkar bwe jerawiwi
7:2 1 Ak “maron.” 7:3 1 Lejan ej ne
˜ ˜
juon eo em oj an mare
 ej babu ak pad 7:6 1 Ak “kajoor eo an Anij.” Lale “Je-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ippan juon eo ejjab paleen. 7:4 1 Ak tob kwojarjar” ilo Kome le le Ko. 7:8
˜ ˜ ˜
“ro lok.”
 7:5 1 Ak, “m ottan ko ilo an- 1 Ak “ejje lok.”
 7:9 1 Ak “elukkuun alik-
˜
bwinnid.” kar ke na rijjerawiwi.”
305
elukkuun nana. 14 Jeje la bwe
Kien Moses ej jan Anij, bo-
˜ ˜
tab na ij kanniok im botoktok
im kar wiakake eo bwe in ri-
˜ ˜
komakoko  nan jerawiwi. 15 Ij-
jab me le le kon kom man
Bwe men ko ikonaan,
mani,
mani.
mani 
me le lein bwe ij erra bwe em-
ROM 7:14–8:6
˜ ˜ ˜
ao jerata! Won enaaj lom  o o- 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ren eo jan anbwin in ej tol lok 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
eo nan mej? 25 Ij kam mool- 
˜ ˜
ol Anij bwe enaaj lom  o oren  eo
ikijjeen Jesus Christ ad Irooj!
˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ Kon men in, ilo lo latat e ao,
 ko ao. ˜ ˜
˜ ˜ ij ri-komakoko  nan kien eo an
 ijjab kom-  ˜ ˜ ˜
˜ Anij, botab ilo anbwinnu, ij ri-
ak men ko idiki, ij kom-  ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜
16 Botab e lanne ij kom-  komakoko  nan kien jerawiwi.
˜ ˜ ˜
men ko ijjab konaan,
˜


˜
8 ˜
Kon men in, ejje lok
ro rej boro wot juon ip-
˜ ˜
 ruon

man  Kien Moses. 17 Ak kiio pan Christ Jesus. 2 Ilo mool, 

˜ ˜ ˜ ˜
ejjab na eo ij kom mani  men kien jetob kwojarjar1 ear lewaj
˜ ˜ ˜ ˜
kein, jerawiwi eo ilo na ej kom-  mour bwe komwin  maron boro
˜ ˜ ˜
mani  men kein. 18 Ije la bwe wot juon ippan Christ Jesus.
˜ ˜
˜ Kien in em oj an bareinwot ka-
ejje lok  men en em man  ej pad ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ nemkwoj kom jan kien jera-
ilo na ak ilo anbwinnu,1 kon-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ wiwi im kien mej. 3 Men eo
ke ewor ao konaan  nan kom-  ˜ ˜
˜ Kien eo ear jab maron kom ma- 
mane  men eo em man  botab ej- ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ne kon wot an armej jab weep-
je lok  ao maron nan kom mane.  ˜ ˜
˜ pan, eokwe Anij ear kom ma- 
19 Ijjab kom mane  men eo em- 
˜ ˜ ˜ ne, ikijjeen an kar jilkintok eo
man  me ikonaan,  botab ij kom-  ˜ ˜
mane  men eo enana me ij- ej make wot Nejin ilo nema-
˜ ˜ ˜ ˜
jab konaan.  20 Innem e lanne meen wot armej1 bwe en jo-
˜ ˜ ˜
ij kom mane  men eo ijjab ko- lok jerawiwi. Ilo waween in,
˜ ˜ Anij ej liaake lok  jerawiwi ko an
naan,
 ejjab na eo ij kom mane,  ˜
jerawiwi eo ilo na ej kom mane
˜ ˜
 armej, 4 bwe jen maron ka-
˜ ˜ ˜
men in. jejjet naanin jiron ko rewanok
˜ ilo Kien eo ilo ad mour ekkar
21 Ij kile bwe ewor juon kien ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ nan jetob kwojarjar1 im jab ek-
ej jerbal ilo na: E lanne ikonaan  ˜ ˜ ˜
˜ kar nan konaan  ko an kanniok.
kom mane  men eo ejimwe,  ei- ˜ ˜
˜ ˜ 5 Ro rej mour ekkar nan ko-
tok wot bwe in kom mane  men ˜ ˜
˜ ˜ naan
 ko an kanniok rej lom-
eo enana. 22 Buruo elukkuun nak
˜
kon men ko an kanniok,
˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
m on on o kon kien eo an Anij, ak ro rej mour ekkar nan je-
˜
23 botab ij bar lo juon kien ˜
tob kwojarjar,1 rej lomnak
˜ ˜
 kon
˜
˜ ˜ ˜ ˜
ilo anbwinnu1 ej jumaik  kien men ko an jetob kwojarjar.1
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
eo ilo lo latat e ao, im ej tol- 6 E lanne jej lomnak  kon ko-
˜ ˜ ˜
lok  eo bwe in ri-komakoko  naan
 ko an kanniok, men in
˜ ˜
nan kien jerawiwi, eo ej pad
˜ ˜
8:2, 4, 5 1 Ak “kajoor eo an Anij.” ˜
ilo anbwinnu.1 24 E lap wot ˜ ˜ ˜
Lale “Jetob kwojarjar” ilo Kome le le Ko.
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
7:18 1 Kajin Grik, “kannioku.” 7:23 8:3 1 Ak “ilo anbwinnin armej ainwot
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
1 Ak, “m ottan ko ilo anbwinnu.” koj, koj ro me rejerawiwi.”
ROM 8:7-20 306
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
enaaj tol lok  nan mej. Ak e lan-
bwe jen mour ekkar nan ko-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ne jej lomnak naan
  ko an kanniok, 13 kon-
kon men ko an
˜ ˜ ˜ ˜
jetob kwojarjar,1 men in enaaj ke e lanne komij  mour ekkar
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
tol lok  nan konaan
nan mour im aenom-  ko an kanniok, 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
man.
 7 Ro rej lomnak
kom naaj mej. Botab e lanne ko-  kon ko-
˜ ˜ ˜ ˜
naan
 mij 
ko an kanniok, me le lein lukkuun bojrak jan kom- 
˜ ˜ ˜
bwe rej ri-kojdat an Anij, kon- man  ko renana ikijjeen jipan
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ke konaan  eo jan jetob kwojarjar,1 kom
ko an kanniok rejjab
˜ ˜
pokake kien Anij. Ilo mool, naaj mour. 14 Aolep ro jetob  ko-
˜ ˜ ˜
naan
 kwojarjar1 ej tol er rej lukkuun
ko an kanniok reban po-
˜ ˜ ˜
kake kien Anij. 8 Kon men in, nejin Anij. 15 Jetob kwojar-
˜ ˜ ˜
ro rej mour ekkar nan konaan jar1 ear jab kom man  bwe ko-
˜ ˜ ˜
ko an kanniok rejjab maron ka- mwin  erom ri-komakoko  im bar
˜ ˜ ˜ ˜
bunburuon Anij. jino mijak, botab ear kom man 
˜ ˜ ˜ ˜
9 Ijoke, e lanne jetob kwojar-
bwe komwin
˜
 erom nejin Anij,
˜ ˜ ˜
im jetob in ej komak ˜  ut koj bwe
jar1 ej lukkuun pad ippemi, in- ˜
jen kuri im ba: “Abba,2 Jema!” ˜
nem komij  jab mour ekkar nan ˜ ˜
˜ 16 Jetob kwojarjar1 ej make ˜ ˜
konaan  ko an kanniok, bo- ˜ ˜
kamool  nan koj2 bwe jej nejin ˜
tab komij  mour ekkar nan je- ˜ ˜ ˜
˜ ˜
Anij. 17 E lanne koj nejin, in- ˜
tob kwojarjar.1 Kon men in, ˜ ˜
˜ ˜ ˜
nem koj bar ri-jolot. Aet, enaaj ˜ ˜
e lanne jabdewot ejjab bok lom- ˜ ˜ ˜
nak2
 wor ad jolot jan Anij, im je-
ko an Christ, innem armej ˜ ˜ ˜ ˜
in ejjab doon Christ. 10 Bo- naaj ri-jolot ippan Christ. E lan-
˜ ˜ ˜
˜ ˜ ne jenaaj entaan ippan Christ, ˜ ˜
tab e lanne komij  boro wot juon ˜ ˜
˜ jenaaj bareinwot bok aiboojoj ˜ ˜
ippan Christ, jetob kwojarjar1 ˜
ippan. ˜ ˜
ej lewaj mour konke em oj wa- ˜ ˜
˜ ˜ ˜
18 Ij watok men ko jej en- ˜ ˜
tok kom ri-wanok mene an- ˜
taan kaki kiio bwe ejje lok ˜ ˜
bwinnimi emej kon wot jera-  tok-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
wiwi. 11 Ak kiio, e lanne jetob jaer ne jej keidi nan aiboojoj eo
˜
˜ jenaaj boke me Anij enaaj kwa- ˜
kwojarjar1 eo an eo ear kojer- ˜
loke.  ˜ 19 Menin koman ˜  man  ko
kak Jesus jan mej ej pad ippe- ˜ ˜
rej kijooror im kottar wot iien ˜
mi, me le lein bwe Eo ear kojer- ˜
eo naaj kwa lok ˜  kon aiboojoj
kak Christ Jesus jan mej enaaj ˜
˜ eo an ro nejin Anij. 20 Em oj ˜ ˜
bar kojerbale jetob kwojarjar1 ˜ ˜
˜ ˜
likut menin koman ˜  man  ko iu-
eo an nan komour anbwinnimi.
˜ ˜
12 Kon men in, ro jeiu im mwin 
˜
juon mour eo ejje lok
˜ ˜
 tok-
˜ ˜
jan, ijoke ejjab kon konaan ˜  eo
jatu, ewor kunaad,  ˜ botab ejjab ˜ ˜
aer make, botab ej kon konaan 
8:6, 9, 10, 13, 14 1 Ak “kajoor eo an eo an Anij. Ak ilo ejja iien eo
˜ ˜ ˜
Anij.” Lale “Jetob kwojarjar” ilo Ko-
me le le Ko. 8:9, 16 2 Naan eo ilo ka- 8:15, 16 1 Ak “Kajoor eo an Anij.” Lale
˜ ˜ ˜
jin Grik ej pneuMma. Lale “PneuMma” ilo “Jetob kwojarjar” ilo Kome le le Ko.
˜
Kome le le Ko. 8:11 1 Ak “kajoor.” Lale 8:15 2 Juon naanin Hibru ak Aramaic
˜ ˜ ˜
“Jetob kwojarjar” ilo Kome le le Ko. im ej me le lein “O Jema!”
307 ROM 8:21-35
˜ ˜ ˜ ˜
wot, ear letok juon kojatdikdik ej akwe lap kon ro rekkwojarjar
˜ ˜
21 bwe juon iien menin ko- ekkar nan ankilaan Anij.
˜ ˜ ˜
man 
˜
man  28 Jeje la bwe Anij ej kom-
ko renaaj anemkwoj
˜ ˜ 
jan aer komakoko man   bwe aolep jerbal ko an nan jerawi-
˜ ˜
wi im mej, im renaaj bok anem- ren kon ippan doon bwe en em- 
˜ ˜ ˜ ˜
kwoj eo eaiboojoj ainwot ke man  nan ro rej yokwe e, ro
rej ajri ro nejin Anij. 22 Je- ˜ ˜
˜ ear kur er ekkar nan ankilaan, ˜
˜ ˜ ˜ ˜
je la bwe ejjab bojrak an ao- 29 konke rein ear kaalot er
˜ ˜ ˜ ˜
lep menin koman  man  ko innur ˜
˜ moktata
 ˜ ej ro ear karok lok ˜  im-
˜ 
im entaan ippan doon nan kiio. ˜ ˜
aan bwe ren ainwot eo Nejin. ˜ ˜
23 Ejjab er wot, ak bar koj ro ˜ ˜
˜ Ilo waween in, Nejin emaron
˜ ˜
rar bok jetob kwojarjar,1 eo ej maanje
 ibwiljin aolep ro jatin.
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ainwot jom okaj in menin jolot 30 Innem ro em oj an kar ka-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ko ad. Jej bar innur ilo buruod rok lok  imaan  kon er ej ro ear
˜ ˜ ˜
ilo ad kijooror im kottaretok bar kur er. Im ro ear kur˜ er, ej ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
iien eo Anij enaaj bok koj bwe bar ro ear kowanok er. Alikta- ˜
˜ ˜ ˜ ˜
jen ro nejin. Emaron kom ma- ta, ro ear kowanok er, ear bar- 
˜˜ ˜
ne men in konke Christ ear ko l- einwot kaiboojoj er.
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
la on aan ad ro lok  jan anbwin-
31 Innem ta eo jemaron ba
˜ ˜
nid. 24 Jaar bok lom ˜  o or ˜ ˜
 kon
˜ ˜ kon men kein? E lanne Anij ej ˜ ˜
wot kojatdikdik in. Botab e lan- ˜ ˜
˜ jutak ilikid, innem won emaron ˜
ne jej loe1 men eo jej kojatdik- ˜ ˜ ˜
jumae  koj? 32 E la nne Anij
dik kake, innem ejako an juon ˜ ˜
˜ ear kot lok  an Nejin entaan im
kojatdikdik. Juon armej ema- ˜ ˜
˜ ˜
mej kon koj aolep, ta e im Ne- ˜
ron ke kojatdikdik kon juon ˜ ˜ ˜ ˜
jin reban bareinwot m on on o in ˜ ˜
men ej loe? 25 Ak e lanne jej ˜ ˜
˜ ˜
letok aolep men ko jet nan koj
kojatdikdik kon men eo jejjab ˜ ˜
loe, jenaaj kijoorore an itok im ke? 33 Won emaron liaake lok 
˜ ˜ ˜ ˜
˜
kijenmej wot ilo ad kottare. ro Anij ear kaalot er? Ejje lok 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
26 Ejja aindein lok en emaron konke Anij eo ej ko-
˜ ˜  wot, jetob ˜ ˜
˜
kwojarjar1 ej bar jipan koj kon wanok rein. 34 Won emaron ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜
m ojn o ko ad. Apan eo in ej bwe liaake lok  er? Ejje lok  en emaron
˜ ˜
ewor iien jej aikuj jar, ijoke je- konke Christ Jesus eo ear mej,
˜ ˜
jaje ta eo jej aikuj jar kake, bo- ejjab men in wot, ak ear jerkak-
˜ ˜ ˜
tab jetob kwojarjar1 ej make peje, im ej pad ituanbwijmaro-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
akwe lap kon koj ne jej innur nin pein Anij, im ej bar akwe-
˜ ˜ ˜ ˜
ilo buruod. 27 Bareinwot, eo lap kon koj.
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ej etale buruon armej eme le- 35 Won emaron kojepel koj
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
le kon ta eo jetob kwojarjar1 jan yokwe eo an Christ? En-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ej ba, konke jetob kwojarjar1 taan ak inepata ak matortor ak
˜ ˜ ˜
kwole ak jeram ol1 ak kauwota-
8:23, 26, 27 1 Ak “kajoor eo an Anij.” ta ak jaje remaron ke kojepel ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜
Lale “Jetob kwojarjar” ilo Kome le le Ko.
˜
8:24 1 Ak “em oj an wa lok.”
 8:35 1 Kajin Grik, “keelwaan.”
ROM 8:36–9:15 308
˜ ˜ ˜
koj jan yokwe eo an Christ? jab aolep ro rar wa loktok  jan
36 Jeje ko rej ba: “Aolep iien Israel rej lukkuun “ri-Israel.”
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
rej man  kom kon wot kwe kon- 7 Bareinwot, mene rar itok jan
˜
ke komij armej ro am,  im rej Ebream, ak ejjab me le lein bwe
˜ ˜ ˜ ˜
watok kom ainwot jiip ko me er aolep rej lukkuun nejin.1
rej aikuj mani.”  37 Ijoke jej Jeje ko rej ba, “Ro naaj nae- 
˜ ˜
lukkuun bok anjo ioon aolep taer bwe rej nejum2  renaaj wa-
˜
men kein ikijjeen eo ej yokwe loktok
 jan Aisak.” 8 Me le lein
˜ ˜ ˜
koj. 38 Ij lukkuun tomak bwe bwe ajri ro ilo kanniok rejjab
˜ ˜ ˜
ejje lok  iaan men kein ainwot lukkuun nejin Anij, botab ajri
˜ ˜
mej ak mour ak enje l ran ak ro rar wa loktok  kon wot kalli-
˜
kien ko ak men ko kiio ak men mur  eo, rej lukkuun ro nejin.1
˜ ˜
ko tokalik ak kajoor ko 39 ak 9 Enin˜ kallimur  eo kar kwa lo- 
˜
men ko ilan ak men ko ila l ke: “Ne enaaj jejjet iien eo,
˜ ˜ ˜
ak jabdewot menin koman  man
 inaaj itok im Sera enaaj ko lo-
˜ ˜ ˜ ˜
enaaj maron kojepel koj jan yo- tak juon nejin laddik.” 10 Ej-
kwe eo an Anij, eo ej kwa loke  ˜
jab men in wot ak ke Re-
ikijjeen Christ Jesus ad Irooj. ˜
beka ear etta kon ruo nejin
˜ ˜ ˜
9 Ij konono mool
ri-ka looran Christ. Ijjab
˜ ˜ ˜

˜
ainwot juon bo, nejierro Aisak, eo jim-
maad, 11 Anij ear karok lok
˜ ˜
˜



riab, boklokot e ao ej make ka- imaan  kon waween an naaj

˜ ˜ ˜ ˜ ˜
mool
 ikijjeen jetob kwojarjar1 kaalot juon iaaer, im men in ej-
˜ ˜ ˜
2 bwe ikanooj in burom oj im jab wawa ioon kom man
˜
 ko an
˜ ˜ ˜ armej eo, botab ej wawa ioon
ejjab bojrak an eddo buruo. ˜ ˜
˜
3 Yokwe bwe en kar na eo ij Eo ej kur armej eo. Enin unin
˜ ˜
˜ ilo tore eo ke rejjanin kar lo-
jenolok  jan Christ, im en kar ˜ ˜
˜ ˜ ˜ tak im rejjanin kom man  jabde-
na eo ij jorraan ijellokun  ro ˜
˜ ˜ ˜ wot men em man  ak nana,
jeiu im jatu, ro nuku ilo kan- ˜
˜ 12 kar ba nan Rebeka: “Eo
niok 4 me rej ri-Israel. Armej ˜ ˜ ˜
˜
ro rein Anij ear bok er bwe ren erutto enaaj ri-komakoko  nan
˜
nejin, ear le lok  nan er aiboojoj, eo edik.” 13 Jeje ko rej ba:
bujen ko, Kien eo, jeraam man  “Iar yokwe Jekob, ak Iso iar di-
˜ ˜
eo bwe ren kabun nane, im kal- ke.”
limur  ko. 5 Rein rej wa loktok  14 Innem ta eo jenaaj ba
˜ ˜
jan ro jim maad,  im Christ ear kiio? Anij ekalijek lok  ke? Ej-
˜ ˜ ˜ ˜
wa loktok  jan er. Jen nobar Anij jab nan jidik! 15 Ear ba nan
˜ ˜
nan indeeo, eo ej irooj ioon Moses: “Inaaj kwa lok  turiamo 
˜ ˜ ˜
men otemjej. Amen. nan jabdewot eo inaaj turia-
˜
6 Botab ejjab me le lein bwe mokake,
 im inaaj kwa lok  jouj
˜ ˜
naan ko an Anij rar likjab. Ej- nan jabdewot eo inaaj jouj
9:1 1 Ak “kajoor eo an Anij.” Lale “Je- 9:7, 8 1 Kajin Grik, “ineen.” 9:7 2 Ka-
˜ ˜ ˜
tob kwojarjar” ilo Kome le le Ko. jin Grik, “ineem.”

309 ROM 9:16-31
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nane.” 16 Kon men in, kaalot me rej tollokier  nan bok tur-
˜ ˜
eo an Anij ejjab wawa ioon ko- iamo,  ko ear kopooji mokta  lok 
˜ ˜ ˜
naan
 ko an juon armej ak kon bwe ren bok aiboojoj. 24 Ja-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
an kate,1 botab ej wawa wot pe kein ej koj, im ear kaalot
˜ ˜ ˜ ˜
ioon Anij, eo ewor turiamo  ip- koj ejjab jan ibwiljin ri-Ju ro
˜ ˜ ˜ ˜
pan. 17 Ilo Jeje ko, Anij ear wot, botab jan bar ibwiljin ri-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
konnaan nan Pero im ba: “Unin aelon ko. Innem ta jorraan eo
˜ ˜ ˜
ao kar kot lok  bwe kwon mour ilo men in? 25 Ejje lok  oktak
˜ ˜ ˜ ˜
wot ej bwe in kojerbal eok nan men in jan men eo ear ba ilo
˜
kwa lok  ao kajoor im kwa lok  bokin Hoseia: “Armej ro rejjab
˜ ˜ ˜ ˜
at eo eta nan aolepen la l in.” doo, inaaj naetaer  ‘ro doo,’ im
˜ ˜ ˜
18 Aet, Anij ej kwa lok  turiamo  kora eo iar jab yokwe, inaaj
˜ ˜ ˜ ˜
nan jabdewot eo ekonaan  tu- naetan
 ‘eo ij yokwe,’ 26 im ilo
˜ ˜ ˜
riamokake,  botab ej kot lok  an jikin eo iar jiron lok  er im ba,
˜ ˜
ro jet kapen burueer. ‘Komij  jab armej ro doo,’ naaj
˜
19 Ijoke kom naaj kajjitok naetan
 ro ilo ijin ‘nejin Anij eo
ippa im ba: “Innem etke Anij emour.’”
˜ ˜ ˜
e lakkar lo wot ruon armej? 27 Bareinwot, Aiseia ear
˜ ˜ ˜ ˜
Bwe ewor ke en emaron jumaik  kwa lok  kon Israel im ba: “Mene
˜ ˜ ˜ ˜
ankilaan?” 20 Ak kiio won elukkuun lon armej in Israel
˜ ˜ ˜
kwe bwe kwon jumaik  ankilaan ainwot bok ko iparijet, ak jet
˜ ˜ ˜
Anij? Juon men kar aeiki ej ke wot iaaer renaaj bok lom  o or. 
˜ ˜ ˜
kajjitok ippan eo ear kom ma-  28 Jeova1 enaaj etale aolepen
˜
ne im ba: “Etke kwaar kom ma-  la l in. Enaaj kadedeik lok  men
˜ ˜
ne na ilo waween in?” 21 Ta in im eban rumwij  kake.”2
˜ ˜ ˜
ejje lok  an ri-kom man  jape eo 29 Aiseia bareinwot ear ka-
˜ ˜ ˜ ˜
maron ioon ku le eo ke? Ta ej- naan im ba: “E lanne Jeova,1 ri-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jab maron kojerbal ejja ku le tol eo an jarin tarinae  eo ilan,
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
eo wot nan kom mane  juon ja- ear jab kot lok  bwe jet iaan
˜ ˜
pe nan men ko e lap tok- ro nejid2 ren mour wot, in-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jaer, im bar kom mane  juon ja- nem jenaaj kar ainwot armej in
˜ ˜
pe nan ˜ men ko edik tokjaer ke? Sodom im Gomorra.”
˜ ˜ ˜
22 Aindein ippan Anij, ewor 30 Ta eo jenaaj ba kiio?
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
an maron nan boktok illu eo Mene ri-aelon ko rar jab ji-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
an im kwa lok  an kajoor, bo- badek wanok, botab kiio em oj
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
tab ej kijenmej ippan jape ko aer bok wanok. Wanok in ej
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
me rej tollokier  nan bok kok-
˜
 wa lok  jan tomak. 31 Mene ri-
kure. 23 Ear kom mane  men ˜ ˜
˜ Israel ro rar jibadek wanok,
in bwe en kwa lok  kon aibooj- eo ej pedped ioon kien eo, ak
˜ ˜
oj eo an e lap nan jape ko ˜
9:28, 29 1 Lale “Jeova” ilo Kome le le Ko.
˜
9:16 1 Kajin Grik, “ejjab wawa ioon eo 9:28 2 Ak “enaaj m okaj kake.” 9:29
˜ ˜
ekonaan
 ak eo ej ettor.” 2 Kajin Grik, “ineed.”
ROM 9:32–10:15 310
˜ ˜ ˜
rar jab lukkuun kajejjete1 kien enaaj wanlon lok  bwe en bokla l-
˜ ˜
eo. 32 Etke? Konke rar jab ji- tak Christ? 7 Ak, ‘Won enaaj
˜ ˜ ˜
badeke ikijjeen tomak, botab wanla l lok  nan ilowaan abyss1
˜ ˜
rar jibadeke ikijjeen kom man  eo?’ me le lein, won enaaj wan-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ko aer. Rar bun kon wot “de- la l lok  bwe en boklontak Christ
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kain tipnol eo,” 33 ainwot an jan mej?” 8 Ak ta eo Jeje ko
˜ ˜ rej ba? Rej ba: “Ennaan eo ep-
Jeje ko ba: “Ronjake m ok! Ij li- ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ad iturum,  epad ilo lo niim im
kut ilo Zaion juon dekain tipnol ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ilo buruom.”  Enin ej “ennaan
im juon dekain ka lokatip, bo-
˜ ˜ eo” jej kwa lok  kake, im ej ai-
tab eo ej likut an tomak ilo e ˜ ˜
eban aj lok.”  kuj wor tomak bwe juon en
˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ maron bok ennaan in. 9 E lan-
10 Ro jeiu im jatu, konaan
˜
eo ao in jan buruo im
˜ ˜ ˜

˜
˜
ne kwoj kwa lok
˜
kon lo niim bwe Jesus ej Irooj
˜
˜
 naan ilobwilej 
men eo ij akwe lap kake nan ˜ ˜
Anij in, ej bwe armej rein ren im kwa lok  am tomak ilo buru-
˜ ˜ ˜
bok lom 2 Ij kamool om bwe Anij ear kojerkake jan
 o or.   bwe ˜ ˜
˜ mej, innem kwonaaj bok lo- 
e lap an armej rein kijejeto nan ˜ ˜
˜ mo or.  10 E lanne juon ej kwa-
Anij, botab kijejeto in aer ej- ˜ ˜
˜ lok  an tomak ilo buruon, enaaj
jab pedped ioon je la lokje  n eo ˜ ˜ ˜
˜ wanok imaan  mejan Anij, ak
ejimwe.  3 Innem konke rejjab ˜ ˜
˜ ˜ ˜ e lanne ej kwa lok  naan ilobwilej 
je la kon pedpedin an Anij ko- ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ kon lo niin, enaaj bok lom  o or. 
wanok juon armej, im kon aer
˜ ˜ ˜ ˜ 11 Bwe Jeje ko rej ba: “Jab-
kajjion kowanok er make ekkar ˜ ˜ ˜
˜ ˜ dewot eo ej lik ut an to-
nan lomnak  ko aer make, rej-
˜ ˜ ˜ ˜ mak ilo e eban aj lok.”  12 Ejje-
jab kottaik er nan waween an ˜
˜ ˜ ˜ lok  oktak ikotaan ri-Ju im
Anij kowanok armej. 4 Christ ri-Grik. Juon wot aer Irooj, eo
˜
ej jem lokin  Kien Moses, innem ˜
˜ e lap an jouj nan aolep ro rej
aolep ro rej kwa lok  aer tomak ˜ ˜
˜ ˜ ˜ kur nane. 13 Bwe “aolep ro
naaj kowanok er. ˜ ˜
˜ rej kur etan Jeova1 renaaj bok
5 Moses ear jeje kon an lom  o or.”  14 Ijoke ekojkan aer
˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
juon armej maron wanok ek- maron kur nane e lanne rejjab
˜ ˜ ˜ ˜
kar nan Kien1 eo, ear ba: “Ar- likut aer tomak ilo E? Im ekoj-
˜ ˜ ˜ ˜
mej eo ej kom mane  men ko kan aer maron likut aer tomak
Kien eo ej ba, enaaj mour ikij- ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ilo E e lanne rejjanin ron kon E?
jeen men ko Kien eo ej ba.” ˜ ˜ ˜ ˜
˜ Im ekojkan aer maron ron e lan-
6 Botab ikijjeen an juon ma- ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ne ejje lok  ej kwa lok  naan nan
˜ ˜
ron wanok itok wot jan tomak,
˜ er? 15 Im ekojkan aer maron
Jeje ko rej ba: “Kwon jab ba ˜ ˜
˜ ˜ kwa lok  e lanne kar jab jilkin lok 
ilo buruom,  ‘Won enaaj wan- er? Jeje ko rej ba: “Ekanooj in
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lon lok  nan lan?’ me le lein, won ˜
10:7 1 Me le lein, “juon ro n elukkuun
˜ ˜ ˜
9:31 1 Ak “pokake.” 10:5 1 Ej jiton lok
 mwila
 l.” Lale “Abyss” ilo Kome le le Ko.
˜ ˜
nan Kien Moses. 10:13 1 Lale “Jeova” ilo Kome le le Ko.
311 ROM 10:16–11:10
˜
o leo neen ro rej kwa lok  kon en- jo lok  armej ro an, ro ear kile
˜ ˜
naan eo em man  kon men ko er mokta.  Ta komij  jab je la
˜
rem man!”  ta eo jeje ko rej ba kon Ilaija
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
16 Mene aindein, ak er ao- ke ear kwa lok  an abn on o nan
lep rar jab pokake ennaan eo Anij nae  ri-Israel ro ke? 3 Ear
˜
em man.  Aiseia ear ba: “Jeova,1 ba: “Jeova,1 em oj aer man  ri-
˜ ˜ ˜ kanaan ro am im
ewor ke en ej likut an tomak
˜ ˜ ˜ ˜ kokkuri 
˜
loka-
˜
ilo men eo ear ron jan kom?”2 tok ko am.  Na wot kiio im
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
17 Tomak ej wa lok  alikin an rej iton bok mour e ao.” 4 Ak
˜ ˜ ˜
juon ron kon ennaan eo, im ta eo Anij ear ba nane? Ear
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
juon ej ron kon ennaan eo ba: “Ej wor wot 7,000 ao armej
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ne juon armej ej kwa lok  kon rar jab bukwelolo nan Beal.”
˜ ˜ ˜ ˜
Christ. 18 Ak in m ok kajjitok, 5 Ejja ilo waween in wot, ej
˜ ˜ ˜
Mool  ke bwe rar jab ron? Ilo wor wot bween armej ro an ilo
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
mool,  “em oj an ainikieer diwoj- tore in, ro ear kaalot er kon
˜ ˜ ˜
lok
˜
 nan aolepen la l in, im en- wot jouj eo an e lap. 6 E lanne
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
naan eo aer ear ajeeded nan ji- Anij ej kaalot ekkar nan jouj eo
kin ko retto loktata  ilo la l in.” an e lap, me le lein bwe ejako an
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
19 Im ij kajjitok, Mool  ke bwe kiio kaalot ekkar nan kom man 
˜ ˜ ˜
ri-Israel ro rar jab je la? Mok-  ko an juon armej. Konke e lan-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
tata, Moses ear ba: “Inaaj ko- ne ej kaalot ekkar nan kom- 
˜ ˜ ˜ ˜ man ko an juon armej, innem
jerbal ri-aelon ko jet nan kom-  ˜ ˜ ˜
ealikkar bwe ejjab kaalot ekkar
man  ami ebbanban, im inaaj ˜
˜ ˜ ˜ nan jouj eo an e lap.
kojerbal juon aelon ejaje lokje  n ˜
˜ ˜ 7 Innem ta kiio? Ri-Israel ro
nan kom man  ami lukkuun illu.” ˜
rar jab bok men eo rar kanooj
20 Im Aiseia ear peran im ba: ˜ ˜ ˜ ˜
˜ pukote, botab ro kar kaalot er
“Ro rar jab pukot eo rar lo ˜ ˜
˜ ˜ rar boke. Ak kon ro jet, ear pen
eo, im ro rar jab kajjitok kake ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ burueer, 8 ainwot an Jeje ko
na rar je la kon na.” 21 Bo- ba: “Anij ear kom man
˜
 bwe ren
tab ikijjeen ri-Israel ro, ear ba: ˜
˜ lukkuun kiki ilo kokkar,1 rej-
“Raan otemjej iar er loke  peiu ˜ ˜ ˜
˜ jab maron lo kon ˜ mejaer im
nan armej ro rekipiliia im pen- ˜ ˜ ˜
ron kon lojil  nier. Aindein ar-
awiia.” ˜ ˜
˜ ˜ ˜ mej rein nan kiio.” 9 Barein-
11 Ewor juon ao kajjitok ˜ ˜
˜ wot Devid ear ba: “Iien kojo-
kiio, mool  ke bwe Anij ˜ ˜
ta eo aer1 en oktak im ainwot
ear jo lok  armej ˜ ro an? Ej- juon kein aujiid im kein al-
˜ ˜ ˜
jab nan jidik! Na bar juon ri- lok im juon menin aer tipnol
˜ ˜
Israel, nejin1 Ebream, jan bwij- im bok kaje. 10 En marok me-
jin Benjamin. 2 Anij ear jab ˜
jaer bwe ren jab lo lokje  n, im
˜
10:16; 11:3 1 Lale “Jeova” ilo Kome le le 11:8 1 Naan eo ilo kajin Grik ej
˜ ˜
Ko. 10:16 2 Ak “men eo komar kwa lo-  pneuMma. Lale “PneuMma” ilo Kome le le
˜
ke.” 11:1 1 Kajin Grik, “ineen.” Ko. 11:9 1 Kajin Grik, “Tebo l eo aer.”
ROM 11:11-24 312
˜ ˜˜ ˜
aolep iien kwon kom man ra ko jan wojke olive eo. Im  bwe
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ren jillok  kon diier.”1
mene kwoj ainwot juon iaan ra
˜ ˜ ˜ ˜
11 Innem kajjitok eo ao in
ko jan juon wojke olive ewaan,
˜ ˜
˜ ak Anij ear kobaik eok nan woj- ˜ ˜
kiio, Ke rar tipnol, me le lein ke ˜ ˜
ke olive eo, im kwoj bok tok- ˜
bwe rar lukkuun bun im jako? ˜ ˜ ˜
˜jan jan okran. 18 Kon men ˜ ˜ ˜
Ejjab nan jidik! Botab kon wot ˜ ˜ ˜ ˜
aer kar likjab, armej in ae- in, kwon jab jajjaj1 nan ra ko
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lon ko remaron bok lom kar bwiloki.  E lanne kwoj jajjaj1
 o or, 
˜ ˜ ˜
im men in ekom man nan er, kwon keememej bwe  bwe ri-Ju
˜ ˜ ˜ ˜
ro ren ebbanban. 12 E lanne kwojjab jurake okar eo, botab
˜
okar eo ej jurake eok. 19 Ijo- ˜ ˜
aer kar kom man  bod ekom man
˜ 
bwe la l in en jeraam man, ke kwonaaj ba: “Rar bwilo-  im 
˜ ˜ ˜
an iiet lok ke ra ko bwe ren maron kom-
 oraer ekom man  bwe 
˜ ˜ ˜
armej in aelon ko ren jeraam- man  jikin aer kobaik lok   na.”
˜ ˜
man,  20 Aet, mool
innem elukkuun naaj lon-  men in! Rar bwi-
˜ ˜ ˜ ˜
lok  wot jeraam man loke   er kon wot an ejje lokko ne enaaj 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
un oraer! aer tomak, botab kwoj padwot
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
13 Kiio ij konnaanwaj nan
kon wot am tomak. En jab ut-
˜ ˜ ˜ ˜
iej buruom, ˜ ˜  botab kwon ekkol ˜
kom armej in aelon ko. Konke ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜
wot. 21 Unin ej konke e lanne
na ij juon rijjilok im kar jilkin- ˜
˜ ˜ Anij ear jo lok ˜ ˜  ra ko raan wojke
lok  eo nan ri-aelon ko, ij kau- ˜
˜ ˜
tiej1 jerbal in ao 14 nan kaj- olive eo, innem emaron bar jo-
˜ ˜
˜ ˜ lok  eok. 22 Kon men in, kwon ˜
jion kom man  ˜ bwe armej ro ao1 ˜
lomnak  kon jouj eo an Anij im ˜
ren ebbanban bwe in maron lo- ˜ ˜ 
mo oren  jet iaaer. 15 Anij ear
kon waween an le lok
˜
 kaje. Ej
˜
kaje ra ko rar wotlok, ˜  botab ej
jo lok  er im men in ear kope l lok ˜  ˜
ia lan an aolep armej ro jet ilo kwa lok  jouj nan eok toon wot
˜ ˜ ˜
la l in jep laak im aenom man am pad ilo jouj eo an. Botab  ip-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
pan. E lanne aindein, innem ta e lanne kwojjab, enaaj bar jo-
˜ ˜
eo enaaj wa lok lok  eok. 23 Ak ta kon ra ko
 ne enaaj bar
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
bok er? Enaaj ainwot ne rar kar juloki?  E lanne rej bojrak
˜ ˜
mej im bar mour. 16 Barein- jan aer jab tomak, naaj bar ka-
˜ ˜
˜ ˜ ˜
ro oltok  ˜
er, konke Anij emaron ˜
wot, e lanne eokkwojarjar m ot- ˜ ˜ ˜
˜ bar kojep laaktok er nan wojke ˜
tan iiok in pilawa eo rar aje lok ˜ ˜  ˜
˜ ˜ ˜
eo. 24 E lanne kar jek kom jan
ainwot jom okaj in menin le- ˜
juon wojke olive eo ear make ˜
lok,  innem aolepen iiok eo ebar
˜
eddek im kobaik lok ˜ ˜  kom na  ip-
eokkwojarjar. E lanne okar eo ˜ ˜ ˜
˜
pan wojke olive eo kar kato-
eokkwojarjar, innem ra ko bar-
˜ ˜
ke ilo juon jikin kallib, innem
einwot rekkwojarjar.
17 Anij ear bwiloke
enaaj pidodo lok   aer karo oltok
jet iaan 
˜
˜ ra ko me kar lukkuun raan woj-
11:10 1 Ak “en eddo apan ko aer.” ke olive eo ilo jikin kallib eo!
11:13 1 Ak “kaiboojoj.” 11:14 1 Kajin
˜ ˜ ˜
Grik, “ro rej kannioku.” 11:18 1 Ak “utiej boro.”
313 ROM 11:25–12:5
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
25 Ro jeiu im jatu, ewor juon nin kar je la kon lomnak  ko an
˜ ˜ ˜ ˜
men ettino im eokkwojarjar Jeova,1 ak won enanin kar ain-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ikonaan  bwe komwin  je la kake wot juon ri-kakapilok nane?”
˜ ˜ ˜ ˜
konke komwin  jab make lom- 35 Ak, “won enanin kar le-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nak bwe kom malotlot. Enin lok  jabdewot men mokta  nan
˜
ej bwe ewor ri-Israel rar ka- Anij bwe Anij en bar ukot-
˜ ˜
pen burueer mae
˜
 iien eo ear
˜ ˜ ˜ lok?” 36 E eo ear koman  man 
un oran ro kar kaalot er men otemjej, im men otemjej
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jan aelon ko jet. 26 Ilo wa- rej pad im wa lok  kon wot E. Ai-
ween in, aolep ri-Israel ro re- ˜ ˜
˜ ˜ ˜ boojoj en ilok  nan Anij nan in-
naaj bok lom  o or.  Ainwot kar je deeo. Amen.
˜ ˜
12
im ba: “Ri-lom  o or  eo enaaj itok Kon men in, ro jeiu im
˜ ˜ ˜ ˜
jan Zaion im jo lok  kom man  ko jatu, kon an lap an Anij
˜ ˜
renana jan Jekob. 27 Enin ej turiamo,
˜
 ij akwe lap nan kom
˜
˜ ˜ ˜
bujen eo inaaj kom mane  ippa- bwe komwin  aje lok  anbwinni-
˜ ˜ ˜
er ne inaaj jo lok  jerawiwi ko mi ainwot juon menin ka-
˜ ˜
aer.” 28 Ilo mool,  kon wot aer tok emour im eokkwojarjar, im
˜
˜ ˜ ˜ ˜
kar kojekdo on  ennaan eo em-  ebunburuon Anij kake. Ilo wa-
˜ ˜
man,  rar oktak im ri-kojdat an ween in, kom maron karejar
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Anij, im kiio komij  bok tokjan. nan Anij kon aolepen ami lo la-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Botab kon wot kallimur  eo an tat. 2 Komwin  bojrak jan ami
˜ ˜
Anij nan ro jim maer,  ej kwa lok  loor armej in la l in,1 botab
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
wot an yokwe ro ear kaalot er. komwin  kom man  oktak ilo ami
˜
29 Anij eban aj lok  kon menin ukot lomnak
˜
 ko ami, bwe ko-
˜ ˜ ˜
le lok  ko an im kon ro ej kur mwin  kamool  nan kom make
˜
er. 30 Mokta  kom kon jab po- ˜
˜ ˜ kon ta ankilaan Anij, eo em- 
kake Anij, ak kiio ej turiamoka-  ˜
˜ ˜ man  im ekkar im eweeppan.
ke kom kon˜ wot aer kar jab po- ˜ ˜
˜ 3 Innem kon wot jouj eo e lap
kake. 31 Ainwot an kar Anij ˜ ˜
˜ ˜ Anij ear kwa lok  nan na, ij ba
turiamokake  kom kon aer kar ˜
˜ ˜ nan kom aolep bwe komwin  jab
jab pokake, emaron kiio bar ˜
˜ ˜ ˜ kautiej kom make e lap jan jo-
turiamokake  er jan wot men ˜ ˜ ˜
˜ nan. Botab, en jimwe  ami lom-
in. 32 Anij ear kot lok  bwe ao- ˜ ˜
˜ ˜ nak  kon kom make ekkar nan
lep armej ren ri-komakoko  nan ˜ ˜
˜ jonan tomak eo Anij ear lewaj1
kipliia bwe en maron kwa lok  ˜ ˜ ˜ ˜
turiamo
˜
 nan aolep.
˜ nan kom kajjojo. 4 Elon m ot-
˜ ˜ ˜
33 E lap wot jeraam man  ko tan ko ilo juon anbwin, botab
˜ ˜
rej itok jan Anij, im e lap aolep m ottan kein eoktak ˜ aer
˜
˜
wot an malotlot im je la lok-
˜ ˜ ˜ ˜
 jerbal jan doon. 5 Aindein
˜ ˜
jen!  Jejjab maron lukkuun me- 11:34 1 Lale “Jeova” ilo Kome le le Ko.
le le pepe ko an im jejjab ma- ˜
˜ ˜ 12:2 1 Ak “jukjukun pad in.” Lale “Juk-
˜ ˜
ron in me le le kon aolepen ia l
˜ jukun pad” ilo Kome le le Ko. 12:3 1 Ak
ko an! 34 “Ewor ke en ena- ˜
“kojjemo oje;
 ajeje.”
ROM 12:6-20 314
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
bar koj, mene jelon botab jej lon kon kojatdikdik eo, kijen-
˜ ˜ ˜ ˜
juon wot anbwin ippan Christ, mej iumwin  entaan, im niknik
˜ ˜
im m ottan kein rej koba ip- ilo jar. 13 Komwin  jipan lok  ro
˜ ˜ ˜ ˜
pan doon. 6 Innem ewor ip- rekkwojarjar kon aikuj ko aer,
˜ ˜
pad menin letok ko ekkar nan im aolep iien komwin  kwa lok 
˜ ˜
jouj eo e lap kar kwa lok
˜ karwainene. 14 Komwin  nan  won-
koj, im menin letok kein reok- ˜ ˜
˜ maan  lok˜ ˜ wot im kojeraam- 
tak jan doon. E lanne menin le- ˜ ˜
man  ˜ ro rej kaentaan kom.  Ko-
tok eo ad ej nan kwa lok jeraam man   ka-
er im jab ko ole  er.
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
naan ko, jen kanaan ekkar nan
˜ ˜ 15 Komwin  lanlon ippan ro rej˜ ˜
jonan tomak eo ad. 7 E lanne ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lanlon im jan ippan ro rej jan. ˜ ˜
menin letok eo ad ej nan jerbal,
˜ 16 Komwin  lomnak ˜  kake ro jet
jen kom mane  jerbal in; e lan- ˜ ˜
˜ ilo ejja waween eo wot komij 
ne ej bwe juon en katakin, in- ˜
lomnak  kake kom make. Ko-˜ ˜
nem en katakin; 8 e lanne ej ˜ ˜
˜ ˜ ˜ mwin  jab bok lomnak ˜  ko reu-
nan rojan,1 en le lok  naanin ro- ˜ ˜ ˜
˜ tiej,1 botab komwin
˜ ˜ ˜  bok lom-
jan;1 e lanne ej nan le lok,2  ˜ en
˜ nak  ko retta. Komwin
˜ ˜  jab
kom mane  ˜
men in kon juon bo- ˜ ˜ ˜
lomnak ˜ ˜  ˜ bwe e lap ami malotlot.˜
ro emool;  e lanne ej nan tol,3 en
17 Komwin  jab ukot nana
˜ ˜ ˜ ˜
kom mane  men in ilo tiljek;4 im
kon nana nan jabdewot ar-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
e lanne ej nan kwa lok mej. Komwin  turiamo,   lomnak  kon ta
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
en kwa loke  ko rem man ilo m on on o.  ekkar nan lomnak 
9 En ejje lok  etao ilo ami kwa-
ko an aolep armej.1 18 E lan-
˜
˜ ˜ ˜ ˜
lok yokwe. Komwin ne kom maron, komwin jojoik men  kate
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ko renana, im dapij wot men kom jonan wot ami maron nan
ko rem man.  10 Komwin
mour ilo aenom man  ˜ ka-  ippan ar-
˜
˜ ˜
nooj yokwe doon mej otemjej. 19 Kom ro reji-
˜ ainw ot jem-
˜ ˜ ˜
jein jemjati. Ne ej itok nan tonboro ippa, komwin  jab iden-
˜
kwa lok  kautiej nan doon, kom ˜
one  nan kom make, ak komwin ˜ 
eo moktata  ˜
komwin  kom ma-  ˜
likut men otemjej nan illu eo
ne1 men in. 11 Komwin  ˜ nik-
an Anij konke Jeje ko rej ba:
nik1 im jab jowan.2 Komwin ˜ 
˜ “‘Kuna ˜
 o idenone, ˜  inaaj nao- 
kot lok  bwe jetob kwojarjar3
˜ ˜ ˜
˜ n aer kon wot jerbal ko aer re-
en kom man  bwe komwin  kije- ˜
nana,’ Jeova4 ej ba.” 20 Bo- ˜
jeto. Komwin  ri-komakoko ˜ ˜  ˜
˜ tab “e lanne eo ej kojdate eok ˜
nan Jeova.4 12 Komwin ˜  ˜ lan-
ekwole, kwon naajidiki, im
˜ ˜ ˜ ˜
12:8 1 Ak “kakapil ok.” 2 Ak “ajej.” e lanne emaro, kwon le lok  li-
˜
3 Ak “loloodjake.” 4 Ak “ mool.”
 men bwe en idaak. Ilo waween
12:10 1 Ak “jinoe.” 12:11 1 Ak “tiljek; in, kwoj ejouj malle ko rebwil ˜ ˜
˜
kijejeto.” 2 Ak “pad bajjek.” 3 Ak “ka-
˜ ˜ ˜ ˜
joor eo an Anij.” Lale “Jetob kwojar- 12:16 1 Ak “likut lomnak ko ami ilo men
˜
jar” ilo Kome le le Ko. 12:11, 19 4 Lale ko reutiej.” 12:17 1 Ak “rem man
 im-

˜ ˜
“Jeova” ilo Kome le le Ko. aan mejan aolep armej.”
315 ROM 12:21–13:12
˜ ˜ ˜ ˜
 ioon boran.”1 21 Kwon jab
na nan Anij ilo aer jerbal nan ao-
˜
kot lok  bwe nana en anj o lep armej im rej kajejjet eddo
˜ ˜
ioom,  ak kwon wonmaan  lok  in aer. 7 Komwin  le lok  men
˜ ˜ ˜ ˜
wot im anjo ioon nana kon em-  ko kunaami  nan ro tollokier: 
˜ ˜ ˜ ˜
man.
 komwin  ko l la eowoj nan eo ej
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
13 Armej otemjej ren kot- toltol eowoj; komwin  ko l la lok 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
taik er nan ri-utiej ro,1 nan eo ej tollok  un bok ko l la;
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
konke unin aer pad ej kon Anij. komwin  mijake eo ej tollok  un
˜ bwe komwin  mijake; komwin 
Anij ear likuti ri-utiej ro ilo ijo- ˜ ˜
˜ kwa lok  kautiej nan eo ej tollo- 
ko jikier. 2 Kon men in, jab- ˜
˜ kun bwe komwin  kautieje.
dewot eo ej jumae  ri-utiej ro, ˜
ej jumae  karok eo an Anij, im
˜ 8 En ejje lok  ami muri  ippan
˜ ˜
ro rej jumae  karok eo an Anij, jabdewot armej, muri  eo ami
˜ ˜
rej liaake lok  er make nan eka- dein nan doon ej yokwe doon;
˜ ˜ ˜
jet. 3 Unin an ro rej tol pad bwe ro rej kwa lok  yokwe nan
˜ ˜ ˜
ejjab nan kom man  bwe ro rej doon rej kajejjet kutien kien
˜
˜
kom mani  men ko rem man  ren eo. 9 Kien eo ej ba, “Kwon
˜ ˜ ˜ ˜
mijak, botab ej bwe ro rej kom-  jab lejan,1 kwon jab uror,
˜ ˜
mani
 men ko renana ren mi- kwon jab ko ot,  kwon jab anok- 
˜ nak.”
 Kien kein ekoba kien ko
jak. Kokonaan  ke bwe en jako ˜
jet rej kobain juon wot kakien,
am mijak ri-utiej ro? Innem ˜ ˜
˜ ˜ ˜ enin: “Kwon yokwe ri-turum2 
wonmaan  lok  wot im kom mani  ˜ ˜
˜ ainwot am yokwe eok make.”
men ko rem man  im kwonaaj ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ 10 Eo ewor yokwe ippan eban
bok nobar jan er, 4 konke rej ˜ ˜
˜ ˜ kom mani  men ko renana nan
ri-jerbal nan Anij nan em man 
˜ ˜ ˜ ˜ ro ri-turin. Yokwe ej kajejjet ao-
eo ami. Botab e lanne kwoj
˜ lepen kien eo.
kom mani  men ko renana, in- ˜ ˜
˜ ˜ ˜ 11 Komwin  bareinwot kom- 
nem kwon mijak konke ewor ˜ ˜
˜ ˜ ˜ mane  men kein konke kom je la
aer maron nan kajeik eok kon ˜ ˜
˜ ˜ kon iien rot in jej pad ie. Ej
jaje. Rein rej ri-jerbal nan Anij, ˜ ˜
˜ iien ami ruj jan ami kiki, kon-
im rej idenone  nan kwa lok  illu1 ˜
˜ ke epaaktok iien ad bok lo- 
eo an Anij nae  ro rej kom mani  ˜
mo or  jan kar iien eo jaar
men ko renana. ˜ ˜
˜ ˜ erom ruttomak. 12 Epaak an
5 Kon men in, elukkuun wor jem lok  an bon, im m ottan ji-
˜ ˜
˜ ˜ ˜
unin ami aikuj kottaik kom,  ej- dik eraan. Kon men in, jen ju-
˜ ˜ ˜ ˜
jab kon wot illu eo an Anij bo- lok  jerbal ko an marok im ko-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
tab ej bareinwot kon boklokot nak kein tarinae  ko an meram.
˜
ko ami. 6 Enin unin komij  bar
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
13:9 1 Lejan ej ne juon eo em oj an ma-

ko l la eowoj, konke rej ri-jerbal ˜ ˜
re ej babu ak pad ippan juon eo ejjab
˜ ˜ ˜
12:20 1 Me le lein, kamed buruon im ko- paleen. 2 Ilo kajin Grik, naan eo “ri-
 an illu. 13:1 1 Ak “kien.” turum”
meraik lok ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
 emaron jiton lok  nan jabdewot
˜
13:4 1 Ak “boktok kaje.” armej.
ROM 13:13–14:14 316
˜ ˜ ˜
13 Jen etetal ilo jimwe  ainwot Kajjojo armej en loke bwe men
˜
ro rej etetal ilo raan. Jen jab ko ej tomaki rejimwe.  6 Eo ej
˜ ˜ ˜
bok kunaad  ilo iien iiaio ko kautiej juon raan, ej kom mane 
˜ ˜ ˜
robrak kon manit  nana. Bar- men in kon wot Jeova.1 Bar-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
einwot, jen jab kadek, mourin einwot, eo ej m ona, ej kom ma- 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lon, peran in kom mani  men ko ne men in kon wot Jeova,1 im
˜
renana,1 ebbanban, im bok ku- ej kam moolol  Anij. Im eo ej-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
naad
 ilo poktak ko. 14 Botab jab m ona, ej kom mane  men in
˜ ˜ ˜
jen anoke Irooj Jesus Christ, kon wot Jeova,1 ijoke ar-
˜
im jab pepe lok  imaan  nan ka- mej in ej bar kam moolol  Anij.
˜ ˜ ˜
toprak konaan  ko an kanniok. 7 Ilo mool,  ejje lok  juon iaad
˜
14 Komwin 
eo em ojn o ilo tomak, bo-
˜
karwaineneik
˜
˜ ˜
ej mour nan e make im ej-
je lok  juon ej mej nan e make.
˜ ˜
˜
tab jab ekajete kon an ok- 8 Konke ne jej mour, jej mour
˜ ˜ ˜
tak lomnak  ko an.1 2 Juon eo nan Jeova,1 im ne jej mej, jej
˜
˜ ˜ ˜ ˜ mej nan Jeova.1 Innem jek-
ekajoor tomak eo an ej m ona ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ do on  ne jej mour ak jej mej,
jabdewot kain m ona, botab eo
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ jej doon Jeova.1 9 Bwe Christ
em ojn o tomak eo an ej m ona
˜ ˜ ear mej im bar mour bwe en
wot jan leen keinikkan ko. ˜
˜ ˜ ˜
3 Eo ej m ona en jab reila l lok  maron Irooj ioon ro remej im
˜ ˜ ˜ ˜ ro remour jimor. 
nan eo ejjab m ona, im eo ej-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jab m ona en jab ekajete eo ej 10 Kon men in, etke kwoj
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
m ona, konke Anij ear karwai- ekajete eo jeim ak jatum?  Ak
˜ ˜ ˜
neneiki. 4 Won kwe bwe etke kwoj reila l lok  nan eo jeim
˜ ˜ ˜
kwon ekajete eo karejeran bar ak jatum?  Koj aolep jenaaj ju-
juon? Ej an irooj eo an pepe tak imaan  jea in ekajet eo ˜ an
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nan kwa lok  e lanne ebod ak ej- Anij. 11 Bwe em oj je: “‘Ain-
˜ ˜
imwe  men eo armej in ear kom-  wot ke ij mour,’ Jeova1 ej ba,
˜ ˜
mane. Ilo mool,  konke Jeova1 ‘aindein armej otemjej renaaj
˜ ˜ ˜
eo ej jipan armej in, innem bukwelolo im lo otemjej renaaj
˜ ˜ ˜ ˜
enaaj bunburuon ippan. kwa lok  bwe na ij Anij.’” 12 In-
˜ ˜
5 Juon armej emaron koje- nem kajjojo iaad enaaj uwaak
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nolok  juon raan im lomnak  bwe kon e make nan Anij kon kom- 
˜ ˜
eaorok lok  jan raan ko jet. Bar man  ko an.
˜ ˜ ˜ ˜
juon emaron lomnak
˜
 bwe ao-
˜ 13 Kon men in, jen bojrak
lep raan rej jonaer wot juon. ˜
jan ad ekajete doon, ak jen jek
˜ ˜
ilo buruod bwe jen jab kom- 
13:13 1 Naan eo ilo kajin Grik ej
˜ ˜ ˜ man  menin an eo jeid ak ja-
a·selMgei·a, ej jiton lok
 nan juon eo ej ˜ ˜ ˜
lukkuun rupe kien ko an Anij im ej- tid lokatip ak tipnol. 14 Ije-
˜ ˜ ˜
jab jook im kea nan jidik. 14:1 1 Ak la im ij lukkuun tomak ikijjeen
˜ ˜ ˜ Irooj Jesus bwe ejje lok  jabde-
emaron, “wor pere ilo lomnak  ko an.” ˜ ˜
˜
14:4, 6, 8, 11 1 Lale “Jeova” ilo Kome- wot men ej pad im make et-
˜
le le Ko. toon. Ijoke, ne juon armej ej
317 ROM 14:15–15:7
˜ ˜ ˜
watoke juon men bwe et- ekkar nan men ko ej watoki
˜ ˜
toon, innem men eo enaaj ok- bwe rem man.  23 Botab e lan-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
tak im ettoon ippan. 15 E lan- ne ewor pere ippan ak ej won-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ne eo jeim ak jatum ej lokatip maan  lok  wot im m ona, innem
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kon wot m ona, innem alikkar ej liaake lok  e make konke an
˜ ˜
bwe ejako am jerbal kon yo- kom mane  men in ejjab ped-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kwe. Jab kot lok ped ioon tomak. Ilo mool,  bwe m ona ko  ao-
˜
kijom ren kokkure1 
lep men ko rejjab pedped ioon armej in
˜ ˜
Christ ear mej kake. 16 Kon tomak rej jerawiwi. ˜ ˜ ˜
15
men in, jab kom man 
Botab koj ro jekajoor, menin an
˜ ˜
armej konanaik men ko rem- jen jipan ro rejjab ka- 
˜ ˜ ˜ ˜
man  kwoj kom mani. 
joor kon m ojn o ko aer, im jen
˜ 17 Aelon ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜
eo an Anij1 ejjab kon m ona jab lomnak  wot kon konaan 
˜ ˜ ˜ ˜
im idaak, botab ej kon wanok ko ad make. 2 Kajjojo iaad
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
im aenom man 
en kom mani im lanlon ikij-  men ko rem man 
˜ ˜
jeen jetob kwojarjar.2 18 Jab- ˜
nan eo ri-turin,1 bwe en ko-
˜
˜ ˜ ˜ ˜
dewot eo ej ri-komakoko kajoore. 3 Christ ear jab lom-  nan
˜ ˜ ˜ ˜
Christ ilo waween in ej kabun- nak kon konaan  ko an make,
˜
buruon Anij im armej renaaj ˜ ˜
ainwot an Jeje ko ba: “Naan
kautieje. ˜
ko armej rar ba nan kajook
19 Innem jen jibadek meneok, rar bar kojerbali nan ka-
˜ ˜
˜ ˜ ˜
ko rej kom man 
jook eo.” 4 Aolep men ko kar aenom man  im
˜ ˜ ˜ ˜
men ko rej jipan koj nan ko- ˜
jei mokta  lok  kar jei nan kata- ˜
kajoor doon. 20 Komwin ˜ ˜  boj- ˜ ˜
˜ kin koj, konke en maron wor
rak jan ami kokkuri ˜  jerbal
ad kojatdikdik ikijjeen ad ki- ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ko an Anij kon wot m ona.
jenmej im ikijjeen naanin kae-
Mool
 bwe men otemjej rer-˜ ˜
˜ nom man  ˜ ko jan Jeje ko. 5 Im ˜
reo, botab ekauwotata1 nan ˜ ˜ ˜
Anij, eo ej jipan koj nan ki- ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
an juon armej m ona e lanne ˜
jenmej im ej letok aenom man, ˜ 
men in enaaj kom man ˜  an ro
˜ en kom man  bwe komwin  ao-
jet lokatip. 21 Em mantata ˜  ˜ jab ˜
˜ ˜ ˜ ˜
lep bok ejja lomnak  eo wot an
m ona kanniok ak idaak wain
ak kom mane
˜ Christ Jesus, 6 bwe komwin
 jabdewot men eo
˜ 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jeim ak jatum enaaj lokatip maron borokuk ippan doon,
˜ ˜ ˜˜
kake. 22 Innem kwon kom- im kon juon wot ainikien,1 ko- 
˜ ˜ ˜
man  bwe tomak nemwin  maron kaiboojoj Anij, eo
 am en iko-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ej Jeman ad Irooj Jesus Christ.
taam im Anij wot. Em on on o ar- ˜
mej eo ejjab ekajete e make 7 Kon men in, komwin  kar-
˜ ˜
waineneik doon ainwot an kar
˜ ˜ ˜
14:15 1 Ak “kojorraan.” 14:17 1 Ak Christ karwaineneik kom,  ilo
˜ ˜
“Kien eo an Anij.” Lale “Aelon eo an
˜
Anij” ilo Kome le le Ko. 2 Ak “kajoor eo 15:2 1 Ilo kajin Grik, naan eo “ri-turin”
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
an Anij.” Lale “Jetob kwojarjar” ilo Ko- emaron jiton lok  nan jabdewot armej.
˜
me le le Ko. 14:20 1 Ak “ejjab jimwe.”
 15:6 1 Kajin Grik, “lo ni.”
ROM 15:8-23 318
˜ ˜ ˜
waween in jej le lok jouj eo an e lap nan na 16 bwe  aiboojoj
˜ ˜ ˜ ˜
nan Anij. 8 Ij ba nan kom bwe in maron ri-jerbal nan Christ
˜ ˜
Christ ear erom ri-jerbal nan Jesus im kwa lok  kon ennaan
˜ ˜
aolep ro rej mwij eo em man  mwij
  nan kwa-
an Anij nan aolep ri-
˜ ˜ ˜ ˜
lok  bwe aolep iien Anij ej ko- aelon ko. Ij kom mane  jerbal in
˜ ˜ ˜ ˜
nono ilo mool  im nan kamool
eokkwojarjar bwe ri-aelon ko 
˜
bwe kallimur  ko An nan ro
ren oktak im juon menin joor-
jim maer  remool,  9 im bwe ar- ˜ ˜
tak em man
˜ ˜  im em oj an jetob
mej in aelon ko ren kaiboojoj ˜ ˜
˜ kwojarjar1 kokkwojarjare.
˜
Anij kon an turiamo. ˜  Jeje ko ˜
˜ 17 Kon men in, ewor unin
rej ba: “Enin unin inaaj kwa- ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ao m on on o ainwot juon eo ˜ ˜
lok kon kwe ibwiljin ri-aelon ej ri-ka looran Christ Jesus im
˜ ˜ ˜ ˜
ko, im inaaj al nan nobar at ej kom mane  jerbal eo Anij ear
˜
eo etam.”  10 Bareinwot ej ba:
letok. 18 Iban konnaan kon
˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
“Ri-aelon ko, komwin jabdewot men ijellokun  m on on o  wot
˜
ippan armej ro an.” 11 Ej bar men ko Christ ear kom mani
˜
 ilo
˜ ˜ ˜ ˜
ba: “Kom ri-aelon ko, komwin an kojerbal eo bwe armej in ae- 
˜ ˜ ˜ ˜
aolep nobar Jeova,1 im aolep lon ko ren maron pokake. Ear
˜
armej ren nobare.” 12 Aiseia ˜
kom mane  men in ikijjeen naan
ear ba: “Enaaj wa lok ˜  okran1 ˜ ˜ ˜
im kom man  ko ao, 19 kon ko-
˜ ˜ ˜
Jesse, eo im enaaj tol aelon ˜ ˜
ka l le ko im menin bwilon ko,
˜ ˜ ˜
ko, im aelon ko renaaj likut aer ˜ ˜ ˜
˜ im kon jetob kwojarjar,1 bwe
kojatdikdik ilo e.” 13 Innem ˜ ˜
en lukkuun lot ao kwa lok ˜  en-
Anij, eo ej letok kojatdikdik en ˜ ˜
naan eo em man ˜  kon Christ jan
˜ ˜ ˜
koobrak kom kon e lap lanlon ˜ ˜
˜ Jerusalem lok ˜  ˜ nan Illirikom.
im aenom man  kon ami loke e, ˜ ˜
20 Ilo mool, ˜ em oj ao jek ilo ˜
bwe komwin  ˜ maron obrak1 kon
˜ ˜
˜ buruo bwe in jab kwa lok  kon
kojatdikdik ikijjeen kajoor eo
˜ ˜
ennaan eo em man  ilo jikin ko
an jetob kwojarjar.2 ˜ ˜
˜
em oj kadede an armej ro ron ˜
14 Ro jeiu im jatu, ij lukkuun ˜ ˜
˜ kon etan Christ, konke in jab ˜
tomak bwe kom bareinwot ob-
˜ ekkal ioon pedped eo bar juon ˜ ˜
rak kon em man,  im kon je la lok-
˜ 
jen otemjej, im bwe kom maron ear kom mane.  21 Jeje ko rej ˜
˜ ˜
kajimwe1  ba: “Ro ejje lok
doon. 15 Botab, ilo  en ear konnaa-
˜ ˜ ˜ ˜
ao jeje nan kom, nek er kon e, renaaj lo e, im ro
 ewor jet me-
˜ ˜ ˜ ˜
le le ko e lap lok rejjanin kar ron kon e, renaaj
 ao peran in je-
me le le.” ˜ ˜
jewaj kaki konke in maron bar ˜ ˜ ˜ ˜
22 Enin unin elon alen ao ˜
kakeememej kom,  ij kom mane ˜  ˜ ˜
˜ kar jab maron iwoj nan ippe-
men in konke Anij ear kwa lok ˜  ˜ ˜
mi. 23 Ak kiio em oj ao kade-
˜
15:11 1 Lale “Jeova” ilo Kome le le Ko. de lok ˜
 aolep jikin ka ij kwa lok 
15:12 1 Ak “eo nejin.” 15:13 1 Ak “lu-
˜ ˜ ˜
tok lok.”
 2 Lale “Jetob kwojarjar” ilo 15:16, 19 1 Ak “kajoor eo an Anij.” Lale
˜ ˜ ˜ ˜
Kome le le Ko. 15:14 1 Ak “katakin.” “Jetob kwojarjar” ilo Kome le le Ko.
319 ROM 15:24–16:9
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
naan ie. Bareinwot, elon iio1 in jarjar ilo Jerusalem ren m on o-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ao konaan  n o in bok jipan jan na. 32 Ilo
lowaj kom.  24 Kon
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
men in, ilo ia l eo ao lok waween in, e lanne ej ankilaan  nan Ji-
˜ ˜ ˜
pein, ij kojatdikdik bwe inaaj lo Anij bwe in iwoj, inaaj iwoj
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kom.  Innem alikin ad naaj ip-
ilo lanlon, im jenaaj kokajoor
˜
pan doon iumwin
˜ doon. 33 Anij, eo ej letok ae-
 jidik iien,
ikonaan  ˜
bwe komwin  ˜ itok ip- ˜ ˜
nom man  nan koj, en pad ippe- ˜
patok ilo jidikin ia l eo ao lok mi aolep. Amen. 
˜ ˜ ˜
 25 Botab kiio ij etal
16
nan ijen. Ij kwa lok  kajjien Pibe
˜ ˜ ˜
nan Jerusalem bwe in jipan1 ro nan kom,  juon jeid im ja-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
rekkwojarjar ijen. tid kora. Kora in ej juon ri-  26 Ro ilo
˜
Masedonia im Akeia rar m o- jerbal ilo eklejia eo ilo Sen-
˜ ˜
n on o in ajeji men ko mweie- kria. 2 Ij kwa lok   kajjien bwe
˜ ˜ ˜ ˜
er ainwot kein jabawot nan ji- komwin  karwaineneiki ilo etan
˜ ˜ ˜
pan lok  ro rejeram ol ibwiljin
Irooj ilo juon waween ekkar
˜ ˜ ˜
ro rekkwojarjar ilo Jerusalem. nan ro rekkwojarjar im ko- ˜ ˜ ˜
27 Emool  mwin  bwe rar m on on o in
le lok
˜
 nane jabdewot men
˜
˜ ˜˜
kom mane  men in, botab mool
ej aikuji konke ear juon ri- 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
eo in ej bwe rein romuri jojomar nan elon, ekoba na.  nan
˜ ˜
er, konke rein rekkwojarjar rar ˜
3 Le lok  ao yokwe Priska im ˜
ajeji men ko mweieer  jan Anij ˜
˜ Akula, ri-jerbal ro m otta ilo
˜ ˜ ˜
ippan ri-aelon ko. Kon men in, ˜
Christ Jesus, 4 ro rar likut ˜ ˜
rej aikuj in jipan er kon men ko ˜ ˜
mour ko aer ilo kauwotata nan ˜
mweieer.
 ˜28 Innem, ne ede- ˜ ˜
˜ ˜
kojparok na, im na kab aolep
de lok  ao kom mane  men in im ˜ ˜ ˜
eklejia ko an ri-aelon ko komij
le lok  aolepen jaba kein aer,
inaaj lowaj kom ilo ia l eo ao lok kam moolol  erro. 5 Bar le lok ˜ 
˜ 
˜ ao yokwe eklejia eo ilo mweo ˜ 
nan Jipein. 29 Bareinwot, ije- ˜
˜ ˜
imweerro. ˜ ˜ Le lok  ao yokwe Epe-
la bwe ne inaaj iwoj nan ippe- ˜ ˜ ˜
˜
nitos, eo ejitonboro ippa, im ej ˜ ˜
mi, inaaj bokwaj elon jeraam- 
˜
juon iaan ro moktata  rar erom
man  ko jan Christ.
˜
ri-ka looran Christ ilo Eijia.1 ˜ ˜ ˜
30 Ro jeiu im jatu, ij rojan ˜
kom ilo etan Irooj Jesus Christ 6 Le lok  ao yokwe Meri, eo e lap
˜ ˜
im ikijjeen yokwe eo jetob kwo- an jerbal nan kom. ˜  ˜ 7 Le lok  ao
˜
jarjar1 ej letoke, bwe komwin yokwe Andronaikos im Junias, 
˜ ˜ ˜ ˜
koba ippa im lukkuun jar nan lomaro  nuku im m otta ilo kar
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Anij kon na, 31 bwe en koj- kalbuuj. E lap an rijjilok ro je la
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
parok eo jan ro rejjab ruttomak kon erro im eto lok  aerro ri-
˜ ˜ ˜
ilo Judia, im bwe ro rekkwo- ka looran Christ jan na.
˜ ˜
8 Le lok  ao yokwe Amplietos,
˜ ˜
15:23 1 Ak emaron, “jejjo de ii o.” eo ejitonboro ippa ilo Irooj.
˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜
15:25 1 Kajin Grik, “jerbal nan.” 15:30 9 Le lok  ao yokwe Orbenos,
˜
1 Ak “kajoor eo an Anij.” Lale “Jetob
˜ ˜ ˜
kwojarjar” ilo Kome le le Ko. 16:5 1 Lale “Eijia” ilo Kome le le Ko.
ROM 16:10-25 320
˜ ˜
ri-jerbal eo m ottad ilo Christ, aer make.1 Rej kareel buruon
˜ ˜ ˜ ˜
im Stekis, eo ejitonboro ippa. ro ejje lok  aer je la ilo aer ko-
˜
10 Le lok  ao yokwe Apelles, eo jerbal naan ko em man
˜
 pe l lo- 
˜ ˜ ˜ kier im naanin nobar ko re-
ebunburuon Christ ippan. Bar ˜ ˜
˜ tao. 19 Aolep reje la kon ami
le lok  ao yokwe ro ilo mweo  im-  ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜
on Aristobulos. 11 Le lok  ao pokake, im e lap ao lanlon kon
˜ ˜
˜ kom.  Botab ikonaan  bwe ko-
yokwe Herodion, eo nuku. ˜ ˜ ˜
˜ mwin
 malotlot ilo men ko rem- 
Le lok  ao yokwe ro ilo mweo 
˜ ˜ man,
 im komwin  jaje ilo men ko
i m on Narsiss os im rej ri- ˜ ˜
˜ renana. 20 Ejjabto jan kiio,
ka looran Irooj. 12 Le lok  ao ˜
yokwe Traipina im Traiposa, Anij, eo ej letok aenom man, 
˜ ˜ ˜
kora rane  e lap aer kate er ilo enaaj kapedakilkil Setan kon
˜ ˜ lopiden
 neemi. Jouj eo e lap an
aer jerbal nan Irooj. Le lok  ao ˜
˜ ˜ ad Irooj Jesus en pad ippemi.
yokwe Persis, eo ejitonboro ip- ˜
˜ ˜ 21 Timote, ri-jerbal e m otta,
pad, konke e lap an kate ilo an ˜
˜ ˜ ej lewaj an yokwe kom.  Lusios,
jerbal nan Irooj. 13 Le lok  ao ˜ ˜
˜ ˜ Jeson, im Sosipeter, lomar  a
yokwe Rufus, eo Irooj ear kaa- ˜
˜ ˜ nuku, rej bar lewaj aer yokwe
lote, im bar le lok  ao yokwe
˜ ˜ kom.  ˜
kora eo jinemro. 14 Le lok  ˜
˜ ˜ ˜ 22 Na Tertios, ri-jeje eo an
ao yokwe Asinkritos, Pligon, ˜ ˜
Hermis, Patrobas, Hermas, im lota in, ij bar lewaj ao yokwe
˜ kom ilo etan Irooj.
ro jeid im jatid me rej pad ip- ˜ ˜
˜ ˜ 23 Geios, eo ij jokwe ippan
paer. 15 Le lok  ao yokwe Pilo-
˜ ˜ ˜ ˜ im eo eklejia eo ej kweilok  ilo
logos im Julia, Nirios im kora ˜
eo jatin,1 im Olimpas, im ao- mweo
 im on, ej lewaj an yo-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lep ro rekkwojarjar rej pad kwe kom.  Erastos, ri-lale jaan
˜ eo an jikin e, ej lewaj an yokwe
ippaer. 16 Komwin  yokyokwe
˜ ˜ kom,  im leo jatin1 etan Kwar-
doon kon mejenma eokkwojar-
jar. Aolep eklejia ko an Christ tos, ej bar lewaj an yokwe kom. 
24 1——
rej lewaj aer yokwe kom.  ˜
˜ ˜ ˜ ˜ 25 Jen nobar Anij, eo ema-
17 Ro jeiu im jatu, ij rojan ˜ ˜
ron kom man  bwe komwin  ju-
kom bwe komwin  kanooj lale ˜
˜ ˜ tak pen ekkar nan ennaan eo
won ro rej kom man  jepel im
˜ ˜ em man  iar kwa loke  im jerba-
kom man  menin lokatip. Men ˜
lin kwa lok  naan eo kon Jesus
kein rej jumae  katak ko kom-  Christ. Ennaan in em man  ej ek-
˜ ˜ ˜
ar buki, im komwin  kojparok kejel lok  ippan men eo ettino im
˜
kom jan armej rein. 18 Ar- ˜
eokkwojarjar me em oj an kiio
˜ ˜
˜
mej rot ne  rejjab ri-komakoko 
˜ ˜ ˜ ˜
nan Christ ad Irooj, botab rej 16:18 1 Ak “ri-komakoko nan lojieer.”

˜ ˜ ˜
16:24 1 Mene ewa lok  eoon in ilo jet ˜
ri-komakoko  nan konaan
˜ ˜  ko
ukokin Baibo l, botab ejjab wa lok  ilo
16:15, 23 1 Ilo kajin Grik ejjab alikkar elo˜ n˜ iaan bok lemlem in etto ko ilo ka-
˜ ˜
won eo erutto iaaerro. jin Grik.
321 ROM 16:26 – Kobban 1 KORINT
˜
alikkar. Men in ekar nojak  iu- eo an Anij eo ej nan indeeo,
˜
mwin
 juon iien eaetok, 26 bo- bwe armej ro ren kwa lok  aer
˜ ˜ ˜
tab em oj kiio kwa loke
 im kaa- tomak im pokake e. 27 Anij,
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
likkare ibwiljin aolep ri-aelon eo ej make wot malotlot, ej tol-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ko ikijjeen kanaan ko ilo Jeje lok
 un nan bok nobar nan inde-
˜
ko. Men in ej ekkar nan kakien eo ikijjeen Jesus Christ. Amen.

˜ ˜
LOTA EO KEIN KAJUON NAN RO ILO

KO R I N T
KOBBAN BOK I N

˜
1 Naanin yokyokwe (1-3) Kurjin ro rej menin kaloojoj
˜ ˜
Paul ej kam moolol  Anij kon nan la l in (9)
˜ ˜
ri-Korint ro (4-9) Paul ej kaorok Kurjin ro me rej
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
An rojan er bwe ren borokuk ainwot ro nejin (14-21)
˜ ˜ ˜
ippan doon (10-17) 5 Juon eo ej mourin lon (1-5)
˜ ˜ ˜ ˜
Christ ej kajoor eo im malotlot Jidik wot iij ak enaaj kauweiki
eo an Anij (18-25) ˜
˜ ˜ ˜ ˜ aolepen iiok eo (6-8)
Komjaje wot kon Jeova (26-31) Aer aikuj jo loke  armej eo enana
˜
2 Paul ej kwa lok  ilo Korint (1-5) jan ibwiljier (9-13)
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Malotlot eo jan Anij 6 An Kurjin ro liaake lok  doon nan
em man  lok
 (6-10) ˜
˜ ˜ im on ekajet eo (1-8)
Eo ej mour ekkar nan jetob ˜ ˜ ˜
˜ Ro reban jolote Aelon eo (9-11)
kwojarjar im eo ej mour ekkar ˜ ˜ ˜
˜ ˜ Kojerbal anbwinnimi nan
nan kanniok (11-16) kaiboojoj Anij (12-20)
˜ ˜ ˜ ˜
3 Ri-Korint ro rej mour wot ekkar “Komwin  ko jan lon!” (18)
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nan kanniok (1-4) 7 Naanin kakapilok nan rippalele
Anij eo ej kaddek lok  (5-9) ˜
im ro ejje lok  paleer (1-16)
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Ri-jerbal ippan Anij (9) Padwot ilo waween eo komar  pad
˜ ˜
Ekkal kon men ko rejaje ie ke kar kur kom (17-24)
bwil (10-15) ˜ ˜ ˜
Ro ejje lok  paleer im kora ro emej
˜ ˜
Komij  tampe l an Anij (16, 17) lomaro  paleer (25-40)
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Malotlot an la l in ej menin Tokjan ko jan an juon jab
˜ ˜
bwebwe ippan Anij (18-23) palele (32-35)
˜
4 Juon ri-karejar ej aikuj tiljek (1-5) “Mare  wot ilo Irooj” (39)
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Ri-karejar ro an Christ rej kwa lok  8 M ona ko em oj aji lok  nan
˜ ˜ ekjab
etta boro (6-13) ˜ (1-13)
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
“Jab e l la lok  jan men ko Nan koj, ewor juon wot
˜
em oj jei” (6) Anij (5, 6)
 Kobban 1 KORINT–1:4 322
˜ ˜ ˜ ˜
9 Jonak eo an Paul ainwot juon 13 Yokwe ej make wot
˜
rijjilok (1-27) em mantata (1-13)
˜ ˜ ˜ ˜
“Kwon jab lukwoj lo niin juon 14 Menin letok eo nan kanaan im
kau komaan”  (9) ˜ ˜
˜ ˜ ˜ konono kon lo ko (1-25)
‘E lap ao jerata e lanne ijjab ˜
Kweilok  ko an Kurjin rej aikuj
kwa lok  naan!’ (16) laajrak im kon (26-40)
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Erom men otemjej nan armej Jonan maron an kora ro ilo
otemjej (19-23) eklejia (34, 35)
˜
Kaarmejjeteik koj make ilo
˜ ˜ ˜ ˜ 15 Ke Christ ear jerkakpeje (1-11)
iaekwoj eo nan bok ˜
mour (24-27) Tomak ej pedped ioon
˜ ˜ ˜ jerkakpeje (12-19)
10 Jonak ko jan tore ko an ri-Israel ˜ ˜
˜ ˜ Kallimur  eo kon wot jerkakpeje
ro rej kakkol koj (1-13) eo an Christ (20-34)
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Naanin kakkol kon kabun nan Anbwinnin kanniok, anbwinnin
ekjab (14-22) ˜
˜
Tebo l an Jeova, im tebo l an
˜ ˜jetob (35-49) ˜
˜ Anbwin eo ejjamin mej im ejjab
jetob ko rettoon (21) wabanban (50-57)
˜ ˜
Anemkwoj eo an juon im an Poub wot ilo jerbal eo an
˜ ˜
lomnak  kon ro jet (23-33) Irooj (58)
˜ ˜
“Kom man  men otemjej nan ˜ ˜ ˜ ˜
16 Aer aini jaan ko nan Kurjin ro ilo
aiboojoj eo an Anij” (31)
˜ ˜ Jerusalem (1-4)
11 “Komwin  anoke na” (1) ˜
˜ ˜ Ijoko Paul ej lomnak  in etal
Laajrak eo kon eo ej bar, im kon ˜
nani (5-9)
kalbubu bar (2-16) ˜
˜ An Timote im Apollos naaj
Kojota eo an Irooj (17-34) lo lok  er (10-12)
˜ ˜ ˜ ˜
12 Menin letok ko rej itok jan jetob Naanin rojan im naanin
˜ yokyokwe (13-24)
kwojarjar (1-11)
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Juon wot anbwin, botab elon
˜
m ottan ko ie (12-31)

˜ ˜ ˜ ˜ ˜
1 Jjeen
an Paul, eo em oj kuri ikij-
ankilaan Anij bwe en
˜
ro ijoko otemjej im rej kur nan
˜
at eo etan Irooj Jesus Christ,
juon rijjilok an Christ Jesus, eo ej aer Irooj im ad Irooj:
˜ ˜
im jan Sostenis, eo jeid im ja- 3 Jouj eo e lap im aenom man 
˜ ˜ ˜ ˜
tid, 2 nan eklejia eo an Anij eo jan Anij, eo ej Jemadwoj, im
˜ ˜ ˜
ilo Korint. Kom ro em oj kok- jan Irooj Jesus Christ, en pad
˜ ˜
kwojarjar er bwe ren juon wot ippemi.
˜ ˜
ippan Christ Jesus, im em oj 4 Aolep iien ij kam moolol 
˜ ˜ ˜
kur kom bwe komwin
 ro rek- Anij kon kom kon an kar kwa-
˜ ˜ ˜ ˜
kwojarjar, bareinwot nan aolep lok  jouj eo an e lap nan kom
323 1 KORINT 1:5-20
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ikijjeen Christ Jesus; 5 kon- 13 Ejepel Christ nan elon m ot-
˜ ˜
ke ikijjeen ami juon wot ippan tan ke? Ta Paul ear mej ilo a la l
˜ ˜ ˜ ˜
Christ, em oj lewaj nan kom in entaan eo kon kom ke? Ke
˜
men otemjej. Em oj lewaj ma- ta, komar  peptaij ilo etan Paul
˜ ke? 14 Ij kam moolol  Anij bwe
ron eo bwe komwin  kwa lok  ˜
˜ iar jab peptaiji jabdewot iaa-
kon ennaan eo im bwe ko- ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜
mwin  kanooj malotlot, 6 kon- mi ijellokun
˜

˜
wot Krispos im
˜ ˜ Geios, 15 konke ejje lok  iaami
ke em oj an ennaan eo kon
˜ en ba bwe ear peptaij ilo
Christ kom man  bwe komwin 
˜ eta. 16 Mool
jutak pen. 7 Enin unin ejje-  bwe iar bar pep-
˜
˜ taiji ro ilo mweo  im on Ste-
lok  men en komij  aikuji nan ji- ˜ ˜ ˜
˜ panas, ijoke ijaje e lanne ewor
dik ilo ami kottar im kijooro-
retok an lukkuun alikkar jerbal en iar bar peptaiji ijellokun 
ko an Jesus Christ ad Irooj. rein. 17 Christ ear jab jilkin-
˜ ˜ ˜
8 Bareinwot, Anij enaaj kom-  tok eo bwe in peptaiji armej.
˜
man  bwe komwin  jutak pen Ear jilkintok eo bwe in kwa lok 
˜ ˜ ˜
nan jem lokin,  bwe en ejje lok  kon ennaan eo em man,  botab
˜ ˜ ˜
jabdewot ej naruomi  kon jabde- ejjab bwe in kwa lok  naan ilo ao
˜ ˜ ˜ ˜
wot men ilo raan eo an ad Irooj kojerbal naan ko an rimmalot-
˜ ˜ ˜
Jesus Christ. 9 Anij etiljek, lot ro konke men in enaaj kom- 
˜ ˜
im ear kur kom bwe komwin  man  bwe a la l in entaan1 eo an
˜ ˜ ˜
juon wot1 ippan Nejin, Jesus Christ en jejtokjan.
˜ ˜
Christ ad Irooj. 18 Ennaan eo kon a la l in en-
˜ ˜ taan1 eo ej juon menin bwe-
10 Ro jeiu im jatu, ij akwe lap ˜ ˜
˜ bwe nan ro renaaj jako, botab
nan kom ilo etan Jesus Christ ˜ ˜ ˜
nan koj ro renaaj bok lo- 
ad Irooj bwe komwin  aolep ˜
˜ ˜ mo or,  jej watoke men in bwe ej
borokuk ippan doon ilo naan ˜
kwa lok  kon kajoor eo an Anij.
im en ejje lok  jepel ibwiljimi. ˜ ˜
˜ ˜ 19 Bwe em oj je: “Inaaj kom- 
Ijoke komwin  aolep erra ippan ˜ ˜ ˜
˜ man  bwe malotlot eo an rim-
doon im lukkuun juon wot ilo ˜ ˜ ˜
˜ ˜ malotlot ro en jako, im inaaj
lomnak.  11 Unin ao ba men ˜
kojekdo on1
˜
je la lokje n eo an ro
˜ ˜  
in ej konke jet jan mweo  im-  ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ reje la lokje  n.”
 20 Ewi rimma-
on Kloe rar konnaanek eo kon ˜ ˜
˜ ˜ ˜ lotlot ro? Ak ewi skraib1 ro? Ep-
kom,  ro jeiu im jatu, bwe ewor ˜ ˜
ad ia armej ro rej kom man  ait-
poktak ibwiljimi. 12 Men eo ij ˜
werok kon men ko an jukjukun
˜
˜ ˜ ˜
kajjio˜n ba in ej bwe jet iaami rej pad2 in? Ta Anij ear jab kom- 
ba: ˜ ˜ ˜
˜ “Na ij doon Paul,” ˜
jet rej ba: man  bwe malotlot eo an la l in
“Na ij ˜ doon Apollos,” bar jet rej
˜ ˜
ba: “Na ij doon 1:17, 18 1 Lale “A la l in entaan” ilo Ko-
Sipas,”1 im bar
˜ ˜
jet rej ba: “Na ij doon Christ.” me le le Ko. 1:19 1 Ak “kajejtokjan.”
˜
˜ 1:20 1 Me le lein, ro retijem lok
 kon Kien.
1:9 1 Ak “komwin
 koba lok.”
 ˜
1:12 1 At Lale “Skraib” ilo Kome le le Ko. 2 Lale
˜ ˜
eo juon etan Piter. “Jukjukun pad” ilo Kome le le Ko.
1 KORINT 1:21–2:5 324
˜ ˜ ˜
en oktak im menin bwebwe ke? 28 im Anij ear kaalot men ko
˜ ˜ ˜
21 Kon an armej in la l in lo- la l in ej watoki bwe rejjab ao-
˜ ˜ ˜ ˜
ke malotlot ko aer make, rejjab rok, im men ko armej rej reila l-
˜ ˜ ˜
je la kon Anij. Men eo jej kwa- lok  nani, im men ko la l in ej ka-
˜ ˜ ˜
lok  kake ej menin bwebwe nan jejtokjaer, konke en julok  men
˜ ˜
ro jet, botab ikijjeen ennaan in, ko la l in ej watoki bwe e lap tok-
˜ ˜
Anij ear pepe in lom  o oren
 ro jaer. 29 Ilo waween in, ejje-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
rej tomak. Ilo waween in, ma- lok  en1  emaron komjaje imaan 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lotlot eo an Anij ear alikkar. mejan Anij. 30 Botab kon wot
˜ ˜ ˜
22 Ri-Ju ro rekonaan  ellolo Anij, kom maron juon wot ip-
˜
˜ pan Christ Jesus, eo ear kwa-
koka l le im ri-Grik ro rej kappok ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜
malotlot, 23 botab jej kwa lok  lok  nan koj malotlot eo jan
˜ ˜ ˜
˜
kon Christ, eo kar mane  ilo Anij, im wanok, im kwojarjar,
˜
aer dilaiki ilo juron a la l. En- im eo ear katok kon mour eo
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
naan in ej juon menin lokatip an nan ko l laik on aan ad ro lok 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nan ri-Ju ro, ak nan ri-aelon ko, jan jerawiwi, 31 bwe en jejjet
˜ ˜ ˜
ej juon menin bwebwe. 24 Bo- men eo kar je: “Eo ej komjaje,
˜ ˜ ˜ ˜
tab, nan ri-Ju im ri-Grik ro ji- en komjaje kon Jeova.”1
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
mor  me em oj kur er, kajoor eo
an Anij im malotlot eo an Anij
˜ ˜ ˜ 2 Kon men in, ro jeiu im jatu,
iar jab iwoj bwe in kabwilon
˜
˜
˜
˜ ˜
rej alikkar ilo Christ. 25 Men kom kon naan ko rewajepdik
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ko jan Anij me armej rej wato- ak kon malotlot ke iar kwa lok 
ki bwe rebwebwe, men kein re- ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ nan kom kon men eo ettino im
˜
malotlot lok
˜
 jan armej, im men
˜ eokkwojarjar an Anij. 2 Ke
ko jan Anij me armej rej wato- ˜
˜ iar pad ippemi, iar pepe in jab
ki bwe rem ojn o,  men kein reka- ˜ ˜ ˜
˜ konnaan ippemi kon jabdewot
joor lok  jan armej. ˜ ˜
˜ ˜ men ijellokun  wot kon Jesus
26 Ro jeiu im jatu, ke ear ˜
˜ ˜ Christ, im kon aer kar mane  ilo
˜
kur kom,
˜ ˜ ˜
 jejjo wot iaami rar
˜ aer dilaiki ilo juron a la l. 3 Im
malotlot ilo kanniok,1 barein- ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ke iar iwoj nan ippemi, iar m oj-
wot jejjo wot iaami rar ka- ˜
˜ n o im mijak im kanooj in wu-
˜
joor, im jejjo wot iaami rar itok
˜ ˜ diddid, 4 im naan ko ao kab
jan baamle  ko reutiej.2 27 Bo- men ko iar kwa lok  kaki rar jab
˜ ˜ ˜ ˜
tab Anij ear kaalot men ko itok jan naan ko rekarreelel an
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
la l in ej watoki menin bwe- ro remalotlot. Botab naan ko
˜ ˜ ˜
bwe bwe en kajook ro rema- ao rar kwa lok  kon kajoor eo
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lotlot, im Anij ear kaalot men
˜ ˜ an jetob kwojarjar,1 5 bwe to-
ko la l in ej watoki bwe rem oj- mak ko ami ren jab pedped
n o bwe en kajook ro rekajoor, ˜
1:29 1 Kajin Grik, “kanni ok.” 1:31
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
1:26 1 Ak “malotlot ekkar nan lomnak
 1 Lale “Jeova” ilo Kome le le Ko. 2:4
˜ ˜ ˜ ˜
ko an armej.” 2 Ak “baamle ko ewor 1 Lale “Jetob kwojarjar” ilo Kome le-
˜ ˜
bonbonier.” le Ko.
325 1 KORINT 2:6–3:2
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ioon je la lokje kun wot jetob kwojarjar1 eo an
 n an armej, botab
˜ ˜ ˜
ren pedped ioon kajoor eo an Anij. 12 Kiio jaar jab bok jitu-
˜ ˜ ˜ ˜
Anij. bon la l in, botab jaar bok jetob
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
6 Kiio jej kwa lok eo jan Anij, bwe jen maron in
˜ ˜  kon malot- ˜ ˜
˜ ˜
je la kon men ko Anij ear m on o- ˜ ˜
lot eo jan Anij nan ro rerut- ˜ ˜ ˜
˜ n o in litok nan koj. 13 Im ˜
to ilo tomak. Jejjab kwa lok ˜  nan ˜
˜ ˜ ˜ ˜
jej bareinwot kwa lok  kon men
rein kon malotlot eo an jukjuk-
˜ kein, ejjab ikijjeen naan ko rej ˜ ˜ ˜ ˜
un pad1 in ak malotlot eo jan ri- ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜ itok jan malotlot an armej, bo- ˜
tol ro an jukjukun pad in, ro re-
˜
naaj jako. 7 Botab jej kwa lok tab ikijjeen naan ko jaar katak
˜ ˜ ˜  ˜
˜ jan jetob kwojarjar.2 Jej kom- ˜ 
kon men eo ettino im eokkwo- ˜ ˜
mane  men in ne jej kojerbal ˜ ˜
jarjar an Anij, men in ej malot- ˜ ˜ ˜
˜ naan ko jan jetob kwojarjar2
lot eo ettino an Anij me ear pe- ˜ ˜
nan kome le leik men ko an Anij. ˜
pe lok  imaan  kake mokta  jan an
˜
14 Juon eo ej mour ek-
kar jukjukun pad in wa lok, ˜  bwe ˜ ˜ ˜
˜ ˜
jen maron bok aiboojoj. 8 Ej- kar nan kanniok ejjab m on o-
˜ ˜ ˜
n o in loor men ko jetob kwo- ˜
je lok  juon iaan ri-tol ro an juk-
˜
jarjar1 eo an Anij ej kwa loki, ˜ ˜ ˜ 
jukun pad1 in rar je la kon ma- ˜ ˜
˜ ˜ ˜
konke ej watoki menin bwe- ˜ ˜ ˜
lotlot in, konke e lanne rar je la ˜ ˜ ˜
kake, innem reban kar bwe. Ejjab maron je la kon men man2 
˜ ˜ ˜
Irooj eo ad e lap. 9 Ainwot an kein, konke ej aikuj etali ikij-
˜ ˜ ˜ ˜
jeen jipan eo jan jetob kwojar- ˜
Jeje ko ba: “Men ko maj ejja- ˜
˜ jar.2 15 Botab juon eo ej ˜ ˜
nin kar loi im lojil  ni ejjanin kar ˜ ˜ ˜
˜ ˜
mour ekkar nan tol eo an jetob ˜
ron, im ejjanin kar ejaak ilo bu- ˜ ˜
ruon armej, erkein men ko Anij kwojarjar,2 emaron etale men
˜ otemjej, ijoke ejje lok ˜  jabde-
ear kopooji nan ro rej yokwe e.” ˜
˜ wot armej ej ekajete armej in.
10 Botab Anij ear kwa lok ˜  men ˜ ˜ ˜
˜ ˜
16 Bwe “won eje la kon lomnak ˜ ˜ 
kein nan koj ikijjeen jetob kwo- ˜
ko an Jeova1 bwe en maron in ˜ ˜ ˜
jarjar2 eo an, konke jetob kwo- ˜ ˜ ˜
jarjar2 ej kwa lok iton katakini?” Ijoke koj jej bok  men otemjej,
˜ ˜
im ej bar kwa lok lomnak  ko an Christ.
 kon men ko
˜ ˜ ˜
remwila
˜

11 Ewor ke en emaron je la
˜
l an Anij.
˜
˜
Kon men in, ro jeiu im jatu,
iar jab konono nan kom ain-
˜ ˜ ˜ ˜ 3 ˜
˜
kon lomnak wot ro rej mour ekkar nan
 ko an juon armej
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ijellokun  tol eo an jetob kwojarjar,2 bo-
wot armej eo make?
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Ejja aindein lok tab iar konono nan kom ain-  wot, ejje lok  en
˜ ˜ ˜ ˜
eje la kon men ko an Anij ijello- wot ro rej mour ekkar nan kan- 
˜ ˜ ˜
˜ ˜ ni ok, ro rej ni nni n ilo Christ.
2:6, 8 1 Lale “Jukjukun pad” ilo Ko- 2 Iar kaidaak kom milik, im jab
˜
me le le Ko. 2:8 2 Ak “dilaiki ilo juron
˜ ˜
a la l.” 2:10, 13-15; 3:1 2 Ak “kajoor eo 2:11, 14 1 Ak “kajoor.” Lale “Jetob kwo-
˜ ˜ ˜ ˜
an Anij.” Lale “Jetob kwojarjar” ilo Ko- jarjar” ilo Kome le le Ko. 2:16 1 Lale
˜
me le le Ko. “Jeova” ilo Kome le le Ko.
1 KORINT 3:3-18 326
˜ ˜ ˜ ˜
naajdik kom m ona ko reppen kajjojo armej en kanooj lale wa-
˜ ˜
konke komij  janin kar lukkuun ween an ekkal ioon pedped in.
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
rutto ilo tomak. Ilo mool,  mene 11 Ejje lok  juon emaron kom- 
˜ ˜
ilo tore in ak komij  janin luk- mane  bar juon pedped ijello- 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kuun rutto ilo tomak, 3 kon- kun wot pedped eo em oj kar
˜ ˜
ke ejjanin jako ami mour ek- kom mane,  pedped in ej Jesus
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kar nan kanniok. Ilo an wor Christ. 12 E lanne jabdewot
˜
ebbanban im poktak ibwiljimi, enaaj kojerbal gold, ak jelba,
˜ ˜
ta ejjab kaalikkar ke bwe komij  ak deka ko raorok, ak a la l, ak
˜ ˜ ˜
mour ekkar nan kanniok, im jet kain ujooj nan ekkal ioon
˜ ˜ ˜
kom man  ko ami rej ainwot ar- pedped in, 13 jerbal kein aer
mej ro˜ jet? 4 Ke jet iaami rar kajjojo renaaj lukkuun alikkar.
˜
ba, “Na ij doon ˜ Paul,” im ro jet Konke ilo naaj raan eo, naaj
˜
rar ba, “Na ij doon Apollos,” kaalikkar jerbal kein ikijjeen ki-
men in ejjab kaalikkar ke bwe jeek, im kijeek eo enaaj kaalik-
˜ ˜
komij  ainwot armej ro jet? kar kain jerbal rot armej rein
˜ ˜ ˜ ˜
5 Innem won Apollos? Im kajjojo rar kom mani.  14 E lan-
˜ ˜ ˜ ˜
won Paul? Komij ri-jerbal ro rej ne jabdewot iaan jerbal ko aer
˜ ˜ ˜
kom mane  jerbal eo Irooj ear le- ioon pedped in enaaj padwot
˜ ˜ ˜
tok nan kom, im komar  oktak im jab jako, armej in enaaj bok
˜ ˜ ˜ ˜
im tomak ikijjeen am kar ji- an jinokjeej. 15 Ak e lanne jer-
˜ ˜ ˜
pan kom.  6 Iar kallib, Apollos bal eo an jabdewot iaaer enaaj
˜ ˜ ˜
ear utdikdik, botab Anij eo ear bwil, enaaj kanooj entaan kon
˜ ˜ ˜
kaddek lok.  7 Kon men in, eo jonan men ko eluuji. Botab ar-
˜ ˜ ˜
ej bok nobar ej Anij, eo im ej mej in enaaj bok lom  o or,
 enaaj
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kaddek lok,  im ejjab eo ej kal- ainwot ne ear e l la jan kijeek.
˜ ˜
lib ak eo ej utdikdik. 8 Kiio 16 Komij  jab je la ke bwe ko-
eo ej kallib kab eo ej utdik- mij  tampe l eo an Anij im bwe
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
dik rej juon wot,1 botab kajjo- jetob kwojarjar1 eo an ej pad
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jo iaaer enaaj bok an jinokjeej
˜ ˜ ippemi? 17 E lanne jabdewot
ekkar nan jerbal ko an. 9 Ko- enaaj kokkure  tampe l eo an
˜
mij ri-jerbal ippan Anij. Komij  Anij, innem Anij enaaj kokku- 
˜ ˜ ˜
ainwot jikin kallib an Anij im ej re e, konke tampe l eo an Anij
˜ ˜ ˜
wonmaan  lok  im katoke, im ko- eokkwojarjar, im komij  tampe l
˜ ˜ ˜
mij ainwot mweo  im on Anij. eo an Anij.
˜ ˜
10 Kon wot jouj eo e lap an 18 Ejje lok  en mo  ne  e make:
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Anij im em oj letok nan na, iar E lanne jabdewot iaami ej lom-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
maron kalok juon pedped ain- nak bwe emalotlot ilo jukjuk-
˜ ˜ ˜
wot juon eo ej tol jerbalin ek- un pad1 in, en oktak im juon
kal me ekapeel, im bar juon ar- ˜ ˜
˜ 3:16 1 Ak “kajoor.” Lale “Jetob kwojar-
mej ej ekkal ioon. Kon men in, ˜
jar” ilo Kome le le Ko. 3:18 1 Lale “Juk-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
3:8 1 Ak “juon wot aer kottopar.” jukun pad” ilo Kome le le Ko.
327 1 KORINT 3:19–4:12
˜ ˜
ri-bwebwe bwe en maron erom innem kajjojo armej enaaj bok
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
juon eo emalotlot. 19 Malot- nobar jan Anij.
˜ ˜ ˜
lot an la l in ej menin bwe-
˜ ˜ 6 Innem ro jeiu im jatu, ij
˜ ˜
bwe ippan Anij, bwe em oj kwa lok  men kein kon komro 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
je: “Ej kot lok  bwe rimmalotlot Apollos bwe komwin  bok tok-
ro ren lorak ilo aujiid ko aer ˜ ˜ ˜
˜ ˜ jan im je la men in: “Jab e l la-
˜ ˜ ˜
make.” 20 Bareinwot, e m oj lok  jan men ko em oj jei,” kon-
˜ ˜
je: “Jeova1 eje la bwe lomnak  ko ke komwin  jab oktak im utiej
˜ ˜ ˜ ˜
an rimmalotlot ro ejje lok  tok- buruomi ilo ami kautiej jet ar-
˜ ˜ ˜ ˜
jaer.” 21 Kon men in, ejje lok  mej jan ro jet. 7 Ta eo ej kom- 
˜ ˜ ˜ ˜
en komjaje kon men ko armej man  am kautiej eok jan ro jet?
˜ ˜ ˜
rej kom mani  konke men otem- Im ta eo ewor ippam im kar jab
˜ ˜ ˜ ˜
jej rej ami, 22 mene Paul ak lewaj nan kwe? Im e lanne kar
˜ ˜
Apollos ak Sipas1 ak la l in ak lewaj juon men nan kwe, etke
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
mour ak mej ak men ko kiio ak kwoj komjaje im ainwot ne ej-
˜
men ko rej itok wot, aolep men jab menin lewaj?
kein rej ami, 23 im komij ˜
 an 8 Eju ke b uruomi? Kom
Christ im Christ ej an Anij. ˜ ˜
mweiie  kiio ke? Em oj ami jino
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
4 Armej rej aikuj watok koj
bwe jej ri-jerbal1 an Christ
˜
tol ainwot kiin ke, mene komij
janin? Ilo mool,
˜
 ilukkuun ko-
˜
˜
im ri-karejar ro rej bok eddon naan  bwe komwin  kar jino tol
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
men ko rettino im rekkwojarjar ainwot kiin, konke komin ma-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
an Anij. 2 Kon men in, juon ron bar tol ippemi ainwot kiin.
˜
eo ej ri-karejar, ˜ ej aikuj til- 9 Ij lomnak  bwe Anij ear li-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jek. 3 Nan na, ijjab watok ne kut koj rijjilok ro bwe jen pad
˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ aliktata ainwot ro em oj liaake-
komij  ekajete eo ak ne im on ˜
ekajet ko an armej rej ekaje- lok  er nan mej bwe aolep ren
˜ ˜ ˜
te eo. Ilo mool,  ijjab ekajete eo loe, konke jej menin kaloojoj
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
make. 4 Erreo boklokot e ao, nan la l in, nan enje l ro, im
˜
˜ ˜ nan aolep armej. 10 Rej wa-
botab ejjab me le lein bwe iwa- ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ tok kom ri-bwebwe kon wot am
nok, konke Jeova1 eo ej ekaje- ˜
˜ ˜
te eo. 5 Kon men in, komwin  loor Christ, botab kom komij
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜

˜ malotlot kon wot Christ. Kom
jab ekajete jabdewot mae  iien ˜ ˜
enaaj jejjet iien eo, ak komwin  m ojn o,  botab kom kajoor, ko-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kottar nan iien eo Irooj enaaj mij  bok nobar, botab ˜ komij jab
˜ ˜ ˜
itok. Enaaj kwa lok  men ko ret- bok nobar. 11 Nan kiio ejja-
˜ ˜ ˜
tino an marok bwe ren pad ilo nin jako am kwole im maro,
meram, im enaaj kwa lok  men im an nana ballim,1 im aer
˜ ˜ ˜
ko rej pad ilo buruon armej, man2  kom im an ejje lok  jikin
˜
˜ am jokwe, 12 im am kate kom
3:20; 4:4 1 Lale
˜ “Jeova” ilo Kome le le
Ko. 3:22 1 At eo juon etan Piter. 4:1 4:11 1 Kajin Grik, “keelwaan.” 2 Ak
1 Ak “ri-karejar.” “baiti.”
1 KORINT 4:13–5:5 328
˜ ˜ ˜ ˜
kom mani  ˜ jerbal ko reppen kon an Anij ej pad ippaer. 20 Bwe
˜ ˜ ˜ ˜
peim. Ne rej kajjirere kon kom, Aelon eo an Anij1 ejjab ped-
˜ ˜ ˜
komij ukot lok  ilo jouj, im ne rej ped ioon naan, botab ej ped-
˜ ˜ ˜ ˜
kaentaan kom, komij kate˜ kom ped ioon kajoor eo an Anij.
˜ ˜ ˜ ˜
nan kijenmej wot. 13 Ne rej 21 Ewi wot in kom konaan? 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ruruwe kom, komij uwaake er Kom konaan  bwe in iwoj kon
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ilo jouj.1 Komij ainwot menok-  yokwe im jitubon ineem man  ke
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nok  nan la l in, im nan kiio, ko- ak kon a la l?
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
5
mij ainwot kwopej ko. Ilo mool,  ij ron bwe ewor
˜ ˜ ˜ ˜
14 Ejjab unin ao jejewaj kon rej mourin lon1 ibwiljimi,
men kein ej bwe in kajook kom,  ˜ ˜
˜ ˜ im kain mourin lon1 rot in
botab ej bwe in kauwe kom ain- ˜
˜ ˜ ˜ ˜ kwojjab loe ibwiljin armej in
wot ro neju rejitonboro ippa. ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ aelon ko. Ij ron bwe juon ne 
15 Konke mene emaron wor ˜ ˜ ˜
em maan  ej pad ippan2 lio pa-
˜ ˜
10,000 ri-lale1 kom ilo Christ,
˜ ˜ leen jeman. 2 Ta eutiej bu-
ak ejjab kanooj in lon ro je- ˜ ˜
˜ ruomi kon men in ke? Iar lom-
memi. Botab iar oktak im je- ˜ ˜
˜ nak
 komwin  kar burom oj im
memi ilo Christ Jesus ilo ao ˜
jo lok  armej ne  ej kom mane 
katakin kom ennaan eo em-  ˜
˜ ˜ men in enana jan ibwiljimi, ej-
man.
 16 Kon men in, ij ro- ˜ ˜
˜ ˜ ˜ jab ke? 3 Mene ijako jan kom
jan kom bwe komwin  anoke na. ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ilo anbwin, ak buruo1 epad ip-
17 Enin unin ij jilkinwaj Timo- ˜ ˜
˜ ˜ ˜ pemi, im em oj ao kadede eka-
te nan ippemi konke ej ain- ˜
˜ ˜ ˜ ˜ jete em maan  ne  ear kom mane 
wot juon neju ejitonboro ippa ˜ ˜ ˜
men in, ainwot ne ij lukkuun ˜
im etiljek ilo jerbal eo an Irooj. ˜
˜ ˜ pad ijene  ippemi. 4 Ne ko-
Enaaj kakeememej kom kon wa- ˜
˜ ˜ mij kweilok  lok  ippan doon ilo
ween ko1 ij kojerbali ilo ao jer- etan ad Irooj Jesus, im ilo ami
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
bal nan Christ Jesus, ainwot ao je la bwe buruo1 kab kajoor eo
katakin eklejia ko ijoko otemjej. ˜
˜ an ad Irooj Jesus epad ippe-
18 Jet iaami rej kautiej bu- mi, 5 komij  aikuj le lok  armej
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
rueer im ainwot ne iban iwoj rot ne  nan Setan bwe jerawiwi
˜ ˜ ˜ ˜
nan ippemi. 19 Botab ejjab- ko ej boktok nan eklejia eo ren
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
to jan kiio, e lanne ej ankilaan jako, konke lomnak1  eo an ro
˜ ˜ ˜
Jeova,1 innem inaaj iwoj nan ilo eklejia eo en jimwe  wot ilo
˜
ippemi. Ijoke ejjab bwe in iton raan eo an Irooj.
lale ta kane  armej rane  eutiej
˜ ˜
4:20 1 Ak “Kien eo an Anij.” Lale “Ae-
burueer rej konnaan kaki, ak ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lon eo an Anij” ilo Kome le le Ko. 5:1
ej bwe in lale e lanne kajoor eo
1 Naan eo ilo kajin Grik ej por·neiMa.
˜ ˜ ˜ ˜
4:13 1 Kajin Grik, “akwe lap nan er.” Lale “L on” ilo Kome le le Ko. 2 Kajin
˜ ˜
4:15 1 Ak “ri-katakin.” 4:17 1 Kajin Grik, “em oj an bok.” 5:3-5 1 Naan eo
˜
Grik, “ia l ko ao.” 4:19 1 Lale “Jeova” ilo kajin Grik ej pneuMma. Lale
˜ ˜
ilo Kome le le Ko. “PneuMma” ilo Kome le le Ko.
329 1 KORINT 5:6–6:9
˜ ˜
6 Ejjab jimwe 
ilikin? “Komwin ami komjaje.  jo lok  armej ne 
˜ ˜ ˜
Komij  jab je la ke bwe jidik wot
enana jan ibwiljimi.”
˜ ˜ ˜
6
iij ak enaaj kauweiki aolepen E lanne juon iaami ewor
˜ ˜ ˜ ˜
iiok eo? 7 Komwin  jo lok
an abn on o ippan bar juon,  iij ne 
emor  bwe komwin  erom juon ˜ ˜
˜ ˜ ˜ etke komij ˜  jab etal nan ippan
˜
iiok ekaal, konke komij  ˜ ain-
˜ ro rekkwojarjar ak komij
˜  etal
wot juon iiok eo ejje lok ˜ ˜  iij ie.
nan im on ekajet ko bwe ro
˜
Ilo mool,  em oj an Christ aje lok ˜ 
rejjab tomak ren ekajete kom?
˜ ˜ 
mour eo an ainwot juon men- 2 Ta kom jaje ke bwe ro rek-
in katok, im ear erom laam in ˜
kwojarjar renaaj ekajete la l in? ˜
Kijoone eo ad. 8 Kon men in, ˜ ˜
˜ E lanne kom eo kom naaj ekaje-˜ ˜
jen kom mane  kwojkwoj eo, ijo-
te la l in, ta ejje lok  ami bar ma-
˜ ˜ ˜
ke jen jab kojerbal iij mor ron nan ekajeti men kein edik  ak iij
˜ ˜ ˜
in jerawiwi im nana, botab jen tokjaer ke? 3 Komij  jab je la
˜ ˜
kojerbale bureet eo ejjab kau- ke bwe jenaaj bar ekajete en- ˜
we, eo ej jutak kon jimwe je l ran?  Innem etke jejjab ma-  im
mool.
 ˜
ron ekajete men ko an mour in?
˜ ˜
9 Ilo kar lota eo ao, iar jeje- ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜ 4 E lanne ewor ami abn on o kon ˜
waj nan kom bwe komwin men ko an mour in, etke ko-  boj-
˜ ˜ ˜ ˜
rak jan ami koba lok mij  ilok  ippan1 ro
 nan ippan ro eklejia
˜ ˜ ˜ ˜
rej lon.2 10 Ejjab me le le eo ao eo ej watok er bwe rejjab ek-
˜ ˜
in bwe komwin 
kar nan aer ekajete kom? lukkuun bojrak  5 Ij
˜ ˜ ˜ ˜
jan ami koba lok  ippan armej ro
konnaan rot in nan kom bwe ˜ ˜ ˜
ilo la l in me er ri- lon,2 ri-arok, komwin  jook. Ta ejje lok  juon
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ri-ko ot,  ak ri-kabun nan ekjab.
iaami emalotlot nan an maron
˜ ˜ ˜ ˜
E lanne kar me le le eo ao in, in- ekajet ikotaan jein im jatin ke? ˜ ˜
nem komwin  6 Ijellokun kar aikuj etal jan
 men in, komij  bok-
˜ ˜
la l in. 11 Botab ij jejewaj nan lok  eo jeimi im jatimi nan im on
˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜
kom bwe e lanne jabdewot jeid ekajet bwe ro rejjab tomak ren ˜ ˜
ak jatid ej juon ri- lon,2 ak ri- ekajete kom! 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
arok, ak ri-kabun nan ekjab, ak 7 Ilo mool,  komij  kojorraan
juon eo elukkuun eddo im nana kom make ilo ami liaake lok 
˜ ˜ ˜
an konnaan, ak ri-kadek, ak ri- doon nan im on ekajet. Ta ej- ˜ ˜ ˜ ˜
ko ot,  komwin jab em man bojrak jan ami  lok  ne kwaar kot lok 
˜ ˜
koba lok  ippan.1 Komwin
aer bod nae   jab
eok ke? Im ta ejjab
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜
m ona ippan armej rot in nan ji- em man  lok
˜  ne kwaar kot lok
˜  aer
dik. 12 Ej ke ao eddo nan eka- ko otte eok ke? 8 Ijellokun am
 
jete ro ilikin eklejia eo? Komwin ˜  ˜ ˜
kom mane  men in, kwoj kom- 
kar ke ekajete ro ilowaan eklej- ˜
man  bod im ko otte  eo jeim im
ia eo 13 bwe Anij ej ekajete ro ˜
jatum! 
˜ ˜ ˜ ˜
5:9 1 Ak “aetol.” 5:9-11 2 Lale “L on” 9 Ta komij  jab je la ke bwe
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ilo Kome le le Ko. 5:11 1 Ak “aetole.” ro rejjab wanok reban jolote
1 KORINT 6:10–7:3 330
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Aelon eo an Anij?1 Komwin  jab kojerkakpejeik koj jan mej kon
˜ ˜
mo
 ne  kom make.2 Ro ri- lon,3 ri- kajoor eo an.
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kabun nan ekjab, ri-lejan,4 em-
˜
 15 Komij  jab je la ke bwe an-
maan
 ro rej kot lok  an em maan  ˜ ˜
˜ bwinnimi rej m ottan anbwinnin
ro jet kom mani  manit  ko rejek- ˜
˜ Christ? Innem kom ro rej m ot-
kar nan er, em maan  ro rej babu ˜
˜ tan anbwinnin Christ, ta ij ai-
ippan em maan,  10 ri-ko ot,  ri- ˜
˜ kuj kobaik lok  kom nan ip-
arok, ri-kadek, ro elukkuun ˜ ˜ ˜ ˜
˜ pan juon kora ekijon ke? Ejjab
˜ ˜
eddo im nana aer konnaan, im
˜ ˜ ˜ ˜ nan jidik! 16 Komij  jab je la ke
ri-kowadon reban jolote Aelon ˜ ˜
˜ ˜ bwe ne jabdewot ej kobaik lok  e
eo an Anij. 11 Mene kar ain- ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ make nan ippan juon kora eki-
dein jet iaami, botab em oj ˜ ˜ ˜
˜ jon, erro naaj juon wot anbwin?
karreoik kom im kokkwojarja- Anij ej ba, “Erro naaj juon
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
re kom.  Em oj kowanok kom wot kanniok.” 17 Botab jab-
ilo etan Jesus Christ ad Irooj ˜ ˜
˜ ˜ ˜ dewot eo ej koba lok  ippan Irooj
im kon jetob kwojarjar1 eo an ˜ ˜ ˜
enaaj juon wot ippan ilo lom-
˜ ˜ ˜
Anij.
˜ ˜ ˜ ˜ nak.1 18 Komwin  ko jan lon!1
12 Emalim nan ao kom ma-  Aolep jerawiwi ko jet juon ar-
˜ ˜ ˜ ˜
ne aolep men, botab ejjab ao- mej ej kom mani  rejjab jelot an-
˜ ˜ ˜ ˜
lep men rem man.  Emalim nan bwinnin, botab jabdewot eo ej
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ao kom mane  aolep men, botab lon ej jerawiwi nae  anbwinnin.
˜ ˜ ˜ ˜
iban kot lok  bwe jabdewot men
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ 19 Komij  jab je la ke bwe an-
en irooj ioo.1 13 M ona ej nan ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ bwinnimi ej tampe l eo an jetob
loje
 im loje  ej nan m ona, bo- ˜ ˜
˜ kwojarjar,1 eo ej pad ippemi im
tab Anij enaaj kom man  bwe ao- ˜ ˜
˜ kom kar boke jan Anij? Barein-
˜ ˜
lep men kein ren jako. Anbwin
˜ wot, komij  an Anij, 20 konke
ejjab juon men jej aikuj ko- ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ear wiaik kom kon juon on aan.
jerbale nan lon,1 botab jej ai- ˜ ˜
˜ ˜ Kon men in, komwin  kojerbal
kuj kojerbale nan Irooj, im ˜ ˜
˜ anbwinnimi nan kaiboojoj Anij.
˜
7
Irooj ej kabwe aikuj ko an an- Ak kiio ikijjeen men ko kom
˜
bwin. 14 Anij ear kojerkakpe- kar jejetok kaki, em man  lok 
˜ ˜ ˜ ˜
jeik Irooj im enaaj bareinwot ne juon em maan  ejjab unur1
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
6:9 1 Ak “Kien eo an Anij.” Lale “Ae- juon kora. 2 Botab kon wot
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lon eo an Anij” ilo Kome le le Ko. 2 Ak an lap mourin lon,1 kajjojo em-
˜ ˜

˜ ˜ maan  en wor paleen im kajjo-
emaron, “Komwin  jab kot lok  an ro jet
˜ ˜ ˜
3 Lale “L on” ilo Kome le le
˜ ˜ ˜ ˜
mo ne  kom.” 
˜ ˜ ˜
jo kora en wor paleen. 3 Leo 
Ko. 4 Lejan ej ne juon eo em oj an ma-  ˜ ˜
˜ ˜ en kom mane  ijo kunaan  nan
re ej babu ak pad ippan juon eo ejjab
˜ 6:17 1 Naan eo ilo kajin Grik ej
paleen. 6:11 1 Ak “kajoor.” Lale “Je-
˜ ˜ ˜ ˜
tob kwojarjar” ilo Kome le le Ko. 6:12 pneuMma. Lale “PneuMma” ilo Kome le-
˜ ˜ le Ko. 6:19 1 Ak “kajoor eo an Anij.”
1 Ak “tol eo.” 6:13, 18; 7:2 1 Naan eo
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ilo kajin Grik ej por·neiMa. Lale “L on” ilo Lale “Jetob kwojarjar” ilo Kome le le Ko.
˜ ˜
Kome le le Ko. 7:1 1 Me le lein, babu ippan.
331 1 KORINT 7:4-18
˜ ˜ ˜ ˜
lio paleen, im lio en kom ma-  ejjab en jep laak nan ippan leo
˜ ˜ ˜ ˜
ne ijo kunaan  nan leo paleen. paleen. Bareinwot, juon em- 
˜ ˜ ˜ ˜
4 Ejje lok  an lio maron ioon an- maan  en jab etal jan lio paleen.
˜ ˜
bwinnin make, bwe maron eo
˜ ˜ ˜ ˜ 12 Ak nan ro jet, ij ba naan
epad ippan leo paleen. Ejja ain- ˜
˜ kein, aet na im ejjab Irooj:
dein lok ˜ ˜ ˜
 wot, ejje lok  an leo ma- E lanne jabdewot em maan  ej
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ron ioon anbwinnin make, juon ruttomak botab kora eo
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
bwe maron eo epad ippan lio paleen ejjab, ijoke lio ekonaan 
˜ ˜ ˜ ˜
paleen. 5 Komwin  jab kojek- wot mour ippan, innem leo
˜ ˜
do on  aikuj ko an doon, ijello-
˜ ˜
 en jab etal jane. 13 Im e lan-
kun wot iien ko em oj amiro ji- ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ne jabdewot kora ej juon rut-
mor erra kaki konke en wor ˜ ˜ ˜
˜ ˜ tomak botab leo paleen ejjab,
iien amiro jar. Botab alikin ˜ ˜
˜ ijoke leo ekonaan  wot mour ip-
men in, komiro en kom man  ˜ ˜
˜ pan, innem lio en jab etal jane.
˜
amiro iien ippan doon bwe
˜ 14 Unin ej konke leo me ej-
Setan en jab kapo kom kon ami ˜ ˜ ˜ ˜
˜ jab ruttomak eokkwojarjar kon
jaje irooj ioon konaan  ko ami ˜ ˜
˜ wot lio paleen, im lio me ej-
make. 6 Ij baj kwa lok ˜ ˜ ˜ ˜
 wot ta jab ruttomak eokkw ˜ ojarjar kon
˜ ˜ ˜ ˜
ko kom maron kom mani,  ijoke wot leo paleen. Ne en kar jab
ejjab kakien men kein. 7 Ilo ˜
˜ aindein, ajri ro nejimi reban
mool,
 ikonaan  bwe aolep armej ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ kar kwojarjar, botab renaaj kar
˜ ˜
ren kar ainwot na. Botab, kaj-
˜ ettoon. 15 Ijoke, e lanne eo ej-
jojo ewor aer make menin le- ˜ ˜
˜ jab ruttomak ej ˜ pepe in etal,1
tok jan Anij, im men kein reok- ˜
˜ innem en etal. Ne ej wa lok  wa-
tak jan doon. ˜
ween in, ejjab menin aikuj nan
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
8 Ak kiio nan ro ejje lok  pa- an em maan  ak kora eo me ej
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
leer im kora ro emej lomaro  ruttomak padwot ippan eo pa-
˜ ˜ ˜
paleer, ij ba nan er bwe em-  leen. Anij ej lewaj aenom man 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
man lok  ne rej make iaaer ain- nan kom.  16 Kora ran,  komij 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
wot na. 9 Botab e lanne rejaje jab je la ke bwe kom maron lo- 
˜ ˜ ˜ ˜
irooj ioon konaan  ko aer make, mo oren  lomaro  paleemi? Ak lo-
˜ ˜
innem ren mare  konke em man-  mara  n,  komij  jab je la ke bwe
˜ ˜ ˜ ˜
lok ne rej mare  jan ne eurur kom maron lom  o oren  limaro 
˜ ˜
konaan  ˜ ko aer. paleemi?
˜
10 Nan ro em oj aer mare,  17 Kajjojo armej en mour
˜ ˜ ˜
ij lewaj naanin kakapilok kein, ekkar nan men ko em oj an
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ijoke rejjab itok jan na botab Jeova1 li lok  nane im ilo wa-
˜ ˜ ˜ ˜
rej jan Irooj. Juon kora en jab ween eo ear pad ie ke Anij
˜ ˜ ˜ ˜
etal1 jan leo paleen. 11 Ak ear kuri. Ij jiron aolep eklejia
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
e lanne lio ej etal1 jan leo pa- ko bwe ren loore naanin tol in.
˜ ˜ ˜ ˜
leen, en jab bar paleek juon, ne 18 Ewor ke jabdewot em maan 
˜
7:10, 11, 15 1 Ak “jenolok.”
 7:17 1 Lale “Jeova” ilo Kome le le Ko.
1 KORINT 7:19-34 332
˜
em oj kadede an kar mwij  mwij1  raan kein. 27 Kwe ke juon em- 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ke Anij ear kuri? E lanne aet, maan
 eo ewor paleen? Bojrak
˜ ˜ ˜
en jab jo lok  an mwij  mwij.
 Ewor jan am pukot kilen am etal jan
˜ ˜ ˜
ke jabdewot em maan  ejjanin lio paleem.  Kwe ke juon em- 
˜ ˜ ˜
kar mwij  mwij  ke Anij ear kuri? maan
 eo ejje lok  paleen? Bojrak
˜ ˜ ˜ ˜
E lanne aet, en jab mwij  mwij.  jan am kappok paleem.  28 Ak
˜ ˜ ˜ ˜
19 Ejjab aorok mwij  mwij im ej- e lanne kwonaaj mare,  ejje lok 
˜ ˜ ˜
jab aorok jab mwij  mwij,
 men jerawiwi en kwoj kom mane,  im
˜ ˜ ˜ ˜
eo eaorok in ej pokake kien e lanne juon bojin ej mare,  ej-
˜ ˜
ko an Anij. 20 Aolep ren pad- je lok  jerawiwi en ej kom mane. 
˜ ˜ ˜ ˜
wot ilo waween eo rar pad ie Botab, ro rej mare  renaaj iioon
˜ ˜ ˜
ke Anij ear kur er. 21 Kwaar entaan ilo mour ko aer.1 Kon
˜ ˜ ˜
ke juon ri-komakoko  ilo iien eo men in, ij kajjion bobraik an
˜ ˜
Anij ear kur eok? Jab inepata wa lok  men in nan kom. 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kon men in, botab e lanne epe l-
˜ ˜ 29 Ro jeiu im jatu, ikonaan 
lok ˜
 juon ia l nan am anemkwoj, bar ba nan kom bwe ekadu
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kwon boke. 22 Jabdewot ri- iien kiio. Jan kiio im ilok,  em- 
ka looran Irooj im ear juon ri- ˜ ˜ ˜
˜ ˜ maan
 ro ewor paleer ren kom- 
komakoko  ilo iien eo kar kuri, ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ man ainwot ne ejje lok  paleer,
˜ ˜ ˜
ej kiio juon eo eanemkwoj im ej
˜ ˜ 30 ro rej jan ren kom man  ain-
an Irooj. Bareinwot, jabdewot ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜ wot ne rejjab jan, ro rej m on o-
eo ear anemkwoj ilo iien eo kar ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ n o ren kom man  ainwot ne rej-
kuri, ej kiio juon ri-komakoko  ˜ ˜ ˜
˜ jab m on on o, im ro rej wia ren
an Christ. 23 Em oj wiaik kom ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ kom man  ainwot ne ejjab mwe- 
kon juon on aan. Komwin
˜ ˜
 boj-
˜ ieer men ko rej wiaiki. 31 Im
rak jan ami ri-komakoko  nan ˜
˜ ˜ ro rej kojerbal men ko an la l in,
armej. 24 Ro jeiu im jatu, ao- ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ren kom man  ainwot ne rejjab
lep ren padwot ilo waween eo ˜ ˜
˜ ˜ lukkuun kojerbali, konke men
rar pad ie imaan  mejan Anij ke ko rej wa lok  ilo la l in rej ok-
˜ ˜
kar kur er. tak lok.  32 Ilo mool,  ikonaan 
˜ ˜
25 Ak kiio ikijjeen ro rej bo- bwe en ejje lok  ami inepata.
˜ ˜
jin,1 ejje lok  kien ippa jan Irooj, Em maan  eo ejje lok  paleen ej
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
botab ikonaan  baj kwa lok  wot lomnak1  kon men ko an Irooj,
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ao lomnak.  Bareinwot, konke konke ej lomnak  kon waween
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Irooj ear kwa lok  turiamo  nan an maron kabunburuon Irooj.
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
na, kom maron tomak naan 33 Botab em maan  eo em oj an
˜ ˜ ˜ ˜
kein ao. 26 Kon men in, ij mare
 ej lomnak1  kon men ko
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lomnak  em man  ne juon en pad- an la l in, konke ej lomnak  kon
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
wot ilo waween eo ej pad ie waween an maron kabunbu-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kiio, kon wot an lap apan ilo ruon lio paleen, 34 im men in
˜ ˜
7:18 1 Lale “Mwij
 mwij”
 ilo Kome le le Ko. 7:28 1 Kajin Grik, “entaan ko ilo kan-
˜ ˜
7:25 1 Ak “ro rejjanin mare.”
 niok.” 7:32, 33 1 Kajin Grik, “inepata.”
333 1 KORINT 7:35–8:7
˜ ˜ ˜ ˜
ekom man  an mad.  Bareinwot, tab, e lanne leo emej,1 innem
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kora eo ejje lok  paleen, ekoba kora eo emaron mareik  jabde-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
bojin eo, ej lomnak1  kon men wot eo ekonaan,  ijoke en ma- 
˜ ˜ ˜ ˜
ko an Irooj, konke ej lomnak
˜ ˜ ˜ ˜
 re wot ilo Irooj. 40 Botab ilo
kon waween an maron kwojar- ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ao lomnak  enaaj lap lok  an m o-
jar anbwinnin im lomnak2  ko ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ n on o ne ejjab bar mare.  Ij luk-
an. Botab, kora eo em oj an ma-  ˜ ˜ ˜
˜ ˜ kuun tomak bwe jetob kwojar-
re ej lomnak1  kon men ko an ˜
˜ ˜ ˜ jar1 eo an Anij ej bar pad ippa.
˜ ˜ ˜ ˜
8
la l in, konke ej lomnak  kon Ak kiio, ikijjeen m ona ko
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
an maron kabunburuon leo pa- em oj aji lok  nan ekjab ko:
˜
leen. 35 Ij ba men in nan ji- ˜
Jeje la bwe ewor je la lokje
˜ ˜
 n ip-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
pan kom,  ejjab bwe in kapan1 pad aolep. Je la lokje  n ej kom- 
˜ ˜ ˜ ˜
kom,  ak ej nan komak  ut kom man bwe juon en utiej boro,
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nan kom mane  men eo ejimwe  botab yokwe ej kalok. 2 E lan-
im bwe komwin  lukkuun le lok  ˜ ˜ ˜
˜ ne jabdewot ej lomnak  bwe
kom make nan Irooj im jab ˜ ˜ ˜
ewor an je la kon juon men, ilo
mad.  ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ mool
 ejjanin topar jonan eo en
36 Ak e lanne jabdewot eo ej- ˜
kar je la kake. 3 Botab e lanne
˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
janin palele ejjab maron dapij jabdewot ej yokwe Anij, innem
˜ ˜ ˜ ˜
konaan  eo an nan palele, im Anij eje la kajjien armej in.
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
e lanne em oj an e l la lok  jan iio ˜
˜ 4 Ak kiio ikijjeen an juon
ko an jodikdik,  innem enin men ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ kani m ona ko em oj aji lok  nan
eo en kom mane:  En kom mane  ˜
˜ ekjab ko, jeje la bwe ejje lok  tok-
men eo ekonaan,  ejjab jerawiwi ˜ ˜ ˜
˜ jan ekjab ko nan jidik, im ewor
men in. Kot lok  bwe armej in en ˜
˜ ˜ ˜ ˜ juon wot Anij im ebar ejje lok 
mare.  37 Botab e lanne em oj ˜ ˜ ˜
an juon pepe ilo buruon im ej
˜ ijellokun.  5 Mene elon men
˜ ˜
lo bwe ejjab menin aikuj nan an ko armej rej naetaer  anij, ilan
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
palele, im eje la irooj ioon ko- ak ila l, im mool  bwe elon “anij”
˜ ˜ ˜ ˜
naan  ko an im em oj an jek ilo
˜ im elon “irooj,” 6 botab nan
˜ ˜ ˜ ˜
buruon bwe eban mare,  enaaj koj, ewor juon wot Anij. E eo
˜ ˜ ˜
lap an jeraam man.  38 Barein- ej Jemadwoj ilan, im e eo ear
˜ ˜ ˜
wot, jabdewot eo ej mare,  enaaj koman  man  men otemjej, im jej
˜ ˜ ˜ ˜
lap an jeraam man.  Botab, eo mour nane. Bareinwot, ewor
˜
ejjab mare,  enaaj lap lok  an je- juon wot Irooj, Jesus Christ.
˜
raam man.  Ikijjeen e, kar koman  man  men
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
39 E lanne em oj an juon kora otemjej, im jej mour kon wot e.
˜ ˜ ˜ ˜
mare,  kien ej liape nan leo pa- 7 Ijoke ejjab aolep reje la
˜ ˜ ˜ ˜
leen toon wot an leo mour. Bo- men in. Botab jet armej, kon-
˜ ˜ ˜
ke rekon kabun nan ekjab ko,
7:34 1 Kajin Grik, “inepata.” 2 Naan
eo ilo kajin Grik ej pneuMma. Lale 7:39 1 Kajin Grik, “ekiki.” 7:40 1 Ak
˜ ˜ ˜ ˜
“PneuMma” ilo Kome le le Ko. 7:35 “kajoor.” Lale “Jetob kwojarjar” ilo Ko-
˜
1 Kajin Grik, “lukwoj.” me le le Ko.
1 KORINT 8:8–9:12 334
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ne rej kani m ona ko em oj katok im idaak ke? 5 Ta ejje lok  am
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kaki nan ekjab, rej lomnak  bwe jimwe  im maron nan bok kora
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
rej kabun nan ekjab, im ettoon ro paleem im rej ruttomak
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
boklokot ko aer kon an m oj- nan itoitak ippem, ainwot rijji-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
n o.  8 Botab m ona eban ˜ ke- lok ro jet im lomaro  jatin Irooj
˜ ˜ ˜ ˜
paak lok
˜ ˜ ˜
 koj nan Anij. Ne jejjab im Sipas1 ke? 6 Ta komro  wot
m ona, jejjab nana lok,  barein- Barnebas ejje lok  amro  jimwe 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
wot ne jej m ona, jejjab em man-  im maron nan bojrak jan amro 
lok.
 9 Ijoke, komwin  kanooj make kabwe aikuj ko amro  ke?
˜ ˜ ˜ ˜
kojparok bwe jimwe
˜ ˜ ˜ ˜
 im maron
˜ 7 Ewor ke ruttarinae  ej make
eo ami nan kaalot en jab ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ka lo- ˜ ko l la on aan an pad ilo tarinae?
˜ ˜

katipi ro rem ojn o.  10 Ne kwoj Ewor ke en ewor an jikin kallib
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
juon eo ewor an je la im jab- kureep im ejjab m ona jan leen?
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
dewot ej lo am m ona ilo juon Im ewor ke jabot en ejjab ma-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
im on kabun nan ekjab, ta men ron ebbok limen milik jan bwij-
˜
in eban kom man  bwe juon eo jin menninmour ko an?
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
em ojn o boklokot eo an en kiio 8 Ta men kein ij ba rej itok
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
peran in kani m ona ko em oj aji- jan lomnak  ko an armej ke?
˜ ˜ ˜
lok  nan ekjab ko ke? 11 Kon Kien eo ejjab bar kwa lok  kon
˜ ˜ ˜
men in, je la eo am ekom man  men kein ke? 9 Em oj je ilo
˜ ˜ ˜
bwe en jorraan eo jeim ak ja- Kien Moses im ba: “Kwon jab
˜ ˜ ˜ ˜
tum me em ojn o,  ˜ eo Christ lukwoj lo niin juon kau komaan 
ear mej kake. 12 Ne komij  je- ˜ ˜
e lanne ej jujuuri wiit ko.” Ta
rawiwi nae  ro jeimi im jati- Anij ej inepata kake kau ko-
˜
mi ilo waween in im kakinejnej maan
 ko ke? 10 Unin an kar
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
boklokot ko aer rem ojn o,  komij  ba men in ejjab kon koj ke? Kar
˜
jerawiwi nae  Christ. 13 Enin je men in kon wot koj, konke
˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
unin e lanne m ona ej ka lokatip eo ej kapidodo bwidej im eo ej
˜ ˜ ˜ ˜
eo jeiu ak jatu, innem iban bar kojenolok  wiit jan kilier erro ej
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
m ona kanniok nan jidik bwe in jerbal im reimaan  lok nan aer
˜ ˜ ˜ ˜
jab ka lokatip eo jeiu ak jatu. naaj bok leen.
˜
9 Ta ijjab anemkwoj ke? Ej-
˜
jab na rijjilok ke? Iar jab lo
˜ 11 E lanne komar jeor men
˜
ko jan Anij ibwiljimi, ebod ke
˜ ˜ ˜
˜
Jesus ad Irooj ke? Ejjab kom ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ nan ammim bok jipan jan kom
leen jerbal ko ao nan Irooj ke? ˜ ˜
˜ ˜ ˜ kon men ko komij aikuji ilo kan-
2 Mene ijjab juon rijjilok nan ˜
niok? 12 E lanne ewor an ar-
˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ro jet, botab na ij lukkuun rij- mej ro jet maron nan bok jipan
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jilok nan kom!  Komij  ainwot jan kom,  innem ejjab lap lok  am-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
juon kein koka l le nan kamool  mim maron bok jipan jan kom
˜ ˜ ˜ ˜
bwe na rijjilok an Irooj. ke? Ijoke komar jab kojerbal ji-
˜ ˜ ˜
3 Enin uwaak ko ao nan ro mwe im maron in, botab komar
˜ ˜ ˜
˜
rej ekajete eo: 4 Ta ejje lok 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
am jimwe  im maron nan m ona 9:5 1 At eo juon etan Piter.
335 1 KORINT 9:13-26
˜
kijenmej ilo men otemjej bwe 19 Me ne ijjab juon ri-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
komin jab kapan ennaan eo em-  komakoko  nan jabdewot, bo-
˜ ˜ ˜ ˜
man  kon Christ. 13 Komij  jab tab em oj ao kom man  bwe in
˜ ˜ ˜ ˜
je la ke bwe ro rej kom mani  jer- ri-komakoko  nan aolep, bwe in
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
bal ko rekkwojarjar rej m ona kate ˜ eo nan jipan elon armej.
˜
jan men ko ilo tampe l eo? Bar-
˜ ˜ 20 Nan ri-Ju ro, iar erom juon ˜
˜
einwot, komij  jab je la ke bwe ro ri-Ju bwe in jipan er. Nan
rej jerbal ilo lokatok eo aolep ˜
˜ ˜ ˜ ro rej pad iumwin  kien, iar
iien, rej bok aer koj jan loka- ˜
˜ erom juon eo ej pad iumwin 
tok eo? 14 Ilo ejja waween in ˜ ˜
˜ ˜ kien bwe in jipan er mene˜ ij-
˜
wot, Irooj ear jiron ro rej kwa-
˜ jab pad iumwin  kien. 21 Nan
lok  k on ennaan eo em man  bwe ˜
˜ ro rejjab pad iumwin  kien, iar
ren bok aer mour ikijjeen en- ˜
erom juon eo ejjab pad iu-
naan eo em man.  ˜
˜ mwin
 kien bwe in jipan er,
15 Botab iar jab kortok- ˜
˜ ˜ ˜ mene ilo mool  ij loor kien ko
jan jabdewot iaan menin jipan ˜
an Anij im ij ˜ pad iumwin  kien
˜
kein. Ikar jab je men kein bwe
˜ ˜ Christ. 22 Nan ro rem ojn o, 
en enin men eo komwin  kom-  ˜
˜ ˜ ˜ iar erom juon eo em ojn o bwe in
mane  nan na, konke enaaj kar ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ maron jipan er. Iar erom men
em man  lok  ne ij mej jan ao kot- ˜ ˜
˜ otemjej nan jabdewot armej
lok  bwe jabdewot en jo lok  ji- ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ bwe in kate eo jonan wot ao
˜ ˜
mwe 
˜
im maron eo ao nan kom-
˜ ˜ ˜ maron nan lom  o oren  er. 23 Ij
jaje! 16 E lanne ij kwa lok  kon ˜ ˜ ˜
kom man  men otemjej kon wot
ennaan eo em man,  innem ejje- ennaan eo em man  bwe in ma-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lok  unin ao komjaje konke ej ron in kwa loke  nan ro jet.
˜ ˜
menin aikuj bwe in kom mane  24 Komij  jab je la ke bwe ao-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jerbal in. Ilo mool,  e lap ao je- lep ruttor ro ilo juon iaekwoj
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
rata e lanne ijjab kwa lok  kon rej ettor, botab juon wot ej bok
˜ ˜ ˜ ˜
ennaan eo em man!  17 E lanne tub eo? Kon men in, komwin  et-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ij kom mane  jerbal in ilo m o- tor ilo waween eo enaaj kom- 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
n on o, innem ewor ao jinokjeej, man
 bwe komwin  maron bok
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ak e lanne ij kom mane  mene ej- tub eo. 25 Aolep ro rej jiae ilo
˜ ˜ ˜ ˜
jab itok jan konaan  e ao, jek- juon iien jiae1 rej kaarmejjeteik
˜ ˜
do on  ak inaaj kom mane  wot er make ilo men otemjej. Rej
˜ ˜ ˜ ˜
konke kar letoke eddo in nan kom mane  men in bwe ren bok
˜ ˜
na. 18 Innem ta jinokjeej eo juon kurawun eo emaron jor-
˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ao? Enin ej bwe ne ij kwa lok  raan lok  im jako. Ak koj, jej bok
˜ ˜ ˜ ˜
kon ennaan eo em man,  in kwa- juon kurawun eo ejjamin jako.
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
loke  ilo ejje lok  on aan. Ilo wa- 26 Kon men in, waween ao et-
˜ ˜ ˜ ˜
ween in, ijjab kojerbale jimwe  tor ejjab ainwot juon eo ejaje
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
im maron e ao nan kwa lok  kon ia eo ej jibadeke. Waween ao
˜
ennaan eo em man  ilo juon wa-
˜
ween ebod. 9:25 1 Ak “Aolep rukkure.”
1 KORINT 9:27–10:17 336
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ire ejjab ainwot juon eo ej bai- wot raan. 9 Jen jab malejjone
˜ ˜ ˜ ˜
ti koto. 27 Botab ij lukkuun Jeova,1 ainwot an jet iaaer kar
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
den loke1  anbwinnu im kom man  malejjone, innem jedpanit ko
˜ ˜ ˜ ˜
nane ainwot juon ri-komakoko,  rar itok im man  er. 10 Jen jab
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
bwe e lanne ijjab kom mane  men ellotaan, ainwot an jet iaaer
˜ ˜ ˜
in, Anij emaron jab bunburuon kar ellotaan, innem ri-kokkure1 
˜ ˜
ippa2 jekdo on  ne na ij juon eo eo ear man  er. 11 Men kein
˜ ˜ ˜ ˜
ej kwa lok  naan nan ro jet. rar wa lok  nan er rej ainwot jo-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
10 Ro jeiu im jatu, ikonaan
bwe komwin  je la bwe ao-
˜
˜
 nak nan koj, im kar jei nan kak-
˜ ˜
kol koj, ro rej mour ilo jem lok-
˜

lep ro jim maad  rar pad iumwin  in jukjukun pad in.
˜ ˜ ˜
kodo eo im er aolep rar kijoo- 12 Kon men in, eo ej lom-
ne loma  lo eo, 2 im aolepeer nak bwe ej jutak pen en ka-
˜ ˜
rar peptaij ke rar loore Moses nooj kojparok bwe en jab bun.
˜ ˜ 13 Menin kapo ko komij  iioo-
ilo tore eo rar pad iumwin  ˜
˜ ni rej bar wa lok  nan aolep ar-
kodo eo im kijoone loma  lo eo. ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
3 Rar aolep m ona ejja m ona mej. Botab Anij etiljek, im ejja-
˜
˜ ˜
eo wot jan Anij, 4 im er ao- min kot lok  bwe en wa lok
˜
 menin
˜
˜ ˜ ˜ kapo ko nan kom e lap lok  jan
lep rar ilimi ejja dan eo wot jan ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ jonan eo kom marone, ijoke ne
Anij. Rekon idaak jan deka eo ˜
˜ ˜ ewa lok  menin kapo, enaaj kom- 
jan Anij me ear loor er, im deka ˜
˜
eo ej me le lein1 Christ. 5 Bo- man  ia lan ami jo or  im jipan
˜ kom bwe komwin  kijenmej.
tab enanin aolepeer rar jab ka-
˜ ˜ ˜
bunburuon Anij, im rar mej ilo 14 Kon men in, kom ro re-
˜ ˜ ˜ ˜
ane jemaden.  jitonboro ippa, komwin  ko jan
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
6 Men kein rej jonak nan kabun nan ekjab. 15 Ij kono-
˜ ˜ ˜
koj bwe jen jab konaan  men no nan kom ro relo lokje  n,
 ko-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ko renaaj kokkure  koj, ainwot mwin  make etale im lale e lanne ˜
˜ ˜
aer kar konaan.  7 Komwin  ejimwe  me le le kein ao. 16 Ne
˜ ˜ ˜
jab oktak im erom ri-kabun jej idaak jan cup in kojeraam- 
˜ ˜ ˜ man  eo jej jare, ta jejjab koba-
nan ekjab, ainwot kar jet iaaer. ˜ ˜
˜ lok  ilo anbwinnin Christ ke? Ne
Em oj je: “Armej ro rar jijet ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ jej m ona jan bureet eo jej kor-
im m ona im idaak, im rar ju- ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜
tak im lem on on o.” 8 Barein- rajete nan elon m ottan, ta jejjab
˜
˜ ˜ ˜ ˜ koba lok  ilo anbwinnin Christ
wot, jen jab mourin lon,1 ain- ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ke? 17 Ewor juon wot bureet,
wot an jet iaaer kar lon.1 Kon ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ im mene jelon, botab jej juon
wot aer kar kom mane  men in, ˜ ˜ ˜
23,000 iaaer rar mej ilo juon wot anbwin, konke jej aolep
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
m ona jan juon wot bureet.
9:27 1 Ak “kaje; lukkuun katakini.”
˜ ˜ ˜
2 Ak “emaron jo l ok
 e o.” 10:4 1 Ak 10:9 1 Lale “Jeova” ilo Kome le le Ko.
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
“deka eo kar.” 10:8 1 Lale “L on” ilo 10:10 1 Men in emaron jiton lok
 nan en-
˜
Kome le le Ko. je l an Anij.
337 1 KORINT 10:18–11:2
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
18 L omnak ot, 26 konke “an Jeova1 la l in
 m ok kon ri-Israel
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ro: Ta, ro rej m ona jan men- im men otemjej ie.” 27 E lanne
˜ ˜ ˜
in katok ko rejjab bar bok ku- juon eo ejjab pad ilo tomak ej
˜ ˜ ˜ ˜
naaer
 im kabun nan Anij ilo lo-
kur lok  kom im kom konaan  et-
˜ ˜ ˜ ˜
katok eo ke? 19 Innem ta in al, komwin  m ona jabdewot men
˜ ˜
ij kajjion ba? Me le lein ke bwe ko rej likut imaami,  im ejjab
˜ ˜ ˜ ˜
ewor tokjan men ko rej aji lok menin aikuj nan kom man   kaj-
˜ ˜ ˜ ˜
nan juon ekjab ak bwe ewor jitok bwe en em man  ami bok-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
tokjan ekjab? 20 Ejjab. Men lokot. 28 Botab e lanne juon
˜
eo ij ba in ej bwe men ko ri- ej ba nan kom,  “Kar katok
˜ ˜
aelon ko rej katok kaki, rej ka- kake men in,” innem komwin 
˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
tok kaki nan jetob ko rettoon1 jab m ona kon wot armej eo
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
im jab nan Anij, im ijjab konaan im kon wot boklokot. 29 Ijjab 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
bwe komwin  koba lok
konnaan kon boklokot eo ami  ippan je-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
tob ko rettoon. 21 Kwojjab make, botab ij konnaan kon
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
maron idaak jan cup eo an boklokot eo an armej eo juon. ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Jeova1 im bareinwot jan cup eo Etke in kojerbal anemkwoj e ao
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
an jetob ko rettoon, im kwojjab e lanne boklokot eo an bar juon
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
maron m ona jan “tebo l eo an enaaj ekajete eo? 30 E lanne ij ˜ ˜ ˜
Jeova”1 im bareinwot jan tebo l ˜
kam moolol
˜  Anij kon men eo
eo an jetob ko rettoon. 22 Ta ˜ ˜
kijo, ij aikuj ke wonmaan
˜ ˜  lok 
‘jej kajjion kom man ˜  bwe Jeova1 ˜ ˜ ˜
wot im kane mene ro jet rej ko-
en ebbanban ke’? Ta jekajoor- ˜ ˜ ˜ ˜
˜ nanaik eo kon men eo em oj ao
lok  jane ke? kam moolol  Anij kake?
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
23 Emalim nan kom mane 31 Kon men in, ne komij  
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
aolep men, botab ejjab ao- m ona ak idaak ak kom man  jab-
˜ ˜ ˜ ˜
lep men rem man. dewot men, komwin  Emalim nan  kom man 
˜ ˜ ˜
kom mane  aolep men, botab ej-
men otemjej nan aiboojoj eo ˜ ˜
jab aolep men rej menin koka- an Anij. 32 Komwin
˜ ˜  kojparok
joor. 24 Koj kajjojo jen won- ˜
bwe komwin ˜ 
˜ jab ka lokatipi ri-
maan  lok  wot im kom mani
Ju ro im ri-Grik ro im eklejia  men
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ko renaaj boktok tokjan ko nan eo an Anij, 33 ainwot ao kaj-
˜ ˜
ro jet, im jab nan koj make. ˜ ˜ ˜
jion kabunburuon aolep armej ˜ ˜ ˜ ˜
25 Komwin  m ona jabdewot ˜
ilo men otemjej ij kom mani.  Ij-
men rej wiakake ilo jikin wia ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜ jab lomnak  kon waween ao bok
kanniok ko, im ejjab men- ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
tokjan, botab ij lomnak
˜ ˜ ˜  kon wa-
in aikuj nan kom man  ˜ ˜
kajjitok ˜ ˜
ween an elon naaj bok tokjan, ˜ ˜
bwe en em man  ami boklok- ˜ ˜
bwe ren maron bok lom  o or. 
˜ ˜ ˜
10:20 1 Naan eo ilo kajin Grik ej
˜ ˜
dai·moMni·on, ej jiton lok
˜
 nan enje l ro
Komwin
˜
wot ao anoke Christ.
˜

˜ 11
anoke na, ain-
˜
˜
renana. 10:21, 22, 26 1 Lale “Jeova” 2 Ij nobar kom konke komij 
˜ ˜
ilo Kome le le Ko. keememej na ilo men otemjej
1 KORINT 11:3-21 338
im komij  kanooj loor men ko1
em maan  im em maan  ˜ ejjab je-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
iar katakin kom kaki. 3 Bo- nolok  jan kora. 12 Ainwot an
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
tab ikonaan  kar kora itok jan em maan,
bwe komwin  je la  ain-
˜ ˜ ˜
bwe boran jabdewot em maan dein bareinwot em maan   ear lo-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ej Christ, im boran kora ej em- taktok jan kora. Mene aindein, 
˜ ˜
maan, ak men otemjej rej itok jan
im boran Christ ej Anij.
˜
Anij. 13 Komwin
4 Jabdewot em maan  eo ej kal-  make etale
˜ ˜
˜
men in: Ekkar ke bwe juon kora ˜
bubuuk boran ne ej jar ak kwa- ˜ ˜
en jar nan Anij ne ejjab kalbu- ˜
lok kanaan ko, ej kajook bo- ˜ ˜
˜
buuk boran? 14 Waween kar ˜ ˜ ˜
ran.1 5 Botab jabdewot kora ˜
koman  man  ˜ ˜
armej ejjab katakin
eo ejjab kalbubuuk boran ne ej
jar ak kwa lok kom ke bwe ej juon menin kaj-
 kanaan ko, ej ka-
˜ ˜ ˜ ˜
jook boran,1 konke ejje lok jookok ne eaetok boran juon  ok-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
takin kora in jan juon kora eo em maan,  15 botab nan juon
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
em oj pi lo le boran. 6 E lanne kora, ej juon men ej boktok ai-
˜ ˜
˜ ˜ boojoj nane ne eaetok koo lan ˜
juon kora ejjab kalbubuuk bo- ˜ ˜
boran? Unin ej konke kar le lok ˜ 
ran, ej aikuj mwijit  ˜koo lan bo-
˜ ˜ ˜
koo lan boran im jab juon kein
ran, botab e lanne ej juon men- ˜ ˜
˜
kalbubu. 16 Ijoke e lanne jab- ˜ ˜
in kajjookok nan an juon kora ˜ ˜ ˜ ˜
dewot ekonaan ˜  ˜
akwaal bwe jen
mwijit
 koo lan boran ak pi lo l,
loori manit  ko jet, eokwe ejje- ˜
innem ej aikuj kalbubuuk bo-
ran. lok  bar ammim manit,  im ebar
7 Juon em maan ejje lok  an eklejia ko an Anij.
 ejjab ai-
˜ ˜ ˜
kuj kalbubuuk boran konke 17 Ilo ao kwa lok  naanin ji-
˜ ˜ ˜ ˜
ej nemameen Anij im ej kwa- ron kein, ijjab nobar kom kon-
˜ ˜
lok  ke kom
aiboojoj an Anij, botab lak kweilok  ippan
˜ ˜ ˜
kora ej kwa lok doon, ejjab em man  aiboojoj an  lok  nan
˜ ˜
em maan.  kom botab ej nana lok
8 Bwe em maan  ear  wot.
˜ ˜
jab itok jan kora, botab kora 18 Moktata,
˜  ˜ ˜ ˜ ij ron bwe ne ko- ˜ ˜
˜ ˜ ˜
ear itok jan em maan. mij  kweilok   ippan doon ain-
9 Bar-
˜ ˜ ˜ ˜
einwot, kar jab koman wot juon eklejia, ewor jepel  man  em- 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
maan  boro ibwiljimi, im ewor ao lom-
kon wot kora, botab kar
koman
˜
 man  nak  ˜ ˜
bwe emool
kora kon wot em-
˜  ˜ men in. 19 Ilo 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
maan. mool, 
10 Enin unin juon kora enaaj wor ro rej kom man 
˜ ˜ ˜
ej aikuj kalbubuuk boran kon- aer make kumi ibwiljimi, konke
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ke ej ainwot juon koka l len an ilo waween in en alikkar won
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kottaik e nan eo ej boran, im ro Anij˜ ebunburuon ippaer.
˜
bareinwot kon enje l ran.
˜ 20 Ne komij
˜ 
 kweilok  ippan
11 Ijoke ilo laajrak eo an doon ilo juon jikin, komij  jab
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Irooj, kora ejjab jenolok kweilok  lok  bwe komwin  jan  m ona
˜ ˜
ilo Kojota eo an Irooj. 21 Kon-
˜ ˜ ˜ ˜
11:2 1 Kajin Grik, “manit
 ko.” 11:4, 5 ke mokta
 jan an jino iien m  o n a,
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
1 Ak “eo ej boran.” kajjojo iaami ej kani m ona ko
339 1 KORINT 11:22–12:3
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kijen mokta.  Enin unin jet iaa- dewot eo ej m ona ak idaak ilo
˜ ˜ ˜
mi rekwole ak bar jet rekadek. an jab kile jonan aorokin me-
˜ ˜ ˜
22 Ta ejje lok  im omi make nan le lein anbwinnin Irooj, ej liaa-
˜ ˜ ˜ ˜
ami m ona im idaak ie ke? Ke ta, ke lok  e make nan ekajet ilo an
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
komij  kajjion kajejtokjan eklejia m ona im idaak. 30 Enin unin
˜ ˜ ˜ ˜
eo an Anij im kajook ro ejje lok  elon iaami rem ojn o im nanin-
˜ ˜ ˜ ˜
jabdewot men ippaer ke? Inaaj mej, im ebar lon iaami remej.1
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ba ta nan kom?  Ij aikuj ke no- 31 Botab e lanne jej etale koj
˜ ˜ ˜ ˜
bar kom?  Iban nobar kom kon make bwe jen je la jepad ia, je-
˜ ˜
men in. ban bok ekajet. 32 Ijoke e lan-
˜ ˜ ˜ ˜
23 Iar bok jan Irooj men eo ne jej bok ekajet, Jeova1 ej
˜ ˜
˜ kajimwe  koj. Ilo waween in,
ij bareinwot katakin kom kake, ˜ ˜
˜ ˜ ˜ eban liaake lok  koj ippan la l in.
enin ej bwe ilo bonon eo rar ˜ ˜ ˜
pojakin ketake Irooj Jesus, ear 33 Kon men in, ro jeiu im jatu,
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
bok juon bureet 24 im alikin ne komij  kweilok  ippan doon
˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ bwe komwin  m ona ilo iien ko-
an kam moolol  Anij, ear korra- ˜
˜ ˜ ˜ ˜ jota in, komwin  kottare doon.
jete nan elon m ottan im ba: ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ 34 E lanne jabdewot ekwole, en
“Men in ej kokkar kon anbwin- ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ m ona ilo mweo  im on, konke
nu, eo inaaj katok kake kon
˜ ˜ iien ami kweilok  en jab oktak
kom.  Komwin  wonmaan  lok wot ˜
˜ im iien ekajet. Ak kiio ikijjeen
im kom mane  men in ilo eme- ˜
˜ ˜
mej eo.” 25 Ear bar kom mane  men ko jet, inaaj kajimwi
˜
 ne
˜ ˜ ˜ itopar waj jene. 
ejja men in wot kon cup eo ali-
˜ ˜ ˜
kin wot aer kojota, ear ba:
“Cup in ej kokkar kon bujen eo
˜ ˜ ˜ ˜
˜
˜ ˜
˜ 12 Ak kiio ikijjeen menin le-
tok ko jan Anij, ro jeiu
˜
˜
˜
˜
ekaal, eo botoktoku ej kapene. im jatu ijjab konaan  bwe ko-
˜ ˜ ˜
Komwin  wonmaan  lok  wot im mwin  jaje kaki. 2 Kom je la
˜ ˜
kom mane  men in ilo ememej bwe ilo tore ko ke komar  armej
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
eo iien otemjej komij  idaake.” in aelon ko,1 komar  kabun nan
˜ ˜ ˜ ˜
26 Iien otemjej komij  m ona bu- ekjab ko ejje lok
˜
 ainikieer im
˜
˜ kot lok
reet in im idaak jan cup in, ko-  bwe ren tolpilouk kom, 
˜ im komar  loor er ilo men otem-
mij kwa lok  kon mej eo an Irooj, ˜ ˜
mae iien enaaj itok. jej rej tol lok  kom nani. 3 Ak
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
27 Kon men in, jabdewot eo kiio ikonaan  bwe komwin 
˜
je la
˜ ˜ ˜ ˜ bwe ejje lok  juon eo ej konono
ej m ona bureet in ak idaak ˜ ˜
˜ ˜ ikijjeen jetob kwojarjar1 eo an
jan cup eo an Irooj botab
˜ ˜ ˜ ˜ Anij enaaj ba: “Elia Jesus!” im
ejjab tollok  un, enaaj wor ruon
˜ ˜ ˜ ˜
nae
 anbwinnin im botoktok- ˜ ˜ ˜
11:30 1 Men in ej jiton lok  nan mej ilo
in Irooj. 28 Moktata,  juon ar- ˜
tomak. 11:32 1 Lale “Jeova” ilo Ko-
˜
˜
mej ej aikuj etale buruon make me le le Ko. 12:2 1 Me le lein, ilo iien eo
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nan lale e lanne ej tollok  un, in- rejjanin kar ruttomak. 12:3 1 Ak “ka-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nem ej kab naaj m ona bureet joor.” Lale “Jetob kwojarjar” ilo Kome-
˜
im idaak jan cup eo. 29 Jab- le le Ko.
1 KORINT 12:4-22 340
˜ ˜ ˜
ejje lok  juon emaron ba: “Jesus je maron kein nan kajjojo armej
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ej Irooj!” e lanne ejjab kon jetob ekkar nan konaan  eo an.
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kwojarjar.1 12 Mene ewor juon wot an-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
4 Elon kain menin letok ko, bwin, botab elon m ottan ko ie,
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
botab ewor juon wot jetob im mene elon m ottan ko, ijoke
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kwojarjar.1 5 Elon kain jerbal, aolepeer rej ˜ m  ottan juon wot
˜ ˜ ˜ ˜
botab ewor juon wot Irooj. anbwin. Aindein bar Christ.
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
6 Elon kain mak  utkut ko, bo- 13 Koj aolep jaar peptaij kon
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
tab ewor juon wot Anij im ej juon wot jetob kwojarjar3 bwe
˜ ˜ ˜ ˜
komaron aolep armej bwe ren jen erom juon wot anbwin
˜ ˜ ˜ ˜
kom mani  men kein. 7 Jipan mene koj ri-Ju ak ri-Grik, ri-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
eo jan jetob kwojarjar1 ej alik- komakoko  ak ri-anemkwoj, im
˜ ˜ ˜ ˜
kar ilo armej otemjej, im Anij ej koj aolep jaar bok jetob kwo-
˜
letoke bwe aolep ren bok tok- jarjar3 in.
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jan. 8 Jetob kwojarjar1 ej ko- 14 Juon anbwin ej ejaakin
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
maron juon armej bwe en ko- elon m ottan ko, im ejjab ejaa-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nono2 ilo malotlot, im ejja jetob
˜ ˜ ˜ ˜ kin juon wot m ottan. 15 Mene
kwojarjar3 in wot ej komaron ˜ ˜
˜ ne eo emaron kar ba, “Konke
bar juon bwe en konono ilo je- ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ejjab na pa, ijjab m ottan an-
la lokje   9 Ejja jetob kwojar-
n. ˜
˜ ˜ ˜ bwin in,” jekdo on  ak ej m ottan
˜ ˜ ˜
jar3 in wot ej le lok  tomak nan
˜ ˜ wot anbwin eo. 16 Im mene
bar juon, im ejja jetob kwojar- ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ lojil
 ni eo emaron kar ba, “Kon-
jar3 in wot ej komaron bar juon ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ke ejjab na maj, ijjab m ottan an-
bwe en komour ro jet, 10 im ˜
˜ ˜ bwin in,” jekdo on  ak ej m ottan
˜ ˜ ˜ ˜
ej komaron bar juon bwe en
˜ ˜ ˜ ˜ wot anbwin eo. 17 E lanne ao-
kom man  menin bwilon, im nan ˜ ˜
˜ ˜ lepen anbwin eo enaaj kar maj,
bar juon ej le lok  maron eo nan ˜ ˜ ˜
˜ ekojkan an naaj maron ronja-
kwa lok  kanaan ko. Ak nan bar ˜ ˜ ˜
˜ ke? Ak e lanne aolepen anbwin
juon ej le lok  maron eo bwe ˜ ˜
˜ ˜ eo enaaj kar lojil  ni, ekojkan
˜ ˜ ˜
en etale e lanne juon ennaan ej
˜ ˜ an naaj maron kaatet? 18 Ijo-
itok jan Anij, im nan bar juon ej ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ke em oj an Anij karoke kajjo-
le lok  maron eo nan konono kon ˜ ˜
˜ jo iaan m ottan ko ilo anbwin eo
lo ko,1 im nan bar juon ej le lok  ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ekkar nan konaan  eo an.
˜ ˜
maron eo nan ukok nan juon eo
˜ ˜ 19 E lanne aolep ren kar
ej konono kon lo ko. 11 Aolep ˜ ˜ ˜
˜ ˜ juon wot m ottan, innem epad
˜ ˜ ˜
maron kein rej itok jan ejja je-
˜ ˜ ˜ ia anbwin eo? 20 Botab mene
tob kwojarjar3 in wot, im ej aje- ˜ ˜ ˜ ˜
elon m ottan ko, ak juon wot
˜ ˜
anbwin. 21 Maj eo ejjab ma-
12:3, 4, 7, 8 1 Ak “kajoor eo an Anij.” ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ron ba nan pa eo, “Ijjab aikuji
Lale “Jetob kwojarjar” ilo Kome le le Ko. ˜
12:8 2 Ak “kwa lok juon ennaan.” 12:8, eok,” im bar eo ejjab maron
˜ ˜ ˜
9, 11, 13 3 Ak “kajoor.” Lale “Jetob kwo- ba nan ne eo, “Ijjab aikuji eok.”
˜ ˜ ˜ ˜
jarjar” ilo Kome le le Ko. 12:10 1 Ak “ilo 22 Ewor m ottan ko ilo anbwin
˜ ˜
kajin ko jet.” eo me jemaron lomnak  bwe
341 1 KORINT 12:23–13:7
˜ ˜ ˜
rem ojn o,  botab ilo mool  rao- bwe komwin  bok1 menin letok
˜ ˜ ˜ ˜
rok, 23 im m ottan ko ilo an- ko re l lap lok.  Botab inaaj kwa-
˜ ˜
bwin me jej lomnak  bwe edik lok  nan kom juon men em man- 
˜
tokjaer, e lap lok  ad kautieji. lok. 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Kon men in, m ottan kein me
rejjab kanooj em man
˜
 ippad,
˜
˜
13 E lanne ij konono kajin1
ko an armej im an enje l
e lap lok  ad kaoroki, 24 botab ran ak ejje lok  yokwe ippa, inaaj
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
m ottan ko ilo anbwin me rai- ainwot ainikien pee l ak tanna-
˜ ˜ ˜
boojoj rejjab aikuj jabdewot lokin  juon cymbal.2 2 E lanne
men. Mekarta, Anij ear ejaake ˜
˜ kar letok maron eo bwe in ka-
anbwin eo im e lap lok  an le lok  ˜
˜ ˜ naan im ime le le kon aolep men
kautiej nan m ottan ko edik ad ˜
ko rettino im rekkwojarjar an
kautieji, 25 bwe en ejje lok  je- ˜
˜ ˜ Anij im kar letok aolep je la lok- 
pel ilo anbwin eo, botab bwe ˜ ˜
˜ jen,  im e lanne elukkuun kajoor
aolep m ottan ko ren lale doon. ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ tomak e ao nan jonan eo ima-
26 E lanne juon iaan m ottan ko ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ron komak  ut to l ko, ak ejje lok 
ilo anbwin eo ej entaan, aolep yokwe ippa, innem ejje lok  tok-
˜ ˜ ˜ ˜
m ottan ko jet rej bar entaan ip-
˜ ˜ ˜ ˜ ja.1 3 E lanne ij wiakake aolep
pan. Ak e lanne juon iaan m ot- ˜ ˜
˜ ˜ ˜ men ko mwei  o bwe in maron
tan ko ilo anbwin eo ej bok no- ˜ ˜
˜ naajdik ro jet, im e lanne ij le-
bar, aolep m ottan ko jet rej ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ lok mour e ao1 bwe in maron
m on on o ippan. ˜ ˜ ˜
komjaje kake, botab ejje lok  yo-
˜ ˜ ˜
27 Kiio kom aolep komij  an- kwe ippa, innem ejje lok  tokjan
bwinnin Christ, im kajjojo iaa- aolep men kein.
˜ ˜ ˜
mi ej m ottan ko ilo anbwinnin. 4 Yokwe ej meanwod1 im
28 Anij ear le lok  eddo ko kaj- jouj. Yokwe ejjab ebbanban. Ej-
˜ ˜ ˜ ˜
jojo nan ro ilo eklejia eo: mok-  jab komjaje, ejjab utiej boro,
˜ ˜
tata, rijjilok; kein karuo, ri- 5 ejjab kom mani  men ko rejek-
˜ ˜ ˜
kanaan; kein kajilu, ri-katakin; kar,1 ejjab lomnak  wot kon e
˜ ˜
innem ro rej kom man  menin make, im ejjab m okaj an illu.
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kabwilonlon ko; ro rej komo- Yokwe ejjab bwini2 bod ko an
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ur ro jet; ro rej kom mani  jer- ro jet. 6 Ejjab m on on o kon
˜ ˜ ˜
bal ko nan jipan ro jet; ro reje- men ko rejjab jimwe,  botab
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
la tol; im ro rej konono kon lo ej m on on o kake mool.  7 Ejjab
˜
ko. 29 Er aolep rej ke rijjilok? ebbeer ilo men otemjej, ej
Er aolep rej ke ri-kanaan? Er ˜ ˜
aolep rej ke ri-katakin? Er ao- 12:31 1 Ak “Komwin
 wonmaan  lok
 wot
˜ im kanooj pukote.” 13:1 1 Kajin Grik,
lep rej ke kom man  menin ka- ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ “lo.” 2 Juon kein kojanjan edoulul im
bwilonlon ko? 30 Er aolep rej ˜
e lap ainikien ne rej keitaake ippan
˜
˜ ˜
ke komour ro jet? Er aolep rej bar juon. 13:2 1 Ak “na armej waan.”
˜ ˜ ˜ ˜
ke konono kon lo ko? Er ao- 13:3 1 Kajin Grik, “le lok anbwinnu.”
lep rej ke ri-ukok? 31 Komwin  13:4 1 Ak “kijenmej.” 13:5 1 Ak “ejjab
˜ ˜ ˜
wonmaan  lok wot im kate kom nana nan ro jet.” 2 Ak “keememej.”
1 KORINT 13:8–14:9 342
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
tomak men otemjej, ej kojat- armej, botab ej konono nan
˜ ˜
dikdik ilo men otemjej, im ej ki- Anij konke ejje lok  en ej ronja-
˜
jenmej ilo men otemjej. ke ta ko ej ba. Ej konono ikij-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
8 Yokwe ejjamin likjab.1 Bo- jeen jetob kwojarjar1 kon men
˜
˜ ˜ ˜
tab e lanne kar letok maron ko rettino im rekkwojarjar.
˜ ˜
nan kanaan, enaaj jako, im 3 Botab, eo ej kwa lok  kanaan
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
e lanne ewor maron nan kono- ko ej kokajoor im rojan im kae-
˜ ˜ ˜
no kon lo ko,2 enaaj jem-  nom man  ro jet kon naan ko
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lok,
 im e lanne ewor je la lok-  an. 4 Eo ej konono kon lo ko
˜ ˜
jen,  enaaj jako. 9 Ilo mool,  ej kokajoor e make, botab
˜ ˜
ejjab likiio je la lokje  n ko ip- eo ej kwa lok  kanaan ko ej ko-
˜ ˜
pad, im kanaan ko ad rejjab li- kajoor juon eklejia. 5 Ikonaan 
˜ ˜ ˜ ˜
kiio. 10 Botab ne eitok men bwe komwin  aolep konono kon
˜ ˜ ˜
eo elikiio, innem men eo ej- lo ko, botab e lap lok  ao konaan 
jab likiio enaaj jako. 11 Ke iar bwe komwin  kwa lok  kanaan ko.
˜ ˜ ˜ ˜
juon ajri, ikon konnaan ainwot Ilo mool,  eo ej kwa lok  kanaan
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ajri, lomnak  ainwot ajri, im ko l- ko e lap lok  tokjan jan eo ej ko-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
man lokje  n ainwot ajri. Ak kiio nono kon lo ko. Unin ej konke
˜ ˜ ˜ ˜
ke ij juon em maan,  em oj ao e lanne ejje lok  en ej ukok, ro ilo
˜ ˜ ˜
julok  aolep waween ko an ajri. eklejia reban bok naanin koka-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
12 Men ko jej loi kiio rej ain- joor. 6 Ro jeiu im jatu, e lanne
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
wot men ko jej loi ilo juon ki- ij iwoj kiio im konono nan kom
˜ ˜ ˜ ˜
laaj etab, botab ilo naaj tore kon lo ko, kom naaj ke bok tok-
˜ ˜ ˜
en,  enaaj lukkuun alikkar ad jan e lanne ijjab kwa lok  naan ko
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
loi kon mejad. Ilo tore in, jo- jan Anij, ak naanin je la lokje  n, 
˜ ˜ ˜ ˜
nan je la eo ao ejjab likiio, bo- ak kanaan ko, ak naanin ka-
˜ ˜
tab enaaj likiio ilo tore en,  ain- tak ko?
˜ ˜ ˜ ˜
wot an Anij lukkuun je la kon
˜ 7 Ejje lok  oktak men in jan
na. 13 Ijoke, men kein jilu re- ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ kein kojanjan ko ainwot flute
naaj padwot: tomak, kojatdik- ˜ ˜ ˜
˜ im arp. E lanne juon ej ko-
dik, im yokwe; botab men eo ˜
˜ jan flute eo ak arp eo im juon
e laptata an aorok iaaer ej yo- ˜ ˜
wot ton in ainikieer, ewi wa-
kwe. ˜ ˜
ween ad naaj je la ta eo rej ko-
˜ ˜ ˜
14 ˜
Komwin
˜
botab komwin

˜ ˜
jibadek yokwe,
 wonmaan-
˜

jane? 8 Im e lanne ejjab luk-
kuun alikkar ainikien jilel eo,
˜ ˜ ˜
lok  w ot im k ott opar1 menin le- won enaaj koppojak nan tari-
˜ ˜ ˜ ˜
tok ko jan Anij, e laptata maron nae?
 9 Ejja aindein lok  wot,
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
eo nan kanaan. 2 Eo ej kono- e lanne kwoj konono kon lo
˜
˜ ˜ ˜ ko ijellokun  am kojerbal naan
no kon lo ko, ejjab konono nan
˜ ko epidodo me le le kaki, ewi
13:8 1 Ak “jako.” 2 Me le lein, konono
˜ ˜ ˜ ˜
ilo kajin ko jet ilo kabwilonlon. 14:1 14:2 1 Ak “kajoor eo an Anij.” Lale “Je-
˜ ˜ ˜
1 Ak “kanooj kappukot.” tob kwojarjar” ilo Kome le le Ko.
343 1 KORINT 14:10-24
˜ ˜ ˜
waween an naaj ro jet me- kin am jar, e lanne ejjab me le-
˜ ˜ ˜
le le ta ko kwoj ba? Ilo mool,  le ta ko kwoj konnaan kaki?
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
enaaj ainwot ne kwoj konnaan 17 Mool  bwe em man  am jar im
˜ ˜ ˜ ˜
nan mejatoto. 10 Elon kain kam moolol,  botab men in ej-
˜ ˜
kajin ilo la l in, botab aolep ka- jab kokajoor lok  armej eo juon.
˜ ˜
jin kein armej remaron me le- 18 Ij kam moolol  Anij bwe ij ko-
˜ ˜ ˜ ˜
le kaki. 11 E lanne ijjab me le- nono kon lo ko e lap lok  jan kom
˜ ˜ ˜ ˜
le kon naan ko juon armej ej aolep. 19 Botab, ne ij pad ilo
˜ ˜ ˜
ba, innem inaaj ainwot juon ru- juon eklejia, em man  lok  ippa ne
˜ ˜ ˜ ˜
wamaejet nan eo ej konono, im ij kwa lok  lalem wudin naan me
˜ ˜ ˜ ˜
eo ej konono enaaj ainwot juon armej remaron me le le kaki bwe
˜ ˜ ˜ ˜
ruwamaejet nan na. 12 Enaaj in maron katakin ro jet,1 ijello- 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
aindein nan bar kom.  Konke kun ao konono kon lo ko im ko-
˜ ˜
kom lukkuun konaan  bok men- jerbal 10,000 naan.
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
in letok ko jan jetob kwojarjar,1 20 Ro jeiu im jatu, komwin 
˜ ˜ ˜
komwin  kate kom bwe en lap- jab ajri ilo ko lman lokje  n,
 bo-
˜ ˜ ˜
lok  menin letok ko renaaj ko- tab komwin  ajri ne ej itok nan
˜
kajoor eklejia eo. men ko renana, im komwin  rut-
˜ ˜ ˜ ˜
13 Kon men in, eo ej kono- to ilo ko lman lokje  n.  21 Kar je
˜
no kon lo ko en jar bwe en ma- ilo Kien eo: “Jeova1 ej ba, ‘Inaaj
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ron je la kilen ukoti me le le ko konono nan armej rein kon ka-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ej ba. 14 E lanne ij jar ilo ao jin ko an ri-aelon ko jet im
˜ ˜
˜ ˜
konono kon lo ko, ilo mool  ej- naan ko an ruwamaejet2 ro, bo-
˜ ˜ ˜ ˜
jab na eo ij jar botab ej men- tab renaaj makoko  wot in ron-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
in letok eo jan jetob kwojar- jake na.’” 22 Kon men in, ko-
˜ ˜
jar,1 im ijjab me le le ta ko ij ba. nono kon lo ko ej juon koka l le
˜ ˜ ˜ ˜
15 Inaaj et kiio? Inaaj jar ikij- nan ro rejjab ruttomak im ej-
˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜
jeen menin letok eo jan jetob jab nan ruttomak ro. Botab, ka-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kwojarjar,1 im inaaj bareinwot naan ko ej nan ruttomak ro
˜ ˜ ˜
jar ilo kajin eo ime le le kake. im jab nan ro rejjab ruttomak.
˜ ˜
Inaaj al ikijjeen menin letok eo 23 E lanne aolepen eklejia eo ej
˜ ˜ ˜ ˜
jan jetob kwojarjar,1 im inaaj kweilok  ippan doon ilo juon ji-
˜ ˜
bareinwot al ilo kajin eo ime le- kin im kom aolep komij  kono-
˜ ˜ ˜ ˜
le kake. 16 Ijoke, e lanne kwoj no kon lo ko, innem ro rejjab
˜ ˜ ˜
jar im kam moolol  Anij ilo am je la ak ro rejjab ruttomak rej
˜ ˜ ˜
kojerbal menin letok eo jan je- kobawaj, ta reban ba bwe em oj
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
tob kwojarjar,1 ewi waween an an jorraan komalij ko ami ke?
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
juon eo ejjab je la me ej pad 24 Botab e lanne komij  aolep
˜ ˜ kwa lok  kanaan ko im juon eo
ibwiljimi maron ba “Amen” ali- ˜ ˜
ejjab ruttomak ak juon eo ejjab
14:12, 14, 15 1 Ak “kajoor eo an Anij.”
˜ ˜ ˜
Lale “Jetob kwojarjar” ilo Kome le le Ko. 14:19 1 Ak “katakin ro jet ilo naan.”
˜ ˜
14:16 1 Ak “kajoor eo an.” Lale “Jetob 14:21 1 Lale “Jeova” ilo Kome le le Ko.
˜ ˜ ˜
kwojarjar” ilo Kome le le Ko. 2 Kajin Grik, “tien ruwamaejet.”
1 KORINT 14:25–15:2 344
˜
je la ej kobawaj ippemi, naan ko juon Anij in pok ak ej juon Anij
˜
ami renaaj kajimwe  armej in im in aen ˜ om man. 
˜ ˜ ˜
komak  uti bwe en lukkuun eta- Ainwot ilo aolep eklejia ko
˜ ˜ ˜
le e make. 25 Men ko rettino an ro rekkwojarjar, 34 kora
˜ ˜ ˜ ˜
ilo buruon renaaj alikkar, in- ro ren ikon ilo eklejia ko, kon-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nem enaaj bunpedo im kabun ke ejjab malim nan aer konono.
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nan Anij im ba: “Lukkuun mool  Ren kottaik er make, ainwot
˜ ˜
ke Anij epad ibwiljimi.” an bar Kien eo ba. 35 E lan-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
26 Ro ˜ jeiu im jatu, jenaaj ta ne ewor men en rekonaan  je la,
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kiio? Ne komij  kweilok  ippan ren kajjitok ippan lomaro  pa-
˜ ˜ ˜
doon, juon ej al, juon ej kom-  leer ilo m oko imweer  konke
˜
man katak, juon ej kwa lok  naan emenin kajjookok nan an juon
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ko jan Anij, bar juon ej kono- kora konono ilo eklejia eo.
˜
no kon lo ko, im juon ej ukok. 36 Ta naanin Anij ear itok
˜ ˜ ˜
Men otemjej komij  kom mani,  jan kom ke? Ke ta, ear itok nan
˜ ˜ ˜ ˜
komwin  kom mani  nan kokajoor kom wot?
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
doon. 27 E lanne ewor en ej 37 E lanne jabdewot ej lom-
˜ ˜
konono kon lo ko, ren juon il- nak  bwe ej juon ri-kanaan ak
˜ ˜ ˜ ˜
lok  juon, im en jab lon lok  jan ej juon eo ewor an menin le-
˜ ˜ ˜ ˜
ruo ak jilu ri-konono, im ej ai- tok jan jetob kwojarjar,1 ej ai-
˜ ˜ ˜
kuj wor juon ej ukok. 28 Bo- kuj erra bwe men ko ij jeje-
˜ ˜ ˜
tab e lanne ejje lok  ri-ukok, in- waj nan kom kaki rej kien
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nem eo ej konono kon lo ko
˜ ˜ ko jan Irooj. 38 Botab e lanne
en ikon ilo eklejia eo, im en ˜ ˜
˜ ˜ ˜ jabdewot ej kojekdo on  men in,
˜ ˜
konono nan e make ilo buru-
˜ naaj bar kojekdo one.1  39 Kon
on im nan Anij. 29 Ruo ak ˜ ˜
˜ men in, ro jeiu im jatu, ko-
jilu ri-kanaan ren konnaan, im ˜ ˜
˜ ˜ ˜ mwin  wonmaan  lok wot im kwa-
ro jet ren ko lman lokje  n kon ta lok  kanaan ko, ijoke komwin 
˜ ˜ ˜ ˜
me le lein kanaan kein. 30 Bo- jab komo an ro jet konono kon
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
tab e lanne juon ej bok en- lo ko. 40 Botab komwin  kom- 
˜ ˜ ˜
naan jan Anij ilo tore eo ej ji- man  men otemjej ilo juon wa-
˜
jet ijo, innem ri-konono eo ween ejimwe  im elaajrak.1
˜ ˜ ˜
15
en bojrak. 31 Kom aolep ma- Innem kiio, ro jeiu im
˜ ˜
ron kwa lok  kanaan ko juon il- jatu, ij kakeememej kom
˜ ˜
lok  juon, bwe aolep ren maron kon ennaan eo em man  iar kwa-
˜ ˜ ˜ ˜
katak im bok koketak. 32 Ri- lok  nan kom,  eo komar  toma-
˜ ˜ ˜
kanaan ro ren kojerbal men- ke im komij  wonmaan  lok
 wot
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
in letok eo jan jetob kwojar- im jutak pen kake. 2 E lanne
˜
jar1 ilo juon waween elaajrak. ˜ ˜ ˜ ˜
˜
14:38 1 Ak emaron, “e lanne jabdewot
33 Unin ej konke Anij ejjab ˜ ˜ ˜
ejjab konaan
 je la kon men in, enaaj
˜ ˜ ˜
14:32, 37 1 Ak “kajoor eo an Anij.” Lale won maan
 l ok
 w ot ilo an jab je la.”
˜ ˜ ˜
“Jetob kwojarjar” ilo Kome le le Ko. 14:40 1 Ak “ekon.” 
345 1 KORINT 15:3-20
˜ ˜ ˜ ˜
komij  dapij wot ennaan eo em-  mene na eo ak er eo rej kwa lok 
˜ ˜ ˜
man  iar kwa lok  nan kom,  kom naan, komij aolep kwa lok  kon
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
naaj bok lom  o or.  Botab e lanne juon wot ennaan im enin en-
˜ ˜
komij  jab, innem ejje lok  tokjan naan eo komar  tomake.
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ami kar oktak im ruttomak. 12 Kiio e lanne jej kwa lok 
˜ ˜
3 M ottan men ko moktata  bwe Christ ear jerkak jan mej,
iar katakin kom kaki me kar innem etke jet iaami rej ba
˜
bar katakin eo kaki, ej bwe bwe ro remej reban jerkakpeje?
˜ ˜ ˜
Christ ear mej kon jerawiwi 13 E lanne mool  bwe ro remej
˜ ˜
ko ad, ainwot an Jeje ko ba; reban jerkakpeje, innem me le-
˜
4 im bwe kar kalibwini, in- lein bwe Christ ejjanin jerkak
˜ ˜ ˜
nem ilo kar raan eo kein ka- jan mej. 14 Ak e lanne Christ
˜ ˜ ˜
jilu, ear bar mour, ainwot an ear jab jerkak jan mej, in-
˜
Jeje ko ba; 5 im bwe ear wa- nem ejje lok  tokjan ad kwa lok 
˜ ˜ ˜
lok  nan Sipas,1 innem ˜ toka- naan, im tomak ne  ami barein-
˜ ˜ ˜ ˜
lik nan rijjilok ro 12. 6 Alikin wot ejje lok  tokjan. 15 Barein-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
men in, ear wa lok  lok  nan elon- wot, e lanne mool  bwe ro remej
˜ ˜ ˜ ˜
lok  jan 500 ruttomak ro ilo juon reban jerkak jan mej, me le-
˜ ˜ ˜
wot iien, im enanin aolepeer lein bwe Anij ear jab kojerkak
˜ ˜ ˜ ˜
rej mour wot nan rainin, ijoke Christ jan mej. Kon men in,
˜ ˜ ˜
jet iaaer em oj aer mej.1 7 Im naaj watok bwe koj ri-kwa lok  ro
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
alikin, ear wa lok  nan Jemes, reriab kon Anij konke ainwot
˜ ˜ ˜ ˜
innem tok ˜ alik nan aolep rijjilok jej riab ilo ad ba bwe ear kojer-
˜ ˜
ro. 8 Aliktata, ear wa loktok  kake Christ jan mej. 16 E lan-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nan na, ainwot ne na ij juon ne ro remej reban jerkak jan
˜ ˜ ˜
ninnin eo ear lotak ak ejaun an mej, me le lein bwe Christ ear
˜ ˜ ˜ ˜
allon.˜ jab jerkak jan mej. 17 Im e lan-
˜ ˜ ˜ ˜
9 Na ittatata iaan rijjilok ro, ne Christ ear jab jerkak jan
˜
˜ ˜ mej, innem tomak ne  ami ej-
im ejjab tollok  u bwe ren naeta  ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ je lok
rijjilok konke iar kaentaan ek-  tokjan, im komij  padwot
˜ ˜ ilo ami jerawiwi. 18 Barein-
lejia eo an Anij. 10 Mene ain- ˜
˜ ˜ wot, ri-ka loor ro an Christ im
dein ak kon wot jouj eo e lap an ˜ ˜
˜ ˜ ˜ em oj aer mej,1 renaaj jako nan
Anij, na ij juon rijjilok, im ewor ˜ ˜ ˜
˜ indeeo. 19 E lanne jej likut ad
tokjan an kar kwa lok  jouj eo an ˜
˜ ˜ ˜ ˜ kojatdikdik ilo Christ ilo mour
e lap nan na, konke e lap lok  ao ˜ ˜
˜ in wot, innem e lap lok
jerbal jan er aolep. Ak ilo mool,   ad kabu-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ijjab kom mane  men in kon ka- rom ojm oj jan jabdewot armej.
˜ ˜ ˜ ˜
joor eo ao make, botab unin 20 Botab em oj an Christ jer-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ao maron kom mane  ej kon wot kak jan mej, im e eo moktata 
jouj eo e lap an Anij. 11 Innem ear jerkakpeje iaan ro rar mej.1
˜ ˜
15:5 1 At eo juon etan Piter. 15:6, 18 15:20 1 Kajin Grik, “im e eo ej jom okaj
1 Kajin Grik, “kiki.” in aolep ro rar kiki.”
1 KORINT 15:21-37 346
˜ ˜ ˜
21 Ainwot an kar mej itok ban jerkakpeje nan jidik, in-
˜ ˜ ˜ ˜
jan juon armej, aindein jerkak- nem ewor ke tokjan aer peptaij
˜ ˜ ˜
peje ˜ ej itok jan juon armej. ilo waween in? 30 Bareinwot,
˜ ˜ ˜
22 Ainwot an aolep armej mej etke jej pad ilo kauwotata ao-
˜ ˜ ˜
kon wot Adam, aindein aolep lep iien?1 31 Raan otemjej ij
˜ ˜
renaaj mour kon wot Christ. jelmae  mej. Men in elukkuun
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
23 Botab kajjojo ej jerkakpe- mool
 ainwot lanlon eo ao kon
˜ ˜ ˜
je ekkar nan laajrak in: Christ kom ro jeiu im jatu, kom
˜
moktata,1
 innem tokalik ro eo rej ri-ka looran Christ Jesus
˜ ˜
doon Christ˜ ilo iien eo enaaj ad Irooj. 32 E lanne iar ire ip-
˜ ˜ ˜
pad.2 24 Alikin men in, enaaj pan menninmour ko rellaj ilo
˜ ˜ ˜ ˜
itok jem lokin,  ne enaaj karo ol-  Epesos ainwot bar jet armej,1
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lok  Aelon1 eo nan Anij eo an, innem ewor ke tokjan men in
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
eo ej Jeman, alikin an jo lok  ao- nan na? E lanne ro remej reban
˜ ˜ ˜ ˜
lep kien ko im maron ko im jerkakpeje, innem “jen m ona
˜
kajoor ko. 25 Enaaj aikuj tol im idaak, bwe ilju jenaaj mej.”
˜ ˜ ˜ ˜
ainwot juon kiin mae
˜
 iien Anij
˜ 33 Komwin  jab kot lok  an ro
enaaj likut aolep ro rej koj- ˜
jet mo  ne  kom.1  Aetol ro rena-
date iumwin  neen. 26 Innem na enaaj kokkure  mwil  ko rem- 
˜ ˜
naaj kajeepep loke
˜ ˜
 ri-kojdat eo man.2
 34 Komwin  koruj  lom-
aliktata, enin ej mej. 27 Anij ˜
˜ nak
 ko ami im kom mani  men
ear “likut men otemjej iumwin  ˜ ˜
˜ ko rejimwe  im bojrak jan ami
neen.” Botab, ke ear ba bwe ˜ ˜
˜ ˜ kom man  jerawiwi, konke jet
‘men otemjej em oj likut iu- ˜ ˜
iaami ejje lok  ami je la kon Anij.
mwin  neen,’ elukkuun alikkar ˜ ˜ ˜
˜ Ij konnaan rot in nan kom man 
bwe ejjab kitibuj Eo ear likut bwe komwin  jook.
˜ ˜
men otemjej bwe ren pad iu-
˜ 35 Ijoke, enaaj wor ej kajji-
mwin  maron eo an Christ. ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ tok im ba: “Ewi waween
28 Botab ne em oj likut men an ro remej naaj jerkakpej-
˜ ˜
otemjej iumwin  maron eo an e? Enaaj kain rot anbwinnier?”
˜
Nejin, innem Nejin enaaj kot-
˜ ˜ ˜ 36 Kwe armej jaje lokje  n!  Men
taik e make nan Eo ear likut ˜
˜ eo kwoj kalibwini ej aikuj mej
men otemjej iumwin  maron eo ˜
˜ mokta
 ˜ bwe en maron mour.
˜
an. Ilo waween in, Anij enaaj
˜ 37 Ne kwoj kalibwin juon men,
men otemjej nan armej otem- ˜
bolen juon ineen wiit ak ine
jej. ˜ ˜ ˜
˜ ko jet, kwojjab kalibwin kaan,1
29 Kon men in, ta eo ro ˜ ˜
botab kwoj kalibwin juon ine.
rej peptaij bwe ren mej renaaj
˜ ˜ ˜ 15:30 1 Ak “aolep awa?” 15:32 1 Ak
kom mane?  E lanne ro remej re- ˜ ˜ ˜ ˜
emaron, “ainwot an armej lomnak.” 
˜ ˜
15:23 1 Kajin Grik, “ej jom okaj.” 2 Lale 15:33 1 Ak emaron, “Komwin
 jab mo ne 
˜ ˜ ˜ ˜
“Pad” ilo Kome le le Ko. 15:24 1 Ak kom make.” 2 Ak “kajorraan manit 
˜ ˜ ˜ ˜
“Kien.” Lale “Aelon eo an Anij” ilo Ko- ko rem man.”
 15:37 1 Kajin Grik, “an-
me le le Ko. bwinnin.”
347 1 KORINT 15:38-55
˜ ˜
38 Innem Anij eo ej kom man  eo ilo jetob. 47 Em maan  eo
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kaan1 ine in ekkar nan konaan  moktata ej jan la l in im kar
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
eo an, im ej le lok  kaan1 ine ko koman  mane
 jan bunal, botab
˜
kajjojo. 39 Ejjab aolep kan- em maan  eo kein karuo ej jan
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
niok rej juon wot, ewor kannio- lan. 48 Ro kar koman  man  er
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kin armej, ebar wor kanniokin jan bunal rej ainwot eo kar ko-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kau, ewor kanniokin bao, im man  mane  jan bunal, im ro ilo
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ewor kanniokin ek. 40 Ewor lan rej ainwot eo ear itok jan
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
anbwin ko ilan, im ewor an- lan. 49 Im ainwot ad bok ne-
˜ ˜ ˜
bwin ko ila l. Botab eoktak ai- mameen eo kar koman  mane

˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
boojojin anbwin ko ilan im jan bunal, jenaaj bar bok ne-
˜ ˜ ˜ ˜
ebar oktak aiboojojin anbwin mameen eo ear itok jan lan.
˜ ˜ ˜
ko ila l. 41 Ewor aiboojojin a l, 50 Ijoke, ro jeiu im jatu, ij ba
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ebar wor aiboojojin allon, im nan kom bwe kanniok im bo-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ebar wor aiboojojin iju ko. Ilo toktok ejjab maron jolote Ae-
mool, eoktak aiboojojin iju ko ˜ ˜ ˜
˜ lon eo an Anij, im anbwin eo
jan doon. ˜ ˜
ej wabanban ejjab maron jolo-
˜ ˜
42 Ejje lok  oktak jan ne ro te juon men eo ejjab waban-
˜ ˜
remej rej jerkakpeje. Kar ka- ban. 51 Ronjake m ok! In kwa-
˜ ˜
libwin anbwin ko rewabanban, lok  nan kom juon men ettino
˜ ˜ ˜
botab ne renaaj jerkakpeje, re- im eokkwojarjar: Jeban aolep
˜ ˜
ban wabanban. 43 Ke kar ka- kiki ilo mej, botab koj aolep je-
˜ ˜
libwini, ear kajjookok, botab naaj oktak 52 ilo iien en wot,
˜ ˜
ke ear jerkakpeje, ear aibooj- aet ilo bukkinkwole ilo rom,1
˜ ˜
oj. Ke kar kalibwini, ear m oj- ilo naaj jilel eo aliktata. Jilel eo
˜ ˜
n o,  botab ke ear jerkakpeje, enaaj jan, innem ro remej re-
˜
ear kajoor. 44 Ke kar kalibwi- naaj jerkakpeje ilo juon anbwin
˜ ˜
ni, anbwinnin ear kanniok im eo ejjab wabanban, ˜ im jenaaj
˜ ˜ ˜ ˜
botoktok, botab ke ear jerkak- oktak. 53 Anbwin eo ewaban-
˜ ˜ ˜ ˜
peje, anbwinnin ej juon jetob. ban enaaj bok juon anbwin ej-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
E lanne ewor anbwin ej kanniok jab wabanban, im eo emaron
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
im botoktok, ebar wor anbwin mej enaaj erom ˜ juon eo ejjamin
˜ ˜
ej jetob. 45 Jeje ko rej ba: mej. 54 Ne anbwin eo ewa-
˜ ˜
“Adam, armej eo moktata,  ear banban ej bok juon anbwin ej-
˜
erom juon armej eo emour.” jab wabanban, im eo emaron
˜ ˜
Adam eo alik ear erom juon je- mej enaaj erom juon eo ejjamin
˜ ˜ ˜
tob eo ej le lok  mour. 46 Bo- mej, innem enaaj jejjet kutien
˜ ˜
tab, anbwin eo ˜ ilo jetob ejjab naan kein kar jei: “Naaj jo lok1 
˜
wa lok  mokta.  Anbwin eo me mej nan indeeo.” 55 “Mej, ep-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ej kanniok im botoktok ej wa- ad ia am anjo?  Mej, epad ia
˜ ˜
lok  mokta,  im tokalik anbwin ˜ ˜ ˜
15:52 1 Ak “aet ainwot an mejad rom.”
˜ ˜
15:38 1 Kajin Grik, “anbwinnin.” 15:54 1 Kajin Grik, “oran lok.”

1 KORINT 15:56–16:15 348
˜ ˜ ˜
kajoor eo am nan kaentaan?” maron itok ippatok ilo jidikin
˜ ˜ ˜
56 Kajoor eo ej kom man  mej ia l eo ao lok  nan ijo inaaj
˜ ˜
ej jerawiwi, im kajoor eo an etal nane. 7 Unin ej konke ij-
˜ ˜ ˜
jerawiwi ej itok jan Kien eo.1 jab konaan  bwe en dik ao iien
˜ ˜ ˜
57 Botab jen kam moolol  Anij ippemi, konke ij kojatdikdik in
˜ ˜
˜ ˜ ˜ jo lok  e lap iien ippemi, e lanne
konke ear letok anjo nan koj ˜
ikijjeen Jesus Christ ad Irooj! ej ankilaan Jeova.1 8 Botab
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
58 Kon men in, kom ro jeiu ij padwot ilo Epesos mae 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
im jatu rejitonboro ippa, ko- iien Kwojkwojin Pentekost1 eo,
˜ ˜ ˜
mwin
 jutak pen im tot wot. Ao- 9 konke epe l lok  juon iien em- 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lep iien komwin  poub wot ilo man1
 nan ao kom mane  elon jer-
˜ ˜ ˜
jerbal eo an Irooj, im kom je la bal ko ije, ijoke elon ri-jumae. 
˜ ˜ ˜
bwe ejjab jejtokjan ami kom-  10 Innem ne Timote enaaj
˜
mani
 jerbal ko an Irooj. iwoj, komwin  lale bwe en jab
˜ ˜
˜ mijak ne enaaj pad ippemi,
16 ˜
Ak kiio ikijjeen ami aini
˜ ˜
jaan ko ami nan ro rek-
˜
˜
˜
konke ej kom mane
an Jeova1 ainwot na. 11 Kon
˜
˜

˜ ˜
jerbal eo
˜
kwojarjar, kom maron loore
˜ ˜ men in, ejje lok  juon en reila l lok 
naanin tol ko iar li lok  nan eklej- ˜
nane. Komwin  kab jilkintok e
ia ko ilo Galetia. 2 Ilo raan eo ilo aenom man
˜
 bwe en itok nan
˜
moktata
 ilo kajjojo wiik,1 kajjo- ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ippa, konke na im ro jeid im ja-
jo iaami en kojenolok  jet jaan ˜ ˜
˜ ˜ ˜ tid komij kottaretok.
ekkar nan jonan maron eo an, ˜
˜ ˜ ˜ 12 Ikijjeen Apollos, eo jeid
konke komwin  jab aini jaan ko im jatid, iar lukkuun akwe lap
˜ ˜ ˜
ne itoparwaj jene.  3 Innem ne ˜
nane bwe en iwoj ippan rutto-
˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜
itoparwaj ijene,  inaaj jilkin lok  mak ro jet nan ippemi. Ilo tore
em maan  ro kom naaj jejetok ilo ˜ ˜ ˜
˜ ˜ in, ejjab lomnak  in iwoj, botab
lota im kwa lok  bwe komij  lo- ˜
˜ ˜ enaaj iwoj ilo iien eo ejejjet.
ke er, bwe ren bok lok  nan Je- ˜
˜ ˜ ˜ 13 Komwin  ruj wot, komwin 
rusalem men ko komij  m on on o ˜ ˜
˜ ˜ ˜ jutak pen wot ilo tomak. Ko-
in li loki.  4 Botab, e lanne em-  ˜
mwin
 peran1 im kajoor lok  wot.
man lok  bwe in bar etal, innem ˜
14 Men otemjej komij  kom ma- 
renaaj itok ippatok. ˜
˜ ˜ ˜ ni, komwin  kom mani  ilo yokwe.
5 Inaaj iwoj nan ippemi ali- ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ 15 Kiio ro jeiu im jatu, ij ji-
kin ao pad ilo Masedonia, kon- ˜ ˜
ron kom men in: Kom je la bwe
ke inaaj etal ilujen lok  Mase- ˜
˜ ˜ ro ilo mweo  im on Stepanas, er
donia. 6 Innem bolen imaron eo moktata  rar erom ri-ka loor
˜ ˜ ˜ ˜
pad ippemi ak ko lok  iien ano- ilo Akeia im rar le lok  er make
˜
nean in ippemi, bwe komwin ˜ 
16:7, 10 1 Lale “Jeova” ilo Kome le le
˜ ˜
15:56 1 Ak “Kien eo ej le lok
 kajoor nan Ko. 16:8 1 Lale “Pentekost” ilo Kome-
˜ ˜
jerawiwi.” 16:2 1 Enin ej raan eo jej le le Ko. 16:9 1 Kajin Grik, “juon ko-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
naetan
 Sunday. Ippan ri-Ju ro, enin ej jam e lap.” 16:13 1 Ak “Komwin
 ainwot
˜
raan eo moktata
 ilowaan juon wiik. m omaan.”

349 1 KORINT 16:16– Kobban 2 KORINT
˜ ˜
bwe ren jipan ro rekkwojarjar. waj aer yokwe kom.  Akula
˜
16 Kon men in, komwin  bar- im Priska ekoba eklejia eo ilo
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
einwot kottaik wot kom nan mweo  imweerro
 rej lewaj naa-
˜ ˜ ˜ ˜
kain armej rot rein im nan ao- nin yokyokwe eo emaan an ilo
˜
lep ro rej jipan ilo jerbal in im Irooj. 20 Aolep ro jeid im ja-
e lap aer kate er. 17 Ilukkuun tid rej lewaj aer yokwe kom. 
˜ ˜ ˜ ˜
lanlon bwe Stepanas, Fortune- Komwin  yokyokwe doon kon
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
tos, im Akeikos repad ije, kon- mejenma eokkwojarjar.
˜ ˜ ˜ ˜
ke e lap aer jipan eo ilo tore
˜ ˜ 21 Na Paul, ij make jejewaj
in kom jako jan ituru. 18 E lap im jilkinwaj ao˜ naanin yokyo-
˜ ˜ ˜ ˜
aer kaenom man  buruo1 im bu- kwe.
˜ ˜ ˜ ˜
ruomi. Kon men in, komwin  22 E lanne jabdewot armej
kautiej em maan  rot in. ejje lok  an yokwe Irooj, en lia. O
19 Eklejia ko ilo Eijia1 rej le- am Irooj, kwon ˜
itok! 23 Jouj
˜
16:18 1 Naan eo ilo kajin Grik ej eo e lap an Irooj Jesus en pad
˜
pneuMma. Lale “PneuMma” ilo Kome le- ippemi.
˜ 24 Yokwe eo ao en
˜ ˜
le Ko. 16:19 1 Lale “Eijia” ilo Kome le- pad ippemi ˜
aolep, kom ro rej
˜
le Ko. juon wot ippan Christ Jesus.

˜ ˜
LOTA EO KEIN KARUO NAN RO ILO

KO R I N T
KOBBAN BOK I N

˜ ˜
1 Naanin yokyokwe (1, 2) Bujen eo ekaal e lap lok 
˜ ˜ an aiboojoj (7-18)
Anij ej kaenom man  koj ilo aolep
˜ ˜
apan ko (3-11) 4 Meram eo jan ennaan eo
˜
Pepe eo an Paul nan lo lok  jikin in, em man  (1-6)
ear oktak (12-24) ˜ ˜ ˜
Ro rejjab ruttomak em oj
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
2 Paul ear konaan  kalanlon er (1-4) tolpilouk er (4)
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Eo ear jerawiwi em oj jo lok  an bod Mene komij jape kom man  jan
˜ ˜ ˜
im ej bar jep laak (5-11) ku le ak ewor mweiuk  eaorok
˜ ippem (7-18)
Paul ej pad ilo Troas im
Masedonia (12, 13) ˜ ˜
5 Kanuknuk koj kon jikin jokwe eo
Kwa lok  naan, juon maaj  in ˜
ad ilan (1-10)
anjo (14-17) ˜ ˜
Jerbalin jipan ro jet nan bar
Jejjab wiakake naanin Anij (17) ˜ ˜
aenom man  ippan (11-21)
˜ ˜ ˜ ˜
3 Lota in ijjiton (1-3) Juon menin koman  man 
˜ ˜
Ro rej jerbal ilo bujen eo ekaal (17)
˜ ˜ ˜
ekaal (4-6) Ri-konono ro ilo etan Christ (20)
Kobban 2 KORINT–1:6 350
˜
6 Jab kajejtokjan jouj eo an 10 Paul ej jojomare jerbal
Anij (1, 2) eo an (1-18)
˜
Jerbalin kwa lok  naan eo an Kein tarinae  ko am rejjab jan
˜
Paul (3-13) kanniok (4, 5)
˜ ˜ ˜
Jab kobaik lok  kom ippan ro rejjab 11 Paul im rijjilok em man  m on
˜
tomak (14-18) ro (1-15)
˜ ˜ ˜ ˜
7 Karreoik koj jan men otemjej Apan ko rijjilok Paul ear
rettoon (1) iiooni (16-33)
˜ ˜ ˜ ˜
Paul ej lanlon kon ri-Korint 12 Pijen ko Paul ear loi (1-7a)
ro (2-4) ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ Juon “kaloklok ilo kanniok” ippan
Taitos ej boktok ennaan ko Paul (7b-10)
rem man  (5-7) ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ Ijjab etta lok  jan rijjilok
Burom oj ilo waween eo ˜
˜ ˜ em man  m on rane  ami (11-13)
ej kabunburuon Anij im Paul ej inepata kake ri-Korint
uke lok  (8-16) ro (14-21)
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
8 Menin jipan nan Kurjin ro ilo 13 Naanin kakkol eo aliktata im
Judia (1-15) ˜ ˜
˜ ˜ naanin rojan (1-14)
Kar jilkin lok  Taitos nan ˜ ˜
“Komwin  wonmaan  lok  wot im
Korint (16-24) ˜ ˜ ˜
lale e lanne komij  pad ilo
˜ ˜ ˜ ˜
9 M on on o in le lok  (1-15) tomak” (5)
˜ ˜ ˜
Anij ej yokwe ro rej le lok  ilo Kom man  oktak; erra ippan
˜ ˜ ˜
m on on o (7) doon (11)

˜ ˜ ˜
1 JChrist
an Paul, juon rijjilok an
Jesus ikijjeen anki-
˜
ilo aolep apan1 ko jej iiooni
bwe jen maron kaenom man
˜
˜ ˜

˜
ro
laan Anij, im jan Timote, eo jet ilo jabdewot kain apan1 ko
˜ ˜
jeid im jatid, nan eklejia eo an rej iiooni, ilo ad kojerbal ejja
˜ ˜ ˜ ˜
Anij ilo Korint, ekoba aolep ro kaenom man  ˜ eo wot jej bok jan
˜ ˜ ˜ ˜
rekkwojarjar ilo aolep jikin ko Anij. 5 Ainwot an lon menin
˜ ˜
ilo Akeia: kaentaan ko jej iiooni konke
˜ ˜
2 Jouj eo e lap im aenom man  jej ri-ka looran Christ, aindein
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
eo jan Anij, eo ej Jemadwoj, im an bar lon menin kaenom ˜  man 
˜ ˜ ˜ ˜
jan Irooj Jesus Christ, en pad koj ikijjeen Christ. 6 Ne ko-
˜
ippemi. mij iioon apan,1 unin ej bwe
˜ ˜ ˜ ˜
3 Nobar en ilok  nan Anij, eo komwin  bok kaenom man  im
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ej Jeman ad Irooj Jesus Christ. lom
 o or;  im e lanne komij bok
˜ ˜ ˜ ˜
Ej juon Jeman eo e lap an turia- kaenom man,  unin ej nan kae-
˜ ˜
mo,
 im ej Anij in kaenom man  nom man  kom,  im men in ej ji-
˜ ˜ ˜ ˜
otemjej. 4 Ej kaenom man1  koj pan kom nan kijenmej ilo ami
˜ ˜ ˜ ˜
1:4 1 Ak “rojan.” 1:4, 6 1 Ak “malejjon.”
351 2 KORINT 1:7-19
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
entaan kon ejja entaan ko wot jab jeje waj nan kom kon jab-
˜ ˜ ˜ ˜
komij iiooni. 7 Kojatdikdik eo dewot men, ijellokun  wot men
˜ ˜
ammim kon kom elukkuun ko kom maron riiti1 im me le-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
pen, im kom je la bwe ainwot le kaki. Ij kojatdikdik bwe kom
˜ ˜ ˜ ˜
ami iioon entaan ko komij bar naaj wonmaan  lok wot im luk-
˜ ˜
iiooni, kom naaj bar bok kae- kuun me le le kon men kein,2
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
nom man  eo komij boke. 14 ainwot an jet iaami me le-
˜ ˜ ˜ ˜
8 Ro jeim im jatim, komij jab le bwe komij ami kein komja-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
konaan  bwe komwin  jaje kon je; kom bareinwot naaj komja-
˜ ˜
ammim kar entaan ilo jikin ko je kon kom ilo raan eo an Jesus
˜
ilo Eijia.1 Jonan ammim kar ad Irooj.
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
entaan elukkuun le jan jonan
˜ ˜ ˜ 15 Kon ao lukkuun tomak
am maron, im komar jaje e lan- ˜
˜ ˜ men in, iar pepe in iwoj mok- 
ne kom naaj kar mour. 9 Ilo ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ta nan ippemi bwe en ruo kot-
˜ ˜ ˜ ˜
mool,
 komar lomnak  bwe kom
˜ tan ami lanlon.1 16 Unin ao
naaj kar mej. Men in komar ˜
˜ ˜ ba men in ej konke iar pepe
iioone ear katakin kom bwe ko- ˜
˜ ˜ ˜ in lowaj kom ilo ia l eo ao lok 
min jab loke kom make, bo- ˜ ˜ ˜
˜ ˜ nan Masedonia, im alikin ao
tab bwe komin loke Anij, eo ej ˜
˜ pad ilo Masedonia, inaaj bar
kojerkakpeje ro remej. 10 Ke ˜
˜ ˜ jep laak waj nan ippemi, in-
mour ko am rar pad ilo kauwo- nem kom naaj itok ippatok ji-
˜ ˜ ˜ ˜
tata, ear lom  o oren  kom, im ko- dik ilo ia l eo ao lok  nan Ju-
˜ ˜
mij kojatdikdik ilo E bwe enaaj dia. 17 Ke kar pepe eo ao in,
˜ ˜ ˜ ˜
wonmaan  lok  wot im lom  o oren  ta iar kajejtokjan ke? Ta ne
˜ ˜
kom. 11 Kom bareinwot ma- ij kom man
˜
 pepe, ij ainwot ar-
˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜
ron jipan kom ilo ami jar im mej ro jet ke ilo ao ba “Aet,
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
akwe lap kon kom. E lanne elon aet” innem tok alik ij ba “Jaab,
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
rej jar kon kom, Anij enaaj eo-  jaab”? 18 Ainwot ami maron
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ron er im jipan kom, im kon loke Anij, kom maron bar lo-
˜ ˜ ˜
men in elon renaaj kwa lok  aer ke naan kein ammim. Kom
kam moolol.  ˜
˜ ˜ ban ba “Aet” innem tokalik ba
12 Enin ej men eo komij “Jaab.” 19 Jesus Christ, eo ej
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
komjaje kake: Boklokot eo am- nejin Anij, eo na im Timote im
˜ ˜ ˜
mim ej kamool  bwe ke kom- Silvenos1 komar kwa lok  kake
˜ ˜
ar pad ibwiljin armej ro ilo la l nan kom,  ear jab ba “Aet” in-
˜ ˜
in, im e laptata ibwiljimi, komar nem oktak im ba “Jaab,” botab
˜
mour ilo kwojarjar im ilo mool,  an “Aet” rej aolep iien “Aet.”
˜ ˜
eo ej itok jan Anij. Komar
˜ ˜ ˜ ˜
jab mour ekkar nan je la lokje  n 1:13 1 Ak emaron, “kom kanooj je la ka-
˜ ˜ ˜
dede.” 2 Kajin Grik, “wonmaan  lok
 wot
˜
eo an la l in, botab ekkar nan ˜ ˜
˜
jouj eo e lap an Anij. 13 Komij im me le le kon men kein nan jem lokin.”
˜

˜
1:15 1 Ak emaron,˜ “en ruo alen ami bok
˜ ˜
1:8 1 Lale “Eijia” ilo Kome le le Ko. tokjan.” 1:19 1 At eo juon etan Sailas.
2 KORINT 1:20–2:12 352
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
20 Jekdo on  ewi jonan lonin pata im ear eddo buruo, im
˜ ˜
kallimur  ko an Anij, aolepeer e lap an kar to or  dannin kom-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
rej “aet” kon wot Jesus. Kon jaa la l jan meja. Iar jab kom ma- 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
men in, kon wot e, jema- ne men in nan kaburom oj kom, 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ron bareinwot ba “Amen” nan botab iar kom mane  nan kwa-
˜ ˜ ˜ ˜
Anij, im ilo ad aindein jej bok- lok  jonan an lap ao yokwe kom. 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
tok aiboojoj nan Anij. 21 Bo- 5 E lanne jabdewot ear kom- 
tab Anij eo ej lukkuun kaalik- ˜ ˜ ˜
˜ man  burom oj, ejjab na eo ear
kar bwe kwe im na jej doon ˜ ˜ ˜ ˜
kaburom oje, ak ear kaburom oj
Christ, im E eo ear kapit1 ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ kom aolep. Jo lok  ao bod ne
koj. 22 Bareinwot, ear koka l- ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ekajju ao konnaan. 6 Enanin
leik koj im ear likut jetob kwo- aolepemi rar le lok  kaje rot in
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jarjar1 ilo buruod, eo ej ainwot nan armej ne,  im ebwe jonan
˜ ˜ ˜ ˜
kein kamool2  kon men ko rej ne.  7 Kiio komij  aikuj m on o-
pojakin wa lok.  ˜ ˜
n o in jo lok  an bod im kae-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
23 Unin ao janin iwoj nan nom mane  bwe en jab ebbeer
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Korint ej konke ijjab konaan  kon an le jan jonan an buro-
˜ ˜ ˜ ˜
konanaik lok  wot ami mour, im m oj. 8 Kon men in, ij akwe-
˜ ˜
Anij ej ao ri-kamool  ilo men in. lap nan kom bwe komwin  ka-
˜ ˜
24 Ejjab bwe komin irooj ioon mool  nane bwe komij  yokwe e.
˜ ˜ ˜
ami tomak, konke unin ami ju- 9 Un eo juon in unin ao kar
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
tak pen ej kon wot tomak ne  jejewaj nan kom:  ej nan je la
˜ ˜ ˜
ami, ijoke jej ri-jerbal ippan e lanne kom naaj kamool  bwe
˜ ˜ ˜
doon bwe komwin  lanlon. komij  pokake ilo men otemjej.
˜ ˜ ˜ ˜
2 Em oj ao pepe ippa make
˜
bwe ne inaaj lowaj kom,
˜ ˜ ˜

10 E lanne komij
˜
bod kon jabdewot men ear
˜
˜
 jo lok
˜
 an juon
˜
iban bar kom man  burom oj. kom mane,  ij bareinwot jo lok  an
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
2 E lanne inaaj kom man  ami bod. Ilo mool, 
˜
e lanne ij jo lok
˜

˜
˜ ˜ ˜ an jabdewot armej bod (e lan-
burom oj, innem won enaaj ka- ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ne ewor bod en em oj ao jo lo- 
m on on oik eo ijellokun  wot kom ˜ ˜ ˜
˜ ˜
ro iar kaburom oj er? 3 Unin ke), ij kom mane
˜
 kon wot kom
˜ imaan  mejan Christ, 11 bwe
ao kar je men kein ej bwe in ˜
˜ ˜ ˜ ˜ Setan en jab anjo iood,1 kon-
lak iwoj, in jab burom oj kon ro ˜ ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ke jeje la kon waween ko ej
me in kar lanlon kon er, konke ˜
˜ kojerbali.2
ij lukkuun tomak bwe men ko ˜
˜ ˜ ˜ ˜ 12 Ke iar topar lok  Troas
e lap aer kalanlon eo rej bar ka- ˜
˜ ˜ ˜
lanlon kom aolep. 4 Ke iar je- bwe in kwa lok
˜
 kon ennaan
˜ eo em man  kon Christ im ear
jewaj nan kom,  iar kanooj ine- ˜
˜ ˜ ˜ pe l lok  juon iien em man1  nan
1:21 1 Ak “kaalot.” 1:22 1 Ak “kajoor
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
eo an.” Lale “Jetob kwojarjar” ilo Ko- 2:11 1 Ak “mo  ne koj.” 2 Ak “kottopar
˜ ˜  n ko an.” 2:12 1 Kajin
me le le Ko. 2 Ak “ainwot juon kalli- ko an; ia l in mo
˜ ˜
mur.”
 Grik, “juon kojam.”
353 2 KORINT 2:13–3:8
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ao kom mane  jerbal eo an Irooj, wot lota eo am me em oj je ilo
˜ ˜ ˜ ˜
13 ear inepata buruo1 ke iar buruem, im aolep armej reje la
˜ ˜
jab loe jatu Taitos. Innem iar kake im rej riiti. 3 Elukkuun
˜ ˜
yokyokwe ri-ka loor ro ijo im alikkar bwe komij  ainwot juon
˜ ˜ ˜
ilok  nan Masedonia. lota an Christ, eo kom kar je,
˜ ˜
14 Jen kam moolol  Anij, eo kom ro rej karejar nan Anij. Im
˜ ˜ ˜ ˜
ej tol koj aolep iien ilo ad kar jab je kon kein jeje, botab
˜ ˜ ˜ ˜
pad ilo juon maaj  in anjo ip- kar je kon jetob kwojarjar1 eo
˜ ˜ ˜
pan Christ, im ej kojerbal koj an Anij eo emour, im kar jab
˜ ˜ ˜ ˜
nan kajeeded1 nan aolep ji- je ioon deka, botab kar je ilo
˜ ˜ ˜
kin je la lokje  n eo kon E me boro.
˜ ˜ ˜ ˜
ej ainwot bwiin malu! 15 Ip- 4 Ikijjeen Christ, Anij ej ko-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
pan Anij, koj ro me jej kwa- maron kom bwe komin luk-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lok  kon Christ, jej ainwot
˜ kuun tomak men in. 5 Komij
bwiin malu ibwiljin ro renaaj ˜ ˜ ˜
˜ jab ba bwe kom ekkar nan kom- 
bok ˜ lom  o or  im ro renaaj jako. ˜ ˜
mane
 jerbal in kon maron ko
16 Nan ro renaaj jako, bwiin1 ˜
˜ ˜ am make, konke ilo mool  Anij
in ej ainwot bwiin mej im ej ˜
˜ ˜ ˜ ˜ eo ej kaalikkar bwe kom ek-
˜
tol lok  nan mej, botab nan ro kar nan jerbal in. 6 E eo ear
renaaj mour, bwiin in ej juon ˜ ˜
˜ ˜ kom man  bwe komin ro rekkar
bwiin malu in mour im ej tol- ˜ ˜ ˜
˜ ˜ nan jerbal ilo bujen eo ekaal,
lok  nan mour. Innem won ek- ˜ ˜
˜ ˜ im jab nan kien eo kar je, bo-
kar nan an bok jerbal in? ˜ ˜ ˜
˜ ˜ tab nan jetob kwojarjar.1 Kien
17 Ekkar bwe en koj eo kon- ˜
eo kar je ej liaake lok  armej nan
ke jejjab wiakake1 naanin Anij ˜ ˜
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ mej, ak jetob kwojarjar2 ej le-
ainwot elon armej, botab jan tok mour.
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
juon boro em on on o jej kono-
˜ ˜ 7 Kien eo ej tol lok  nan mej
no ainwot ke Anij eo ear jilkin- ˜
˜ ˜ im kar je ioon deka ear itok
tok koj. Aet, jej kom mane  men ˜
˜ ˜ ilo aiboojoj e lap. Jonan, ro ne-
in imaan  mejan Anij im ippan ˜
jin Israel rar jab maron ka-
Christ. ˜ ˜
limjek turin mejan Moses kon
˜ ˜
3 Komij aikuj ke bar kwa-
lok  won kom? Ak ainwot ro
˜
˜ ˜
˜
˜ ˜
an lukkuun aiboojoj an ejjatol-
˜
tol. Ijoke, aiboojoj in ear jako.
˜ ˜ ˜
jet, komij aikuj ke lota in ijji- 8 E lanne aindein, innem ta
˜ ˜ ˜ ˜
ton jan kom,  ke ta, ej aikuj wor eban kar lap lok  an aiboojoj jer-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lota in ijjiton komij aikuj kwa- bal ko an jetob kwojarjar2 ke?
˜ ˜
lok  nan kom ke? 2 Komij  ain- ˜ ˜
3:3 1 Ak “kajoor.” Lale “Jetob kwojar-
˜
2:13 1 Naan eo ilo kajin Grik ej jar” ilo Kome le le Ko. 3:6 1 Ak “kajoor
˜ ˜ ˜ ˜
pneuMma. Lale “PneuMma” ilo Kome- eo an.” Lale “Jetob kwojarjar” ilo Ko-
le le Ko. 2:14 1 Ak “kaalikkar.” 2:16 me le le Ko. 3:6, 8 2 Ak “kajoor eo an
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
1 Ak “bwiin malu.” 2:17 1 Ak “kom man
 Anij.” Lale “Jetob kwojarjar” ilo Kome-
˜ ˜
jaan kake; peejnej kake.” le le Ko.
2 KORINT 3:9–4:7 354
˜ ˜ ˜
9 E lanne ekar aiboojoj kien eo rej kwa lok  kon aiboojoj eo an
˜ ˜
ej liaake lok  armej nan mej, in- Jeova.1 Jej oktak lok  wot bwe
˜ ˜
nem ejje lok  pere bwe e lap- jen nemameen wot Anij im bwe
˜ ˜ ˜
lok  wot an aiboojoj jerbal eo en lap lok  wot ad kwa lok  kon
˜ ˜ ˜
ej kom man  bwe armej ren wa- aiboojoj eo an Anij, ekkar nan
˜ ˜ ˜
nok! 10 Ilo mool,  men eo ekar waween eo Jeova1 ekonaan,2 
˜ ˜
aiboojoj mokta  em oj jo lok  ai- eo im ej Jetob.
˜ ˜ ˜
boojoj eo an, konke men eo ej
itok alikin e lap lok
˜
˜ ˜
 an aibooj-
˜
4 Kon men in, konke kar le-
tok jerbal in ikijjeen turia-
˜
˜
˜
oj. 11 E lanne men eo em oj jo- mo  eo kar kwa lok  nan kom,
˜ ˜
loke  ekar itok ilo aiboojoj, in- komij jab ebbeer. 2 Kom diki
nem ejje lok  pere bwe e lap lok  men ko rekajjookok im rettino,
˜ ˜ ˜
wot an aiboojoj men eo ej pad- im komij jab mo  ne  armej ak ka-
˜ ˜ ˜
wot! bodane naanin Anij. Botab ilo
˜ ˜ ˜ ˜
12 Konke komij lukkuun ko- ammim kom man  bwe mool  eo
˜ ˜ ˜
jatdikdik kon men in, e lap am- en alikkar, komij kaalikkar nan
˜ ˜ ˜ ˜
mim konono ilo peran,1 13 im boklokot ko an armej otem-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
komij jab ainwot Moses ilo an jej imaan  mejan Anij bwe ko-
˜ ˜ ˜
kar pinej turin mejan kon juon mij kom mane  men eo ejimwe. 
˜ ˜
kein libobo bwe ro nejin Israel 3 Ilo mool,  e lanne ennaan eo
˜
ren jab loe jem lokin  men eo ej em man  komij kwa loke  elibobo,
˜ ˜
pojakin jako. ˜ 14 L omnak  ko eokwe elibobo nan ro renaaj
˜ ˜ ˜
aer rar kilok. Nan rainin, kein jako, 4 ro rejjab ruttomak me
˜ ˜ ˜ ˜
libobo in ej padwot ne rej rii- anij eo an jukjukun pad1 in
˜ ˜
ti bujen eo mokta,  konke kein ear tolpilouk er bwe meram eo
˜ ˜ ˜
libobo in eban em mak  ut e lan- jan ennaan eo em man  me eai-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
ne rejjab likut aer tomak ilo boojoj kon Christ, eo ej nema-
˜ ˜
Christ. 15 Ilo mool,  nan rai- meen wot Anij, en jab rome er.
˜ ˜
˜ 5 Komij jab kwa lok
nin ne rej riiti jeje ko an  naan kon
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Moses, ej padwot kein libobo kom make, botab komij kwa-
˜ ˜
eo im ej pinej burueer. 16 Bo- lok  bwe Jesus Christ ej Irooj
˜ ˜
˜ ˜ im bwe komij ami ri-komakoko 
tab ne juon ej oktak lok  nan ˜ ˜
Jeova,1 naaj jo loke  kein libobo kon wot Jesus. 6 Bwe Anij eo
˜ ˜
in. 17 Jeova1 ej Jetob im ijo ear ba: “Meram en romaak jan
˜
˜ ˜ ˜ ˜ ijo emarok,” im kon turin me-
jitubon2 Jeova1 ej pad ie, ewor ˜ ˜
˜ ˜
anemkwoj. 18 Koj aolep, ro jan Christ, Anij ear rome bu-
˜
˜ ˜ ˜ ruod bwe en meram kon aiboo-
em oj komak  ut kein libobo eo ˜
˜ ˜ ˜ ˜ jojin je la lokje  n eo an.
jan mejad, jej ainwot kilaaj ko ˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˜ 7 Ijoke, mene komij ainwot
3:12 1 Lale “Peran in konono” ilo Kome-
˜ ˜ ˜ ˜
le le Ko. 3:16-18 1 Lale “Jeova” ilo Ko- 3:18 2 Ak emaron, “ekkar nan konaan

˜ ˜
me le le Ko. 3:17 2 Ak “kajoor eo an.” eo an jitubon Jeova.” 4:4 1 Lale “Juk-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜
Lale “Jetob kwojarjar” ilo Kome le le Ko. jukun pad” ilo Kome le le Ko.
355 2 KORINT 4:8–5:4
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jape kom man 
kein rej nan kom bwe en lon lok jan ku le,1 ewor 
˜ ˜ ˜
juon mweiuk wot armej rej bok jouj eo e lap
 eaorok ippem.
˜ ˜ ˜ ˜
Men in ej lukkuun kaalik- an Anij konke elon lok  wot rej
˜
kar bwe kajoor eo ippem im kam moolole.  Ilo aer kom mane 
˜ ˜ ˜
e lap jan jonan, ejjab itok jan men in, rej kaiboojoj Anij.
˜ ˜ ˜
kom make ak ej itok jan Anij. 16 Kon men in, jejjab ebbeer
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
8 Mene apan ko rej jiped kom konke jekdo on  ne anbwin eo
˜ ˜
ilo men otemjej, ejjab me le- itulik ej m ojn o lok,  botab itulo-
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
lein bwe komij jab maron ma- wa ej kaal lok  wot jan raan nan 
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kutkut nan jidik, im mene kom raan. 17 Mene jej iioon en-
˜ ˜
lukkuun jaje komin et, ejjab taan1 ko remera im rej nan ji-
˜ ˜ ˜
me le lein bwe ejje lok dik wot iien, botab renaaj bok-  ia lan am
˜ ˜ ˜ ˜
joor nan jidik.1 9 Rej kaen- tok nan koj juon aiboojoj eo
˜ ˜ ˜ ˜
taan kom, botab komij jab jool, ekanooj lap2 im ej nan inde-
˜ ˜ ˜ ˜
rej kokkure1  eo. 18 Jej kalimjek wot men kom, botab komij
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
jab jorraan. 10 Aolep iien ko- ko jejjab maron loi kon mejad,
˜ ˜
im jab men ko jemaron loi, kon- ˜
mij iioon men ko rekauwota- ˜
˜ ˜
ke men ko jej loi rej nan jidik ˜
ta ainwot kar Jesus, im komij ˜ ˜
wot iien, botab men ko jejjab ˜
lukkuun kijenmej konke mour ˜
eo an Jesus en bar alikkar ilo loi rej nan indeeo.
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜
kom.1 11 Kom ro komij mour,
aolep iien komij jelmae
˜
Jeje la bwe ne mweo
˜
ilo la l in, im on koppad in
˜
 mej kon ˜
 ˜ 5 ˜
˜
im od
˜
wot Jesus, konke mour eo an ad, enaaj rup,1 enaaj